BOYUT YAYIN GRUBU
SAYI:2016/04
10 TL
ARREDAMENTO’NUN 300. SAYISI
l
10 TL 2016/04 112441
TASARIM KÜLTÜRÜ D ER G İ S İ
ARREDAMENTO MİMARLIK NİSAN 2016 300
NISAN_Layout 1 3/30/16 12:13 PM Page 1
ARREDAMENTO’NUN 300. SAYISI DOSYA: 1989’DAN BU YANA NELER DEĞİŞTİ? MİMAR: GONG DONG, VECTOR ARCHITECTS ÜÇ BOYUTLU YAZICIDAN ÇIKMA YAPI VİNERO ŞARAPHANE VE KONUKEVİ SOPHUS SØBYE ARKITEKTER DANİMARKA EK: DİZİN, SON 150 SAYI
003-005 ICINDEKILER 2_Layout 6 3/30/16 2:01 PM Page 4
İçindekiler 300 Nisan 2016 Close-up Yakın Plan 34.
6 Öngörünüm Demokrasiyle Mimarlık Tabii ki İlişkili... 10 Haber / Ürün 20 Haber / Sanat 26 Haber / Mimarlık
32 Gündem / Sanat “Ruined: When Cities Fall” Viran Kentler 34 Gündem / Mimarlık Close-up Yakın Plan 36 Gündem / Fotoğraf Paul Strand: Photography and Film for the 20th Century Paul Strand: 20. Yüzyıl İçin Fotoğraf ve Film 39 Mimarlık Casa Sociale Caltron Caltron’da Sosyal Merkez Mirko Franzoso Architetto Venedik Mimarlık Okulu’ndan 2005 yılında
ISSN 1300-3801 Sayı 300 Nisan 2016 Fiyatı 10 TL (KDV dahil) Ulusal Süreli Yayın Aylık Mimarlık ve Tasarım Kültürü Dergisi
© 2016 BOYUT YAYINCILIK ve TİCARET A.Ş.
Yazı İşleri Müdürü Sibel SENYÜCEL Yazı İşleri Burçin ÜNLÜ Editoryal Katkı Canan ERTEN Tasarım Ümit VURGUN, Seda GÜMÜŞ CAN
mezun olan Mirko Franzoso’nun 2012 yılında, 35 yaşın altındaki mimar ve tasarımcıların davetli olarak katıldığı yarışmada seçilen sosyal merkez tasarımı, İtalya’nın kuzeyinde Trento özerk iline bağlı küçük bir köy olan Caltron’da geçtiğimiz yıl hayata geçirildi. 42 Mimarlık Sakin Danimarkalılar: Sophus Søbye Arkitekter 10 yılı aşkın süredir konut, spor ve kültür merkezi tasarımları başta olmak üzere ulusal ölçekte projeler üreten Sophus Søbye Arkitekter, yapıyı kent, kültür ve peyzajla ilişkilendirebilmek için malzemenin sunduğu imkanları keşfederek özgün, estetik ve çevreci mimari çözümler geliştirmeyi hedefliyor.
30 Gündem / Sanat Günter Brus. Störungszonen Günter Brus. Fay Kuşağı
YAYIN Genel Yönetmen ve Sorumlu Müdür Bülent ÖZÜKAN Genel Sanat Yönetmeni Murat ÖNEŞ Yayın Koordinatörü Uğur TANYELİ
Mirko Franzoso Architetto 39.
54 Dosya Arredamento’nun 300. Sayısı: 1989’dan Bu Yana Neler Değişti? Nisan 2016’da Arredamento Mimarlık’ın elinizdeki 300. sayısı yayımlandı. Bu durum hiç azımsanmayacak bir yayın sürekliliğine işaret ediyor. Ancak, bu vesileyle derginin tarihçesini tartışmak yerine, tanıklık ettiği zaman aralığının bir muhasebesini yapmak istedik. İlk sayısı Şubat 1989 tarihini taşıyan derginin uzun denebilecek geçmişi boyunca Arredamento’nun ilgi alanlarını oluşturan
YÖNETİM Genel Müdür Nilgün ÖZÜKAN Genel Müdür Yardımcıları Memduh ARSLAN - Üretim Ejvet OKTAY - Satış Meral ÇETİN - Finans
Reklam iletişim selim.mumcu@boyut.com.tr ipek.ozokur@boyut.com.tr
003-005 ICINDEKILER 2_Layout 6 3/30/16 2:02 PM Page 5
Vinero Şarap Üretim Tesisi ve Misafirhane Binası 113.
Sophus Søbye Arkitekter 42.
Arredamento’nun 300. Sayısı 54. Gong Dong, Vector Architects 122.
Müşterek Bilgide Kadın Görünürlüğü 150.
AMIE 1.0 118.
konularda Türkiye’de hangi değişimlerin yaşandığını anlamaya yönelik bir Dosya hazırladık. Bir grup tasarımcı, akademisyen, sanatçı ve düşünürden, ülkenin son 26 yılda geçirdiği değişimi kendilerinin özellikle ilgili olduğunu düşündüğümüz bir dizi konu çerçevesinde değerlendirmesini rica ettik. Konular ve katkıda bulunan yazarlar Dosya’daki alfabetik sırayla şöyle: Akademya: Güven Arif Sargın, Ferhan Yürekli. Bienaller: Bige Örer. Fotoğraf: Gürkan Akay, Murat Germen. Grafik Tasarım: Bülent Erkmen, Esen Karol. Kent ve Planlama: Emrah Altınok, İclal Dinçer. Koruma ve Restorasyon: Zeynep Ahunbay. Kültür-Sanat: Görgün Taner. Mimarlar Odası: Bülend Tuna. Mimarlık: Suha Özkan, Uğur Tanyeli, Doğan Tekeli. Mimarlık Kültürü: Atilla Yücel. Mimarlık Tarihçiliği: Elvan Altan, Deniz Çalış Kural. Müzecilik ve Müzeler: Ayşen Savaş. Peyzaj: Deniz Aslan. Ürün Tasarımı: Can Altay, Gülay Hasdoğan, Koray Malhan. Yarışmalar: Ömer Yılmaz. 113 Mimarlık Vinero Şarap Üretim Tesisi ve Misafirhane Binası Sayısız engellemeye rağmen Türkiye’de şarapçılık sektörü gelişmesini sürdürüyor. Sektörün üretimsel çabalarının mimarlıkla Yayın Kurulu İhsan BİLGİN (İstanbul Bilgi Ü.), Arzu ERDEM (İTÜ), Jale N. ERZEN (ODTÜ), Haydar KARABEY, Mine KAZMAOğLU, Ahmet ÖZGÜNER, Bülent TANJU (Abdullah Gül Ü.), Uğur TANYELİ (İstanbul Bilgi Ü.)
kesiştiği alanda da kaydadeğer gelişmeler var. CM Mimarlık’ın bir Tekeli-Sisa yapısının iç mekanını yeniden düzenlediği çalışma böyle bir ürün. 118 Mimarlık AMIE 1.0: Eklemeli Üretime Entegre Edilmiş Enerji Pilot Projesi Üç boyutlu baskı teknolojisi ile üretim, gündelik nesneden yapı ölçeğine doğru hızla ilerleyişini sürdürüyor. Son olarak ABD’nin köklü mimarlık firmalarından Skidmore, Owings & Merrill (SOM), üç boyutlu yazıcıdan çıkma polimer bir strüktür üretti. 122 Mimar Dev Ölçekli Ülkede Küçük Ölçekli Çalışmak… Gong Dong, Vector Architects Gong Dong, bugün 40’lı yaşlarında Çin’in en etkin genç mimarlarından biri. Mimarlık eğitimini, Tsinghua ve Illinois Üniversitelerinde tamamladı. 2008 yılında Pekin’de Vector Architects’i kurdu. Geçen yedi yıl içinde okul, ofis, kültür merkezi, otel ve konut projelerinin arasında bulunduğu çok sayıda projeyi hayata geçirerek çok yönlü bir portföy oluşturmayı başardı. Grubun, yüzeysel biçimlerin, ikonların, simge yapıların, seri üretimlerin peşinde koşan çağdaş tasarım
Tasarım ve Fotoğraf Kapak Bülent ERKMEN Dergi Konsept Tasarımı Emre ÇIKINOğLU Produksiyon Şemsa DENİZSEL, Kantin Fotoğraf Serdar TANYELİ Kapak Uygulama Barış AKKURT, BEK
endüstrisini karşısına alan işleri; mimarlık ve yaşam, yer ve algı, tektonik gerçeklik ile kavramsal olan arasındaki ilişkiyi önceleyen yenilikçi ve akılcı bir yaklaşımı temel alıyor. 150 Düşünce Müşterek Bilgide Kadın Görünürlüğü Art+Feminism’in “Düzenleme Maratonu” Art+Feminism tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen uluslararası “Edit-a-thon” etkinliklerinden biri, geçtiğimiz Mart ayında, İstanbul’da ilk kez gerçekleşti. “Maratonun” İstanbul ayağını düzenleyen Yağmur Yıldırım aktarıyor. 152 Yayın Architecture and the Late Ottoman Historical Imaginary: Reconfiguring the Architectural Past in a Modernizing Empire; İnşaat ya Resulullah; Mid-Century Modernism in Turkey: Architecture Across Cultures in the 1950s and 1960s. 155 Üstbaşlıklara Göre Dizin 179 Yazar Adına Göre Dizin
Temsilciler Kaya ARIKOğLU Adana Oya ATALAY FRANCK Zürih Zeynep ÇELIK Boston Burçak ÖZLÜDİL ALTIN, Ersin ALTIN New York Begüm YAZGAN Ankara
Baskı: Boyut Matbaacılık A.Ş. Matbaacılar Sitesi 1. Cadde No:115 34204 Bağcılar / İSTANBUL
Yönetim: Boyut Yayın Grubu Koza Plaza A26 Tekstilkent 34235 Esenler / İSTANBUL Telefon: +90 212 413 3333 E-posta: bilgi@arredamento.com.tr
Abonelik ve Dağıtım Cansu ÇELİK cansu.celik@boyut.com.tr Tel: 0212 440 14 59 Her türlü yayın hakkı, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince Boyut Yayın Grubu’na aittir. Tanıtım amacıyla yapılacak kısa alıntılar dışında, yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.
www.boyutstore.com
150-151 DUSUNCE 2_Layout 6 3/30/16 1:50 PM Page 150
DÜŞÜNCE
150
Müşterek Bilgide Kadın Görünürlüğü Art+Feminism’in "Düzenleme Maratonu" Art+Feminism tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen uluslararası “Edit-a-thon” etkinliklerinden biri, geçtiğimiz Mart ayında, İstanbul’da ilk kez gerçekleşti. “Maratonun” İstanbul ayağını düzenleyen Yağmur Yıldırım aktarıyor.
ARREDAMENTO
Yağmur Yıldırım n 2011 yılındaki Wikimedia Vakfı araştırması, içeriğinin yazarlarının yüzde 10’undan azının kadın olduğunu ortaya çıkardı. “Herkesin katkıda bulunabildiği Özgür Ansiklopedi” Vikipedi’deki mevcut cinsiyet eşitsizliğini dengelemek, kadınlar üzerine ve(ya) kadınlarca üretilmiş içeriği desteklemek amacı ile yola çıkan Art+Feminism1 oluşumunun, 8 Mart’a komşu hafta sonu boyunca tüm dünyadaki “düzenleme maratonu” edit-a-thonlarının (editaton) bir ayağını da ne mutlu ki ilk kez Türkiye’de, 5 Mart Cumartesi günü İstanbul’da gerçekleştirdik. Tarihin Cinsiyeti yazarı Fatmagül Berktay’a göre, “yazının icat edilmesinden beri tarih yazma işlevi erkeklerin tekelinde olduğu için erkeklerin yaptıkları ve yaşadıkları ‘tarihsel öneme’ sahip bulunarak, kadınların deneyimleri marjinalleştirilmiştir2”. Böylece ortaya çıkan eril tarih yazımından, sanat ve mimarlık tarihinin de payını almış oluşu, ne yazık ki ortada. Katkıya açık ve “Özgür Ansiklopedi” Vikipedi’de dahi
hem Dünya’dan, hem Türkiye’den sanata ve mimarlığa emek vermiş pek çok önemli kadına dair bilgi kırıntısına rastlayamamak, oldukça acı. Böylece harekete geçerek; müşterek bilgi kaynağında, müşterek olarak kadın görünürlüğü sağlamak üzere, Art+Feminism “düzenleme maratonları” yola çıktı. Dünyadan pek çok şehir ile eşzamanlı olarak gerçekleştirdiğimiz bir günlük maratonda, Wikimedia Kullanıcı Topluluğu Grubu Türkiye’nin öğretim ve desteği ile Vikipedi’ye madde girişi ve düzeltmesi yaparak hem bilgi kaynaklarında kadın içeriğinin artırılmasını, hem de konu üzerine gündem oluşturulmasını gözettik. Kadın ve sanat, kadın hareketi, feminist düşünce gibi konulara temastaki katkılarla, Vikipedi’de kadın görünürlüğünü artırmak için biraraya geldik. Açık çağrımıza karşılık vererek Karaköy’deki Space Debris mekanında gerçekleşen etkinliğe katılanların yarattığı dayanışma harikaydı; çevre şehirlerden etkinlik için gelenleri,
ülkelerarası bağlanıp içerik oluşturanları, gelemeyip selam, kaynak kitap, hatta kurabiye yollayanları, ortaklaşa verilen emeği görmek mutlu etti. Etkinlikte küratörler, sanat yazarları, editörler, sanatçılar gibi, sanat üzerine üreten ve yazma alışkanlığındaki katılımcılar ağırlıkta idi ise de, Vikipedi’nin müştereklik vurgusu ile herkesi “çekingenliğini üzerinden atarak yazmaya” teşvikini bu noktada anmakta fayda var. Etkinliğin bir başka anılmaya değer verisi ise, kadın katılımcılara eş sayıda denebilecek erkek katılımcının yer alışı idi. Katılımcıların genelinin, yazma pratiği ile ilişkilerine rağmen, aktif takipçileri oldukları Vikipedi’de yazarlık deneyimlerinin hiç olmayışı, bizim için önemli bir veri oldu. İnternet bağlantısı olan herkesçe erişilebilir ve değiştirilebilir bir kaynak olan Vikipedi örneği üzerinden, tarihyazımını ve bilgi aktarımını bugünün koşullarında yeniden düşünme gerekliliği okunabilir. Bu yıl üçüncüsü düzenlenen uluslararası editaton etkinlikleri, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’ne komşu hafta sonunda, bir gün süre ile gerçekleşti. 2015 etkinliklerinde, 17 ülkede 75 farklı mekanda toplanan 1500’ün üzerinde katılımcı, günün sonunda Vikipedi’ye 400’e yakın yeni madde üretti ve 500’ün üzerindeki mevcut maddeyi geliştirdi. 600 katılımcı ile 31 mekanda yola çıkan ilk editaton’un düzenleyicilerinin çabaları, onların Foreign Policy’nin “Öncü Küresel Düşünürler/Leading Global Thinkers” listesinde yer almalarını sağladı. Art+Feminism sanatçılar, küratörler, yazarlar, editörler, kütüphaneciler, Wikipediacılar, erbaplar ve meraklıların işbirliğinin ürünü; ortak bilgiye müşterek bir katkı girişimi. Tohumları Siân Evans (Art Libraries Society of North America’s Women ve Art Special Interest Group),
150-151 DUSUNCE 2_Layout 6 3/30/16 1:51 PM Page 151
151 DÜŞÜNCE 1
Jacqueline Mabey (failed projects) ve Michael Mandiberg tarafından, Professional Organization for Women in the Arts (POWarts) ve The Museum of Modern Art (MoMA) işbirliğinde atıldı. 2016 editatonu, 4-6 Mart 2016 tarihleri arasında tüm dünyada, New York MoMA merkezli olarak ve aralarında Yale Üniversitesi, Tate Britain, Los Angeles County Museum of Art, the Philadelphia Museum of Art Library, Washington National Museum of Women in the Arts, Paris Archives Nationales, Mexico City Museo Universitario Arte Contemporáneo’nun da olduğu 125’i aşkın mekanda gerçekleşti. 5 Mart’taki İstanbul editatonunun rüzgarı, 7 Mart’ta Ankara’ya, CerModern’e ulaştı; tüm cinsiyetlerden ve cinsel yönelimlerden katılımcılar, müşterek bilgi kaynağına müşterek bir katkı verdiler. Daha özgür, daha müşterek bilgi için, her alanda “kadınlar vardır” demek için; dayanışmaya ve editaton koşmaya devam diyoruz! n Yağmur Yıldırım, Mimar (MSGSÜ), Editör, Yazar.
1-3 Kaynak: Wikimedia Commons.
3
ARREDAMENTO
Notlar: 1 #ArtandFeminism; [art.plusfeminism.org], [en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Meetup/ArtAndFeminism]. 2 Fatmagül Berktay, Tarihin Cinsiyeti, Metis, 2003.
2