Het Accent. Klemtonen op cultuur in Vlaanderen (januari 2021)

01/2021

Het Accent

"Trump zaaide veel verdeling.

Biden daarentegen luistert ook naar zijn tegenstanders."

K L E M TO N E N O P C U LT U U R I N V L A A N D E R E N

03

Gedichten brengen mensen dichter bij elkaar

04

De Nachten van de Geschiedenis: heb jij een schat op zolder?

07

De boekenkast van uitgever Toon Horsten

Lees meer op pag. 06

08

12

Belgische wijnen: onbekend, niet onbemind

Zoektocht naar nuance

E M M A N UE L GE R A R D

“De canon van Vlaanderen is een uitnodiging” Lees op pag. 09

Op zoek naar meerwaarde

O

p 4 januari startte Philippe Vandendaele als nieuwe directiemedewerker voor Davidsfonds Brussel. Hij zal mee zijn schouders zetten onder het Brusselse beleid en die regio verder op de kaart zetten.

Philippe heeft al heel wat professionele watertjes doorzwommen. Hij was leraar Nederlands-Engels, journalist voor een Europees vakblad en lobbyist voor bedrijven in discussies met EU-instellingen. Nu wil hij zijn tijd en energie

steken in een organisatie met meer maatschappelijke relevantie. En toen kwam Davidsfonds om de hoek kijken.

Philippe: “De nieuwe missie van Davidsfonds is gericht op mensen en heeft als focus de Nederlandse taal, kunst en cultuur. Voor mij kun je het belang van de prioriteiten in een missieverklaring niet overschatten. Ik heb zelfs een gevoel van urgentie. De laatste jaren ervaar ik een bijna surrealistisch maatschappelijk en cultureel klimaat waarin iemands mening feiten kan overtroeven. Dat zorgt voor verwarring, een gevoel van isolatie en, voor sommige mensen, wanhoop. Onlangs kwam ik een citaat van Confucius

tegen. Het geeft mijn motivatie weer: Als de taal niet correct is, dan wordt niet bedoeld wat er wordt gezegd; als wat er wordt gezegd niet is wat er wordt bedoeld, blijft wat gedaan moet worden ongedaan; als dit ongedaan blijft, zullen moraal en kunst verslechteren; als de gerechtigheid afdwaalt, zullen de mensen in hulpeloze verwarring rondhangen.

Daarom mag er geen willekeur zijn in wat er wordt gezegd. Dit is bovenal belangrijk.”

Lees het volledige interview met Philippe in Het Accent op Brussel van maart of op onze blog: cultuurenco.blog

Belgische champagne

Gido Van Imschoot vertelt je alles over de geschiedenis van de Belgische wijnen. Word een sommelier in de dop en verrijk je kennis verder op de wijnreizen van Davidsfonds Cultuurreizen.

Lees verder op pag. 08

v.u. Kris Opdedrynck (handelend in naam van een vennootschap) Davidsfonds Q. Metsysplein 12 B - 3000 Leuven

Het Accent P925845 Tweemaandelijk ledenblad van Davidsfonds Januari-februari 2021

HetAccent-Jan2021-v5.indd 1

15/01/2021 09:16

02

CULTUUR SCHENKEN

Cultuur als verjaardagscadeau De zoveelste doos Lego of een nieuw videospel, het zijn cadeaus waar veel ouders en grootouders naar teruggrijpen. Maar waarom geen beleving cadeau doen? Ghislaine Deridder, 81 jaar en grootmoeder van zes kleinkinderen, schenkt hen elke verjaardag een portie cultuur. En een dagje volledige aandacht van hun ‘moeke’: samen op stap, samen gaan eten, samen cultuur beleven.

Plezier voor jong en oud. aar kleinkinderen zijn tussen de 9 en de 17 jaar oud en hebben allemaal hun eigen voorkeur en ideeën.

Daar komt Ghislaine graag aan tegemoet. Elke verjaardag neemt ze haar kleinkinderen om de beurt mee voor een culturele uitstap in eigen land. Van Bokrijk tot de haven van Antwerpen.

H

Ze leren nu ook naar een museum gaan, ze leren iets doen. Dan gaan ze dat later als volwassenen ook sneller doen. Ik heb mijn eigen kinderen altijd meegenomen naar tentoonstellingen en die zijn nu zelf ook meer geneigd om dat te doen.”

Ghislaine: “Ik ben van het principe: ze zijn allemaal al in Spanje en Italië geweest, maar in België kennen ze niet veel. Dus toon ik hen ons land. Als we naar het jeugdtheater gaan, dan krijg ik ze vaak alle zes mee, maar de andere uitstappen doe ik met elk kleinkind apart. Ik geef ze telkens enkele suggesties, maar de finale beslissing ligt bij hen. De keuzes gaan heel breed. Ik heb een kleinzoon die geïnteresseerd is in de haven van Antwerpen en dan gaan we een dagje naar daar. Maar evengoed wordt het het Kantmuseum in Brussel of het Modemuseum in Hasselt. Zo ben ik met mijn kleinzoon al drie keer naar Technopolis geweest. Ze kennen ons daar intussen. Zelf vind ik elke uitstap leuk. Of het nu het Gallo-Romeins museum is of de fabriek van Jules Destrooper. Ik neem ze ook regelmatig mee naar de bibliotheek.”

“Op stap gaan met leeftijdsgenootjes is plezant, maar ze hebben dan vaak niet echt iets gezien”

“Spanje en Italië kennen ze al, ik laat ze België ontdekken” Leeftijden mengen Door als grootmoeder een dagje met je kleinkind op pad te gaan, geef je ze meer perspectief. Je kan ze wijzen op dingen die ze anders niet opmerken.

“Als ze met hun leeftijdsgenootjes iets doen, is het altijd heel plezant geweest, maar vaak hebben ze dan niet echt veel gezien.

Ik wijs hen op dingen, op verbanden. Dan leren ze veel meer en dat is een voordeel.

Ghislaine is dan ook grote voorstander van activiteiten te doen waar je de leeftijdsgroepen mengt.

“Vroeger vond men dat je alles apart moet doen. Dat jeugd en ouder gescheiden moesten zijn. Ik vind dat een foute redenering. Door samen iets te doen kan je advies geven, van gedachten wisselen … in twee richtingen hé. Je leert van elkaar en je leert elkaars ideeën en gedachten kennen. Je krijgt twee verschillende opinies.”

Strijdgewoel Een aantal verjaardagsuitstapjes zijn van 2020 noodgedwongen uitgesteld naar dit jaar.

“Ik heb vorig jaar nog de tentoonstelling rond 500 jaar Christoffel Plantijn meegepikt en dan was het gedaan.

Dit jaar hoop ik een van de kleinkinderen mee te nemen naar Waterloo. Die tentoonstellingsruimte is helemaal vernieuwd en daar is een digitale belevenis in de plaats gekomen. Daardoor lijkt het alsof je je middenin het strijdgewoel bevindt. De paarden komen zo op je af. Zodra de maatregelen het toelaten, ben ik opnieuw weg.”

Door Jolien Vandeven

Hoe schenk jij cultuur?

Laat het ons weten via communicatie@davidsfonds.be.

HetAccent-Jan2021-v5.indd 2

15/01/2021 09:16

GEDICHTENWEEK

03

PSYCHOLOOG HEIN HUYGHE OVER HET BELANG VAN VERBONDENHEID

Gedichten brengen mensen dichter bij elkaar

In de paasvakantie van 2020, toen ons land met de eerste lockdown werd geconfronteerd, lanceerde de Leuvense vzw verb(l)ind het poëzieproject Dichters van wacht.

Elf avonden lang belden duizenden mensen een gratis telefoonnummer dat hen via een poëtisch keuzemenu doorverbond met een dichter. De dichters lazen een gedicht en maakten tijd voor een gesprek. Initiatiefnemer en psycholoog Hein Huyghe licht toe hoe poëzie ons kan verbinden in tijden van fysieke afstand.

Tekst: Lieselotte De Snijder – Foto: Jan Crab

Waarom heb je Dichters van wacht gelanceerd?

Hein: “Tijdens de lockdown werden we gevraagd om zo veel mogelijk binnen te blijven, waardoor ons openbare leven grotendeels, zo niet helemaal, stilviel.

Dat wilde niet zeggen dat mensen geen nood hadden aan contact – wel integendeel. Met Dichters van wacht wilden we mensen de kans geven om op een laagdrempelige manier met iemand in gesprek te gaan, in dit geval een dichter. Door een simpel telefoontje konden we ondanks de omstandigheden toch verrassende ontmoetingen tot stand brengen. Als je belde, wist je niet met wie je zou worden verbonden en veel bellers leerden (nieuwe) dichters kennen. Dat gebeurde op een heel geborgen manier, anoniem en zonder verplichtingen. Je kon eenvoudigweg luisteren naar een of meerdere gedichten.

Zo’n poëtisch onderonsje duurde gemiddeld genomen een vijftal minuten. Het langste gesprek anderhalf uur.”

Wat maakte dichters zo geschikt voor dit project?

“Op een moment waarop je moet blijven waar je bent, kan poëzie je overal naartoe

Psycholoog Hein Huyghe lanceerde in volle coronacrisis Dichters van wacht, een poëzielijn die op elf avonden tijd meer dan 6.000 keer werd gebeld.

brengen. Er waren duidelijk veel mensen die daar nood aan hadden. De lijn zat voortdurend vol en de bellers waren heel divers: mensen die na hun werk even hun gedachten wilden verzetten, poëzieliefhebbers, maar ook mensen die daar anders niet mee bezig zijn, kinderen en jongeren, bewoners van psychiatrische instellingen en gevangenissen. Dichters zijn goed in onder woorden brengen wat anderen moeilijk kunnen uitdrukken. Poezie geeft een ander perspectief op het leven, biedt troost en creëert zo een gevoel van verbondenheid.”

“Als je moet blijven waar je bent, kan poëzie je overal naartoe brengen” Is er nood aan meer verbondenheid in onze samenleving?

“Absoluut! Ik richtte verb(l)ind vzw op nadat ik statistieken over eenzaamheid in België te zien had gekregen. Uit de resultaten van het Nationaal Geluksonderzoek van Lieven Annemans blijkt dat

De verzamelde gedichten van Jo Govaerts Doet de naam Jo Govaerts niet meteen een belletje rinkelen? De Vlaamse schrijfster en dichteres debuteerde in 1987 op vijftienjarige leeftijd met de bundel Hanne Ton en werd daarmee genomineerd voor de Cees Buddingh’-prijs. Ook de bundels die volgden, oogsten veel lof. In mei publiceert Davidsfonds de vier al verschenen bundels van Jo Govaerts in de nieuwe

HetAccent-Jan2021-v5.indd 3

uitgave Ik dans me weer bijeen. De publicatie wordt aangevuld met een volledig nieuwe bundel, de eerste in meer dan twintig jaar. Maud Vanhauwaert zorgt voor de inleiding.

Naar aanleiding van de Poëzieweek mag Het Accent een van de nieuwe gedichten van Jo Govaerts al publiceren.

bijna de helft van de Belgen zich geregeld eenzaam voelt en dat eenzaamheid onze kansen om ongelukkig te zijn verviervoudigt. De nood aan verbondenheid is een van de drie fundamentele psychologische behoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Die behoeften zijn even belangrijk als eten, slapen en drinken. Je kunt af en toe wel eens een maaltijd overslaan of een nachtje wakker blijven, maar als je dat systematisch doet, ontstaan er problemen. Dat geldt ook voor verbondenheid. Het is een fundamentele nood die je niet kunt vervangen door iets anders. Maar ons psychologisch welzijn en de behoefte aan deugddoende ontmoetingen worden maatschappelijk onderschat. Zoals ook schoonheid, kunst, literatuur, ontroering en stilte bijzaak zijn in een snelle, nuttige wereld. Daar wil ik iets aan veranderen en dus organiseer ik sinds 2019 diverse initiatieven die deugddoende ontmoetingen mogelijk maken.”

Welke initiatieven heb je nog genomen?

“De eerste actie was de verspreiding van 15.000 buttons in vijf stations. Die buttons maakten duidelijk dat de drager

openstond voor een spontaan gesprek op de trein. Mensen geven aan dat ze meestal genieten van een spontaan gesprek met iemand die ze niet kennen, terwijl ze minder geneigd zijn om er zelf een aan te knopen. Een duwtje in de rug kan dus geen kwaad. In december 2019 zorgden we ervoor dat meer dan 200 mensen die elkaar niet kenden samen kerst konden vieren. Op Valentijn 2020 organiseerden we een blind diner, waarbij blinden en slechtzienden voor de bediening zorgden.”

“Toen brak corona uit en hebben we allerlei initiatieven opgezet met dichters.

In het kielzog van Dichters van wacht ontstond de bloemlezing We zouden naar zee gaan, een gedichtenapotheek die je cadeau kan doen of zelf in huis kan halen.

In november was er Danken bij leven, een initiatief om anderen te bedanken voor wat ze voor ons betekenen. Er zijn Wachtverzachters, waarbij we geïllustreerd gedichten aanbrengen op de uitstalramen van apothekers. En voor studenten, en bij uitbreiding iedereen die er nood aan had, was er #pepwalk. Ook dit jaar komen er nieuwe acties aan, hou dus zeker de website www.verblind.be in het oog.”

Waar ik naar verlang vandaag Waar ik naar verlang vandaag een frisse zomerjurk te dragen met blote schouders, een uitgesneden hals en rug en vooral goed los om de heupen waarmee ik dan de tuin in loop de zon schijnt warm, maar de wind houdt het draaglijk en brengt de jurk in beweging en dan

ben jij er natuurlijk ook die de jurk al even mooi vindt en samen trekken we hem uit en hangen hem aan een tak en liggen te kijken in het gras naar zo'n frisse zomerjurk in een boom, daar verlang ik het meest naar vandaag.

Jo Govaerts

15/01/2021 09:16

04

DE NACHTEN VAN DE GESCHIEDENIS

DE NACHTEN VAN DE GESCHIEDENIS

Van zoldervondst tot veilinghamer Een veiling bijwonen, dat is één van die ervaringen om in de rugzak te hebben. Net als pakweg zonnebaden aan de Franse Rivièra of een motortocht langs de iconische Route 66. Davidsfonds Nazareth en Eke en veilinghuis Coronari nemen je donderdag 11 maart 2021 op sleeptouw en gidsen je langs kunst en kitsch voor De Nachten van de Geschiedenis.

Tekst: Steven Tindemans – Foto: Thomas De Boever

HetAccent-Jan2021-v5.indd 4

M

et ‘Schatten in Nazareth’ kunnen geïnteresseerden ontdekken hoe een kunstveiling werkt. Iedereen kan een voorwerp binnenbrengen. Het veilinghuis beschrijft en waardeert een selectie daarvan en bespreekt die tijdens het evenement.

“Aan de hand van de kunstvoorwerpen duiken we de kunstgeschiedenis in. Zo willen we bijdragen tot de bewustmaking over de waarde van kunst en erfgoed”, vertelt Koen Dewaele, voorzitter van Davidsfonds Nazareth en Eke. Het idee om een lokale versie te organiseren van populaire tv-programma’s zoals Antiques Roadshow of Rijker dan je denkt smeulde enkele jaren. Het laaide op toen Koen vernam dat de zoon van zijn oud-wiskundeleraar een veilinghuis voor kunst en antiquiteiten was gestart.

“Zo had ik een aanknopingspunt om de zaak binnen te stappen en ons idee uit de doeken te doen. Er werd heel enthousiast op gereageerd.”

“Emoties zijn onlosmakelijk verbonden aan een veiling. Het kan er soms heftig aan toe gaan” Voorwerpen die een verhaal vertellen Dat enthousiasme kwam van Tim De Doncker, directeur van Coronari Auctions – een verwijzing naar de Via dei Coronari, een charmant straatje in het hart van Rome waar van oudsher antiquairs en kunstenaars hun waren aanbieden. “We ontvangen het liefst voorwerpen die een verhaal vertellen. We zijn niet zomaar een winkel waar we schilderijen en sculpturen verhandelen als witloof en bloemkolen”, schertst Tim. “Het veilen maakt slechts een klein deel uit van het hele proces. Het kwalitatief samenstellen van het aanbod, vervoeren, fotograferen en beschrijven van de objecten,

15/01/2021 09:16

05

aanmaken van de catalogus, opstarten van de reclamecampagne in binnen- en buitenland, voorbereiden van de kijkdagen, beantwoorden van de vragen, opmaken van uitgebreide conditierapporten, enzoverder: daar gaat het gros van de tijd naartoe.”

Een veiling wordt in twee dagen afgerond. Duizenden items wisselen van eigenaar. Om de 50 à 60 seconden wordt een lot opgeroepen. Tijdens het bieden lopen de emoties soms hoog op wanneer twee of meer partijen de strijd aangaan en een bepaald stuk koste wat het kost willen bemachtigen. Net als bij poker kan een speler zijn controle kwijtraken, aangedreven door adrenaline zich verliezen in het opbod.

“Het emotionele aspect is onlosmakelijk verbonden aan een veiling. In het heetst van de strijd moeten mensen soms snel een beslissing nemen. Dan kan het er heftig aan toe gaan”, weet Tim. “We raden aan om op voorhand een maximumbedrag in je hoofd vast te klikken en je daaraan te houden. Dan ben je achteraf ook niet ontgoocheld wanneer andere bieders hoger gaan dan je zelf bereid was.”

“Soms zie je vervalsingen van kilometers ver, soms helemaal niet” Het koperspubliek van Coronari Auctions komt voor 95 procent uit het buitenland, telt iets meer mannen dan vrouwen en is gemiddeld zo’n 50 jaar oud. Enkele televisieprogramma’ s wakkerden de interesse voor kunst en antiek aan bij een breder publiek. “Dat is positief. Er wordt bewuster omgesprongen met zoldervondsten. Wel merken we dat er nog steeds drempelvrees is. Dat is onnodig. Iedereen mag ons contacteren. Ook wanneer het voorwerp niet voor veiling in aanmerking komt, geven we met veel plezier en zonder enige kost informatie en advies.”

Het spectrum aan objecten dat onder de hamer ging sinds de oprichting van het jonge veilinghuis is breed.

“Het meest bevreemdende stuk is een complete schedel van een Aziatische olifant op een houten art-deco-sokkel van circa 1920.” Ook vervalsingen kruisen zijn pad. “Soms zie je het van kilometers ver, soms niet. We werken met verschillende experten en hanteren zonder uitzondering het meerogenprincipe.”

Een eclectische collectie Terug naar Davidsfonds Nazareth en Eke. De veilingwereld is voorzitter Koen Dewaele niet geheel onbekend. Als twintiger haalde hij zijn eerste stukken binnen op veilingen in Harelbeke en recent ontdekte hij Catawiki. “Via dat digitale veilingplatform heb ik mijn collectie biologieschoolplaten kunnen aanvullen. De aankoop was ingegeven door zowel nostalgie als mijn interesse in natuur.”

Koen is een eclectisch verzamelaar. Het gaat hem minder om de kunst met een grote K of over de economische waarde, maar veeleer om voorwerpen met een achterliggend verhaal. “Ik heb heel wat West-Afrikaanse etnische maskers, beelden en sieraden verzameld, de meeste met een typische patine als gevolg van gebruik. De liefde voor Afrika vloeit voort uit mijn studies aan het Tropisch Instituut in Antwerpen en verschillende reizen.”

“Ik heb het gevoel dat Iran een steeds belangrijkere rol gaat spelen, de komende decennia. Vandaar mijn interesse in voorwerpen uit dat land”

HetAccent-Jan2021-v5.indd 5

De jongste tijd gaat zijn aandacht naar voorwerpen uit Iran.

“Zoals destijds met China, heb ik het gevoel dat die regio in de komende decennia een belangrijke geo-economische rol zal spelen. Het opleidingsniveau in Iran ligt zeer hoog, ook bij vrouwen. Het is alleen wachten tot er een meer pragmatisch bewind komt, mede onder druk van de groeiende middenklasse.”

Tijdens ‘Schatten in Nazareth’ zullen ook objecten uit Koens collectie besproken worden. Het gaat om twee koptische processiekruisen die hij als jonge dertiger op de kop tikte.

“Ik geloof nooit dat ik er veel voor betaald heb. Wanneer ik er nu naar kijk, vind ik ze toch met veel detail afgewerkt.

Dat maakt me nieuwsgierig. Zijn ze authentiek? Van zilver?

Hoe oud zijn ze? Zijn er afbeeldingen die tonen hoe ze gebruikt werden?”

Eerste veiling? Vijf tips!

1.

2.

3.

4.

5.

Kijk goed naar de afmetingen. Foto’s tonen soms groter of kleiner dan de werkelijkheid Bezoek kijkdagen en durf extra informatie te vragen Leg op voorhand het budget vast dat je wil spenderen Koop iets wat je gelukkig maakt, wat een goed gevoel geeft, wat je plezier schenkt, wat je mooi vindt. Kortom: volg je hart Onderzoek de manieren waarop bieden mogelijk is

De oproep om stukken binnen te brengen voor ‘Schatten in Nazareth’ moet nog gelanceerd worden. Toch verschenen al enkele objecten op de radar. Het gaat vooral om schilderijen, waaronder een winterlandschap van Albert Saverys, een 19de-eeuws stilleven gesigneerd Stroobant en een litho van Jan Cobbaert, die aanleunde bij de Cobra-beweging.

Schijnwerpers op het lokale Dat Davidsfonds Nazareth en Eke in zee gaat met Coronari Auctions, een lokale partner, is geen toeval. “Het past volledig in mijn visie over de rol die een plaatselijke afdeling moet spelen: de schijnwerpers plaatsen op de directe omgeving die gevormd wordt door onder meer erfgoed, cultuur en nijverheid maar vooral door de mensen die ermee bezig zijn”, vertelt Koen.

Ook bij de vorige editie van De Nachten van de Geschiedenis zette zijn afdeling in op het lokale, maar met een twist. We schrijven donderdag 12 maart 2020. In CC De Brouwerij worden de stoelen uit de bergruimte gehaald.

‘Het blondje van Nazareth’, een lokaal bier, koelt in de frigo. De vrijwilligers maken zich op voor hun activiteit met ‘Nieuwe Buren’ als thema.

Op het programma: een persoonlijk relaas van verschillende inwoners met een eerstelijns migratieachtergrond.

De ene groeide op in Djibouti, de andere zette zijn eerste stapjes onder Spaanse zon. De sprekers namen naast een verhaal ook iets typerend voor hun keuken mee.

De geur van specerijen en kruiden vult de zaal. De klok slaat 18 uur. De activiteit wordt geannuleerd. Later op de avond maakt de Nationale Veiligheidsraad bekend dat de cultuur- en horecasector op slot gaat en de lessen in scholen opgeschort worden om de verspreiding van het coronavirus in te dammen.

‘Schatten van Nazareth’ vindt bijna exact een jaar later plaats. In de tussentijd werden heel wat lessen geleerd.

Koen: “Door de crisis worden we gedwongen om onze comfortzone te verlaten en bepaalde technologische mogelijkheden te omarmen. We houden er rekening mee dat onze plannen voor De Nachten van de Geschiedenis opnieuw in het water kunnen vallen. Dan schakelen we wellicht over op een digitale omgeving. Een livestream behoort tot de mogelijkheden.”

“Ook met de verhalen van onze ‘nieuwe buren’ plannen we nog iets te doen. Wat exact, daar zijn we nog niet helemaal uit. Verder hebben we het perspectief dat onze afdeling in 2024 zijn 100-jarig bestaan viert. We zijn al gestart met een eerste brainstormsessie, online. Digitaal vergaderen was in het begin, zeker voor sommige bestuursleden, een uitdaging maar lukte wonderwel, mits elkaar te helpen.

Intussen verschijnt niemand meer ondersteboven op beeld.”

Schatten van Nazareth vindt plaats op donderdag 11 maart 2021. Alle info vind je op www.nazareth.davidsfonds.be

Wie is Koen Dewaele? \ Voorzitter Davidsfonds Nazareth en Eke, bestuurslid gewest Land van Leie en Schelde, lid werkgroep vrijwilligersbeleid, kandidaat nationaal bestuur l Geboortejaar: 1961 n Geboorteplaats: Gent Ò Studies: Biologie Huidige functie: CEO ADx NeuroSciences ¦ Favoriete boek: De kolibrie van Sandro Veronesi Een cultuurtip in cultuurarme tijden: een virtueel bezoek aan de Jan Van Eyck-tentoonstelling d Website: www.nazareth.davidsfonds.be

Wie is Tim De Doncker? l Geboortejaar: 1985 n Geboorteplaats: Gent Ò Studies: Doctor in de Geschiedenis (Titel doctoraat: Hupsicheyt en hantgedaet: kunstacademie en ambachtsgilden te Gent ca. 1748-1800) Huidige functie: Directeur Coronari Auctions ¦ Favoriete boek: Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Márquez en De levens van Jan Six van Geert Mak [ Favoriete kunstwerk: Het vlot van de Medusa van Théodore Géricault Een cultuurtip in cultuurarme tijden: installeer de Google Arts & Culture app, voor virtuele bezoeken aan heel wat grote musea d Website: www.coronariauctions.com Õ E-mailadres: info@coronariauctions.com

15/01/2021 09:16

06

HENDRIK VOS OVER HET POLITIEKE SYSTEEM IN AMERIKA EN EUROPA

Over democratie en hoe die zegeviert Joe Biden mag zich sinds 20 januari president van de Verenigde Staten noemen. Aan de inauguratie gingen de spannende verkiezingen van november 2020 vooraf, en turbulente naweeën, inclusief een bestorming van het Capitool. Meer dan reden genoeg om samen met professor Hendrik Vos stil te staan bij de betekenis van democratie.

Toen Biden uitgeroepen werd als de winnaar van de verkiezingen, zeiden veel Amerikanen dat de democratie had gezegevierd.

Maar is het systeem in Amerika wel zo democratisch als ze beweren?

Hendrik Vos: "Het hangt ervan af wat je democratie noemt. Een invulling van democratie is aan de ene kant dat het volk mee beslist wie hen zal leiden. Aan de andere kant kan je ook zeggen dat het systeem pas democratisch is wanneer er beleid wordt gevoerd dat goed is voor de mensen. Het systeem in Amerika is zo dat mensen inspraak hebben in wie hun president wordt. Wat dat betreft is het zonder twijfel een democratie. Het feit dat iemand zoals Donald Trump vier jaar geleden verkozen kon worden, betekent dat heel wat mensen vertrouwen in hem hadden.

In een democratie waarin je zegt dat inspraak van het volk belangrijk is, is het resultaat van de verkiezing altijd democratisch, wat dat resultaat ook is."

Oplossing:

HetAccent-Jan2021-v5.indd 6

Er is natuurlijk ook nog die andere invulling van democratie. Op basis van die tweede invulling, is het democratische gehalte van Amerika hoger nu Biden verkozen is?

"Trump zaaide met zijn polariserende taal en ruw beleid veel verdeling. Hij deed alsof alleen hij 'dé mensen' vertegenwoordigde. Degenen die niet exact zoals hij dachten, waren volgens hem kleine marginale groepjes waarmee geen rekening moest worden gehouden. Dan ben je democratie op een gevaarlijke manier aan het invullen. Biden daarentegen luistert ondanks de meningsverschillen naar tegenstanders en probeert een beleid te maken met respect voor veel verschillende standpunten en visies. Als je dat mee betrekt in je visie op democratie, kan je zeggen dat het met Biden een andere richting kan uitgaan. Een richting die meer hoopvol is."

Het Amerikaanse kiessysteem is compleet anders dan het

Belgische. Denken Amerikanen anders over democratie dan Europeanen?

"Ik zou niet durven te zeggen dat er een wezenlijk verschil is tussen Europa en Amerika, omdat er binnen Europa al veel verschillende visies heersen.

Wat je in Amerika en ook in het Verenigd Koninkrijk ziet, is dat men minder de neiging heeft om compromissen te sluiten. Je hebt twee partijen waarvan één partij wint. Die zal het gedurende een aantal jaren voor het zeggen hebben en moet zich niet te veel bekommeren om andere opinies.

In andere delen van Europa, en zeker in België, is er een andere visie op democratie. Bij ons zullen partijen altijd proberen een coalitieakkoord te sluiten."

Hoe staat de democratie ervoor in crisistijden? Het afgelopen jaar was er flink wat kritiek over de manier waarop onze regering de coronacrisis aanpakte.

In debatten over onder andere de avondklok en de drones werd

WIN

het beleid meer dan eens 'niet democratisch' genoemd.

"Sommige discussies worden door de crisis scherp gesteld.

Corona leidde tot een heel acute crisis die een doortastend ingrijpen van de politiek noodzakelijk maakte. Maar we hebben nog steeds de scheiding der machten. Wij hebben een aantal fundamentele spelregels die vastliggen in een grondwet en die we kunnen aftoetsen.

De politiek moet zich ook in crisistijden vasthouden aan die spelregels. Het is normaal in een democratie dat mensen zich afvragen of bepaalde maatregelen niet te ver gaan en of er fundamentele rechten geschonden worden. Wanneer je dat gevoel hebt, kan je dat voorleggen aan rechters die uiteindelijk zullen beslissen of we wel binnen de marges blijven van de regels in de grondwet."

Hendrik Vos is professor aan de UGent, waar hij zich specialiseert in besluitvormingsprocessen in de Europese Unie en dynamieken in actuele ontwikkelingen in de Europese politiek. Bij Davidsfonds Academie geeft hij cursussen en webinars over de Brexit en andere Europese politieke kwesties.

“In Amerika is men niet snel geneigd om compromissen te sluiten”

Meer weten over democratie?

Volg op 2 februari het webinar ‘Joe Biden in het Witte Huis. Wat betekent dat voor Europa?’ met prof. Hendrik Vos. d Meer info en inschrijven op www.davidsfondsacademie.be

Tekst: Marjolein Goris – Foto: Jan Crab

Mail je antwoord met je naam en adres naar wedstrijd@davidsfonds.be en win een exemplaar van De Roets-kalender 2021.

15/01/2021 09:16

DE ONTMOETING

07

“Boeken uitgeven of ze aanraden, het is quasi hetzelfde” A

ls uitgever bij Standaard Uitgeverij, waar hij de Davidsfonds imprint onder zijn hoede heeft, is Toon Horsten dag in dag uit omringd door boeken. Zijn persoonlijke bibliotheek telt een paar duizend exemplaren en beslaat verschillende boekenkasten doorheen zijn huis.

Toon heeft ook altijd een boek op zak en verveelt zich daarom nooit.

Boek als cadeau “Iets wat ik zelf recent gelezen heb en heel goed vind, durf ik in de maanden daarna vaak weg te geven aan vrienden en familie. Ik denk dan aan het fenomenale In het huis van de dichter van Jan Brokken, over zijn vriendschap met de Russische pianist Youri Egorov. Of Een heel leven van Robert Seethaler, dat het schijnbaar onbeduidende leven van een boer uit een Alpendorp beschrijft. Een schrijver als Amin Maalouf geef ik ook graag cadeau. In dit geval geef ik zijn boeken uit, en dat komt eigenlijk op hetzelfde neer. Ook een uitgever zegt in wezen: ‘Kijk hier, dit moet je lezen!’”

Aanrader “Letters between six sisters beveel ik al jaren aan iedereen aan. Het is een selectie uit de correspondentie van de zes Midfordzussen. Die groeiden op in verarmde Engelse adel en hun gezamenlijke adresboek beslaat heel de 20ste eeuw. Zo waren Goebbels en Hitler getuige op het huwelijk van een van de zussen, en waren andere zussen goed bevriend met de familie Kennedy, Winston Churchill, Maya Angelou of Lucian Freud. Ze schreven bijna een eeuw lang fenomenale brieven naar elkaar. De correspondentie van de eeuw, zeg maar.”

Doe maar dicht maar “Een poëziebundel die al mijn hele leven meegaat is In den zoeten inval, zowat de verzamelde gedichten van Richard Minne.

Minne is geestig, spits en intelligent. Ook naar essayisten als George Orwell of de onderschatte Simon Leys grijp ik heel vaak terug.”

Tekst: Jolien Vandeven - Foto: Jan Crab

De minnares Wat doet jouw culturele hart harder kloppen? Dat vragen we in elk nummer aan een cultuurliefhebber. Deze keer is gepassioneerde cultuurreizigster Bie aan de beurt.

Cultuurstad “Ik maakte meerdere culturele reizen naar Parijs met mijn zoon. Helaas ben ik hem verloren door een tragisch verkeersongeval. Ik heb prachtige herinneringen aan onze uitstapjes in de Franse hoofdstad.

In het bijzonder toen we in Le Grand Palais de tentoonstelling van Picasso hebben bezocht. De verrukking van mijn zoon voor zoveel inspiratie en ontwikkeling blijven mij nog steeds bij.”

Davidsfonds “Ik ben eerder toevallig lid geworden van Davidsfonds. Voor corona toesloeg, heeft een lieve vriendin me ingeschreven voor de Loire-cruise van Cultuurreizen in september 2019. Een verrassing van formaat. Ik was onmiddellijk overtuigd om lid te worden.”

Wie is Bie Lietaert?

Leeftijd: De meeste mensen schatten haar tien jaar jonger in d Beroep: Geëvolueerd van leerkracht in het kunstonderwijs naar projectontwikkelaar van villa’s met een ziel en een verleden Familie: De papa van haar kinderen is gestorven. Ze heeft een zoon (†) en een dochter met twee lieve kleindochters. Ze hoopt samen met haar levenspartner nog meerdere reizen met culturele invalshoek te plannen \ Davidsfonds: Lid van Davidsfonds Brugge

HetAccent-Jan2021-v5.indd 7

Cultuurreis “Mijn favoriete cultuurreis – dat kan je al wel raden – is de Loire-cruise. De reis combineert diverse boeiende aspecten: echte vriendschap, gevarieerd gezelschap, prachtige natuur, heerlijke gastronomie, innemende cultuurbezoeken en unieke muziekparels. Reisleiders Mia Doornaert, een ondernemende en boeiende persoonlijkheid, en Piet Swerts, een Vlaams en veelzijdig topcomponist, waren de rode draad in deze prachtige reis.”

Favoriete lied “De veelzijdigheid en toegankelijke muziek in het volledige oeuvre van Piet Swerts imponeren mij enorm. Laatst was ik bevoorrechte getuige van zijn vertaling en herwerking van Le carnaval des animaux van Camillie Saint-Saëns in wat hij vertolkte in Le Bestiaire. Mysterieus hoe hij de dieren in hun wereld tot leven en dansen bracht. Behalve topcomponist is hij ook een meester als pianist.

Hij ontbolstert volledig aan het klavier van zijn rechtsnarige, unieke Chris Maene Straight Strung Grand Piano, waarop hij onder meer 24 heerlijke sonates heeft gecomponeerd.”

Tekst: Marjolein Goris – Foto: Thomas De Boever

15/01/2021 09:16

08

BELGISCHE WIJNEN

GIDO VAN IMSCHOOT OVER BELGISCHE WIJNEN

Onbekend, niet onbemind Wie België zegt, zegt bier, frieten en chocolade, maar men denkt niet meteen aan wijn. Toch is de Belgische wijnbouw aan een sterke opmars bezig. In 2011 waren er zo’n 75 professionele wijnbouwers in ons land, in 2019 meer dan dubbel zoveel: 154. In 2006 produceerden de Belgische wijnbouwers zo’n 220.000 liter wijn, in recordjaar 2018 was het maar liefst 2 miljoen. Tijd om eens wat dieper in het wijnglas te kijken.

Tekst: Jolien Vandeven – Foto: Jan Crab

“We hebben vooral goede witte en mousserende wijnen” De favorieten van Gido Belgische rode wijn: pinot noir Belgische witte wijn: onze witte wijnen zijn fruitig en zacht, ik sta open voor ze allemaal n Wijnstreek: Piemonte, maar ook Bourgogne

Smaakt het naar meer?

Neem deel aan de online wijndegustatie van Belgische wijnen met Gido op donderdag 25 maart of ga met hem op dagreis Belgische wijnen op zaterdag 28 augustus. Je kan met Gido deze zomer en herfst ook op wijnreis naar Oostenrijk of Bordeaux. Je vindt alle info op www.cultuurreizen.be.

Geen zin om uit je zetel te komen? Lees dan elke vrijdag de wijnreviews van Gido op zijn Facebookpagina: facebook.com/ gido.vanimschoot.

Gido Van Imschoot moet je niet voorstellen bij wijnkenners. Hij is niet alleen ‘Maître Sommelier’ en ‘Wereldwijnmeester’, maar ook voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Sommeliers. Daarnaast is hij reisleider voor Davidsfonds Cultuurreizen, auteur van een hele reeks wijnboeken en freelance culinair journalist. En los van dat alles ook liefhebber van onze Belgische wijnen.

Daems en Maurice Fol aan de wieg van de Hagelandse wijnbouw. Door hun stimulans planten enkele fruittelers en hobbyisten hun eigen wijngaard aan.

Vanaf de jaren 1990 begint de professionalisering en kan je avondlessen wijnbouw volgen. In 2004 richt de KU Leuven een opleiding Oenologie in.”

“De Belgische wijnbouw heeft een lange geschiedenis van vallen en opstaan. Bepaalde bronnen beweren dat er in onze regio al wijnbouw was in de tijd van de Romeinen, maar daar zijn geen sporen van terug te vinden. Vanaf de 9de eeuw zien we wel dat de abdijen en kloosters in onze contreien een eigen wijngaard uitbouwen. Zij hebben wijn nodig voor hun misvieringen en verbouwen die zelf. Maar het is pas in de 11de en 12de eeuw dat de eerste geregistreerde wijngaarden worden aangelegd.

Hun aantal groeit gestaag en in de 14de eeuw geeft men een wijngaard zelfs vaak als bruidsschat.”

Wallonië telt één appellatie waar alle Waalse wijnbouwers onder vallen: AOP Côtes du Sambre et Meuse. In Vlaanderen zijn dat er vijf: Hageland, Haspengouw, Heuvelland, Maasvallei-Limburg en Vlaamse Mousserende Kwaliteitswijn.

Bier is sneller en goedkoper

“Wijnranken hebben een heuvelachtig gebied nodig dat veel zon pakt. De heuvel zorgt voor een goede afwatering zodat de wijnstokken nooit in het water blijven staan. Maar ook de bodem speelt een belangrijk rol: goede grond is kalk-leemgrond zoals in Haspengouw of ijzerzandsteen zoals in het Hageland en Heuvelland. Ook de grindbodem in Noord-Limburg is heel geschikt.”

“De vele oorlogen in de middeleeuwen doen de wijnbouw geen goed. Ook de langdurige koude winters maken het de wijnbouwers niet gemakkelijk. Tel daar bovenop de godsdienstoorlogen en grote hongersnood, allemaal weinig gunstige omstandigheden om de dure en arbeidsintensieve investering van een wijngaard te rechtvaardigen."

“België ligt op de noordgrens van waar wijnbouw mogelijk is. Daardoor hebben we vooral goede witte en mousserende wijnen. Qua productie kunnen we niet concurreren met de Champagnestreek, maar qua kwaliteit wel. De afgelopen vijf jaar neemt ook het aandeel rode wijn toe, maar dat is dan eerder de fruitige rode wijn.”

"In de 17de en 18de eeuw ontdekt men hop en ontstaan de eerste brouwerijen. Bier is sneller en goedkoper te maken dan wijn en bewaart beter. Intussen verbetert ook het transport, waardoor men gemakkelijker wijn kan invoeren uit bijvoorbeeld Frankrijk. De wijnbouw in België verdwijnt zo goed als volledig.”

Keuzevrijheid

Eerste Belgische wijnexperiment

“Die minder bekende druivensoorten maken het boeiend, maar ook moeilijker voor de consument.

Als iemand de druivensoort niet kent, zal hij minder snel geneigd zijn om een fles te kopen. Daarnaast kampen de Belgische wijnen ook met een duur imago. Als je weet dat iemand gemiddeld vier euro uitgeeft aan een fles wijn in de supermarkt, dan zit je met een gemiddelde prijs van twintig euro per fles al in een duur segment. Het percentage mensen dat die duurdere wijnen koopt, is vanzelfsprekend kleiner en dat maakt de concurrentie heel zwaar. De grote uitdaging voor de Belgische wijnbouw is de markt vergroten en de productiekost verlagen.”

In 1830 wordt België gesticht en start er een wijnexperiment in de Vlaamse Ardennen rond de Kluisberg. De wijnbouw breidt zich intussen uit over heel Europa. Plantgoed wordt ingevoerd vanuit Amerika. Jammer genoeg reist ook de druifluis mee, die alle Europese wijngaarden aantast. De Belgische wijnbouw komt niet van de grond.

“Het is pas in de jaren 1960 dat enkele wijnamateurs uit nostalgie wijngaarden beginnen aan te planten.

Dat gebeurt zowel in Vlaanderen als Wallonië. In het Hageland staan enkele pioniers zoals politici Jos

HetAccent-Jan2021-v5.indd 8

Kwaliteit van Champagne

De Belgische wijnbouwers hebben heel wat vrijheid op het vlak van methodes die ze gebruiken en hun keuze van de wijnen. Zo krijg je in ons land een aanbod van minder voorkomende druivensoorten.

15/01/2021 09:16

DE ONTMOETING

09

“De canon van Vlaanderen is een uitnodiging” De kritiek was niet van de lucht toen het idee voor een Vlaamse canon op tafel kwam bij de vorming van de Vlaamse regering in 2019 en ook een plaats vond in het regeerakkoord. Emmanuel Gerard leidt de commissie die tegen eind 2022 de canon zal uitwerken. De historicus hoopt dat het debat stilaan een ander karakter kan krijgen: “Niet dat iedereen moet applaudisseren, maar nu de contouren zijn vastgelegd en de commissieleden bekend zijn, zijn ook enkele misverstanden de wereld uit. Is het geen tijd om het intentieproces te stoppen?”

Tekst: Dirk Remmerie – Foto: Jan Crab

HetAccent-Jan2021-v5.indd 9

Om zelf niet met misverstanden van start te gaan: waarom is een canon van Vlaanderen nodig?

Emmanuel Gerard: “Twintig, dertig jaar geleden zouden we zo’n canon wellicht niet nuttig gevonden hebben. Maar in onze huidige, versplinterde samenleving is het zinvol een gedeelde kennis te kunnen aanreiken van de geschiedenis van de plek waar we wonen. Ook vanuit de vaststelling dat kennis van ons verleden en hoe dat verleden doorwerkt tot in het heden toch wel vrij beperkt is. Maar noodzakelijk? Niets is noodzakelijk in het leven – of toch, misschien zijn er een paar dingen waarover we hier niet zullen uitweiden.” (lacht)

Wat is zo’n canon wel? En wat niet?

“Aan historische literatuur en informatie is er geen gebrek. Maar wie niet professioneel met geschiedenis bezig is, vindt daar zijn weg niet in. De canon wil een gids zijn, een laagdrempelige toegang tot gedeelde kennis over de geschiedenis van de plek waar we wonen. Vragen die ons daarin leiden zijn van het genre ‘Waarom vieren we 1302?’, ‘Waarom blijven collaboratie en repressie tot op vandaag zo’n belangrijke rol spelen?’…

Het antwoord op die vragen willen we geven door ankerpunten aan te reiken.”

“De canon wordt geen versteende lijst en ook geen hitparade”

15/01/2021 09:16

10

DE CANON VAN VLAANDEREN

Een complexe opgave, want hoe stel je zo’n lijst samen?

Hoe objectiveer je wat van belang is en wat niet? Zowel de Vlaamse Primitieven als Samson & Gert zijn cultuur van hier, hoe breng je daar een rangorde in aan?

“Daar buigen we ons over met een commissie van negen deskundigen. Natuurlijk is het niet zo dat we vanuit het niets vertrekken en vanuit een grote chaos beginnen te speuren. De ankerpunten waar ik zopas over sprak, zijn grotendeels bekende gegevens. Neem nu het thema ‘Verlichting’, dat de afgelopen tien jaar heel sterk aanwezig is in het maatschappelijk debat. De Verlichting krijgt zeker een plaats in de canon van Vlaanderen, maar de vraag is: op welke manier? Daarvoor laten we ons inspireren door het vensterconcept dat in Nederland is ontwikkeld. De canon van Nederland is geen lijstje, maar biedt via een blikvanger een opening naar een ruimere thematiek. De website, die de canon als geschreven werkstuk aanvult, versterkt dat vensteridee. Op die manier ontsnappen de makers aan het idee van een canon als een versteende lijst.”

“We willen dus een aantal blikvangers kiezen die een venster openen op een ruimere tijd. Zo kan het epische Van den vos Reynaerde het boek zijn dat een venster opent op de Middelnederlandse literatuur. Het gaat ons niet zozeer om die Reinaert, maar om het bredere gegeven. We proberen wezenlijke processen op politiek, cultureel, wetenschappelijk, sociaal of economisch vlak, die, vaak onbedoeld, geleid hebben tot de samenleving die we nu zijn inzichtelijk te maken door ze verbinden met kenmerkende personen, artefacten, gebeurtenissen.

Eerder dan om een lijst, laat staan een hitparade, gaat het dan ook om een reflectie over de vraag: wat heeft een burger in het begin van 21ste eeuw nodig om inzicht te krijgen in de geschiedenis, de cultuur, maar ook het uitzicht van het land dat hij bewoont? En vervolgens: welke blikvangers zijn het meest geschikt om die ontwikkelingen in beeld te brengen?”

Hoe kom je tot die selectie?

“De commissie moet nog beginnen met haar werk, maar er zijn een aantal zaken waarvan je weet dat ze op een of andere manier in de canon zullen terechtkomen.

Opnieuw: je moet niet zozeer denken vanuit de blikvanger, maar wel vanuit de thematiek. Het zou mij vreemd lijken mocht er rond de Vlaamse Primitieven die je net aanhaalde – je weet dat die term ook omstreden is – niets in de canon terechtkomen. De vraag is: wie of wat kiezen we als blikvanger? Het is evident dat de Tweede Wereldoorlog, en uiteraard ook de Eerste Wereldoorlog, niet afwezig kan zijn in de canon. Via welke blikvangers we dat doen, is een discussie die we moeten voeren in de commissie, waarbij we naar mijn mening het best ook externe deskundigen betrekken.”

Als het de ambitie is iedereen die in Vlaanderen woont te bereiken, dan moeten de blikvangers wellicht enige spektakelwaarde hebben?

“We moeten inderdaad streven naar een zekere verrassing, zonder in de val te trappen om mensen op het verkeerde been te zetten.”

Toen het idee voor een canon op tafel kwam, klonk de kritiek luid. Het voorstel stond in de startnota van Bart De Wever (historicus) bij de formatiegesprekken van de Vlaamse regering. Broer Bruno De Wever (historicus) liet zich ontvallen: “Er is in Vlaanderen geen enkele professionele historicus voorstander van een canon, omdat dat haaks staat op wat het geschiedenisonderwijs moet zijn.” Andere stemmen zegden dat de canon een weinig verholen dienstbetoon zou zijn aan het Vlaams-nationalisme. Wat is jouw visie?

“Het punt is dat het idee van een canon op een heel politieke manier is aangekaart, als een instrument dat

HetAccent-Jan2021-v5.indd 10

los van de discussie over identiteit. Niemand hoeft zich per se in de geschiedenis te herkennen. De geschiedenis van de plek waar je leeft kennen is één zaak, je erin herkennen en je ermee vereenzelvigen is iets anders. We weten trouwens dat identiteit een meerlagig begrip is – het wordt niet voor niets soms vergeleken met een lasagne. Als je daarvan uitgaat, kun je niet zeggen dat een canon een bepaalde identiteit moet opleggen. Het identiteitsdebat is een legitieme discussie, zeker wel. Vandaag is het zelfs een belangrijk vraagstuk: wie zijn we? Wie willen we zijn?

Welke toekomst willen we? Die vragen zijn nog meer relevant in een samenleving met een grote diversiteit, maar nog eens: koppel dat debat los van de canon. De canon kan zo’n debat wel faciliteren, zonder het te sturen.”

Wie is Emmanuel Gerard? Ò Historicus Emeritus professor Gewezen decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen aan de KU Leuven Gewezen directeur van het onderzoeksinstituut HIVA Expert bij de parlementaire commissie die de betrokkenheid van België bij de moord op Patrice Lumumba onderzocht ¦ Auteur en co-auteur van diverse boeken, waaronder Wie heeft Lahaut vermoord? De geheime koude oorlog in België (uitgegeven bij Davidsfonds)

moet tonen wat we hier allemaal bereikt hebben, hoe fier we kunnen zijn op ons verleden en wat het betekent een Vlaming te zijn. Dat is een lastige uitgangspositie, want als historicus besef je de risico’s van zo’n selectief uitgangspunt. Als je van de canon een politiek instrument wil maken om een bepaalde visie over Vlaanderen of Vlaming-zijn ingang te doen vinden, dan kan je daar als professioneel historicus heel moeilijk je medewerking aan verlenen. Op dat punt ben ik het eens met Bruno De Wever. Dat zou geen historisch werkstuk zijn.”

“Die kritiek van het eerste uur begrijp ik. Ik was ook kritisch, maar toen heb ik Frits van Oostrom horen spreken.

Van Oostrom is de Nederlandse professor, mediëvist en literatuurhistoricus die in 2006 de commissie heeft geleid die de canon van Nederland heeft uitgewerkt.

Het debat dat bij ons woedde in de zomer van 2019 had een heel sterk politiek karakter. Het ging over de Vlaamse identiteit. Wat Van Oostrom vertelt over de canon gaat daar niet over, en dat maakt het Nederlandse voorbeeld interessant en maatschappelijk zinvol. Ik ben naar het Nederlandse voorbeeld gaan kijken en dacht: wat knap, laat ons vooral niet het kind met het badwater weggooien. Want wat moet de canon wel zijn? Een gedeelde kennis over de geschiedenis van de plek waar we wonen. Dat is niet uitsluitend een instrument voor nieuwkomers, want wat weten mensen die hier al heel hun leven wonen en zonder migratieachtergrond over hun eigen geschiedenis? Meestal ook niet bijster veel.”

“In de opdrachtbrief van minister Weyts staat uitdrukkelijk dat canon en identiteitsdebat van elkaar worden losgekoppeld”

“Minister Ben Weyts heeft naar de kritiek geluisterd.

In zijn opdrachtbrief staat uitdrukkelijk dat canon en identiteitsdebat van elkaar worden losgekoppeld. Ik vind dat persoonlijk belangrijk om mij als professioneel historicus voor dit project te kunnen engageren. Net zoals je er maar aan kan beginnen als je de waarborg krijgt dat die commissie zelfstandig kan werken. Over het eindresultaat zal zeker discussie zijn, dat is nogal wiedes. Dat was in Nederland ook zo. Het belangrijkste is dat het een uitnodiging zal zijn voor iedereen om op een laagdrempelige manier de geschiedenis van de plek waar ze wonen te leren kennen.”

Wordt het brede publiek betrokken bij de totstandkoming van de canon?

“Dat zullen we bekijken. Ik vind persoonlijk dat we geen twee jaar achter gesloten deuren bezig kunnen zijn. De komende twee jaar kunnen we een draagvlak creëren, maar hoe we dat moeten doen, staat nog niet vast. Het is alleszins niet de bedoeling dat we op het einde van de rit als Mozes van de berg afdalen om te zeggen wat de canon van Vlaanderen zal zijn. Een canon is bovendien geen definitieve lijst, in steen gebeiteld. Er zullen vast pittige discussies aan te pas komen, maar we zijn het er in de commissie allemaal over eens: hier kunnen we een positief project van maken.”

Negen kenners van kunst, taal en geschiedenis

Deze negen experts bracht voorzitter Emmanuel Gerard samen om de canon van Vlaanderen uit te werken: Kevin Absillis: Professor Nederlandstalige letterkunde en literatuurwetenschap aan de Universiteit Antwerpen.

Wim De Clercq: Professor historische archeologie aan de Universiteit Gent.

Jan Dumolyn: Professor middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent.

Tinneke Beeckman: Filosofe, schrijfster en columniste.

Frank Willaert: Emeritus professor Oudere Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Antwerpen en ondervoorzitter van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL).

Hind Fraihi: Journaliste en columniste. Dit academiejaar is ze titularis van de humanistische leerstoel Willy Calewaert aan de VUB. Cathérine Verleysen: Waarnemend directeur van het Museum voor Schone Kunsten in Gent.

Katelijne Vander Stighelen: Professor kunstgeschiedenis aan de KU Leuven.

Kijk eens naar onze noorderburen “Beschouw de canon van Vlaanderen dus als een instrument voor iedereen. Laat hem opstellen door onafhankelijke experten en historici. En, belangrijk, koppel de canon

Maak kennis met de canon van Nederland d www.canonvannederland.nl

15/01/2021 09:16

11 Reacties op de canon van Vlaanderen “Wat voor mij zeker niet mag ontbreken in de canon van Vlaanderen is het rijke verenigingsleven hier. Zet vier Vlamingen samen en ze stichten een vereniging, zegt men weleens al lachend. Een vereniging wordt gedragen door haar vrijwilligers die samen voor een betere wereld gaan. Of dat nu de plaatselijke vogelpikvereniging is of Davidsfonds. Het voorbije jaar hebben we meer dan ooit geleerd dat er nood is aan contact en sociaal engagement. Er blijft ook nood aan niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen. Davidsfonds is zo ontstaan en blijft nu ook nog relevant.”

– Hugo Poelmans, voormalig regiocoördinator van regio Oost

“Naast geschiedkundige en culturele elementen moet er voldoende aandacht zijn voor onze taal in al zijn aspecten. Het Algemeen Nederlands, de Vlaamse tussentaal, maar ook alle plaatselijke dialecten mogen van mij opgenomen worden in de canon. Het Engels is aan een nauwelijks te stuiten opmars bezig en dat baart me zorgen. Een dialect is bijvoorbeeld veel rijker dan we denken. Zo zijn er in mijn lokaal dialect maar liefst 33 varianten voor het woord ‘kaakslag’ en 18 synoniemen om uit te drukken dat iets overhoop ligt. In sommige dialecten duiken zelfs Middelnederlandse woorden en woorden uit het oud-Germaans op. Het is toch ongelooflijk dat zo’n woorden al 1.200 jaar overleven?

Laat dit een oproep zijn om meer zorg te dragen voor onze (moeder)taal en er genoeg aandacht aan te geven.

Niet alleen in deze canon maar ook in ons onderwijs.”

“Het zal een uitdaging zijn om de canon van Vlaanderen op een eigentijdse manier te verwoorden. Ikzelf stam nog af van de generatie die op de barricaden ging staan en meeliep in de betogingen. Wij streden voor zelfbestuur in Vlaanderen, met Davidsfonds als motor in die strijd voor autonomie. Dat waren fantastische tijden die voor mij niet vergeten mogen worden. De betekenis van de cultuurfondsen, niet alleen van Davidsfonds, mag voor mij mee opgenomen worden. Daarnaast denk ik aan 11 juli, toch nog altijd een hoogdag voor veel Davidsfonds afdelingen, maar ook aan de geschiedenis van die feestdag die zijn oorsprong kent in de Guldensporenslag. Als ik een monument mag nomineren, dan ga ik voor de Ijzertoren in Diksmuide.”

– Piet Blomme, voormalig regiocoördinator van regio Noord-West

– Paul Verleyen, voormalig regiocoördinator van regio Zuid-West

Met heel veel goesting Als cultuurbeleidscoördinator van de gemeente was Robby Goovaerts al goed bekend met het verenigingsleven. Na een kennismakingsavond bij de Davidsfonds afdeling Grasheide-Putte-Peulis trad hij toe tot het bestuur. In 2017 gaf de voorzitter de fakkel door aan Robby. Intussen zijn we acht jaar verder, werkt Robby in de bibliotheek en is de afdeling gefuseerd met die van Beerzel.

Tekst: Jolien Vandeven – Foto: Thomas De Boever

R

Naam: Robby Goovaerts l Leeftijd: 48 Favoriete Davidsfonds activiteit: onze 11 juli-viering, die houden we toegankelijk en informeel zonder de aandacht voor de dag zelf te verliezen Favoriete vrijetijdsbesteding: lekker eten, ik ben niet alleen Vlaming maar ook bourgondiër Õ Favoriete vakantieland: Nederland, het hoeft niet altijd ver te zijn

HetAccent-Jan2021-v5.indd 11

obby was al langer actief in verschillende verenigingen, waaronder de heemkundige kring. Van erfgoed naar cultuur was voor hem dan ook een kleine stap. “Goesting is er altijd al geweest”, zegt Robby. “De zin om samen iets te organiseren ook. Je inzetten voor een vereniging is zoals een talent. Als je niet kan zingen, dan blijf je dat ook niet doen.

De krant kopte dat er door corona meer vrijwilligers zijn. Dat is fantastisch, alleen jammer dat dat nu pas naar boven komt. Wij hebben het geluk dat we door onze fusie een grote, gemotiveerde ploeg hebben en dat er een goede mix is van de gevestigde waarden en de jongere garde. Iedere generatie heeft zijn eigen voorbeelden en ideeën. Dat vormt een mooi evenwicht.”

“Je inzetten voor een vereniging is een talent” Als je Robby vraagt wat de mooiste verwezenlijking is van zijn afdeling, moet hij niet lang nadenken. “Het Prieeltje, een mooi tuinhuis uit vervlogen tijden, is de vaste

locatie van onze 11 juli-viering en de Open Monumentendag. Dat gebouwtje moest echter verdwijnen door de komst van een appartementsgebouw. Wij hebben met onze afdeling het Prieeltje afgebroken en terug opgebouwd op openbaar domein.

90 procent van de financiering hebben we zelf gedragen. Dat kon vooral dankzij onze jaarlijkse plantenbeurs, die voor de meeste inkomsten zorgt.”

“Wij zijn geen eiland, je maakt deel uit van een gemeenschap”

Los van hun eigen activiteiten werkt Davidsfonds Beerzel-Grasheide-Putte-Peulis vaak samen met andere verenigingen.

Robby: “We zijn geen eiland. Als vereniging maak je deel uit van een gemeenschap en moet je over de grenzen kijken.

Ik hou niet van het ‘wij-zij’-verhaal. We willen in de toekomst meer doen met andere verenigingen en partners, ik denk bijvoorbeeld aan scholen. Het cliché luidt dat één en één samen drie is. Dat is echt zo. Je krijgt een mooier geheel.”

15/01/2021 09:16

NAWOORD

PARTNERS

Op zoek naar de nuance

De canon zorgt ervoor dat het opnieuw over de zin en onzin van geschiedenis kan gaan. Dat we de discussie niet langer beper-

Nu al uitkijken naar de Zomerzoektocht (met de Z van Zulte)

N

u al staat vast dat de Zomerzoektocht van Davidsfonds er een wordt voor de geschiedenisboeken. Het grootste culturele zomerevent van Vlaanderen heeft met zijn 35ste editie een vaste plek veroverd in de agenda van iedereen die houdt van leren, genieten, goed gezelschap en – uiteraard! – zoeken. Dat we kunnen terugvallen op enkele zekerheden in onzekere tijden, doet deugd en is een reden om in het putje van de winter toch al even vooruit te blikken.

Plaats van afspraak komende zomer? Zulte en Gent. En de prachtige Leiestreek tussen beide pleisterplekken. De troeven van Gent

ken tot tweets van 140 tekens of polariserende oneliners. Voor mij gaat de canon over het vertellen van verhalen. Je kan het nooit zo gek bedenken als de realiteit zelf.

Kijk maar naar de verhalen op De Roets-kalender, sommigen zou niemand voor mogelijk houden.

Een verhaal vertellen is op zich ook een blik weergeven. Als je dat met een beetje zelfrelativering kan doen, maar met respect voor de feiten en de geschiedenis, dan is dat ok. Ik hoop ook dat in de canon humor niet ontbreekt. Als het allemaal zo ernstig moet zijn dat het een staatszaak is of er tijdens de Guldensporenslag in 1302 ook Brabanders of godbetert Walen meevochten … Die historische feiten mogen toch niet in de weg staan dat iemand zich een fiere Vlaming voelt? Waarom

moet er een waardeoordeel zitten in het feit dat mensen zich willen identificeren met een plek? Laat ons alstublieft nuchter naar de zaak kijken.

Ik vind dat er niks mis mee is om jouw lezing van de geschiedenis te kaderen in een bepaalde overtuiging, zolang er maar voldoende ruimte is voor discussie. Want het is pas uit het debat dat de nuance komt. Davidsfonds is een plek waar we ruimte kunnen geven aan dat debat. Met Academie organiseren we vrijplaatsen voor het ontwikkelen van een gezond gevoel van nuance. Ik nodig je graag uit om mee met ons dat debat te voeren.

Peter De Wilde Voorzitter Davidsfonds vzw

© Corlazzzoli

E

en volk dat zijn geschiedenis niet eert, is een volk dat het niet goed voor heeft met zijn toekomst. En wat de geschiedenis van Vlaanderen ons leert, is dat het niet je DNA is dat bepaalt of je Vlaming bent, maar het feit dat je jezelf wil verbinden met een bepaalde plek. Een inspanning zoals de canon van Vlaanderen samenstellen kunnen we als Davidsfonds alleen maar verwelkomen. Want de canon gaat – in mijn perceptie – om zo veel mogelijk mensen te betrekken bij de geschiedenis van de plek waar ze wonen. Het dient om mensen in te sluiten, niet uit te sluiten.

Cultuuragenda

Win 4 duotickets voor een bezoek aan 100% Textiel!

Het Gentse Industriemuseum zit volledig in het nieuw. Kers op de taart is de nieuwe permanente expo 100% Textiel die toont hoe textiel wordt gemaakt. Van katoenpluis tot handdoek.

Tussen zoemende spinmachines, bulderende weefgetouwen en ratelende naaimachines ontdek je tal van grondstoffen, stalen en verhalen. Spin zelf aan het spinnenwiel en oefen je weefkunsten op het weefraam. Plezier voor de hele familie! ! Wij mogen 4 duotickets weggeven voor een bezoek aan de kersverse expo. Surf naar www.davidsfonds.be/wedstrijden en waag je kans!

hoeven we niet meer op tafel te leggen: de kunststad met een geschiedenis die rijker is dan een bibliotheek kan bevatten, geeft bij elk bezoek nog meer geheimen prijs. Maar Zulte? Wat heeft die gemeente met twintigmaal minder inwoners dan het nabijgelegen Gent te bieden? Een schilderachtige schoonheid – dit jaar nog meer dan in andere jaren. Zulte wordt voor cultuurminnaars deze zomer het epicentrum van Vlaanderen.

Want 2021 is het herdenkingsjaar van Roger Raveel. Hij zou op 15 juli 100 jaar geworden zijn, ware het niet dat de wereldberoemde kunstschilder overleed in 2013.

Een gezonde nieuwsgierigheid is de deelnemers van de zoektocht niet vreemd. Daarom alvast deze smaakmakers uit de streekgids – eveneens een mooie traditie – die de zoektocht zal vergezellen.

Over de liefde van haar leven, zegt Marleen De Muer, de weduwe van Roger Raveel: “Wie het Atelier Roger Raveel bezoekt, ziet meteen waar hij zijn inspiratie haalde. De duiven op de draad, de vogels in de bomen, de paaltjes in zijn tuin ... Voor Roger waren banale dingen het schilderen waard.”

Maar het kan ook rocken & rollen in Zulte, of zoals muzikant

d www.industriemuseum.be

Wouter Berlaen zegt: “In sfeercafé SturgiS vind je nog echte rock-’nroll. Denk aan motorbendes, Harley Davidsons, pintjes uit flesjes ...

Een stop waard!” % Noteer alvast in je agenda tussen 21 juni en 21 september: Zomerzoektocht Davidsfonds.

© Sergio De Beukelaer

12

Sergio De Beukelaer in Mechelen

-…

In de tentoonstelling in Mechelen bereikt Sergio De Beukelaer een radicale, volkomen synthese van zijn ideeën rond kleur en vorm, objectiviteit en subjectiviteit. Zijn werk lijkt eenvoudig en kleurrijk maar verenigt allerlei schijnbare tegenstellingen. Het resultaat is een weergaloos artistiek statement dat hij zowel vormelijk als inhoudelijk koppelt aan de dagelijkse (sociale) mediacultuur. De tentoonstelling is een organisatie van De Garage en Museum Hof van Busleyden. ! We verloten graag 5 duotickets onder onze lezers. Surf naar www.davidsfonds. be/wedstrijden en wie weet ben jij bij de gelukkigen! d cultuurcentrum.mechelen.be

Verantwoordelijke uitgever: Kris Opdedrynck (handelend in naam van een vennootschap)

HetAccent-Jan2021-v5.indd 12

Lay-out: Maarten Deckers

Eindredactie: Jolien Vandeven

Drukkerij: Van der Poorten

Concept, coördinatie & redactie: XPAIR Communication

Reclameregie: Publicarto

15/01/2021 09:16