Alberto Meda ile söyleşi

Yarım asırdır sayısız alanda üreten ve düşünen Alberto Meda’ya hikayesini ve fikirlerini sorma fırsatını bulduk; cevaplarına kulak verince İtalyan tasarımının özgün mühendisinin halen koruduğu heyecanına ve enerjisine şapka çıkarmamak namümkün.

Röportaj:

Yağmur Yıldırım Fotoğraf:

Xx

004

ALBERTO MEDA

Ya sonra?

O zamana dek kendimi bir tasarımcıdansa, teknik danışman olarak görürdüm. Fakat bir gün, kahve makinesinden dondurma makinesine ve arabalara, farklı malzemeler ve teknolojilerle sayısız deney yapar haldeyken, kendi ürünümü geliştirme ve kendi kendimin danışmanı olma fikrinin hiç de uzak olmadığını düşündüm. Böylece Jack’in, yatakta partnerinizi rahatsız etmeden okumanızı sağlayan aydınlatmanın, prototipini geliştirdim. Tasarımı Luceplan’a sunarak, üretmelerini önerdim. İşte bu Jack lambası, rolümü değiştiren ve beni tasarım dünyasına sokan şeydi. Böylece ilk ürünüm ve aydınlatma evreni ile ilişkim doğmuş oldu. Lamba, güçlü estetik potansiyeli olan sofistike bir aygıt ve mühendis çehremi kaybetmeden, estetik meselelerle haşır neşir olabilmem için son derece elverişli bir konuydu.

Işığın maddesizliğinin, formel boyutların iş başında olduğu fikirler için harika bir çalışma alanı olduğunu öğrendim. Çünkü maddesizlik, hafiflik demek; yalnız fiziksel anlamda değil, görsel anlamda da. Ağırlığı başka şeylerle değiştirmenize, hafif ve açık şeyler yapmanıza imkan verir.

3

Kendinizi nasıl ve ne zaman bir tasarımcı olarak buldunuz? Çocukken nesnelerin nasıl yapıldığından büyülenirdim; her şeyi parçalarına ayırırdım, tekrar birleştirirken ise onlara yeni parçalar eklerdim. En sevdiğim oyun arkadaşım Meccano idi; dişliler, vidalar, elektrik motorları ile dolu olan 6 numaralı kutuydu. Amcam mühendisti, bu kutu da onun hediyesiydi -bana bir şeyleri inşa etme tutkusunu hediye etti.

Akrobatik performanslarını geliştirmek için kaç tane model uçağı parçaladığımı kim bilir; çünkü şu yapım kitleri ve tamamlanmış projeleri benim için yeterli değildi. Ben, kendi tasarladığım bir model uçak fikrini seviyordum. Böylece Milano Politeknik Üniversitesi’nin mekanik mühendisliği bölümüne kayıt yaptırmış olarak kendimi buldum.

Mezun olduktan sonra, Kartell’in sahibi Castelli Bey ile tanıştım, üretimden sorumlu olacak genç bir mühendis arıyordu. İki yıl sonra ise, plastik laboratuarından ve mobilya ürünlerinin geliştirilmesinden sorumlu teknik direktördüm.

1

Oradaki deneyiminiz sizi pek çok tasarımcıyla bir araya getirmiş oldu.

Evet, fikirlerine yapıcı çözümler getirmek üzere Castiglioni, Zanuso, Sapper, Magistretti, Anna Castelli gibi tasarımcılarla bir araya geldim.

Tasarım kültürünü soluyordum adeta.

Kartell’den ayrıldıktan sonra, serbest olarak mühendislik danışmanlığı vermeye başladım ve kısa sürede yeni işlerle tanıştım: Brevetti Gaggia beni, Peltier etkisi ile dondurma yapma fikrine ikna etti ve plastik bilgim sayesinde dört yıl boyunca Alfa Romeo arabaları için danışmanlık verdim. Kariyerimi bir tasarımcı olarak işaretleyen, hayatımın dönüm noktası bu zamandır. Işığı gördüm, yani.

2

Bugünkü İtalyan tasarım sahnesi üzerine ne söyleyebilirsiniz? Son zamanlarda Fuorisalone’deki yeni isimler ve deneyler kadar, Triennale’deki Under 35 Italian Design, Women in Italian Design sergileri gibi araştırmaların da yaygınlaştığını görüyoruz.

Yeni pozitif enerjiler var, canlanan ekonominin de ortaya çıkardığı yeni yeteneklerin vizyonlarını görüyoruz.

Genç tasarımcılar farklı yollar deniyorlar; gelişen endüstrilerle irtibata geçiyorlar, öz üretime ya da start-up’lara girişiyorlar. Fikirlerini gerçekleştirmek için CNC, lazer kesim, 3 boyutlu yazıcılar gibi dijital teknolojilerle çalışıyorlar. Öz üretim başlı başına bir deneyim; ürünün tasarımına ek olarak üretim aşamasını, pazarlamayı, iletişimi ve lojistiği de kapsıyor. Benim zamanımda işler bu denli karışık değildi.

4

Side Table, Luci di Carrara, 2014

005

Bugünkü tasarım/mimarlık medyası üzerine ne düşünüyorsunuz?

Dezeen, Designboom, Domus’u takip ediyorum. Tasarım ve mimarlıktaki gelişmelere dair genel bir fikir edinmek için çok faydalılar, fakat bence daha eleştirel olmalılar ve projelerin anlamını yansıtacak alanlar açmalılar. Bazen özgün olmak için özgünlük çabası çok baskın oluyor.

7

Biplane, Alias Design, 2009

Francisco Gomez Paz ve Milano Politeknik Üniversitesi Kimya Bölümü ile işbirliğinde geliştirdiğiniz yeni projeleriniz Solar Bottle&Solar Sensor, suyu arındıran, maliyeti düşük ve nakliyesi kolay ürünler. Projede işbirliklerine ve kaynaklara açık olduğunuzu duyurmuştunuz; süreç nasıl gidiyor?

Ne yazık ki, Solar Bottle yıllandırma testini geçemedi, 5 Euro’luk maliyeti çok fazla ve ömrü çok kısa (4 ay). Başlangıçta düşündüğümüz kadar sürdürülebilir değildi, bu yüzden de proje şimdilik donduruldu. Fakat, şişenin geliştirilmesi sırasında çalıştığımız fotokromatik sensör, suya vuran UV ışınlarını ölçüyor ve su içilebilir olduğunda renk değiştirerek sinyal veriyor. Sensör yaklaşık 0.5 Euro gibi bir maliyette ve sıfırlanıp tekrar tekrar kullanılabiliyor, yaklaşık 50 kez. Buluntu pet şişelere monte edilebilecek sınırlı sayıda prototip hazırlandı, şimdilik sahada testler yaparak sensörleri kalibre etmeye çalışıyoruz. Normal bir şişeyi solar su arındırıcısına dönüştürebilecek olan bu proje için yeni kaynaklar aramaktayız.

5

006

Y kuşağının gelişi ile çalışma biçimi değişmeye başladı. Çalışma mekanları için çok sayıda ürün tasarlamış birisi olarak konu üzerine ne söyleyebilirsiniz?

Ev ve ofis arasındaki sınır son derece bulanık bir hale geldi, çalışma mekanlarında bile daha domestik ortamlara ihtiyaç duyuyoruz. Dinginlik ve esenlik sağlayacak, yani iyi bir hayat kalitesi oluşturacak mekanlara ve donanımlara ihtiyacımız var.

8

Bu projeyi, başka sosyal tasarım projeleri de takip edecek mi?

Sosyal girişimci Friendly Srl ile birlikte, Segway taşıtları mantığında çalışan, engelliler için mobil koltuklar üretmeye çalışıyoruz. Tıpkı Segway gibi, Seatway de jiroskopları ve eğimölçerleri temel alıyor, sürücünün ufak hareketleriyle ağırlık merkezini değiştirerek hareket halindeki taşıtta denge ve manevra sağlıyor -çalıştırmak ve hızlanmak için ileri, yavaşlamak ve durmak için geri, dönmek için sağa ya da sola dümen kırmak biçiminde, yani. Bu sürüş biçimi, belden aşağısı tutmayan birisi için de kolaylıkla öğrenilebilir ve bu mobil taşıtın olağandışı manevra kabiliyetinin keyfi herkesçe çıkarılabilir. Bu ulaşım biçiminin yeni modellerini şimdiden pazarda bulmak mümkün, İtalya’da sınırlı sayıda üretim yapılıyor. Fakat tüm becerikliliklerine rağmen, bugün erişilebilir olan bu modellerin yeniden düşünülmesi ve geliştirilmesi gereken kısımları var. Biz özellikle, ağırlıklarını, boyutlarını ve zorlayıcı maliyetlerini önemli miktarda düşürmeye çalışıyoruz. Şu anda kimi prototiplerin gerçekleştirilmesi aşamasındayız.

6

Yakın geçmişin önemli tasarım trendleri ve hikayeleri nelerdi?

Yeni teknolojilerin sıçrayışı ve yeni zanaatkarlıklarla küçük-orta ölçekli endüstriler arasında yeniden canlanan sıkı ilişkiler. Bugün bir yanda seri üretilmeyen, özelleşmiş ürünlere yönelik güçlü bir arzu varken, diğer yanda enerji tasarrufu ve kaynakların tükenişinin bilincinde olmak son derece aciliyet gerektiren bir konu ve ürünlerle hizmetlerin bunu göz önünde bulundurması lazım.

9