საქართველოს ატლანტიკური ხელშეკრულების ახალგაზრდული ასოციაცია სტატიებისა და ესეების კრებული - 2016 (1)
თბილისი 2016
იატა
საქართველო
არაკომერციულ
წარმოადგენს და
ორგანიზაციას, რომელიც
ახალგაზრდა
დამოუკიდებელ
ლიდერების
საგანმანათლებლო
მიერ
გაძღოლილ,
არასამთავრობო
მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ახალგაზრდა თაობის
გარდაქმნაში ლიბერალური ღირებულებების, ადამიანის უფლებების დაცვის და კანონის უზენაესობის პატივისცემის მიმართულებით. იატა საქართველო მოუწოდებს ინდივიდუალური თავისუფლების ღირებულებების აღიარებისკენ, ამასთანავე ხელს უწყობს ნატოსადმი ორიენტირებულ კვლევებსა და საგანმანათლებლო აქტივობებს. იატა საქართველო ახალისებს დამოუკიდებელ აზროვნებას, ვამყარებთ დებატების კულტურას ახალგაზრდებს შორის და მხარს ვუჭერთ საქართველოს ნატოში ინტეგრაციას საზოგადოების სხვადასხვა ფენის ჩართვით.
სტატიები
მომზადებულია
საქართველოს
ატლანტიკური
ხელშეკრულების
ახალგაზრდული ასოციაციის წევრების მიერ და ატარებს საგანმანათლებლო ხასიათს.
რედაქტორები: თამუნა ჯიბუტი რატი ბახტაძე
2
სარჩევი
გიორგი ნადირაძე სამთავრობო ორგანიზაციების როლი თანამედროვე სამყაროში – ნატო ............. 4
გიორგი გოგუა გზა მე-18 საუკუნიდან დღემდე – რატომ ნატო?........................................................ 8
დავით ჯავახიშვილი ბრძოლა ერთობისთვის და მომავლისთვის – საქართველოს უახლესი ისტორია ........................................................................................................................................... 13
შორენა ხაჭაპურიძე საქართველოსა და ნატო-ს ურთიერთობის მნიშნელოვანი ასპექტები ............... 19
ლაურა შუბითიძე მოლოდინები ვარშავის სამიტის წინ ......................................................................... 22
თამთა ნოზაძე მონტენეგროს გზა ნატო-მდე ....................................................................................... 26
ლევან თეთრაული კოსოვოს კონფლიქტი ................................................................................................... 29
მანო გიორიგაძე ნატო-ს როლი მშვიდობის უზრუნველყოფაში – კოსოვო...................................... 33
გიო ხაჭვანი საქართველოს როლი ISAF-ის მისიაში ...................................................................... 38
მარიამ ბიწაძე ,,ისლამური სახელწიფო“ და მისი მოდერნიზაციის პოლიტიკა .......................... 41
ანა აბულაძე კონფლიქტის ახალი ფორმა – ჰიბრიდული ომი ..................................................... 44
3
გიორგი ნადირაძე
სამთავრობო ორგანიზაციების როლი თანამედროვე სამყაროში – ნატო
სამთავრობო ორგანიზაციები მუდმივი
გაერთიანება და „სიმახია“- სამხედრო-
სახელმწიფოთა
პოლიტიკური კავშირი. თუმცა მსგავსი
შორისი
დაწესებულებანია, ხანგრძლივი
რომლებიც
ვადით
ან
უვადოდ
საერთაშორისო არსებობა
იმ
ორგანიზაციების დროს
ფაქტობრივად
იქმნება პოლიტიკური, კულტურული
შეუძლებელი იყო მუდმივი ომიანობის
და
დროს.
სხვა
მიზნების
განსახორციელებლად.
მხოლოდ მე-19 საუკუნის დამლევს,
ყოველდღე იზრდება და ფართოვდება
საერთაშორისო
პოლიტიკური,
ტექნიკური
ეკონომიკური,
სამეცნიერო-ტექნიკური,
სავაჭრო,
გაძლიერების
ეკონომიკური
და
ურთიერთობების შედეგად,
ისახება
სოციალური, კულტურული და სხვა
სტაბილური
ურთიერთკავშირები
მსოფლიოს
სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები
პროცესი
(მსოფლიო საფოსტო კავშირი – 1874წ,
განვითარების
საყოველთაო სატელეგრაფო კავშირი –
ქვეყნებს
შორის.
ეს
კაცობრიობის თანამედროვე
ეტაპის
გარდაუვალი
მოვლენაა.
წარსულშიც ძველ
ორგანიზაციების
მცდელობა
შორეულ
გვხვდება,
მაგალითად,
საბერძნეთში
შეიქმნა
სახელმწიფოთაშორისი თანამშრომლობის როგორიც
დღეს მსოფლიოში
საერთაშორისო
საერთაშორისო შექმნის
1865წ.).
საერთაშორისო
იყო
59 000
ორგანიზაცია
მოქმედებს, აქედან 6 432 სამთავრობოა. აღსანიშნავია,
რომ
მხოლოდ
უკანასკნელი 25 წლის განმავლობაში, საერთაშორისო
ორგანიზაციების
რაოდენობა ორჯერ გაიზარდა, რაც
ისეთი
ფორმა,
„ამფიქტიონია“-
თვალნათლივ საერთაშორისო
მიუთითებს ორგანიზაციების
რელიგიურ-პოლიტიკური 4
მნიშვნელობაზე
თანამედროვე
სამყაროში.
მისია
ავღანეთში
დარფურში
და
მისი
როლი
(აფრიკა,
სუდანის
ორგანიზაციას წარმოადგენს ნატო –
ჩრდილო-ატლანტიკური
ალიანსის
ჩრდილო
ისტორიის
ერთ-ერთ
ასეთ
მნიშვნელოვან ატლანტიკური
ხელშეკრულების
რესპუბლიკა).
განმავლობაში
ორგანიზაცია,
ორგანიზაციის მისია ავღანეთში არის
რომელიც 1949 წლის 4 აპრილს შეიქმნა.
პირველი და ყველაზე მასშტაბური
ნატო-ს
სამხედრო
ძირითადი
დაეხმაროს
წევრ
აგრესიის
ამოცანაა
სახელმწიფოებს
მოგერიებაში,
გათვალისწინებულია
რაც გაეროს
წესდების 51-ე მუხლით (ასახულია ვაშინგტონის
ხელშეკრულების
მე-5
მუხლში), რომელიც უტოვებს ყველა სახელმწიფოს
ინდივიდუალური
ან
კოლექტიური თავდაცვის უფლებას. ნატო მჭიდრო
მიზნად
ისახავს
თანამშრომლობას
მშვიდობიანი
მშვიდობის
ხორციელდებოდა
ევრო-
ატლანტიკური სივრცის გარეთ. 2001 წლის დეკემბერში, ავღანეთიდან ტერორისტული დაჯგუფებების – „ალყაიდას“
და
შემდეგ,
თალიბების
ავღანეთის
გაძევების ოპოზიციის
ლიდერებმა ბონში (გერმანია) მოაწყვეს კონფერენცია,
სადაც
დავების
განვითარების პროცესი. შეხვედრაზე
დაცვისა
აღდგენისა
გადაწყდა
ახალი
კავშირების
ქვეყანაში
ინსტიტუტების
სამომავლო სახელმწიფო
სტრუქტურის – ავღანეთის დროებითი ხელისუფლების
გაძლიერებისთვის,
და
განიხილეს
ქვეყნის
და განმტკიცებისთვის, ეკონომიკური თავისუფლების
რომელიც
მხარეთა
გადაწყვეტის,
საერთაშორისო
ოპერაცია,
ჩამოყალიბება
და
უსაფრთხოების
უზრუნველყოფის მიზნით, გაეროს N-
განვითარებისთვის და ა.შ. მართალია,
1386,
მისი შექმნის მიზანი „ცივი ომი“-ს
შესაბამისად,
წარმოება იყო, თუმცა დღეისათვის მას
უსაფრთხოების მხარდაჭერის ძალების
ფასდაუდებელი
(International Security Assistance Force –
წვლილი
გლობალური
უსაფრთხოების
თვალსაზრისით. აღსანიშნავია
მიუძღვის
ამ
ნატო-ს
კუთხით სამშვიდობო
1413,
ISAF)
1444
რეზოლუციების
ფორმირება,
საერთაშორისო
რომლის
ხელმძღვანელობა 2003 წლიდან ნატო-ს გადაებარა. 5
ნატო-მ შექმნა ISAF-ის სარდლობას
პრაქტიკული
დაქვემდებარებული
კავშირის გაფართოებული სამშვიდობო
სარეკონსტრუქციო
ჯგუფები,
დახმარება
მისიისთვის.
აღმოეჩინა
ევროკავშირთან,
რომლებიც შედგებოდა სამოქალაქო და
„აფრიკის კავშირსა“ და გაეროსთან
სამხედრო
კონსულტაციების შემდეგ, 2005 წლის
პირებისგან.
აღნიშნული
ჯგუფები ხელს უწყობდნენ ქვეყნის
ივნისში,
ტერიტორიაზე
გამოაცხადა
საერთაშორისო
არასამთავრობო
ორგანიზაციების
უსაფრთხო
ფუნქციონირებას.
ახორციელებდნენ სამედიცინო წყლის
და
სკოლების,
დაწესებულებებისა
მიწოდების
სამუშაოებს.
და
აღდგენით
მხარს
უჭერდნენ
სამოქალაქო და სამხედრო პროექტების განხორციელებას. დღეისათვის ISAF-ის მისია დასრულებულია და მოქმედებს ნატო-ს მტკიცე მხარდაჭერის პროგრამა, რომელიც
სასწავლო
და
საკონსულტაციო ხასიათს ატარებს და მიზნად
ავღანელი
სამხედროების
დახმარებას ისახავს. 2005 კავშირმა“
წელს გაზარდა
„აფრიკის თავისი
განლაგებულია დარფურში (სუდანი). ეს ნაბიჯი მიზნად ისახავდა რეგიონში ძალადობის შეწყვეტას. ამავე წლის 26 „აფრიკის
კავშირის“ თავმჯდომარემ თხოვნით მიმართა ნატო-ს გენერალურ მდივანს, ლოჯისტიკის
საკითხებში
ოფიციალურად
მზადყოფნა,
დახმარება
დარფურში
მოქმედ
აღმოეჩინა
სამშვიდობო მისიისთვის. 2005 წლის ივლისიდან 2006 წლის თებერვლამდე
ნატო-მ
„აფრიკის
კავშირის“ სამშვიდობო მისიის 24 000 მოსამსახურის
საჰაერო
ტრანსპორტირება
განახორციელა.
ამასთანავე,
ახორციელებდა
„აფრიკის
ნატო
კავშირის“
სწავლებას
ოფიცერთა
მრავალეროვნული
სამხედრო შტაბებისა და ინფორმაციის ეფექტური
მართვის
საკითხებში.
ჩრდილოატლანტიკური მჭიდროდ
სამშვიდობო კონტინგენტი, რომელიც
აპრილს
ნატო-მ
ალიანსი
თანამშრომლობს
ევროკავშირთან,
რომელიც
უჭერს
მხარს „აფრიკის
კავშირის“ სამშვიდობო მისიას. აღსანიშნავია, ნატო-ს კატასტროფებზე რეაგირების
ევრო-ატლანტიკური
საკოორდინაციო ცენტრი (EADRCC), რომელიც შეტყობინების მიღებიდან 24 საათის
განმავლობაში
უბედურებებისა
და
სტიქიური სხვა 6
კატასტროფების
დროს
დახმარებას
წყალდიდობის
დროს
ნატო-მ
უწევს ალიანსის წევრ და პარტნიორ
საქართველოსთვის
ქვეყნებს.
თანხა გამოყო, რომელიც 1 მილიონ
ნატო-ს
ნებისმიერ
წევრ
სახელმწიფოს ან პარტნიორ ქვეყნას, რომელიც
გახდება
მსხვერპლი
კატასტროფის
შეუძლია
მიმართოს
EADRCC-ს დახმარების მოთხოვნით. ნატო-მ
სხვადასხვა
კატასტროფების
დროს დახმარება აღმოუჩინა ალბანეთს, ბოსნია-ჰერცოგოვინას,
მაკედონიას,
ბულგარეთს, სლოვაკეთს, ყირგიზეთს, აშშ-ს
და
გაზაფხულზე
ალჟირს.
2005
მნიშვნელოვანი
ევროს შეადგენდა. დასკვნითი სახით, უნდა აღინიშნოს, რომ
ნატო-ს
როლი,
სამთავრობო
როგორც
ორგანიზაციის,
თანამედროვე სამყაროს გამოწვევების ფონზე უმნიშვნელოვანესია და დ ღითი- დღე იზრდება.
წლის
მომხდარი
გამოყენებული ლიტერატურა: -
ლევან ალექსიძე, თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, 2013;
-
ხათუნა ბურკაძე, ანატოლი კორეპანოვი, ეს ნატოა, 2008.
7
გიორგი გოგუა
გზა მე-18 საუკუნიდან დღემდე – რატომ ნატო?
ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას
სტრუქტურებში ისეთი
პატარა
ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, მისივე
უსაფრთხოებიდან
გამომდინარე,
სასიცოცხლო
მნიშვნელობა ენიჭება. ისტორიულად, რთულ გეოპოლიტიკურ სარტყელში მოქცეული
ჩვენი
სახელმწიფო,
არაერთხელ გამხდარა გარეშე ძალების მხრიდან თავდასხმის ობიექტიც. ნებისმიერი ლახავდა
იმპერია,
ჩვენი
სუვერენიტეტს საქართველო
ქვეყნის და
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, კვლავაც უცვლელი რჩებოდა. ის, რაც საუკუნეების წინათ ხდებოდა (ვგულისხმობ
ძლევამოსილი
სახელმწიფოების მხრიდან, შედარებით ბევრად
უფრო
ქვეყნების
პატარა
ჩაგვრას)
შეხედვით
სუსტი
დღეს
ერთი
საერთაშორისო
მასშტაბითაა ჩვენდა
და
დაგმობილი.
საუბედუროდ
ეს
რომელიც
აღმოჩნდა,
რასაც
ეროვნულ
„ველიკო
ძერჟაული“
ცდილობდა
მინიმუმ
ვასალ
გეოსტრატეგიული
იგულისხმება.
დომინირების საშუალებას მისცემდა მოწინააღმდეგეებთან ბრძოლაში.
–
რუსეთის სუვერენული
სახელმწიფოების მიმართ, რომელშიც რასაკვირველია
გამომდინარე მოქმედებდა, რაც მას
ილუზია
ადასტურებს
დამოკიდებულება
სახელმწიფოდ ექცია, ყოველთვის იმ ინტერესებიდან
მაგრამ,
საქართველოც
„ჩრდილოელი მეზობლის“ პირველი სრულმასშტაბიანი აგრესია, ჩვენ ჯერ კიდევ XIX საუკუნის დამდეგს – 1801
დროის სვლასთან ერთად, ბუნებრივია
წელს
იცვლებოდნენ
გააუქმეს საქართველოს სამეფო ტახტი,
თუმცა პოლიტიკური
დამპყრობლებიც, ყოველი
მათგანის ინტერესები,
ვიწვნიეთ,
რა
დროსაც
მათ
მისი კანონიერი მემკვიდრის ნაცვლად კი,
მმართველის
სახით,
მათივე
გენერალი მოავლინეს. 8
1801 წლიდან, 1917 წლამდე არსებულმა
წახალისებას
და
ამ
გზით
ცარისტულმა
საქართველოზე
რუსეთის
იმპერიის
რეჟიმმა
გააუქმა
ქართული სამართლის სისტემა და იგი რუსულ
ყაიდაზე
ბაგრატიონთა
მოაქცია,
სამეფო
დინასტიის
დევნა-შევიწროვება,
მათთვის
არასასურველი
ყველა
გადასახლებულ უკაცრიელ
დაიწყო
იქნა
პირი ციმბირის
მხარეებში,
გაუქმდა
მართლმადიდებლური
ეკლესიის
მრავალსაუკუნოვანი ავტოკეფალია, ქართულ
შემდგომ
კი
ჯერი
სამეფო-სამთავროებზეც
მიდგა.
1921-1991
წლები,
რუსეთის
სამეფო
ხელისუფლება
დაამხეს და მის სათავეში მოექცნენ, საქართველო
კიდევ
ერთხელ
აღმოჩნდა. ამჯერად უკვე საბჭოთა რუსეთის კლანჭებში. წლის
26
საფუძველზე
კანონიერ
აღდგენილმა
დამოუკიდებლობამ
1921
წლის
25
თებერვლამდე გასტანა, თუმცა არც ამ დროის მცირე მონაკვეთში გვღირსებია კეთილდღეობა შესაძლებლობა. აქტიურად შიგნით,
და
განვითარების კომუნისტები
ცდილობდნენ,
ქვეყნის
გარკვეული
პერიოდია, „მოძმე
რესპუბლიკების“ ცრემლზე
სისხლსა
ნაშენი
თავისი
საბჭოთა
მზარდი
საფრთხეს
და იმპერია
გეოპოლიტიკური
ინტერესების
გათვალისწინებით, უქმნიდა
მსოფლიო
მშვიდობას. დროის
ამ
სამოცდაათწლიან მათი
განხორციელებულმა პოლიტიკამ,
მხრიდან რეპრესიულმა
შეიწირა
ქართული
ინტელიგენციისა და სამღვდელოების დიდი სიტყვის,
უმრავლესობა, პრესის,
შეიზღუდა: გამოხატვის
თავისუფლება. იდეოლოგიამ მასების „ტვინის
მაისს,
ის
როდესაც
მონაკვეთში,
1917 წელს, როდესაც კომუნისტებმა
1918
დროინდელი კონტროლის აღდგენას.
გამორეცხვის“
ბელადის
კულტის და ტოტალური მორჩილების დამკვიდრებას შეუწყო ხელი. დასავლეთის პროგრესული ნაწილი, წინ ვერ აღუდგა საბჭოთა რუსეთის სულ უფრო მზარდ ექსპანსიონიზმს, რადგან
არ
არსებობდა
ფართომასშტაბიანი კონსოლიდაცია და მტკიცე პოზიცია მის წინააღმდეგ.
ანტისახელმწიფოებრივი ელემენტების 9
მნიშვნელოვანი
გარდატეხა
ბალანსის
ძალთა
გაწონასწორების
აბსოლუტურად
ნებაყოფლობითი
სამხედრო-პოლიტიკური
ალიანსი
თვალსაზრისით მხოლოდ II მსოფლიო
გახლდათ, საბჭოთა რუსეთი, რეგრესის,
ომის დასრულების შემდგომ გახდა
განუვითარებლობის
შესაძლებელი.
თვალსაზრისით
მსოფლიო
მშვიდობის,
განვითარების
და
ფასეულობების წლის
4
მდგრადი
დემოკრატიული
დაცვისთვის
აპრილს
1949
მნიშვნელოვანი
პროცესების
სწრაფი
თხუთმეტი
ევროპულმა
ჩდილო-
დამოუკიდებელ
დააარსა
ჩამოყალიბება,
სახელმწიფომ
ჩრდილო
ატლანტიკური
ხელშეკრულების
ორგანიზაცია
(NATO) დამფუძნებელთა
მთავარ
მოტივს, საბჭოთა კავშირის სულ უფრო მზარდ,
დამპყრობლურ
პოლიტიკასთან
ბრძოლა
წარმოადგენდა. მას
შემდგომ,
ნატო,
მდგომარეობით
სახელმწიფოებად რომლებიც
იძულებით
თავის
იქნენ
მასში
გაწევრიანებულნი. და სწორედ 1991 წლის 26 მაისს, ერთერთმა
ასეთმა
საქართველოს
რესპუბლიკამ,
სახით,
ხელმეორედ
აღიდგინა ძალმომრეობით დაკარგული,
ქართველის
ოცდარვა
წევრ-სახელმწიფოს
სისხლი
მოვლენები
და
ცრემლი
დაიღვარა. ყოველივე
ზემოაღნიშნული,
ისტორიული
ექსკურსია
იმის
თუ
რა
საილუსტრაციოდ სირთულეებისა
ვითარდებოდა საბჭოთა ბლოკში. თუ სწრაფად
რესპუბლიკის
ალიანსი,
აერთიანებს.
ნატო,
დროზე
შემავალი
მონაპოვარი, რომლისთვისაც არაერთი
დაადგა. წლების სვლასთან ერთად კი
საპირისპირო
კავშირში
როგორც
პროგრესისა და განვითარების გზას
სრულუფლებიან
ტემპით
ნანატრი თავისუფლება, ის უდიდესი
სამხედრო-პოლიტიკური
დღეის
გზას
განვითარებამ კიდევ უფრო დააჩქარა
ხელშეკრულების საფუძველზე, ათმა ამერიკულმა
დეკადანსის
დამხობით დამთავრდა – 1991 წელს.
საბჭოთა
ორმა
ზოგადი
დაადგა, რაც საბოლოო ჯამში მისი
ნაბიჯი იქნა გადადგმული, ვინაიდან და
და
წინაშე
იდგა
და ჩვენი
გამოწვევების ქვეყანა
მისი
არსებობის მანძილზე.
პროგრესირებადი, 10
დღეს XXI საუკუნეა, ეპოქა, რომელიც
იმ ფონზე, როდესაც ჩვენი ქვეყნის
კვლავ მრავალი ახალი გამოწვევებისა
ტერიტორიების
და სირთულეების წინაშე გვაყენებს.
ოკუპირებულია, აფხაზეთისა და ე.წ.
მიუხედავად
სამხრეთ
მსოფლიოში
ოსეთის
განვითარებული
მნიშვნელოვანი
ერთვის
დემოკრატიული
გარდატეხებისა,
საოკუპაციო
საქართველოს
მიმართ
ოცი
პროცენტი
სახით,
მცოცავი
მას
ანექსია
საზღვართან
თან და
ახლოს
მომდინარე
მცხოვრები ქართული მოსახლეობის
საფრთხეები კვლავაც წინა პლანზე
ხშირი გატაცების ფაქტები, რაც მათი
დგას,
მხრიდან
რომელსაც
ისევ
და
ისევ
„ჩრდილოელი მეზობელი“ გვიქმნის. საბჭოთა
კავშირის
სამართალმემკვიდრე, რუსეთის
სახით,
სოციალისტური
თანამედროვე ვერ
შეჰგუებია
ბანაკის
დაშლას.
ახალი იმპერიალისტური ზრახვები კი კიდევ
ერთხელ
ადასტურებს
დესტრუქციულობას
მათ
მსოფლიოს
დემოკრატიულ
ძალებთან
მიმართებაში.
ჩრდილოატლანტიკური
ორგანიზაციის სრულფასოვანი წევრი, უპირველესად
მისი
უსაფრთხოების
დაცვითაა ნაკარნახევი. საყოველთაოდ ცნობილი, მეხუთე
ნატოს
ფუძემდებლური
მუხლი
კი
რომელიც
კოლექტიურ თავდაცვას გულისხმობს ამის
მთავარი
(აღნიშნული
პროვოკაციული
გამოხატული
ნაბიჯია,
რომელიც
ისედაც მწვავე ვითარების გამიზნულ ესკალაციას უწყობს ხელს. აღნიშნული მოვლენები
არაერთხელ
გამხდარა
საერთაშორისო
დასავლური
ორგანიზაციების
უკიდურესი
აღშფოთების
მიზეზი,
ერთსულოვანი აფიქსირებს
რომელთა
პოზიცია
მიმდინარე
ღიად
პროცესებში
რუსეთის პოლიტიკური ინტერესების არსებობას.
სუვერენული საქართველოს არჩევანი, გახდეს
ცალსახად
მუხლი
გარანტორია. 2001
წელს
კიდევ
ერთი
მხარდაჭერა,
მნიშვნელოვანი რომელსაც
ჩრდილოატლანტიკურ ორგანიზაციაში შემავალი
სახელმწიფოები
საქართველოს მიმართ გამოხატავენ, ეს ზემოაღნიშნული ტერიტორიების
ოკუპირებული არაღიარების
პოლიტიკაა რაც ხაზს უსვამს ჩვენდამი თანადგომას.
ამოქმედდა – 9/11-ის დროს). 11
ევროატლანტიკური პროცესი
ინტეგრაციის
ჩვენთვის
მნიშვნელოვანი
მთელი
უაღრესად
მიმართულებით,
ვინაიდან,
სახელმწიფო
რამაა,
ნატოს
რეფორმებს
რიგი როგორიცაა:
ინსტიტუტების
რეკომენდაციების
გამჭვირვალეობის ზრდა, სასამართლო
პირუთვნელად შესრულება გვაძლევს
სისტემის რეფორმირება, ჯანდაცვის,
მრავალმხრივი
განათლების, ეკონომიკის გაჯანსაღება
განვითარების
შესაძლებლობას
ისეთ
ფართო
სპექტრში როგორიცაა: საერთაშორისო სამშვიდობო მისიებში მონაწილეობით სამხედრო ერთის
პირთა
მხრივ
მომზადება,
რაც
აამაღლებს
ქვეყნის
თავდაცვით
უნარიანობას,
მეორეს
მხრივ
ხელს
კი
შეუწყობს
მის
ანგარიშგასაწევ ძალად ჩამოყალიბებას.
და მრავალი სხვა. და
ბოლოს,
მთლიანად
განხილული
ტექსტში
მოვლენებიდან
გამომდინარე
დასკვნის
შეიძლება
ითქვას,
ევროატლანტიკური
სახით, რომ კურსისკენ
სწრაფვა, საქართველოს მოქალაქეების დიდი
უმრავლესობის
კიდევ ერთი სიკეთე, რომელსაც ნატო-
გამოხატულებაა,
საქართველოს პარტნიორობა გვიქადის
ალტერნატივა არ გააჩნია.
ნების რომელსაც
ქვეყნის შიგნით მიმდინარე ძირეულ გარდაქმნებს
უკავშირდება,
უფრო
კონკრეტულად კი იგი გულისხმობს
გამოყენებული ლიტერატურა: -
ზბიგნევ ბჟეზინსკი – „დიდი საჭადრაკო დაფა“; გამომცემლობა „არტანუჯი“ 2014 წ.;
-
ალექსანდრე რონდელი – საერთაშორისო ურთიერთობები გამომცემლობა „ნეკერი“ 2006 წ.;
-
საქართველოს ისტორიის ოთხტომეული; ტომი IV – საქართველოს ისტორია XIX-XX საუკუნეებში.
12
დათა ჯავახიშვილი
ბრძოლა ერთობისთვის და მომავლისთვის – საქართველოს უახლესი ისტორია
მე-20
საუკუნის
ზესახელმწიფოთა
მიწურულს, შორის
ჭიდილი
დასკვნით ფაზაში იყო შესული, ცივი ომი
თავის
ითვლიდა.
უკანასკნელ საბჭოთა
დღეებს კავშირის
მისწრაფებამ, მუდმივად და მზარდი ტემპებით აეღორძინებინა სამხედრო მრეწველობა, კრახი განიცადა. მისმა ეკონომიკამ ამ ყოველივეს ვერ გაუძლო და
ჩამოიშალა.
1991
წლისთვის
ეჭვგარეშე იყო, რომ საბჭოთა კავშირი დაიშლებოდა.
ჩემ
მიერ
ნახსენები
შეუქცევადი პროცესი ჯერაც არ იყო დასრულებული, როდესაც რუსეთმა, საბჭოთა
კავშირის
სამართალმემკვიდრემ,
თავისი
ინტერესების
დაიწყო
გავრცელება
პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში. გამონაკლისს არ წარმოადგენდა კავკასიის რეგიონი და საქართველო. იმთავითვე ნათელი იყო,
რომ
ჩვენი
ჩრდილოელი
არ
აპირებდა
მეზობელი
გულხელდაკრეფილი შეხვედროდა მის ირგვლივ საერთაშორისო სამართლის ახალ სუბიექტთა სიმრავლეს, რუსეთი ასე
მარტივად
არ
დატოვებდა
სტრატეგიულად ისეთ მნიშვნელოვან რეგიონს, როგორიც არის კავკასია. 1989 წლის 9 აპრილის ტრაგედიის შემდგომ საქართველოში გააქტიურდა ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა. 1990 წლის 30 მაისს კი ზვიად გამსახურდიამ საქართველოს დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, მაგრამ იურიდიულად ჩვენი სამშობლო კვლავ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში რჩებოდა.
ახლად
წარმოშობილი
რესპუბლიკისთვის უმთავრეს ამოცანას წარმოადგენდა
ქვეყნის
სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის
დაცვა.
საჭირო
სათანადო
იყო
ამისთვის
კი
სამხედრო
ძალის ჩამოყალიბება და გაძლიერება. 1991
წლისთვის
საქართველოს
რესპუბლიკის ძირითად სამთავრობოსამხედრო ძალას ეროვნული გვარდია წარმოადგენდა.
თუმცა
უნდა
აღვნიშნოთ, რომ ჩვენი შეიარაღებული ძალები
საბჭოურ
დაფუძნებული. იმხანად
საბჭოთა
ძირითადად
დისციპლინის შედგებოდა
ბაზისზე
არმქონე და
არმია
იყო კი
სამხედრო პირებისგან სათანადო 13
პროფესიონალთა
ნაკლებობასაც
იმისთვის, რომ დავინახოთ თუ ვისკენ
განიცდიდა.
შეხვდებოდით
იხრებოდა
რეალური
მტერი,
ისეთ უმსგავსობებს, როგორიც იყო ე.წ.
საკმარისია
გავიხსენოთ
სპარტაკ
„დედოვშინა“.
ჟიტკოვსკის
სიტყვები.
“წითელი
სათანადო
ჯარში ამ
ქაოსს
ემატებოდა
შეიარაღების
არქონა
და
არმიის უკანასკნელი ლაშქრობა”- ასე
საზოგადოების ნეგატიური განწყობა
მოიხსენიებს
სამხედრო
სამსახურისადმი,
სამხედრო
ყველაფერი
კი
ჯამში
ეს
ქვეყნის
თავდაცვის უნარიანობას ამცირებდა. საქართველოს
რესპუბლიკის
ლეგიტიმურმა ხელისუფლებამ ზვიად გამსახურდიას თაოსნობით სწრაფად დაიწყო
სათანადო
გაფორმება
ქვეყნის
სტრუქტურებში. ნახსენებმა თავდაცვის
რეფორმების ძალოვან
თუმცა
ესეში
რეფორმებმა
ქვეყნის
უნარიანობას
ვერაფერი
შეჰმატა იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ
1991
წელს
გადატრიალება
სახელმწიფო
დაიწყო.
ქვეყანაში
შეიქმნა საგანგებო მდგომარეობა. ე.წ ოპოზიციური ქვეყანას
ძალების
ქმედებები
სამოქალაქო
ომისკენ
მიაქანებდა. საქართველო სასიცოცხლო ინტერესებს საფრთხე დაემუქრა. 1991 წლის
22
სისხლისღვრა
დეკემბერს დაიწყო.
კი
ძმათა
უზენაესი
საბჭოს მიმდებარე ტერიტორია ომის ქარცეცხლში
გაეხვა.
თბილისის
მთავარი ქუჩები სავსე იყო ტანკებითა და
სხვადასხვაგვარი
სამხედრო
ტექნიკით. ქართველებმა დავივიწყეთ, რომ “შენს ქვეყანას ომს ვერასოდეს მოუგებ და საკუთარი სამშობლო კიდევ
იგი
ამიერკავკასიის
შტაბის
დახმარებას
აჯანყებულთათვის.
საქართველოს
სამოქალაქო
ცენტრალური
ომი
ხელისუფლების მარცხით დამთავრდა. 1991 წლის 7 იანვარს საქართველოს პირველი
პრეზიდენტი
გამსახურდია
ზვიად
იძულებული
გახდა
უზენაესი საბჭოს შენობა დაეტოვებინა და თავშესაფარი უცხო ქვეყანაში ეძება. სამოქალაქო ომმა ისედაც კრიტიკული მდგომარეობა კიდევ უფრო დაამძიმა. ზედმიწევნით
ახდა
ზვიად
გამსახურდიას სიტყვები: “თბილისი გადაიქცევა
რამდენიმე
უბნად
დანაწილებულ ქალაქად, სადაც იქნება თითო შეიარაღებული ხელისუფლება, შეიარაღებული
ბანდები
და
მათი
ხელმძღვანელები. მათ შორის იქნება მუდმივი ბრძოლა ძალაუფლებისა და ზეგავლენისთვის. მოსახლეობის
იქნება
არნახული
არნახული
დარბევა,
ყველაფერი.
საქართველო
ძარცვა, მოიშლება გახდება
მსხვერპლი ტოტალური ანარქიისა და საერთოდ დადგება (ზვიად
საქართველოს კითხვის
არსებობა
ნიშნის
გამსახურდია
ქვეშ”.
1991წ.
8
ოქტომბერი).
ერთხელ გავწირეთ”. 14
საქართველოში არსებულ ანარქიასა და
დაემორჩილებინა
კრიმინოგენური
ვითარების
სამხედრო
შენაერთები.
დაიწყო
მიუთითებს
ქართული
შენაერთების
წვრთნა
ტემპით.
შეიქმნა
კრიტიკულ
მატებაზე
უცხოელი
ჟურნალისტის
ბოჰლენის
სტატია:
თბილისის
ქელესთინ
„სროლის
ქუჩებში
ხმა უკვე
დაჩქარებული
პარადოქსული ვითარება: მათ რუსი ინსპექტორები
ჩვეულებრივი მოვლენაა, უკვე დიდი
შევარდნაძის
ხანია,
რეაქცია
რაც
შებინდებისას შეწყვიტა”.
საზოგადოებამ ქუჩაში
არსაიდან
რომელიც
გამოსვლა ჩანდა
ქვეყანაში
მდგომარეობას
ძალა,
სხვადასხვა
წვრთნიდნენ. ქმედებებს
მოჰყვა.
არაერთხელ არსებული
საპასუხო
მისი
მოკვლა
სცადეს.
ქვეყანაში
ანარქიის
ნიადაგზე
არსებულ
აფხაზეთში გაჩნდა სეპარატისტული
გამოასწორებდა.
კერები, რომლებიც ხელს უწყობდნენ
სწორედ ამ დროს სამხედრო საბჭომ
ქართველებსა
მიიღო
ეთნიკური კონფლიქტის გაღვივებას, ეს
გადაწყვეტილება
საქართველოში
ჩამოეყვანათ
და
ყოველივე
და
აფხაზებს
კი
შორის
მოსკოვიდან
სახელმწიფოს მეთაურის თანამდებობა
იმართებოდა. საქმე იქამდე მივიდა,
შეეთავაზებინათ ყოფილ
საგარეო
ედუარდ
საბჭოთა
კავშირის
რომ 1992 წლის 23 ივლისს არძიმბამ
საქმეთა
მინისტრ
დამოუკიდებლობა
შევარდნაძესთვის.
“მე
აფხაზეთის საქართველოს
განვლილი გზით, დამსახურებითა და
მოქმედება
პოლიტიკური
ქმედება
ყველაფერი, შევქმნი
რაც
რასაც
რასაც
კონსტიტუციის შეაჩერა.
აღნიშნული
უდავოდ
ქვეყნის
წარმოადგენს კონსტიტუციური
დავესწარ,
წესწყობილების დარღვევას, რომელიც
საქართველოს ეკუთვნის. დავბრუნდი
მიმართული იყო მისი ტერიტორიული
იმისთვის, რომ აღარასდროს დავტოვო
მთლიანობის
ჩემი ქვეყანა“.
საქართველოს ხელისუფლების წინაშე
ედუარდ
და
გამაჩნია,
და
ტერიტორიაზე
სამშობლოში დავბრუნდი მთელი ჩემი კაპიტალით.
გამოაცხადა
შევარდნაძე
გამოცდილი
დიპლომატი იყო და კარგად აფასებდა პოლიტიკურ შექმნილ
საჭადრაკო
ვითარებას.
მან
დაფაზე დაიწყო
ფრთხილი და მოზომილი ნაბიჯებით ქვეყნის მართვის სადავეების ხელში აღება.
დააკავა
გასამხედროებული
ფორმირებების მეთაურები და სცადა
ხელყოფისკენ.
წარმოიშვა ახალი პრობლემა, რამაც გარკვეულწილად ქვეყანაში არსებული სამხედრო შენაერთების მობილიზება და
საერთო
შეძლო:
მიზნით
გაერთიანება
ისტორიულად
ტერიტორია
ქართული
საქართველოს
შემადგენლობაში უნდა დარჩენილიყო. აფხაზეთის
ომი
1992
წლის
14 15
აგვისტოს
დაიწყო.
ჟურნალისტი
მოვლენას
ქვეყანაში
იჭრებიან
მოსახლეობის
ასე
დასარბევად. აფხაზეთში მათ მიერ
ახასიათებს: “სოხუმი – პრიზი მახინჯი
ჩადენილი ქმედება შიძლება შეფასდეს,
და ხანგრძლივი ომისა”.
როგორც გენოციდის ახალი ფორმა,
ქართული
ამ
უცხოელი
მხარის
თავდაპირველი
ქმედებები ყოველგვარ სამართლებრივ ჩარჩოში ექცეოდა. აღსანიშნავია 1992 წლის
15
აგვისტო.
საქართველოს პირველი
ამ
ისტორიაში
გადაისხა
სამხედრო
ლესელიძის
დღეს დესანტი
მიმართულებით.
შავნაბადას
დესანტს
ევალებოდა
რუსეთ-საქართველოს
სასაზღვრო
ზოლის
და
კონტროლი
ამით
კერძოდ, ეთნიკური წმენდა, რომელიც ცეცხლითა
და
მახვილით
ადგილობრივი
მშვიდობიანი
მოსახლეობის დევნას ნიშნავს მათი ეთნიკური
ნიშნით.
მიუხედავად
ყველაფრისა,
ქართული
მაქსიმალურად
ცდილობდა
“ჰუმანიტარული
მხარე დაეცვა
სამართლის
ნორმები”. აფხაზეთში იბრძოდა 101-ე, 102-ე, 103-ე
სეპარატისტთა ფარგლებში მოქცევა.
ქართული
ოპერაცია წარმატებით განხორციელდა.
მხედრიონი შენაერთები: ავაზა, თეთრი
რუსულ-ქართულ სასაზღვრო ზოლთან
არწივი, ორბი, შავნაბადა, შევარდენი.
ქართული დროშა აფრიალდა.
ქართველების შეიარაღება ძირითადად
21
აგვისტოს
კავკასიის
ხალხთან
კონფედერაციამ
საქართველოს ჩვენი
მთიელ
ქმედება,
ტერიტორიული
აღდგენისკენ
მთლიანობის
იყო
უკანონოდ
შეაფასა
რომელიც მიმართული,
და
კავკასიის
ხალხებს ჩაგრულ აფხაზთა დაცვისკენ მოუწოდა. მოსკოვში
მოვლენები დაწერილი
უდავოდ სცენარებით
მიმდინარეობდა, „მოხალისეებად“ ვერ ჩაითვლებიან მომზადებული
სხვა
ქვეყანაში შეიარაღებული
ფორმირებები, რომლებიც იგზავნებიან საშინაო კონფლიქტში მონაწილეობის მისაღებად, არღვევენ ჰუმანიტარული სამართლის ნორმებს და სუვერენულ
ძველი
ბატალიონები,
და
საბჭოური
აგრეთვე,
იყო.
ჩვენს
განკარგულებაში იყო 34 ტანკი, 35 ქვეითთა
საბრძოლო
რამდენიმე
ათეული
მანქანა,
საარტილერიო
სისტემა. ჯარში იგრძნობოდა ტყვიაწამლის ნაკლებობა, მცირე იყო ჯავშანტრანსპორტიორთა თამამად
რაოდენობა.
შეიძლება
ქართველთა
ითქვას,
ჯარი
რომ
ბრძოლისას
მებრძოლთა გასაოცარ თავდადებაზე იდგა.
მიუხედავად
თავგანწირვისა,
გმირული
თანდათანობით
არაერთი
პრობლემა
წარმოიშვა.
სათანადო
სარდლობის
არმიაში
დისციპლინის
კრიტიკულ
ნიშნულამდე
“დღეში
1500
არყოლამ დონე დაიყვანა.
მეომრისთვის 16
ვამზადებდი
საჭმელს,
როდესაც
მარინაშვილი 40 კაცს ვერ პოულობდა საგუშაგოზე დასაყენებლად“ – წერს გაგრის
რწმუნებული.
ბოევიკთა
განუსაზღვრელმა მატებამ ქართველთა ამოცანა
მეტად
დაემატა
500-კაციანი
დესანტი
ტამიშთან
მხარის
მიერ
გაართულა.
ამას
გაწვრთნილი და
რუსული
განხორციელებული
დაბომბვები.
მიუხედავათ
ყველაფრისა, საქართველო პოზიციებს ინარჩუნებდა. თუმცა დაშვებული იყო არაერთი შეცდომა. ინფორმაციულმა ვაკუუმმა სამხედრო შტაბში არეულობა გამოიწვია. იყო საკუთარი შენაერთების შემთხვევითი
დაბომბვის
ფაქტიც.
ბორის
ელცინისადმი
მიწერილ
წერილში. 1993 წლის 27 სექტემბერს სოხუმი დაეცა.
ეს
დღე
ნებისმიერი
ტრაგიკულია
ქართველისათვის.
ნებისმიერი
ქართველის
ვალია
ახსოვდეს საქართველოს ეროვნული გმირის ჟიული შარტავას სიტყვები “ბოლომდე
ვიბრძოლოთ,
შეგვიძლია
და
თუ
ვიდრე
სიკვდილი
გვიწერია, არც ეს უნდა იყოს დიდი ტრაგედია, ისეთი ბიჭები იხოცებიან, რომ
ძნელია
სიცოცხლეზე
ამის
შემყურეს
იფიქრო.
რას
იზამ
ბედისწერას ვერსად გაექცევი”.
ყველაზე სავალალო მდგომარეობაში
აფხაზეთის ომით არ დამთავრებულა
კი ქართული დიპლომატია იყო.
ქართველთა ბრძოლა ტერიტორიული
ჩვენმა დიპლომატებმა დაივიწყეს, რომ „რუსეთთან
დადებულ
ხელშეკრულებას იმის ფასიც კი არ აქვს,
რაზეც
დაირღვა
წერია“. სოჭის
ხელშეკრულება.
არაერთხელ სამშვიდობო
სოხუმის
დაცვა
სამხედრო ტექნიკის გარეშე დარჩა, რუსეთმა,
როგორც
მშვიდობის
გარანტორმა, თავისი მოვალეობა არ შეასრულა
და
დიპლომატიური
უფრო ხრიკებით
მეტიც ქალაქი
დაღუპვისთვის გაწირა. “მე ერთი რამ დამრჩენია – ჩავიდე სოხუმში და მის მოსახლეობასთან ხელებით
ერთად
დავიცვა
შიშველი
ქალაქი“
–
ვკითხულობთ ედუარდ შევარდნაძის
მთლიანობისათვის. პოლიტიკური
საქართველომ
ვექტორი
მთლიანად
დასავლეთისკენ მიმართა და ეს ჩვენი სამხედრო
ძალებით
ოპერაციებში
ნატოს
მონაწილეობით
დაადასტურა.
1999
საქართველო
წლიდან
აქტიურად
ჩართული
ნატო-ს
ოპერაციებში.
არის
სამშვიდობო
პირველი
ასეთი
ოპერაცია იყო ყოფილი იუგოსლავიის სამშვიდობო
მისია,
რომელშიც
ქართველი
სამხედრო
გაიგზავნა.
ჯერ
20
მოსამსახურე
კიდევ
ედუარდ
შევარდნაძის დროს დაიწყო მკვეთრი სამხედრო რეფორმები, რომლის ახალი ტალღა შემდგომ
„ვარდების
რევოლუციის“
დაიწყო.
განხორციელდა 17
არაერთი სტრუქტურული რეფორმა.
სამშვიდობო
გადანაწილდა სამინისტროთა შორის
დღე
კომპეტენციები.
სტანდარტებს,
უმეტესობა სტრუქტურებს
ცვლილებების სწორედ
ძალოვან
შეეხო.
თავდაცვის
ამის
ოპერაციებში.
დღითი-
ვუახლოვდებით
ნატოს
იმართება
ნათელი
წვრთნები.
მაგალითია
სახელწოდებით
წვრთნა
„ღირსეული
სამინისტრომ პასუხისმგებლობა აიღო
პარტნიორი“. ამ ყოველივეს შემდგომ
შინაგან
სამხედრო
ვიმედოვნებთ, რომ მალე გავხდებით
დანაყოფები თავდაცვის სამინისტროს
წევრი ამ სამხედრო ალიანსისა, რათა
დაქვემდებარებაში გადაიყვანეს, ხოლო
სრულიად
შინაგან
ტერიტორიული
ჯარზე
საქმეთა
და
სამინისტრო
ძირეულად
შეიცვალა.
დღეს
საქართველოს
ერთ-ერთი
ყველაზე
კონტრიბუტორია
ნატო-ს
დიდი
აღვადგინოთ მთლიანობა
ჩვენი და
მშვიდობა შევინარჩუნოთ.
გამოყენებული ლიტერატურა: -
დათო ტურაშვილი „იყო და არა იყო რა“- ჩვენი ეპოქა 20 წელი;
-
სპარტაკ ჟიტკოვსკი „მცირე იმპერიის ნახტომი“- ჩვენი ეპოქა 20 წელი;
-
ზვიად გამსახურდია „1991 წლის 8 ოქტომბერი“ – ჩვენი ეპოქა 20 წელი;
-
Celestine Bohlen “In Sovereing Georgia,Crime, Civil war and Empty Coffers. August26. 1993 New York Times;
-
ედუარდ შევარდნაძე „ჩემი არჩევანი“ – ჩვენი ეპოქა 20 წელი;
-
Sokhumi Journal; War makes a Ghastly Visit to a black sea Resort Celestine Bohlen August 30 1993 New York Times ;
-
ლევან ალექსიძე „თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი“;
-
რევაზ ბახტაძე პოლიცია: უსაფრთხოების და ანგარიშვალდებულების მუდმივი საჭიროება-ექსპერტის აზრი 2014.
18
შორენა ხაჭაპურიძე
საქართველოსა და ნატო-ს ურთიერთობის მნიშნელოვანი ასპექტები
საქართველოს
უსაფრთხოების
პოლიტიკის
მიზანია
დემოკრატიული გარემოს მისაღწევად
დამოკიდებულია იმაზე, რა პოზიციაში
სტაბილური
ვაყენებთ საკუთარ თავს ევროპასთან
აღნიშნულის
მიმართებით.
90-იანი
დღემდე
წლებიდან
საქართველოს
პოლიტიკის
მთავარ
წარმოადგენს
საგარეო
პრიორიტეტს
ევრო-ატლანტიკურ
სივრცეში ინტეგრაცია,
თუმცა
აქვე
უნდა
ფაქტი,
რომ
აღვნიშნოთ
ის
რუსეთი სტრატეგიულად ვერ ეგუება იმას, რომ ქვეყნები, რომლებსაც ის საკუთარ
ექსკლუზიური
გავლენის
სფეროდ
მიიჩნევს,
გახდნენ
სუვერენულები. საქართველოს
ეს ეხება,
ყველაფერი
უსაფრთხო,
და
შექმნა.
სინამდვილეში
პირდაპირ რუსეთისთვის
ნატო ეს მხოლოდ ის ორგანიზაცია არ არის, რომელსაც ბევრი ტანკი ჰყავს. ნატო – ეს არ არის რაღაც ჯარი, რომელიც
ბრიუსელში
მართვისა
და
დგას,
ეს
პოლიტიკური
გადაწყვეტილებების სისტემაა. ეს არის სისტემა,
რომელიც
ეკონომიკური
თანამშრომლობის საფუძველიცაა. ნატო-საქართველოს საფუძველი როდესაც
1993
ურთიერთობას წელს
საქართველო
ჩაეყარა, შეუერთდა
მიუღებელია თვითონ იდეაც კი რომ
ჩრდილო-ატლანტიკური
საქართველო
თანამშრომლობის საბჭოს (NACC-Euro-
უსაფრთხოების
და
უკრაინა გარანტიით
ისარგებლებენ. საქართველოში არის ასეთი კომპლექსი, რომ ჩვენ პატარა ქვეყანა ვართ და ჩვენ მაგივრად გადაწყვეტილებებს იღებენ მოსკოვში, ბრიუსელში, ვაშინგტონში.
Atlantic
Cooperation
Council),
რომელსაც 1997 წლიდან ეწოდა ევროატლანტიკური
თანამშრომლობის
საბჭო (EAPC-Euro-Atlantic Partnership Council). თანამშრომლობა გაგრძელდა 1994
წელს
ნატოს
პროგრამაში,
‘’პარტნიორობა მშვიდობისთვის’’ (PFP19
Partnership
For
Peace)
ჩართვით,
ნატო-ს
საერთაშორისო
რომელიც მიზნად ისახავდა ნატო-სა
IPAP-ის
განხორციელების
და
ყოველწლიურად აფასებდა.
ინდივიდუალურ
ქვეყნებს
შორის
პარტნიორ
თავდაცვისა
უსაფრთხოების
და
სფეროში
თანამშრომლობის გაღრმავებას.
ისტორიაში აღსანიშნავია 2002 წელს პრაღაში გამართული ნატო-ს სამიტი, საქართველომ
გააჟღერა
პირველად
ნატო-ში
გაწევრიანების
სურვილი. 2004
2004-2008 წლებში სულ 5 შეფასება განხორციელდა (4 ოფიციალური და 1
2015 წლის 1-2 დეკემბერს ბრიუსელში ნატო-ს
საგარეო
საქართველო
გახდა
პირველი ქვეყანა, რომელმაც შეიმუშავა ნატო-სთან
ინდივიდუალური
პარტნიორობის
სამოქმედო
გეგმა
(IPAP-Individual Partnership Action Plan), რაც გულისხმობდა დროში გაწერილ სამოქმედო
გეგმას,
რომლის
მიღებულ დოკუმენტში მოკავშირეებმა კიდევ
ერთხელ
ასევე,
აღნიშნულ
რომ
საქართველოს
პრაქტიკული
მისიებში:
ალიანსში თუმცა
გაწევრიანების უდიდესი
მატარებელი
იყო,
რეფორმების საქართველოს
მნიშვნელობის დოკუმენტი
გატარებასა მთავრობის
კოორდინირებულ მოითხოვდა.
მექანიზმს,
გააჩნია
ყველა ნატო-ს
წევრობისთვის მოსამზადებლად.
აიღო.
წარმოადგენდა
დოკუმენტში
მექანიზმი
ჩართულობა
არ
კარის
პირველად მოხდა იმის დადასტურება,
წინაშე კონკრეტული ვალდებულებები დოკუმენტი
ღია
პოლიტიკის მიმართ.
მნიშვნელოვანია
აღნიშნული
დაადასტურეს
ნატო-ს
ფარგლებში საქართველომ ალიანსის მართალია,
მინისტერიალი
გაიმართა, მინისტერიალის შედეგად
ერთგულება
წელს
შედეგებს
არაოფიციალური).
ნატო-საქართველოს ურთიერთობების
სადაც
სამსახური
საქართველოს
ნატო-ს
სამშვიდობო
ქართული
სამხედრო
დანაყოფები ჩართულები იყვნენ 19992008 წლებში კოსოვოში მიმდინარე სამშვიდობო
ოპერაციებში
(KFOR-
Kosovo Forces).
და ერთიან
ძალისხმევას
განსაკუთრებით
აღსანიშნავია
საქართველოს წვლილი ავღანეთის აწ უკვე დასრულებულ
საერთაშორისო 20
უსაფრთხოების მხარდამჭერი ძალების
2008,
ოპერაციაში (ISAF-International Security
წარმოადგენს
Assistance Force), სადაც საქართველო
რაოდენობას
2004-2014
ქვეყნებში
წლებში
აღნიშნულ
მონაწილეობდა.
ოპერაციაში
მონაწილე
ნატო-ს არაწევრ პარტნიორ ქვეყნებს შორის კონტინგენტის რიცხოვნობით საქართველოს პირველი ადგილი ეკავა. 2015
წლიდან
განაგრძობს
საქართველო
და
2013
წელს,
რაც
უპრეცედენტო საბჭოს
მიერ
არაწევრ
განხორციელებული
ვიზიტების კუთხით. საქართველო,
როგორც
ევროატლანტიკური
უსაფრთხოების
უზრუნველყოფის
მნიშვნელოვანი
კონტრიბუტორი
ქვეყანა, აქტიურად
ოპერაციაში
იღებს მონაწილეობას ნატო-ს ეგიდით
მონაწილეობას და ჩართულია ნატო-ს
წარმოებულ სამშვიდობო ოპერაციებში.
სწრაფი რეაგირების ძალებში (NRF-
ამ
NATO Response Force).
მნიშვნელოვანი
ჩვენი
ავღანეთის
2011
ქვეყნის
მიმართულებით
პოლიტიკა მიმდინარეობს
ორი –
ევროკავშირისა და ნატო-ს. მთლიანობაში განხორციელდა
ჩართულობით
საერთაშორისო უსაფრთხოების
წვლილი
შეაქვს
სტაბილურობასა
და
განმტკიცების
პროცესში. გარდა ამისა, საქართველოს შეიარაღებული
საქართველოში
საქართველოს
ძალები
იძენენ
მნიშვნელოვან გამოცდილებას.
ჩრდილო-
ატლანტიკური საბჭოს სამი ვიზიტი -
21
ლაუარა შუბითიძე
მოლოდინები ვარშავის სამიტის წინ
ნატო-ს გენერალურმა მდივანმა იენს
ოფიციალურად
სტოლტენბერგმა განაცხადა, რომ 2016
კიდევ
წლის
პოლონეთში
დააკმაყოფილოს. თუკი მონტენეგრო,
გაიმართება.
რომლის
მოსახლეობის
საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო
ნაწილი
ნატო-ში
იმედს გამოთქვამს, რომ შეხვედრაზე
წინააღმდეგია,
განიხილება საქართველოს ალიანსში
წევრი
გაწევრიანების
შეუშალოს
8-9
ივლისს
ვარშავას
სამიტი
შესაძლებლობა.
გაწევრიანებამდე
რამდენიმე
მოთხოვნა
უმეტესი
გაწევრიანების
ხდება
ქვეყანა,
უნდა
ნატო-ს
მაშინ
ხელი
რამ
29-ე უნდა
საქართველოს
თავდაცვის მინისტრი, თინა ხიდაშელი
ალიანსში
არც
მოსახლეობის ნახევარზე მეტი ნატო-ს
ნატო-ში
გაწევრიანების
პირდაპირი შესაძლებლობას
გამორიცხავს.
განვითარებული
იძლევა,
წევრობის
მომხრეა.
საქართველო
ასეთი მოლოდინის საფუძველს ბოლო დროს
გაწევრიანებას,
კერძოდ,
მოვლენები ჩრდილო-
ატლანტიკურმა ალიანსმა ისტორიული გადაწყვეტილება მიიღო – 2009 წელს,
შედარებით
რომლის ამასთან,
მონტენეგროსთან გაცილებით
თანამშრომლობდა
აქტიურად
ნატო-სთან.
იგი
ნატო-ს მისიებში მონაწილეობის დროს ყოველთვის უფრო მეტ აქტიურობას ამჟღავნებდა.
ალბანეთისა და ხორვატიის მიღების
ნატო-ს უელსის სამიტზე 2014 წლის
შემდეგ
ალიანსის
სექტემბერში საქართველო კვლავ MAP-
მდებარე
ის გარეშე დარჩა, თუმცა ალიანსმა
პირველად,
აღმოსავლეთით მონტენეგროს ყოფილი
წევრობა
იუგოსლავიის
შესთავაზა ქვეყანამ,
საქართველოს “თანამშრომლობის არსებითი
პაკეტი” შესთავაზა.
2008
რომლის მოსახლეობაც დაახლოებით
წლის ბუქარესტის სამიტზე კი ნატო-ს
650
წევრები
ათასი
ადამიანია,
ნატო-ში
მომავალში
საქართველოს 22
ალიანსში მაგრამ
მიღებაზე
შეთანხმდნენ,
ბუქარესტის
სამიტიდან
თვეში
რუსეთი
რამდენიმე საქართველოს
თავს
დაესხა,
ხუთდღიანი ომის შემდეგ აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად აღიარა და ორივე რეგიონში საკუთარი ჯარები განალაგა. 2015 წლის მიწურულს ბრიუსელში გამართულ ნატო-ს საგარეო საქმეთა მინისტერიალზე ალიანსმა კომუნიკე გამოსცა,
რომელშიც
საქართველოს
მიმართ მკაფიო გზავნილია ჩადებული. ალიანსი
აღიარებს
მიღწევებს
ნატო-სთან
საქართველოს დაახლოების
პროცესში.
პერსპექტივას, ასევე, აძლიერებს ალიანსის
საგარეო
საქმეთა
მინისტრების განცხადება, რომ ნატო უჭერს
სუვერენიტეტს მთლიანობას.
და
საქართველოს ტერიტორიულ
მომავალი
მომზადებასთან ბრიუსელის
კომუნიკაციების სფეროში“. გენერალურმა
მდივანმა
სტოლტენბერგმა
დაადასტურა,
რომ
საქართველოსთვის ნატო-ს კარი ღია რჩება და ქვეყანამ უნდა გააგრძელოს ალიანსში გაწევრიანებისთვის მზადება. ყოველივე
ზემოთქმულიდან
გამომდინარე, შესაძლებელია ვარშავის სამიტზე გადაწყდეს ნატო-ს წევრობის საკითხი.
არსებობს
ჩვენთვის
სასურველი შედეგის ორი ვარიანტი, საქართველომ
მიიღოს
ნატო-ს
წევრობისათვის სამოქმედო გეგმა ანუ MAP,
ანდა
გავხდეთ
პირდაპირ
ალიანსის წევრი ქვეყანა.
საქართველოს ნატო-ში გაწევრიანების
მხარს
შორის თავდაცვისა და სტრატეგიული
სამიტის
დაკავშირებით კომუნიკეში,
ასევე,
ნათქვამია: „ჩვენ შევისწავლით ახალ, პრაქტიკულ გზებს, რათა ინტენსიური გავხადოთ ძალისხმევა, მაღალი დონის პოლიტიკური დიალოგისა და მზარდი თანამშრომლობის
ჩათვლით,
გარდა
დადებითი
მოლოდინებისა,
არსებობს საკითხის სხვაგვარი ხედვაც. ზოგიერთი წევრი
მიიჩნევს,
ქვეყნების
მინისტრების
რომ
საგარეო
ნატო-ს საქმეთა
გადაწყვეტილება
სხვა
ასპირანტ-კანდიდატებისათვის, განსაკუთრებით საქართველოსათვის, მიღებასთან
კი ალიანსში დაკავშირებით,
უარყოფითი იქნება, რადგან რუსეთს მისი
ტერიტორიის
ნაწილი
აქვს
ოკუპირებული.
მათ 23
საქართველოსთვის
ნატო-ში
გაწევრიანების
ერთ-ერთი
ამბობდა,
რომ
ნატო-ს
გაფართოებას
უწყვეტ
აღმოსავლეთში,
შემაფერხებელი ფაქტორი, რომელზეც
რუსეთის მხრიდან მხოლოდ საპასუხო
ალიანსის ზოგიერთი წევრი საუბრობს,
ზომები
რუსეთია.
უსაფრთხოებისა
მოსკოვმა
უკრაინის
შეიძლება
მოჰყვეს და
ტერიტორიის ანექსიის შემდგომ არა
თანასწორუფლებიანობის ინტერესების
მხოლოდ
დასაცავად“.
ყირიმში,
არამედ
აფხაზეთშიც, შავი ზღვის სანაპიროზე, ანტისაჰაერო სისტემები
და
ანტისაზღვაო
განალაგა.
შესაბამისად,
საქართველოს ნატო-ში გაწევრიანების შემთხვევაში, თუ მისი დაცვა გახდა საჭირო, ალიანსს ხმელთაშუა ზღვიდან და
თუნდაც
ნატო-ს
თურქეთიდან,
ქვეყნის
წევრი დაცვა
გაუჭირდება. ამასთან, ზოგი ექსპერტის აზრით,
ნატო-ში
გაწევრიანებამდე
ამასთან
დაკავშირებით
სახელმწიფო
მდივანმა
ამერიკის ჯონ
კერიმ
განაცხადა, რომ ალიანსის გაფართოება რუსეთისათვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენს და რუსეთს შეახსენა, რომ ნატო თავდაცვითი ალიანსია და მისი ერთადერთი დანიშნულება წევრი ქვეყნების
უსაფრთხოების
უზრუნველყოფაა.
საქართველოს აფხაზეთისა და სამხრეთ
მიუხედავად არსებული უარყოფითი
ოსეთის
გარემოებებისა, საქართველოს ნატო-ს
ტერიტორიული
დავების
გადაჭრაც მოუწევს.
წევრობის
საუბარია
MAP-ის
მიღების
შემთხვევაში
რუსეთის
შესაძლო
აგრესიაზეც.
ამ
ეჭვს
აძლიერებს
რუსეთის მუქარა მონტენეგროსთვის წევრობის
შეთავაზებასთან
დაკავშირებით.
კრემლის
წარმომადგენელმა დიმიტრი პესკოვმა განაცხადა:
„მოსკოვი
ყოველთვის
რეალური
შესაძლებლობა
აქვს. მთავარია არშეჩერდეს სწრაფვა ევრო-ატლანტიკური თანამეგობრობისკენ და გაგრძელდეს სამხედრო
და
დემოკრატიული
ინსტიტუტების განვითარება. სწორედ ასე
შეძლეს
ბალტიისპირეთის შიგაწევრიანება,
თავის
დროზე
ქვეყნებმა ხოლო
ნატოწელს
მონტენეგრო დაადგა იმავე გზას.
24
გამოყენებული ლიტერატურა:
-
NATO Secretary General announces dates for 2016 Warsaw Summit. Press Release (2015) 081;
-
European Affairs. Robert E. Hunter, former U.S Ambassador to NATO,1993-98;
-
Atlantic Voices/Montenegro in NATO. ATA-Secretariat – February 3, 2016;
-
NATO Willing to Talk With Russia After Inviting Montenegro to Join Alliance. Julian E. Barnes;
-
ია მეურმიშვილი „მუქარა ნატოს, გაფრთხილება მოსკოვს და დაპირება თბილისს“.
25
თამთა ნოზაძე
მონტენეგროს გზა ნატო-მდე მონტენეგრო
(ჩერნოგორიის
რესპუბლიკა)
–
სახელწოდება,
ქვეყნის
ორივე
მონტენეგროც
და
2006
წლის
21
მაისს
„დამოუკიდებლობის რეფერენდუმის“
საფუძველზე
ჩერნოგორიაც, ,,შავ მთას’’ ნიშნავს. XX
დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. მისი
საუკუნის
ქართულ
დედაქალაქი
არის
იხმარებოდა
ისტორიული
და
კულტურული
ცეტინიე.
პრეზიდენტი
დასაწყისში
პრესაში
სახელწოდება ,,მთაშავეთი’’. მონტენეგრო დასავლეთ
მდებარეობს ევროპაში,
ცენტრი სამხრეთ-
დასავლეთით
ესაზღვრება ადრიატიკის ზღვასა და
–
ფილიპ
ვუიანოვიჩი,
მინისტრი
როგორც
ჰერცოგოვინას,
2003
–
პრემიერ-
მილო
ჯუკანოვიჩი.
ვალუტა-ევრო, ენა – ჩერნოგორიული.
ხორვატიას, ჩრდილოეთით – ბოსნიააღმოსავლეთით
პოდგორიცა,
ცნობილია,
წლის
მოსახლეობის
აღწერის
მიხედვით,
სერბეთსა და სამხრეთით ალბანეთს.
მონტენეგროში მოსახლეობის 43.16%
იგი
მონტენეგროელები არიან, ენა 63.6%-
იყო
პირველი
სახელმწიფო, ოსმალეთის
ბალკანური
რომელიც იმპერიას.
ამ
გამოეყო
ისთვის
ფორმით
მართლმადიდებელი
არსებობდა პირველ მსოფლიო ომამდე, რომლის შემდეგაც სერბების,
იგი
ხორვატებისა
სლოვენიელების იუგოსლავიის
და სამეფოს
შემადგენლობაში. სერბებთან
შევიდა
1992 დაშლის
ერთად
2003
წლიდან, შემდეგ, წლამდე
შედიოდა იუგოსლავიის სამოკავშირეო რესპუბლიკის შემადგენლობაში.
არის
სერბული,
ხოლო
ქრისტიანი
ცხოვრობს 74.24%. მონტენეგრო არ გამოირჩევა ძლიერი ეკონომიკით, მაგრამ აღსანიშნავია, რომ 2012
წელს
მილიონი
მონტენეგრომ ევროს
182.3
ღირებულების
საქონელი გაიტანა ექსპორტზე. მისი უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორებია: ხორვატია,
სერბეთი,
ბოსნია-
ჰერცოგოვინა და უნგრეთი. იმპორტმა 26
შეადგინა
864.9
მილიონი
(ძირითადად
საკვები
ელექტრონიკა).
მონტენეგროსა
და
ნატო-ს
და
ურთიერთობა
დღეს
მეტად
უმსხვილესი
იმპორტიორი
ქვეყნები
საბერძნეთი,
არიან:
სერბეთი,
ჰერცოგოვინა.
ევრო
ბოსნია-
მონტენეგრომ
შეძლო
ეკონომიკის განვითარება და სავაჭრო რეფორმების მთავარი
გატარება.
თემა,
გამახვილდება,
რაზეც არის
თუმცა ყურადღება
ნატო-სა
და
მონტენეგროს ურთიერთობა. ნატო
-
ორგანიზაციაა,
ჩრდილოეთ ამერიკისა და ევროპის 28 სახელმწიფოსგან შემდგარი სამხედროპოლიტიკური
ალიანსი.
ნატო-ს
ძირითადი
ამოცანა
ქვეყნების
თავისუფლებისა
უსაფრთხოების
მისი
წევრი და
უზრუნველყოფაა,
თემაა,
რადგან
მონტენეგრო არის ბოლო სახელმწიფო, რომელიც
რამდენიმე
თვეში
ოფიციალურად ნატო-ს წევრი გახდება. წევრად
გახდომის
მონტენეგროს
შემდგომ
მოუწევს
შემდეგი
ვალდებულებების აღება: 1.
ჩრდილო-ატლანტიკური
ხელშეკრულების
აქტუალური
ყველა
არსებული
დოკუმენტისა
და
მომენტისათვის
პოლიტიკური გაწევრიანების
მოქმედი
ნატო-ს
ყველა გადაწყვეტილების აღიარება და მიღება; 2.
აქტიურად
ფარგლებში
ჩართვა
ალიანსის
კონსულტაციისა
გადაწყვეტილების
და
მიღების
პროცესებში;
როგორც პოლიტიკური, ისე სამხედრო თვალსაზრისით.
იგი
იცავს
მოკავშირეების
საერთო
დემოკრატიულ
ფასეულობებს,
პიროვნების თავისუფლებას, კანონის უზენაესობას
და
კონფლიქტების
დამოუკიდებლობასა სუვერენიტეტს.
კეთილსინდისიერი
მუშაობა
კონსენსუსის მისაღწევად; 4.
თანხმობა
ალიანსის
ღია
კარის
პოლიტიკაზე;
უზრუნველყოფს მშვიდობიანად
მოგვარებას. ნატო-ს წევრი ქვეყნები ინარჩუნებენ
3.
სრულ და
5.
მრავალმხრივ
შეთანხმებებსა
და
პროტოკოლებში მონაწილეობა; 6.
აქტიური
გაერთიანებულ
მონაწილეობა სამხედრო
27
სტრუქტურასა
და
თავდაცვის
კოლექტიურ დაგეგმვაში;
მიმართულებები.
მონტენეგრომ
7. შეიარაღებული ძალების გამოყოფა ალიანსის მთელი სპექტრისათვის; 8.
შესასრულებელი
ადეკვატური
როგორც
უნდა ვარშავის
სამიტამდე, ასევე, ვარშავის სამიტის შემდეგ.
საბიუჯეტო
რესურსების
გაატაროს
რეფორმები
გამოყოფა
ვალდებულებათა
საინტერესოა მონტენეგროს შედარება.
განსახორციელებლად.
საქართველოსა
და
მდგომარეობის ზოგადად,
შეფასება
რეფორმების კუთხით საქართველოს
ეს არის ყველა ის ვალდებულება,
უფრო კარგი აქვს, ვიდრე მონტენეგროს.
რომელიც
თუმცა
აკისრია
ნატო-ს
წევრ
საერთაშორისო
ურთიერთობებში
ქვეყნებს.
როლს მონტენეგრომ 2009 წელს მიიღო ,,მაპი’’
გეოგრაფია
თამაშობს
–
დიდ
საქართველოს
ჩრდილოეთით რუსეთია.
– წევრობის სამოქმედო გეგმა ნატო-ში გასაწევრიანებლად.
ის
მას
ახორციელებდა სხვადასხვა
შემდეგ
რეფორმებს
სფეროში,
დემოკრატიული
მათ
შორის,
განვითარების,
მონტენეგროს
გეოგრაფიული
მდებარეობა
ბალკანეთის
ნახევარკუნძულზეც, ისე
დიდი
ხნის
სადაც წინ
არცთუ
ომები
იყო,
ხელისუფლების,
ყოფილი იუგოსლავიის დაშლის გამო
სამხედრო მშენებლობის, თავდაცვის
ნაკლებად პრობლემატურია, ვიდრე –
უნარიანობის გაძლიერების, NATO-ს
საქართველოსი.
სტანდარტების
კუთხით
აღვნიშნოთ, რომ მონტენეგროს მიღება
თავდაცვის სფეროში და მიაღწია იმ
ნატო-ში კიდევ ერთხელ ადასტურებს
ეტაპს, როდესაც შესაძლებელი გახდა
ალიანსის ღია კარის პოლიტიკას და
მისი ალიანსში მიღება.
საქართველოს გაწევრიანების შანსებსაც
სასამართლო
დანერგვის
მნიშვნელოვნად კომუნიკე,
რომელიც
ბოლო
მიიღო,
ცალსახად
მინისტერიალმა აღნიშნავს, დარჩენილი
რომ აქვს
მონტენეგროსაც
თუმცა
ზრდის.
აქვე
უნდა
თანაც
არ
უნდა დაგვავიწყდეს ისეთი ქვეყნების მიერ
განვლილი
გზა,
როგორებიც
არიან ლიტვა, ლატვია და ესტონეთი.
გარკვეული 28
ლევან თეთრაული
კოსოვოს კონფლიქტი
კოსოვოს
რესპუბლიკა
ნახევარკუნძულზე
ბალკანეთის
მდებარეობს
და
მისი დამოუკიდებლობა გაეროს 106 ქვეყნის
მიერაა
მიუხედავად
ამისა
აღიარებული. მისი
სტატუსი
დღემდე საკამათოა. დღეს დღეისობით ბრიუსელის შეთანხმების საფუძველზე კოსოვოს
ხელისუფლება
აკონტროლებს
ქვეყანას
და
გაუქმებულია სერბეთის ავტონომია, თუმცა
დამოუკიდებლობამდე
კოსოვომ დიდი გზა განვლო. შიდა
ეთნიკური
დაძაბულობა
1989 წელს კი ვითარება მკვეთრად როდესაც
სხვადასხვა სპეციალური შეუჩერა
მილოშევიჩმა
გზებით და
შევიწროება. ალბანელებმა
კოსოვოს
ავტონომიის
სტატუსი
დაიწყო
ეთნიკური
ალბანელების
კულტურული იმავე
წელს
იბრაჰიმ
ხელმძღვანელობით არაძალადობრივი
და
დამოუკიდებელი
ინსტიტუტების შექმნა. 1990
წელს
კოსოვო
რესპუბლიკად
გამოცხადდა
იუგოსლავიის
შემადგენლობაში,
1991
წელს
მიღებული იქნა კონსტიტუცია, 1992 წელს
კოსოვო
გამოცხადდა,
დამოუკიდებლად თუმცა
აღიარება
მხოლოდ ალბანეთისგან მიიღო. რუგოვას
რადიკალი
ოპონენტები
თვლიდნენ, რომ მათი მოთხოვნები
კოსოვოში 1980-იან წლებში დაიწყო, გაუარესდა,
მოძრაობები
კოსოვოს რუგოვას დაიწყეს
სეპარატისტული
მშვიდობიანი
გზით
დაცული
არ
იქნებოდა, სწორედ ამიტომ 1996 წელს კოსოვოს
განმანთავისუფლებელმა
არმიამ და ეთნიკური ალბანელების პარტიზანულმა ჯგუფებმა ჩაანაცვლეს არაძალადობრივი
მოძრაობები
და
სერბეთ-იუგოსლავიის შეიარაღებული
ძალებისთვის
წინააღმდეგობის გაწევა დაიწყეს. 1998
წლისთვის
განმანთავისუფლებელი
კოსოვოს არმიის
ქმედება შეიძლება შეფასდეს, როგორც 29
შეიარაღებული აჯანყება. სერბულმა
კოსოვოს
და იუგოსლავიურმა ძალებმა სცადეს
არმია
რეგიონზე კონტროლის აღდგენა. ეს
ხელახლა შეჯგუფდა, შეიარაღდა და
პერიოდი ცნობილია განვითარებული
განაახლეს შეტევები. სერბულმა და
კონფლიქტის
იუგოსლავიურმა
სტადიით,
სადაც
განმანთავისუფლებელი “განიარაღების”
პერიოდში
ძალებმა
ამას
ფიქსირდება ძალადობის გამოყენების
მძლავრი, დაუნდობელი შეტევითვე.
უამრავი ფაქტი. ომმა ყველაზე მეტად
გაერთიანებული ერების უშიშროების
მკვიდრი მოსახლეობა დააზარალა. ამ
საბჭომ დაგმო ძალის გადაჭარბებით
დროისათვის
გამოყენება
ტოვებს
უამრავი
კოსოვოს.
დევნილი
ოფიციალური
მონაცემებით მილიონამდე ალბანელს მოუწია ქვეყნის დატოვება.
და
დააწესა
ემბარგო,
თუმცა ძალადობრივი ქმედებები მაინც გაგრძელდა. 1999 წლის თებერვალში, საფრანგეთში,
კოსოვოს კონფლიქტის მიმდინარეობა
დიპლომატიური
მედიის მიერ აქტიურად შუქდებოდა,
დაიწყო,
რამაც
ჩაიშალა. 24 მარტს ნატო-მ სერბული
საერთაშორისო
მიიპყრო.
ყურადღება
მსოფლიოს
მოლაპარაკებები
თუმცა
მომდევნო
თვეში
წამყვანი
სამხედრო
ნაწილების
ქვეყნების არაფორმალურმა კოალიციამ,
დაბომბვა
დაიწყო.
რომელშიც
იუგოსლავიამ და სერბეთმა განდევნა
შედიოდა
ბრიტანეთი, იტალია მოთხოვნა,
აშშ,
გერმანია,
და
საფრანგეთი,
რუსეთი
რომლის
დიდი
წამოაყენა
შემადგენელი
პუნქტებიც იყო: კოსოვოში ცეცხლის შეწყვეტა, ჯარების
სერბულ-იუგოსლავიური გამოყვანა
კონფლიქტური
ზონიდან, ლტოლვილთა დაბრუნება და საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიის შეუზღუდავი მუშაობა.
კოსოვოს
ალბანელი
საჰაერო საპასუხოდ მოსახლეობა,
რასაც მოყვა მასობრივი გადაადგილება ალბანეთში,
მაკედონიასა
მონტენეგროში ნატო-ს სამხედრო ჩარევა 11 კვირა გაგრძელდა და ბელგრადამდე მიაღწია. ივნისში ხელი
ნატო-მ
და
მოაწერეს
შეთანხმებას
იუგოსლავიამ სამშვიდობო
რომელიც
მილოშევიჩმა, რომელიც 1997 წლიდან
ისახავდა
უკვე იუგოსლავიას ედგა სათავეში ვერ
ლტოლვილი
განახორციელა
დაბრუნებას. ამის შემდეგ
ყველა
მოთხოვნა.
და
ჯარების
მიზნად
გაყვანასა
და
ალბანელების სერბების 30
უმეტესობამ
რეგიონი
კოსოვოში
დატოვა.
განლაგებული
იქნა
გაერთიანებული ერების სამშვიდობო ძალები
და
ის
ოფიციალურად
დაექვემდებარა მის ადმინისტრაციას. 2008
წელს
კოსოვოს
დამოუკიდებლობის
აღიარებამდე
კოსოვო
სუვერენულ
106 ქვეყნის მიერაა აღიარებული კონფლიქტში
გადაიკვეთა
კოსოვო
ქრისტიანული
შემადგენლობაში
სერბეთი
დაპირისპირებამ
აყენებდნენ. კოსოვო
ალბანეთის
აზრით
აუცილებლად
უდნა
სერბეთის
იყო
მისი
მოსახლეობას კი ძირითადად მუსლიმი ალბანელები
მოთხოვნებს
ორი
ინტერესი - სერბეთის და ალბანეთის.
მოლაპარაკებების დროს ალბანეთი და თავიანთ
სახელმწიფოდ
მიიპყრო
(87%)
შეადგენდნენ.
გაეროს
აშშ-ს,
ევროკავშირის
გარდა
რუსეთისა
და
ყურადღება.
აშშ
გამოყოფილიყო ცალკე სახელმწიფოდ,
საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ
რადგან
ცდილობდა
მხოლოდ
ამ
გზით
გავლენის
სფეროების
აღიკვეთებოდა ძალადობა (რომელსაც
გაფართოებას.
რუსეთი,
მილოშევიჩის მმართველობის დროს
გაძლიერებას
ცდილობდა
გენოციდის
სერბეთს
სახე
ჰქონდა),
ხოლო
უჭერდა
და
რომელიც მხარს
მოითხოვდა
სერბები კოსოვოს დამოუკიდებლობის
საერთაშორისო პრინციპების დაცვას.
წინააღმდეგები
ევროკავშირის
ავტონომიის
იყვნენ
და
ფარგლებში
მას
ეროვნულ
მთავარი
კონფლიქტის
მიზანი
რეგულირება
კი იყო,
სუვერენიტეტს სთავაზობდნენ. ისინი
ამიტომ ორივე მხარესთან მჭიდროდ
რეგიონს
თანამშრომლობდა.
თავიანთ
მიიჩნევდნენ
და
ბალკანეთის
მთლიანობად მის
გამოყოფას
დესტაბილიზაციის
დასაწყისად აღიქვამდნენ. 2008
წელს
ალბანელები მოვლენებს
კოსოვოში
მიმდინარე
უნიკალურ
მოვლენად
მიიჩნევდნენ,
კოსოვომ
თავი
თუმცა
ის
მაინც
შეიძლება აღმოჩნდეს ცუდი მაგალითი
დამოუკიდებლად გამოაცხადა. მისი
ქვეყნებისთვის,
დამოუკიდებლობა
ავტონომიურ რესპუბლიკებთან აქვთ
შეერთებულმა
ცნო შტატებმა
ევროსაბჭოს
გავლენიანმა
თუმცა
სერბეთმა.
არა
ამერიკის და
წევრებმა, დღეისთვის
რომლებსაც
პრობლემა. დამოუკიდებლობას
კოსოვოს არ
აღიარებს
ევროკავშირის ხუთი სახელმწიფო, მათ 31
შორის არც საბერძნეთი და ესპანეთი, რომლებსაც საკუთარი ტერიტორიული პრობლემები კოსოვოს
აქვთ
და
შემთხვევამ
არ
უნდათ ევროპაში
საზღვრების ცვლილების პრეცედენტი დაამკვიდროს.
ამავე
მიზეზით
არ
ცნობს კოსოვოს დამოუკიდებლობას საქართველოც.
32
მანო გიორგაძე
ნატო-ს როლი მშვიდობის უზრუნველყოფაში – კოსოვო
ბრიუსელის შეთანხმების საფუძველზე
შექმნა, რომელთა მიზანიც საბოლოოდ
დღეისათვის
დამოუკიდებლობის მიღება იქნებოდა.
კოსოვოს
მთლიანად
მთავრობა
აკონტროლებს
ქვეყნის
1990
წლის
2
ივლისს
კოსოვომ
ტერიტორიას და სერბეთის ავტონომია
იუგოსლავიის შემადგენლობაში თავი
გაუქმებულია.
შეთანხმების
რესპუბლიკად გამოაცხადა, ხოლო 1991
საფუძველზე სერბეთმა კოსოვო აღიარა,
წლის სექტემბერში მათ კონსტიტუციაც
როგორც
მიიღეს.
ამავე
ავტონომია
და
არა
სახელმწიფოდ. შიდა
1992 წელს მან თავი დამოუკიდებელ
ეთნიკური
დაძაბულობა
სახელმწიფოდ
კოსოვოში 1980-იან წლებში გამწვავდა.
მხოლოდ
ამ
აქტიურდება
აღიარება.
ლატენტური
შეთანხმებამ
პერიოდში
კონფლიქტის
გამოაცხადა
ალბანეთისგან 1995
წლის
ბოსნიის
(გამოუმჟღავნებელი, ფარული) სტადია.
მოუღო.
1989
საზოგადოებისათვის
წელს
სხვადასხვა
გზებით
და მიიღო
დეიტონის ომს
ბოლო
საერთაშორისო გაურკვეველი
მილოშევიჩმა კოსოვოს სპეციალური
იყო კოსოვოში მიმდინარე მოვლენები.
ავტონომიური სტატუსი შეუჩერა და
1996
დაიწყო
განმათავისუფლებელმა
ეთნიკური
ალბანელების
კულტურული გამოიკვეთა
და
ეთნო-პოლიტიკური
ჯგუფმა არაძალადობრივი მოძრაობები
არაძალადობრივი დამოუკიდებელი
არმიამ
ეთნიკურ ალბანელთა პარტიზანულმა
ალბანელებმა
მოძრაობები
კოსოვოს
შევიწროება.
კონფლიქტის ტერიტორია. კოსოვოს
წელს
ჩაანაცვლეს დაიწყეს
სეპარატისტული და
სხვადასხვა
და
დაიწყეს
წინააღმდეგობების გაწევა სერბეთისა და
იუგოსლავიის
შეიარაღებული
ძალებისათვის.
ინსტიტუტების 33
1990 წლიდან მშვიდობიანი გამოყოფის
დროს
მცდელობის
ადამიანები
წლებში
ჩაშლისა
ალბანური
და
1997-99
შეიარაღებული
ყველაზე
მეტად
რიგითი
დაზარალდნენ.
კონფლიქტის
დროს
დაახლოებით
ამბოხის შემდგომ ნატო-მ 78 დღიანი
ერთი მილიონი ალბანელი წამოვიდა
თავდასხმა
ან გამოაგდეს კოსოვოდან. 1991 წელს
განახორციელა
იუგოსლავიაზე, რათა კოსოვოს ომი
ზოგიერთი
შეეჩერებინა.
მოკლული
ნატო-ს ძირითადი მიზნები კოსოვოში იყო:
11
დაფიქსირდა.
მილოშევიჩმა
დაუშვა
საჯარისო
ათასი ივნისში
უცხოური
ნაწილების
ყოფნის
ნებართვა კოსოვოს ტერიტორიაზე და
კრიზისის
მშვიდობიანი
გზით
დარეგულირება;
მონაცემებით
1999 წლის მაისიდან მოყოლებული
სტაბილურობისა უსაფრთხოების
თავისი ჯარების გაყვანა ბრძანა.
და უზრუნველყოფა
საერთაშორისო
უამრავი დანაშაული და ძალადობა დააფიქსირა
მეზობელ სახელმწიფოებში.
სერბეთის მალევე გაიმართა
კონფერენცია
და
საზოგადოებამ
რომელიც
იუგოსლავიისა მეთაურობის შეფასდა
და
მხრიდან, ძალადობად
მომზადდა პროექტი, სადაც კოსოვოს
კაცობრიობის წინაშე. 2000 წლიდან
ავტონომია უნდა განახლებულიყო და
კოსოვოს ომის შემდეგ გაეროს ძალებმა
ნატო-ს
იკისრეს
სამშვიდობო
გაეკონტროლებინათ
ძალებს კონფლიქტის
მმართველობით-
ინსტიტუციური როლი.
ზონა. 2008 წლის 17 თებერვალს პარლამენტმა 1999 წლის 24 მარტს და 10 ივნისს
კოსოვოს
ნატო-ს ძალები იძულებული გახდნენ
დამოუკიდებლობა
დაებომბათ
მიიღო
იუგოსლავია,
მილოშევიჩის
რათა
შეიარაღებული
რესპუბლიკის გამოაცხადა
აღიარება
დამოუკიდებელი
და
რამდენიმე სახელწიფოსგან
დაჯგუფებები კოსოვოდან გაეყვანათ.
(საბერძნეთი, ალბანეთი, მონტენეგრო,
გაგრძელდა ალბანელ პარტიზანებსა
იუგოსლავიის ყოფილი რესპუბლიკა
და
მაკედონია,
იუგოსლავიის
ძალებს
შორის
შეტაკებები და, სამწუხაროდ, ამ ომის
ამერიკის
შეერთებული
შტატები და სხვა). 34
2008
წელს
კოსოვოს
დამოუკიდებლობის
აღიარებამდე
ცდილობდა ეთამაშა
ნეიტრალური რუსეთისა
როლი
და
აშშ-ს
მოლაპარაკებების პროცესში ალბანეთი
გეოპოლიტიკურ ბრძოლაში და გაეროს
და სერბეთი თავიანთ მოთხოვნებს
ძალების
აყენებდნენ
კოსოვოს
საკითხთან
კონფლიქტი
მიმართებაში.
ალბანეთი
აქტიურად
სერბეთთან
უჭერდა
მხარს
კოსოვოს
დამოუკიდებლობას, რადგან ეს მათი აზრით
ერთადერთი
გზა
იყო
კოსოვოელთა თვითგამორკვევისა და ძალადობის აღკვეთისათვის (რომელიც გენოციდის
სახით
ხდებოდა
მილოშევიჩის
დროს).
კოსოვოს,
როგორც კონფლიქტურ ტერიტორიას, განსაკუთრებულ
შემთხვევად
განიხილავდა და მას სერბეთის მიერ 1912 წელს დაპყრობილ ტერიტორიად მოიაზრებდა.
დახმარებით და
მოეგვარებინა
ალბანეთთან
ჰქონოდა
და
კარგი
ურთიერთობა. აუცილებელია კოსოვოში
აღინიშნოს,
დაძაბული
მიმართ
რომ
ვითარების
ჩრდილოატლანტიკური
ალიანსის
დამოკიდებულება
ხასიათდება
გარკვეული
სირთულეებითა
და
წინააღმდეგობებით.
თუმცა
უნდა
ითქვას, რომ ამ პრობლემის არსებობამ განაპირობა
ნატო-ში
დადებითი
მიმართულებით ცვლილები, რადგანაც მნიშვნელოვნად
გაიზარდა
მისი
რაც შეეხება სერბეთს, იგი წინააღმდეგი
საერთაშორისო ავტორიტეტი (გაეროს
იყო
ავტორიტეტის
დამოუკიდებლობისა
ავტონომიის
ფარგლებში
და
კოსოვოს
დაცემის
პარალელურად).
კოსოვოში
ნატო-ს
ეროვნულ სუვერენიტეტს სთავაზობდა.
მოქმედებამ დიდი გავლენა იქონია
საინტერესოა
თანამედროვე
კოსოვოს
შემთხვევის
უნიკალურობის საკითხი, რომელსაც
სამართლის
ალბანეთი აღიარებდა, თუმცა სერბეთი
ნორმების
მიიჩნევდა, რომ კოსოვოს შემთხვევა
საქმეში.
ბევრი
ალიანსის
სხვა
შემთხვევის
მსგავსია,
საერთაშორისო პრინციპებისა
ახლებურად ნატო-ს
გააზრების
საშუალება
ფარგლებს
და მიეცა გარეთ
ისეთების როგორებიცაა: ქურთისტანი,
განეხორციელებინა
ქაშმირი, ბასკეთი, კვებეკი, ტაივანი,
ფართომასშტაბიანი
ტიბეტი,
ამ
ოპერაცია, რომლის მთავარი მიზანიც
ევროკავშირი
ეთნიკური წმენდის თავიდან აცილება
აფხაზეთი
კონფლიქტში
და
ა.შ.
სამხედრო
35
გახლდათ.
მეორე
მსოფლიო
ომის
იძულებული
გახადა
სამხედრო
შემდეგ ეს იყო პირველი შემთხვევა,
კამპანია გაეროს უშიშროების საბჭოს
როდესაც დემოკრატიული ქვეყნების
თანხმობის გარეშე ეწარმოებინა.
ალიანსმა სამართლიანობის აღდგენა და მორალური ფასეულობების დაცვის პრინციპები არსებულ საერთაშორისო ნორმებზე მაღლა დააყენა.
ნატო-ს გადაწყვეტილება სუვერენული სახელმწიფოს წინააღმდეგ სამხედრო ძალის
გამოყენების
შესახებ
წარმოადგენდა ახალ ეტაპს ალიანსის
მაშინ, როცა ალიანსის ყოველგვარმა
50-წლიან
მცდელობამ,
მშვიდობიანი
მხრიდან
მოეგვარებინა
კოსოვოში
გზით
ისტორიაში. ამ
ალიანსის
გაბედულ
ნაბიჯს
არსებული
თვისობრივი ცვლილებები შეჰქონდა
კონფლიქტები, არ მოიტანა რეალური
არა მარტო ალიანსის კონცეფციაში,
შედეგი იუგოსლავიის ხელისუფლების
არამედ საერთაშორის სამართალშიც.
არაკონსტიტუციური პოზიციის გამო, ნატო
იძულებული
გახდა
განეხორციელებინა
სამხედრო
ოპერაცია სუვერენული სახელმწიფოს (იუგოსლავიის რესპუბლიკის)
ფედერაციული წინააღმდეგ,
რისი
მიზეზიც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, კოსოვოელი ალბანელების მასშტაბური ეთნიკური წმენდა იყო.
ნატო და მისი წევრი სახელმწიფოები მყარად
აფიქსირებდნენ
პოზიცია,
რომ
სუვერენიტეტი
არ
თავიანთ
სახელმწიფო უნდა
იყოს
იმუნიტეტი კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულის ნატო
ჩასადენად.
თავის
საერთაშორისო მორალურ
ამგვარად,
მოქმედებაში
სამართალზე
საწყისს
და
მაღლა
ადამიანის
საერთაშორისო სამართლის კუთხით ამ
უფლებათა დაცვის პრინციპს ანიჭებდა
ოპერაციის ყველაზე მნიშვნელოვანი
უპირატესობას.
მომენტი
იყო
ის,
რომ
გაეროს
უშიშროების საბჭოში მისი მუდმივი წევრები:
რუსეთის
ჩინეთი
ფედერაცია
და
იუგოსლავიის
ეწინააღმდეგებოდნენ
სამხედრო განხორციელებას,
ტერიტორიაზე ოპერაციების რამაც
ალიანსი 36
გამოყენებული ლიტერატურა: -
Britannica, T. E. (n.d.). Kosovo conflict;
-
NATO’s role in Kosovo. (2015, November 30);
-
NATO’s role in relation to the conflict in Kosovo. (1999, July 15);
-
ჩიტაძე, ნ. (2006). ნატო – ჩრდილოატლანტიკური ალიანსი მსოფლიოში მშვიდობისა და სტაბილურობის მთავარი გარანტი.
გიო ხაჭვანი
საქართველოს როლი ISAF-ის მისიაში
მას შემდეგ თითქმის თხუთმეტი წელი
გვერდში
გავიდა, რაც 2001 წლის 20 დეკემბერს
სახელმწიფოებს და თავს მათი ოჯახის
გაეროს უშიშროების საბჭოს
ნაწილად
რეზოლუციის
საფუძველზე
№1386
უდგას მიიჩნევს.
ევროპულ მეორე
დიდი
შეიქმნა
ნაბიჯი, რომელიც ISAF-ის მისიაში
ISAF-ი, NATO-ს უსაფრთხოების მისია
საქართველომ გადადგა, იყო ქაბულში
ავღანეთში. მასში მონაწილეობისა და,
დისლოცირებული
შესაბამისად,
ავღანეთში
მშვიდობის
კონტიგენტის
დამყარების
სურვილი
გამოთქვეს
ქვეითთა
NATO-ს არაწევრმა სახელმწიფოებმაც. მათ შორის იყო საქართველოც. 2004
წელს
გადაწყვიტა შეეტანა მისიაში.
ქართულმა საკუთარი
გლობალური ავღანეთში
ბრიგადის
მე-2
გაგზავნა
სამხედროთა
ავღანეთში
“მოღვაწეობა“ ძირითადად ჰელმანდის
წვლილი
პროვინციას
ხასიათის
საქართველოს
საპრეზიდენტო
დასახმარებლად
(დაქვემდებარება) 2009 წელს. ქართველ
მხარემ
ფრანგული
უკავშირდება. როლი
აღნიშნულ
რეგიონში მას შემდეგ გაიზარდა, რაც
არჩევნების პერიოდში უსაფრთხოების
2010
დაცვის
სამხედრო მოსამსახურეთა 750 კაციანი
მიზნით
ბატალიონის
მე-16 50
მოსამსახურე 100
დღით
სამთო სამხედრო
შემადგენლობა
გაიგზავნა
ქვეითებს
გერმანული შეიარაღებული ძალების მხარდასაჭერად.
აღნიშნული
გადაწყვეტილება შეიძლება შეფასდეს როგორც
სამხედრო,
ასევე
დიპლომატიური თვალსაზრისითაც. ეს იყო
მკაფიო
წლის
სიგნალი
დასავლეთისადმი, რომ საქართველო
აპრილში
ქართველ
აშშ-ს
შეუერთდა.
საზღვაო თუმცა
ეს
მხოლოდ დასაწყისი იყო. ქართულმა შეიარაღებულმა ძალების რაოდენობამ
პიკს
ავღანეთში
2012
წლის ოქტომბერში მიაღწია, როდესაც სამხედრო
მოსამსახურეთა
რიცხვი
წინა წლებთან შედარებით გაორმაგდა 38
და
1571
გახდა.
ავღანეთში
გლობალური
ხასიათის
დისლოცირებული სამხედრო ძალის
ქვეყნის
რაოდენობის
სამხედრო
ქაბულში,
სპეციალური
სამთო
არაწევრ
მიხედვით
NATO-ს
სახელმწიფოთა
საქართველომ
პირველ
შორის ადგილზე
სრულ
ყანდაარში
მისიისგან
იზოლაციას.
50
ხოლო ბატალიონი
მშვიდობის
დასაცავად
გადაინაცვლა.
დარჩა.
ჩვენი შეიარაღებული ძალები მალევე
სამწუხაროდ, იყო მსხვერპლიც. მისიის
მოექცნენ დასავლეთის ყურადღების
განმავლობაში მთლიანობაში დაიჭრა
ცენტრში:
435, გარდაიცვალა 31. 2010 წლის 5
”დიდად
ვაფასებთ
საქართველოს აქტიურ მხარდაჭერას
სექტემბერს
ჩვენს
დატრიალდა,
ოპერაციებში-წარსულსა
დღეს…
ვაფასებთ
და
ქართველ
პირველი
ტრაგედია თვითნაკეთმა
ასაფეთქებელმა
მოწყობილობამ
სამხედროთა პროფესიონალიზმსა და
შეიწირა 28 წლის ლეიტენანტი მუხრან
სიმამაცეს,
შუკვანი. თითქმის ერთი თვის შემდეგ,
პატივს
ვცემთ
მათ
თავგანწირვას“, – განაცხადა NATO-ს
30
გენერალურმა მდივანმა ანდერს ფოგ
ქართველის სიცოცხლე იმსხვერპლა.
რასმუსენმა
NATO-საქართველოს
თავდაცვის სამინისტროს კომიტეტის შეხვედრაზე. ავღანელ
გზების
კონტროლი,
სამხედროებთან
პატრულირება
და
ქართველი
სამხედროების
ყოველდღიური ყოფის ნაწილი გახდა. ივნისამდე.
ამ
2014
დღეს
წლის
(ჰელმანდის
პროვინცია)
დაეშვა
საქართველოს
დასრულდა 4
21
თებერვალი-კაპრალი
გიორგი
ავალიანი;
5
მარტი
–
კაპრალი
გიორგი
ვერსკიანი;
24 მაისი – უმცროსი სერჟანტი ლავროსი ივანიძე; 1
ლეზერნეკის
ბაზაზე
სამხედროთა
15
სამხედრო დროშა,
ოთხი
ადგილობრივ ურთიერთობა
გრძელდებოდა
ნაღმმა
2011 წელი:
ერთად
მოსახლეობასთან
ასე
სექტემბერს,
წლიანი
ქართველ ბრძოლა
8 ივნისი – რიგითი გია გოგუაძე;
28 აგვისტო – უმცროსი სერჟანტი რეზო ბერიძე;
რეგიონში. თუმცა ეს არ ნიშნავდა 39
30 დეკემბერი – კაპრალი ბესიკ
ბაგრამის
ავიაბაზაზე
ნინიაშვილი.
მხარდასაჭერად.
ამერიკელთა
ეს იმ ქართველ გმირთა არასრული
მიუხედავად სიძნელეებისა, რომლებიც
ჩამონათვალია,
ISAF-ში საქართველოს მონაწილეობას
რომლებმაც
უცხო
მიწაზე მშვიდობის დაცვას შესწირეს
უკავშირდებოდა,
თავი.
იმდროინდელმა
დავასკვნათ, რომ აღნიშნულ მისიაში
მინისტრმა ირაკლი
მონაწილეობის შემდეგ საქართველო
ალასანიამ განაცხადა, რომ ქართველ
კიდევ უფრო დაუახლოვდა დასავლურ
სამხედროთა
კაციანი
სივრცეს და გაუჩნდა უფრო რეალური
შემადგენლობა განაგრძობდა NATO-ს
შანსი NATO-ს წევრობისა. 2008 წლის
არასაბრძოლო მისიაში მონაწილეობას
ბუქარესტის
ავღანეთში.
მაგალითია.
2014
წელს
თავდაცვის
750
ერთი
შეუერთდებოდა
ასეული
მაზარ-ი-შარიფში
შეგვიძლია
სამიტი
ამის
ალიანსის
ნათელი წევრი
სახელმწიფოთა ლიდერები ერთხმად
დისლოცირებულ
გერმანულ
შეთანხმდნენ,
კონტიგენტს,
დარჩენილ
აუცილებლად გახდება NATO-ს წევრი.
ხოლო
რომ
საქართველო
სამხედროთა ნაწილი გაიგზავნებოდა
გამოყენებული ლიტერატურა: -
http://civil.ge/eng/article.php?id=28590
-
http://civil.ge/eng/article.php?id=27498
-
http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_38988.htm
-
http://civil.ge/eng/article.php?id=26142
-
http://www.civil.ge/eng/article.php?id=25465
40
მარიამ ბიწაძე
,,ისლამური სახელწიფო“ და მისი მოდერნიზაციის პოლიტიკა
,,ისლამური სახელმწიფოს” შეტევაზე
ექსპერტი
გადასვლის
დღიდან,
ტერორისტულ
უამრავი
ვიდეო
გავრცელდა,
სასტიკი
მკვლელობებია
სუნიტი
მუჯაჰედები
რომელზეც ასახული.
დაუნდობლად
ინტერნეტით
ექცევიან
ყველა
განსხვავებული რელიგიის ადამიანებს – ქრისტიანებს, იეზიდებს, შიიტებს. მათთვის ვინც სუნიტი არაა, ყველა დამნაშავეა
და
დასაყენებელია.
„სწორ მათი
გზაზე” სისასტიკე
იქამდე მივიდა, რომ ალ-ქაიდამაც კი უარი განაცხადა ამ ორგანიზაციასთან კავშირზე და განცხადება გაავრცელა, რომ მათთან არავითარი კავშირი არ აქვთ და შესაბამისად პასუხს არ აგებენ მათ ქმედებებზე.
ISIS-ს,
აღნიშნავს,
რომ
დაჯგუფებას,
არაფერი
აქვს
ამ იგივე
საერთო
რელიგიასთან. საერთაშორისო
საქველმოქმედო
ფონდის თავმჯდომარე ემა ნიკოლსონი, რომელიც
ერაყში
წელიწადში
რამდენჯერმე ჩადის და 3 მილიონზე მეტ დევნილთან მუშაობს ამბობს, რომ დაჯგუფების
მესიჯი
ისლამური,
მათ
ისლამზე.
აქედან
აღნიშნული
არის
არაფერი
იციან
გამომდინარე, ტერორისტული
გაერთიანება,
რა
ნებისმიერი
თქმა
უნდა,
ადამიანისა
და
სახელმწიფოსათვის საფრთხეს,
არ
მათ
წარმოადგენს შორის
იმ
,,ისლამური სახელმწიფოს“ საფრთხე
მუსლიმებისთვისაც,
არა მარტო ერთ რომელიმე ქვეყანას,
ტერორისტული
არამედ მთელ მსოფლიოს ემუქრება.
რიგებში არ ირიცხებიან. საინტერესოა,
უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს
რა
ის
ვაჰაბისტების
ფაქტი,
მუსლიმური გამტარებელი,
რომ
ვაჰაბიზმი
არაა
იდეოლოგიის პირიქით,
მრავალი
განაპირობებს
რომლებიც ორგანიზაციის ეგრეთწოდებული
,,პოპულარობას“,
რაც
მათ რიგებში ადამიანთა რაოდენობის პერმანენტული ზრდით გამოიხატება. 41
„ისლამური სახელმწიფო სოციალურ
ინტეგრაციის
მედიას
იგულისხმება
მოდერნიზაცია.
მასობრივი
კომუნიკაციების
ისე
როგორც
ოსტატურად
ეს
აქამდე
ექსტრემისტულ
იყენებს,
არც
ერთ
ორგანიზაციას
არ
დონის
საშუალებებით სახელი გაითქვეს და
გაუკეთებია“. დაჯგუფების კამპანიას
მათი
მარუფი ეფექტურს უწოდებს, „რადგან
ადამიანისათვის
ჯგუფი
აღმოჩნდა.
ახალი
წევრების
მიზიდვას
მოკლე ვადებში ახერხებს“. ექსტრემიზმის უსაფრთხოების კვლევის
ექსპერტი,
საგანი
საქმიანობა
და
რომლის
ისლამიზმი
და
მათ
ხმა
მსოფლიოს
ადვილად
მიაწვდინეს,
ისლამური
მათ
კამპანია
განსაკუთრებით
ახალგაზრდებზე მოქმედებს.
ექსტრემიზმის
პროგრამის
დირექტორის თქმით,
ლორენ
ისლამური
ზოვიდინოს სახელმწიფო
წინამორბედი ალ-ქაიდისგან მესიჯის გავრცელების მეთოდით გამოირჩევა: „თუ ალ-ქაიდა მისი ლიდერის ოსამა ბინლადენის
გრძელ
ვიდეოებს
ავრცელებდა, ისლამური სახელმწიფო ინვესტიციას აკეთებს.
სოციალურ
ისინი
თავიანთ
მედიაში მესიჯებს
ძალიან ჭკვიანურად ავრცელებენ“, რაც მეტად
მოსახერხებელია
ვაჰაბისტებისათვის. თანამდეროვე
თავად სწორედ
მსოფლიოსთან
მათი
ამიტომ რიგებს.
მოსახლეობას შესაბამისად
მიერ
,,პრესტიჟის“ მასმედიის
მიზეზი
გონივრული
გამოყენებაა, რაც განასხვავებს მას ალქაიდასაგან.
ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტის
კი
დაჯგუფებამ მასშტაბური სახე მიიღო. ვაჰაბისტების
მედია-
მიმზიდველიც
ტერორისტთა
პოლიტიკური ძალადობაა ამბობს, რომ სახელმწიფოს
ზოგიერთი
სწორედ
შეუერთდნენ
მკვლევარი
ზრდაში
ტაქტიკის
სწორედ
შერჩეული
წყალობით
,,ისლამურმა
სახელმწიფომ ,,წარმატებასაც მიაღწია. სირიის
კონფლიქტის
დაწყებისთანავე
,,ისლამურ
სახელმწიფოს“ მხოლოდ
შეუერთდნენ
ერაყისა
და
არა სირიის
მოქალაქეები, არამედ თურქეთიდან, ევროპიდან
და
ყოფილი
საბჭოთა
კავშირის ქვეყნებიდან ჩასული სუნიტი მუსლიმები.
თურქული
მედიის
ინფორმაციით, 1000-მდე თურქეთის მოქალაქე
გადაიბირეს
,,ისლამური
სახელმწიფოს“, იგივე დაეშის, წევრებმა, რომლებიც ჯერ სირიაში იბრძოდნენ, შემდეგ უკვე ერაყში.
42
ამ
დროისთვის
გავრცელებული
ნებს
კიბერ
სივრცეს,
რომლის
ინფორმაციის თანახმად, ,,ისლამური
შეზღუდვაც თავად დაეშს დაასუსტებს,
სახელმწიფოს“
მოუსპობს
არმია
დაახლოებით
კომუნიკაციის
ერთ-ერთ
31000 ადამიანს შეადგენს და ეს რიცხვი
მასშტაბურ საშუალებას და შეაფერხებს
დღითი დღე იზრდება, სამწუხაროდ“.
ახალი წევრების შემატებას, რომელთა
ერთ-ერთი მექანიზმი, რომელიც მათ
დიდი ნაწილი ახალგაზრდები არიან.
ოპერატიულობასა
ISIS-ში
და
ქართველი
ორგანიზებულობას შეაფერხებს, იქნება
ხვდებიან,
კიბერ-სივრცის
გატარებას
ნაწილობრივი
რაც
ახალგაზრდებიც
სასწრაფო
საჭიროებს.
ზომების ზემოთ
კონტროლი, რასაც თავად ,,ისლამური
მოყვანილი რიცხვები საგანგაშოა და
სახელმწიფო
კარგად
იყენებს.
საკმაოდ
ესაა
მათი
შედეგიანად ერთ-ერთი
უძლიერეასი იარაღი. მოდერნიზებული
ასახავს
დაეშის
მიერ
წარმოებული კიბერ თუ სხვა სახის პოლიტიკის შედეგებს.
,,ისლამური
სახელმწიფო“ დიდი ,,წარმატებით“ იყე
გამოყენებული ლიტერატურა: -
http://www.ttimes.ge/archives/52111
-
http://www.ttimes.ge/archives/35752
-
http://www.amerikiskhma.com/content/newseum-isis-propaganda/3018868.html
-
http://www.amerikiskhma.com/content/isis-foreign-fighters/3065411.html
-
http://www.newpress.ge/staties_id/2106
-
http://iveria.biz/print:page,1,781-isis-.html
43
ანა აბულაძე
კონფლიქტის ახალი ფორმა – ჰიბრიდული ომი
დღესდღეობით ლექსიკონში
პოლიტიკურ
ტერმინი
ნებისმიერი
მოწინააღმდეგე
„ჰიბრიდული
ერთდროულად იყენებს კონვენციური
ომი“ თვალსაჩინო ადგილს იკავებს.
იარაღის, არარეგულარული ტაქტიკის,
ბოლო
ტერორიზმისა
ათწლეულის
განმავლობაში
და
ახალი საბრძოლო სტრატეგია მეტად
ქცევის
აქტუალური
საომარი
მოქმედებების
სივრცეს
საკუთარი
პოლიტიკური
მიზნების
გახდა
მსოფლიო
პოლიტიკის სცენაზე. ევრო-ატლანტიკურ იზრდება
ისეთი
რაოდენობა, ომის
სივრცეში კონფლიქტების
რომლებიც
დასავლურ
შესაბამის
კრიმინალური
კომბინაციასა
და
მისაღწევად“. ამერიკის
შეერთებული
„არ ჯდება
სამხედრო
ექსპერტებმა
კატეგორიებში“.
საუკუნის
მიწურულს
შტატების კი
XX
სამხედრო
შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ ამ
დაგეგმარების პრაქტიკაში შემოიღეს
კონფლიქტების
„ჰიბრიდული საფრთხეების” (Hybrid
ანალიზიდან
არის
მიღებული თანამედროვე წარმოდგენა
Threats)
ჰიბრიდული
დაკავშირებული „ჰიბრიდული ომების”
ომის
შესახებ,
და
შესაბამისად,
მასთან
რომელშიც სტრატეგიული ამოცანების
ახალი ცნება – საომარი მოქმედების
მისაღწევად, ომის ფორმების განზრახ
ფორმა,
აღრევას ვხედავთ.
შემადგენლობის,
საშუალებების,
მომზადების
და
ამერიკელი სამხედრო ანალიტიკოსის ფრენკ
ჰოფმანის
კონფლიქტების
თანამედროვე
სხვადასხვა
ანალიზში ჰიბრიდული
ფორმის
საფრთხეები
შემდეგნაირად არის განსაზღვრული: „ჰიბრიდული საფრთხეებია, როდესაც
რომელშიც დონისა
სხვადასხვა ხასიათის
ძალებია ჩართული. თუმცა ის, რაც ჰიბრიდულ გამოწვევებს აშკარად ახალ ფენომენად
აქცევს,
არასამხედრო
საშუალებების მნიშვნელობის ზრდაა. ეს
ომის
თანამედროვე
ფორმაა, 44
რომელიც
უმთავრესად
ფოკუსირებულია ამოცანების
სტრატეგიული
მიღწევაზე
ფიზიკური
დაპირისპირების
გარეშე,
რომლის
დროს
სამხედრო
საშუალებები
გამოიყენება. ელემენტებს,
ეტაპზე.
ზეწოლისა ომის
შემადგენელ
კომპონენტად
ინფორმაციულ რაც
მთავარ
ომს
მასობრივი
მიიჩნევენ, ინფორმაციის
ომი
არ შეიცავს
პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის
განსაკუთრებით, კონფლიქტის საწყის
დღესდღეობით
ჩვეულებრივი
ასევე, და
ეკონომიკური
სპეცდანიშნულების
ძალების ფარულ გამოყენებას. ომის ამ სახეობას
„რბილ
ძალადაც“ მოიხსენიებენ. ამგვარი
კონფლიქტის
ნათელი
საშუალებებში შეღწევის გზით მასაზე
მაგალითი და გამოვლინებაა რუსეთის
ზეგავლენის მოხდენას, ამა თუ იმ
აგრესია უკრაინის მიმართ. რუსული
იდეის მხარდაჭერის მოპოვებასა და
სამხედროების
გამოჩენა
ყირიმში
დამკვეთის
ამოსაცნობი
ნიშნების
გარეშე
სახეებით,
ფარული
პოლიტიკის
გულისხმობს.
გატარებას
ინფორმაციულ
ხშირად
ომში
(„შენიღბული
ინფორმაციულ-
მართვითა
პროპაგანდისტულ, ფსიქოლოგიურ და
უშუალოდ
კიბერ საშუალებებს აერთიანებენ, ასევე,
სპეცდანიშნულების ძალების ფარულ
„ჰიბრიდული ომის“ მახასიათებელია
გამოყენებას, რაც ამ სახის ომის ერთ-
ფინანსური არხების, რესურსებისა და
ერთი მთავარი ელემენტია.
ფარული
ხასიათის
საშუალებების
სამხედრო
ინტეგრირებული
გამოყენება.
და
გულისხმობს
სამხედრო
ოპერაციებში
ძალების
გამოყენება,
ამოსაცნობი
საყურადღებოა,
ჩრდილო-
კონტროლით“)
ნიშნები
შესაძლებლობას
აძლევს
ისეთი
რომლებსაც არ
აქვთ, მოსკოვს,
ატლანტიკურ ალიანსში გაკეთებული
უარყოფის აქტიური კამპანია აწარმოოს,
განმარტებაც ომის ახალ სახეობასთან
რომლის
დაკავშირებით,
სამხედრო ჩარევის მასშტაბი. აგრესიის
სტრატეგიის ელემენტს
რომელიც ყველა
აერთიანებს.
ახალი
შემადგენელ ნატო-ში
მიზანია,
შენიღბოს
შესარბილებლად გასამართლებლად
მისი და
კი
რუსული
„ჰიბრიდულ ომს“ უწოდებენ ტაქტიკას, 45
ტელევიზია
მილიტარისტულ
პროპაგანდას აქტიურად იყენებს. აღსანიშნავია რუსეთის
კიბერ-შეტევები.
ქმედებები
მონაცემებს
იყენებდა
აღმოსავლეთ
უკრაინაზე
განხორციელებული
არსებულ
უკრაინასთან
უკრაინაში
განთავსებული უკრაინული სამხედრო შენაერთების
ადგილმდებარეობის
დასადგენად.
მიმართებაში კარგი მაგალითია იმისა
ნატო-ს
თუ
კიბერ-
უსაფრთხოების საკითხებში, გენერალი
ოპერაციების ინტეგრაცია კონვენციურ
ფრანკ ვან კაპენი (Frank Van Kappen)
სამხედრო
რუსეთ-
დასავლელი ანალიტიკოსებიდან ერთ-
უკრაინის კონფლიქტის გამორჩეული
ერთი პირველი იყო, რომელმაც ჯერ
კიბერ-აქტივობებია კიბერ-შპიონაჟი და
კიდევ 2014 წლის 26 აპრილს რუსეთ-
ანტისახელმწიფოებრივი
უკრაინის კონფლიქტს
როგორ
შეიძლება
მოქმედებებში.
პროპაგანდისტული
კამპანიები,
რომლებიც უკრაინული მედიისა და სამთავრობო ორგანიზაციების, ასევე, ნატო-ს
საიტების,
ორგანიზაციების
არასამთავრობო
წინააღმდეგ
DDoS
შეტევების მეშვეობით განხორციელდა. ინფორმაციითა
და
ვიდეოებით
ყოფილი
მრჩეველი
„ჰიბრიდული
ომი“ უწოდა. შესაძლებელია
ითქვას,
„ჰიბრიდული ომის” თეორიას რუსეთუკრაინის
კონფლიქტმა
ჩამოყალიბებული სახე მისცა. ომის ეს სახეობა უკვე აღიარებულია ერთ-ერთ მთავარ
გამოწვევად,
მანიპულაცია, არჩევნების გაყალბებაზე
ადასტურებს
ისიც,
ორიენტირებული
„ჰიბრიდული
ომისგან“
კონფიდენციალური
კამპანია,
რომ
რასაც
რომ
ნატო-მ
მომდინარე
ელექტრონული
საფრთხეებთან ბრძოლის შესახებ 2015
მიმოწერის გასაჯაროება, სატელეფონო
წლის დეკემბერში ახალი სტრატეგია
მოსმენები,
მიიღო. როგორც ნატო-ს გენერალურმა
დეზინფორმაციის
გავრცელება ფორუმებსა და სოციალურ
მდივანმა
ქსელებში, საინფორმაციო სისტემაში
ბრიუსელში, ნატო-ს საგარეო საქმეთა
შეღწევა – სწორედ ამ მიმართულებით
მინისტრების შეხვედრაზე განაცხადა,
განვითარდა
ალიანსი
უკრაინაში.
კიბერ-კონფლიქტი გარდა
ამისა,
რუსეთის
საკომუნიკაციო დაზვერვა ინტერნეტში
იენს
ახალი
განხორციელებისას,
სტოლტენბერგმა
სტრატეგიის ქმედებებს
ევროკავშირთან შეათანხმებს, რადგან 46
ჰიბრიდული ომი შეიცავს როგორც
ამ
სამხედრო,
ისე
დაძლევისთვის
ელემენტებს.
ჰიბრიდული
სამოქალაქო ომის,
საფრთხეების
სახელმწიფოთა
შეკავების
და
აუცილებელია მიერ
მრავალი
როგორც კონფლიქტის ახალი ფორმის,
მიმართულებით
აღმოცენება
სტრაეგიული მიდგომის შექმნა და, რა
ძირეულად
ცვლის
უსაფრთხოების არსებულ ლანდშაფტს
თქმა
და
მოქმედებების განხორციელება.
უამრავ
კითხვას
აჩენს
უსაფრთხოების
არსებული
ინსტიტუტების
შესაძლებლობების
უნდა,
ერთიანი კოორდინირებული
შესახებ.
გამოყენებული ლიტერატურა: -
Hoffman, F.G. On Not-So-New Warfare: Political Warfare vs Hybrid Threats, 2014.
-
Hoffman, F.G. Hybrid Warfare and Challenges, JFQ / issue 52, 1st quarter 2009, 34
-
Washington Post, March 9, 2014
-
http://nato.int/cps/en/natohq/opinions_125362.htm?selectedLocale=en
-
http://www.timer.ge/nato-m-hibriduli-omis-tsinaaghmdeg-akhali-strategia-miigho/
-
http://www.newposts.ge/?l=G&id=93471
-
http://eprc.ge/index.php?a=main&pid=1315&lang=geo
47