Opinia logopedyczna: dr Agnieszka Banaszkiewicz Redakcja: Renata Malek Korekta: Magdalena Hinz Redakcja techniczna: Andrzej Szymański Ilustracje: archiwum Wydawnictwa, Fotolia.com Projekt okładki: Sandra Dudek Zdjęcie na okładce: © gekaskr | Fotolia.com
© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel: 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax: 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia. Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl
ISBN 978-83-7134-592-0 Gdańsk 2012 – Wydanie I
Druk i oprawa: Rzeszowskie Zakłady Graficzne S.A.
Zbiór zawiera kilkaset rymowanek przeznaczonych do ćwiczeń słuchu fonemowego, czyli umiejętności rozróżniania najmniejszych elementów składowych mowy (fonemów). Głównym celem niniejszego zbioru jest udostępnienie logopedom, nauczycielom i rodzicom wyboru wierszyków, które spełniają tę funkcję. ❀ ❀ ❀
W każdej rymowance wyróżnione są słowa różniące się jednym fonemem, tak zwane opozycje fonologiczne. Na przykład słowa luz i bus różnią się jednym fonemem (l : b). Znajdujące się na końcu wyrazów litery „z” i „s” to ten sam fonem, ponieważ mimo innego zapisu wymawia się go tak samo. Oczywiście można wykonywać ćwiczenia, czytając i powtarzając z dzieckiem odpowiednie pary słów różniące się jedną głoską. Przykłady takich zestawień wyrazowych również znajdują się w niniejszym opracowaniu. Jednak znacznie bardziej atrakcyjne, niż powtarzanie pojedynczych słów, będzie dla dziecka wymawianie rytmicznej rymowanki, która dodatkowo zawiera ciekawe przesłanie, historyjkę, anegdotę, wykorzystuje grę słów lub ma zaskakującą pointę. ❀ ❀ ❀
Dzięki słuchaniu i powtarzaniu rymowanek zawartych w tym zbiorze dziecko: • doskonali prawidłową wymowę; • poznaje i zapamiętuje nowe słowa dzięki temu, że one się rymują ze znanymi już dziecku wyrazami; • rozwija poczucie rytmu, które jest niezwykle ważne w późniejszej edukacji matematycznej; • kształci umiejętność prawidłowego akcentowania wyrazów i właściwej intonacji; 3
• wzbogaca słownictwo i uświadamia sobie różnorodność znaczeń identycznie brzmiących słów w zależności od kontekstu, w jakim są użyte, oraz ich formy gramatycznej; • poznaje znaczenie utartych w języku połączeń wyrazowych (związków frazeologicznych); • doskonali spostrzegawczość językową oraz uczy się słuchania ze zrozumieniem, co na dalszym etapie edukacji ułatwi mu naukę czytania ze zrozumieniem; • rozwija poczucie humoru i wrażliwość na zabawę słowami. ❀ ❀ ❀
Dorosły przed przeczytaniem rymowanki dziecku powinien koniecznie przeczytać ją sobie na próbę (najlepiej na głos), żeby upewnić się, że zabrzmi ona w sposób rytmiczny i harmonijny.
4
Opozycje spółgłoskowe
Opozycja p : b
Pary wyrazów
grupy – gruby opoje – oboje opuszek – obuszek paczki – baczki pada – bada pal – bal palety – balety pani – bani papy – puby [paby] parze – barze pas – bas paty – baty pawie – bawię pąk – bąk pąki – bąki perła – berła pędzie – będzie poją – boją poty – boty powiem – bowiem półka – bułka prawo – brawo puka – buka pyka – byka
6
Opozycja p : b
Rymowanki dla młodszych
Piekarz, co miał śmieszne baczki, włożył bułek pięć do paczki. Chciał też trochę innych bułek włożyć z jednej z górnych półek. Nie mógł sięgnąć, wszedł na biurko, lecz zapomniał, że jak piórko lekki nie jest. Biurko stało, lecz za chwilę się złamało. Kiedy spadał, wtedy bułki zawołały: „Chwyć się półki!”. Ale nic mu to nie dało, wszystko z półek pospadało! A piekarza śmieszne baczki również spadły... wprost do paczki! Przyklejone wcześniej były, więc się łatwo odkleiły.
7
Opozycja p : b
Rymowanki dla młodszych
Dzięcioł mocno puka w twardą korę buka i korników szuka. Twarda z niego sztuka! ❀ ❀ ❀
Na Mazurach w środku lata nad jeziorem żaba lata. Zbiera za to duże brawa, przecież latać nie ma prawa.
8
Opozycja p : b
Rymowanki dla starszych
Pewien bąk, jak inne bąki, oblatywał kwiatów pąki. Wiedział, że o wczesnej porze bąk się z pąków napić może. „Picie z pąków jest do bani!” – powiedziała pewna pani, którą z innym bąkiem w parze bąk raz spotkał w jakimś barze. Więc bąk bąknął: „Niech ci będzie!”. I odleciał w wielkim pędzie wprost na łąkę pełną bąków, które również piją z pąków. Siąść na pąk bąk się odważył, inne bąki zauważył, które gdy się w pąkach poją, to nikogo się nie boją. Im nie powie żadna pani, że to picie jest do bani, zwłaszcza gdy tak bąki piją, że rekordy w piciu biją! Po co robią to – nie powiem! Jest to tajemnicą, bowiem czasem inni, spoza łąki, też tak lubią pić jak bąki. 9
Opozycja pi : bi
Pary wyrazów
lupie – lubię łapie – Łabie łupin – łubin opierać – obierać piały – biały piec – biec pielę – bielę piernik – biernik pierze – bierze pies – bies pije – bije piórko – biurko pióro – biuro popiera – pobiera sapie – Sabie skupię – skubię topię – tobie tupie – tubie wapienie – wabienie wypiek – wybieg wypierają – wybierają
10
Opozycja pi : bi
Rymowanki dla młodszych
Gdy Jaś plecak swój pakuje, mało czasu to zajmuje, bo Jaś mało ubrań bierze – w razie czego sam je pierze. ❀ ❀ ❀
W górach czyste źródło bije. Z tego źródła wodę pije ktoś, kto nie ma nic innego – musi więc się napić z niego.
11
Opozycja pi : bi
Rymowanki dla starszych
Podaj biernik słowa piernik! Ci, co chcą zasadom wierni być, użyją tak biernika: „Zjadłem piernik, nie: piernika”. ❀ ❀ ❀
Tupie mała myszka w tubie. „Ja tupanie w tubie lubię – mówi kot – gdy nasłuchuję, wiem, gdzie się ta mysz znajduje”. ❀ ❀ ❀
Szef na nogi stawia biuro, bo ktoś zwędził jego pióro. Sekretarka go popiera – za to pensję tam pobiera. Ale pracownicy inni mówią mu, że nie są winni. Z biura gdzieś się wybierają i kradzieży wypierają. 12
Opozycja t : d
buty – budy koty – kody loty – lody metal – medal mota – moda Otto – od do płoty – płody talia – dalia tam – dam tama – dama tanie – danie tarcie – darcie
Pary wyrazów
teka – deka Tomek – domek tratwa – dratwa trąca – drąca tren – dren tusze – dusze tutki – dutki tych – dych tyle – dyle wata – wada witać – widać wota – woda
13
Opozycja t : d
Rymowanki dla młodszych
Tomek miał domek ze słomek. Wiatr raz mu rozwiał ten domek. Ze słomek chciał zrobić tratwę. Poprosił szewca o dratwę do powiązania tych słomek, z których swój domek miał Tomek. ❀ ❀ ❀
Tam, na wzgórzu, widać sad. Właścicielem jest mój brat. Gdy ktoś pójdzie ze mną tam, to mu dużo jabłek dam.
14
Opozycja t : d
Rymowanki dla starszych
Damie, pięknej niczym dalia, trochę się zwiększyła talia. Fakt ten tak rozzłościł damę, że postanowiła tamę swojej tuszy wnet postawić i... słodycze szybciej trawić. ❀ ❀ ❀
Koty bardzo drobiazgowe butów kody, te kreskowe, oglądały i sprawdzały, lecz się kody nie zgadzały. Psom na budy takie buty, każdy z nich ma kod zepsuty.
15