Het Accent. Klemtonen op cultuur in Vlaanderen (januari 2021) by Xpair Communication

01/2021

Het Accent

"Trump zaaide veel verdeling. Biden daarentegen luistert ook naar zijn tegenstanders."

K L E M TO N E N O P C U LT U U R I N V L A A N D E R E N

Gedichten brengen mensen dichter bij elkaar

De Nachten van de Geschiedenis: heb jij een schat op zolder?

De boekenkast van uitgever Toon Horsten

Lees meer op pag. 06

Belgische wijnen: onbekend, niet onbemind

Zoektocht naar nuance

E M M A N UE L GE R A R D

“De canon van Vlaanderen is een uitnodiging” Lees op pag. 09

Op zoek naar meerwaarde

p 4 januari startte Philippe Vandendaele als nieuwe directiemedewerker voor Davidsfonds Brussel. Hĳ zal mee zĳn schouders zetten onder het Brusselse beleid en die regio verder op de kaart zetten. Philippe heeft al heel wat professionele watertjes doorzwommen. Hĳ was leraar Nederlands-Engels, journalist voor een Europees vakblad en lobbyist voor bedrĳven in discussies met EU-instellingen. Nu wil hĳ zĳn tĳd en energie

steken in een organisatie met meer maatschappelĳke relevantie. En toen kwam Davidsfonds om de hoek kĳken. Philippe: “De nieuwe missie van Davidsfonds is gericht op mensen en heeft als focus de Nederlandse taal, kunst en cultuur. Voor mĳ kun je het belang van de prioriteiten in een missieverklaring niet overschatten. Ik heb zelfs een gevoel van urgentie. De laatste jaren ervaar ik een bĳna surrealistisch maatschappelĳk en cultureel klimaat waarin iemands mening feiten kan overtroeven. Dat zorgt voor verwarring, een gevoel van isolatie en, voor sommige mensen, wanhoop. Onlangs kwam ik een citaat van Confucius

tegen. Het geeft mĳn motivatie weer: Als de taal niet correct is, dan wordt niet bedoeld wat er wordt gezegd; als wat er wordt gezegd niet is wat er wordt bedoeld, blĳft wat gedaan moet worden ongedaan; als dit ongedaan blĳft, zullen moraal en kunst verslechteren; als de gerechtigheid afdwaalt, zullen de mensen in hulpeloze verwarring rondhangen. Daarom mag er geen willekeur zĳn in wat er wordt gezegd. Dit is bovenal belangrĳk.” Lees het volledige interview met Philippe in Het Accent op Brussel van maart of op onze blog: cultuurenco.blog

Belgische champagne

Gido Van Imschoot vertelt je alles over de geschiedenis van de Belgische wĳnen. Word een sommelier in de dop en verrĳk je kennis verder op de wĳnreizen van Davidsfonds Cultuurreizen. Lees verder op pag. 08

v.u. Kris Opdedrynck (handelend in naam van een vennootschap) Davidsfonds Q. Metsysplein 12 B - 3000 Leuven

Het Accent P925845 Tweemaandelĳk ledenblad van Davidsfonds Januari-februari 2021

HetAccent-Jan2021-v5.indd 1

15/01/2021 09:16

CULTUUR SCHENKEN

Cultuur als verjaardagscadeau De zoveelste doos Lego of een nieuw videospel, het zĳn cadeaus waar veel ouders en grootouders naar teruggrĳpen. Maar waarom geen beleving cadeau doen? Ghislaine Deridder, 81 jaar en grootmoeder van zes kleinkinderen, schenkt hen elke verjaardag een portie cultuur. En een dagje volledige aandacht van hun ‘moeke’: samen op stap, samen gaan eten, samen cultuur beleven. Plezier voor jong en oud. aar kleinkinderen zĳn tussen de 9 en de 17 jaar oud en hebben allemaal hun eigen voorkeur en ideeën. Daar komt Ghislaine graag aan tegemoet. Elke verjaardag neemt ze haar kleinkinderen om de beurt mee voor een culturele uitstap in eigen land. Van Bokrĳk tot de haven van Antwerpen.

Ze leren nu ook naar een museum gaan, ze leren iets doen. Dan gaan ze dat later als volwassenen ook sneller doen. Ik heb mĳn eigen kinderen altĳd meegenomen naar tentoonstellingen en die zĳn nu zelf ook meer geneigd om dat te doen.”

Ghislaine: “Ik ben van het principe: ze zĳn allemaal al in Spanje en Italië geweest, maar in België kennen ze niet veel. Dus toon ik hen ons land. Als we naar het jeugdtheater gaan, dan krĳg ik ze vaak alle zes mee, maar de andere uitstappen doe ik met elk kleinkind apart. Ik geef ze telkens enkele suggesties, maar de finale beslissing ligt bĳ hen. De keuzes gaan heel breed. Ik heb een kleinzoon die geïnteresseerd is in de haven van Antwerpen en dan gaan we een dagje naar daar. Maar evengoed wordt het het Kantmuseum in Brussel of het Modemuseum in Hasselt. Zo ben ik met mĳn kleinzoon al drie keer naar Technopolis geweest. Ze kennen ons daar intussen. Zelf vind ik elke uitstap leuk. Of het nu het Gallo-Romeins museum is of de fabriek van Jules Destrooper. Ik neem ze ook regelmatig mee naar de bibliotheek.”

“Op stap gaan met leeftĳdsgenootjes is plezant, maar ze hebben dan vaak niet echt iets gezien”

“Spanje en Italië kennen ze al, ik laat ze België ontdekken” Leeftijden mengen Door als grootmoeder een dagje met je kleinkind op pad te gaan, geef je ze meer perspectief. Je kan ze wĳzen op dingen die ze anders niet opmerken. “Als ze met hun leeftĳdsgenootjes iets doen, is het altĳd heel plezant geweest, maar vaak hebben ze dan niet echt veel gezien. Ik wĳs hen op dingen, op verbanden. Dan leren ze veel meer en dat is een voordeel.

Ghislaine is dan ook grote voorstander van activiteiten te doen waar je de leeftĳdsgroepen mengt. “Vroeger vond men dat je alles apart moet doen. Dat jeugd en ouder gescheiden moesten zĳn. Ik vind dat een foute redenering. Door samen iets te doen kan je advies geven, van gedachten wisselen … in twee richtingen hé. Je leert van elkaar en je leert elkaars ideeën en gedachten kennen. Je krĳgt twee verschillende opinies.”

Strijdgewoel Een aantal verjaardagsuitstapjes zĳn van 2020 noodgedwongen uitgesteld naar dit jaar. “Ik heb vorig jaar nog de tentoonstelling rond 500 jaar Christoffel Plantĳn meegepikt en dan was het gedaan. Dit jaar hoop ik een van de kleinkinderen mee te nemen naar Waterloo. Die tentoonstellingsruimte is helemaal vernieuwd en daar is een digitale belevenis in de plaats gekomen. Daardoor lĳkt het alsof je je middenin het strĳdgewoel bevindt. De paarden komen zo op je af. Zodra de maatregelen het toelaten, ben ik opnieuw weg.”

Door Jolien Vandeven

Hoe schenk jij cultuur?

Laat het ons weten via communicatie@davidsfonds.be.

HetAccent-Jan2021-v5.indd 2

15/01/2021 09:16

GEDICHTENWEEK

PSYCHOLOOG HEIN HUYGHE OVER HET BELANG VAN VERBONDENHEID

Gedichten brengen mensen dichter bĳ elkaar

In de paasvakantie van 2020, toen ons land met de eerste lockdown werd geconfronteerd, lanceerde de Leuvense vzw verb(l)ind het poëzieproject Dichters van wacht. Elf avonden lang belden duizenden mensen een gratis telefoonnummer dat hen via een poëtisch keuzemenu doorverbond met een dichter. De dichters lazen een gedicht en maakten tĳd voor een gesprek. Initiatiefnemer en psycholoog Hein Huyghe licht toe hoe poëzie ons kan verbinden in tĳden van fysieke afstand. Tekst: Lieselotte De Snĳder – Foto: Jan Crab

Waarom heb je Dichters van wacht gelanceerd? Hein: “Tĳdens de lockdown werden we gevraagd om zo veel mogelĳk binnen te blĳven, waardoor ons openbare leven grotendeels, zo niet helemaal, stilviel. Dat wilde niet zeggen dat mensen geen nood hadden aan contact – wel integendeel. Met Dichters van wacht wilden we mensen de kans geven om op een laagdrempelige manier met iemand in gesprek te gaan, in dit geval een dichter. Door een simpel telefoontje konden we ondanks de omstandigheden toch verrassende ontmoetingen tot stand brengen. Als je belde, wist je niet met wie je zou worden verbonden en veel bellers leerden (nieuwe) dichters kennen. Dat gebeurde op een heel geborgen manier, anoniem en zonder verplichtingen. Je kon eenvoudigweg luisteren naar een of meerdere gedichten. Zo’n poëtisch onderonsje duurde gemiddeld genomen een vĳftal minuten. Het langste gesprek anderhalf uur.” Wat maakte dichters zo geschikt voor dit project? “Op een moment waarop je moet blĳven waar je bent, kan poëzie je overal naartoe

Psycholoog Hein Huyghe lanceerde in volle coronacrisis Dichters van wacht, een poëzielĳn die op elf avonden tĳd meer dan 6.000 keer werd gebeld.

brengen. Er waren duidelĳk veel mensen die daar nood aan hadden. De lĳn zat voortdurend vol en de bellers waren heel divers: mensen die na hun werk even hun gedachten wilden verzetten, poëzieliefhebbers, maar ook mensen die daar anders niet mee bezig zĳn, kinderen en jongeren, bewoners van psychiatrische instellingen en gevangenissen. Dichters zĳn goed in onder woorden brengen wat anderen moeilĳk kunnen uitdrukken. Poezie geeft een ander perspectief op het leven, biedt troost en creëert zo een gevoel van verbondenheid.”

“Als je moet blĳven waar je bent, kan poëzie je overal naartoe brengen” Is er nood aan meer verbondenheid in onze samenleving? “Absoluut! Ik richtte verb(l)ind vzw op nadat ik statistieken over eenzaamheid in België te zien had gekregen. Uit de resultaten van het Nationaal Geluksonderzoek van Lieven Annemans blĳkt dat

De verzamelde gedichten van Jo Govaerts Doet de naam Jo Govaerts niet meteen een belletje rinkelen? De Vlaamse schrĳfster en dichteres debuteerde in 1987 op vĳftienjarige leeftĳd met de bundel Hanne Ton en werd daarmee genomineerd voor de Cees Buddingh’-prĳs. Ook de bundels die volgden, oogsten veel lof. In mei publiceert Davidsfonds de vier al verschenen bundels van Jo Govaerts in de nieuwe

HetAccent-Jan2021-v5.indd 3

uitgave Ik dans me weer bĳeen. De publicatie wordt aangevuld met een volledig nieuwe bundel, de eerste in meer dan twintig jaar. Maud Vanhauwaert zorgt voor de inleiding. Naar aanleiding van de Poëzieweek mag Het Accent een van de nieuwe gedichten van Jo Govaerts al publiceren.

bĳna de helft van de Belgen zich geregeld eenzaam voelt en dat eenzaamheid onze kansen om ongelukkig te zĳn verviervoudigt. De nood aan verbondenheid is een van de drie fundamentele psychologische behoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Die behoeften zĳn even belangrĳk als eten, slapen en drinken. Je kunt af en toe wel eens een maaltĳd overslaan of een nachtje wakker blĳven, maar als je dat systematisch doet, ontstaan er problemen. Dat geldt ook voor verbondenheid. Het is een fundamentele nood die je niet kunt vervangen door iets anders. Maar ons psychologisch welzĳn en de behoefte aan deugddoende ontmoetingen worden maatschappelĳk onderschat. Zoals ook schoonheid, kunst, literatuur, ontroering en stilte bĳzaak zĳn in een snelle, nuttige wereld. Daar wil ik iets aan veranderen en dus organiseer ik sinds 2019 diverse initiatieven die deugddoende ontmoetingen mogelĳk maken.” Welke initiatieven heb je nog genomen? “De eerste actie was de verspreiding van 15.000 buttons in vĳf stations. Die buttons maakten duidelĳk dat de drager

openstond voor een spontaan gesprek op de trein. Mensen geven aan dat ze meestal genieten van een spontaan gesprek met iemand die ze niet kennen, terwĳl ze minder geneigd zĳn om er zelf een aan te knopen. Een duwtje in de rug kan dus geen kwaad. In december 2019 zorgden we ervoor dat meer dan 200 mensen die elkaar niet kenden samen kerst konden vieren. Op Valentĳn 2020 organiseerden we een blind diner, waarbĳ blinden en slechtzienden voor de bediening zorgden.” “Toen brak corona uit en hebben we allerlei initiatieven opgezet met dichters. In het kielzog van Dichters van wacht ontstond de bloemlezing We zouden naar zee gaan, een gedichtenapotheek die je cadeau kan doen of zelf in huis kan halen. In november was er Danken bĳ leven, een initiatief om anderen te bedanken voor wat ze voor ons betekenen. Er zĳn Wachtverzachters, waarbĳ we geïllustreerd gedichten aanbrengen op de uitstalramen van apothekers. En voor studenten, en bĳ uitbreiding iedereen die er nood aan had, was er #pepwalk. Ook dit jaar komen er nieuwe acties aan, hou dus zeker de website www.verblind.be in het oog.”

Waar ik naar verlang vandaag Waar ik naar verlang vandaag een frisse zomerjurk te dragen met blote schouders, een uitgesneden hals en rug en vooral goed los om de heupen waarmee ik dan de tuin in loop de zon schĳnt warm, maar de wind houdt het draaglĳk en brengt de jurk in beweging en dan

ben jĳ er natuurlĳk ook die de jurk al even mooi vindt en samen trekken we hem uit en hangen hem aan een tak en liggen te kĳken in het gras naar zo'n frisse zomerjurk in een boom, daar verlang ik het meest naar vandaag. Jo Govaerts

15/01/2021 09:16

DE NACHTEN VAN DE GESCHIEDENIS

Van zoldervondst tot veilinghamer Een veiling bĳwonen, dat is één van die ervaringen om in de rugzak te hebben. Net als pakweg zonnebaden aan de Franse Rivièra of een motortocht langs de iconische Route 66. Davidsfonds Nazareth en Eke en veilinghuis Coronari nemen je donderdag 11 maart 2021 op sleeptouw en gidsen je langs kunst en kitsch voor De Nachten van de Geschiedenis.

Tekst: Steven Tindemans – Foto: Thomas De Boever

HetAccent-Jan2021-v5.indd 4

et ‘Schatten in Nazareth’ kunnen geïnteresseerden ontdekken hoe een kunstveiling werkt. Iedereen kan een voorwerp binnenbrengen. Het veilinghuis beschrĳft en waardeert een selectie daarvan en bespreekt die tĳdens het evenement. “Aan de hand van de kunstvoorwerpen duiken we de kunstgeschiedenis in. Zo willen we bĳdragen tot de bewustmaking over de waarde van kunst en erfgoed”, vertelt Koen Dewaele, voorzitter van Davidsfonds Nazareth en Eke. Het idee om een lokale versie te organiseren van populaire tv-programma’s zoals Antiques Roadshow of Rĳker dan je denkt smeulde enkele jaren. Het laaide op toen Koen vernam dat de zoon van zĳn oud-wiskundeleraar een veilinghuis voor kunst en antiquiteiten was gestart. “Zo had ik een aanknopingspunt om de zaak binnen te stappen en ons idee uit de doeken te doen. Er werd heel enthousiast op gereageerd.”

“Emoties zĳn onlosmakelĳk verbonden aan een veiling. Het kan er soms heftig aan toe gaan” Voorwerpen die een verhaal vertellen Dat enthousiasme kwam van Tim De Doncker, directeur van Coronari Auctions – een verwĳzing naar de Via dei Coronari, een charmant straatje in het hart van Rome waar van oudsher antiquairs en kunstenaars hun waren aanbieden. “We ontvangen het liefst voorwerpen die een verhaal vertellen. We zĳn niet zomaar een winkel waar we schilderĳen en sculpturen verhandelen als witloof en bloemkolen”, schertst Tim. “Het veilen maakt slechts een klein deel uit van het hele proces. Het kwalitatief samenstellen van het aanbod, vervoeren, fotograferen en beschrĳven van de objecten,

15/01/2021 09:16

aanmaken van de catalogus, opstarten van de reclamecampagne in binnen- en buitenland, voorbereiden van de kĳkdagen, beantwoorden van de vragen, opmaken van uitgebreide conditierapporten, enzoverder: daar gaat het gros van de tĳd naartoe.” Een veiling wordt in twee dagen afgerond. Duizenden items wisselen van eigenaar. Om de 50 à 60 seconden wordt een lot opgeroepen. Tĳdens het bieden lopen de emoties soms hoog op wanneer twee of meer partĳen de strĳd aangaan en een bepaald stuk koste wat het kost willen bemachtigen. Net als bĳ poker kan een speler zĳn controle kwĳtraken, aangedreven door adrenaline zich verliezen in het opbod. “Het emotionele aspect is onlosmakelĳk verbonden aan een veiling. In het heetst van de strĳd moeten mensen soms snel een beslissing nemen. Dan kan het er heftig aan toe gaan”, weet Tim. “We raden aan om op voorhand een maximumbedrag in je hoofd vast te klikken en je daaraan te houden. Dan ben je achteraf ook niet ontgoocheld wanneer andere bieders hoger gaan dan je zelf bereid was.”

“Soms zie je vervalsingen van kilometers ver, soms helemaal niet” Het koperspubliek van Coronari Auctions komt voor 95 procent uit het buitenland, telt iets meer mannen dan vrouwen en is gemiddeld zo’n 50 jaar oud. Enkele televisieprogramma’ s wakkerden de interesse voor kunst en antiek aan bĳ een breder publiek. “Dat is positief. Er wordt bewuster omgesprongen met zoldervondsten. Wel merken we dat er nog steeds drempelvrees is. Dat is onnodig. Iedereen mag ons contacteren. Ook wanneer het voorwerp niet voor veiling in aanmerking komt, geven we met veel plezier en zonder enige kost informatie en advies.” Het spectrum aan objecten dat onder de hamer ging sinds de oprichting van het jonge veilinghuis is breed. “Het meest bevreemdende stuk is een complete schedel van een Aziatische olifant op een houten art-deco-sokkel van circa 1920.” Ook vervalsingen kruisen zĳn pad. “Soms zie je het van kilometers ver, soms niet. We werken met verschillende experten en hanteren zonder uitzondering het meerogenprincipe.”

Een eclectische collectie Terug naar Davidsfonds Nazareth en Eke. De veilingwereld is voorzitter Koen Dewaele niet geheel onbekend. Als twintiger haalde hĳ zĳn eerste stukken binnen op veilingen in Harelbeke en recent ontdekte hĳ Catawiki. “Via dat digitale veilingplatform heb ik mĳn collectie biologieschoolplaten kunnen aanvullen. De aankoop was ingegeven door zowel nostalgie als mĳn interesse in natuur.” Koen is een eclectisch verzamelaar. Het gaat hem minder om de kunst met een grote K of over de economische waarde, maar veeleer om voorwerpen met een achterliggend verhaal. “Ik heb heel wat West-Afrikaanse etnische maskers, beelden en sieraden verzameld, de meeste met een typische patine als gevolg van gebruik. De liefde voor Afrika vloeit voort uit mĳn studies aan het Tropisch Instituut in Antwerpen en verschillende reizen.”

“Ik heb het gevoel dat Iran een steeds belangrĳkere rol gaat spelen, de komende decennia. Vandaar mĳn interesse in voorwerpen uit dat land”

HetAccent-Jan2021-v5.indd 5

De jongste tĳd gaat zĳn aandacht naar voorwerpen uit Iran. “Zoals destĳds met China, heb ik het gevoel dat die regio in de komende decennia een belangrĳke geo-economische rol zal spelen. Het opleidingsniveau in Iran ligt zeer hoog, ook bĳ vrouwen. Het is alleen wachten tot er een meer pragmatisch bewind komt, mede onder druk van de groeiende middenklasse.” Tĳdens ‘Schatten in Nazareth’ zullen ook objecten uit Koens collectie besproken worden. Het gaat om twee koptische processiekruisen die hĳ als jonge dertiger op de kop tikte. “Ik geloof nooit dat ik er veel voor betaald heb. Wanneer ik er nu naar kĳk, vind ik ze toch met veel detail afgewerkt. Dat maakt me nieuwsgierig. Zĳn ze authentiek? Van zilver? Hoe oud zĳn ze? Zĳn er afbeeldingen die tonen hoe ze gebruikt werden?”

Eerste veiling? Vijf tips! 1. 2. 3. 4.

Kĳk goed naar de afmetingen. Foto’s tonen soms groter of kleiner dan de werkelĳkheid Bezoek kĳkdagen en durf extra informatie te vragen Leg op voorhand het budget vast dat je wil spenderen Koop iets wat je gelukkig maakt, wat een goed gevoel geeft, wat je plezier schenkt, wat je mooi vindt. Kortom: volg je hart Onderzoek de manieren waarop bieden mogelĳk is

De oproep om stukken binnen te brengen voor ‘Schatten in Nazareth’ moet nog gelanceerd worden. Toch verschenen al enkele objecten op de radar. Het gaat vooral om schilderĳen, waaronder een winterlandschap van Albert Saverys, een 19de-eeuws stilleven gesigneerd Stroobant en een litho van Jan Cobbaert, die aanleunde bĳ de Cobra-beweging.

Schijnwerpers op het lokale Dat Davidsfonds Nazareth en Eke in zee gaat met Coronari Auctions, een lokale partner, is geen toeval. “Het past volledig in mĳn visie over de rol die een plaatselĳke afdeling moet spelen: de schĳnwerpers plaatsen op de directe omgeving die gevormd wordt door onder meer erfgoed, cultuur en nĳverheid maar vooral door de mensen die ermee bezig zĳn”, vertelt Koen. Ook bĳ de vorige editie van De Nachten van de Geschiedenis zette zĳn afdeling in op het lokale, maar met een twist. We schrĳven donderdag 12 maart 2020. In CC De Brouwerĳ worden de stoelen uit de bergruimte gehaald. ‘Het blondje van Nazareth’, een lokaal bier, koelt in de frigo. De vrĳwilligers maken zich op voor hun activiteit met ‘Nieuwe Buren’ als thema. Op het programma: een persoonlĳk relaas van verschillende inwoners met een eerstelĳns migratieachtergrond. De ene groeide op in Djibouti, de andere zette zĳn eerste stapjes onder Spaanse zon. De sprekers namen naast een verhaal ook iets typerend voor hun keuken mee. De geur van specerĳen en kruiden vult de zaal. De klok slaat 18 uur. De activiteit wordt geannuleerd. Later op de avond maakt de Nationale Veiligheidsraad bekend dat de cultuur- en horecasector op slot gaat en de lessen in scholen opgeschort worden om de verspreiding van het coronavirus in te dammen. ‘Schatten van Nazareth’ vindt bĳna exact een jaar later plaats. In de tussentĳd werden heel wat lessen geleerd. Koen: “Door de crisis worden we gedwongen om onze comfortzone te verlaten en bepaalde technologische mogelĳkheden te omarmen. We houden er rekening mee dat onze plannen voor De Nachten van de Geschiedenis opnieuw in het water kunnen vallen. Dan schakelen we wellicht over op een digitale omgeving. Een livestream behoort tot de mogelĳkheden.” “Ook met de verhalen van onze ‘nieuwe buren’ plannen we nog iets te doen. Wat exact, daar zĳn we nog niet helemaal uit. Verder hebben we het perspectief dat onze afdeling in 2024 zĳn 100-jarig bestaan viert. We zĳn al gestart met een eerste brainstormsessie, online. Digitaal vergaderen was in het begin, zeker voor sommige bestuursleden, een uitdaging maar lukte wonderwel, mits elkaar te helpen. Intussen verschĳnt niemand meer ondersteboven op beeld.” Schatten van Nazareth vindt plaats op donderdag 11 maart 2021. Alle info vind je op www.nazareth.davidsfonds.be

Wie is Koen Dewaele? \ Voorzitter Davidsfonds Nazareth en Eke, bestuurslid gewest Land van Leie en Schelde, lid werkgroep vrĳwilligersbeleid, kandidaat nationaal bestuur l Geboortejaar: 1961 n Geboorteplaats: Gent Ò Studies: Biologie Huidige functie: CEO ADx NeuroSciences ¦ Favoriete boek: De kolibrie van Sandro Veronesi Een cultuurtip in cultuurarme tĳden: een virtueel bezoek aan de Jan Van Eyck-tentoonstelling d Website: www.nazareth.davidsfonds.be

Wie is Tim De Doncker? l Geboortejaar: 1985 n Geboorteplaats: Gent Ò Studies: Doctor in de Geschiedenis (Titel doctoraat: Hupsicheyt en hantgedaet: kunstacademie en ambachtsgilden te Gent ca. 1748-1800) Huidige functie: Directeur Coronari Auctions ¦ Favoriete boek: Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Márquez en De levens van Jan Six van Geert Mak [ Favoriete kunstwerk: Het vlot van de Medusa van Théodore Géricault Een cultuurtip in cultuurarme tĳden: installeer de Google Arts & Culture app, voor virtuele bezoeken aan heel wat grote musea d Website: www.coronariauctions.com Õ E-mailadres: info@coronariauctions.com

15/01/2021 09:16

HENDRIK VOS OVER HET POLITIEKE SYSTEEM IN AMERIKA EN EUROPA

Over democratie en hoe die zegeviert Joe Biden mag zich sinds 20 januari president van de Verenigde Staten noemen. Aan de inauguratie gingen de spannende verkiezingen van november 2020 vooraf, en turbulente naweeën, inclusief een bestorming van het Capitool. Meer dan reden genoeg om samen met professor Hendrik Vos stil te staan bĳ de betekenis van democratie. Toen Biden uitgeroepen werd als de winnaar van de verkiezingen, zeiden veel Amerikanen dat de democratie had gezegevierd. Maar is het systeem in Amerika wel zo democratisch als ze beweren? Hendrik Vos: "Het hangt ervan af wat je democratie noemt. Een invulling van democratie is aan de ene kant dat het volk mee beslist wie hen zal leiden. Aan de andere kant kan je ook zeggen dat het systeem pas democratisch is wanneer er beleid wordt gevoerd dat goed is voor de mensen. Het systeem in Amerika is zo dat mensen inspraak hebben in wie hun president wordt. Wat dat betreft is het zonder twĳfel een democratie. Het feit dat iemand zoals Donald Trump vier jaar geleden verkozen kon worden, betekent dat heel wat mensen vertrouwen in hem hadden. In een democratie waarin je zegt dat inspraak van het volk belangrĳk is, is het resultaat van de verkiezing altĳd democratisch, wat dat resultaat ook is."

Oplossing:

HetAccent-Jan2021-v5.indd 6

Er is natuurlĳk ook nog die andere invulling van democratie. Op basis van die tweede invulling, is het democratische gehalte van Amerika hoger nu Biden verkozen is? "Trump zaaide met zĳn polariserende taal en ruw beleid veel verdeling. Hĳ deed alsof alleen hĳ 'dé mensen' vertegenwoordigde. Degenen die niet exact zoals hĳ dachten, waren volgens hem kleine marginale groepjes waarmee geen rekening moest worden gehouden. Dan ben je democratie op een gevaarlĳke manier aan het invullen. Biden daarentegen luistert ondanks de meningsverschillen naar tegenstanders en probeert een beleid te maken met respect voor veel verschillende standpunten en visies. Als je dat mee betrekt in je visie op democratie, kan je zeggen dat het met Biden een andere richting kan uitgaan. Een richting die meer hoopvol is." Het Amerikaanse kiessysteem is compleet anders dan het

Belgische. Denken Amerikanen anders over democratie dan Europeanen? "Ik zou niet durven te zeggen dat er een wezenlĳk verschil is tussen Europa en Amerika, omdat er binnen Europa al veel verschillende visies heersen. Wat je in Amerika en ook in het Verenigd Koninkrĳk ziet, is dat men minder de neiging heeft om compromissen te sluiten. Je hebt twee partĳen waarvan één partĳ wint. Die zal het gedurende een aantal jaren voor het zeggen hebben en moet zich niet te veel bekommeren om andere opinies. In andere delen van Europa, en zeker in België, is er een andere visie op democratie. Bĳ ons zullen partĳen altĳd proberen een coalitieakkoord te sluiten." Hoe staat de democratie ervoor in crisistĳden? Het afgelopen jaar was er flink wat kritiek over de manier waarop onze regering de coronacrisis aanpakte. In debatten over onder andere de avondklok en de drones werd

WIN

het beleid meer dan eens 'niet democratisch' genoemd. "Sommige discussies worden door de crisis scherp gesteld. Corona leidde tot een heel acute crisis die een doortastend ingrĳpen van de politiek noodzakelĳk maakte. Maar we hebben nog steeds de scheiding der machten. Wĳ hebben een aantal fundamentele spelregels die vastliggen in een grondwet en die we kunnen aftoetsen. De politiek moet zich ook in crisistĳden vasthouden aan die spelregels. Het is normaal in een democratie dat mensen zich afvragen of bepaalde maatregelen niet te ver gaan en of er fundamentele rechten geschonden worden. Wanneer je dat gevoel hebt, kan je dat voorleggen aan rechters die uiteindelĳk zullen beslissen of we wel binnen de marges blĳven van de regels in de grondwet."

Hendrik Vos is professor aan de UGent, waar hĳ zich specialiseert in besluitvormingsprocessen in de Europese Unie en dynamieken in actuele ontwikkelingen in de Europese politiek. Bĳ Davidsfonds Academie geeft hĳ cursussen en webinars over de Brexit en andere Europese politieke kwesties.

“In Amerika is men niet snel geneigd om compromissen te sluiten”

Meer weten over democratie?

Volg op 2 februari het webinar ‘Joe Biden in het Witte Huis. Wat betekent dat voor Europa?’ met prof. Hendrik Vos. d Meer info en inschrĳven op www.davidsfondsacademie.be

Tekst: Marjolein Goris – Foto: Jan Crab

Mail je antwoord met je naam en adres naar wedstrĳd@davidsfonds.be en win een exemplaar van De Roets-kalender 2021.

15/01/2021 09:16

DE ONTMOETING

“Boeken uitgeven of ze aanraden, het is quasi hetzelfde” A

ls uitgever bĳ Standaard Uitgeverĳ, waar hĳ de Davidsfonds imprint onder zĳn hoede heeft, is Toon Horsten dag in dag uit omringd door boeken. Zĳn persoonlĳke bibliotheek telt een paar duizend exemplaren en beslaat verschillende boekenkasten doorheen zĳn huis. Toon heeft ook altĳd een boek op zak en verveelt zich daarom nooit.

Boek als cadeau “Iets wat ik zelf recent gelezen heb en heel goed vind, durf ik in de maanden daarna vaak weg te geven aan vrienden en familie. Ik denk dan aan het fenomenale In het huis van de dichter van Jan Brokken, over zĳn vriendschap met de Russische pianist Youri Egorov. Of Een heel leven van Robert Seethaler, dat het schĳnbaar onbeduidende leven van een boer uit een Alpendorp beschrĳft. Een schrĳver als Amin Maalouf geef ik ook graag cadeau. In dit geval geef ik zĳn boeken uit, en dat komt eigenlĳk op hetzelfde neer. Ook een uitgever zegt in wezen: ‘Kĳk hier, dit moet je lezen!’”

Aanrader “Letters between six sisters beveel ik al jaren aan iedereen aan. Het is een selectie uit de correspondentie van de zes Midfordzussen. Die groeiden op in verarmde Engelse adel en hun gezamenlĳke adresboek beslaat heel de 20ste eeuw. Zo waren Goebbels en Hitler getuige op het huwelĳk van een van de zussen, en waren andere zussen goed bevriend met de familie Kennedy, Winston Churchill, Maya Angelou of Lucian Freud. Ze schreven bĳna een eeuw lang fenomenale brieven naar elkaar. De correspondentie van de eeuw, zeg maar.”

Doe maar dicht maar “Een poëziebundel die al mĳn hele leven meegaat is In den zoeten inval, zowat de verzamelde gedichten van Richard Minne. Minne is geestig, spits en intelligent. Ook naar essayisten als George Orwell of de onderschatte Simon Leys grĳp ik heel vaak terug.”

Tekst: Jolien Vandeven - Foto: Jan Crab

De minnares Wat doet jouw culturele hart harder kloppen? Dat vragen we in elk nummer aan een cultuurliefhebber. Deze keer is gepassioneerde cultuurreizigster Bie aan de beurt.

Cultuurstad “Ik maakte meerdere culturele reizen naar Parĳs met mĳn zoon. Helaas ben ik hem verloren door een tragisch verkeersongeval. Ik heb prachtige herinneringen aan onze uitstapjes in de Franse hoofdstad. In het bĳzonder toen we in Le Grand Palais de tentoonstelling van Picasso hebben bezocht. De verrukking van mĳn zoon voor zoveel inspiratie en ontwikkeling blĳven mĳ nog steeds bĳ.”

Davidsfonds “Ik ben eerder toevallig lid geworden van Davidsfonds. Voor corona toesloeg, heeft een lieve vriendin me ingeschreven voor de Loire-cruise van Cultuurreizen in september 2019. Een verrassing van formaat. Ik was onmiddellĳk overtuigd om lid te worden.”

Wie is Bie Lietaert? Leeftĳd: De meeste mensen schatten haar tien jaar jonger in d Beroep: Geëvolueerd van leerkracht in het kunstonderwĳs naar projectontwikkelaar van villa’s met een ziel en een verleden Familie: De papa van haar kinderen is gestorven. Ze heeft een zoon (†) en een dochter met twee lieve kleindochters. Ze hoopt samen met haar levenspartner nog meerdere reizen met culturele invalshoek te plannen \ Davidsfonds: Lid van Davidsfonds Brugge

HetAccent-Jan2021-v5.indd 7

Cultuurreis “Mĳn favoriete cultuurreis – dat kan je al wel raden – is de Loire-cruise. De reis combineert diverse boeiende aspecten: echte vriendschap, gevarieerd gezelschap, prachtige natuur, heerlĳke gastronomie, innemende cultuurbezoeken en unieke muziekparels. Reisleiders Mia Doornaert, een ondernemende en boeiende persoonlĳkheid, en Piet Swerts, een Vlaams en veelzĳdig topcomponist, waren de rode draad in deze prachtige reis.”

Favoriete lied “De veelzĳdigheid en toegankelĳke muziek in het volledige oeuvre van Piet Swerts imponeren mĳ enorm. Laatst was ik bevoorrechte getuige van zĳn vertaling en herwerking van Le carnaval des animaux van Camillie Saint-Saëns in wat hĳ vertolkte in Le Bestiaire. Mysterieus hoe hĳ de dieren in hun wereld tot leven en dansen bracht. Behalve topcomponist is hĳ ook een meester als pianist. Hĳ ontbolstert volledig aan het klavier van zĳn rechtsnarige, unieke Chris Maene Straight Strung Grand Piano, waarop hĳ onder meer 24 heerlĳke sonates heeft gecomponeerd.”

Tekst: Marjolein Goris – Foto: Thomas De Boever

15/01/2021 09:16

BELGISCHE WIJNEN

GIDO VAN IMSCHOOT OVER BELGISCHE WIJNEN

Onbekend, niet onbemind Wie België zegt, zegt bier, frieten en chocolade, maar men denkt niet meteen aan wĳn. Toch is de Belgische wĳnbouw aan een sterke opmars bezig. In 2011 waren er zo’n 75 professionele wĳnbouwers in ons land, in 2019 meer dan dubbel zoveel: 154. In 2006 produceerden de Belgische wĳnbouwers zo’n 220.000 liter wĳn, in recordjaar 2018 was het maar liefst 2 miljoen. Tĳd om eens wat dieper in het wĳnglas te kĳken. Tekst: Jolien Vandeven – Foto: Jan Crab

“We hebben vooral goede witte en mousserende wĳnen” De favorieten van Gido Belgische rode wĳn: pinot noir Belgische witte wĳn: onze witte wĳnen zĳn fruitig en zacht, ik sta open voor ze allemaal n Wĳnstreek: Piemonte, maar ook Bourgogne

Smaakt het naar meer? Neem deel aan de online wĳndegustatie van Belgische wĳnen met Gido op donderdag 25 maart of ga met hem op dagreis Belgische wĳnen op zaterdag 28 augustus. Je kan met Gido deze zomer en herfst ook op wĳnreis naar Oostenrĳk of Bordeaux. Je vindt alle info op www.cultuurreizen.be. Geen zin om uit je zetel te komen? Lees dan elke vrĳdag de wĳnreviews van Gido op zĳn Facebookpagina: facebook.com/ gido.vanimschoot.

Gido Van Imschoot moet je niet voorstellen bĳ wĳnkenners. Hĳ is niet alleen ‘Maître Sommelier’ en ‘Wereldwĳnmeester’, maar ook voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Sommeliers. Daarnaast is hĳ reisleider voor Davidsfonds Cultuurreizen, auteur van een hele reeks wĳnboeken en freelance culinair journalist. En los van dat alles ook liefhebber van onze Belgische wĳnen.

Daems en Maurice Fol aan de wieg van de Hagelandse wĳnbouw. Door hun stimulans planten enkele fruittelers en hobbyisten hun eigen wĳngaard aan. Vanaf de jaren 1990 begint de professionalisering en kan je avondlessen wĳnbouw volgen. In 2004 richt de KU Leuven een opleiding Oenologie in.”

“De Belgische wĳnbouw heeft een lange geschiedenis van vallen en opstaan. Bepaalde bronnen beweren dat er in onze regio al wĳnbouw was in de tĳd van de Romeinen, maar daar zĳn geen sporen van terug te vinden. Vanaf de 9de eeuw zien we wel dat de abdĳen en kloosters in onze contreien een eigen wĳngaard uitbouwen. Zĳ hebben wĳn nodig voor hun misvieringen en verbouwen die zelf. Maar het is pas in de 11de en 12de eeuw dat de eerste geregistreerde wĳngaarden worden aangelegd. Hun aantal groeit gestaag en in de 14de eeuw geeft men een wĳngaard zelfs vaak als bruidsschat.”

Wallonië telt één appellatie waar alle Waalse wĳnbouwers onder vallen: AOP Côtes du Sambre et Meuse. In Vlaanderen zĳn dat er vĳf: Hageland, Haspengouw, Heuvelland, Maasvallei-Limburg en Vlaamse Mousserende Kwaliteitswĳn.

Bier is sneller en goedkoper

“Wĳnranken hebben een heuvelachtig gebied nodig dat veel zon pakt. De heuvel zorgt voor een goede afwatering zodat de wĳnstokken nooit in het water blĳven staan. Maar ook de bodem speelt een belangrĳk rol: goede grond is kalk-leemgrond zoals in Haspengouw of ĳzerzandsteen zoals in het Hageland en Heuvelland. Ook de grindbodem in Noord-Limburg is heel geschikt.”

“De vele oorlogen in de middeleeuwen doen de wĳnbouw geen goed. Ook de langdurige koude winters maken het de wĳnbouwers niet gemakkelĳk. Tel daar bovenop de godsdienstoorlogen en grote hongersnood, allemaal weinig gunstige omstandigheden om de dure en arbeidsintensieve investering van een wĳngaard te rechtvaardigen."

“België ligt op de noordgrens van waar wĳnbouw mogelĳk is. Daardoor hebben we vooral goede witte en mousserende wĳnen. Qua productie kunnen we niet concurreren met de Champagnestreek, maar qua kwaliteit wel. De afgelopen vĳf jaar neemt ook het aandeel rode wĳn toe, maar dat is dan eerder de fruitige rode wĳn.”

"In de 17de en 18de eeuw ontdekt men hop en ontstaan de eerste brouwerĳen. Bier is sneller en goedkoper te maken dan wĳn en bewaart beter. Intussen verbetert ook het transport, waardoor men gemakkelĳker wĳn kan invoeren uit bĳvoorbeeld Frankrĳk. De wĳnbouw in België verdwĳnt zo goed als volledig.”

Keuzevrijheid

Eerste Belgische wijnexperiment

“Die minder bekende druivensoorten maken het boeiend, maar ook moeilĳker voor de consument. Als iemand de druivensoort niet kent, zal hĳ minder snel geneigd zĳn om een fles te kopen. Daarnaast kampen de Belgische wĳnen ook met een duur imago. Als je weet dat iemand gemiddeld vier euro uitgeeft aan een fles wĳn in de supermarkt, dan zit je met een gemiddelde prĳs van twintig euro per fles al in een duur segment. Het percentage mensen dat die duurdere wĳnen koopt, is vanzelfsprekend kleiner en dat maakt de concurrentie heel zwaar. De grote uitdaging voor de Belgische wĳnbouw is de markt vergroten en de productiekost verlagen.”

In 1830 wordt België gesticht en start er een wĳnexperiment in de Vlaamse Ardennen rond de Kluisberg. De wĳnbouw breidt zich intussen uit over heel Europa. Plantgoed wordt ingevoerd vanuit Amerika. Jammer genoeg reist ook de druifluis mee, die alle Europese wĳngaarden aantast. De Belgische wĳnbouw komt niet van de grond. “Het is pas in de jaren 1960 dat enkele wĳnamateurs uit nostalgie wĳngaarden beginnen aan te planten. Dat gebeurt zowel in Vlaanderen als Wallonië. In het Hageland staan enkele pioniers zoals politici Jos

HetAccent-Jan2021-v5.indd 8

Kwaliteit van Champagne

De Belgische wĳnbouwers hebben heel wat vrĳheid op het vlak van methodes die ze gebruiken en hun keuze van de wĳnen. Zo krĳg je in ons land een aanbod van minder voorkomende druivensoorten.

15/01/2021 09:16

DE ONTMOETING

“De canon van Vlaanderen is een uitnodiging” De kritiek was niet van de lucht toen het idee voor een Vlaamse canon op tafel kwam bĳ de vorming van de Vlaamse regering in 2019 en ook een plaats vond in het regeerakkoord. Emmanuel Gerard leidt de commissie die tegen eind 2022 de canon zal uitwerken. De historicus hoopt dat het debat stilaan een ander karakter kan krĳgen: “Niet dat iedereen moet applaudisseren, maar nu de contouren zĳn vastgelegd en de commissieleden bekend zĳn, zĳn ook enkele misverstanden de wereld uit. Is het geen tĳd om het intentieproces te stoppen?” Tekst: Dirk Remmerie – Foto: Jan Crab

HetAccent-Jan2021-v5.indd 9

Om zelf niet met misverstanden van start te gaan: waarom is een canon van Vlaanderen nodig? Emmanuel Gerard: “Twintig, dertig jaar geleden zouden we zo’n canon wellicht niet nuttig gevonden hebben. Maar in onze huidige, versplinterde samenleving is het zinvol een gedeelde kennis te kunnen aanreiken van de geschiedenis van de plek waar we wonen. Ook vanuit de vaststelling dat kennis van ons verleden en hoe dat verleden doorwerkt tot in het heden toch wel vrĳ beperkt is. Maar noodzakelĳk? Niets is noodzakelĳk in het leven – of toch, misschien zĳn er een paar dingen waarover we hier niet zullen uitweiden.” (lacht)

Wat is zo’n canon wel? En wat niet? “Aan historische literatuur en informatie is er geen gebrek. Maar wie niet professioneel met geschiedenis bezig is, vindt daar zĳn weg niet in. De canon wil een gids zĳn, een laagdrempelige toegang tot gedeelde kennis over de geschiedenis van de plek waar we wonen. Vragen die ons daarin leiden zĳn van het genre ‘Waarom vieren we 1302?’, ‘Waarom blĳven collaboratie en repressie tot op vandaag zo’n belangrĳke rol spelen?’… Het antwoord op die vragen willen we geven door ankerpunten aan te reiken.”

“De canon wordt geen versteende lĳst en ook geen hitparade”

15/01/2021 09:16

DE CANON VAN VLAANDEREN

Een complexe opgave, want hoe stel je zo’n lĳst samen? Hoe objectiveer je wat van belang is en wat niet? Zowel de Vlaamse Primitieven als Samson & Gert zĳn cultuur van hier, hoe breng je daar een rangorde in aan? “Daar buigen we ons over met een commissie van negen deskundigen. Natuurlĳk is het niet zo dat we vanuit het niets vertrekken en vanuit een grote chaos beginnen te speuren. De ankerpunten waar ik zopas over sprak, zĳn grotendeels bekende gegevens. Neem nu het thema ‘Verlichting’, dat de afgelopen tien jaar heel sterk aanwezig is in het maatschappelĳk debat. De Verlichting krĳgt zeker een plaats in de canon van Vlaanderen, maar de vraag is: op welke manier? Daarvoor laten we ons inspireren door het vensterconcept dat in Nederland is ontwikkeld. De canon van Nederland is geen lĳstje, maar biedt via een blikvanger een opening naar een ruimere thematiek. De website, die de canon als geschreven werkstuk aanvult, versterkt dat vensteridee. Op die manier ontsnappen de makers aan het idee van een canon als een versteende lĳst.” “We willen dus een aantal blikvangers kiezen die een venster openen op een ruimere tĳd. Zo kan het epische Van den vos Reynaerde het boek zĳn dat een venster opent op de Middelnederlandse literatuur. Het gaat ons niet zozeer om die Reinaert, maar om het bredere gegeven. We proberen wezenlĳke processen op politiek, cultureel, wetenschappelĳk, sociaal of economisch vlak, die, vaak onbedoeld, geleid hebben tot de samenleving die we nu zĳn inzichtelĳk te maken door ze verbinden met kenmerkende personen, artefacten, gebeurtenissen. Eerder dan om een lĳst, laat staan een hitparade, gaat het dan ook om een reflectie over de vraag: wat heeft een burger in het begin van 21ste eeuw nodig om inzicht te krĳgen in de geschiedenis, de cultuur, maar ook het uitzicht van het land dat hĳ bewoont? En vervolgens: welke blikvangers zĳn het meest geschikt om die ontwikkelingen in beeld te brengen?” Hoe kom je tot die selectie? “De commissie moet nog beginnen met haar werk, maar er zĳn een aantal zaken waarvan je weet dat ze op een of andere manier in de canon zullen terechtkomen. Opnieuw: je moet niet zozeer denken vanuit de blikvanger, maar wel vanuit de thematiek. Het zou mĳ vreemd lĳken mocht er rond de Vlaamse Primitieven die je net aanhaalde – je weet dat die term ook omstreden is – niets in de canon terechtkomen. De vraag is: wie of wat kiezen we als blikvanger? Het is evident dat de Tweede Wereldoorlog, en uiteraard ook de Eerste Wereldoorlog, niet afwezig kan zĳn in de canon. Via welke blikvangers we dat doen, is een discussie die we moeten voeren in de commissie, waarbĳ we naar mĳn mening het best ook externe deskundigen betrekken.” Als het de ambitie is iedereen die in Vlaanderen woont te bereiken, dan moeten de blikvangers wellicht enige spektakelwaarde hebben? “We moeten inderdaad streven naar een zekere verrassing, zonder in de val te trappen om mensen op het verkeerde been te zetten.” Toen het idee voor een canon op tafel kwam, klonk de kritiek luid. Het voorstel stond in de startnota van Bart De Wever (historicus) bĳ de formatiegesprekken van de Vlaamse regering. Broer Bruno De Wever (historicus) liet zich ontvallen: “Er is in Vlaanderen geen enkele professionele historicus voorstander van een canon, omdat dat haaks staat op wat het geschiedenisonderwĳs moet zĳn.” Andere stemmen zegden dat de canon een weinig verholen dienstbetoon zou zĳn aan het Vlaams-nationalisme. Wat is jouw visie? “Het punt is dat het idee van een canon op een heel politieke manier is aangekaart, als een instrument dat

HetAccent-Jan2021-v5.indd 10

los van de discussie over identiteit. Niemand hoeft zich per se in de geschiedenis te herkennen. De geschiedenis van de plek waar je leeft kennen is één zaak, je erin herkennen en je ermee vereenzelvigen is iets anders. We weten trouwens dat identiteit een meerlagig begrip is – het wordt niet voor niets soms vergeleken met een lasagne. Als je daarvan uitgaat, kun je niet zeggen dat een canon een bepaalde identiteit moet opleggen. Het identiteitsdebat is een legitieme discussie, zeker wel. Vandaag is het zelfs een belangrĳk vraagstuk: wie zĳn we? Wie willen we zĳn? Welke toekomst willen we? Die vragen zĳn nog meer relevant in een samenleving met een grote diversiteit, maar nog eens: koppel dat debat los van de canon. De canon kan zo’n debat wel faciliteren, zonder het te sturen.”

Wie is Emmanuel Gerard? Ò Historicus Emeritus professor Gewezen decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen aan de KU Leuven Gewezen directeur van het onderzoeksinstituut HIVA Expert bĳ de parlementaire commissie die de betrokkenheid van België bĳ de moord op Patrice Lumumba onderzocht ¦ Auteur en co-auteur van diverse boeken, waaronder Wie heeft Lahaut vermoord? De geheime koude oorlog in België (uitgegeven bĳ Davidsfonds)

moet tonen wat we hier allemaal bereikt hebben, hoe fier we kunnen zĳn op ons verleden en wat het betekent een Vlaming te zĳn. Dat is een lastige uitgangspositie, want als historicus besef je de risico’s van zo’n selectief uitgangspunt. Als je van de canon een politiek instrument wil maken om een bepaalde visie over Vlaanderen of Vlaming-zĳn ingang te doen vinden, dan kan je daar als professioneel historicus heel moeilĳk je medewerking aan verlenen. Op dat punt ben ik het eens met Bruno De Wever. Dat zou geen historisch werkstuk zĳn.” “Die kritiek van het eerste uur begrĳp ik. Ik was ook kritisch, maar toen heb ik Frits van Oostrom horen spreken. Van Oostrom is de Nederlandse professor, mediëvist en literatuurhistoricus die in 2006 de commissie heeft geleid die de canon van Nederland heeft uitgewerkt. Het debat dat bĳ ons woedde in de zomer van 2019 had een heel sterk politiek karakter. Het ging over de Vlaamse identiteit. Wat Van Oostrom vertelt over de canon gaat daar niet over, en dat maakt het Nederlandse voorbeeld interessant en maatschappelĳk zinvol. Ik ben naar het Nederlandse voorbeeld gaan kĳken en dacht: wat knap, laat ons vooral niet het kind met het badwater weggooien. Want wat moet de canon wel zĳn? Een gedeelde kennis over de geschiedenis van de plek waar we wonen. Dat is niet uitsluitend een instrument voor nieuwkomers, want wat weten mensen die hier al heel hun leven wonen en zonder migratieachtergrond over hun eigen geschiedenis? Meestal ook niet bĳster veel.”

“In de opdrachtbrief van minister Weyts staat uitdrukkelĳk dat canon en identiteitsdebat van elkaar worden losgekoppeld”

“Minister Ben Weyts heeft naar de kritiek geluisterd. In zĳn opdrachtbrief staat uitdrukkelĳk dat canon en identiteitsdebat van elkaar worden losgekoppeld. Ik vind dat persoonlĳk belangrĳk om mĳ als professioneel historicus voor dit project te kunnen engageren. Net zoals je er maar aan kan beginnen als je de waarborg krĳgt dat die commissie zelfstandig kan werken. Over het eindresultaat zal zeker discussie zĳn, dat is nogal wiedes. Dat was in Nederland ook zo. Het belangrĳkste is dat het een uitnodiging zal zĳn voor iedereen om op een laagdrempelige manier de geschiedenis van de plek waar ze wonen te leren kennen.” Wordt het brede publiek betrokken bĳ de totstandkoming van de canon? “Dat zullen we bekĳken. Ik vind persoonlĳk dat we geen twee jaar achter gesloten deuren bezig kunnen zĳn. De komende twee jaar kunnen we een draagvlak creëren, maar hoe we dat moeten doen, staat nog niet vast. Het is alleszins niet de bedoeling dat we op het einde van de rit als Mozes van de berg afdalen om te zeggen wat de canon van Vlaanderen zal zĳn. Een canon is bovendien geen definitieve lĳst, in steen gebeiteld. Er zullen vast pittige discussies aan te pas komen, maar we zĳn het er in de commissie allemaal over eens: hier kunnen we een positief project van maken.”

Negen kenners van kunst, taal en geschiedenis

Deze negen experts bracht voorzitter Emmanuel Gerard samen om de canon van Vlaanderen uit te werken: Kevin Absillis: Professor Nederlandstalige letterkunde en literatuurwetenschap aan de Universiteit Antwerpen. Wim De Clercq: Professor historische archeologie aan de Universiteit Gent. Jan Dumolyn: Professor middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent. Tinneke Beeckman: Filosofe, schrĳfster en columniste. Frank Willaert: Emeritus professor Oudere Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Antwerpen en ondervoorzitter van de Koninklĳke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL). Hind Fraihi: Journaliste en columniste. Dit academiejaar is ze titularis van de humanistische leerstoel Willy Calewaert aan de VUB. Cathérine Verleysen: Waarnemend directeur van het Museum voor Schone Kunsten in Gent. Katelĳne Vander Stighelen: Professor kunstgeschiedenis aan de KU Leuven.

Kijk eens naar onze noorderburen “Beschouw de canon van Vlaanderen dus als een instrument voor iedereen. Laat hem opstellen door onafhankelĳke experten en historici. En, belangrĳk, koppel de canon

Maak kennis met de canon van Nederland d www.canonvannederland.nl

15/01/2021 09:16

11 Reacties op de canon van Vlaanderen “Wat voor mĳ zeker niet mag ontbreken in de canon van Vlaanderen is het rĳke verenigingsleven hier. Zet vier Vlamingen samen en ze stichten een vereniging, zegt men weleens al lachend. Een vereniging wordt gedragen door haar vrĳwilligers die samen voor een betere wereld gaan. Of dat nu de plaatselĳke vogelpikvereniging is of Davidsfonds. Het voorbĳe jaar hebben we meer dan ooit geleerd dat er nood is aan contact en sociaal engagement. Er blĳft ook nood aan niet-partĳpolitieke Vlaamse verenigingen. Davidsfonds is zo ontstaan en blĳft nu ook nog relevant.” – Hugo Poelmans, voormalig regiocoördinator van regio Oost

“Naast geschiedkundige en culturele elementen moet er voldoende aandacht zĳn voor onze taal in al zĳn aspecten. Het Algemeen Nederlands, de Vlaamse tussentaal, maar ook alle plaatselĳke dialecten mogen van mĳ opgenomen worden in de canon. Het Engels is aan een nauwelĳks te stuiten opmars bezig en dat baart me zorgen. Een dialect is bĳvoorbeeld veel rĳker dan we denken. Zo zĳn er in mĳn lokaal dialect maar liefst 33 varianten voor het woord ‘kaakslag’ en 18 synoniemen om uit te drukken dat iets overhoop ligt. In sommige dialecten duiken zelfs Middelnederlandse woorden en woorden uit het oud-Germaans op. Het is toch ongelooflĳk dat zo’n woorden al 1.200 jaar overleven? Laat dit een oproep zĳn om meer zorg te dragen voor onze (moeder)taal en er genoeg aandacht aan te geven. Niet alleen in deze canon maar ook in ons onderwĳs.”

“Het zal een uitdaging zĳn om de canon van Vlaanderen op een eigentĳdse manier te verwoorden. Ikzelf stam nog af van de generatie die op de barricaden ging staan en meeliep in de betogingen. Wĳ streden voor zelfbestuur in Vlaanderen, met Davidsfonds als motor in die strĳd voor autonomie. Dat waren fantastische tĳden die voor mĳ niet vergeten mogen worden. De betekenis van de cultuurfondsen, niet alleen van Davidsfonds, mag voor mĳ mee opgenomen worden. Daarnaast denk ik aan 11 juli, toch nog altĳd een hoogdag voor veel Davidsfonds afdelingen, maar ook aan de geschiedenis van die feestdag die zĳn oorsprong kent in de Guldensporenslag. Als ik een monument mag nomineren, dan ga ik voor de Ijzertoren in Diksmuide.” – Piet Blomme, voormalig regiocoördinator van regio Noord-West

– Paul Verleyen, voormalig regiocoördinator van regio Zuid-West

Met heel veel goesting Als cultuurbeleidscoördinator van de gemeente was Robby Goovaerts al goed bekend met het verenigingsleven. Na een kennismakingsavond bĳ de Davidsfonds afdeling Grasheide-Putte-Peulis trad hĳ toe tot het bestuur. In 2017 gaf de voorzitter de fakkel door aan Robby. Intussen zĳn we acht jaar verder, werkt Robby in de bibliotheek en is de afdeling gefuseerd met die van Beerzel. Tekst: Jolien Vandeven – Foto: Thomas De Boever

Naam: Robby Goovaerts l Leeftĳd: 48 Favoriete Davidsfonds activiteit: onze 11 juli-viering, die houden we toegankelĳk en informeel zonder de aandacht voor de dag zelf te verliezen Favoriete vrĳetĳdsbesteding: lekker eten, ik ben niet alleen Vlaming maar ook bourgondiër Õ Favoriete vakantieland: Nederland, het hoeft niet altĳd ver te zĳn

HetAccent-Jan2021-v5.indd 11

obby was al langer actief in verschillende verenigingen, waaronder de heemkundige kring. Van erfgoed naar cultuur was voor hem dan ook een kleine stap. “Goesting is er altĳd al geweest”, zegt Robby. “De zin om samen iets te organiseren ook. Je inzetten voor een vereniging is zoals een talent. Als je niet kan zingen, dan blĳf je dat ook niet doen. De krant kopte dat er door corona meer vrĳwilligers zĳn. Dat is fantastisch, alleen jammer dat dat nu pas naar boven komt. Wĳ hebben het geluk dat we door onze fusie een grote, gemotiveerde ploeg hebben en dat er een goede mix is van de gevestigde waarden en de jongere garde. Iedere generatie heeft zĳn eigen voorbeelden en ideeën. Dat vormt een mooi evenwicht.”

“Je inzetten voor een vereniging is een talent” Als je Robby vraagt wat de mooiste verwezenlĳking is van zĳn afdeling, moet hĳ niet lang nadenken. “Het Prieeltje, een mooi tuinhuis uit vervlogen tĳden, is de vaste

locatie van onze 11 juli-viering en de Open Monumentendag. Dat gebouwtje moest echter verdwĳnen door de komst van een appartementsgebouw. Wĳ hebben met onze afdeling het Prieeltje afgebroken en terug opgebouwd op openbaar domein. 90 procent van de financiering hebben we zelf gedragen. Dat kon vooral dankzĳ onze jaarlĳkse plantenbeurs, die voor de meeste inkomsten zorgt.”

“Wĳ zĳn geen eiland, je maakt deel uit van een gemeenschap”

Los van hun eigen activiteiten werkt Davidsfonds Beerzel-Grasheide-Putte-Peulis vaak samen met andere verenigingen. Robby: “We zĳn geen eiland. Als vereniging maak je deel uit van een gemeenschap en moet je over de grenzen kĳken. Ik hou niet van het ‘wĳ-zĳ’-verhaal. We willen in de toekomst meer doen met andere verenigingen en partners, ik denk bĳvoorbeeld aan scholen. Het cliché luidt dat één en één samen drie is. Dat is echt zo. Je krĳgt een mooier geheel.”

15/01/2021 09:16

NAWOORD

PARTNERS

Op zoek naar de nuance

De canon zorgt ervoor dat het opnieuw over de zin en onzin van geschiedenis kan gaan. Dat we de discussie niet langer beper-

Nu al uitkijken naar de Zomerzoektocht (met de Z van Zulte)

u al staat vast dat de Zomerzoektocht van Davidsfonds er een wordt voor de geschiedenisboeken. Het grootste culturele zomerevent van Vlaanderen heeft met zĳn 35ste editie een vaste plek veroverd in de agenda van iedereen die houdt van leren, genieten, goed gezelschap en – uiteraard! – zoeken. Dat we kunnen terugvallen op enkele zekerheden in onzekere tĳden, doet deugd en is een reden om in het putje van de winter toch al even vooruit te blikken. Plaats van afspraak komende zomer? Zulte en Gent. En de prachtige Leiestreek tussen beide pleisterplekken. De troeven van Gent

ken tot tweets van 140 tekens of polariserende oneliners. Voor mĳ gaat de canon over het vertellen van verhalen. Je kan het nooit zo gek bedenken als de realiteit zelf. Kĳk maar naar de verhalen op De Roets-kalender, sommigen zou niemand voor mogelĳk houden. Een verhaal vertellen is op zich ook een blik weergeven. Als je dat met een beetje zelfrelativering kan doen, maar met respect voor de feiten en de geschiedenis, dan is dat ok. Ik hoop ook dat in de canon humor niet ontbreekt. Als het allemaal zo ernstig moet zĳn dat het een staatszaak is of er tĳdens de Guldensporenslag in 1302 ook Brabanders of godbetert Walen meevochten … Die historische feiten mogen toch niet in de weg staan dat iemand zich een fiere Vlaming voelt? Waarom

moet er een waardeoordeel zitten in het feit dat mensen zich willen identificeren met een plek? Laat ons alstublieft nuchter naar de zaak kĳken. Ik vind dat er niks mis mee is om jouw lezing van de geschiedenis te kaderen in een bepaalde overtuiging, zolang er maar voldoende ruimte is voor discussie. Want het is pas uit het debat dat de nuance komt. Davidsfonds is een plek waar we ruimte kunnen geven aan dat debat. Met Academie organiseren we vrĳplaatsen voor het ontwikkelen van een gezond gevoel van nuance. Ik nodig je graag uit om mee met ons dat debat te voeren.

Peter De Wilde Voorzitter Davidsfonds vzw

en volk dat zĳn geschiedenis niet eert, is een volk dat het niet goed voor heeft met zĳn toekomst. En wat de geschiedenis van Vlaanderen ons leert, is dat het niet je DNA is dat bepaalt of je Vlaming bent, maar het feit dat je jezelf wil verbinden met een bepaalde plek. Een inspanning zoals de canon van Vlaanderen samenstellen kunnen we als Davidsfonds alleen maar verwelkomen. Want de canon gaat – in mĳn perceptie – om zo veel mogelĳk mensen te betrekken bĳ de geschiedenis van de plek waar ze wonen. Het dient om mensen in te sluiten, niet uit te sluiten.

Cultuuragenda

Win 4 duotickets voor een bezoek aan 100% Textiel!

Het Gentse Industriemuseum zit volledig in het nieuw. Kers op de taart is de nieuwe permanente expo 100% Textiel die toont hoe textiel wordt gemaakt. Van katoenpluis tot handdoek. Tussen zoemende spinmachines, bulderende weefgetouwen en ratelende naaimachines ontdek je tal van grondstoffen, stalen en verhalen. Spin zelf aan het spinnenwiel en oefen je weefkunsten op het weefraam. Plezier voor de hele familie! ! Wĳ mogen 4 duotickets weggeven voor een bezoek aan de kersverse expo. Surf naar www.davidsfonds.be/wedstrĳden en waag je kans!

hoeven we niet meer op tafel te leggen: de kunststad met een geschiedenis die rĳker is dan een bibliotheek kan bevatten, geeft bĳ elk bezoek nog meer geheimen prĳs. Maar Zulte? Wat heeft die gemeente met twintigmaal minder inwoners dan het nabĳgelegen Gent te bieden? Een schilderachtige schoonheid – dit jaar nog meer dan in andere jaren. Zulte wordt voor cultuurminnaars deze zomer het epicentrum van Vlaanderen. Want 2021 is het herdenkingsjaar van Roger Raveel. Hĳ zou op 15 juli 100 jaar geworden zĳn, ware het niet dat de wereldberoemde kunstschilder overleed in 2013. Een gezonde nieuwsgierigheid is de deelnemers van de zoektocht niet vreemd. Daarom alvast deze smaakmakers uit de streekgids – eveneens een mooie traditie – die de zoektocht zal vergezellen. Over de liefde van haar leven, zegt Marleen De Muer, de weduwe van Roger Raveel: “Wie het Atelier Roger Raveel bezoekt, ziet meteen waar hĳ zĳn inspiratie haalde. De duiven op de draad, de vogels in de bomen, de paaltjes in zĳn tuin ... Voor Roger waren banale dingen het schilderen waard.” Maar het kan ook rocken & rollen in Zulte, of zoals muzikant

d www.industriemuseum.be

Wouter Berlaen zegt: “In sfeercafé SturgiS vind je nog echte rock-’nroll. Denk aan motorbendes, Harley Davidsons, pintjes uit flesjes ... Een stop waard!” % Noteer alvast in je agenda tussen 21 juni en 21 september: Zomerzoektocht Davidsfonds.

Sergio De Beukelaer in Mechelen

-…

In de tentoonstelling in Mechelen bereikt Sergio De Beukelaer een radicale, volkomen synthese van zĳn ideeën rond kleur en vorm, objectiviteit en subjectiviteit. Zĳn werk lĳkt eenvoudig en kleurrĳk maar verenigt allerlei schĳnbare tegenstellingen. Het resultaat is een weergaloos artistiek statement dat hĳ zowel vormelĳk als inhoudelĳk koppelt aan de dagelĳkse (sociale) mediacultuur. De tentoonstelling is een organisatie van De Garage en Museum Hof van Busleyden. ! We verloten graag 5 duotickets onder onze lezers. Surf naar www.davidsfonds. be/wedstrĳden en wie weet ben jĳ bĳ de gelukkigen! d cultuurcentrum.mechelen.be

Verantwoordelĳke uitgever: Kris Opdedrynck (handelend in naam van een vennootschap)

HetAccent-Jan2021-v5.indd 12

Lay-out: Maarten Deckers

Eindredactie: Jolien Vandeven

Drukkerĳ: Van der Poorten

Concept, coördinatie & redactie: XPAIR Communication

Reclameregie: Publicarto

15/01/2021 09:16