T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Hassas Alanlar Dairesi Başkanlığı – Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü
SALDA GÖLÜ MART - 2013
İletişim Bilgileri: ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Hassas Alanlar Dairesi Başkanlığı Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü Söğütözü Cad. No: 14/E – ANKARA Tel : (0312) 207 59 00 Faks : (0312) 207 59 59 Doğa Koruma ve Milli Parklar VI.Bölge Müdürlüğü Burdur Şube Müdürlüğü Bahçelievler Mah. Stadyum Cad. No:1 15100 / BURDUR Tel: (0248) 233 36 13 Faks: (0248) 233 19 79
ORTADOĞU Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. Mebusevleri Şerefli Sokak No: 25/6 Tandoğan / ANKARA Tel : (0 312) 215 21 32 – 33 Faks : (0 312) 215 21 34 e-posta: odopem@odopem.com
Bu kitap “Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş, Gölhisar, Yazır Gölleri Sulak Alan Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projesi” kapsamında Ortadoğu Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.
Mart 2013 Grafik Tasarım: Güngör Genç Kapak Fotoğrafı: Tamer Yılmaz
Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
SALDA GÖLÜ Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü MART - 2013
GİRİŞ Sulak alanlar doğal işlevleri, ekonomik değerleri, geniş besin ağı ve zengin biyolojik çeşitliliğinden dolayı en verimli ve tüm dünyada korunması gereken ekosistemlerden biri olarak kabul edilmektedir. Sulakalanların korunması ve yönetiminde en önemli adım 1971 yılında İran’ın Ramsar kentinde imzaya açılan ve kısaca Ramsar Sözleşmesi olarak bilinen “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi’ olmuştur. 2013 yılı itibariyle 168 ülkenin taraf olduğu sözleşmeye Türkiye 1994 yılında 84. taraf ülke olarak katılmıştır. Sözleşmeye taraf tüm ülkeler, sınırları içindeki tüm sulak alanların doğal yapılarını ve ekolojik karakterlerini korumayı taahhüt etmişlerdir. i
Türkiye’de uluslararası öneme sahip 135 sulak alan tespit edilmiştir. Bunlardan 14’ü Ramsar Sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmıştır. Türkiye’de Sulak alanların korunması için kamu kurumları, sivil toplum örgütleri ve üniversiteler işbirliğinde ekolojik, sosyal ve ekonomik analizlere dayanan sulak alan koruma programları ve yönetim planları hazırlanmıştır. Salda Gölü, oldukça temiz, oligotrofik özellikte, az tuzlu, yüksek alkalin ve ekosistem dengesi hala bozulmamış bir göldür. Jeolojik ve kimyasal özellikleri, barındırmış olduğu endemik türler ile Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı kriterlerini sağlayan uluslararası öneme sahip bir sulak alandır. Bölgede yapılan çalışmalar dünyada Mars gezegenin yüzey özelliklerini (magnezyum yüklü beyaz kayalar) taşıyan dünyadaki 2 bölgeden birinin Salda Gölü olduğunu göstermektedir. Fotoğraf: Tamer Yılmaz
ii
ALANIN KÜNYESİ Alanın Adı
Salda Gölü Sulak Alanı
Kapladığı Alan
21.846 ha (Althavza) 4.435,4 ha (Göl)
Bulunduğu İl
Burdur İli, Yeşilova İlçesi
Koordinatlar Ortalama Yükselik Koruma Statüsü Nüfus
Mevcut Tesis Alanın Sembolü Yönetim Planı
UTM (Zon 35 ED-50): X: 736994,299839 - Y: 4159575,18652 Coğrafi: 29° 40’ 57,8” D - 37° 33’ 7,6” K 1.316,08 m
1. Derece Doğal Sit, Tabiat Parkı 7272
Salda Gölü Tabiat Parkı günübirlik kullanım tesisleri Turkuaz mavisi göl, beyaz kayalıklar, plajlar Yok
DENİZLİ
BURDUR
Salda Gölü
Burdur Gölü Yarışlı Gölü Karataş Gölü Gölhisar Gölü
Yazır Gölü
Fotoğraf: Mustafa Sabri Türkay
iii
ISPARTA
1. GENEL BİLGİLER 1.1. Alanın Konumu, Tanımı ve Sınırları Salda Gölü Alt Havzası ve alt havza sınırları içerisinde yer alan Salda Gölü Sulak Alanı, Burdur Gölleri Havzası sınırları içinde ve Göller Yöresi’nin kuzeybatısında yer alır (Şekil 1).
Şekil 1. Yer Bulduru Haritası 1
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
184 metreye varan derinliği ile Türkiye’deki derin göllerden biri olan Salda Gölü, Burdur ili Yeşilova İlçesi sınırları içinde yaklaşık 6,8 km eninde, 9,186 km uzunluğunda bir tektonik bir çukurun üzerine yerleşmiş kapalı bir havza içerisinde yer alır. Salda Gölü Yeşilova ilçe merkezine 4 km uzaklıkta; Doğanbaba, Salda, Eşeler Dağları ve Kayadibi taşı önünde oluşmuştur. Gölde yaşayan dikkuyruk göle Önemli Doğa Alanı (ÖDA) ve Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüleri kazandırmıştır.
1.2. Mülkiyet Durumu Alt havzada hazine, köy tüzel kişiliği ve özel şahıs arazileri mevcuttur. Göl alanının tamamı devletin tasarrufu altındadır. Göl çevresindeki araziler, hazine, özel mülkiyet ve köy tüzel kişiliğine aittir. Tüm alt havzanın %77,85’ini kaplayan hazine arazileri içerisinde sulak alanlar, orman alanları ve dağ bozkır alanları yer almaktadır. Yerleşim alanlarının dışında kalan özel şahıs arazilerinde sulu ve kuru tarım alanları (alt havzanın %20,84’ü) ve göl çevresinde ise hazine ve köy tüzel kişiliğine ait alanlar (%1,31) bulunmaktadır.
1.3. İdari ve Yönetim Yapısı Salda Gölü Alt Havza sınırları içine bir ilçe merkezi, 1 belde ve 3 köy girmektedir: Yeşilova İlçe Merkezi, Salda Beldesi, Doğanbaba, Kayadibi ve Niyazlar köyleri.
2
Salda Gölü Tabiat Parkı koruma ve yönetim çalışmaları Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı VI. Bölge Müdürlüğü Burdur Şube Müdürlüğü ana sorumlu kurumdur. Göl ve yakın çevresi, I. ve II. derece doğal sit olması nedeniyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın (Burdur İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü) yetki alanına da girmektedir. Gölün güneyi Turizm Merkezi olduğundan bu alanla ilgili olarak sorumlu kurum Kültür ve Turizm Bakanlığı’dır.
1.4. Koruma Statüsü Salda Gölü ve çevresi, 1989 yılında Kültür Bakanlığı tarafından I. derece doğal sit alanı ilan edilmiş ve 1992 yılında yapılan karar değişikliği ile bazı yerler II. derece doğal sit alanı olarak değiştirilmiştir. I. derece doğal sit alanı 5717,47 hektar; II. derece doğal sit alanı ise 158,44 hektardır. Daha önce mesire yeri olan yer, 11 Temmuz 2011 tarihinde Salda Gölü Tabiat Parkı (12 ha) ilan edilmiştir (Şekil 2).
Şekil 2. Korunan Alanlar Haritası
3
2. FİZİKSEL ÖZELLİKLER 2.1. Jeoloji ve Hidrojeolojisi Salda Gölü Alt Havzası, Türkiye jeolojisinde Isparta büklümü olarak adlandırılan yapının batı kısmında yer almaktadır. Salda Gölü, antiklinal sahasında olan ve kıvrım eksenlerinin alçaldığı bir bölüme, çevre sularının toplanmasıyla meydana gelmiştir. Salda Gölü çevresinde, ofiolitler üzerindeki Neojen örtü tabakalarının ağınmasıyla meydana gelmiş, 1450-1600 m yüksekliğinde bir aşınım yüzeyi bulunmaktadır. Neojen örtü tabakalarının kalıntılarına, yer yer çok küçük alanlarda rastlanmaktadır. Gölün doğu ve batısı bir duvar gibi yükselen dik kıyılara sahiptir. Kuzeyde Doğanbaba, güneybatıda Gökçe ve güneydoğuda Kayadibi köyleri çevresinde göl kıyıları daha alçaktır ve bu kısımlar birikme sahalarıdır (Şekil 3). Fotoğraf: Yıldıray Lise
4
Göl yaklaşık ikimilyon yıl öncesi oluşan bir çöküntü havzasında oluşmuştur. Gölün doğu ve batısı bir duvar gibi yükselen dik kıyılara sahip olup kuzeyde Doğanbaba, güneybatı da Gökçe ve güneydoğu da Kayadibi köyleri çevresinde göl kıyıları daha alçaktır ve bu kısımlar birikme sahalarıdır. Doğanbaba köyü çevresindeki alçalma, Zehra (Doğanbaba) deresinin getirdiği alüvyonların bu kısımda küçük bir delta meydana getirmeleri ile oluşmuştur. Bölge, Fethiye-Burdur fay zonu üzerindedir. Bu fay zonu üzerinde, son yüzyıl içinde büyüklükleri M=5.0 ile M=7.0 arasında degişen yedi önemli deprem kaydedilmiştir. Bunların içinde özellikle Burdur’u etkileyen 1914 (Ma=7.0) ve 1971 (Ma=6.2) depremleri önemlidir. Salda Gölü normal şartlarda akarsularla, içinde bulunduğu tektonik çukurun etrafında mostra veren hidrojeolojik birimlerde bulunan yeraltısularıyla, doğrudan kapalı alt havza sınırları içerisine düşen yağışların ortam koşullarına (süzelme, buharlaşma, vb.) bağlı olarak yüzeysel akıma geçmesi ile oluşan sularla ve üzerine
Şekil 3. Salda Gölü Alt Havzası Jeoloji Haritası 5
Fotoğraf: Yıldıray Lise
düşen yağışlarla beslenmekte, buharlaşma ile su kaybetmektedir. Göl su seviyesi ve alanı, yağışlara bağlı olarak, yıllara ve mevsimlere göre değişiklikler göstermektedir. Salda Gölü’ne en yakın Tefenni Meteoroloji Gözlem İstasyonu’nda ölçülen aylık bazda yağış miktarları ile göl seviyesinde meydana gelen değişim süreci incelendiğinde yağış miktarı ile seviye değişim arasında birebir bir ilişki olduğu gözlenmektedir. Göldeki su seviyesi genelde yağışlı dönemin bittiği kurak dönemin başladığı MayısHaziran döneminde maksimum değere ulaşmaktadır. Salda Gölü’ne ulaşan irili ufaklı birçok sürekli (Karakova (Salda) Dere, Köpek Deresi, Doğanbaba Dere) ve mevsimsel dere (Kuruçay Deresi, Karanlık Deresi, Kayadibi Deresi) ve alt havza genelinde özellikle gölün batısında, kuzeyinde ve güneyinde değişik lokasyonlardan boşalan irili ufaklı birçok kaynak bulunmaktadır.
2.2. Su Kalitesi Salda Gölü, çok yüksek alkalin ve sert su özelliğinde bir göldür. Uluslararası trofik durum indekslerine göre yapılan değerlendirmeye göre Salda Gölü oligotrofik özelliktedir. Çok düşük fosfor ve azot ürünleri ile bunun sonucu olan çok düşük klorofil-a konsantrasyonu ve çok yüksek Secchi diski görünürlüğü bu durumun başlıca göstergesidir. Arazi kullanım durumları, nutriyent konsantrasyonları ve biyolojik göstergeler dikkate alınarak yapılan limnolojik değerlendirmede de Salda Gölü oligotrofik yapıdadır. Salda Gölü’nün trofik düzeyindeki değişime bakıldığında, 1998 yılından bugüne gölün trofik düzeyinde önemli bir değişiklik olmadığı belirlenmiştir.
6
2.3. Meteoroloji ve İklim Burdur Gölü Havzası, Akdeniz iklimi ile karasal iklim kuşağı arasında geçiş özelliği taşıdığından hem Akdeniz hem de karasal iklimin özellikleri önemli ölçüde hissedilmektedir. Bu havzasa yer alan Salda Gölü Alt Havzası’na en yakın ve faal meteoroloji istasyonu olan Tefenni Meteoroloji İstasyonu’nun 42 yıllık (1970–2011 yılları) yağış değerleri ortalaması 456,17 mm’dir. 1970-1975, 1989-1996 ve 2004-2008 yılları arasında düşen yıllık ortalama yağış miktarı genel eğilim açısından uzun yıllar yıllık yağışların ortalama değerin altında gerçekleşmiştir. Yıllık ortalama yağış değerleri aylara göre incelendiğinde en fazla yağışın kış aylarında özellikle Aralık (67,85 mm) ve Ocak (62,67 mm) aylarında düştüğü, Şubat ve Kasım aylarında da bu yağış miktarına yakın yağışların gerçekleştiği görülür. En az yağış alan aylar ise Ağustos (12,24 mm), Eylül (14,80 mm) ve Temmuz (18,54 mm) aylarıdır. Yağışlar % 34 oranı ile kış aylarında, bu ayları izleyen yağışların %32’si İlkbahar, % 22’si sonbahar ve % 12’si ise yaz aylarında gözlenmiştir. Ortalama sıcaklık is 11,82 oC’dır. Ölçüm yapılan yılların ortalamalarına göre en soğuk ay 1.20 oC ortalama ile Ocak ayı, en sıcak ay ise 23,30 oC ortalama ile Temmuz ayıdır. Bölgede yaz aylarında ortalama sıcaklık 22,1 oC, kış aylarında ise 2,0 oC’dır. Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
7
3. BİYOLOJİK ÖZELLİKLER 3.1. Habitat Özellikleri Salda Gölü ve çevresinde sulak alan, kumul, orman, dağ bozkırı, kayalık, tarım ve tekno (yerleşim) ekosistemler mevcuttur. Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
8
Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
Sulak Alan Ekosistemi:
Salda Gölü bölgenin en önemli ekosistemini oluşturmaktadır. Salda Gölü göl aynasında yüksek yapılı su bitkileri yoktur. Salda Gölü’ne ulaşan sürekli dereler de sulak alan ekosistemlerine dahildir.
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
Orman Ekosistemi:
Salda Gölü’nün çevresindeki orman ekosistemi havzanın genelindedir. Kızılçam, Anadolu karaçamı ve ardıç türleri saf ve karışık ormanlar oluşturmaktadır. İbreli ormanların yanısıra Fagaceae familyasına ait ağaç ve çalı formları ile karaçam, sedir ve kızılçam ağaçlandırma sahalarını içermektedir.
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
Dağ Bozkırı Ekosistemi: Yerleşim yerlerinin çevresindeki seyrek bitki örtülü alanları içermektedir.
9
Fotoğraf: Yıldıray Lise
Kumul Ekosistemi: Salda Gölü kıyıları, Salda Beldesi göl kenarında geniş bir alan olmakla birlikte doğuda dere yataklarını içermektedir.
Fotoğraf: Yıldıray Lise
Kayalık Ekosistemi: Salda Gölü çevresindeki kayalık ve çok seyrek bitki örtülü alanları içermektedir.
Fotoğraf: Yıldıray Lise
Tekno (Yerleşim) Ekosistemler:
Salda Gölü’nün çevresindeki Yeşilova İlçe Merkezi, Salda Beldesi, Doğanbaba, Kayadibi ve Niyazlar köyleri.
Fotoğraf: Ceren Tuncer
Tarım Ekosistemi: Salda Gölü etrafındaki yerleşim yerlerinin
çevresi, tarım alanları ile kaplıdır. 10
Alt havza genelinde ekosistemler arasında en büyük alanı orman ekosistemi, sonrasında ise sulak alan ekosistemi kaplamaktadır (Şekil 4).
Şekil 4. Ekosistem Haritası Salda Gölü alt havzasında sulak alan, dere, kumul, ibreli orman, ağaçlık, ağaçlandırma, dağ bozkırı, kayalık, tarım ve yerleşim habitatları bulunmaktadır. Salda Gölü’nün çevresindeki ibreli orman habitatları doğu bölümü hariç gölün tüm çevresinde olup kızılçam, karaçam ve boylu ardıçlar saf ve karışık ormanlar ile yer yer seyrek ormanlardan oluşmaktadır. Bölgede ağaçlık habitatlar ve meşe topluluklarından oluşmaktadır.
11
Salda Gölü çayırlık alan bitkileri Fotoğraf: Erol Kesici
3.2. Flora (Bitki Varlığı) Alanda yapılan araştırmalarda ve literatür kayıtlarında 61 familyaya ait 301 sucul ve karasal bitki türü belirlenmiştir. Bu türler içinde en önemlisi alana endemik olan Verbascum dudleyanum (Salda bataklık sığır kuyruğu) ve diğer endemik tür olan Verbascum flabellifolium türleridir. Bu endemik türler Salda, Doğanbaba ve Kayadibi kesimlerindeki derelerin bulunduğu yerlerde gölden başlayarak genellikle tek yıllık otsu bitkilerin baskın olduğu kuşağa kadar acı suya toleranslı küçük boylu bitkilerin oluşturduğu kuşakta ve ağaçsı bitkilerin yer aldığı kesimlerde yaşamaktadır.
Nasturtium officinale R.Br.-Su Teresi
Fotoğraf: Erol Kesici
12
Kedikuyruğu
Fotoğraf: Erol Kesici
Verbascum dudleyanum
(Salda bataklık sığır kuyruğu) Fotoğraf: Erol Kesici
© Erol Kesici
Salda Gölü alt havzası içinde en yaygın vejetasyonu ormanlar oluşturmaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları ile genişleyen ormanların bazı bölümlerinde bodur çalılar, bazı bölümlerinde ise saf ve karışık ibreli ormanlar mevcuttur. Orman vejetasyonu yamaç katında kızılçam ve karaçam; yüksek katlarda boylu ardıç türleri yer almaktadır. Çalı katında ardıç, karaçam, mersin, kermes meşesi ve akçakesme ağaçlık ve çalılık türleri olarak bulunmaktadır.
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
Salda Gölü batıkalan bitkileri
Göl kenarındaki Juncus türleri
Fotoğraflar: Erol Kesici
13
Kara Boyunlu Batağan Fotoğraf: Tamer Yılmaz
3.3. Fauna (Hayvan Varlığı) Salda Gölü ve çevresindeki farklı habitatlar ve iklim koşulları farklı ekolojik istekleri olan birçok hayvan türünün alanda üremesine ve beslenmesine imkan sağlamaktadır.
Sucul omurgalılar: Arazi gözlemlerine ve literatür çalışmalarına göre Salda Gölü’nde 4 balık (Cyprinus carpio(sazan), Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı), Aphanius splendens (Salda yosunbalığı) ve Oxynoemacheilus sp.), 1 sürüngen (Natrix tessellata (damalı su yılanı)) ve 1 amfibi (Pelophilax ridibundus (ova kurbağası) türü yaşamaktadır. Balık türlerinden Burdur endemiği ot balığı ve Salda Gölü’ne endemik (dünyada sadece burada yaşayan) Salda yosunbalığı en önemli türlerdir.
14
Salda Gölü ve Salda Deresi’nde yayılış gösteren Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı)
Salda Gölü’ne endemik Salda yosunbalığı (Aphanius splendens) erkek (üst) ve dişi birey (alt) Fotoğraflar: İskender Gülle
15
Netta rufina (Macar Ördeği) Fotoğraf: Tamer Yılmaz
Kuşlar: Salda Gölü Alt Havzası kuş türleri açısından ülkemizdeki önemli yaşam alanlarından biridir. Alt havzada yürütülen arazi çalışması ve literatür araştırması sonucunda toplamda 110 kuş türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türlerden 62’si ötücü, 38’i sukuşu, 9’u gündüz ve 1’i ise gece yırtıcısıdır. Bu türlerden 75 tanesi Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altındadır. Alt havzada gözlenen türlerin tehlike durumlarına bakıldığında dikkuyruk (Oxyura leucocephala) tehlike altında (EN) olarak sınıflandırılmıştır (IUCN Kırmızı Listesi). Salda Gölü Alt Havzası, özellikle sonbahar ve kış dönemlerinde sukuşları için önemli bir duraklama ve yaşam alanı vazifesi görmektedir. Alanda 2012 yılı Eylül, Ekim ve Kasım aylarında gerçekleştirilen arazi çalışmaları ve literatür araştırmaları sonucunda 38 farklı sukuşunun çeşitli dönemlerde alanda bulunduğu ortaya koyulmuştur. Bu türlerden en sık görülen ilk 10 türe bakıldığında en sık gözlenen türlerin sakarmeke, elmabaş patka ve yeşilbaş olduğu görülmektedir. Buna ek olarak dalıcı sukuşlardan olan bahri ve karaboyunlu batağan gibi türlerin görülme sıklığı gölün daha çok Anas platyrhynchos (Yeşilbaş) Fotoğraf: Tamer Yılmaz
16
Aythya ferina (Elmabaş Patka) Fotoğraf: Tamer Yılmaz
Polyommatus menalcas
elmabaş patka, tepeli patka ve macar ördeği gibi dalıcı ördekler için uygun olduğunu göstermektedir.
Fotoğraf: Ali Atahan
Gölde gözlenen sukuşlarının ortalama birey sayılarına bakıldığında en çok sayıda görülen ilk 11 türün içinde, gölün kuş popülasyonun ağırlıklı olarak sakarmeke, çamurcun ve elmabaş patka türleri tarafından oluştuğu görülmektedir. Dikkuyruk gölde sık görülmese de görüldüğü yıllarda sayısal olarak gölü karakterize eden türler arasında olduğu görülmektedir. Bölgedeki ötücü kuşlardan Anadolu sıvacı, kızıl kirazkuşu ve maskeli ötleğen gibi Akdeniz ekosistemlerine özgü türlerdir ve alanı kuş gözlem turizmi açısından değerli kılmaktadır.
Memeliler: Bölgede daha önce yapılan çalışmalarda Salda Gölü etrafında tilki (Vulpes vulpes), yaban domuzu (Sus scrofa), yaban tavşanı (Lepus europeaus) kaydedilmiştir.
Karasal Omurgasız Canlılar: Bugüne kadar yapılan araştırmalar ve kayıtlar, Maniola telmessia (Doğu çayır esmeri), Polyommatus admetus (Anormal çokgözlü), Polyommatus daphnis (Çokgözlü dafnis), Polyommatus icarus (Çokgözlü mavi), Polyommatus menalcas (Çokgözlü Anadolu beyazı), Polyommatus thersites (Çokgözlü menekşe mavisi), Pontia edusa (Yeni benekli melek), Pseudochazara mniszechii (Step yalancı cadısı) ve Thymelicus lineolu (Siyah antenli zıpzıp) olmak üzere 9 farklı kelebek türünün alanda yaşadığını göstermektedir. Bu türlerden sadece Polyommatus menalcas (Çokgözlü Anadolu beyazı) endemik türdür.
17
4. SOSYO-EKONOMİK,
DEMOGRAFİK VE KÜLTÜREL YAPI 4.1. Nüfus Salda Gölü, Burdur ili Yeşilova İlçesi sınırları içindedir. Salda Gölü Alt Havza sınırları içine bir ilçe merkezi, 1 belde ve 3 köy girmektedir: Yeşilova İlçe Merkezi, Salda Beldesi, Doğanbaba, Kayadibi ve Niyazlar köyleri. Bu yerleşim yerlerinde yaklaşık 7272 kişi yaşamaktadır. Bunların %66,56’sı Yeşilova ilçe merkezinde, %18,00’i Salda belde merkezlerinde ve %15,44’ü köylerde yaşamaktadır. Salda Gölü ile doğrudan ilişkili köyler Kayadibi ve Doğanbaba köyleridir. Göl ile ilişkili köylerde yapılan anketlere dayalı olarak nüfus 1.170, hane sayısı 660, TUİK verilerine dayalı olarak nüfus ise 1.050’dir. Fotoğraf: Tamer Yılmaz
18
4.2. Ekonomik Durum Burdur ilinde ekonominin en önemli sektörü tarımhayvancılık ve buna bağlı et, süt ve tarımsal ürünlere bağlı gıda sanayidir (%41). İkinci sırada ise %18 ile mermer ağırlık sanayi sektörü gelmektedir. Yeşilova ilçesi ve civar köylerde en önemil sektör turizm ile tarım ve hayvancılıktır. Sulak alan ile ilişkili köylerde temel geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve turizmdir. Doğanbaba Köyü’nde turizm geliri varken Kayadibi Köyü’nde mevcut durumda turizmden gelir elde edilmemektedir. Bu köylerde tarım ve hayvancılık temel geçim kaynağıdır. Sulak alanla ilişkili yerleşim yerlerinde tarla bitkileri üretiminde en fazla buğday sonra sırası ile arpa, yulaf, yem bitkilerinden mısır, yonca, fiğ ve korunga üretimi yapılmaktadır. Endüstri bitkilerinden anason, baklagillerden nohut üretilmektedir. Meyve üretiminde Kayadibi Köyü’nde üzüm ve kiraz, Doğanbaba köyünde ceviz, üzüm, elma ve kiraz yetiştirilmektedir. Sulak alanla ilişkili yerleşim birimlerinde toplam tarım alanı 18.500 dekardır. Alanın 13.500 dekarında kuru tarım, 5000 dekarında sulu tarım, 2.500 dekarda meyve üretimi ve 1000 dekar alanda mera alanıdır. Toplam tarım alanının %27’si sulanmaktadır. Fotoğraf: Tamer Yılmaz
19
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
4.3. İlgi Grupları İlgi grupları; Salda Gölü ile ilgili paydaşların alana ilgisi, ilgi derecesi ve projenin başarısına katkıları dikkate alınarak tanımlanmıştır. Salda Gölü ile ilişkili paydaşlar birincil, ikincil ve üçüncül paydaşlar olarak analiz edilmiştir.
Birincil Paydaşlar Birincil paydaşlar; alanın kaynaklarına en fazla bağımlı olan yöre halkı ve yerel yönetimlerdir: Yeşilova ve Salda Belediyeleri, Doğanbaba, Kayadibi ve Niyazlar köyleri muhtarlıkları, turizmle uğraşan yöre halkı.
İkincil Paydaşlar Salda Gölü ile ilişkili Kamu Kurumları, Turizm Acentaları, Üniversite, Yerel Sivil Toplum Kuruluşları ikincil paydaşlardır.
Üçüncül Paydaşlar Ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile ulusal sivil toplum kuruluşları üçüncül paydaşlar olarak tanımlanmıştır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı / Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı / Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, ulusal sivil toplum kuruluşları, ulusal medya/basın.
20
4.4. Alandaki İnsan Aktiviteleri Salda Gölü kendine özgün yapısı ile bölge için önemli ekonomik değerler sunmaktadır. Sulak alan ile ilişkili yerleşim yerlerinde temel geçim kaynağı turizm, tarım ve hayvancılıktır. Özellikle Yeşilova ilçe merkezi ve Doğanbaba Köyü’nde turizm önemli gelir kaynakları arasındadır. Salda Gölü’nün doğal yapısı, peyzaj güzelliği, su kalitesi ve çevresel yapının uygunluğu nedeniyle rekreasyonel özelliği son derece yüksektir. Göl çevresinde 12 ay turizm ve rekrasyonel faaliyetleri yapma imkanı sağlamaktadır. Salda Gölü Tabiat Parkı ve diğer plajlar özellikle yaz aylarında birçok turisti ağırlamaktadır. Göl çevresinde motel, kamp, restoran ve piknik alanları mevcuttur. Bölgede içme ve kullanma sularının çoğu doğal kaynaklardan karşılanmaktadır. Dereler tarımsal sulama amaçlı kullanılmaktır. Göl çevresinde özellikle en önemli ekosistemleri yer aldığı Salda Deresi’nin göle karıştığı bölgede yoğun küçükbaş hayvan otlatma faaliyetleri yapılmaktadır. Salda Gölü alt havzasında birçok bitki türü tıbbi ve farmakolojik ticari değeri olduğu için ve gıda olarak tüketilmek amacıyla doğadan toplanmaktadır. Fotoğraflar: Tamer Yılmaz
21
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
4.5. Kültürel Yapı Doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri açısından Batı Akdeniz Bölgesi’nin önemli bir kenti olan Burdur’da bugüne kadar yapılan araştırmalar, Güneybatı Anadolu’nun bu kısımlarının Prehistorik devirlerden bu yana iskan edildiğini ortaya çıkarmıştır. İl sınırları içinde bulunan Hacılar, Kuruçay ve Höyücek höyüklerinde yapılan kazılar bunu doğrulamakta ve M.Ö. 8000’lere kadar giden tarihi göstermektedir. Bugün Burdur ili genelinde 50’ye yakın höyük ve tümülüs ile 25’ten fazla ören yeri ve antik kent yerleşim yeri bulunmaktadır. Salda Gölü’nün içinde bulunduğu Yeşilova ilçesi Burdur’un eski yerleşim yerlerinden biridir. Yapılan yüzey araştırmalarında Kalkolitik Dönemin (İ.Ö. 5000) çanak-çömlekleri bulunmuştur. Alt havza sınırları içinde arkeolojik öneme sahip önemli alan Kayadibi Köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Kayadibi Tümülüsleri ve Karaveli Tümülüsü 1989 yılında 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Kaletepe mevkiindeki kalıntılar ise 2010 yılında 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
22
Bölgede en önemli peyzaj özelliği gölün kendisidir. Salda Gölü, dereler ve su pınarları, göl içindeki kayalıklar, kumullar ve ormanlık alanlar hem görsel hem de ekolojik açıdan yaşam destek sisteminin en önemli elemanıdır. Bunlara ek olarak göl çevresindeki köylerin, tarım alanlarının oluşturduğu kırsal peyzaj dikkat çekmektedir. Tüm bu peyzaj değerleri bölgenin fotoğraf değerini oldukça artırmakta ve turistleri çekmektedir. Son yıllarda gölün içindeki yaşamı görmek amacıyla gölde dalış turizmi gelişmektedir.
4.6. Ekoturizm Olanakları Türkiye 2023 Turizm Stratejisi’nde Burdur ilinin içinde yer aldığı bölge “Göller Bölgesi Eko-turizm Gelişim Bölgesi” olarak belirlenmiş ve özellikle bölgedeki göllere dikkat çekilmiştir. Salda Gölü bölgesel ve uluslararası düzeyde önemli bir turizm ve ekoturizm potansiyeli taşımaktadır. Göle geçmişten günümüze değin çok sayıda yerli ve yabancı turist peyzaj güzelliklerini görmek, karada ve suda fotoğraf çekmek, gölde yüzmek amacıyla gelmektedir. Bölgede kış aylarında Salda Kayak Merkezi en çok ziyaretçi çeken alandır. Göl çevresindeki su kaynaklarından Sultanpınarı yöre halkı için önemli bir kültürel değerdir. Alt havzanın ana ekoturizm değerleri; doğal alanlar, arkeolojik alanlar ve köylerdir.
Doğal Alanlar: Dünyaca ünlü peyzajı, temiz suyu ve plajları ile Salda Gölü ve çevresi başta günübirlik kullanıcılar olmak üzere birçok yerli ve yabancı turistin ve doğaseverin dikkatini çekmektedir. Göl ve çevresini yanısıra alt havzanın üst kesimlerindeki ormanlık alanlarda yürüyüş ve bisiklet imkanları araştırılmalı ve özendirilmelidir. Arkeolojik Alanlar:
Bölgedeki arkeolojik sitler (Kayadibi Tümülüsleri, Kayadibi Köyü Kaletepe mevkii kalıntıları ve Karaveli Tümülüsü) bölgenin görülmesi gereken yerlerindendir.
Köyler: Salda Gölü alt havzasında yer alan Doğanbaba ve Kayadibi köyleri ve kasabalar kültürel değerleri, yörük kilimleri ve yöreye özgü yemekleri ile dikkat çekmektedir. Turizm operatörleri tarafından hazırlanacak günlük tur paketlerinde köylerin bu değerleri mutlaka değerlendirilmelidir. Göl suyu oldukça yüksek kalitede olduğundan, rekreasyonel etkinlikler ve su sporları için elverişli durumdadır. Ziyaretçi potansiyelini etkin kullanarak ekoturizm faaliyet tiplerinin doğa gözlemciliği ve fotoğrafçılığı ile zenginleştirilmesi alanın marka değerine katkıda bulunacak faaliyetler olacaktır. Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
Fotoğraf: Tamer Yılmaz
23
5. DEĞERLENDİRME Dünyaca ünlü peyzaj özellikleri, endemik ve nesli tehlike altındaki türlere ev sahipliği yapan Salda Gölü, Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı kriterlerini sağlayan uluslararası ve ulusal düzeyde önemli bir sulakalandır. Salda Gölü, uluslararası öneme sahip sulak alanların 9 kriterinden 4’ünü karşılamaktadır. ULUSLARARASI ÖNEME SAHİP SULAK ALANLAR KRİTERLERİ SALDA GÖLÜ Kriter Açıklama Salda Gölü Bir sulak alan eşine az rastlanır veya sıra dışı bir biyocoğrafik bölgedeki sulak alanlara dair özgül bir örnek oluşturuyorsa (nadirlik, tipiklik).
184 metre derinliğe sahip oldukça temiz, oligotrofik özellikte, az tuzlu, yüksek alkalin ve ekosistem dengesini koruyan ve yüksek peyzaj değerine sahip bir göldür. Yapılan çalışmalar dünyada Mars gezegenin yüzey özelliklerini (magnezyum yüklü beyaz kayalar) taşıyan 2 bölgeden birinin Salda Gölü olduğunu göstermektedir. Bir sulak alan kayda değer Salda Gölü’ne endemik Salda yosunbalığı (Aphanius miktarda nadir, tehlikeye splendens), Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae düşebilir veya tehlike altındaki (ot balığı) balık türleri ile gölün endemik kopepot türü bitki ve hayvan türleri veya olan Arctodiaptomus burduricus burada yaşamaktadır. alt türlerini destekliyorsa veya bu türlerin bir veya daha fazla Salda Gölü çevresi endemiği olan Verbascum bireylerini (kayda değer sayıda) dudleyanum ve Verbascum flabellifolium bitki türleri burada yaşamaktadır. içeriyorsa. Bir sulak alan flora ve faunanın özellikleri ile kalitesinde Çalışmalar sonucunda gölde dolayı bir bölgenin ekolojik ve genetik çeşitliliğini ve çevresinde yaşayan 61 sürdürebilmek için özel bir değere sahipse veya; bir sulak bitki familyasına ait 301 alan, endemik bitki veya hayvan türleri veya toplulukları bitki türü bulunmuştur. açısından özel bir değere sahipse veya; bir sulak alanın değerlerini, verimliliğini veya çeşitliliğini gösterecek özellikteki su kuşu gruplarından önemli sayıda su kuşunu düzenli olarak destekliyorsa uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir. Sulak alan, sukuşları Salda Gölü’ne endemik Salda yosunbalığı (Aphanius dışında sulak alana bağlı splendens), Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae tür veya alttürlerin dünya (ot balığı) balık türleri ile gölün endemik kopepot türü popülasyonun %1’ini düzenli olan Arctodiaptomus burduricus burada yaşamaktadır. olarak bulunduruyorsa uluslararası öneme sahip sulak Salda Gölü çevresi endemiği olan Verbascum dudleyanum ve Verbascum flabellifolium bitki türleri alan olarak nitelendirilebilir. burada yaşamaktadır. 24
Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
5.1. Ekolojik ve Biyolojik Çeşitlilik Yönünden Değerlendirme Fotoğraf: Ceren Tuncer
Salda Gölü’nün jeolojik açıdan kapalı bir havza özelliğinde olması, gölün ekolojik özelliklerini önemli derecede belirlemiştir. Tuzluluk ve yüksek alkalinite gölün biyolojik çeşitliliği ve üretkenliği konusunda belirleyici etkendir. Bu özellik gölün tür çeşitliliğini ve kullanım olanaklarını sınırlandırmakla birlikte; gölü istilacı ve yabancı türlerden koruyan bir kalkan özelliği de göstermektedir. Salda Gölü alt havzası yaşam tiplerinin çeşidi ve özelliği bakımından özel bir konuma sahiptir. Göl ve gölün hemen sınırındaki kızılçam ormanları ve Akdeniz makilikleri, kıyı bölümünde bulunan kumullar ve kayaçlar alt havzayı gerek ekolojik gerekse peyzaj açısından özel kılmaktadır. Kızılçam ormanında Anadolu sıvacı kuşu, göl çevresindeki endemik bitkiler ve göldeki endemik balık türü Salda Gölü’nü özel bir yaşam alanı yapmaktadır. Salda Gölü’nde sucul omurgalılardan 6, bentik omurgasızlardan 14, alglerden 36 ve zooplanktondan 7 takson belirlenmiştir. Sucul fauna açısından bölgenin hassas ve nadir türü Aphanius splendens (Salda yosunbalığı)’dir.Türün Salda Gölü’ne endemik olması korunacak türler arasında öncelikli hale getirmektedir. Burdur ili endemik türlerinden ve Salda Gölü’nde yaşayan diğer endemik balıklardan (Pseudophoxinus cf. ninae) ve endemik kopepot türü olan Arctodiaptomus burduricus burada yaşamaktadır. 25
Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
Gölün hemen her tarafı kuş türleri tarafından yaşam alanı olarak kullanılmakta ve yılın her döneminde belli türlere ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte göldeki bazı bölümler önem derecesi yüksek sukuşu türleri açısından bazı bölümler ise sukuşlarının yoğunlaşması veya üremesi açısından gölün diğer bölümlere göre ön plana çıkmaktadır. Salda Gölü göç ve kışlama döneminde sukuşları için önemli bir alandır. Göç döneminde binlerce kuş için göçlerini tamamlamaları açısından hayati öneme sahiptir. Alt havzada yürütülen arazi çalışması ve literatür araştırması sonucunda toplamda 110 kuş türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türlerden 38’i sukuşu, 62’si ötücü, 9’u gündüz ve 1’i ise gece yırtıcısıdır. Alt havzada gözlenen kuş türlerinin tehdit durumlarına bakıldığında dikkuyruk (Oxyura leucocephala) tehlike altında (EN) olarak sınıflandırılmıştır. Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altında olan kuş türlerinden 75 tanesi alt havzada görülmektedir. Salda Gölü ve çevresinde yapılan araştırmalarda 61 bitki familyasına ait 301 bitki türü bulunmuştur. Bunlar içinde en önemlileri Salda Gölü çevresi endemiği olan Verbascum dudleyanum ve Verbascum flabellifolium bitki türleridir. 26
5.2. Niteliksel Değerlendirme Salda Gölü sadece ekolojik açıdan değil bölgede yaşayan insanlar için bir moral, estetik ve turizm değerleri taşıması açısından da önemlidir.
Hassaslık
Salda Gölü, uzun vadede artacak besin girdileri, göle yakın bazı yerlerde tarımsal faaliyetlerin artması ve göl su seviyesindeki düşüşten dolayı ekolojik bütünlük ve özellikle sistemi dengede tutan ekolojik işleyişin devamlılığı açısından çok hassastır.
Nadirlik
Salda Gölü nadir peyzaj değerlerinin yanı sıra endemik balık, kopetot ve bitki türleri ile kuşların üreme ve kışlama alanı olması açısından uluslararası ve ulusal öneme sahiptir.
Doğallık
Salda Gölü alan olarak son yıllarda küçülse de doğal yapısını korumaktadır. Salda Gölü alt havzasında insan müdahalesinin az olduğu yerler kumul ve kayalık alanalar ile ormanlık ve dağ bozkırı alanlarıdır.
Tipiklik
Peyzaj çeşitliliği ve güzelliği açısından dikkat çeken Salda Gölü, görsel güzelliği ve turizm değerleriyle bölgedeki yaşama kalite katan bir acı su gölü olması ile tipiktir. Salda Gölü ve çevresi barındırdığı endemik, nesli tehlike altında ve nadir türler ile önemli habitatlarla oldukça önemli bir sulak alandır.
Özel İlgi
Bölge yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından ziyaret edilmektedir. Yöre halkı ve yerli ziyaretçiler peyzaj güzelliği, günübirlik kullanım ve yüzmek amacıyla alanı ziyaret etmektedirler. Doğaseverler ise öncelikle biyolojik çeşitliliğin yoğun olduğu alanları ziyaret etme, 27
bitki ve kuş gözlem ile fotoğraf çekme gibi amaçlarla ziyaret etmeyi tercih etmektedirler.
Büyüklük
Salda Gölü alt havzası 4.435,4 ha Salda Gölü alanıyla birlikte toplam yaklaşık 21.846 ha’lık bir yüzölçüme sahiptir ve farklı ekosistem tiplerini içermektedir. Bu ekosistemler alansal büyüklük bakımından sırası ile orman ekosistemi, sulak alan ekosistemi, tarım ekosistemi, dağ bozkırı ekosistemi, yerleşim (tekno) ekosistemi, kumul ekosistemi ve kayalık ekosistemidir. Sulak alan ekosistemi alansal olarak alt havzanın %20,94’ünü kaplamaktadır.
Çeşitlilik
Salda Gölü alt havzası endemik, nesli tehlike altında ve nadir birçok canlıya ev sahipliği yapmaktadır.
Salda Gölü’ne endemik Salda yosunbalığı (Aphanius splendens), Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türleri ile gölün endemik kopepot türü olan Arctodiaptomus burduricus burada yaşamaktadır. Salda Gölü ve çevresinde yapılan araştırmalarda 61 bitki familyasına ait 301 bitki türü bulunmuştur. Bunlar içinde en önemlileri Salda Gölü çevresi endemiği olan Verbascum dudleyanum ve Verbascum flabellifolium bitki türleridir. Fotoğraf: Ersan Berberoğlu
28
Salda Gölü göç ve kışlama döneminde sukuşları için önemli bir alandır. Alt havzada yürütülen arazi çalışması ve literatür araştırması sonucunda toplamda 110 kuş türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türler arasında en önemlisi nesli küresel ölçekte tehlike altında (EN) olan dikkuyruktur (Oxyura leucocephala). Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altında olan kuş türleriden 75 tanesi alt havzada görülmektedir. Bölgede yapılan çalışmalar ve literatür taramasına göre birçok memeli, sürüngen ve çiftyaşamlı türüne de ev sahipliği yapmaktadır. Bölgede varlığı bilinen 9 farklı kelebek türü vardır ve bunlardan Polyommatus menalcas (Çokgözlü Anadolu beyazı) endemik bir türdür.
Denge ve Dengesizlik
Salda Gölü, dikkuyruk türü için bir kışlama alanıydı. Son yıllarda yapılan gözlemlerde dikkuyruk türü için kışlama kaydı yoktur. Salda Kasabası tarımsal ve evsel yerleşke alanlarını tarayarak gelen Salda Deresi’nin özellikle yağışlı dönemlerde önemli miktarda askıda katı madde taşıdığı görülmüştür. Bu taşınımın beraberinde besin tuzlarını (azot ve fosfor türevleri), organik maddeleri, kimyasal atıkları ve sediment materyalini içermektedir. Salda Gölü’nün geleceği açısından mutlak suretle Salda Deresi’nin koruma altına alınması, kirlilik kaynakalarının iyi yönetilmesi gerekmektedir.
Alanın Bölgenin ve Ülkenin Ekolojik Yapısındaki Yeri
Salda Gölü, Göller Bölgesi’nin en önemli sulak alanlarından biridir. Endemik bitki, balık ve kopepot türleri ile nadir ve nesli tehlike altında birçok türe ev sahipliği yapması açısından Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı olarak uluslararası ve ulusal öneme sahiptir.
Gelişme / Restorasyon Potansiyeli
Salda Gölü, bölgenin en önemli turizm cazibe merkezlerinden biridir. Salda Gölü ve çevresinin sürdürülebilir turizm potansiyeli daha iyi değerlendirilmeli ve katılımcı bir yaklaşımla yönetilmelidir.
29
5.3. Sosyoekonomik Değerlendirme Salda Gölü ile ilişkili yerleşim yerlerinde temel geçim kaynağı turizm, tarım ve hayvancılıktır. Özellikle Yeşilova ilçe merkezi ve Doğanbaba Köyü’nde turizm önemli gelir kaynakları arasındadır. Sulak alanla ilişkili yerleşim yerlerinde tarla bitkileri üretiminde en fazla buğday sonra sırası ile arpa, yulaf, yem bitkilerinden mısır, yonca, fiğ ve korunga üretimi yapılmaktadır. Endüstri bitkilerinden anason, baklagillerden nohut üretilmektedir. Süt verimi yüksek hayvan yetiştiriciliğinin yapıldığı Yeşilova ilçesinde toplam 10.500 büyükbaş, 11.850 küçükbaş hayvan bulunmaktadır.
5.4. Kültürel Değerlendirme Burdur doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri açısından Batı Akdeniz Bölgesi’nin önemli bir kenti olma özelliğini taşımaktadır. Burdur ilinde 50’ye yakın höyük ve tümülüs ile 25’ten fazla ören yeri ve antik kent yerleşim yeri bulunmaktadır. Salda Gölü’nün içinde bulunduğu Yeşilova ilçesi de Burdur’un eski yerleşim yerlerinden biridir. Yüksek doğal peyzaj değerleri sunan göl, gelen ziyaretçiler için yüzme, kuş gözlem, fotoğraf çekme, hidrojeolojik ve jeolojik gözlem yapma ve yürüyüş; bilim uzmanlarına araştırma ve izlem fırsatları sunmaktadır. İlçeye özgü pirinç çorbası, Burdur şiş ve haşhaş helvası öne çıkan geleneksel yemeklerdendir. Fotoğraf: Yıldıray Lise
30
Fotoğraf: Yıldıray Lise
6. BAŞLICA SORUNLAR
VE ÖNERİLER Sorunlar:
Salda Deresi’nin göle döküldüğü bölümde yapılan otlatma gibi kontrolsüz insan faaliyetleri, Salda Kasabası ve tarım alanlarını geçerek Salda Gölü’ne ulaşan Salda Deresi’nin uzun vadede atık, nutriyent ve askıda katı madde taşıma riski, gölün kuzey gölgesinde, Doğanbaba köyü sınırlarında, göle çok yakın arazilerde tarımsal faaliyetlerin ve evsel konaklamaların (bağ evi) artması ve gölün su seviyesinde düşme gözlemlenmesi ana tehditler olarak belirlenmiştir. Gölün su seviyesinde meydana gelen azalma sonucu yüzey alanının daralması; habitat kaybı ve göldeki endemik türlerin geleceği konusunda endişe yaratmaktadır. Gölün çevresinde ılgın türlerinin ortamda baskın tür olmasına ve kokar ağaç türünün yayılması önemli bir sorundur. Diğer önemli bir sorun, Salda Gölü’nün korunması ve bölgede sürdürülebilir turizm uygulamaları için gerekli kurumsal işbirliklerinin oluşturulamaması ile alanın genelinde korumakontrol çalışmalarındaki güçlükler ve eksiklerdir.
31
Öneriler: Salda Gölü’nün geleceği açısından mutlak suretle Salda Deresi koruma altına alınmalı, iyileştirilmeli ve bütünleşik havza yönetimi yaklaşımı ile yönetilmelidir. Tarımsal faaliyetlerin göle olumsuz etkileri (alan açma, tarım ilaçları) en aza indirilmelidir. Salda Gölü alt havzasında sulu tarım alanlarında kapalı sisteme geçilmeli ve basınçlı sulama sistemleri yaygınlaştırılmalıdır. Salda Gölü çevresi için otlatma planı geliştirilmeli ve bu çerçevede yaban hayatı üreme dönemleri dışında kontrollü otlatma yapılması sağlanmalıdır. Salda Gölü alt havzasında organik tarım, iyi tarım uygulamalarını çiftçi eğitimleri düzenlenmeli ve köylerde pilot alanlar kurarak yaygınlaştırılmalıdır. Gölün çevresinde ılgın türlerinin ortamda baskın tür olmasına ve kokar ağaç türünün yayılmasına karşı mücadele verilmelidir. Kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği geliştirilmelidir. Yöre halkına yönelik olarak doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve sürdürülüebilir turizm uygulamaları konularında eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları başlatılmalıdır. Alanın etkin yönetimi, doğal kaynakların korunması ve alanın etkin tanıtılması için Salda Gölü Yönetim Planı en kısa sürede hazırlanmalıdır. Yönetim Planı ile birlikte hazırlanacak olan Salda Gölü Sürdürülebilir Turizm Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak ziyaretçiler için şartlar iyileştirilebilir. Salda Gölü Tanıtım ve İletişim Stratejisi ve Eylem Planı ile de etkin tanıtım faaliyetleri ile bölgeye daha fazla turist gelmesi sağlanabilir. Bu konuda en önemli eylemlerden biri ziyaretçi merkezi ve tanıtım birimleri ile yürüyüş patikalarının hazırlanması olacaktır. 32
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
Hassas Alanlar Dairesi Başkanlığı – Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Hassas Alanlar Dairesi Başkanlığı Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü Söğütözü Cad. No: 14/E – ANKARA Tel : (0312) 207 59 00 Faks : (0312) 207 59 59 Doğa Koruma ve Milli Parklar VI.Bölge Müdürlüğü Burdur Şube Müdürlüğü Bahçelievler Mah. Stadyum Cad. No:1 15100 / BURDUR Tel: (0248) 233 36 13 Faks: (0248) 233 19 79
ORTADOĞU Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. Mebusevleri Şerefli Sokak No: 25/6 Tandoğan / ANKARA Tel : (0 312) 215 21 32 – 33 Faks : (0 312) 215 21 34 e-posta: odopem@odopem.com
Bu kitap “Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş, Gölhisar, Yazır Gölleri Sulak Alan Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projesi” kapsamında Ortadoğu Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.
Mart 2013 Grafik tasarım: Güngör Genç