Antibiotica goed gebruikt

ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN EXTRA ONDERSTEUNING BIJ HET GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA

Door Winifred Hazelhoff Roelfzema

Bij een eerste uitgifte geef je soms heel wat informatie. Dat moet ervoor zorgen dat de medicatie goed wordt gebruikt. Maar kunnen patiënten al die informatie onthouden? Hoe kun je dat bevorderen? En bevorder je daarmee ook de therapietrouw?

“Patiënten die voor het eerst een genees middel in de apotheek halen, krijgen daar veel informatie bij. Soms te veel om te onthouden.” Aan het woord is Mark Slager, apotheker bij Apotheek Orion in Amers foort. Maar het is wel belangrijk dat die informatie goed bij de patiënten doordringt; vooral als het gaat om een middel waarvan het gebruik ingewikkeld is en waarbij goed gebruik enorm belangrijk is. “Neem de antibiotica. Vaak is het gebruik best inge wikkeld: driemaal per dag innemen, zo goed mogelijk om de acht uur, en heel belangrijk: kuur afmaken. Ook als de klachten over zijn en ook bij vervelende bijwerkingen. Juist bij antibiotica is het belangrijk dat de medicijnen goed volgens voorschrift worden gebruikt. Anders komt de patiënt niet van zijn infectie af. Boven dien kan door verkeerd gebruik steeds meer resistentie ontstaan bij de ziekte verwekkers, waardoor antibiotica minder goed werkzaam worden.” Slager zocht een manier die patiënten zou kunnen helpen om hun antibiotica trouw in te nemen en hun kuur af te maken. “Dat willen we doen met twee nieuwe producten van Stichting KIJKsluiter: KIJKgesprek en KIJKbericht.” Of deze begeleiding inderdaad helpt bij de therapietrouw, wordt nu onder zocht in het project Antibiotica goed gebruikt.

PROJECT ANTIBIOTICA GOED GEBRUIKT

In dit project gaan vijftig apotheken de producten van KIJKgesprek, KIJKsluiter en KIJKbericht gebruiken bij patiënten die de meestgebruikte orale anti biotica krijgen. De patiënten krijgen een eerste-uitgifte gesprek met behulp van KIJKgesprek. Daarna kunnen ze zich aanmelden voor KIJKsluiter en KIJKbericht. Via KIJKbericht krijgen deze patiënten tijdens de kuur dagelijks informatie over hun medicatie. Soms krijgen ze een vraag - bijvoorbeeld over hoe het met de klachten gaat, hoe het met het antibioticumgebruik gaat of een kennisvraag over het anti bioticum. Zo worden de patiënten meer bij de medicatie betrokken.

Aan het eind van de kuur ontvangen de patiënten een korte vragenlijst. Daarin wordt onder andere gevraagd of ze nog medicijnen over hebben, of ze nog klachten hebben, of ze last hebben gehad van bijwerkingen en wat ze vonden van de uitleg in de apotheek en van de berichtjes die ze hebben ontvangen. De vragenlijst wordt ook voorgelegd aan de patiënten die in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek een van deze antibiotica hebben gebruikt (de ‘controlegroep’). Zij hebben een regulier uitgiftegesprek gehad en krijgen geen KIJKberichten. Zo zien de onderzoekers na afloop van het onderzoek of er een verschil in therapietrouw is tussen de groepen.

Lees verder op pagina 38

Slager: “Een veelgemaakte fout is dat patiënten met hun medicatie stoppen als de klachten zijn verdwenen. Wij willen weten of patiënten door de herinneringen en andere meldingen via KIJKbericht gemotiveerd blijven en hun medicatie minder makkelijk vergeten, ook als de klachten over zijn.” Als de resultaten met de KIJK-producten gunstiger zijn dan zonder, dan kan dat voor apotheken een reden zijn om deze hulp middelen voortaan in te zetten bij de begeleiding van hun patiënten. Ook voor andere medicatie, zegt Slager: “Als het de therapietrouw verbetert, biedt dat perspectieven voor de begeleiding bij alle chronische medicatie.”

ERVARING VAN APOTHEKERSASSISTENTEN

In Apotheek Orion loopt het project al een tijdje. Apothekersassistent Larissa is de ‘trekker’ van het project. Samen met nog twee collega’s geeft zij patiënten aan de balie de eerste-uitgifte-informatie met behulp van het KIJKgesprek op een tablet. “De mensen vinden het wel spannend. Door de bewegende icoontjes (bijvoorbeeld een roerend staafje bij het oplossen van een tabletje) houden ze hun aandacht er beter bij. Dat merk je aan hun reactie.” Voor de assistenten zelf geeft het KIJKgesprek houvast: “Je doorloopt het hele gesprek, je slaat niets over. Dat kan wel gebeuren als je het uit je hoofd doet.” Larissa hoopt dat de KIJKberichten ervoor zorgen dat de patiënten elke dag aan hun medicijnen denken. “Dat moet aan het eind van het onderzoek blijken.” Het mooie van de KIJKberichten is dat de patiënten informatie krijgen op het moment dat het nodig is, vindt ze: “Bij de uitgifte vertel je wel over bijwerkingen zoals diarree en buikpijn, maar met KIJKbericht krijgt de patiënt er meer informatie over tegen de tijd dat dit kan optreden. En als de klachten over kunnen zijn, krijgt de patiënt berichtjes dat hij de kuur moet afmaken.” Met KIJKgesprek duurt het uitgiftegesprek wel iets langer, maar dat is alleen maar goed, vindt Larissa: “Snelle zorg is geen goede zorg. Om de juiste zorg te leveren, moet je de tijd nemen.” <

NA KIJKSLUITER NU OOK KIJKGESPREK EN KIJKBERICHT

Ondersteuning bij het eerste-uitgiftegesprek voor een beter medicijngebruik

Hoe onthoud je als patiënt alle informatie die je krijgt? Wat heeft iemand die moeilijk leest aan een bijsluiter of een VI? Hoe voorkom je dat patiënten via dokter Google onjuiste informatie over hun medicijnen krijgen? Voor deze groepen worden allerlei hulpmiddelen ontwikkeld. Denk aan de klapper met pictogrammen en aan KIJKsluiter (video-animaties die per medicijn de belangrijkste informatie geven in een filmpje dat de patiënt thuis nog eens rustig kan bekijken). Nu zijn er ook KIJKgesprek en KIJKbericht. • KIJKgesprek is een applicatie die alle belangrijke informatie van het eerste uitgifte gesprek visualiseert. Tijdens het gesprek (aan de balie, in de spreekkamer of via beeldbellen) verschijnen (soms bewegende) iconen die het gesprek ondersteunen.

Iconen die uitbeelden waar het middel voor bedoeld is, hoe het moet worden ingenomen, welke bijwerkingen kunnen optreden, en meer. KIJKgesprek is beschikbaar als webapplicatie voor de computer of als app op een tablet. • KIJKbericht is een service waarvoor de patiënt zich kan aanmelden. De patiënt ont vangt dan een flyer met een QR-code die leidt naar de mobiele app of naar de website van KIJKsluiter waar de patiënt gevraagd wordt om een account aan te maken. Ver volgens krijgt de patiënt voor de duur van het voorschrift dagelijks pushberichten of e-mails met een directe link naar nieuwe informatie, filmpjes en plaatjes over het juiste gebruik, ter bevordering van de therapietrouw. Patiënten die de app hebben geïnstalleerd, kunnen ook een medicijnwekker instellen om herinneringen te krijgen om de medicatie in te nemen.

Met KIJKgesprek geef je de eerste-uitgifteinformatie, ondersteund door icoontjes.

De drie KIJK-producten. Boven: KIJKsluiter, links: KIJKbericht, rechts: KIJKgesprek.