GSÜ Restorasyon Avan Proje Raporu

T.C. GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ RESTORASYON AVAN PROJE RAPORU ŞUBAT 2014

Dr. M. Sinan Genim Y. Mimar

RESTORASYON

AVAN PROJE

RAPORU

│

1870’li yılların başında inşa

edilen Çırağan Sarayı Feriye Sahilsarayları bir dönem hanedana mensup çeşitli kişilere tahsis edildikten sonra, 3 Mart 1924 tarihinde yürürlüğe giren “Hilafetin Kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı’nın Türkiye Cumhuriyeti Ülkesi Dışına Çıkarılmasına Dair” 431 Sayılı Kanun’un 9. Maddesi gereğince millete intikal eder. Hanedanın yurt dışına çıkarılması ile bir süre boş kalan yapılardan, Yaverler Dairesi, 1927 yılında Kaptan ve Çarkçı Mektebi’ne, Cemaleddin Efendi ve Seyfeddin Efendi Sahilsarayları olarak bilinen iki bina 1928-29 ders yılından itibaren Kabataş Lisesi’ne, İbrahim Tevfik Efendi Sahilsarayı ise 192930 ders yılından itibaren Galatasaray Lisesi’ne tahsis edilir.

Hızlı yapımlarından dolayı kısa sürede yorulan ve sık sık bakım isteyen bu yapılar, gerek bir süre boş kalmaları gerekse okul gibi farklı ve yoğun kullanımları nedeniyle zaman içinde büyük oranda tadilat geçirir. Örneğin Yaverler Dairesi, diğer müştemilat yapıları gibi Giriş+iki kat olarak yapılmasına karşın, daha sonraki bir tarihte muhtemelen can ve mal emniyeti açısından üst katı yıkılarak, günümüzde Giriş+bir kat olarak kullanılmaktadır (Bkz. Galatasaray Üniversitesi Sanat Tarihi ▪ Mimarlık Tarihi Raporu Foto: 6 ve 27). Aynı şekilde okul olarak kullanılması nedeniyle gerek Galatasaray Lisesi gerekse Kabataş Lisesi binalarının bazı bölümleri ile yapı içinde düşey sirkülasyonu sağlayan merdivenleri betonarmeye tahvil edilmiştir. Yapının hemen her hacminde Birinci Kat döşemeleri, Giriş Kat tavanında yapılan çelik takviyelerle belirli oranda sağlamlaştırılmaya çalışılmıştır.

Galatasaray Lisesi’nin Beşiktaş yönündeki büyük sofasının Birinci ve İkinci Kat döşemeleri yapının içine yerleştirilen betonarme kolonlara taşıtılan betonarme bir döşeme plağı ile değiştirilmiştir. Bu inşaat esnasında 1950’li yılların başına kadar yapı içinde orijinal konumda olan ahşap merdivenler sökülerek yapı çeperine alınmış ve betonarme olarak yenilenmiştir.

Hangi dönem yapıldığını kesin olarak tespit edememize karşın, muhtemelen aynı tarihlerde Giriş Kat tavanlarının tümü ve Birinci Kat tavanlarının bir kısmı üst döşemeleri ile ahşap döşeme taşıyıcıları arasına yerleştirilen “I” veya karşılıklı iki “U” profilin oluşturduğu çelik profillerle takviye edilmişlerdir. Muhtemelen kısıtlı bütçe olanakları nedeniyle zamana yayılarak yapılan bu değişikliklerle yapı güvenliğinin artırılması amaçlanırken, çok sık olarak yapılan takviyeler nedeniyle iç duvarlar, özellikle döşeme seviyelerinde büyük oranda tahrip edilmiştir.

│1

Duvarları kâgir, döşemeleri ahşap [daha sonraki dönemlerde demir profil] taşıyıcılardan oluşan karma inşaat sistemleri yapım teknolojisinden kaynaklanan bazı zafiyetler içermektedir. “Ağaç strüktür, tasarımı ne kadar basit olursa olsun, ancak bağlantı sistemi ile beraber düşünülebilir.”1 Ağaç strüktürlü sistemlerde yatay ve düşey taşıyıcı elemanlar kolayca işlenip, gerek ahşap geçme, gerekse metal elemanlarla yapı emniyetini sağlayacak şekilde birleştirme ve birbirine bağlanma imkanına sahiptir. Düşey taşıyıcıları kâgir, yatay taşıyıcıları ahşap ve metal sistemler, Feriye yapılarında da görüldüğü gibi bu iki sistemi birbirine bağlayıcı bir hatıl olmadığı taktirde oldukça risklidir. Ayrıca, bazı köşe noktaları hariç döşeme bağlantıları kılıçlama tabir edilen metal bağlantılarla dış duvarlara bağlı da değildir. Yapının gerekli özen gösterilmeden yapılan strüktürel sistemi nedeniyle yer yer oturmalar, yer yer de burkulmalara açık olması nedeniyle 10-15 cm’ye varan yatay ve düşey bozulmalar meydana gelmiştir.

Yaklaşık 120 yıl önce bir konut yapısı olarak yapılan günümüz Galatasaray Üniversitesi binası son seksenbeş yıldır okul olarak kullanımın getirdiği dejenerasyon, zaman içinde çoğu güçlendirme amacı ile yapılan ek ve eklentilerle büyük oranda değişikliğe uğramıştır. 22 Ocak 2013 akşamı meydana gelen yangın ise yapının ahşap döşemelerini büyük oranda yok etmiş, kalan döşemelerin ise taşıyıcı özelliklerini kayıp etmesine neden olmuştur.

Yangın sonrası restorasyonu için gerekli projelerin hazırlanması sırasında, bundan böyle okul olarak kullanımının devamı düşünüldüğü için aşağıda belirtilen yönetmeliklere uygun bir proje düzenlemesi yapılmıştır.

Statik Proje düzenlemeleri için; 02.09.1997 tarih ve 23098 sayılı Resmi Gazete ile 02.07.1998 tarih ve 233890 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Afet Bölgeleri’nde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümleri ile başta TS 498-TS 500 olmak üzere yürürlükte bulunan ilgili Türk Standartları; Mekanik Proje düzenlemeleri için; Binalarda Isı Yalıtım Kuralları için TS 825, Temiz ve Pis Su Tesisatı için TS 826-TS 827-TS 828, Kalorifer Tesisatı için TS 2192, Boyler Tesisatı için TS 715, Doğalgaz Tesisatı için TS 7363, Havalandırma ve İklimlendirme Tesisatı için TS 3420 numara ile belirlenen Türk Standartları;

1 Doğan

Kuban, Mimarlık Kavramları, İstanbul, 1980, s. 27. │2

Elektrik Proje düzenlemeleri için; 16.06.2004 tarih 25494 sayıl Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile Binaların Yangından Korunması Hk. Yönetmelik; Sığınak için; 05.08.1988 tarih ve 19910 sayılı Resmi Gazete ile 29.09.2010 tarih ve 27714 sayıl Resmi Gazete’de ilan edilen Sığınak Yönetmeliği; Yangın Riski için; 27.11.2007 tarih ve 2007-12937 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile bu kararda değişiklik yapan 10.08.2009 tarih ve 2009-15316 sayılı Bakanlar kurulu kararı ile uygulanmakta olan Yangın Yönetmeliği; Asansör Kullanımı için; 18.11.2008 tarih ve 27058 sayılı Resmi Gazete ile 05.11.2011 tarih ve 28106 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği; esas alınmış ve hazırlık bu çerçevede yapılmıştır.

Korunması gerekli kültür varlığı yapıların onarımın veya restorasyonları sırasında uyulması gereken kuralları belirleyen 05.11.1999 tarih ve 660 sayılı İlke Kararı’nın I. Müdahale Biçimleri: 2) Onarım alt başlığı içinde yer alan B) Esaslı Onarım (Restorasyon) bölümü; Yapının rölöveye dayanan restitüsyon ve-veya Restorasyon projeleri ile diğer ilgili belgelerin içerikleri ve ölçekleri koruma kurulunca belirlenen müdahaleler olarak belirtmektedir.

Galatasaray Üniversitesi’nce hazırlatılan Eylül 2013 tarihli Temel ve Zemin Etüt Raporu ve 2013-1364 sayılı Yangında Hasar Gören T.C. Galatasaray Üniversitesi Ana Bina Taşıyıcı Sistemi Mevcut Statik Performansının Belirlenmesi Üzerine Teknik Rapor ile yukarıda sıralanan yönetmelik şartları göz önüne alınarak ekte görüş ve onayınıza sunulan Restorasyon Avan Projesi hazırlanmıştır.

Hazırlanan projede, günümüz yönetmelikleri gereği, yangın ve kullanma suyu için 136 m3, sığınak için 341,5 m2 alanları içeren kısmi bir Bodrum Kat oluşturulmuştur. Yapının Giriş Kat’ı, sirkülasyon elemanları açısından yeniden düzenlenmiş ve merdivenler orijinal yapıdaki konumlarına alınmış olup iki orta sofanın arasında yer alan ve aydınlıktan ışık alan tali hacimlerin ikisi asansör olarak düzenlenmiştir. Yapının zaman içindeki kullanımları sırasında yetersiz hacimler nedeniyle, yapı içine alınarak kapatılan üç adet │3

aydınlık orijinal konumlarına getirilmiş ve tekrar her iki sofa için aydınlık olarak kullanılır hale getirilmiştir. Yapı planlamasına orijinal oluşumu dışında yapılan radikal müdahale olarak, ilgili yönetmelik gereği yapılan dört adet yangın merdiveni ile her katta oluşturulan dört adet tuvalet hacmidir. Bu hacimlerin planlaması, genel yapı karakterine minimum etki yapacak şekilde yapılmıştır. Bu sırada yapının her iki cephesindeki ikişer pencere yangın kaçış kapısına dönüştürülmüştür.

Yapının taşıyıcı sisteminin, ekli statik raporda belirtildiği şekilde, ilgili statik yönetmelikler gereği 500 kg/m2 hareketli yük taşıyacağı göz önüne alınarak betonarmeye dönüştürülmesine karşın, birinci ve ikinci kattaki dörder adet sofa ile bu sofalara açılan odalar hemen hemen aynı ölçülerde yeniden oluşturulmuştur. Yapının ısıtma ve soğutma sistemi VRV olarak düşünülmüş olup, asma tavan altından [Bkz. ilgili yapı kesiti] yapılacaktır. Gerek ısıtma ve soğutma sistemi gerekse elektrik entegre sistemleri için gereken yatay ve düşey şaftlar, projenin hazırlanması sırasında yapılan çalışmalarla mekanik ve elektrik mühendisliği ilgili çözümleri de kapsamaktadır. Yapının yeni taşıyıcı sisteminin oluşturulması için yapılan çalışmalar ekte sunulan mimari projeye olduğu gibi aktarılmış olup, statik uygulama projesinin hazırlanması sırasında görüş ve onayınıza sunduğumuz ekteki projede herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek duyulmayacak şekilde hazırlanmıştır.

Kurulunuza sunulan Rölöve ve Restitüsyon Projeleri’nin onaylanmasını, rölöveye dayalı olarak hazırladığımız, 660 sayılı İlke Kararının (b) Esaslı Onarım (Restorasyon) fıkrasında belirtilen Sağlamlaştırma ve Yenileme şartları gereğince, İTÜ Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü’nce hazırlanan 2013-1364 numaralı raporunda can ve mal emniyeti açısından sakıncalı olduğu belirtilen iç duvarların gerekli tedbirler alınarak sökülmesine, ekte sunduğumuz Avan Proje’nin onaylanmasına karar verilmesini görüş ve onayınıza sunarım.

Saygılarımla,

Dr. M. Sinan Genim İstanbul, Şubat 2014 │4