GEÏNSPIREERD DOOR EEN OUDE ZEE
HARLINGEN
WELKOM AAN ZEE HIPPE PLEISTERPLAATS P. 16
BOERENMAGIE IN DE GREIDHOEKE EN BEER&SPICE P. 14
zomer
bewaar exemplaa r 2021
RONDOM LEEUWARDEN LEUKE UITTIPS P. 22
InspIratIekrant WWW.OUDEZEE.NL
EN VERDER /// ODE AAN HET LANDSCHAP /// 3X ACTIEF IN NOARDWEST /// CITYTRIP FRANEKER EN LEEUWARDEN /// PELGRIMEREN IN NOARDWEST FRYSLÂN EN MEER!
OOSTEREND LIES
MODDERGAT PAESENS
WIERUM
HOORN
NES
FORMERUM LANDERUM MIDSLAND BAAIDUINEN
GEÏNSPIREERD DOOR EEN OUDE ZEE
uyt land TERNAARD
HOLWERD
LIOESSENS
OOSTERNIJKERK
MORRA legenda
HANTUMHUIZEN
NIAWIER
HANTUM
Uyt
METSLAWIER
BRANTGUM
BLIJE
Gre
WETSENS
FERWERT HEGEBEINTUM
Franeker
MARRUM
GINNUM REITSUM JISLUM
HALLUM
OUDEBILDTZIJL
SINT JACOBIPAROCHIE
Harlingen
DAMWÂLD
ALDTSJERK BRITSUM
BITGUM BITGUMMOLE
MENAAM PEINS
HÚNS
ARUM
BLIJE WIERUM
WAAKSENS
WOMMELS
Greid hoeke
uyt land TERNAARD
VROUWENPAROCHIE
MARRUM SINT ANNAPAROCHIE
MARRUM
HALLUM
WIER
uyt land HANTUM
ANTGUM STIENS
N
BRITSUM
SIBRANDAHÛS
WINSUM
METSLAWIER ALDTSJERK
GOUTUM
MANTGUM HEMPENS DE FALOM
WESTHEM
SNAKKERBUREN
WERGEA
OOSTERNIJKERK WIRDUMLIOESSENS
Uytland GOËNGA
sneek
DAMWÂLD
IJLST
JIRNSUM
DE FALOM
leeuwarden EE
ZWAGERBOSCH TWIJZELERHEIDE
FEANWÂLDEN Toeristisch informatiepunt ENGWIERUM FEANWÂLDSTERWÂL HEMPENS
DE FALOM
NOARDBURGUM KOLLUMERPOMP
TYTSJERK WESTERGEEST
ZOUTKAMP
Fonteinen
ZWAGERBOSCH TWIJZELERHEIDE
TWIJZEL
BURUM
GERSLOOT LUXWOUDE
JISTRUM KOOTSTERTILLE
GERKESKLOOSTER KOMMERZIJLSTROOBOS PIETERZIJL
VISVLIET
AUGUSTINUSGA GRIJPSKERK
GROOTEGAST
SURHUIZUM DROGEHAM
TWIJZEL
Fonteinen
SUWÂLD VEENKLOOSTER KOLLUMERZWAAG
SUMAR
BURUM vogels EARNEWÂLD VISVLIET EASTERMAR
SEB
NIEZIJL
strand GERKESKLOOSTER STROOBOS
DOEZUM
vogels LUTJEGAST spotten HARKEMA
KORNHORN
SURHUISTERVEEN EASTERMAR
SEBALDEBUREN
AUGUSTINUSGA
stinzen
NIEKERK OPENDE OLDEKERK
NOORDWIJK
GROOTEGAST BOELENSLAAN SURHUIZUM
PIETERZIJL
KOLLUM
LUTJEGAST
Staten en stinzen
BUITENPOSTNIEKERK HOUWERZIJL musea ZOUTKAMP BURGUM
SUMAR LAUWERZIJL bezienswaardigheden
G
MUNNEKEZIJL BUITENPOST
HOUTIGEHAGE DROGEHAM WERGEA TIPS IN KIJK VOOR ALLE NOARDWEST FRYSLÂN OP: WWW.OUDEZEE.NL WIRDUM WARTEN DOEZUM KOMMERZIJLDE TIKE highlights strand BURGUM WEIDUM ROTTEVALLE WYTGAARD TRIEMEN OUDWOUDE
GORREDIJK
VISVLIET
BURUM bezienswaardigheden
kidsfun
MUNNEKEZIJL GARYP JISTRUM KOOTSTERTILLE Staten en WARFSTERMOLEN
TERWISPEL PIETERZIJL LIPPENHUIZE
WARFSTERMOLEN
natuur
KOLLUM OUDWOUDE FEANWÂLDSTERWÂL TRIEMEN VIERHUIZEN Fonteinen ULRUM NOARDBURGUM
WARFSTERMOLEN TIJNJE
HOUWERZIJL
TJALLEBERD LAUWERZIJL LUINJEBERD
kidsfun NIEUWEBRUG musea
MUNNEKEZIJL
KOLLUM
TRIEMEN OUDWOUDE
DE WESTEREEN KOLLUMERPOMP
natuur
SUWÂLD
NIEKERK
VEENKLOOSTER KOLLUMERZWAAG HASKERDIJKEN
HURDEGARYP VEENKLOOSTER KOLLUMERZWAAG TYTSJERK DE WESTEREEN
ALDEBOARN
VEGELINSOORD
VVV
LAUW BEETSTERZWAAG
ULRUM KOLLUMERPOMP
WESTERGEEST
TERKAPLE
NIJ BEETS
VIERHUIZEN NES
highlights
OPPENHUIZEN
ZO KORTEHEMMEN BOORNBERGUM
Toeristisch informatiepunt ENGWIERUM VVV
TERHERNE DRIEZUM WÂLTERSWÂLD
DE WILGEN
DE VEENHOOP
grouEE
OOSTRUM
GOINGARIJP BROEKSTERWÂLD Toeristisch informatiepunt ENGWIERUM AKMARIJP UITWELLINGERGA JUTRIJP
RYPTSJERK
DRACHT
Zien, doen en beleven
EE
VIERHU
Greidhoeke
HIGHLIGHTS
BROEKSTERWÂLD
OUDEGA
RAERD
Zien, doen en beleven OOSTRUM
OOSTHEM
OPEINDE
EARNEWÂLD
GAUW
RINSUMAGEASTGreidhoeke
YSBRECHTUM
ROTTE NIJEGA
Uytland METSLAWIER REDUZUM LAUWERSOOG
AKKRUM FOLSGARE
DE TIKE
ANJUM
NIAWIER
ANJUM TERSOAL DOKKUM
SCHARNEGOUTUM
WARTEN
MORRA legenda
WYTGAARD
POPPENWIER
highlights FEANWÂLDEN
Zien, doen en beleven
HURDEGARYP
DEARSUM
READTSJERK OENTSJERK MÛNEIN DRIEZUM WÂLTERSWÂLD WESTERGEEST DAMWÂLD GYTSJERK
Greidhoeke
VVV RYPTSJERK
BOAZUM
LYTSEWIERRUM BORNWIRD LIOESSENS REAHÛS RAARD MORRA
TIRNS SIBRANDAHÛS METSLAWIER
OUDEGA
ANJUM
GOUTUM
SUMAR EASTERMAR
WETSENS
RIEN
NIAWIER
LAUWERSOOG ALDTSJERK
UytlandLEKKUM
OOSTRUM GYTSJERK
vog
LAUWERSOOG
SUWÂLD
GARYP
SIBRANDABUORREN
DOKKUM
HIESLUM
EASTERWIERRUM
legenda
WETSENS
ABBEGA
READTSJERK OENTSJERK MÛNEIN
JELLUM DRIEZUM BEARS WÂLTERSWÂLD
JORWERT leeuwarden
BAARDBROEKSTERWÂLD EASTERLITTENS
LIOESSENS KOARNJUM
NIAWIER
DEINUM
DAMWÂLD
BLAUWHUIS
GREONTERP
LEGENDA
DOKKUM BLESSUM BOKSUM LEKKUM SNAKKERBUREN HILAARD
BURDAARD WOLSUM
WYNS RINSUMAGEAST
JELSUM MORRA legenda
WYNS
BAAIUM RINSUMAGEAST HÚNS
RAARD
BRITSUM
MARSUM WETSENS
BORNWIRD DRONRYP KOARNJUM RAARD JELSUM
PARREGA
LICHTAARD
BURDAARD OOSTERNIJKERK
INGELUM
MENAAM
WÂNSWERT
TJERKWERD
WEIDUM
ITENS
NIJLAND
DEDGUM BORNWIRD
BITGUM HANTUMHUIZEN BITGUMMOLE
INSUM
JISLUM
EXMORRA
FEINSUMGAAST
WÂNSWERT
TERNAARD BERLTSUM HIJUM
HANTUMHUIZEN GINNUM REITSUM
HANTUM
HIJUM
BRANTGUM PAESENSBRITSWERT WIUWERT NES
OOSTERNIJKERK HIDAARD LICHTAARD
Bolsward
LONGERHOUW
GINNUM FERWOUDE REITSUM MODDERGAT PAESENS JISLUMSTIENS SIBRANDAHÛS NES
WIERUM
BURGWERD HICHTUM
SCHETTENS
HALLUM ALLINGAWIER BRANTGUM
FERWERT HEGEBEINTUM ALDE LEIE
MODDERGAT PAESENS HEMPENS
uyt land
EASTEREIN
FERWERT HEGEBEINTUM
IDSEGAHUIZUM PIAAM
str
BURGUM
GOUTUM
HINNAARD MODDERGAT
WITMARSUM
OUDEBILDTZIJL BLIJE
Sta
leeuwarden
MANTGUM
HANTUM
IENS
KÛBAARD
ZURICH
NIJ ALTOENAE
JISTRUM KOOTSTERTIL
TYTSJERK
HANTUMHUIZEN
BAARD EASTERLITTENS
LOLLUM
PINGJUM
MAKKUM
bez
NOARDBURGUM
HURDEGARYP
BEARS
JORWERT
SPANNUM
HOLWERD
HOLWERD
RYPTSJERK
JELLUM
TERNAARD
WINSUM
KIMSWERD
SCHRAARD
HILAARD
BAAIUM
ACHLUM
WONS
TWIJZEL
NES WJELSRYP
HITZUM TZUM
CORNWERD
LEKKUM SNAKKERBUREN
BLESSUM BOKSUM WIERUM
harlingen
nat
FEANWÂLDEN
DEINUM
HERBAIJUM
MIDLUM
mus
ZWAGERBOSCH TWIJZELERHEIDE FEANWÂLDSTERWÂL
MARSUM
DRONRYP
kids
DE WESTEREEN
GYTSJERK
SKINGEN
franeker
WIJNALDUM
Fon
VEENKL KOLLUMERZWAAG
DE FALOM
JELSUM
INGELUM
RIED
SCHALSUM
TRIEMEN
READTSJERK OENTSJERK MÛNEIN
WYNS
KOARNJUM
BERLTSUM
DONGJUM
WESTERGEEST
highlight
BROEKSTERWÂLD
WIER
OOSTERBIERUM
DRIEZUM WÂLTERSWÂLD
FEINSUM
SINT ANNAPAROCHIE
TZUMMARUM
SEXBIERUM PIETERSBIERUM
VVV
RINSUMAGEAST
BURDAARD
STIENS MINNERTSGA
Toe
DOKKUM
SIBRANDAHÛS
HIJUM
VROUWENPAROCHIE
OOSTRUM
WÂNSWERT
NIJ ALTOENAE ALDE LEIE
Zien
BORNWIRD
RAARD
LICHTAARD
spotten HARKEMA
NIJEGA
SURHUISTERVEEN NIEZIJL GRIJPSKERK OUDEGA
OPEINDE
DRACHTSTERCOMPAGNIE KORNHORN
MARUM BOERAKKER
WOLKOM YN NOARDWEST De natuur juicht! Meer dan ooit heb ik zin om er op uit te gaan...! Dat zal voor jou vast niet anders zijn. Graag hadden we deze krant met inspirerende tips eerder bij je willen brengen, maar door de coronacrisis moesten we pas op de plaats maken. Ga je mee op avontuur? Trek de wandelschoenen aan, spring op de fiets, stap op een boot, verblijf in een van de vele gastvrije en unieke overnachtingsmogelijkheden, proef Noardwest Fryslân en (her)ontdek de regio. Geniet en beleef een stukje authentiek, gastvrij Fryslân. Je zult verbaasd staan dat ‘de rust en ruimte’ zoveel veelzijdigheid heeft te bieden. Noardwest Fryslân biedt bij uitstek een beleving van de oorspronkelijke, authentieke aspecten van Fryslân. Grenzend aan Werelderfgoed de Waddenzee is Harlingen een stoere magneet voor wie van wind en water houdt. Maar nét zo aantrekkelijk voor liefhebbers van een roemrijk, nautisch verleden. Ga op ontdekkingsreis langs prachtige pakhuizen, bekijk de wonderschone gevels, struin langs levendige binnenhavens en door sfeervolle straatjes. Vind hier jouw inspiratie voor een bezoek aan Noardwest Fryslân! Ooit liep deze regio twee keer per dag onder water. Bewoners die het aandurfden langs de open zee te leven waren daaraan gewend. Een plek met rijke historie, cultuur, ruimte en lucht. Het Uytland, een plek als geen ander. Bezoek de Greidhoeke, een verscholen parel in het hart van Fryslân. Dit weidse landschap moet je zien, ruiken en horen. Het liefst fietsend, wandelend of varend. Hier beleef je de vier jaargetijden ten volste. Met beide voeten in de Friese klei en tegelijkertijd verbonden met de grootsheid van ons zonnestelsel, zoals Eise Eisinga dat tastbaar maakte met zijn wereldberoemde Planetarium. Als Ster van de Friese Elf Steden beschikt de voormalige universiteitsstad Franeker over alles wat een mens zich kan wensen op het gebied van ontspanning, bezinning en inspiratie: gastvrijheid, karakter, ruimte en een dagelijkse portie ‘klein geluk’. Bovendien ligt midden in ons gebied HET watersportdorp Grou, waar alles watersport ademt. Het is de poort naar Leeuwarden en Nationaal Park de Alde Feanen.
inhoud
INSPIRATIEKRANT NR 01
4 Ode aan het landschap 6 Genieten in Leeuwarden 7 Museum Martena vernieuwt 10 3x actief in Noardwest Fryslân 14 Boerenmagie en Beer&Spice in de Greidhoeke 16 Harlingen, Welkom aan Zee 18 ‘De Hjerringfisker’ 22 Rondom Leeuwarden 26 Op pad naar Santiago aan het wad 30 Coronaproof op stap in Noardwest Fryslân
Wees meer dan welkom en word ook ambassadeur van ons prachtige gebied, Noardwest Fryslân! Vragen? Aarzel niet en neem contact op met de regioaanjager. Corné van de Erve,
Wietske Boonstra
Voorzitter Toeristisch Platform Stichting Bestemming Noardwest
Regioaanjager Toeristisch Platform Stichting Bestemming Noardwest
Voor meer tips: neem eens een kijkje op onze website www.oudezee.nl
3
GEÏNSPIREERD
DOOR EEN
OUDE
ZEE
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
FOTO:HANS MENNINGA
OUDEBILDDYK
Fryslân op de bodem
Staten met parken als Engelse tuinen, kerken op eeuwenoude terpen, kaarsrechte meren dwars door moerasgebied; ons Friese landschap heeft veel van zijn kenmerkende uiterlijk te danken aan de eigenzinnige bewoners ervan. Of de adel er nu luxe staten bouwde, of turfstekers het land afgroeven op zoek naar gouden handel. De hand van de Fries zie je overal terug, als je maar weet waar je naar moet kijken.
van een oude zee
TURFWINNING IN FRYSLÂN Het veenlandschap van Fryslân is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Als je er middenin staat zie je moerassige grassen en molens om je heen, maar van bovenaf bekeken tekent zich een lijnenspel van slootjes en meren af. In de achttiende eeuw werd hier veen afgegraven; grond die zich in de IJstijd ontwikkelde en uitstekende brandstof bleek. De Friezen maakten er handel van, en goed ook. In dit moerasgebied zijn tegenwoordig honderden plantsoorten te vinden, waaronder bijzonder zeldzame orchideeën. Bezoek Nationaal Park de Alde Feanen en ervaar het landschap.
Ode aan het Landschap Duinen en dijken, bossen en stranden, meren en moerassen. Nergens anders vind je zoveel verschillende landschappen per vierkante kilometer als in Fryslân. Het eigenzinnige karakter van de Friezen is zichtbaar in deze landschappen. In de terpen, weilanden, koninklijke tuinen, natuurlijke bossen en Nationaal Parken. In 2021 brengt Fryslân, aan de hand van 5 landschapsthema’s, een ode aan dat bijzondere landschap. WWW.OUDEZEE.NL
TERPEN EN DIJKEN IN FRYSLÂN De turfwinning zorgde er ook voor dat eeuwenoude terpen werden afgegraven. Terpen ontstonden door de bewoning van mensen, die door afval en ‘nieuwbouw’ steeds weer nieuwe grondlagen aanmaakten. De bekendste terp is te vinden in Hegebeintum. Het is de hoogste terp van Fryslân, maar met duidelijke invloed van veenafgraving.
4
GENIETEN V AN HET UITZICHT BIJ NIJE-ALTOENEA
Aan de dorpskant is de terp grotendeels afgegraven tot rechte muren, waardoor lagen eeuwenoude grond de wand kleuren. In Noardwest Fryslân vind je meerdere terpen waar door de afgravingen bijzondere archeologische vondsten zijn gedaan en welke zijn tentoongesteld in de archeologische steunpunten. Bezoek archeologische steunpunten in Firdgum, Wijnaldum, Oude Bildtzijl en/of Hegebeintum en ontdek de rijke historie van Noardwest Fryslân. Kijk op www.oudezee.nl of scan de QR code.
Een vernuftig volk waren die Friezen. Dijkenen terpenbouwers als de besten. De mens en het water hadden een fascinerende relatie in vroeger tijden. Verdiep je in dit bijzondere landschap met haar bijzondere verhaal. Ontdek de historische Oudebildtdijk langs de Waddenkust in Noardwest Fryslân, deze biedt een dijk van een verhaal. De markante dijk met zijn typische dijkhuisjes en monumentale boerderijen is de langste straat van Nederland. De huisnummers lopen er van 1 t/m 1229. Een plek waar imposante wolkenpartijen, zonsondergangen en een wonderschone sterrenhemel elkaar in schoonheid en verwondering afwisselen.
Ontdek de Slachtedijk
Ontdek de Slachtedijk, deze is zo’n 42 kilometer lang en beschermde een groot deel van Noardwest Fryslân tegen de vroegere Middelzee. De Slachtedijk is één van de bekendste slaperdijken van Fryslân en niet in het minst omdat er sinds 2000 iedere 4 jaar een marathon over gehouden wordt. Een route die bol staat van de cultuurhistorie.
LANDBOUW EN VEEHOUDERIJ IN FRYSLÂN Door het vele water waar omheen gewerkt moest worden, zijn de Friese weilanden vaak omringd door sloten, gemalen en soms ook molens. Typisch Fries. Maar die moeite loonde ook. De Friese landbouwers hadden een flink inkomen en konden het breed laten hangen, wat je ziet aan de vele royale kophals-romp boerderijen die het platteland sieren. Aardappelen, suikerbieten en cichorei kwamen in flinke volumes ‘fan ‘e klaai’, en Friese melkveehouderijen floreerden lange tijd dankzij Friese boter, dat in het buitenland ook wel bekend stond als ‘het Friese goud’. In Noardwest Fryslân biedt de vruchtbare zeeklei de heerlijkste streekproducten. Het Uytland is bekend van de (poot)aardappelen als bijvoorbeeld de Bildtstar die hier op de akkers groeit, maar ook de hele wereld overgaat. De Waddenzee is een kraamkamer van heerlijke zilte producten, die je kunt proeven in de vele restaurants in het Uytland. De smaak van Noardwest Fryslân. En jo kinne it priuwe!
SLACHTEDIJK
5
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
11FOUNTAIN ‘LOVE’ VAN JAUME PLENSA
FOTO: JACOB VAN ESSEN
FOTO: HET HOGE NOORDEN
FOTO: MARLEEN ANNEMA
VOORSTREEK, BINNENSTAD
PRINSENTUIN
Genieten in Leeuwarden Leeuwarden heeft alles in huis voor een dagje weg. Eeuwenoude monumenten en moderne kunst wisselen elkaar af in de bruisende binnenstad, waar je eindeloos shoppen perfect kunt combineren met culinair genieten. Ontdek het zelf! In 2018 was Leeuwarden de Culturele Hoofdstad van Europa, een mooie titel die nog altijd voor veel reuring zorgt. Zo zijn er, verspreid door de hele stad, verschillende metershoge kunstwerken op verrassende plekken te zien. De één springt meteen in het oog, anderen zijn wat meer verstopt. Vergaap je aan grote ‘murals’ op de pleinen of buig je over de kleinste inwoners van de stad in smalle steegjes, tijdens het sneupen kom je werkelijk van alles tegen. Parkeergarage De Klanderij is zelfs helemaal omgetoverd tot een kleurrijk graffiti-paradijs (je auto parkeren was nog nooit zo leuk)!
Tip: maak een stadswandeling Natuurlijk is het heerlijk om zelf rond te dwalen door de knusse straatjes van de binnenstad. Maar met een stadsgids leer je de verhalen van de stad pas
écht kennen. De ‘locals’ van A Guide to Leeuwarden vertellen je alles over de stad en haar roemruchte verleden, maar geven je ook tips op maat voor jouw dagje in Leeuwarden.
Eten op bijzondere plekken Na een goeie wandeling is het tijd om uitgebreid te genieten. Gelukkig barst Leeuwarden ook op culinair gebied van de hoogtepunten, op wel hele bijzondere plekken. Een letterlijk hoogtepunt én ‘dinner with a view’ vind je in Élevé, recent nog bekroond met een Bib Gourmand. Restaurant Proefverlof is gevestigd in de eeuwenoude Blokhuispoort-gevangenis, Grand Café Post Plaza bevindt zich in een voormalig postsorteercentrum en midden in prachtige Prinsentuin vind je restaurant De Koperen Tuin.
FOTO: JACOB VAN ESSEN
De stad uit Ook een uitstapje buiten de grenzen van de (binnen)stad is de moeite meer dan waard. Haal een frisse neus in De Groene Ster, of struin over de Froskepôlle, een heuse wandel-oase. Op een kwartiertje rijden van Leeuwarden vind je natuurlijk Nationaal Park de Alde Feanen, perfect om met een (fluister)bootje of wandelend te ontdekken. Giet een thermoskan vol koffie, trek de wandelschoenen aan en stappen maar!
Tip MARIA LOUISE WAS HERE (9 juli t/m 5 september) Schuif aan in de paleistuin van het Princessehof voor een meeslepende en poëtische show waarbij video, muziek en licht samenkomen. Deze Son & Lumière schetst een modern portret van één van Leeuwardens beroemdste inwoners: Maria Louise van Hessen-Kassel, prinses van Oranje-Nassau (1688-1765).
OUDE OOSTERSTRAAT
Meer inspiratie opdoen voor een dagje Leeuwarden? Kijk op visitleeuwarden.nl voor alle informatie over de stad, de leukste hotspots en een up-to-date agenda van alle events en activiteiten.
WWW.OUDEZEE.NL
6
DIT IS EEN ADVERTORIAL VAN .nl
FOTO: JOOP VAN PUTTEN
PRONKKEUKEN MUSEUM MARTENA
Museum Martena
Museum Martena is bezig met de herinrichting van de vaste tentoonstellingen. Het museum zit alweer sinds 2006 in de Martenastins en de inrichting van de vaste tentoonstellingen is sinds die tijd in grote lijnen hetzelfde gebleven. Tijd dus voor vernieuwing! De komende jaren zal de herinrichting gefaseerd doorgevoerd worden, zodat het museum open blijft voor het publiek. Ook de tijdelijke tentoonstellingen lopen door.
vernieuwt
In de nieuwe inrichting ligt de nadruk op de verhalen van de bewoners van de Martenastins. Ook wil het museum meer aandacht besteden aan het feit dat het is gehuisvest in een stadskasteel. Daarom wordt de traptoren opengesteld voor het publiek. De tocht over de trap naar de torenkamer zal op zich al een hele belevenis worden en dan moet het fantastische uitzicht over Franeker en verre omstreken nog komen.
Nadruk op verhalen bewoners Martenastins
MUISEUM Naast de spannende ´beklimming´ komt er een speciaal aanbod voor gezinnen met jonge kinderen in de vorm van het MUISEUM. In dit muiseum beleeft onze museummuis allerlei avonturen in piepkleine museumzaaltjes. >>>
7
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
TRAPTOREN
BEKROONDE ´AAITOER´ Omdat Museum Martena het best toegankelijke museum van Fryslân wil worden, besteedt het museum veel aandacht aan de toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden, doven, ‘mensen op wielen’ en prikkelgevoelige bezoekers. In dat kader is het geweldig dat het museum in 2020 de RAAK Stimuleringsprijs heeft gewonnen. Deze prijs is bedoeld voor het museum dat het beste idee heeft voor het toegankelijk maken van de collectie voor blinden en slechtzienden. Speciaal voor deze doelgroep ontwikkelt het museum de Aaitoer. Tijdens de Aaitoer staan luisteren en voelen centraal. Het bijzondere is dat deze toer niet alleen voor blinde of slechtziende bezoekers is, maar voor iedereen. Wie wil er nu niet kunnen voelen aan een collectiestuk of de kleding die Sophia Vervou draagt op haar levensgrote portret? Het bijzondere beschilderde behang op de bel-etage van de stins wordt gerestaureerd en de beschilderde omlijsting, die is verdwenen onder een dikke laag witte verf, wordt gereconstrueerd.
PRACHT EN PRAAL Museum Martena is gehuisvest in een stadskasteel. Dit kasteel is rond 1500 gebouwd voor Hessel van Martena. Hoe het gebouw er toen heeft uitgezien, is niet precies bekend.
Museum Martena in Franeker wordt gesteund door een grote hoeveelheid fondsen en de gemeente Waadhoeke. Speciaal voor de herinrichting heeft Museum Martena €200.000,- gekregen van de BankGiro Loterij.
WWW.OUDEZEE.NL
DE TUINKAMER VAN MEVROUW HUGUENIN WAAR ALLES AANGERAAKT MAG WORDEN.
Maar wel is zeker dat het er in de winter koud en tochtig moet zijn geweest. Toen in 1696 het huis verkocht werd aan burgemeester Suffridus Westerhuis en zijn vrouw Titia Bogarda, begonnen zij direct met een enorme verbouwing. De toegang tot de stins, vroeger via de traptoren, werd verplaatst naar de voorkant van het gebouw. Er werd een grote bordestrap gebouwd, zodat men het huis in stijl kon betreden. Aan de achterkant van het huis kwam ook een bordes met trap, zodat je de trap af schrijdend de prachtige tuin in kon lopen. De gang van de bel-etage werd verfraaid met marmeren vloeren en stucwerk. In de grote zaal kwam beschilderd behang. Suffridus was de eerste burger in Nederland die zich dat kon veroorloven. Voor die tijd hadden alleen de Nassaus hun paleizen op deze wijze gedecoreerd.
STINZENTUIN Ook de tuin werd opnieuw aangelegd. Het zal in Hessels tijd een gebruikstuin zijn geweest, waar groenten en fruit werden verbouwd. Suffridus liet een tuin aanleggen die geïnspireerd was op de tuinen van Versailles.
8
Het waren dus vooral koninklijke voorbeelden die Suffridus en Titia voor ogen hadden. Ze moeten het wel een beetje ‘hoog in de bol’ hebben gehad. Maar ze hadden geld genoeg. Het echtpaar was schathemeltjerijk! In de negentiende eeuw heeft Roodbaard de tuin aangepast en er een landschapstuin van gemaakt met stinzenplanten. Tot op de dag van vandaag kan iedereen in het vroege voorjaar genieten van de stinzenplanten in de Martenatuin.
KINDERHOEKJE Jacob Kooistra woonde in het kleine dorpje Baard dat tussen Sneek en Franeker ligt. Er was
Franeker Loskop
delicatesse met een rijke historie Een Franeker legende vertelt hoe een woedende professor zijn studenten bekogelt met ‘haselbollen’ en hen daarbij uitscheldt voor ‘Loskoppen’. Eén van de studenten kaatst zo’n gebakje terug, in het gezicht van de theoloog Maccovius. Dit zorgde voor een groot schandaal, want de man was voor de rest van zijn leven aan één oog blind. Deze ‘scene’ speelde in 1642 en drie studenten moesten hiervoor voor de academierechtbank verschijnen. Een rel die alle betrokkenen zo snel mogelijk wilden vergeten, maar de Franeker bakkers zagen bijna vier eeuwen later brood in dit bijzondere verhaal.
FOTO: JOOP VAN PUTTEN
FOTO: JOOP VAN PUTTEN
De Loskop is een hazelnoot-schuimgebakje met een vleugje sinaasappel. Dit geeft de Loskop een typisch Franeker ‘twist’. Sinds mensenheugenis hoort de geur van gekonfijte sinaasappelsnippers immers bij de stad.
De Franeker Loskoppen wordt overigens wel verkocht met een waarschuwing: ‘Niet mee gooien’. LEKKER ITE!
daar niet zo veel te beleven. Een keer per jaar was er kermis en kwam er een zweefmolen en een schiettent. Je kunt je voorstellen dat het dan groot feest was in Baard. Maar Jacob werd door zijn moeder elk jaar als de kermis kwam naar zijn Beppe in een ander dorp gestuurd. Jacobs moeder had een hekel aan de kermis! Die arme Jacob. Hoe hij ook protesteerde, hij ging naar zijn Beppe. Hij kon dus nooit in de ‘zweef’ of schieten in de schiettent. Hij was hier heel erg verdrietig over. Toen hij al lang groot was en zijn moeder niks meer over hem had te zeggen, vond hij het nog steeds niet eerlijk dat hij als kind nooit naar de kermis mocht. Hij bouwde daarom in zijn eigen huiskamer een miniatuurkermis. Met een draaimolen, een zweef en een enorm draaiend rad. Daar werd Jacob blij van. Maar de kinderen in Baard werden hier ook blij van, want de kermis stond bij Jacob voor het raam. Als je tien cent meenam wilde Jacob de kermis wel even aanzetten. Dan gingen de lichtjes branden en begon alles te draaien en te bewegen. De kermis van Jacob staat nu in het museum, maar als je er een muntje ingooit gaat de muziek nog steeds spelen en lijkt het net alsof je zelf op de kermis bent. Zo maakt Jacob nog steeds heel veel mensen blij met zijn miniatuurkermis. Museum Martena Franeker // www.museummartena.nl
9
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
3x actief
GEÏNSPIREERD
DOOR EEN
OUDE
in noardwest fryslân
ZEE
WANDELROUTE
Dijken, Torens en Vissers [13km] Wandel door tussen dijken gefixeerd kwelderlandschap, het landschap geïnspireerd op de oude zee en ontdek de rijkdom aan natuur, cultuur en historie. Tijdens deze wandeltocht loop je vanuit de oude kerk in Minnertsga door het kleilandschap de Grote Noorderpolder binnendijks over de langgerekte kwelderrug welke al dateert van de tiende/elfde eeuw. Via voormalige stinsen loop je naar Dijkshoek, de hoek waar de oude Armendijk en de Griene Dyk bij elkaar komen. Deze slibde omstreeks het jaar 1550 de voormalige Middelzee dicht. De Armendijk vormde toen de grens tussen de Middelzee en de Waddenzee. Wanneer je bij buurtschap Westhoek de oude zeedijk beklimt, vind je boven op deze Armendijk de terminus van Dijkshoek, de stenen grenspaal uit het jaar 1559, de markering van de grens tussen het oude land en het nieuwe land, het Bildt. In Koehool wandel je langs de oude Duitse bunker, die nog dateert van de Tweede Wereldoorlog, toen hier aan de Waddenzeekust een grote groep Duitse soldaten was gelegerd met onder andere luchtafweergeschut. Hier komen de lagere binnendijk en de veel hogere Waddenzeedijk op Deltahoogte bij elkaar, om in de richting van Koehool westelijk als buitendijk verder te gaan. In Koehool ga je bij de Deltadijk binnendijks naar beneden. Hier werd in het jaar 1182 het klooster Lidlum (ook wel Mariëndal genoemd) gesticht; een Norbertijner abdij, die een dochterklooster van Klooster Mariëngaarde (bij Hallum) was. Na alle overstromingen, oorlogen, brand en herbouw is dit klooster uiteindelijk als gevolg van de Reformatie opgeheven en afgebroken. WWW.OUDEZEE.NL
WANDELEN OP DE DIJK IN DE WAADHOEKE
Het haringvissersmonument De Waadfisker van Koehool herinnert ons nu nog aan de vroegere visserij op onder andere haring, bot, poon, rog, tong, schol, schar, tarbot en ansjovis. De ongeveer 100 vissershuisjes, die hier zo’n 55 jaar geleden nog in Koehool stonden, zijn voor het overgrote deel afgebroken en verwijderd als gevolg van de aanleg van de nieuwe Waddenzeedijk op Deltahoogte.
Daarna wandel je een eindje terug om vervolgens langs het oude treinstation van de voormalige spoorlijn StiensHarlingen (van de Noord Friesche Lokaal Spoorwegmaatschappij) het dorp weer uit te lopen. In Firdgum ga je eerst naar het kerkhof, waarop de nog resterende kerktoren van de in 1794 afgebroken dorpskerk fier overeind staat. Ook deze kerktoren is opgebouwd met heel oude kloostermoppen.
In Tzummarum vind je de dorpsterp, waarnaast de dorpskerk met veel oudere toren en het eeuwenoude vicarishuis, dat is opgebouwd met kloostermoppen, de zogenoemde ‘âlde Friezen’.
Bezoek ook de Yeb Hettinga Skoalle, waarin het archeologisch steunpunt van deze streek is gevestigd. Tegenover dit museum is inmiddels de reconstructie van het zogenoemde ‘zodenhuis’ gerealiseerd.
WANDEL
knooppunten
Via een veldpad, het voormalige spoorlijntracé tussen Minnertsga en Tzummarum, loop je langs de restanten van dit spoortracé en over een smal bruggetje, dat is gebouwd op de oude landhoofden van deze voormalige spoorlijn, weer terug naar Minnertsga.
Startpunt is de Oude kerk in Minnertsga.
52 42 30 62 79 72
10
Meer wandelroutes? Zie op www.oudezee.nl of scan de QR code.
FIETSROUTE
Kaatsroute [78.9 km] Deze sportieve en educatieve route brengt je door kaatsdorpen en steden waar je wellicht nog een gewonnen krans ziet hangen. Langs kaatsvelden waar de belangrijkste kaatspartijen worden gespeeld. En uiteraard leer je in het kaatsmuseum hoe het spel gespeeld wordt.
FIETS
knooppunten Startpunt is het kaatsmuseum in Franeker.
51 93 96 82 05 15 87 49
‘It giet oan!’ is zo’n uitspraak die iedereen in Nederland wel kent. De term is oorspronkelijk afkomstig uit het kaatsen.Kaatsen is een verzamelnaam van balsporten, waarbij de spelers de bal met de handpalm zodanig proberen te slaan, dat deze door de tegenpartij niet geldig kan worden geretourneerd.
24 67 74 53 72 65 20 87 92 97 94 91 48 86 71 10 25 06 28 35 32 30 64
14
93 51 Kaatsen is een van de oudste nog beoefende balsporten. Ruwweg zijn de verschillende varianten op te delen in veld- of pleinkaatsen, waartoe het Friese en Belgische (jeu de pelote) spel behoren, en muurkaatsen (Wall Ball). Het Friese kaatsspel wordt op gras gespeeld tussen twee ploegen van elk drie spelers, de parturen. Het kaatsen is het populairst in de Friese kleigebieden, in de driehoek Leeuwarden - Franeker - Harlingen.
Tijdens deze kaatsroute kom je langs de belangrijkste kaatsdorpen en -steden, met hun kaatsvelden, maar ook langs kaatsmuren. Wil je meer weten over het kaatsen? Stop dan bij het Kaatsmuseum in Franeker. Je kunt daar zelfs een heuse kaatsclinic volgen. www.keatsmuseum.frl
HOTZE SCHUIL
FIETSROUTE
Boeren Streekproducten Route [66 km] De smaak van Noardwest Fryslân. En jo kinne it priuwe! De Streekproducten Route is een 66 kilometer lange fietstocht door weids boerenlandschap, langs dijken en door dorpjes, langs boerderijwinkels, delicatessezaken en restaurants. Ontdek de lekkerste streekproducten, Fryslân op zijn best. Onze boeren zijn een trots volk en ze willen dat graag laten proeven. Velen hebben daarom ook een winkeltje met hun (veelal biologische) producten. Denk hierbij aan groenten, aardappelen, fruit, vlees, maar ook aan zuivel. Tijdens de route kun je bij ze winkelen, dus neem grote fietstassen mee!
FIETS knooppunten De Boeren streekproducten route begint en eindigt bij Lokaal op Hatsum in Dronrijp.
De route brengt je niet alleen langs boerenbedrijven maar ook langs restaurants die waanzinnig lekkere gerechten maken met gebruik van lokale producten. Ook kun je even uitrusten in de Kloostertuin in Oosterbierum, een dorpstuin met een sociale zomerfunctie. Tuinieren voor jong en oud. Verkoop van bloemen, groenten en gezelligheid. Wil je nog een souvenir meenemen voor thuis? Ook daar is aan gedacht. Je komt ook langs speciaalzaken gericht op lokale producten en souvenirs.
23 03 05 09 15 12 45 80 86 43 40 47 21 48 22 70 34 38 63 78 84 61 67 24
BOERDERIJWINKEL DYKSTRA STATE
Op www.oudezee.nl vind je nog meer leuke fietsroutes. Of scan de QR-Code.
11
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
St. Anna
Berlikum
Franeker
Telefoon: 0518-400410 In de kerk te Wiuwert bevindt zich een grafkelder met mummies en een tentoonstelling over de Labadisten, Jean de Labadie, Anna Maria van Schurman, Maria Sibylla Merian en Hendrik van Deventer. Monumentale kerk met bijzonder origineel 18e eeuws interieur. Openingstijden April en Oktober: 13.00 uur t/m 16.30 uur Mei t/m September: 10.30 uur t/m 16.30 uur Entree volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar en ouder € 4,00 p.p. Entree kinderen: Tot 5 jaar gratis en van 6 tot 12 jaar € 3,00 p.p. Groepen op afspraak, entree € 3,00 p.p.
Voor al uw brood en banket. Maar ook voor ontbijt, brunch, lunch en kadomandjes.
Adres: Terp 1, 8637 VH Wiuwert
www.mummiekelder.nl •
mummiekelder
Genieten in het hart van de Friese Haven stad Harlingen bij Grand Café Hotel Zeezicht of Boutique Hotel de Eilanden!
Daar waar land en zee elkaar ontmoeten! Wakker u zomer gevoel aan op het terras met een prachtig uitzicht aan het water . Start u dag met uitzicht over de grote en kleine schepen en het golven van Waddenzee in de Oude Binnenhaven met een drankje en een heerlijk gebakje bij Grand Cafe Hotel Zeezicht! Grand Cafe Hotel Zeezicht gevestigd in “Het Zeekasteel” staat daar waar land en zee elkaar ontmoeten in het historische centrum van Harlingen tussen het Friese Oude
Meer informatie?
Zee gebied en het natuurgebied de Waddenzee en heeft veel moois te bieden. Ga er lekker op uit in de omgeving door te wandelen of te fietsen tussen de historische pandjes of de ruimte die Friesland biedt. Uitwaaien op het strand of een genieten van de rust op de Zeedijk. Aansluitend kunt u heerlijk dineren of wijnen op het terras van Grand Cafe Hotel Zeezicht. Sluit u dag af met een overnachting in Grand Cafe Hotel Zeezicht of in Boutique Hotel De Eilanden.
www.hotelzeezicht.nl • www.hoteldeeilanden.nl
KAAS • NOT EN • WIJN • K ADO’S NATUUR VOEDING • S UPPLEMENTEN
O C K I N G A HIE M 12 • 880 1 K T FR A NE K E R O C K I N G A HIE M 12 • 880 1 K T FR A NE K E R T • 05 17-39 5 6 5 6 T • 05 17-39 5 6 5 6 E • I N F O @ J E L L E M ASP E C IAL ITE IT E N.NL E • I N F O @ J E L L E M ASP E C IAL ITE IT E N.NL
O C K I N G A H I EM 12 • 8 8 01 KT F R A N E KE R T • 05 17 -39 5 6 5 6 WWW.JELLEMASPECIALITEITEN.NL WWW.JELLEMASPECIALITEITEN.NL E • I N F O @ JE LLE M ASP E C IALITEI T E N . N L WWW.JELLEMASPECIALITEITEN.NL
Oude Trekweg 81-2, 8861 KS Harlingen info@harlinger.nl Bezoek winkel: op afspraak Winkel: Voorstraat 84, 8861 BP Harlingen
Van Parijs tot Pyeongchang
Beleef 2000 jaar Friese landbouwgeschiedenis in een prachtige modern ingerichte Inspirerend voor jong en oud.
Tentoonstelling tot en met 13 november
Felling 6 - 8912 CG Leeuwarden - 0511-539420 www.frieslandbouwmuseum.nl
Kaatsen, kaatsers en Friese medaillewinnaars op de Olympische Spelen
www.keatsmuseum.frl
Boerenmagie in de Greidhoeke
FIETSEN DOOR DE MOOIE WEILANDEN
De door groen omgeven dorpjes bollen op in het vlakke land tussen Harlingen, Franeker, Leeuwarden, Bolsward en watersportstad Sneek. Een stiltegebied, waar genoeg te ontdekken valt. Een gebied waar van oudsher veeteelt wordt bedreven. Direct na de Afsluitdijk rijd je meteen al de Greidhoeke in. Het maakt niet uit op welke dag je in de Greidhoeke arriveert, één ding is zeker: het sierlijke Friese paard, weidevogels, typisch Friese boerderijen en kerktorens heten je welkom! De Greidhoeke (‘greide’ is het Friese woord voor grasland op klei) is de naam van het groene hart van Fryslân, ingeklemd tussen zes van de elf Friese Elfsteden. In dit landschap komt de elegantie en schoonheid van het Friese paard pas echt tot zijn recht. Bijna elke boerderij heeft wel één of meerdere Friese paarden in het weiland staan. Het enige paard dat nog zuiver wordt gefokt.
KAASHANDEL De Greidhoeke was in de vorige eeuw bovendien een levendig centrum van de kaashandel. Dat is in plaatsen als Easterein en Wommels nog goed te zien aan de boograampjes van diverse woningen. Het zijn gerestaureerde pakhuizen van handelaren die de kaas van boeren en kleine zuivelfabriekjes opkochten en op zolders opsloegen om later te verkopen. VEEROOSTERS Alles in dit gebied is op de veeteelt ingesteld. Niet alleen liggen er in de paden veeroosters, ook de karakteristieke witte bruggetjes over sloten en vaarten zijn ervan voorzien. De bodem van De Greidhoeke bestaat uit zware kalkarme zeeklei (klipklei), alleen geschikt voor grasland. STREEK VAN DE WEIDEVOGELS (GREIDEFÛGELS) In deze streek vormt de oude zeebedding een unieke voedingsbodem voor de reservaaten natuurgebieden als: Skrok, Skrins en Lionserpolder. Hier kun je als voorbijganger zomaar worden getrakteerd op een symfonie van grutto’s, tureluurs, veldleeuweriken en andere vogelsoorten. Maar de weidevogelstand staat onder druk, met name de grutto
FRIESE PAARD
WWW.OUDEZEE.NL
14
GRUTTO
heeft het moeilijk. Om de vogels te redden, heeft onder andere Natuurmonumenten de gebieden Skrok, Skrins en Lionserpolder omgedoopt tot vogelreservaten, die je als wandelaar of fietser prima kunt bezoeken! De gebieden Skrok en Skrins hebben een vogelkijkhut. Vanuit deze hutten heb je een prachtig uitzicht over broedende en slapende weidevogels.
LANTERFANTEN Wie wandelt in De Greidhoeke, komt vroeg of laat op de Slachtedijk uit. Deze dijk nodigt uit tot een lange wandeling. Heerlijk voor ´pelgrimmers´ of lanterfanters. Je kunt uren lopen en genieten van de vergezichten. www.greidhoeke.com
Beer
& Spice in de Greidhoeke Een willekeurige mooie dag in de zomer. Zonnestralen verwarmen het groene hart van Fryslân. Geen twijfel mogelijk, dit is hét moment voor een fietstocht. Deze leidt ons langs de Swette en het smalle fietspad tussen Leeuwarden en Sneek. Halverwege, waar in de Middeleeuwen het water van de zeearm Middelzee klotste, lonkt een gloednieuw terras. Zullen we? Of fietsen we toch maar door? Eén blik op het terras is voldoende om de remmen in te knijpen en het oude afsluitdijkje af te rollen. In de luwte, met het gezicht in de zon, een blik op de kaart; Tsjerkebier, dat lijkt ons wel wat. Het blonde biertje blijkt gebrouwen te worden van Fries grondwater en met duurzame energie van eigen bodem. Brouwen ze dat hier? In Oosterwierum? Jazeker en nog wel in de plaatselijke voormalige timmerfabriek, wát een ontdekking. Wat blijkt, Fryslân herbergt verschillende bijzondere bierbrouwerijen; Hoogste tijd voor een Beer & Spiceroute over de bodem van de oude zee!
1/
US HEIT- WEIDUMERHOUT, WEIDUM Het ‘smûke’ terras van Hotel Restaurant Weidumerhout aan de Swette oogt aantrekkelijk en uitnodigend, waar we dan ook gehoor aan geven. ‘Heechhout’ is de Friese benaming voor een hoge, smalle brug. De brug waaraan dit hotel zijn naam dankt, is één van de eerste aan de legendarische 11-stedenroute. De bierkaart van Us Heit is uitgebreid; van hout gelagerd bier tot een Nuchtere Heit. We kiezen voor een pilsener (5%) van de tap; friszacht en zuiver van smaak. Een goede starter voor onze tocht. www.usheit.com www.weidumerhout.nl
2/
TSJERKEBIER -
DE DILLE, EASTERWIERRUM De Blond (5,8%), Dubbel (7,4%) en Tripel (8,1%) nemen je mee naar de tijd van weleer. Het bier is onder andere verkrijgbaar in Easterwierrum. De blond is verfrissend, niet te zwaar maar gezellig aanwezig. Het duurzame aspect, de lokale ingrediënten én de brouwerij in de oude timmerfabriek geven Tsjerkebier een tweede plaats in deze lijst. www.tsjerkebier.frl www.dedille.nl
3/
SYLS GELUK, OUWE SYL SIELSGELUKKIG MET ‘SYLS GELUK’
Met de komst van het ambachtelijk gebrouwen ‘Syls Geluk’ hopen de Bildtse bierbrouwers Erik Heere en Auke Kooistra dat men - net als de brouwmeesters zelf - sielsgelukkig het biertje beleven. “Het is niet zomaar een biertje drinken, het is een beleving. Je drinkt een op het Bildt ontwikkeld biertje, tot en met etiket op het flesje, ja alles is Bildts. Je drinkt Bildtse cultuur”. Met de tekst: “Het is fol van smaak, goud van kleur,
fris en fruitig en ferrekte lekker” op het etiket, is niets teveel gezegd. Auke; “At je met syn tweeën soa’n biertsy drinke worre je wel ’n bitsy gelukkig, maar at je dat geluk breder metnander dele worre feul meer mînsen sielsgelukkig. En wie wil dat nou niet”. Op ‘e Syl ontwikkeld en gebrouwen bij BrouwDOK in Harlingen. www.sylsgeluk.com www.hetgraauwepaard.nl
4/
PLANETENPILS DE POORT VAN FRANEKER, FRANEKER
Een ‘Eiskoude’ Franeker Planetenpils, met een knipoog naar de vermaarde amateurastronoom; Eise Eisinga. Verkrijgbaar als gewoon biertje en
in het seizoen ook als bock (6%); een aanrader voor de liefhebber. De Planetenbock heeft een licht aroma van gebrand mout en een vleugje karamel. De bock smaakt fijn tijdens een echte Hollandse herfstavond, wanneer de wind om het huis giert, de regen met bakken uit de lucht komt en de warmte van de houtkachel je verwarmt. Facebookpagina @planetenpils www.poortvanfraneker
5/
HET BROUWDOK, HARLINGEN Wie na de bovenstaande biertjes in de Greidhoeke nog meer wil genieten van speciaal bieren, kan nog even doortrappen naar Harlingen. Daar ligt op de Nieuwe Willemshaven de enige buitendijkse bierbrouwerij van Nederland: BrouwDOK. Met niet alleen een prachtig terras dat uitzicht heeft op de Waddenzee, maar ook een aantal bieren waaraan de liefhebber zijn hart kan ophalen. www.hetbrouwdok.nl
Tsjoch!
Na het speciaal bier nog even een ‘vorkje prikken’?
Dat kan ook in de Greidhoeke
Na zo’n mooie fietstocht is het goed toeven in een van de nostalgische herbergen, waar je kunt genieten van de Friese gastvrijheid en verrassende gerechten. Vaak schenken ze in de herbergen ook heerlijke speciaal bieren of likeuren. De gastheren en -dames van de Greidhoeke vertellen je er graag over. OF KIJK OP WWW.DEGREIDHOEKE.COM. HET BROUWDOK IN HAARLINGEN
15
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Harlingen, Welkom aan Zee
Hippe pleisterplaats: Nieuwe Wil Harlingen heeft veel te bieden. De historische stad is magnifiek gelegen aan Unesco Wereldgoed de Waddenzee en telt ruim zeshonderd monumenten. Daarmee is Harlingen een aantrekkelijke Elfstedenstad voor een kort of langer bezoek. In de enige zeehavenstad van Fryslân valt steeds meer te genieten. Zo ontwikkelt de Nieuwe Willemshaven zich meer en meer tot toeristische trekpleister en draagt daarmee bij aan de karaktervolle stad van ‘Tobbedansers’ en ‘Ouwe Seunen’. Gelegen tussen Westerzeedijk en Waddenpromenade is de Nieuwe Willemshaven een havengebied in beweging, waar steeds meer valt te zien en te beleven.
Historisch tot ultramodern
Zin in een visje en/of andere lekkernijen, dan ben je bij Jonas in het oude transformatorhuisje aan het goede adres. Liefhebbers van bijzondere dranken kunnen hun hart ophalen bij Het Brouwdok, de enige buitendijkse bierbrouwerij in ons land. Op zoek naar anders-dan-andere overnachtingsplekjes? Aanraders zijn de havenkraan en de zandtrechter waar het net als in de vuurtoren goed toeven is met het ruisen van de zee op de achtergrond en bovenal een magnifiek uitzicht op de Waddenzee en de Waddeneilanden Vlieland en Terschelling. Dat is nog eens een ‘Uitzicht’ met een hoofdletter.
Benieuwd? Kom kijken en laat je verrassen door een havengebied dat elk jaar een bijzondere metamorfose ondergaat. Een stoer havengebied met verrassende locaties en WWW.OUDEZEE.NL
ILLUSTRATIE: DOLF SIERE, ALTIJD WADT
Een uiteenlopend gezelschap van ondernemers vestigt zich op de Dokkade en Willemskade en in het water ligt een vloot variërend van historisch tot ultramodern. Harlingen is thuishaven voor de grootste bruine vloot van Nederland. Met maritiem erfgoed zoals de fameuze bergingsjager Holland, het radiolichtschip Jenni Baynton, het zeekadettenschip Sittard en het moderne zonnepontje ‘Jonge Seun’ is de Willemshaven een bezoek meer dan waard. Op de kaden is het aangenaam verpozen en is vertier te vinden op de Willem Barentszwerf waar het schip Witte Swaen is gebouwd; inmiddels in het water te bewonderen.
aardewerk- en tegelindustrie, die sinds eind 16e eeuw glorieert. Museum Het Hannemahuis, centrum voor Harlinger cultuur en historie is zeker de moeite van een bezoek waard met een Fries aardewerkzaal, maritieme schilderwerken, zilveren schatten en de rondreizende tentoonstelling Hoge Luchten uit de serie Schatten uit het Rijks. diverse nautische festiviteiten, zoals de Visserijdagen, de Harlingen-Terschelling Zeilrace, de H-T Sloepenrace en The Tall Ships Races. Het aantrekkelijke van de havenstad is dat op maar een paar minuten loopafstand van de Willemshaven het aantrekkelijke historische stadscentrum te vinden is. Wandel via het Havenmântsje of de Waddenpromenade naar de compacte binnenstad. Een stadscentrum waar het nautisch verleden vanaf spat. Aan de getijdenhavens Noorderhaven en Zuiderhaven staan prachtige monumenten die verwijzen naar een rijk en intens handelsverleden. Ga op ontdekkingstocht langs oude gevels zoals op de Zoutsloot. Vergeet niet naar boven te kijken en zie overblijfselen van de Harlinger
16
In het levendige centrum is keuze te over voor de fijne zaken van het leven. Hotels en restaurants bieden culinaire ‘tongstrelers’ en voor ieder wat wils. De winkelliefhebber kan te kust en te keur bij bijzondere winkels met een uiteenlopend en bijzonder assortiment.
Hoe dan ook:
(Wel)kom aan zee! Of je nu naar Harlingen komt met de boot, de auto, trein of op de fiets, kijk voor een bezoek vooral eerst op HARLINGENWELKOMAANZEE.NL en de voorpret kan meteen beginnen.
llemshaven
Harlinger Hannemahuis
Met het gezicht naar zee Maak kennis met een van de oudste steden van Nederland: Harlingen. Sinds 1234 heeft deze Elfstedenstad stadsrechten en van het roemrijke verleden is veel bewaard gebleven. Wie Harlingen bezoekt, ervaart het stoere karakter van de authentieke havenstad. De vele monumenten (ruim 600!) laten de andere, meer elegante kant van Harlingen zien.
Willemshaven In het water
Zeesleepboot Holland | zeesleepbootholland.nl Sittard zeekadetten | zkkharlingen.nl Radiolichtschip Jenni Baynton | radiolichtschip.nl Regina Andrea | partyvaart-harlingen.nl Twee Gebroeders | waddensport.nl Zonnepontje | harlingerpontje.nl Expeditieschip Witte Swaen | debarentsz.nl Bruine Vloot | vbzh.nl/vloot Cruiseschepen | cruiseportharlingen.nl
Zuiderpier Walvisfontein | 11fountains.nl Gedachten aan zee | ter plekke brievenbus
Fries Blauw: uit Harlingen! Een van de schatkamers is die van Fries Blauw Aardewerk. Bij Delfts Blauw denkt iedereen meteen aan versierd aardewerk. Fries Blauw is 100% handgemaakt aardewerk: uit Fryslân. Uit Harlingen welteverstaan en dat is overal te zien in de stad. Op gevels, in monumentale panden en ook op de nieuwe waddenveren naar de eilanden Vlieland en Terschelling. Fries Blauw maakt jaarrond deel uit van Harlingen. Via onder meer themarondleidingen met stadsgidsen, natuurwandelingen door voormalig kleiwingebied Hegewiersterfjild en een kijkje in monumenten waar Fries Blauw in keukens, schouwen en hallen is verwerkt. Extra fijn, een aantal Harlinger restaurants serveert Tegels & Tapas op Fries Blauw. Ook in museum Het Hannemahuis wordt verhaald over cultuur en historie. Ervaar hoe de laatste Harlinger walvisvaarder vastliep in het poolijs of monster aan op de scheepvaartafdeling. Topstukken in de Hannema-collectie zijn – naast zilversmeedwerk – het Harlinger aardewerk, te bewonderen in een speciale Fries Blauw toonzaal.
Hoge Luchten, schatten uit het Rijks
Havenloods 7 Bierbrouwerij Het Brouwdok | hetbrouwdok.nl
Van 11 juli t/m 14 november 2021 in het Harlinger Hannemahuis
Havenloods 5 Tall Ships Experience | harlingensail.com PESK Experience | zeesleepbootholland.nl Fries Blauw Harlinger aardewerk | harlingeR.nl Het Hannemahuis | hannemahuis.nl Atelier De Schepeling | deschepeling.nl Pakhuis van de wind | zeilende handelsvaart
Op de kade De Uitkijkboei Jonas | jonasharlingen.nl Barentszwerf | debarentsz.nl Havenkraan hotel | havenkraan.nl Trechter hotel | slapenineentrechter.com Badhuus | sanitair, facilitair én uitkijkpunt Entrepotgebouw & Treinwagon Kunstwerk Zwerfafval KNRM-station Harlingen | knrm.nl
FOTO: JOACHIM DE RUIJTER
BELEVENISSEN
Stoer en elegant: een soms nog onbekende combinatie, waardoor bezoekers van de stad zich laten verrassen. Met Zeehelden en Schatkamers laat Harlingen bezoekers én inwoners graag meegenieten van al het fraais dat de havenstad biedt aan maritieme geschiedenis en cultuurhistorie. Harlingen Welkom Aan Zee.
Maar liefst 40 schilderijen van het Rijksmuseum maken deel uit van de tentoonstelling Hoge Luchten, schatten uit het Rijks, die van 11 juli t/m 14 november 2021 in Gemeentemuseum het Hannemahuis in Harlingen te zien is. Prachtige vergezichten van grote meesters uit drie eeuwen, maar ook veel intieme stadsgezichten. De collectie van het Rijks wordt in Harlingen aangevuld met schilderijen uit het Hannemahuis. Bij lucht gaat de eerste gedachte misschien uit naar wolkenformaties of een strakblauwe lucht boven het open landschap. In deze expositie ligt de nadruk op lucht boven steden, maar ook de lucht ín de steden. Stadslucht maakt vrij. Het voelen van lucht geeft een gevoel van vrijheid en dat vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit van Nederland. Denk maar aan persvrijheid, vrijheid van godsdienst enz. Zie ook op: www.hannemahuis.nl
17
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
‘De hjerringfisker’ Op nog geen 50 meter van het beeld de ‘Hjerringfisker’ op Koehoal staat mijn (Bram Bonnema) ouderlijk huis, Seedyk 11. ‘Heit’ was visser en gardenier.
In mijn geboortejaar, 1954, werd aan de zeedijk de elektriciteit aangelegd. In dat voorjaar werd er uitzonderlijk veel tong gevangen. Van april tot en met mei noteerde heit een omzet van ruim fl. 4.100,-! De aanlegkosten van het elektrisch konden ‘út de kontbûse’ betaald worden. Na het afsluiten van de Zuiderzee in 1932 was het met het vissen met fuiken (it rigelfiskjen) op haring langs de Friese Waddenkust gedaan. ‘Pake’ Klaas en heit bleven vissen: op bot, schar, schol en tong. Rond half maart werd onze boot, de BAR 7, met man en macht op rolletjes over de dijk getrokken. Dan kwamen de fuiken in zee, meestal ‘acht span’. In de herfst werd aan de pieren op paling gevist. Ik groeide op met de visserij en ging als het even kon met heit naar zee.
‘DE WÛNDERBAARLIKE HJERRINGFANGST’ ‘Keninginnedei 1970. Feest yn Tsjummearum. Op middei moast ik mei heit nei see. De WWW.OUDEZEE.NL
18
earste fûke omheech. Wat bot, skarkes, in pear tongen en… in 10-tal sulverglânzjende hjerrings! De twadde fûke, wol tritich! De tredde – wer safolle. Sa gie it troch oant wy alle fûken bylâns west hienen. Wy dienen krekt as froeger: om bar goaiden wy fjouwer hjerrings (in worp) yn de bin. …48, 49, 50. 200 hjerrings wie in tal. We sjouden dy middeis 2 tal en 10 worp hjerrings oer de dyk! Ik wie út de skroeven. De oare deis fongen we mear as 4 tal. Dit wie útsûnderlik en unyk. De tredde deis wie de ferdwaalde iezing (school) foarby en wie it dien mei de wûnderbaarlike hjerringfangst.’
‘ÔFSKIE’ De kustvisserij kwam in de 60’er en 70’er jaren verder onder druk te staan door de aanwas van slib. Er kwam steeds minder vis voor de kust. Het bloed kroop echter waar het niet gaan kon. Om toch te kunnen vissen schaften wij een buitenboordmotor aan, een Seagull. De fuiken kwamen over de zandplaat in een diepe geul te
Freemd Ik loop hier op ‘e booijem fan ‘e ouwe Middelsee. ’n Freemd idee dat op ’t plak der’t ik nou wuttels wied, ongefeer fijf eeuwen leden, ’n fissersboat út Belkum syn anker fâle liet om achter myn ligusterstrúkken syn fúkken overboord te setten of syn netten út te gooien in myn blaik met skapeblommen der’t herring, bot en puudaal swommen.
Albert Tilma, afkomstig uit de gedichtenbundel ‘Fan skop en pipegaal’
staan. Dat leverde nog wel wat op, maar het was tijdrovend. Bovendien was het bijna niet te doen om bij afgaand tij, wadend door het dichte slib, de boot te bereiken. Midden jaren ’70 kwam voor generaties Bonnema’s een eind aan deze kustvisserij. Ook de palingvisserij in de dijksputten en vaarten leverde steeds minder op. De intrek van glasaal van zee naar het binnenwater was bijna onmogelijk. De visstand liep terug. Dat werd nog eens versterkt door de strenge winter van 1963. Misschien wel 80% van de vis stikte onder het met sneeuw bedekte ijs. Heit kocht glasaal uit Frankrijk om uit te zetten in ons viswater. Een novum in die tijd. Het tij is gekeerd: de gemalen aan zee, onder andere die van Roptasyl en Swarte Haan, zijn visvriendelijk gemaakt. En met de vismigratierivier in de Afsluitdijk krijgt de visintrek nieuwe kansen.
WURK EN WILLE Hurd wurkje foar in pear sinten. Tsien kij oan seedyk of op’e stâl, lânwurk en fiskje. De bern bytfertinje en ierappelsykje. Gjin nije klean, meast twaddehâns. Gjin auto, wol in âld fyts. Fjouwer kear deis, ek by stoarm en snie, nei skoalle fytse. Thús bliuwe stie net yn it wurdboek. De houtkachel yn de keuken rikke wolris wat, mar wie waarm. Iten wie der altyd – foaral fisk. De bakkers kamen del mei bôleguod; omke Albert mei de brijkarre; Gerrit fan Skalsum mei in koffer fol lapkeguod, himden en sokken. Keatse op it hiem of yn it leech achterdyk; ljeppe oer de molier; reedride op de put; slydzje by de seedyk del; swimme tusken de haden; bût sykje en wachtrinne by stoarm waar. Earm en ryk tagelyk!
19
FOTO: DORUS BREIDENBACH
Bron en nog te koop bij Stichting Bildts Aigene, www.bildtsaigene.nl
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Aerden Plaats bezoekerscentrum museum en theetuin
~~~~~~~~~~~~~~~~
Tot 1 oktober open van 10.30 - 16.30 uur alle dagen behalve dinsdag VRIJ ENTREE! ~~~~~~~~~~~~~~~~
Ds. Schuilingstraat 4 9078 WD Oude Bildtzijl www.aerdenplaats.nl
5% korting op jouw overnachting*: ONTDEK-NWF-2021
* prijswijzigingen voorbehouden.
Het Kleine Paradijs. nl Meilahuzen 9 Easterein (bij Sneek) 06-45455544
EIGEN JACUZZI OF HOTTUB IN DE TUIN? Sauna’s, Finse sauna’s en hottubes verkopen wij ook!
De Echte Bakker van Stiens Wij leveren ook overkappingen, schuttingen etc. Leuk voor boven de jacuzzi of over uw terras.
In winkel fol selsmakke lekkers! En wy tinke graach mei om it krekt even oars te dwaan. Foar de perfekte traktaasje of it spesjaalste kadootsje.
Neem gerust contact op voor meer informatie of een vrijblijvende offerte. Haskerveldweg 10 // 8501 ZE Joure M 06 15 19 54 17 // 06 28 35 83 92 E info@mhjacuzzi.nl
Graach oant sjen op It Achterbosk 5 yn Stiens. til. O58-2571341
mhjacuzzi.nl
info@echtebakkerdegroot.nl www.echtebakkerdegroot.nl
De Waddenzee is elke dag inspirerend, of het nu mooi weer is of op een dag dat de natuur de ruwe kanten voor ons in petto heeft. (Foto: Dorus Breidenbach).
Uitwaaien en opladen aan de Waddenzeekust
Als je ergens in Noardwest Fryslân wordt geïnspireerd, dan is het wel aan de Friese Waddenkust. Lekker uitwaaien langs het water, je hoofd leeg maken en je opladen voor het hectische leven van alledag. Je zult hier maar wonen met zo’n prachtig natuurgebied als het ware in je achtertuin. De Friese Waddenkust is als onderdeel van Werelderfgoed Waddenzee een belangrijk gebied in de regio Noardwest Fryslân. Een kuststrook waar genoten kan worden van de kenmerkende rust en ruimte. Op zaterdag 26 juni wordt stil gestaan bij het unieke karakter van het gebied, maar ook de kwetsbaarheid.
Tijdens de (jaarlijkse) Dag van het Wad maakt de bezoeker kennis met het gebied en haar ondernemers door middel van tal van op de Waddenzee toegespitste activiteiten. Op de site van Visit Wadden (www.visitwadden.nl) worden de Dag van het Wad-activiteiten in de spotlights gezet.
21
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Staten
& Stinzen Kastelen, buitenplaatsen, landgoederen… In Friesland noemen we ze liever ‘staten’ en ‘stinzen’. Op de honderden terpen van middeleeuws Friesland prijkte vaak een stins. Dit was een stenen toren met dikke muren, die bewoond werd en tegelijk als verdedigingstoren fungeerde. Stinzen veranderden door de jaren heen vaak in staten. De eigenaar bouwde er een woonhuis omheen, dat uitgroeide tot luxe, statige bouwwerken die uiteindelijk bewoond werden door rijke of zelfs adellijke families. Een enkele state overleefde de eeuwen van gebruik en verval, en stuk voor stuk zijn ze de moeite waard om te bezichtigen. Soms dankzij de kleurrijke geschiedenis, maar ook dankzij vaak bijzondere stinzentuinen en indrukwekkende gevels. Op www.oudezee.nl vindt u alle Staten en Stinzen in Noardwest Fryslân en bij de Toeristische informatiepunten ligt een gratis Stinzenflora inspiratiekaart. Scan de QR code! BUITENPLAATS SCHATZENBURG DRONRIJP
Maria Louise: Prinses van Oranje,
Maar tante voor de Friezen. De roots van ons huidige Koningshuis liggen in Fryslân. Zo, dat is eruit. We zijn er namelijk bescheiden trots op. Het is te danken aan Prinses Maria Louise van Hessen-Kassel. Zij trouwde in de 18de eeuw met Johan Willem Friso van Nassau en baarde zijn kind; Willem IV. Maria Louise ging een roerig leven tegemoet, maar werd dankzij haar zachte karakter door de Friezen liefkozend Maaike Muoike (muoike is Fries voor tante) genoemd. Wanneer Maria Louise nog maar 23 is, sterft haar man. Daarop neemt ze twintig jaar lang zijn stadhouderlijke taken over, tot haar zoon volwassen is. De macht van Willem IV wordt vervolgens
in 1747 flink uitgebreid; hij wordt Stadhouder van de gehele Republiek. Wanneer hij en zijn vrouw overlijden, is hun zoon nog minderjarig. Ondanks haar hoge leeftijd, wordt Maria Louise daarom nog eenmaal regentes, dit keer voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ze was daarmee de machtigste vrouw van Nederland. Op zaterdag 20 juni opent een nieuwe expositie in het Princessehof in Leeuwarden: Het Princessehof van Maria Louise.
Ontdek cultureel LEEUWARDEN Kijk op WWW.FRIESLAND.NL/NL/ONTDEK/CULTUUR/HOFSTAD-LEEUWARDEN of stap op de fiets en fiets Van hofstad naar Wad. WWW.OUDEZEE.NL/NL/BEZOEKEN/ ROUTES/647337932/VAN-HOFSTAD-NAAR-WAD
WWW.OUDEZEE.NL
22
Wat is er nog meer te beleven in Leeuwarden? Ter gelegenheid van het feit dat het 200 jaar geleden is dat de Prinsentuin werd opengesteld voor het publiek, is de tentoonstelling ‘Prinsentuin, 200 jaar stadspark van alle Leeuwarders’ ingericht. Met o.a. originele tekeningen van tuinarchitect Roodbaard, schilderijen en foto’s van bijzondere gebeurtenissen als de Elfstedentocht van 1956 en het legendarische concert van Herman Brood in 1978. In juli en augustus is er iedere zondag een begeleide wandeling door de Prinsentuin voorafgegaan door een korte rondleiding door de expositie (start 13.30 uur).
Pontjesroute een belevenis die je niet mag missen! Voor wie de prachtige omgeving van Grou wil ontdekken en beleven, biedt de fietsroute ‘De 8 van Grou’ volop mogelijkheden. De 8 van Grou is een unieke fietsroute, want het ene moment fiets je door het afwisselende waterrijke landschap van Nationaal Park De Alde Feanen en het andere moment passeer je een schilderachtig dorpje. Om vervolgens, genietend van de rust en ruimte, verder te fietsen door weidse bloemrijke weilanden.
Het bijzondere aan deze fietsroute is dat je onderweg regelmatig bij een vaarwater komt, waar vrijwilligers klaar staan om je met de pont naar de overkant te varen. Varen met de pont geeft een extra dimensie aan jouw fietstocht. Echt een belevenis die je niet mag missen! De 8 van Grou telt ondertussen 12 pontjes en wordt ook wel de “Pontjesroute” genoemd.
Fietsgids ‘De 8 van Grou’ De 8 van Grou heeft een eigen fietsgids waarin de routes, ligging en vaartijden zijn beschreven. De vier verschillende routes zijn goed te combineren, waar je ook begint. De routes starten en eindigen allemaal in Grou. Je kunt kiezen uit verschillende afstanden, variërend van 32 tot 65 kilometer. Elke route is op een kaart aangegeven inclusief fietsknooppunten en de ligging van de pontjes. Plus een globale
Heerlijke Friese wandelingen door en om Grou
beschrijving en enkele bezienswaardigheden.
Rondje door De Alde Feanen Wanneer je geen tijd hebt om de hele 8 van Grou te fietsen, fiets dan in elk geval het Rondje door De Alde Feanen. Start in Grou vanaf de Hellingshaven. Hier ligt de pont Gastvrij Grou waarmee je naar de overkant vaart, om vervolgens via pont De Burd op het gelijknamige eiland te komen. Een aanrader vanwege de cultuurhistorie van het landschap, de vele (weide)vogels en een grote groep reeën. Fiets over het eiland naar pont De Snoekcbears. Vanaf deze pont heb je twee opties: via pont De Grietman naar De Veenhoop, Nij Beets, Aldeboarn, Akkrum en Grou. Of op naar Earnewâld met pont Hin & Wer en met pont De Oerhaal via Warten terug naar Grou.
Pont De Snoekcbears en pont Gastvrij Grou Stichting Grou Aktief heeft twee pontjes in eigendom. Fietspont Gastvrij Grou vaart tussen de Hellingshaven en Waterpark Yn ‘e Lijte. Pont De Snoekcbears vaart over De Grêft bij het eiland De Burd. De schippers op beide pontjes, allen vrijwilligers, zetten je graag over.
De gids De 8 van Grou is te koop in het InformatiePunt Grou, Bruna Grou en bij verschillende adressen aan de route. www.de8vangrou.nl
Grou leren kennen? De Grousters raden aan om dan de benenwagen te nemen. ‘Geen dag is hier hetzelfde. Trek je wandelschoenen aan: langs het water, door het land of door het dorp. Geniet, ervaar en beleef de historie en veelzijdigheid van een klein dorp via de vele wandelroutes die Grou rijk is’.
de ‘Wandelroute door Grou‘, die start bij InformatiePunt Grou.
Bij TIP Grou aan het Halbertsma’s Plein 12 zijn diverse routes verkrijgbaar. Zoals ‘Paad troch Grou’ langs 21 van de meer dan 43 Rijksmonumenten die Grou telt. Of volg
Liever de natuur in? Er is een route van 7 km ‘Om Grou’. Je loopt over de grintpaden, langs tuinen en de Grouster architectuur. Tijdens deze route is het heerlijk uitwaaien en je weer opladen.
23
Andere mogelijkheden om Grou te voet te leren kennen, zijn de wandelingen onder leiding van gidsen of langs de 15 kunstwerken die verspreid door het dorp liggen.
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Laat je verrassen deze zomer! Bij Zensa Moda Harlingen kunt U ongedwongen en vrijblijvend shoppen. Wij hebben de collecties van de mooiste merken en labels in onze winkel: studio Anneloes Josephine&Co Summum Kyra&Ko Creenstone Frankwalder Weber Blooming Angels Zerres... te veel om te benoemen. Loop gezellig binnen en laat je verrassen in onze sfeervolle winkel aan de Voorstraat, tegenover Museum ‘Het Hannemahuis’ in Harlingen.
Voorstraat 57-61, Harlingen Tel. 0517-413600, harlingen@zensa.nl
www.zensaharlingen.nl
Welkom bij
Rinia Fietsen! Een gerenommeerd bedrijf in de verkoop en reparatie van fietsen. Inmiddels is de winkel in Makkum 400m2 en daarmee 1 van de grootste fietsenwinkels in zuidwest Friesland. Het bedrijf vond haar oorsprong in mei 1893 is nu inmiddels de oudste fietsenwinkel die door dezelfde familie wordt gerund, een feit waar we erg trots op zijn! Sinds 1 mei 2018 hebben wij ook een tweede winkel in Harlingen geopend. Ook hebben wij in deze periode het predicaat Hofleverancier toebedeeld gekregen. Naast fietsen verkopen en repareren zijn wij erg actief met het verhuren van allerlei fietsen op verschillende locaties door de gehele sudwesthoek. We hebben altijd een groot aantal fietsen op voorraad. Van de bekende A merken; recreatie, toer, sport, elektro, voor ieder wat wils. U bent altijd van harte welkom om onze mooie winkel eens te komen bezichtigen en we vertellen u graag meer over al onze activiteiten! Met vriendelijke groet, Timen Rinia, 4e generatie fietsenmaker.
Rinia Fietsen in Makkum en Harlingen: Accessoires Benieuwd of er ook een elektrische Batavus, Sparta of KOGA voor jou is? Kijk dan in onze collecties, want ook met jou hebben we rekening gehouden! Over details doen we niet moeilijk. Wil je net een andere lamp erop? Of zo’n handig mandje voorop? En ook nog eens extra grote fietstassen voor de grote boodschappen? Rinia Fietsen kan dat gewoon voor je regelen, want voor elke wens hebben wij een geschikte elektrische fiets.
In iedere prijsklasse: Bij Rinia Fietsen geloven wij in fietsen in iedere prijsklasse, mits de kwaliteit goed is! Een fiets blijft een service gevoelig product dus willen wij het fietsplezier wel kunnen garanderen. Uiteraard zullen er partijen zijn die goedkoper beweren te zijn, maar is dat op de langere termijn ook zo?
Beschikbaarheid Er is inmiddels een groot aanbod in fietsen, ook online.. Wij kiezen er bewust voor onze klanten fysiek in 1 van onze winkels te verwelkomen om vervolgens de juiste fiets uit te kunnen zoeken. Staat uw fiets hier niet tussen dan kunnen wij deze hoogstwaarschijnlijk op korte termijn toch leveren, u zult dan de eerste zijn die deze fiets kan komen testen en wellicht aan te schaffen.
Maak een proefrit! Maak je niet druk als al die details over elektrische fietsen je echt niet interesseren. Je kunt gewoon naar Rinia Fietsen gaan, je behoeftes en wensen aangeven, proefritjes maken en dan rolt er zo de e-bike van je dromen uit. In Makkum en Harlingen vind je dé showroom van Batavus, Sparta en KOGA waar je op je gemak rond kunt lopen in ons testcenter waar je e-bikes kunt uitproberen. Er zit er ook vast een voor jou tussen!
Makkum
Harlingen
Kerkstraat 4, Makkum info@riniafietsen.nl 0515 232 111
Grote Bredeplaats 14, Harlingen Info@riniafietsen.nl 0517 853 247
Kijk ook op: www.riniafietsen.nl
PELGRIMSROUTES IN NOARDWEST
WWW.OUDEZEE.NL
26
Op pad naar
Santiago aan het Wad Onderweg slapen in oude (middeleeuwse) kerkjes Het Jabikspaad is een pelgrimsroute met als startpunt St.-Jacobiparochie aan de Friese Waddenkust. Al 20 jaar is dit een aanloop- en fietsroute naar het Spaanse Santiago de Compostela. Sinds 2018 zijn er drie Friese pelgrimsroutes bijgekomen: het St. Odulphuspad, Claercamppad en Bonifatius Kloosterpad. De vier pelgrimsroutes sluiten op elkaar aan en dekken de hele provincie. Dit routenetwerk ontsluit vergeten kloosterhistorie in het Friese buitengebied en doorkruist alle soorten streeklandschappen van de provincie: ’van wad tot woud’. De ervaring van natuur, stilte en afwisselend streeklandschap staat in vier routegidsen beschreven.
Het verleden met het heden verbonden De pelgrimsroutes worden gevoed met verhalen over de tientallen kloosters, die tot in de 16e eeuw de basis legden voor dit land, over bezienswaardigheden en natuurbeleving onderweg. Unieke service voor de wandelaar of fietser zijn ‘refugios’ langs de routes: overnachtingsplekken in oude (middeleeuwse) kerkjes bij ongestoorde duisternis onder de sterrenhemel. De refugios zijn bovendien ‘coronaproof’. Ze zijn een authentiek kenmerk van pelgrimsroutes op het Friese platteland, waar sinds de middeleeuwse kloostertijd veel historische dorpskerken zijn blijven staan. Een fraaie sfeerimpressie van pelgrimeren en refugios in Fryslân staat op YouTube (zoekterm: Santiago aan het Wad Pelgrimeren in Friesland). Tijd om op pad te gaan !!
De routes en de kerkrefugio’s De vier pelgrimsroutebeschrijvingen zijn in druk en digitaal verkrijgbaar via de boekhandel en via websites van de vier routes: het Jabikspaad, St. Odulphuspad, Claercamppad en Bonifatius Kloosterpad (zie kader pagina 29). Overnachtingsfaciliteiten in kerkrefugios zijn low budget (max. 20 euro p.p.) en sober: met veldbedden, stromend water, toiletvoorziening. Dus geen douches of kookgelegenheid. Eventuele ontbijt- of cateringservice is afhankelijk van lokaal vrijwilligersinitiatief. Boeking van refugios loopt via contactpersonen van de betreffende kerken. Het
27
aantal refugios langs de Friese routes breidt zich nog uit.
Klokgelui, gebed, gezang en werk Maar nog even terug in de tijd. Klokgelui was in de middeleeuwen dagelijks overal te horen in Fryslân. Het galmde uit de torens van kloosters en kerken, gebouwd op terpen die al voor de Romeinse tijd door de Friezen waren opgeworpen. Het Friese gewest kende meer dan 50 kloosters: van Augustijnen en Benedictijnen tot Cisterciënzers en Norbertijnen. Na de protestantse Reformatie (1580) bleef daar weinig van over. Wat bleef waren oude romaanse kerken, gebouwd met middeleeuwse ‘kloostermoppen’ en nog altijd bepalend voor de ‘skyline’ in het noorden. Nergens anders in Europa bestaan zoveel laatmiddeleeuwse kerken als op de terpen in Fryslân en de wierden van Groningen. Het landelijk gebied is bepaald door de zeeklei in het kustgebied en de zand- en veengronden in het binnenland. Rijk en afwisselend streeklandschap ontstond als erfgoed van middeleeuws monnikenwerk. Naast gebed en devotie waren kloosterlingen bezig met grote projecten. Ze zorgden voor de eerste sluizen tussen zoet en zout, indijkingen van zilte kwelders, ontwatering en turfafgraving in hoogveengebied en de eerste introductie van grootschalige landbouw via uithoven en kloosterboerderijen.
>>
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Een heerlijk ei voor een eerlijke prijs Vers van onze boerderij. Vanuit ons eigen geregistreerde pakstation verkopen wij eieren aan huis en leveren aan restaurants, zorginstellingen, winkels, etc.
friesvleespakket.nl Dykstra State • Bitgumerdyk 24 • Menaam
Oant sjen bij Pieter en Tjitske Fam. Sijbesma
Franekerweg 2 8804NA Tzum 0644388080 bioboerpieter@live.nl www.bioboerpieter.nl
NL-BIO-01
Heerlijk dagje op Vlieland of Terschelling ! vanaf
31,00 pp
In één dag het gevoel alsof je wel twee weken op vakantie bent geweest? Kom naar Vlieland of Terschelling! Voel het witte zand tussen je tenen, geniet van de dennengeur in de bossen en proef de vele smaken op de gezellige terrasjes. Wie neem jij mee? Het Fietsdagarrangement is geldig van 1 april t/m 31 oktober 2021. Meer informatie en boek direct op www.rederij-doeksen.nl/ fietsdagarrangement.
FOTO: JAN DE BOER - ALDE FRYSKE TSJERKEN
Pelgrimsroutenetwerk en refugios in Fryslân
Refugio
Refugio
KERKREFUGIO IN BOKSUM
Pelgrimsvisioen Een kroniek uit 1124 beschrijft een nachtelijk visioen van keizer Karel de Grote. Sint Jacobus, beschermheilige van de christelijke pelgrim, voorspelt de keizer in een droom dat pelgrims van de Friese Zee – de huidige Noordzee – naar Galicië, naar Noord-Spanje zouden trekken. Om daar het graf van de apostel Jacobus te bezoeken in Santiago de Compostela. Jacobus wijst de keizer op de stand van de sterren als wegwijzer: de weg naar Santiago is te vinden aan de hand van het spoor van de Melkweg boven West-Europa, die de pelgrim van het Friese noorden naar Noord-Spanje stuurt. Sinds de vroege middeleeuwen gaan honderdduizenden mensen op pad – op camino - langs de Europese pelgrimswegen. Ook vanuit Fryslân naar Santiago de Compostela. Herkenbaar aan zijn hoed, pelgrimsstaf en Jacobsschelp kreeg de pelgrim onderdak aangeboden in kloosters, kerken en herbergen. Het was geen probleem om op pad te gaan en onderweg een slaapplek te vinden.
Stichting Santiago aan het Wad Negen eeuwen later liepen de pelgrimsroutes niet alleen van noord naar zuid, maar ook andersom. Vanuit Zuid-Nederland naar ’Santiago aan het Wad’: de Groate Kerk in St.-Jacobiparochie en naar ‘Finisterre aan het Wad’ bij het buurtschap Zwarte Haan aan de Waddenkust. Deze omgekeerde ‘camino’ was een project van de Stichting Santiago aan het Wad in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Duizenden wandelaars en fietsers volgden in het voorjaar van 2018 zeven verschillende routes vanaf de
Wandelknooppunten en pelgrimsinformatiecentrum
Uithuizen aan het Groninger Wad start het ’Jacobspad’: een pelgrimspad via Drenthe naar Overijssel. De provincie Groningen kent zo bezien al 2500 kilometer aan pelgrimsroutes. Ook de 96 kerken van de Stichting Oude Groninger Kerken zijn een bezoek waard en zijn meestal open. Stichting Wandelnet heeft meerdere lange afstand wandelpaden (LAW-routes) in Noord-Nederland, waaronder het Friese Elfstedenpad. Met de provinciale wandelknooppuntensystemen van de Marrekrite kun je ook je eigen route samenstellen en die combineren met andere routes.
Santiago aan het Wad als noordelijke reisbestemming is meer dan Fryslân. Langs de hele Nederlandse Waddenkust zijn wandelen fietsroutes en pelgrimswegen te vinden in cultuurhistorische en landschappelijk boeiende streken. Zo loopt het ‘Van Wad tot IJ pad’ van het voormalige eiland Wieringen naar het Zuiden. De heidense Kapel op dit voormalige Zuiderzee eiland is een begrip. In
In de Groate Kerk in St.-Jacobiparochie is een pelgrimsinformatiecentrum van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob en de Stichting Jabikspaad Fryslân gevestigd. Vrijwilligers kunnen over hun caminoervaringen vertellen. En helpen je op weg met informatie over de routes naar het Spaanse Santiago de Compostela.
Belgische grens naar de Friese Waddenkust. Een ander project van de stichting is dat pelgrims sindsdien onderweg low budget kunnen overnachten in veertien kerkjes langs de vier pelgrimsroutes. Naar middeleeuws voorbeeld fungeren de sobere voorzieningen van kerken als eigentijdse refugios. De meeste kerken zijn eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, die 54 kerken in bezit heeft.
Informatie pelgrimsroutenetwerk Fryslân ROUTEGIDSEN, KERKEN EN REFUGIO’S
Jabikspaad Fryslân /// www.jabikspaad.nl St. Odulphuspad /// www.odulphuspad.nl Bonifatius Kloosterpad /// www.bonifatiuskloosterpad.nl. Claercamppad /// www.kloosterclaercamp.nl/htm/claercamppad.htm Stichting Alde Fryske Tsjerken /// www.aldefrysketsjerken.nl Wandelnet /// www.wandelnet.nl Wandelknooppuntennetwerk //www.marrekrite.nl Pelgrimsinformatiecentrum // www.santiago.nl/pelgrimsinformatiecentrum-st-jacobiparochie Stichting Santiago aan het Wad /// www.santiagoaanhetwad.nl
29
INSPIRATIEKRANT ZOMER 2021
Coronaproof op stap
in Noardwest
Wat is er allemaal te doen in Noardwest? Normaal gesproken levert deze vraag een actueel lijstje op van groot- en kleinschalige evenementen in onze prachtige regio. In tijden van corona echter niet eenvoudig in te vullen.
Wil je weten wat er de komende periode in de regio Noardwest Fryslân – coronaproof – te doen is, raadpleeg dan diverse actuele sites. Kijk bijvoorbeeld op:
WWW.OUDEZEE.NL WWW.UYTLAND.NL WWW.FRANEKER.FRL
WWW.HARLINGENWELKOMAANZEE.NL WWW.DEGREIDHOEKE.COM WWW.HARLINGENBOEIT.NL
WWW.FRIESLAND.NL WWW.VISITWADDEN.NL
colofon BESTEMMING NOARDWEST INSPIRATIEKRANT NR 01 Deze Inspiratiekrant is een uitgave van Toeristisch Platform Stichting Bestemming Noardwest i.s.m. Ying Media Sneek. Het is bestemd voor de promotie van toerisme in Noardwest Fryslân /// editie: zomer 2021 /// oplage: 80.000 /// verspreiding: huisaan-huis /// realisatie en advertenties: Ying Media Sneek, info@yingmedia. nl of 0515 745 005 /// bladmanagement: Marianne Bouwman (Ying Media) en Nans Harlaar (Bestemming Noardwest) /// vormgeving: Frans van Dam (bliidd.nl) /// eindredactie: Wim Walda, Wietske Boonstra, Regio Marketeer /// redactie: Nans Harlaar, Marianne Bouwman, Froukje de Jong-Krap, Maartje Nauta, Fraukje Bruggink Manon Borst, Catharina Veenstra, Hans de Jong, Birgitte Janssen, Merk Fryslân, Visit Wadden /// fotografie: Dorus Breidenbach, Joachim de Ruijter, Visit Wadden, Joop van Putten, Gauwe Krakeling, Guido Hibma, Visit Leeuwarden, Jacob van Essen, Het hoge Noorden, Marleen Annema, Hans Menninga, Jan de Boer, Klaas Koopmans beeldbank Bestemming NoardWest.
Niets in deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in dit inspiratiemagazine zijn
Heb je een bezoek aan een bezienswaardigheid of een museum gepland? Raadpleeg de site van de desbetreffende organisatie om te kijken wat de actuele stand van zaken is. Misschien zijn er aangepaste openingstijden of is er een digitale rondleiding! Veel plezier in Noardwest Fryslân!
met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard. De uitgevers achten zich slechts gehouden tot
GEÏNSPIREERD
DOOR EEN
OUDE
verbetering in de
ZEE
WWW.OUDEZEE.NL
eerstvolgende editie.
30
JULI & AUGUSTUS 2021
Franeker is als oude academiestad dé Ster van de Elfsteden! Je loopt hier door een historische binnenstad van zowel markante winkeltjes met kwalitatieve producten als het Koninklijke Eise Eisinga Planetarium. Ondertussen proef je van het hoogwaardige vakwerk van ambachtelijke slagers, bakkers en veel méér! Maar voor wie verder kijkt is er genoeg meer te ontdekken. We selecteerden ‘11 avontuurtjes’ van geheime ontdekkingen in Franeker en het waddenlandschap.
Let op: voor sommige avontuurtjes is het noodzakelijk dat u reserveert.
KIJK OP: 11AVONTUURTJES.NL
HOERA, het tuinseizoen is in volle gang! Kom langs voor prachtige zomerbloeiers tot insectenhotels, wij hebben alles wat je nodig hebt voor een levende tuin.
vibes!
Een bezoek aan ons Groencentrum is altijd de moeite waard!
Tafelklem
Dé topper van 2020. Altijd scherp geprijsd!
Iedere keer opnieuw!
19,95
Ons restaurant gaat weer open op 7 juni. En dat vieren we met feestelijke acties. Knip uit en kom gezellig langs!
! ----------------------Bij een Latte Macchiato een plakje cake van de week
GRATIS
! ----------------------Bij aankoop van kopje koffie met gebak 2de kopje
GRATIS
! ----------------------2de lunch
50% % korting Geldig tot 30 juni 2021
Plukken en snacken... lekker eten
Olijf op stam Olijfbomen kun je prima op je terras of balkon plaatsen. In ons klimaat worden ze meestal als kuipplant gehouden. Dit betekent dat de olijfboom een strenge winter niet overleefd. Na een zomer buiten kun je de olijf ook binnen in je huiskamer brengen zodat je het zomerse gevoel mee je huiskamer inneemt.
€25,-
Prijs is exclusief pot
VASTE ACTIE PRIJS
--------------------
-------------------------------------------------------------------------
Laat de zomer maar komen!
uit eigen tuin! Tuintapijt Een tuintapijt met design is een prachtige aanvulling in iedere tuin. Het tapijt is zo gewoven dat het aan beide kanten te gebruiken is. Bij ons diverse soorten verkrijgbaar.
------------------------Waterornamenten nu met
25% % korting
Grootste assortiment zomerbloeiers van Friesland
OPENINGSTIJDEN Ma t/m vr 9.00 - 18.00 uur. Zaterdag 9.00 - 17.00 uur. Zondag gesloten. We zijn geopend en houden ons aan de richtlijnen van het RIVM. It Fliet 3 • Witmarsum • www.groencentrumwitmarsum.nl Acties gelden zolang de voorraad strekt of anders vermeld in deze advertentie.
Ritje Witmarsum, altijd de moeite waard!
