de definitie van geloof op

JONAS SLAATS

Theoloog en schrijver van Religie herzien

De foute aannames rond religie

Een nieuwe kijk op de definitie van geloof

We kijken vaak naar religie via verschillende veronderstellingen die we erover hebben, veronderstellingen die niet altijd kloppen. Is er überhaupt wel een verschil tussen het gangbare geloof in de westerse wereld en andere geloven? Zijn religie en reden een tegenstelling? Jonas Slaats, auteur van Religie herzien, geeft je een nieuwe kijk op de definitie van geloof.

Beleven we vandaag religie anders dan enkele decennia geleden?

“Ik denk niet dat mensen vroeger religieuzer waren dan vandaag. We gaan niet meer massaal naar de kerk, dat is waar. Maar als je kijkt naar het aantal mensen dat wekelijks aan yoga of mindfulness doet of hoeveel mensen mediteren, dan kan je wel zeggen dat mensen vandaag nog steeds religieuze rituelen uitvoeren. Al is het maar het geloof in de mens. De mainstream spiritualiteit is: luister naar je hart, volg je dromen en wees jezelf. De gangbare scheidingslijnen die gebruikt worden voor het religieuze en niet-religieuze zijn dus niet geldig.”

Niet geldig, omdat ze achterhaald zijn of zijn ze nooit geldig geweest?

“Ze zijn nooit geldig geweest. Het feit dat mensen niet meer naar de kerk gaan, zegt niets over religie. Er zal nooit iemand kunnen uitleggen waarom bijvoorbeeld het geloof in de onzichtbare hand van de markt niet tot de categorie van het religieuze behoort. Politici geloven daar namelijk heel sterk in en vinden dat ze daar het beleid op moeten aanpassen. Er zijn zelfs rituelen in het dagelijkse leven van mensen die op dat systeem geënt zijn. Neem nu bijvoorbeeld de solden. Tot twee keer per jaar gaat iedereen massaal naar de tempel, die ziet er vandaag alleen uit als een winkelcentrum.

Er hangt een taboe rond het woord religie terwijl we het allemaal beleven?

“In de westerse wereld geloven we graag dat we een stapje verder staan, maar niemand kan uitleggen wat dat stapje verder precies inhoudt. We denken vaak: ‘Wij zijn wetenschappelijker.’ Maar rede en geloof is een zeer rare splitsing. Er is niemand in de wereld die louter rationeel denkt of andersom. Doen alsof religieuze mensen louter irrationeel zijn, klopt gewoonweg niet. Die categorisering is op een hoop assumpties gestoeld en al bij al dus ook een geloofsovertuiging.”

Zou je kunnen zeggen dat wetenschap vandaag het grote geloof van de mens is?

“In autoriteitszin wel: ‘De witte jassen hebben gelijk.’ De wetenschappers zijn een soort van priesterklasse, diegenen die gaan zeggen hoe de wereld in elkaar zit. Maar voor mij gaat die vergelijking niet helemaal op als je naar de wetenschappelijke methodes kijkt. Zorgvuldig argumenteren en graven in de realiteit, al dan niet door experiment, is van alle tijden. Dat heeft in iedere religieuze context altijd bestaan. Wetenschap is op zich dus geen vorm van geloof, het is een manier om onze zoektocht naar waarheid aan te pakken. En die zoektocht zit altijd ingebed in een breder mens- en wereldbeeld.”

Welke raad geef je aan mensen die nog op zoek zijn naar hun spirituele zelf?

“Mediteer, bid, vast, ga op pelgrimstocht of maak een wandeling door het bos. Die klassieke rituelen zijn er voor een reden. Je moet momenten uit het gewone leven snijden en de moeite doen om naar binnen te keren. De oefening is het doorprikken van je eigen ego. En als je denkt daarin te slagen door terug te vallen op dat ego, zal het volgens mij niet lukken.”