De apotheek door de jaren heen

UA is er voor alle apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers. Iedereen werkt met hetzelfde doel, namelijk zorgen dat de patiënt de juiste informatie en/of medicatie krijgt. Om dit doel te kunnen bereiken, is er door de jaren heen veel veranderd. Waar men vroeger vaak koos voor dit beroep om medicijnen te mogen bereiden, worden de leerlingen van nu juist veel meer gestuurd richting farmaceutische patiëntenzorg en communicatie met de patiënt. Eigenlijk twee totaal verschillende beroepen. In dit nummer van UA vertellen drie apothekersassistentes over hun ervaringen in het vak.

Door Mandy Koumarelos

Annelies Visschers, 66 jaar, begon haar carrière als apothekersassistente in 1974 in een openbare apotheek. Ze heeft exact 47 jaar werkervaring. Ze heeft niet alleen ervaring in de openbare apotheek, maar ook bij een instellingsapotheek, een apotheekhoudend huisarts en bij een verpleeghuisapotheek. In december 2021 ging ze met pensioen, maar nog steeds valt ze af en toe in bij Alphega Apotheek West Maas en Waal waar ze eerder werkzaam

was.

Annelies: “Ik had destijds nog nooit van het beroep apothekersassistent gehoord, dat kenden we in Maas en Waal niet. Maar na een gesprek met de directrice van de middel bare school over deze opleiding leek het me wel leuk. Vooral het bereiden van genees middelen vond ik leuk om te doen”.

Annelies Visschers

Marijke Doorn, 21 jaar, werd tijdens een beroepenmarkt op de mavo enthousiast gemaakt voor het vak. Ze wilde graag iets in de zorg en iets met mensen, maar houdt niet van injecties en bloed. “Ik mocht een zalf maken en kreeg uitleg over de school en de opleiding. Na twee open dagen van het Scalda in Goes volgde een dag mee lopen op school en heb ik me gelijk inge schreven.” Marijke begon als derde jaars stagiaire bij BENU Apotheek in haar

Marijke Doorn (privé-archief).

woonplaats Dirksland en werkt daar sinds 2018.

Marijke: “In mei 2019 heb ik mijn laatste examen gehaald en mocht ik echt als apo thekers assistente aan de slag. Dat was echt heel fijn, maar ik vond het ook een hele verant woordelijkheid. Het is niet zo maar iets wat je meegeeft aan de patiënten!”

Lisette Groenendijk, 36 jaar en collega van Marijke, is haar loopbaan heel anders begonnen. Toen zij als meisje van twaalf jaar in de apotheek wat moest ophalen dacht ze: ‘Dit werk, het bereiden van geneesmiddelen, lijkt mij ontzettend leuk om te doen’. Haar onzekerheid hield haar echter tegen om de opleiding te gaan doen. Ze koos voor de opleiding tot schoonheids specialiste. Na tien jaar werken, miste ze uitdaging en contact met collega’s.

Lisette: “In april 2018 heb ik alsnog de stap geno men en de opleiding Apothekers assistent met succes in maart 2019 afge rond. Ik werk nog steeds met veel plezier bij BENU Apotheek in Dirksland, waar ook ik in 2018 als stagiaire ben begonnen.”

Wat vinden jullie het leukste aan het vak van apothekersassistent?

Marijke: “Zo eng ik in het begin het contact met patiënten vond, zo leuk vind ik het nu”, zegt Annelies. “Het is fijn als je kunt meedenken met de patiënten zodat ze tevreden de deur uitgaan! Ik mis alleen de bereidingen wel.” Als eerstejaars stagiaire deed ze veel (voor raad)bereidingen. “Grote hoeveelheden zalf, poeders vouwen met de vouwmachine of met de hand. Op de opleiding heb ik zelfs nog pillen gedraaid! Maar dat laatste gebeur de al niet meer in de apotheek waar ik stage liep.”

Daarmee wordt meteen al een grote verandering aangegeven. Want in een openbare apotheek worden nauwelijks nog medicijnen zelf bereid.

Hoewel Marijke het geweldig vond om op die eerste beroepenmarkt een zalf te mogen maken, vond ze op school juist de vakken FPZ (Farmaceutische Patiënten zorg) en ITZ (Intra- en Transmurale Zorg) veel interessanter. “Het contact met de mensen vind ik veel leuker dan alleen in een hokje staan. Ik heb voor het examen daarom ook gekozen voor de patiënten zorg. Ik vind het erg leuk om dingen uit te zoeken, mee te helpen met projecten in de apotheek en de gezondheidscheck die we

Lees verder op pagina 32

op dit moment aan het opstarten zijn.” Ook Lisette vindt het leuk om met mensen te werken. Ze heeft er meer taken bij gekregen, zoals het verwerken van verschillende patiëntengroepen: thuiszorgen instellingspatiënten en baxterpatiënten. Ook de weekenddiensten vindt ze erg leuk. “Er is altijd wel iets bijzonders waar je voor moet bellen of moet overleggen met de apotheker. Je bent zelf verantwoordelijk en volledig in control, dat voelt goed.” Hoewel Lisette nog niet heeft bereid, vindt ze het heel jammer dat dit ‘echte apotheekwerk’ niet meer in de apotheek wordt gedaan. “Helaas heb ik (nog) geen geneesmiddelen bereid in de apotheek. Het bereiden van zalven en dergelijke sprak me wel enorm aan, maar de kennis die je met patiënten kan delen, vind ik ook nog steeds erg leuk en leerzaam. Als ik mijn kennis vergroot en ik kan andere mensen hiermee helpen, dan heb ik mijn doel behaald.” Wat zijn volgens jullie de minder leuke kanten van het vak?

Daar zijn ze het alle drie overduidelijk over eens: het preferentiebeleid. “En het is niet leuk om aan de patiënt uit te moeten leggen waarom zoveel middelen momen teel niet verkrijgbaar zijn”, zegt Annelies.

Marijke noemt het zelfs verschrikkelijk, al die regels. “De baliegesprekken zijn lang niet altijd leuk. Je hebt eigenlijk iedere dag wel meerdere discussies over het vergoe den van medicatie. Ik wil het liefst de beste zorg leveren, maar dat kan niet omdat mensen dan heel veel zelf moeten betalen. Het baliewerk zou stukken leuker worden als alle mensen blij zijn met hoe ze gehol pen worden.”

“Wij leggen het verhaal uit, maar veel patiënten vinden dat wij de boosdoener zijn en dat is erg jammer”, zegt Lisette. Lisette en Marijke weten niet beter dan dat het preferentiebeleid er is. Annelies heeft wel anders meegemaakt. Het omgaan met computers heeft zij altijd het lastigste gevonden. “Veranderingen vond ik vaak wel vervelend, maar meestal ging dit met kleine beetjes en was het wel te doen. Je kon niet anders. De maatschappij veran derde ook, daar moesten we ons ook aan aanpassen.”

Wat zijn voor jullie de meest opvallende of belangrijkste veranderingen geweest?

Annelies: “Voor mij is de grootste veran de ring de informatie die we aan patiënten geven. Vroeger mocht dit niet en liefst ook geen bijsluiters meegeven. Patiënten mochten niet weten waar ze medicijnen voor kregen. Ja, voor de klacht waar ze mee kwamen. Er waren toen geen

computers, dus alles werd opgezocht in de Farmacopee. Er was maar één fabrikant die het middel maakte, dus er was geen keuze. Bij klachten of bijwerkingen werd een ander middel gegeven.”

Voor Marijke zijn in haar veel kortere carrière de grootste veranderingen gekomen door de coronacrisis. “Zo gingen we voorheen iedere dag, behalve de woensdag, naar de dokterspraktijk in een dorp verderop om medicijnen te leveren. Dat was van 17.00 uur tot 17.20 uur, vaak nog een druk tijdstip in de apotheek. Sinds de pandemie hebben we dat losgelaten en komen deze mensen zelf naar de apotheek. Een hele andere verandering is dat we voortaan bezorgers en kluispakketjes zijn gaan aanmelden in MML (Master Module Logistiek: een module waarmee de receptstroom binnen de apotheek in kaart wordt gebracht, red.). Doordat we een kluis naast de apotheek hebben, hoeven men sen met een kluispakketje niet meer in de rij te staan bij de apotheek. Ik vind wel dat er veel meer administratieve taken bij zijn gekomen, wat ik soms eerlijk gezegd onnodig veel tijd vind kosten. Ik zie dat als tijd die we ook aan patiënten kunnen besteden.”

Ook Lisette haalt de MML aan als een grote verandering voor de hele apotheek. “Het afmelden via FMD (Falsified Medicines Directive, red.) waar Marijke ook op doelde, is iets waar je de hele dag mee bezig bent. Ook de bezorgers die moeten gaan werken met een PDA (Personal Digital Assistant, red.), een kleine computer die elk pakketje koppelt aan een route voor de bezorger, is een grote verandering.

Hoe kijk je tot nu toe terug op je loopbaan als apothekersassistente?

Annelies: “Toen we op de opleiding zaten, gingen we ervan uit dat we een jaar of tien ons vak zouden uitoefenen. In die tijd werkte veel vrouwen totdat er kinderen kwamen. De maatschappij veranderde en ik ben altijd blijven werken en heb nu dus 47 jaar in de apotheek achter de rug. Ik heb altijd met plezier gewerkt. Ik heb ook altijd leuke collega’s gehad. Maar ik denk niet dat ik het vak nu nog zou kiezen.”

Marijke: “Ik doe nu veel meer taken naast de standaardtaken. Ik houd de pompen bij die gebruikt worden voor terminale patiënten, ben vorig jaar begonnen met baxteren, ik zit in het inhalatiegroepje en begeleid stagiaires. Verder doe ik met plezier de weekenddiensten, hoewel dat in het begin best even spannend was. Maar al deze extra taken maken dat mijn werk elke dag weer een uitdaging is. De bedoeling is dat ik in september de opleiding Farmaceutisch Consulent mag gaan doen. Hier heb ik onwijs veel zin in! Inmiddels doe ik af en toe reviews bij mensen thuis. Ik hoop dat ik door deze opleiding nog meer mag in de apotheek en misschien in de toekomst taken van de apotheker over kan nemen. Ik denk dat wij niet het makkelijkste beroep hebben, maar wel het leukste!”

Lisette: “Het leren van nieuwe dingen, kennis vergroten op het gebied van gezondheid en medicijnkennis en aan je eigen persoonlijke ontwikkeling werken. Dit vind ik allemaal ontzettend belangrijk en maakt het beroep van apothekersassistent heel leuk. Het scheelt natuurlijk ook erg waar je werkt en met wie. We zijn een goed team, ik hoop dan ook nog vele jaren te mogen blijven.”

Het zal voor niemand nieuws zijn dat het vak in veertig jaar tijd enorm veranderd is. Het is nu niet meer voor te stellen dat patiënten zo min mogelijk informatie over een geneesmiddel mochten weten, zoals Annelies vertelde. En dat er zonder computers gewerkt werd en etiketten nog met de hand geschreven werden. De kennis en mogelijkheden van tegenwoordig hebben ervoor gezorgd dat we zonder computer geen receptmedicijnen mee kunnen geven en zonder een goede uitleg niet eens mee mógen geven. De apothekersassistent anno 2022, aan het begin of aan het einde van de carrière, staat met veel farmaceutische kennis klaar voor de patiënt en weet de juiste weg te bewandelen om de patiënt van de benodigde informatie te voorzien. En uiter aard blijven de veranderingen doorgaan. Want ook Marijke en Lisette hebben in hun korte werkervaring in de apotheek al veel aanpassingen gezien. In dit geval met name gericht op het in kaart brengen van processen en administratieve handelingen. Want alles wordt vastgelegd. Maar met al deze snelle veranderingen… hoe zal de apotheek er dan in 2032 uit zien? Waar is de apothekersassistent in dat jaar druk mee en hoe wordt er dan teruggekeken op vandaag de dag? Ik heb het vast in de agenda gezet, 2032: UA deelt het verhaal van drie apothekersassistenten – de apotheek door de jaren heen. <

Voor alweer de zesde keer kunnen ALLE gediplomeerde apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten, farmaceutisch managers en farmakundigen met als basis het diploma Apothekersassistent, de Grote Apothekersassistenten Kennistest (GAAK) maken. Daarnaast maken deelnemers kans op de titel Winnaar Grote Apothekers assistenten Kennistest. Ook jij! Of je nu werkt in een openbare of een ziekenhuis apotheek, klinisch of poliklinisch, een zorginstelling of huisartsenpraktijk: jouw diploma is je deelnameticket.

De Grote Apothekersassistenten Kennistest bestaat uit online vragen, verdeeld in drie rondes.

Je begint met twee rondes over farmaceutische kennis van elk 25 vragen. Daarna kun je kiezen voor 30 vragen over zelfzorg en voorlichting óf voor 30 vragen over zieken huis farmacie. Elke categorie wordt afgesloten met een casus. Na elke ronde kun je de test onderbreken en op een later moment voortzetten. De Kennistest wordt door Optima Farma georganiseerd in nauwe samenwerking met UA en via ApoWeb aangeboden. Vragen zijn gemaakt door diverse kennisaanbieders, waaronder Accredidact, KNMP, NVFZ, IVM, NVZA, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Zi Farma en Optima Farma.

De prijzen

Uiteindelijk zijn er drie winnaars: één voor elke categorie: Farmaceutische Kennis, Zelfzorg en voorlichting, Ziekenhuisfarmacie. De totaalscore bepaalt wie wint en bij een eventuele gelijke stand wordt gekeken wie de vragen het snelst heeft beantwoord.

De winnaar met de hoogste totaalscore - de overall winnaar - ontvangt een mooie award, een oorkonde, bloemen, een gratis jaarlidmaatschap van de beroepsvereniging Optima Farma en een gratis jaarlidmaatschap UA. Sponsoren als Vichy/La Roche Posay, Accredidact en Pharmalead staan ook dit jaar weer garant voor het leveren van prachtige prijzen.

De overall winnaar mag de titel Winnaar GAAK 2022 dragen. Een column in het vakblad UA kun je als podium gebruiken om jouw kennis met collega’s te delen.

Potentiële winnaars worden in het najaar op de hoogte gebracht en zij mogen gratis deelnemen aan het Optima Farma-congres. De winnaars worden tijdens het congres in het zonnetje gezet en zullen daar hun prijzen ontvangen. Zet daarom zaterdag 5 novem ber alvast in je agenda, schrijf je in voor de GAAK2022 én voor het congres. Dan zien we je daar!

Ook dit jaar is weer accreditatie aangevraagd. Bij het maken van de gehele kennistest wordt gelet op de verrichte deelnameactiviteit. Na afloop van de GAAK2022 op 1 oktober 2022 worden 4 accreditatiepunten doorgegeven aan het kwaliteitsregister (KABIZ).

BELANGRIJKE DATA

Start GAAK2022 1 juni Einde GAAK2022 1 oktober Prijsuitreiking zaterdag 5-11 tijdens Optima Farma-congres

Er zijn 4 accreditatiepunten aangevraagd voor het volledig afronden van de test.

Kijk voor meer infor matie, voorwaarden en aanmelding op:

www.apoweb.nl www.optimafarma.nl/kennistest www.ua.nl/kennistest

De Grote Apothekersassistenten Kennistest is een jaarlijks terugkerend evenement, een gezamenlijk initiatief van Optima Farma, Apoweb en UA. Het doel is om zelfontwikkeling en scholing te stimu leren. Daarnaast is het een mooie kans om het kennisniveau van apotheker sassisten ten te promoten naar de buitenwereld.

DOE MEE, JE KUNT NU INSCHRIJVEN!

Inschrijven is eenvoudig: ga naar OptimaFarma.nl of UA.nl, klik op de button ‘GAAK2022 inschrijven’ en de rest gaat bijna vanzelf. Zodra de GAAK2022 geopend is, ontvang je een mail met instructies en jouw persoonlijke startcode. Let op: houd je Kabiz-nummer bij de hand en vul dit direct in bij het inschrijven. Alleen mét dit nummer kunnen we jouw punten laten bijschrijven in het kwaliteitsregister.

KLOVEN IN LIPPEN EN HANDEN

Door Mandy Koumarelos i.s.m. Mooi door Marieke

De winter ligt inmiddels achter ons, de tijd van het jaar waarin de verwarming omhoog gaat en de luchtvochtigheid omlaag. Het gevolg is een droge huid, soms zelfs zo droog dat er kloven in de huid ontstaan. Vooral kloven in de lippen of de handen komen veel voor in de winter, maar ook in deze tijd van het jaar en zelfs in de zomer kan men er last van hebben. Het vele handen wassen met warm water en zeep, geen uitzondering in coronatijd, kan bijdragen aan het probleem. Gelukkig is er wat aan te doen.

Kloven zijn kleine barstjes in de huid die ontstaan als de huid te weinig vet (talg) bevat. Door dat tekort aan vet verdwijnt de natuurlijke beschermlaag van de huid en wordt er onvoldoende vocht vastgehouden. De barrièrefunctie wordt voor een groot deel geregeld door het bovenste laagje van de huid: de hoornlaag. Deze laag bestaat uit afgestorven huidcellen en huidvetten. Wanneer er een tekort aan huidvetten is, zal de huid minder goed in staat zijn vocht vast te houden. De huid wordt hierdoor gevoeliger voor prikkelende stoffen van buitenaf en droogt uit, met kleine barstjes tot gevolg.

VINGERKLOVEN

Bij kloven in de handen komen de scheurtjes in de huid vooral op de vingers voor. Dit worden vingerkloven genoemd en deze genezen niet gemakkelijk. Eén bewe ging met de vinger kan voldoende zijn om de kloof weer open te laten springen. Kloven op de vingers vind je vooral bij de nagelwallen, de zijkanten van de vingers en aan de strekzijde van de vingergewrichten.

LIPKLOVEN

Droge of gebarsten lippen komen vaak voor met koud weer, bij droge lucht bijvoorbeeld in huis of op kantoor en door blootstelling aan de zon. Het kan beginnen met een pijnlijk of branderig gevoel. Doordat de huid van de lippen zeer dun is en geen talg klieren bevat, kunnen er al snel scheurtjes en kloofjes in de lippen ontstaan.

BEHANDELING

Doordat kloven in de lippen en handen veel aan beweging onderhevig zijn, herstellen ze vaak moeilijk. Steeds wanneer de huid van elkaar beweegt, springt een kloof weer open. Een oude en vaak effectieve manier om een kloof snel dicht te krijgen, is door de huid in te vetten met een vette zalf zoals zinkzalf of lanoline en daarna af te sluiten

met een katoenen handschoen of pleister gedurende de nacht. Daarnaast is het goed om onderstaande richtlijnen op te vol gen. Zijn de kloven zodanig diep dat er ook kleine wondjes of bloedingen ontstaan? Adviseer hiervoor dan een speciale crème die helend werkt voor de huid.

ADVIES BIJ VINGERKLOVEN

• Was je handen met koud of lauwwarm in plaats van met heet water. • Gebruik een pH-neutraal product dat je huid niet ontvet, of gebruik een zeepvrije wasemulsie, doucheolie of badolie. • Smeer je handen na het wassen of ontsmetten in met een handcrème om de vochtbalans van je huid op peil te houden en de barrièrefunctie te versterken. • Gebruik handschoenen tijdens schoon maakwerk om te voorkomen dat schoonmaakmiddelen de huid van je handen uitdrogen. • 's Nachts herstelt je huid het beste.

Breng daarom voor je gaat slapen een extra dikke laag crème aan, zodat die de hele nacht kan inwerken. Om te voor komen dat de crème op het beddengoed komt, kun je katoenen handschoenen of sokken over je handen trekken.

ADVIES BIJ LIPKLOVEN

• Drink voldoende water. • Adem door je neus. • Probeer te voorkomen dat je je lippen bevochtigd door te likken, dit werkt averechts. • Gebruik een milde scrub voor de lippen. • Vet je lippen in met een vette zalf, zoals lanoline of lipbalsem en bescherm de lippen tegen de zon.

DENK MEE

Vaak zie je dat de patiënt vanuit de huisarts een indifferente zalf of crème krijgt voorgeschreven, wat uiteraard een goede keuze is. Als je ziet dat de patiënt na een RISICOFACTOREN

• Weer. In de winter krijgt de huid meer te verduren door de kou. Zowel binnen als buiten is de lucht droog. Dat laatste komt door de verwarming. De huid droogt hierdoor sneller uit, waardoor de kans op het ontstaan van kloven toeneemt. • Huidaandoening. Mensen met aanleg voor eczeem of psoriasis ontwikkelen sneller kloofjes, omdat zij vaak sneller een droge huid hebben. • Medicatie. Ook medicatie kan een risico zijn voor een droge huid. Denk aan droge lippen door isotretinoïnegebruik, of een droge huid door het gebruik van diuretica. • Verouderde huid. Een verouderde huid verliest het vermogen om vocht vast te houden, waardoor deze sneller uitdroogt en het ontstaan van kloven toeneemt. • Overmatige eeltgroei. Een extra risico is overmatige eeltvorming door bijvoorbeeld eczeem, psoriasis, handarbeid of overmatige lichaamsdruk. Vereelting van de huid geeft niet alleen een verhoogd risico op kloofvorming, maar door verdikte eeltrandjes van de kloof geneest de huid daar ook moeilijker. • Vitaminetekort. Een tekort aan vitamine D kan ertoe leiden dat de verspreiding van vetten in de huid wordt verstoord. Hierdoor kan er een droge huid ontstaan, wat bijvoorbeeld kan leiden tot kloven aan de handen. • Diabetes mellitus. Diabetespatiënten hebben vaak last van een droge huid en omdat de doorbloeding bij hen slecht is, is er ook nog eens meer kans op het ontstaan van wondjes die slecht genezen. Daarnaast bestaat het risico dat deze patiënten de wondjes door zenuwaantasting niet voelen, met alle gevolgen van dien.

tijd terugkomt voor de crème is het goed om te vragen of de patiënt baat heeft bij de voorgeschreven crème. Blijkt deze niet of niet voldoende te werken, kijk dan eens mee naar de andere huidverzorgings pro ducten binnen de handverkoop. Wellicht zitten hier goede alternatieven bij. Soms gebruikt iemand meerdere crèmes of zalven, bijvoorbeeld voor eczeem. Een crème trekt sneller in dan een zalf. Advi seer daarom altijd eerst het minst vette middel te smeren. Het beste is om te wachten totdat dit volledig is ingetrokken (ongeveer een halfuur) voordat het volgende middel wordt aangebracht. Heeft de patiënt last van extreme kloven in de handen of voeten? Of beginnen de klo ven te ontsteken? Verwijs dan door naar de huisarts. Wees ook alert op patiënten met diabetes mellitus. Voor hen kunnen (voet)wond jes gevaarlijk zijn en is het dus belangrijk om (ook) met de pedicure contact op te nemen. <

WAT BETEKENT DAT STERRETJE* ACHTER CLAIMS OP KRUIDENSUPPLEMENTEN?

Door Janine Galjaard, directeur Keuringsraad

Op een supplement met kruiden zie je soms een claim staan met een sterretje erachter. Deze zogenaamde botanicals zijn voedingssupplementen. Op voedings supplementen mogen alleen gezondheidsclaims staan die wetenschappelijk zijn onderbouwd. Als dat (nog) niet het geval is, dan verwijst het sterretje naar een zogenaamde disclaimer, een tekst waarmee aansprakelijkheid wordt beperkt of afgewezen.

UITSLUITEND BEWEZEN GEZONDHEIDSCLAIMS

De Europese Commissie beslist of een gezondheidsclaim wordt goedgekeurd. De EFSA, de Europese Voedsel- en Waren autoriteit, adviseert de Europese Com missie over de wetenschappelijke onderbouwing van een gezondheidsclaim. De Europese autoriteiten hebben een lijst met toegelaten claims. De Keuringsraad vermeldt deze claims in de claimsdata base. Hierin staan voorbeelden van wel en niet toegestane gezondheidsclaims per nutriënt. Deze database is voor iedereen toegankelijk. Handig om te raadplegen bij het maken van reclame-uitingen.

GEZONDHEIDSCLAIMS VOOR KRUIDENPREPARATEN

Met claims op kruidensupplementen is iets bijzonders aan de hand. Daarover heeft de EFSA namelijk nog geen advies uitge bracht. De claims voor kruiden staan daarom nog ‘on hold’. Het is nog niet bekend hoe lang het nog duurt voordat de EFSA hier wel uitspraken over doet.

‘ON HOLD’ DISCLAIMER BIJ KRUIDENPREPARATEN

Zo lang er geen advies is van de EFSA en geen beslissing van de Europese Commis sie, mogen claims die ‘on hold’ staan nog worden gebruikt. Om duidelijk te maken dat het onderliggend ingediende wetenschap pelijke bewijs nog niet is beoordeeld, is in Nederland afgesproken dat er bij deze claims een ‘on-hold’ disclaimer moet worden vermeld. Deze disclaimer is bedoeld om consumenten erop te wijzen dat de toelatingsprocedure van de gezondheidsclaim voor het betreffende kruid nog loopt. Hiermee kan misleiding van de consument worden voorkomen. De disclaimer wordt aangeduid met een sterretje en staat op het etiket én in alle andere communicatie-uitingen.

VOORBEELDEN VAN EEN ‘ON HOLD’ DISCLAIMER BIJ KRUIDENPREPARATEN

Je kunt de volgende bewoordingen tegenkomen. • Gezondheidsclaim in afwachting van goedkeuring door de Europese

Commissie • Toelatingsprocedure voor deze gezond heidsclaim loopt nog • Gezondheidsclaim in afwachting van

Europese toelating • Gezondheidseffect is nog niet officieel vastgesteld

HANDIG! ONS STAPPENPLAN ON-HOLD-CLAIMS

Hoe weet men nu of een claim gebruikt mag worden op een kruidensupplement? De Keuringsraad heeft de stappen die gezet moeten worden overzichtelijk op papier gezet in het stappenplan bij on-hold claims. Deze vind je op www.keuringsraad.nl

Wil je hier meer over weten? Neem dan contact met ons op.* <

*We loodsen je er graag doorheen!

BALIEPRAAT

Door Ellen Kruize Kok

De inflatie is in december 2021 met 5,7% gestegen. Niet nor maal toch? Het is gewoon heel duur geworden om thuis te zitten door bijvoorbeeld een quarantaine. De gasprijs is enorm gestegen en koffie is er niet goedkoper op geworden. Je kunt dus beter aan het werk zijn op locatie. Nu hebben wij nog een baan. In de meeste situaties geeft dat financieel wat meer vrijheid. Voor de mensen die om wat voor reden dan ook minder bedeeld zijn, is dat een heel ander verhaal.

Esmira, een collega-apothekersassistente, leverde herhaalmedicatie af aan een man van 67. Op het recept stond een notitie: “De thiamine die hij altijd gebruikt, is niet leverbaar, graag overleggen over een ander merk. Dit andere merkt kost wel een paar euro meer per maand. Zie voorstel.”

Ik hoor je zuchten… Net als Esmira deed, probeer je waarschijnlijk al in te schatten hoe de patiënt in kwestie zou reageren. Dat blijft voor ons immers altijd een gokje. Voor mensen die het niet breed hebben, is het een flinke domper om ineens een paar euro per maand meer te moeten betalen. Vaak is boosheid het gevolg. En helaas… bij Esmira verliep het gesprek inderdaad niet prettig. Ze kreeg nog net geen doosje naar haar hoofd gegooid. De man had een zeer intensief leven geleefd en was des duivels terwijl hij aan de balie stond. Hij riep dingen als: “Het leven is al duur genoeg en dan komen jullie met een prijsverhoging, wat denk je wel niet!” Andrea, de apotheker, was één week eerder uren bezig geweest om de lijst patiënten vanuit de search te checken en op zoek te gaan naar alternatieven. “Er waren 31 patiënten die thiamine gebruikten bij ons in de apotheek”, schrijft ze. “We hadden nog een kleine voorraad, maar inmiddels was die bijna op. We maakten daarom al de meest verwarrende combi’s. Mensen kregen bijvoorbeeld 2x2 tabletten van 25 mg in plaats van 2x1 tablet van 50 mg. Met goede uitleg hoopten we dat dat moest lukken. Maar op een gegeven moment raakte de voorraad toch echt op…“ Geen vergoeding, de tabletten zelf betalen… Het is nogal wat. En patiënten kunnen niet zonder deze tabletten, want dankzij thiamine kan neurologische schade voorkomen worden. Overleggen met de voorschrijver heeft geen zin, want een alternatief is er niet. De enige optie is een ander merk met een hogere prijs. Je kunt nooit in iemands portemonnee kijken. Die ene euro meer kan voor hem of haar een dag geen eten betekenen. Aan ons de taak om zo’n boodschap met zoveel mogelijk empathie te brengen. Agres sie hoort niet thuis in de zorg. We mogen geen agressie accepteren. De manier waarop wij een boodschap brengen, beïnvloedt de reactie van de persoon tegenover ons. Daar hebben we dus wel invloed op. Maar de reactie van de patiënt is zijn keuze. Verwijt jezelf dan ook niets als iemand boos wordt. Maar bedenk wel dat er altijd ruimte is voor verbetering. Kunnen wij iets leren van andere zorgverleners in deze? Ik denk het wel. Laten we tips op het gebied van empathie met elkaar delen. Praat erover met elkaar.

Ellen Kruize Kok

auteur van het boek: Educated Drugdealer

Liesbeth van Vliet, verbonden aan de Universiteit Leiden, doet onderzoek naar communicatie en palliatieve zorg en placebo/nocebo-effecten. Haar onderzoek richt zich vooral op hoe communicatie kan helpen en schaden op het moment dat mensen geconfronteerd worden met ernstige, levensbedreigende, ziekten.

Apothekersassistent Azar al Hithani

ZORGVERTALER: ONLINE ETIKETTEKSTEN VERTALEN AAN DE BALIE

Door Marjam Overmars In januari van dit jaar heeft Azar al Hithani (28) zijn vertaalprogramma Zorgvertaler.nl gelanceerd. Zorgvertaler vertaalt etiketteksten van genees middelen in het Arabisch, zodat Arabisch spre kende mensen precies weten hoe ze hun medicijnen moeten gebruiken.

Zijn Nederlands is vlekkeloos, zijn dictie tegen het elitaire aan. Azar al Hithani kwam als baby van zeven maanden terecht in Voorburg, waar hij eenmaal op een keurige basisschool het nette accent van zijn vriendjes leerde imiteren. “Mijn ouders komen oorspronkelijk uit de buurt van Babylon in Irak, waarvandaan ze de oorlog zijn ontvlucht. Mijn broer en ik zijn geboren in een vluchtelingenkamp in Saoedi-Arabië en in 1994 zijn we door tussenkomst van Amnesty International en de VN naar Nederland gekomen.” Thuis werd Arabisch gesproken en op zijn veertiende besloot hij zijn Nederlandse woordenschat actief te vergroten door veel, heel veel, boeken te gaan lezen.

TOLKEN

Azar al Hithani werkt in de detachering. En overal maakt hij hetzelfde mee, zowel in ziekenhuisapotheken, op spoedeisendehulpafdelingen als in openbare apotheken: hij wordt erbij gehaald om te tolken voor Arabischsprekende patiënten. Al Hithani: “Vaak komen patiënten expres naar de apotheek op de dagen dat ik er werk. Maar als de opdracht is afgerond en ik ergens anders heenga, geeft het me altijd weer een akelig gevoel om ze achter te laten.”

VERWAARLOOSDE GEZONDHEID

In totaal spreken zo’n 319 miljoen mensen op de wereld Arabisch en in Nederland zijn dat er ongeveer 220.000. “Dat lijkt niet zoveel, maar mijn ervaring is dat deze mensen doorgaans meer zorg nodig hebben

dan de gemiddelde Nederlander, dus je ziet ze verhoudingsgewijs vaker in de apotheek.” Veel van deze migranten zijn vluchtelingen met een verwaarloosde gezondheid die uit landen komen waar de zorg te wensen overlaat.

Azar al Hithani realiseerde zich dat niet iedereen over de gedrevenheid en het taalgevoel beschikt om zowel Arabisch als Nederlands op moedertaalniveau te leren beheersen. “Mensen kunnen zich vaak redelijk redden, maar terminologie die je niet zo vaak in het dagelijks leven gebruikt, zoals etiketteksten en doseringen op medicijnverpakkingen, kunnen voor pro blemen zorgen.”

Die problemen zijn niet mis. Therapie on trouw is een aanzienlijke risicofactor voor geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnamen. “Het is toch niet uit te leggen dat iemand het risico loopt om in het ziekenhuis terecht te komen omdat hij de doseer aan wijzingen op zijn doosje medicijnen niet begrijpt?”

EERST ALLEEN PAPIER

Achteraf gezien had het misschien moeilijk anders kunnen lopen: wat gebeurt er als een bevlogen tweetalige zorgverlener continu met vertaalproblemen wordt geconfron teerd? Die zet een vertaalsysteem op poten. “Ik ben begonnen met een papieren metho de. Ik zette alle Nederlandse mogelijkheden en de Arabische vertaling onder elkaar en dan was het een kwestie van omcirkelen en meegeven. Maar dat was niet ideaal.”

Lang verhaal kort: Al Hithani leerde zichzelf de vaardigheden aan om een website te bouwen en met de inhoudelijke hulp van twee docenten Arabisch en een beëdigd tolk Nederlands-Arabisch is de webapplicatie Zorgvertaler.nl nu een feit. ALLE MOGELIJKHEDEN VERZAMELD

“Omdat ik zelf in de apotheek werk, heb ik zo ongeveer alle mogelijke doseringen en aanwijzingen kunnen verzamelen. Ik heb bijvoorbeeld zelfs ‘laat de luchtbel in de spuit zitten’ - vrijwel alleen van toepassing op Fragmin - opgenomen, om de website zo compleet mogelijk te maken.” Zorgverleners typen de medicijnnaam in, kiezen de gewen ste dosering en andere instructies en printen vervolgens het formulier waarop de Nederlandse en Arabische teksten onder elkaar staan.

KLASSIEK EN STANDAARD ARABISCH

Kun je niet ook gewoon een standaard vertaalprogramma gebruiken? “Goede vraag, complex antwoord”, reageert Azar al Hithani. “Arabisch is een geografisch wijdverbreide taal, met verschillende dialecten. Bovendien kun je onderscheid maken tussen klassiek Arabisch en het meer standaard Arabisch. Klassiek Arabisch is formeel en archaïsch, het wordt gebruikt in de bijbel, de koran en in officiële staatsdocumenten. Maar het is niet gebruikelijk om in klassiek Arabisch met elkaar te praten, dat zou spraakverwarring en onbegrip opleveren. Google Translate bijvoorbeeld, gebruikt juist dat klassieke Arabisch en is daarom in de apotheek totaal niet geschikt. Bovendien houdt Google Translate geen rekening met dubbele betekenissen en zie je in de praktijk dat het vaak niet nauwkeurig is, omdat blijkt dat patiënten het regelmatig niet snappen. Het gebruik van dat soort vertaalprogramma’s kan daarom zelfs gevaarlijk zijn.” En die dia lecten? “Medische termen uit het standaard Arabisch worden over het algemeen door iedereen goed begrepen, en om toch eventuele onduidelijkheid te voorkomen, heb ik samengewerkt met die deskundigen, de docenten Arabisch en een tolk. Dat heeft erin geresulteerd dat sommige woorden een dubbele vertaling hebben meegekregen: ampul wordt ampul of glaasje bijvoorbeeld, en sachet wordt zakje of envelopje. Zodoende zijn de termen begrijpelijk in elk Arabisch dialect.”

ENTHOUSIASTE REACTIES

Al Hithani heeft Zorgvertaler in verschillende apotheken laten zien. “De reacties zijn zonder uitzondering enthousiast. Enkele collega’s in het Radboudumc, waar ik momenteel werk, hebben de site zelfs als bladwijzer geïnstalleerd in hun persoonlijke account, zodat hij snel voorhanden is als ze hem nodig hebben. Dat vond ik echt super leuk om te horen.” Op- en aanmerkingen –mondeling of via het contactformulier op de website – worden in dank aanvaard door Al Hithani. “Dat geeft ten eerste aan hoe nuttig collega’s Zorgvertaler vinden en in de tweede plaats biedt het mij de mogelijkheid de site verder te stroomlijnen.”

SAMENWERKING GEZOCHT

Wat voor Azar al Hithani vooropstaat, is dat iedereen goede zorg verdient. De huidige versie van Zorgvertaler heeft hij dan ook vanuit eigen motivatie gemaakt en betaald. Maar voor de uitvoering van zijn toekomst plannen zoekt hij samenwerking met andere organisaties. Zowel inhoudelijk als financieel. “Ik wil er graag een speaker functie bij programmeren, zodat Zorgvertaler ook voor laaggeletterden geschikt is. En opbouw- en afbouwschema’s voor medicatie. En verder wil ik ook andere talen toevoegen, maar ik heb geen – om maar wat te noemen – Pools- of Turks sprekende mensen in mijn vriendenkring, dus die zal ik op een andere manier moeten benaderen.” Uitgangspunt blijft dat Zorgvertaler makkelijk toegankelijk en gratis is. Binnenkort heeft hij een af spraak met de KNMP waar hij erg naar uitkijkt. “Als je met gerenommeerde partijen samenwerkt, geeft dat gebruikers nog meer vertrouwen.” <

Waarom UA?

UA, hét vakblad voor apotheker s assistenten.

Het vakblad heeft als doel stel ling de apothekers assistenten in een makkelijk leesbare vorm te voor zien van achtergrond informatie en praktische feitjes en weetjes, zodat ze klanten beter kunnen adviseren over de producten in de apotheek, met als uiteindelijk resultaat: beter gebruik van de producten, hogere klant tevreden heid en een verbeterde therapietrouw.

Voorts wordt de kwaliteit van het verkoop adviesgesprek van de apo thekersassistent verhoogd door het geven van zowel achter grond- en product informatie als handige tips.

Colofon

UA – Uitsluitend voor apothekers assistenten – is een onafhankelijk multimediaal vakblad speciaal voor apothekers assistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers. UA geeft branche-informatie, praktijktips, scholings- en trainingsnieuws en relevante productbeschrijvingen. UA belicht trends en laat mensen uit het vak aan het woord over hun aanpak en ervaringen. UA wordt gerealiseerd door een keur aan specialisten, journalisten en andere deskundigen.

Uitgeverij: H&B Multimedia B.V.

Vlotbrugweg 1b 1332 AE Almere 088-44 55 930 info@ua.nl www.ua.nl

Uitgever en coördinator: Gonnie Petstra

Media adviseur: Elisabeth Lopes Escudeiro

Contentmanager: Mandy Koumarelos

Vormgeving: www.designworkscreative.nl Auteurs UA nummer 2: Florentine de Boer Ruud Coolen van Brakel (IVM) Annemie Galimont Janine Galjaard (Keuringsraad) Marga Schilder (Optima Farma) Winifred Hazelhoff Roelfzema

Mandy Koumarelos Ellen Kruize-Kok

Marjam Overmars Gonnie Petstra

Karien Vissers Marijn van Es (Lareb) Marieke Ettema (Mooi door Marieke) Lion van Rooij Marie Anne Lassing (NTVH)

Adviseurs: Annette Leijen (apotheker), Winifred Hazelhoff Roelfzema

Eindredactie: Margot van Gils

Cover: Fotografie: Marco ter Beek Visagie: Kaat Bilgin

Abonnementen (alleen binnen Nederland): 6x per jaar gratis 1 exemplaar per apotheek. Thuisontvangst via collectief abonnement: per 20 assistenten per kalenderjaar € 59,50 (incl. btw). Privéabonnement: € 19,50 per kalenderjaar (incl. btw).

In het volgende nummer onder meer:

› VR – Het nieuwe leren › Jouw kwaliteit is een feit › Obesitas en gewichtsverhogende medicatie

Een online account is gratis en geeft toegang tot meer actualiteiten en informatie.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Facturatie per volledig kalenderjaar. Opzeggen mogelijk tot 31 december van het lopende jaar. Bij opzegging binnen het kalenderjaar vindt geen verrekening plaats.

Redactie en uitgever zijn niet aansprakelijk voor de inhoud van de onder auteursnaam opgenomen artikelen en van de advertenties.

© 2022 H&B Multimedia B.V., Almere. Alle rechten voorbehouden.

Geen enkel onderdeel van deze uitgave mag zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd, opgeslagen in een documentatiesysteem of openbaar gemaakt, noch met elektronische, noch met mechanische methoden, door fotokopie, opname of anderszins.

ISSN 2211-0941

Ook uw vacature of advertentie plaatsen?

Onze Media adviseur Elisabeth Lopes Escudeiro spreekt graag de advertentie- en andere zakelijke mogelijkheden met u door.

088-44 55 931 elisabeth@hbmultimedia.nl

Advertenties voor UR-genees middelen zijn ook mogelijk. Apothekers assis tenten behoren namelijk tot de beroeps beoefenaren zoals gedefinieerd in de Geneesmiddelenwet. Zie hiervoor Hoofdstuk 9 Geneesmiddelenwet.

Disclaimer. De meningen die in deze uitgave

worden geuit, zijn die van de geïnterviewden of

geraadpleegde bronnen en niet nood zakelijker -

wijs die van de uitgever. De inhoud van deze

uitgave is met grote zorg samengesteld. Desalniettemin zijn onvolkomenheden niet altijd

te vermijden, mede door de snelle ontwikke -

lingen in de medische wereld. De redacteuren

en uitgever aanvaarden geen enkele aan -

sprakelijkheid voor de juistheid van de informatie, noch voor enige schade en/of letsel

aan personen en/of goederen uit hoofde van

product aan sprakelijk heid, onjuiste of onvolledige

informatie of ontstaan door het toepassen van

de in deze uitgave genoemde methoden of producten. De lezer wordt aanbevolen om

de besproken diagnoses, behandelingen en

product aanwijzingen altijd te controleren in het

licht van de nieuwste publicaties. Personen op

foto’s komen niet per se in de artikelen voor.