Εν οίνω αλήθεια - Ειδική έκδοση της «ΥΧ» για το κρασί by Ύπαιθρος Χώρα

Γράφουν

Μιλούν

Γιάννης Μπουτάρης Θεόδωρoς Γ. Γεωργόπουλος Γιώργος Σκούρας Πάρις Σιγάλας Γιάννης Τσέλεπος ∆ιονύσιος Γραµµατικός ∆ρ Σταµάτης Σεκλιζιώτης

Λεωνίδας Νασιάκος Σωτήρης Αϊβαλής Ευαγγελία Παλυβού Ευάγγελος Καλόγρης

Ειδική έκδοση της

ΧΟΡΗΓΟΣ

α ή εα

Μη γίνει το ελληνικό κρασί µόδα που πέρασε

ανένας δεν µπορεί να µην παραδεχτεί τη ραγδαία ανάπτυξη της ελληνικής οινοπαραγωγής, ειδικά την τελευταία δεκαετία, η οποία ασφαλώς βασίζεται στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη της ελληνικής αµπελουργίας. Ως γνωστόν, το καλό κρασί γεννιέται στο αµπέλι. Το ελληνικό κρασί κατάφερε να βρει µονοπάτι σωτηρίας ακόµα και µέσα από τις συµπληγάδες της κρίσης µε την αύξηση των εξαγωγών. Συγκεντρώνοντας το υλικό για αυτό το ένθετο, διαβάζοντας τα κείµενα ειδικών και συζητώντας µε οινοποιούς και αµπελουργούς, συνειδητοποιήσαµε µε χαρά ότι θεωρούµε πλέον δεδοµένα κάποια πράγµατα που πριν από λίγα χρόνια φάνταζαν εξωτικά, όπως π.χ. τη δύναµη που έχουν οι ελληνικές ποικιλίες. Όµως, παράλληλα, «είδαµε» καθαρά τα προβλήµατα: Η ανάγκη κατοχύρωσης των ελληνικών ποικιλιών, η -αναγκαία- κλωνική επιλογή, που προς το παρόν βασίζεται στην καλή δουλειά κάποιων φυτωριούχων, η ελλιπής έως ανύπαρκτη εκπαίδευση των αµπελουργών, το γεγονός ότι τα αµπέλια για οινοστάφυλα των 2-3 στρεµµάτων εύκολα θα γίνουν οικόπεδα, αφού δεν προσφέρουν ικανοποιητικό εισόδηµα στους ιδιοκτήτες τους. Και, βέβαια, η µάστιγα της παραγωγής και διακίνησης οίνου χωρίς παραστατικά, που έχει διογκωθεί υπερβολικά λόγω και της επιβολής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο κρασί. Η ελληνική αµπελουργία και το ελληνικό κρασί ήρθε η ώρα να περάσουν στην επόµενη φάση, να ενηλικιωθούν. Μόνο έτσι η ελληνική οινοπαραγωγή, η οποία, φυσικά, δεν είναι ενιαία, θα βρει µια µόνιµη θέση, τόσο στους καταλόγους των διεθνών εστιατορίων και αγορών όσο και στην καρδιά των απανταχού οινοκαταναλωτών. Αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος σε λίγα χρόνια να µιλάµε για την εποχή που «το ελληνικό κρασί ήταν µόδα» και να κλαψουρίζουµε για ακόµα µια φορά «για την ευκαιρία που χάθηκε». Τάνια Γεωργιοπούλου

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 2 Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016

08 10 16 18 22 26

Οι πληγές της ελληνικής αµπελουργίας στον 21ο αιώνα. Ο Θεόδωρος Γεωργόπουλος εντοπίζει τα σηµαντικότερα προβλήµατα και καταθέτει τις δικές του προτάσεις για το αύριο της αµπελουργίας. Οι γνώστες των βασικών ελληνικών ποικιλιών γράφουν στην «ΥΧ»: Ο Γιώργος Σκούρας για το Αγιωργίτικο, εξηγώντας γιατί δεν µπορεί να το φανταστεί χωρίς το όνοµα προέλευσης τυπωµένο στις φιάλες. Ο Πάρις Σιγάλας για το Ασύρτικο, µία από τις σπουδαιότερες λευκές ποικιλίες της Ευρώπης. Ο Γιάννης Τσέλεπος για τον αριστοκράτη του ελληνικού κρασιού, το Μοσχοφίλερο. Και ο Γιάννης Μπουτάρης γράφει για το χθες, το σήµερα και το αύριο του Ξινόµαυρου. Την ιστορία της «Σταχτοπούτας των ελληνικών κρασοστάφυλων», όπως αποκαλεί τη Μαλαγουζιά, παρουσιάζει η Σταυρούλα Κουράκου-∆ραγώνα στο καινούργιο της βιβλίο, που αναµένεται να κυκλοφορήσει από τις ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΟΙΝΙΚΑ. Ο Λεωνίδας Νασιάκος εξηγεί ότι η δηµιουργία υποζωνών στη Νεµέα θα φέρει µεγάλες αντιδράσεις και κάνει λόγο για «ενδιάµεση λύση», ενώ προτείνει αµπελώνες στα πεδινά της Νεµέας να αναµπελωθούν µε λευκές ποικιλίες. Όλα τα βήµατα για την εγκατάσταση ενός νέου αµπελώνα. Τι θα πρέπει να γνωρίζετε, πού να εστιάσετε την προσοχή σας και τι να αποφύγετε. Καλλιεργητικές φροντίδες για κάθε εποχή! Τι επηρεάζει το αµπέλι και ποια είναι τα σηµάδια που θα πρέπει να σας ανησυχήσουν.

& ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016 3

Πρώιµος τρύγος, µικρή παραγωγή, µειωµένη κατά 10%-30%, και καλή ποιότητα είναι η εικόνα της εσοδείας οινοστάφυλων 2016. Όσον αφορά τα κόκκινα κρασιά, οι οινοποιοί θεωρούν ότι η ποιοτική πρώτη ύλη θα «φτάξει» µε την κατάλληλη τέχνη κρασιά που έχουν τη δυνατότητα παλαίωσης. Οι τιµές, επίσης, κινήθηκαν ανοδικά σε κάποιες περιοχές, όπως στη Νάουσα (αύξηση 20% σε σχέση µε πέρυσι), στο Αµύνταιο και στη Σαντορίνη, ακριβώς λόγω της µειωµένης ποσότητας, ενώ σε άλλες περιοχές παρέµειναν σταθερές, όπως π.χ. στην Καρδίτσα, όπου η παραγωγή, µάλιστα, ήταν αυξηµένη. Φυσικά, η κατάσταση διαφοροποιείται σηµαντικά από περιοχή σε περιοχή λόγω των καιρικών συνθηκών. Στις περισσότερες περιοχές της χώρας, λόγω της παρατεταµένης ανοµβρίας, τα σταφύλια ωρίµασαν νωρίτερα, οπότε ο τρύγος ξεκίνησε νωρίτερα από µία έως και δύο εβδοµάδες. Αντίστοιχα, η παραγωγή ήταν χαµηλή, οι αποδόσεις µειωµένες και το µέγεθος των σταφυλιών ήταν µικρό. Η µεγαλύτερη µείωση της τάξης του 50% σηµειώθηκε στην Κρήτη, όπου, όπως χαρακτηριστικά σηµειώνουν οι παραγωγοί, κάποια οινοποιεία έκλεισαν πριν καλά-καλά ανοίξουν λόγω έλλειψης πρώτης ύλης. Τάνια Γεωργιοπούλου

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Πρώιµα, λιγότερα, αλλά καλύτερα σταφύλια έδωσε το 2016 Η «ΥΧ» καταγράφει τον τρύγο και τις τιµές σε όλη την Ελλάδα

6 Στη Νάουσα, παρατάθηκε η ηµεροµηνία του τρύγου, δίνοντας ποσοτικά ικανοποιητική παραγωγή και ποιοτικά εξαιρετικά χαρακτηριστικά. Στο Αµύνταιο, ενώ οι αµπελώνες για το λευκό κρασί έδωσαν καλά αποτελέσµατα, υπήρξε πρόβληµα στην ωρίµανση των ερυθρών ποικιλιών.

ρονιά πρώιµη για την Κεντρική Μακεδονία, που ξεκίνησε δύσκολα, καθώς υπήρξε γρήγορη ωρίµανση των σταφυλιών η οποία δεν ήταν επιθυµητή, χαρακτήρισε ο πρόεδρος των Οίνων Βορείου Ελλάδος, Στέλιος Μπουτάρης, τον φετινό τρύγο. Όµως, όπως προσθέτει, «τελικά, εξελίχθηκε σε πολύ καλή χρονιά λόγω των βροχών στις αρχές Σεπτεµβρίου». Στη Νάουσα, παρατάθηκε η ηµεροµηνία του τρύγου, δίνοντας ποσοτικά ικανοποιητική παραγωγή και ποιοτικά εξαιρετικά χαρακτηριστικά. Στο Αµύνταιο, ενώ οι αµπελώνες για το λευκό κρασί έδωσαν καλά αποτελέσµατα, υπήρξε πρόβληµα στην ωρίµανση των ερυθρών ποικιλιών. «Ενώ ήταν φορτωµένα τα σταφύλια, δεν υπήρξε η ωρίµανση που θέλαµε», τονίζει ο κ. Μπουτάρης. «Σε ό,τι αφορά τις τιµές, φέτος ήταν αυξηµένες κατά 20% σε σχέση µε πέρυσι και θα συνεχίσουν να αυξάνονται, καθώς υπάρχει ζήτηση σε ποιοτικό σταφύλι», προβλέπει ο οινοποιός και τονίζει ότι «τα επόµενα χρόνια θα προκύψει σηµαντικό πρόβληµα µε την πρώτη ύλη». Όπως ο ίδιος σηµειώνει, «οι απαγορεύσεις νέων φυτεύσεων, η ανισότητα σε καλλιέργεια σταφυλιών που παρατηρείται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, που απαιτείται σε κάποιες περιπτώσεις, κυοφορούν προβλήµατα που άµεσα θα εµφανιστούν». Ικανοποιητικός ήταν ο φετινός τρύγος, σύµφωνα µε τον οινολόγο και οινοπαραγωγό, Στέλιο Κεχρή, επικεφαλής της οµώνυµης επιχείρησης, και διευθύνοντα σύµβουλο της Ένωσης Οινοπαραγωγών «Οίνοι Βορείου Ελλάδος». «Αν και ξεκίνησε σχετικά νωρίς, 10-15 ηµέρες νωρίτερα από τον περσινό, ωστόσο, εξελίχθηκε ικανοποιητικά καλύτερα από τον περσινό, και ιδιαίτερα για το λευκό κρασί», σηµειώνει ο κ. Κεχρής και προσθέτει: «Καλά σταφύλια, καλά κρασιά. Ωστόσο, αυτό ισχύει κυρίως για τις λευκές ποικιλίες, γιατί ο κόκκι-

νος οίνος έχει ακόµη πολλή δουλειά για να πει κανείς ότι βγήκε ποιοτικό κρασί. Μπορεί η πρώτη ύλη να είναι άριστη, η επεξεργασία της ζύµωσης να ήταν καλή, ωστόσο, χρειάζεται και η ωρίµανση για να αναδειχθούν όλα τα χαρακτηριστικά και η δυναµική του κόκκινου κρασιού». Τα σταφύλια φέτος µπορεί να είναι λιγότερα στον Τύρναβο λόγω του παγετού του περασµένου Μαρτίου, ωστόσο, είναι εξαιρετικής ποιότητας και από πλευράς βαθµών. Σε αυτό συνέβαλε και φέτος η επιµελής φροντίδα των παραγωγών, αλλά και οι καιρικές συνθήκες. Οι τιµές φέτος για το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής παραµένουν, όπως και τα προηγούµενα χρόνια, σε πάρα πολύ καλά επίπεδα σε σχέση µε τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και σε αυτό συνέβαλε και η πολιτική του Οινοποιητικού Συνεταιρισµού Τυρνάβου, ο οποίος αποφάσισε, στην παρούσα φάση, να στηρίξει όσο µπορεί τους παραγωγούς. Με δεδοµένο ότι η οικονοµική πολιτική

του συνεταιρισµού αποτελεί βαρόµετρο για όλη την αγορά στην ευρύτερη περιοχή, η στήριξή του ήταν καθοριστική. Συγκεκριµένα, για τη φετινή σοδειά, το ∆Σ αποφάσισε (και ενέκρινε στη συνέχεια η Γενική Συνέλευση) τις τιµές ανά κιλό: • Μοσχάτο Τυρνάβου: 0,35 ευρώ • Ροδίτης – Ugni Blank κ.λπ.: 0,33 ευρώ • Μπαντίκι: 0,46 ευρώ • Cabernet: 0,40 ευρώ • Syrah: 0,36 ευρώ • Merlot: 0,38 ευρώ Το σύνολο των αµπελιών που καλλιεργούν τα µέλη του Συνεταιρισµού Τυρνάβου είναι 9.000 στρέµµατα οινοποιήσιµων σταφυλιών. Οι ποσότητες των σταφυλιών, που επεξεργάζεται κάθε χρόνο το οινοποιείο, είναι 12.500.000 κιλά, ενώ τα προϊόντα που παράγονται από την επεξεργασία αυτήν ανέρχονται σε 6.000 τόνους. Χαµόγελα και για τους παραγωγούς, που συνεργάζονται µε τον Αγροτικό Παραγωγικό Συνεταιρισµό Νέας Αγχιάλου «Η ∆ήµητρα» στον Νοµό Μαγνησίας, καθώς και εκεί οι τιµές ήταν ελαφρώς αυξηµένες σε σχέση µε πέρυσι. Ωστόσο, στην περίπτωση της «∆ήµητρας», δεν υπάρχει συγκεκριµένος τιµοκατάλογος µε βάση τα κιλά, αλλά η τιµή καθορίζεται από πολλούς παράγοντες µε κυριότερη την ποιότητα του οίνου, τους βαθµούς µούστου κ.λπ. Στα θετικά, η συµφωνία που επιτεύχθηκε µεταξύ της διοίκησης του συνεταιρισµού και εµπόρων σχετικά µε τις εξαγωγές κρασιού και τσίπουρου στην αγορά της Ρωσίας. Οι τιµές των οινοποιήσιµων σταφυλιών ΠΟΠ - ΠΓΕ, λόγω της γενικευµένης µείωσης στις παραγωγές, παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 3%-5%, δηλαδή στα 0,45-0,55 λεπτά στις ερυθρές ποικιλίες και 0,62-0,75 στις λευκές/κιλό στην Καβάλα. Στο Κτήµα Παυλίδη στη ∆ράµα, σε ιδιόκτητους αµπελώνες, η παραγωγή ήταν µειωµένη κατά 10%15% λόγω βροχοπτώσεων στην ανθοφορία. «Η χρονιά ξεκίνησε µε υψηλές

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

6 Μία από τις χειρότερες χρονιές για τα οινοστάφυλα ήταν η φετινή για την Κρήτη, µε τις απώλειες, λόγω των καιρικών συνθηκών, να φτάνουν στο 50%, όπως εξηγούν οι παραγωγοί.

Το σύνολο των αµπελιών, που καλλιεργούν τα µέλη του Συνεταιρισµού Τυρνάβου, είναι 9.000 στρέµµατα οινοποιήσιµων σταφυλιών. Οι ποσότητες των σταφυλιών, που επεξεργάζεται κάθε χρόνο το οινοποιείο, είναι 12.500.000 κιλά.

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

βροχοπτώσεις από την άνοιξη µέχρι τον Ιούνιο. Στη συνέχεια, ο καιρός ευνόησε µε ξηροθερµικές συνθήκες και καθόλου βροχές, ειδικά κατά την ωρίµανση Αύγουστο - Σεπτέµβριο, που βοήθησαν στην ανάπτυξη του υψηλού αρωµατικού δυναµικού στις λευκές ποικιλίες µε τη βοήθεια των αρδεύσεων», αναφέρει ο διευθυντής αµπελώνων, Γιάννης Χρόνης. Ο ίδιος προσθέτει ότι οι ερυθρές ποτίστηκαν ελάχιστα, γιατί το υπέδαφος είχε εφοδιαστεί µε την απαραίτητη υγρασία τον χειµώνα και την άνοιξη. Στη Ροδόπη, η οινολόγος, ιδρύτρια του οινοποιείου «Κίκονες», µε ιδιόκτητους αµπελώνες, Μελίνα Τάσσου, µεταφέρει ότι η παραγωγή ήταν µεγαλύτερη από πέρυσι και χαρακτηρίζεται από πολύ καλή ποιότητα. Οι συνεχείς βροχοπτώσεις, ακόµα και εν µέσω του φετινού τρύγου, προκάλεσαν τη µείωση της παραγωγής οίνου στους νοµούς Αχαΐας και Ηλείας, χωρίς ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις να επηρεαστεί η ποιότητα του σταφυλιού και, κατά συνέπεια, και του παραγόµενου κρασιού. Στον Νοµό Αχαΐας, οι οινοπαραγωγοί αντιµετώπισαν µεγάλο πρόβληµα µε τις βροχοπτώσεις που οδήγησαν σε µείωση της παραγωγής σε σχέση µε άλλες χρονιές, όµως το σταφύλι ήταν πεντακάθαρο, άντεξε στις δυσµενείς καιρικές συνθήκες και δεν σάπισε, ούτε υπέστη βοτρύτιδα, διατηρώντας το υψηλό επίπεδο του αχαϊκού αµπελώνα. Η τιµή κυµαίνεται από 0,18 ευρώ έως 0,24 ευρώ το κιλό σταφύλια ανάλογα µε τον βαθµό. Ανάλογη είναι και η εικόνα στον Νοµό Ηλείας, όπου ο τρύγος πήγε πολύ καλά, παρά τις βροχοπτώσεις που σηµειώθηκαν. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν οι ηµιορεινές περιοχές του νοµού, που λόγω καιρού το σύνολο των καλλιεργειών υπέστη σοβαρές ζηµιές. Η τιµή ξεκινά από 0,12 ευρώ το κιλό σταφύλια, ανάλογα µε τον βαθµό, και φτάνει και τα 0, 24 ευρώ το κιλό σταφύλια. Μία από τις χειρότερες χρονιές για τα οινοστάφυλα ήταν η φετινή για την Κρήτη, µε τις απώλειες, λόγω των καιρικών συνθηκών, να φτάνουν στο 50%, όπως εξηγούν οι παραγωγοί. Τα στοιχεία, άλλωστε, αποτυπώνουν την τραγική εικόνα που βίωσαν οι αµπελουργοί, µε δεδοµένο ότι στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου (ΕΑΣΗ), που συγκεντρώνει τη µεγαλύτερη δυναµική της η αµπελουργία, από τους περίπου 20.000 τόνους που παράγονταν µέχρι πέρυσι, µόλις και µετά βίας φέτος, όπως τονίζει ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣΗ, Μύρος Χιλετζάκης, έφτασαν τους 8.000-10.000 τόνους. Η ίδια εικόνα αποτυπώθηκε και στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες του νησιού, που αν και τα προηγούµενα χρόνια κατάφερναν να

παράγουν από 7.000-8.000 τόνους, φέτος δεν έκοψαν περισσότερους από 5.000 τόνους. Οι τιµές, ωστόσο, ήταν ελαφρώς αυξηµένες φέτος, µε τα λευκά σταφύλια από 0,23 ευρώ το κιλό το 2015, να καταλήγουν στα οινοποιεία µε τιµή 0,30 ευρώ, ενώ και τα κόκκινα σταφύλια από 0,35 ευρώ πέρυσι, φέτος να πιάνουν τιµή µέχρι τα 0,40 ευρώ το κιλό. Οι καιρικές συνθήκες, που επικράτησαν καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας, επηρέασαν τα αµπέλια. Η ποιότητα των σταφυλιών ήταν καλή, αλλά η ποσότητα µειώθηκε κατά 10% περίπου ανάλογα µε την περιοχή. Οι τιµές κυµάνθηκαν στα περσινά επίπεδα. Για την περιοχή της Χαλκίδας, οι τιµές της ποικιλίας Ροδίτης και Σαββατιανό κινήθηκαν µεταξύ 0,28 ευρώ έως 0,32 ευρώ το κιλό. Για τις κόκκινες ποικιλίες (Merlot, Cabernet, Syrah), οι τιµές ξεκίνησαν από 0,40 ευρώ το κιλό και έφτασαν και τα 0,50 ευρώ. Στα ίδια επίπεδα πουλήθηκαν και τα σταφύλια της Θήβας και έχουν ως εξής: Σαββατιανό και Ροδίτης από 0,26 ευρώ το κιλό έως 0,29 ευρώ το κιλό, όπως και πέρυσι. Οι κόκκινες ποικιλίες δεν παρουσίασαν µεγάλες αποκλίσεις, ξεκίνησαν από τα 0,40 ευρώ το κιλό και έφτασαν στα 0,48 ευρώ το κιλό ανάλογα µε την ποικιλία. Ήταν µια πολύ καλή χρονιά, που δεν διαφοροποιήθηκε πολύ από τα δεδοµένα της περσινής, ανέφερε, µιλώντας στην «ΥΧ», ο πρόεδρος του Συνδέσµου Ελληνικού Οίνου, Γιώργος Σκούρας, κάνοντας έναν σύντοµο απολογισµό για την Πελοπόννησο. Οι τιµές κυµάνθηκαν σε φυσιολογικά επίπεδα, όπως µας ανέφερε. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε η Μαντινεία, όπου η τιµή ανέβηκε κατά περίπου 10 λεπτά, αφού λόγω των καταστροφών στους αµπελώνες επικράτησε µία ανησυχία και νευρικότητα στους παραγωγούς και στους οινοποιούς. Το τέλος της περιόδου βρήκε την τιµή να πηγαίνει από τα 0,40-0,45 ευρώ στα 0,50-0,55 ευρώ το κιλό, αύξηση που θεωρείται σηµαντική. Η τιµή, όµως, στην υπόλοιπη Πελοπόννησο για τον ξηρό Αγιωργίτικο κυµάνθηκε από τα 0,35 ευρώ έως τα 0,50 ευρώ το κιλό, ενώ για τον ξηρό Ροδίτη στα 0,30- 0,35 ευρώ το κιλό. Ο Γιώργος Σκούρας τόνισε ότι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και αυτής της χρονιάς ήταν πολύ καλά, αφού συνολικά οι κλιµατολογικές συνθήκες ευνόησαν την ανάπτυξη ενός ποιοτικού προϊόντος. Μαρία Αµπατζή, Γιώργος Ρούστας, Αφροδίτη Χρυσοχόου, Νικολέτα Τζώρτζη, Ράνια Μωραΐτη, Γιάννης Σάρρος, Γιώργος Αργυρίου

Πληγές και θεραπείες της ελληνικής αµπελουργίας Το στοίχηµα για την αντιµετώπιση όλων των δυσκολιών συνίσταται στη θέσπιση ενός κοινωνικού συµβολαίου µεταξύ αµπελουργών, οινοποιών, επιστηµονικών φορέων και κράτους

τον περιορισµένο χώρο ενός άρθρου, η παρουσίαση των δοµικών προβληµάτων της ελληνικής αµπελουργίας δεν µπορεί να έχει εξαντλητικό χαρακτήρα. Αξίζει, όµως, να εντοπιστούν ορισµένα από τα πλέον σοβαρά, η επίλυση των οποίων θα εγγυηθεί ένα καλύτερο µέλλον για τον χώρο. 1. Απουσία βιώσιµων αµπελουργικών εκµεταλλεύσεων Το πρώτο µεγάλο δοµικό πρόβληµα της ελληνικής αµπελουργίας είναι ο µικρός κλήρος. Η µεγάλη πλειονότητα των αµπελουργικών εκτάσεων δεν ξεπερνά το ένα µε δύο στρέµµατα. Αυτά τα αµπελοτεµάχια δεν δύνανται να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδηµα, γεγονός που αποτρέπει τη δηµιουργία ικανού αριθµού επαγγελµατιών αµπελουργών. Αυτό, µε τη σειρά του, γεννά µια σειρά από στρεβλώσεις. Οι αµπελουργοί αδυνατούν να εκπροσωπηθούν άµεσα µέσω αµπελουργικών οργανώσεων (αγροτικοί σύλλογοι), ενώ είναι εξαιρετικά δύσκολος ο µακροσκοπικός και µακροχρόνιος σχεδιασµός για την αµπελουργική δραστηριότητα σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. H επιµονή του ΥΠΑΑΤ να µοιράζει άδειες φύτευσης κατά προτεραιότητα για αιτήσεις 2-5 στρεµµάτων επιτείνει το πρόβληµα. 2. Αδυναµία προστασίας της αµπελουργικής χρήσης γης Η προστασία της αµπελουργικής εκµετάλλευσης αποτελεί αναγκαίο συµπλήρωµα της προαναφερθείσας αναγκαιότητας, την οποία όµως ξεπερνά. Είναι απαραίτητο να θεσπιστεί εθνικό χωροταξικό σχέδιο και να προσδιοριστούν ως ζώνες υψηλής παραγωγικότητας οι αµπελουργικές ζώνες ΠΟΠ (και τοπικών ΠΓΕ). Με αυτόν τον τρόπο, θα αποκτήσει µεγαλύτερη αξία η αµπελουργική γη και θα διευκολυνθεί η δηµιουργία οικονοµιών κλίµακος. Απαιτείται, επίσης, να προχωρήσει το κράτος σε αναδασµούς της καλλιεργήσιµης γης για να µεγαλώσει η συγκέντρωση σκόρπιων αµπελοτεµαχίων και να καταργηθούν παράλογες εξαιρέσεις από το γενικό νοµοθετικό καθεστώς, οι οποίες επιτρέπουν τη δόµηση εντός ζωνών υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας. Τέλος, θα πρέπει να υπάρξουν κίνητρα (ή αντικίνητρα) µέσω διατάξεων φορολογικού χαρακτήρα, προκειµένου η αγρο-

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Η µεγάλη πλειονότητα των αµπελουργικών εκτάσεων δεν ξεπερνά το ένα µε δύο στρέµµατα. Αυτά τα αµπελοτεµάχια δεν δύνανται να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδηµα, γεγονός που αποτρέπει τη δηµιουργία ικανού αριθµού επαγγελµατιών αµπελουργών

τική γη να µη µένει ανεκµετάλλευτη και να µην κατακερµατίζεται σε περίπτωση κληρονοµικής διαδοχής. 3. Ασθενική (εγκύκλια και διά βίου) εκπαίδευση των αµπελουργών Αποτελεί κοινό τόπο ότι οι αµπελουργοί µας, παρά τις κοπιώδεις προσπάθειές τους, στερούνται τις περισσότερες φορές τις απαραίτητες γνώσεις. Ζητήµατα, όπως η επιλογή των κατάλληλων ποικιλιών, η βιολογική καλλιέργεια, µέθοδοι καλλιέργειας, που ενισχύουν την παραγωγή ή την ποιότητα, αειφόρος ανάπτυξη κ.λπ., παραµένουν συχνά µακριά από το φάσµα των ενδιαφερόντων ή των δυνατοτήτων των αµπελουργών. Απαιτείται, λοιπόν, σε συνδυασµό µε τα υπόλοιπα σηµεία που αναλύουµε εδώ, να υπάρξει ουσιαστική δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια εκπαίδευση επί του αντικειµένου, ώστε να αναβαθµιστεί σε βάθος χρόνου το επάγγελµα (και όχι το πάρεργο!) του αµπελουργού. Αυτή, δε, η εκπαίδευση θα πρέπει να παίρνει και τη µορφή ευρείας, τακτικής και ουσιαστικής διά βίου µάθησης, υπό την ευθύνη αµπελουργικών συλλόγων, τοπικών διεπαγγελµατικών οργανώσεων, αλλά και των εθνικών φορέων του αµπελοοινικού κλάδου και των συναρµόδιων υπουργείων. Ιδού πεδίο δόξης λαµπρό για τα ευρωπαϊκά κονδύλια, αντί να επενδύονται (;) σε άστοχες δράσεις, που λίγο βοηθούν τον αγροτικό τοµέα. 4. Περιορισµένη εφαρµοσµένη έρευνα Η ελληνική αµπελουργία, παρά τις τεράστιες δυνατότητές της, έχει ανάγκη από καινοτόµες εφαρµοσµένες ερευνητικές προσπάθειες. Αυτή η έρευνα δεν θα πρέπει να µένει σε κάποια εργαστήρια ή να χάνεται σε γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Το πρόσφατο θέµα της κλωνικής επιλογής κατέδειξε τις καχεξίες και την καθυστέρηση δεκαετιών σε στρατηγικά ζητήµατα για το αµπελοοινικό δυναµικό µας. Η διαχείριση υδάτινων πόρων, η κλιµατική αλλαγή, η αντιµετώπιση ασθενειών είναι µερικά µόνο από τα διακυβεύµατα στα οποία απαιτούνται αξιόπιστες εφαρµόσιµες προτάσεις. 5. Καθυστέρηση στην ανάπτυξη της συµβολαιακής αµπελουργίας Αντίθετα, από ό,τι κατά καιρούς λέγεται, η συµβολαιακή αµπελουργία δεν συνεπάγεται

αναγκαστικά απώλεια της οικονοµικής και επαγγελµατικής ελευθερίας του αµπελουργού. Αντιθέτως, µπορεί να λειτουργήσει εποικοδοµητικά στον βαθµό που γεννά προστιθέµενη αξία για το παραγόµενο σταφύλι. Η ανάπτυξη της συµβολαιακής αµπελουργίας απαιτεί αφενός συνειδητοποίηση της ανάγκης για ποιοτικό σταφύλι συγκεκριµένων προδιαγραφών από τον αµπελουργό και αφετέρου επιχειρηµατική στρατηγική αναβάθµισης της ποιότητας από τον οινοποιό. Το συµβατικό πλαίσιο της συγκεκριµένης σχέσης θα πρέπει να είναι σε αρµονία µε µια σειρά από παράγοντες: αναβάθµιση των τεχνικών φακέλων των οίνων ΠΟΠ/ΠΓΕ, ενίσχυση των ελέγχων, δηµιουργία ισχυρών αγροτικών συλλόγων, αλλά και οµάδων παραγωγών (σταφυλής) και υλικοτεχνική βοήθεια και, κυρίως, εκπαίδευση των αµπελουργών από τα οινοποιεία. 6. ∆ιαιώνιση των παράνοµων φυτεύσεων Τουλάχιστον το 1/5 του ελληνικού αµπελώνα αφορά φυτεύσεις, οι οποίες µε την ανοχή της ελληνικής διοίκησης και συχνά την ενθάρρυνση τοπικών πολιτευτών βρίσκονται στη «σκιά». Οι συγκεκριµένες φυτεύσεις δεν µπορούν να παράξουν νόµιµο σταφύλι, το οποίο οδηγείται σε παράνοµα κανάλια διακίνησης λαθραίου οίνου ή/και αποσταγµάτων αµφίβολης ποιότητας και χωρίς προστιθέµενη αξία για τον αµπελουργό. Απαιτείται η πολιτεία να αναγνωρίσει γενναία τα λάθη της και να αναζητήσει λύσεις, µε ανοιχτή διαπραγµάτευση µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και να βρεθούν λύσεις σε εθνικό επίπεδο, προκειµένου να νοµιµοποιηθεί ένα µεγάλο µέρος του υφιστάµενου αµπελώνα, ο οποίος συρρικνώνεται διαρκώς. Η εκρίζωση δεκάδων χιλιάδων έτοιµων αµπελιών αποτελεί πολυτέλεια. Το στοίχηµα για την αντιµετώπιση όλων αυτών των δυσκολιών συνίσταται στη θέσπιση ενός κοινωνικού συµβολαίου µεταξύ αµπελουργών, οινοποιών, επιστηµονικών φορέων και κράτους. Εγχείρηµα δύσκολο. Ίσως αδύνατο. Θεόδωρoς Γ. Γεωργόπουλος, κάτοχος της έδρας Jean Monnet για το ∆ίκαιο του Οίνου, του Πανεπιστηµίου της Reims (Καµπανία Γαλλίας), πρόεδρος του Ινστιτούτου Αµπέλου και Οίνου Καµπανίας (Institut Georges Chappaz), γενικός διευθυντής του ΣΕΟ και δικηγόρος Αθηνών.

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Το Αγιωργίτικο... από τη Νεµέα Το Αγιωργίτικο, αυτή η υπέροχη ελληνική ποικιλία, είναι µία ερυθρή ποικιλία που δεν µπορώ να τη φανταστώ χωρίς να έχει δίπλα της την ονοµασία προέλευσης, τον τόπο της, τη Νεµέα.

10 Παρασκευή

κεί είναι που η ποικιλία µεγαλουργεί, εκεί είναι που το Αγιωργίτικο φτιάχνει το πολυδυναµικό του όνοµα. Γι’ αυτό, ας ονοµάσουµε το φαινόµενο αυτό µια τοποποικιλία. Ας εξηγηθώ, όµως. Η Νεµέα, όπως γνωρίζετε, αποτελείται από τη γη 17 κοινοτήτων, ξεκινά από τα 250 µέτρα υψόµετρο και αγγίζει σε ακραίες θέσεις τα 1.000 µέτρα. Μία αλληλουχία βουνών και οροπεδίων δηµιουργεί τις κλιµατικές συνθήκες, που παρέα µε την εδαφική σύσταση φτιάχνουν µικροκλίµατα και οινοπέδια τόσο πολλά και διαφορετικά µέσα στη ζώνη. Κάθε τόπος - υποζώνη αφήνει το δικό του αποτύπωµα. Έτσι, λοιπόν, η Νεµέα έχει πολλά ανεξερεύνητα και εξερευνηµένα µυστικά. Κάθε µυστικό και το κρασί του. Γι’ αυτό έχουµε πολλούς χαρακτήρες κρασιών. Άλλα ρωµαλέα, άλλα γεµάτα και πυκνά, άλλα λεπτά και ευγενικά, άλλα µε νεύρα και οξύτητα, άλλα πιο σκούρα και άλλα πιο ανοιχτά και θα µπορούσα να πω και να ονοµατίσω πολλές τέτοιες υποπεριοχές και ακόµα πολλά χαρακτηριστικά κρασιών. Ας αναφερθώ λίγο και στη δύναµη της Νεµέας να φτιάξει ροζέ κρασιά, ιδιαίτερα από τα µεγάλα υψόµετρα και κυρίως τώρα που τα ροζέ είναι τόσο διαδεδοµένα. Η Νεµέα έχει παρελθόν και µέλλον. Στο παρελθόν, και ιδιαίτερα τα τελευταία 30 χρόνια, έγιναν πολλές

Νοεμβρίου 2016

προσπάθειες που κατάφεραν να φέρουν τη Νεµέα σε ένα υψηλό επίπεδο. Πολλά κρασιά αναδείχθηκαν, πολλές επενδύσεις έγιναν και γενικότερα υπήρξε µία τεράστια πρόοδος µέσα στη ζώνη. Μαζί, όµως, µ’ αυτό, φωτίστηκε και το πρόβληµα του Αγιωργίτικου. Έγιναν πολλές παρατηρήσειςέρευνες, σε ό,τι αφορά την καθαρότητα των φυτών και του πολλαπλασιαστικού υλικού. Νέοι άνθρωποι γεωπόνοι πήραν το Αγιωργίτικο σαν φυτό, το καθάρισαν από τις διάφορες ιώσεις, που σέρνει µαζί του πολλά χρόνια τώρα, το ταυτοποίησαν, βρήκαν νέους κλώνους και σύντοµα θα δούµε νέους αµπελώνες υψηλής καθαρότητας φυτών, που, όπως ελπίζουµε, θα δείξουν ένα ακόµα πιο ενδιαφέρον πρόσωπο του Αγιωργίτικου. Και, βέβαια, η Νεµέα έχει µέλλον. Το µέλλον της έχει δύο πόδια. Το ένα είναι η αποκωδικοποίηση των δυνατοτήτων των αµπελοτοπίων της και το άλλο η επερχόµενη δυναµική νέα γενιά οινοποιών της περιοχής. Αυτοί θα αναδείξουν και θα φτιάξουν τις επόµενες κρασάρες της Νεµέας, ίσως σε µικρές ποσότητες, αλλά σίγουρα µε µάτι δηµιουργίας µοναδικών κρασιών, χαρακτηρισµένων από τα οινοπέδιά τους (terroir). Αυτό είναι το στοίχηµα όλων µας για τον τόπο µας και για το µέλλον του Αγιωργίτικου. Γιώργος Σκούρας, οινοποιός

Aσύρτικο, το σπουδαίο Το Ασύρτικο είναι µια πολυδυναµική ποικιλία, η οποία στον τόπο καταγωγής του, τη Σαντορίνη, δίνει οίνους µε υψηλή οξύτητα, πλούσιο σώµα, µε υψηλό αλκοολικό βαθµό (13-14,5) χωρίς να χάνουν σε φινέτσα.

α παραπάνω µαζί µε τη χαρακτηριστική ορυκτότητα, που δίνει το ηφαιστιογενές έδαφος της Σαντορίνης και τη µεγάλη δυνατότητα παλαίωσης που έχουν οι οίνοι µε την ονοµασία «Σαντορίνη», κάνουν το Ασύρτικο µία από τις σπουδαιότερες λευκές ποικιλίες της Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, η αναγνωρισιµότητα του Ασύρτικου, µέσω των οίνων µε την ονοµασία «Σαντορίνη» από σοβαρούς διεθνείς επαγγελµατίες του οίνου, είναι πολύ µεγάλη και δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι το terroir της Σαντορίνης µπορεί να συγκριθεί µε τα σπουδαία terroir της Ευρώπης και οι «Σαντορίνες» µε τα µεγάλα λευκά κρασιά της. Στη Σαντορίνη, αυτή η πολυδυναµική ποικιλία, το Ασύρτικο, δίνει πράγµατι διαφορετικούς τύπους οίνων, οι οποίοι µπορεί να εκφράζουν τα βασικά χαρακτηριστικά τους µε διαφορετικό τρόπο. Ας τους αναφέρουµε έναν-έναν: • Η κλασική «Σαντορίνη», οίνος µε τουλάχιστον 75% Ασύρτικο, που ζυµώνει και ωριµάζει σε ανοξείδωτες δεξαµενές. Είναι ένας µοναδικός οίνος λόγω υψηλής οξύτητας, µε πληθωρικό σώµα και µια

ορυκτότητα χαρακτηριστική του εδάφους του νησιού. Παλαιώνει εξαιρετικά τουλάχιστον επτά χρόνια, δίνοντας οίνους µε ιδιαίτερο mineral χαρακτήρα, φρεσκάδα και πολυπλοκότητα ταυτόχρονα. • Η «Σαντορίνη» σε βαρέλι φανερώνει τη δυνατότητα της ποικιλίας να αντέχει το βαρέλι και να δίνει σπουδαίους οίνους στην κατηγορία αυτήν. • Το Βινσάντο είναι ένα εξαιρετικό γλυκό κρασί, πολύ γνωστό στον Μεσαίωνα. Πήρε το όνοµά του από τους Ενετούς που το εµπορεύονταν και σηµαίνει οίνος από τη Σαντορίνη. Η τεχνική του έρχεται από την αρχαιότητα. Η βασική ποικιλία αυτού του σπουδαίου και µοναδικού κρασιού είναι το Ασύρτικο (συµµετέχει τουλάχιστον κατά 50%). • Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ένας τελείως διαφορετικός τύπος οίνου, µε βασική ποικιλία και πάλι το Ασύρτικο, που ήταν το παραδοσιακό λευκό κρασί της Σαντορίνης, µε το όνοµα «Νυχτέρι». Ο οίνος αυτός γινόταν µε υπερώριµο τρυγητό,

είχε πάνω από 15% αλκοολικό βαθµό, µε υπολειµµατικά ζάχαρα, που έφθαναν κάποιες χρονιές τα 10-12 γρ. το λίτρο, ωρίµαζε σε παλαιά δρύινα βαρέλια, τουλάχιστον για τρία χρόνια, και µε τον χρόνο εξελισσόταν σε ένα κρασί παρόµοιου τύπου µε τα Σέρι της Νότιας Ισπανίας. Προς το παρόν, δεν έχει βγει στην αγορά κρασί παρόµοιο µε το παραδοσιακό Νυχτέρι. Το Κτήµα Σιγάλα έχει δηµιουργήσει τα τελευταία χρόνια ένα κρασί που µοιάζει αρκετά µε το παραδοσιακό Νυχτέρι, το οποίο έχει προκύψει από υπερώριµο τρυγητό µε αλκοολικό βαθµό πάνω από 15% µε υπολειµµατικά ζάχαρα, που φτάνουν κάποιες χρονιές τα 12 γρ. το λίτρο και ωριµάζει τουλάχιστον για τρία χρόνια σε παλαιά δρύινα βαρέλια. ∆εν έχει τον οξειδωτικό χαρακτήρα του παραδοσιακού, γιατί τα βαρέλια απογεµίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. Η ποιότητα του οίνου Σαντορίνη, σε όλες τις εκδοχές του, η µοναδικότητά του, ο mineral χαρακτήρας του και η µεγάλη του δυνατότητα να παλαιώνει, µπορούµε να ισχυριστούµε µε βεβαιότητα ότι δίνει στο συγκεκριµένο κρασί τη δυνατότητα και τις προδιαγραφές για να αποκτήσει µια τιµή αντίστοιχη µε εκείνη των µεγάλων ευρωπαϊκών λευκών κρασιών. Κάτι τέτοιο θα µπορούσαµε να το δούµε να συµβαίνει σχετικά σύντοµα και, ήδη, υπάρχουν οι ενδείξεις. Αυτό, όµως, δεν µπορεί να γίνει µόνο του. Χρειάζεται µεγάλη προσπάθεια και πολλή δουλειά σε πολλαπλά επίπεδα για να το επιτύχουµε. Πάρις Σιγάλας, οινοπαραγωγός

Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016 11

Μοσχοφίλερο, ο αριστοκράτης Το Μοσχοφίλερο είναι µια γκρίζα ποικιλία, µια γνήσια κάπνειος άµπελος, όπως χαρακτηριστικά ονοµαζόταν στην αρχαιότητα από όπου συναντάµε αρκετές αναφορές, τόσο στον Θεόφραστο όσο και στον Αριστοτέλη. Είναι η ποικιλία που δεσπόζει στους αµπελώνες της Μαντινείας, στο οροπέδιο της Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου, σε υψόµετρο 650 µέτρων, καταλαµβάνοντας µια έκταση 600 εκταρίων.

ύρια χαρακτηριστικά της ποικιλίας αυτής είναι η υψηλή οξύτητα και το ιδιαίτερο άρωµά της, που οφείλεται, από τη µια, στη µεγάλη διαφορά θερµοκρασίας ηµέρας και νύχτας της περιοχής κατά τους καλοκαιρινούς µήνες και τους πολύ ψυχρούς χειµώνες, δηλαδή το µικροκλίµα της, και, από την άλλη, στο terroir της. Λόγω των δύο αυτών πλεονεκτηµάτων της, της υψηλής οξύτητας και του αρωµατικού χαρακτήρα, για δεκαετίες οι

12 Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016

οινοποιοί ανά την Ελλάδα το χρησιµοποιούσαν για να διορθώσουν τα πλαδαρά κρασιά και τα χαρµάνια τους. Ήταν ο περιπλανώµενος αριστοκράτης. Μετά από σκληρή και επίµονη δουλειά, κατορθώσαµε να αποτελεί σήµερα η Μαντινεία σηµείο αναφοράς του ελληνικού αµπελώνα. Μαζί µε τον Αντωνόπουλο, τον Νασιάκο, τον Σπυρόπουλο και τον Σκούρα δώσαµε τη νέα άποψη της Μαντινείας, φυσικά ο καθένας µε τη δική του φιλοσοφία. Το Μοσχοφίλερο είναι η ποικιλία που έβαλε το ελληνικό κρασί µέσα στο παγκόσµιο οινολογικό γίγνεσθαι και άνοιξε τον δρόµο του ελληνικού κρασιού στο εξωτερικό. Είναι η κύρια ποικιλία πάνω στην οποία βασίστηκαν οι εξαγωγές µετά την αναγέννηση του ελληνικού κρασιού και παραµένει και σήµερα η ελληνική ποικιλία µε τη µεγαλύτερη εξαγωγική παρουσία. Η Μαντινεία είναι από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας, όπου το millesime είναι κυρίαρχο. Είναι ένα κρασί µε πολύ µεγάλες διακυµάνσεις στις χρονιές του. Συναντάµε από χρονιές κακές, µέτριες, καλές, αλλά και εξαιρετικές. Εµείς ως Κτήµα Τσέλεπου, από την αρχή

επιδιώξαµε ότι η Μαντινεία Τσέλεπου πρέπει να είναι ένα κρασί τίµιο, µε την έννοια ότι θα εκφράζει απόλυτα το µικροκλίµα της Μαντινείας και το terroir του αρκαδικού οροπεδίου. Στη διαδροµή της ενασχόλησής µας µε το θέµα Μοσχοφίλερο, αισθανθήκαµε την ανάγκη να εµβαθύνουµε την έρευνά µας σε όλες τις παραµέτρους. Οι πειραµατισµοί διάφορων κλώνων του Μοσχοφίλερου στο οικοσύστηµα της Αρκαδίας έγιναν εφαλτήριο για τη δηµιουργία ενός αµπελώνα που θα µπορεί να παράγει τα κρασιά που ονειρευτήκαµε. ∆ώσαµε κρασιά που εκφράζουν όλο το εύρος της ποικιλίας, ξηρά, αφρώδη και παλαιωµένα. Σήµερα, υπάρχει ένας ολοκληρωµένος αµπελώνας µε όλους τους δυνατούς κλώνους της ποικιλίας και µαζί µε το σύγχρονο τεχνολογικά οινοποιείο και εµφιαλωτήριο αποτελούν την πλήρως καθετοποιηµένη αµπελουργική εκµετάλλευση του Μοσχοφίλερού µας. Η πραγµατοποίηση του στόχου µας έχει γίνει για µας φιλοσοφία και τρόπος ζωής της καθηµερινότητας. Είναι η κουλτούρα και ο πολιτισµός µας. Γιάννης Τσέλεπος, οινοποιός

Το Ξινόµαυρο µπροστά στη νέα εποχή

ο Ξινόµαυρο είναι µία από τις κυριότερες ελληνικές ποικιλίες παραγωγής ερυθρών κρασιών ποιότητας και καλλιεργείται, όπως όλοι γνωρίζουµε, στην Κεντροδυτική Μακεδονία. Μόνη της ή κυρίαρχη σε συνδυασµό µε άλλες ποικιλίες είναι η ποικιλία των ζωνών ΠΟΠ Νάουσα, Αµύνταιο, Γουµένισσα, Ραψάνη, ενώ καλλιεργείται από τα Γρεβενά και τη Σιάτιστα, µέχρι το Βελβενδό και την Καστοριά. Η ποικιλία είναι, επίσης, γνωστή ως Ξινόµαυρο Ναουστιανό ή Μαύρο Ναούσης, που δηλώνει ότι στη ζώνη της Νάουσας η ποικιλία απέδιδε τα µέγιστα, όσον αφορά το τελικό προϊόν. Παρά τη φυλλοξήρα, που µετά τον Α΄ Παγκόσµιο Πόλεµο κατέστρεψε και τον αµπελώνα της Κεντρικής και ∆υτικής Μακεδονίας, τις αναµπελώσεις που έγιναν άναρχα, χωρίς καθοδήγηση και µε έντονη επίδραση των αµπελουργικών συνηθειών των προσφύγων, κυρίως της Ανατολικής Ρωµυλίας, ο αµπελώνας της Νάουσας αποκαταστάθηκε πρώτος, µια και ήταν αυτός που είχε τη µεγαλύτερη εµπορική αξία. Οι αµπελώνες των άλλων περιοχών δεν είχαν τότε την ίδια τύχη. Με την καθιέρωση της νοµοθεσίας ΟΠΑΠ (σήµερα ΠΟΠ), τη δεκαετία του 1970, εµφανίστηκαν στην αγορά και οι ονοµασίες Γουµένισσα, Αµύνταιο και Ραψάνη και, εν συνεχεία, µε τη νοµοθεσία των Τοπικών Οίνων (σήµερα ΠΓΕ), εµφανίστηκαν µικρότεροι ή µεγαλύτεροι τοπικοί οίνοι, π.χ. Τοπικός Βελβενδού, Τοπικός Ηµαθίας, Τοπικός Μακεδονικός, που ως βάση είχαν το Ξινόµαυρο. Το Ξινόµαυρο, και ειδικά η ζώνη της Νάουσας, έχει την τύχη να έχει µελετηθεί αρκετά σε επιστηµονικό επίπεδο, χωρίς αυτό φυσικά να σηµαίνει ότι δεν χρειάζεται να µελετηθεί περαιτέρω. Τη δεκαετία του 1980, το Ινστιτούτο Αµπέλου και Οίνου έκανε µια πολύ συστηµατική δουλειά για τη ζώνη, που αφορούσε κυρίως τις ποικιλίες. Το 2005, ολοκληρώθηκε µια µελέτη για τις ζώνες Νάουσα και Γουµένισσα, που έγινε µε πρωτοβουλία της «Ένωσης οινοπαραγωγών του αµπελώνα της Βορείου Ελλάδος» και αφορούσε, επίσης, νέους προσανατολισµούς για τις ζώνες καλλιέργειας του Ξινόµαυρου, καθώς περιλαµβάνει αναλυτική επισκόπηση των εδαφών, ποικιλιών κ.λπ. Η Εθνική ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Αµπέλου & Οίνου (Ε∆ΟΑΟ) προχώρησε το 2008 στη δηµιουργία εθνικής οινικής αρχιτεκτονικής µε την εκπόνηση ενός «Στρατηγικού σχεδιασµού branding και

marketing για το ελληνικό κρασί στην εγχώρια και τις διεθνείς αγορές», µε στόχο την ανάδειξη της ποικιλοµορφίας του ελληνικού αµπελώνα. Και εδώ βρίσκει τη δική του ξεχωριστή θέση του το Ξινόµαυρο ως µία από τις τέσσερις τοπο-ποικιλίες πρεσβευτές (Ασύρτικο - Σαντορίνη, Μοσχοφίλερο - Μαντινεία, Ξινόµαυρο - Νάουσα / Αµύνταιο / Γουµένισσα / Ραψάνη, Αγιωργίτικο - Νεµέα). Πιστεύω ότι στη Νάουσα έχουµε την ίδια ποικιλία και τα ίδια κτήµατα, µε µικρές αλλαγές στις καλλιεργητικές µεθόδους, όπως και στη δεκαετία του ’70, αλλά τα κρασιά της Νάουσας ή αν θέλετε του Ξινόµαυρου, που πίνουµε σήµερα, έχουν µεγάλες διαφορές από αυτά που πίναµε τη δεκαετία του ’70. Ο λόγος; Νέοι οινολόγοι, καλύτερη τεχνική γνώση και σύγχρονα οινοποιεία, άλλες απαιτήσεις στη γεύση από τον καταναλωτή. Τι κάνουµε εµείς µε το δικό µας Ξινόµαυρο; Η οµάδα των παραγωγών της Νάουσας συζητάει εδώ και καιρό το πρόβληµα της νέας εποχής. Εξετάζουµε µε βάση τις υπάρχουσες µελέτες θέµατα, όπως η κατηγοριοποίηση των εδαφών, η προσθήκη νέων ποικιλιών, η επέκταση της ζώνης στα γεωφυσικά της όρια και η απαλλαγή από τους περιορισµούς των διοικητικών ορίων, η ανάδειξη υποπεριοχών. Εµείς, οι παραγωγοί του Ξινόµαυρου, θεωρούµε δεδοµένη την ικανότητα της ποικιλίας να δώσει εξαιρετικά αποτελέσµατα σε διαφορετικά επίπεδα. Από αφρώδη και γλυκά κρασιά, ως Βlanc de noirs ή φρέσκα και βέβαια εξαιρετικά κρασιά παλαίωσης. Τα µηνύµατα τα έχουµε πάρει. Είναι αποκλειστικά και µόνο στο χέρι µας να δώσουµε σάρκα και

οστά στη νέα περίοδο του Ξινόµαυρου. Στα νιάτα µου, τη δεκαετία του ’60, τα Ξινόµαυρα που συναντούσα ήταν σε αµπελώνες κυπελλοειδείς, µε µικρές αποδόσεις. Ήταν κρασιά δυνατά και µπρούσκα. Έζησα, εν συνεχεία, τη µεγάλη περίοδο των αναµπελώσεων, µε γραµµικούς αµπελώνες, καλές αποδόσεις, µε έναν µόνον στόχο: να παράγουµε από το καµάρι µας, το Ξινόµαυρο, ένα πολύ καλό ερυθρό κρασί. Οι αµπελώνες του ’60 και του ’70, µε την εντατική καλλιέργεια λόγω της ανάγκης καλύτερου εισοδήµατος για τον αµπελουργό και τις αλλαγές στις γευστικές απαιτήσεις, άρχισαν να κουράζονται. Οι τιµές του Ξινόµαυρου τη δεκαετία του ’70, του ’80, ακόµη και του ’90, ήταν οι υψηλότερες στην Ελλάδα. Σήµερα, πια, δεν είναι. Αυτό είναι ένα από τα µηνύµατα που παίρνουµε. Τα µετάλλια και οι διακρίσεις που λαµβάνουν τα κρασιά από Ξινόµαυρο µας ανοίγουν άλλους δρόµους. Πιστεύω ότι είµαστε µπροστά στη νέα εποχή του Ξινόµαυρου. Όχι, γιατί, αν δεν παινέψω το σπίτι µου θα πέσει να µε πλακώσει, αλλά γιατί ξέρω τις δυνατότητες της ποικιλίας, ξέρω τους ανθρώπους που ασχολούνται µε αυτήν και έτσι αντλώ την αισιοδοξία µου για ένα πολύ καλό µέλλον. Πιστεύω ότι όλοι εµείς, σε όλες τις περιοχές όπου καλλιεργείται το Ξινόµαυρο, θα αναδείξουµε, αλλά και θα εκµεταλλευτούµε τις δυνατότητες που µας δίνει αυτή η εξαιρετική ποικιλία. Γιάννης Μπουτάρης, οινοποιός

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Γλυκό κρασί από τη Σάµο

Τα γλυκά κρασιά της Σάµου είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένα όχι µόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και σε όλη την υφήλιο. ∆εν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι πριν καν ολοκληρωθεί η παραγωγή, το 80% έχει ήδη πουληθεί στις διεθνείς αγορές.

ε 16.000 στρέµµατα αναπτύσσονται οι αµπελώνες της Σάµου, κοσµώντας το νησί και κάνοντάς το ξακουστό τόσο για τη µοναδικότητά τους, αφού είναι… χτισµένοι σε πεζούλες, όσο και για την ποιότητά τους, κάνοντας τους γλυκούς σαµιώτικους οίνους να υπερέχουν και να κατακτούν τις παγκόσµιες αγορές. Τα γλυκά κρασιά της Σάµου είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένα όχι µόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και σε όλη την υφήλιο. ∆εν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι πριν καν ολοκληρωθεί η παραγωγή, το 80% έχει ήδη πουληθεί στις διεθνείς αγορές. Μία ευγενής ποικιλία αµπέλου, γνωστή σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, είναι το Mοσχάτο λευκό (Muscat blanc à petits grains) ή Mοσχούδι ή Muscat de Frontignan, που καλύπτει το 97% του αµπελώνα της Σάµου. Επιτραπέζιες ποικιλίες, καθώς και δύο ερυθρές, το Ρητινό και το Φωκιανό, καλύπτουν το υπόλοιπο 3% του αµπελώνα. Η καλλιέργεια γίνεται στα 25 αµπελοχώρια του νησιού, που βρίσκονται στο βόρειο τµήµα της Σάµου. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι οι περισσότεροι αµπελώνες είναι ορεινοί και ηµιορεινοί. Η θέση τους αυτή εξασφαλίζει τη µοναδικότητα και την υπεροχή του κρασιού, µε τα σταφύλια να ωριµάζουν αργά και σταθερά, µέχρι να έρθει η ώρα να αποκτήσουν τους υψηλούς βαθµούς, που χρειάζονται για την τελική δηµιουργία των γλυκών Μοσχάτων. Από το 1934, στο πλευρό των αµπελοκαλλιεργητών του νησιού βρίσκεται η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου (ΕΟΣΣ), µε τη συµµετοχή 25 τοπικών συνεταιρισµών. Σηµαντικό κοµµάτι αποτελούν οι εξαγωγές, οι οποίες καλύπτουν το 80% της ετήσιας παραγωγής (7.000 τόνοι κρασί), µε τη Γαλλία να εισάγει το 60% της παραγωγής του νησιού.

Ο οίνος ΠΟΠ Μεσενικόλας είναι από Μαύρο Μεσενικόλα κατά 70% και κατά 30% από τη γαλλική ποικιλία Syrah. Είναι το µοναδικό ΠΟΠ κρασί στην Ελλάδα, που αποτελείται από δύο ποικιλίες.

Το όνοµα το… κληρονόµησε από έναν Γάλλο ευγενή, τον Μεσιέ Νικολά. Σ’ εκείνον αποδίδεται τόσο η ενασχόληση µε την αµπελουργία στην περιοχή της Καρδίτσας όσο και η καλλιέργεια της ποικιλίας Μαύρο Μεσενικόλα στο οµώνυµο χωριό. Για την ιστορία, µία από τις θεωρίες που αφορούν την προέλευσή της θέλει τη συγκεκριµένη ποικιλία –που είναι καταγεγραµµένη από το 1455– να ευδοκιµεί σε ελλαδικό έδαφος από την αρχαιότητα. Μόλις το 1994 θεσµοθετήθηκε η αµπελουργική ζώνη των οίνων ΠΟΠ (ΟΠΑΠ) Μεσενικόλας (PDO Mesenicolas). Όλη η έκταση (1.000 στρέµµατα) περιλαµβάνει τον πρώην ∆ήµο Πλαστήρα και νυν Λίµνης Πλαστήρα, στη βορειοανατολική πλευρά της λίµνης. Ο οίνος ΠΟΠ Μεσενικόλας είναι από Μαύρο Μεσενικόλα κατά 70% και κατά 30% από τη γαλλική ποικιλία Syrah. Καλλιεργείται σε ξηρικούς αµπελώνες σε υψόµετρο από 400 έως 750 µέτρα, ενώ είναι µια µέτρια παραγωγική ποικιλία, η οποία δίνει περίπου 800 µε 900 κιλά το στρέµµα. Η ποικιλία αυτή δίνει ροζέ οίνους, ενώ για ερυθρούς χρειάζεται ενίσχυση (χρώµα και δοµή) από τη Syrah και λιγότερο από την Carignan, που καλλιεργούνται, επίσης, στην περιοχή επί πολλές δεκαετίες. Το µοναδικό οινοποιείο που βρίσκεται εντός της ζώνης ΠΟΠ είναι του Γιώργου Καραµήτρου, ο οποίος παράγει ετησίως περί τις 20.000 φιάλες οίνο ΠΟΠ Μεσενικόλα, το «Μεσιέ Νικολά», µε το 50% να εξάγεται σε Βέλγιο, Καναδά, Αγγλία και Κύπρο. Ο ίδιος ασχολείται µε την παραγωγή από το 1990, ενώ το οινοποιείο διαθέτει ιδιόκτητα 70 στρέµµατα αµπελώνα, που µαζί µε αυτά των συνεργαζόµενων αµπελουργών φτάνουν τα 200 στρέµµατα. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ποικιλίας αυτής, όπως µας λέει ο Γιώργος Καραµήτρος, είναι ότι «τα κρασιά που δίνει είναι αρωµατικά. Θα τα χαρακτήριζα δυτικοευρωπαϊκά, δηλαδή έχουν αρώµατα από φρούτα του δάσους. ∆ίνει συγχρόνως και εξαιρετικά ροζέ κρασιά, που το χρώµα τους είναι περισσότερο προς το πορτοκαλί, το ροζέ της Προβηγκίας και όχι το έντονο ροζ. Ταυτόχρονα, επειδή δεν έχει πολύ… σώµα το οινοποιούµε µε 30% Syrah. Είναι το µοναδικό ΠΟΠ κρασί στην Ελλάδα, που αποτελείται από δύο ποικιλίες». Ανθή Γεωργίου

«Μεσιέ Νικολά» της Καρδίτσας 14 Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016

Ροµπόλα, µε αγάπη από την Κεφαλονιά

Συνεταιρισµός Ροµπόλας εδρεύει στην εντυπωσιακή κοιλάδα των Οµαλών Κεφαλονιάς, η οποία συναρπάζει µε τις έντονες εναλλαγές απότοµων βουνών και εύφορων πεδιάδων και µε τους αµπελώνες σε υψόµετρο από 400 έως 800 µέτρα. Είναι µία από τις κυριότερες µονάδες στον πρωτογενή τοµέα και η κυριότερη στα αµπελοοινικά πράγµατα του νησιού. ∆ιαχειρίζεται και καθετοποιεί από το 1982 ένα από τα κύρια γεωργικά προϊόντα του νησιού, τη λευκή ποικιλία σταφυλιού Ροµπόλα, καθιστώντας τον αµπελουργικό τοµέα ως τοµέα αιχµής στην κοινωνική, οικονοµική ευηµερία και προκοπή του τόπου, αλλά και στον πολιτισµό και την προβολή του νησιού και της χώρας ευρύτερα. ∆ιαθέτει σύγχρονο εργοστάσιο, µε εφαρµογή συστηµάτων ποιότητας και ασφάλειας τροφίµων, µε εξειδικευµένο ανθρώπινο δυναµικό, µε επενδύσεις σε υποδοµές και νέες τεχνολογίες, αλλά και πρατήριο των προϊόντων του στο Αργοστόλι. Από το 2015 και µετά από παρότρυνση των µελών, αλλά και ανθρώπων του γεωργικού τοµέα στην Κεφαλονιά, ο συνεταιρισµός µε το κύρος και τη δυναµικότητα που τον χαρακτηρίζει, ξεκίνησε µια νέα δραστηριότητα, τη δηµιουργία αυτοτελούς γραφείου αγροπεριβαλλοντικών µέτρων στο Αργοστόλι, βάζοντας ως νέο στόχο αυτή, τη φορά το ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης και ελέγχου (ΟΣ∆Ε). Σε αυτό το γραφείο εξασφαλίζει την ορθή και έγκαιρη ενηµέρωση των αγροτών, των κτηνοτρόφων και των ασχολούµενων µε τη γεωργική δραστηριότητα, αλλά και την υποστήριξή τους σε µέτρα και προγράµµατα ευρωπαϊκά και εθνικά, ώστε να µπορούν να αξιοποιούν στον µέγιστο βαθµό τις δυνατότητες χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων -

δραστηριοτήτων τους. Η ετήσια παραγωγή του συνεταιρισµού ξεπερνά τους 500 τόνους σταφύλια απορροφώντας σχεδόν το 80% της σταφυλικής παραγωγής της Κεφαλονιάς. Την Ροµπόλα που αποτελεί το κυριότερο σταφύλι του νησιού συµπληρώνουν ποικιλίες όπως το Τσαούσι, το Βοστιλίδι, το Μοσχάτο, το Ζακυνθινό και η Μαυροδάφνη. Στην γκάµα των προϊόντων του συνεταιρισµού περιλαµβάνονται τέσσερις οίνοι ΠΟΠ Ροµπόλα Κεφαλληνίας. Η Κλασική Ροµπόλα, το San Gerasimo, η Βιολογική Ροµπόλα και η Ροµπόλα µε ωρίµανση έξι µηνών σε γαλλικά δρύινα βαρέλια. Αυτά τα κύρια προϊόντα συµπληρώνουν ένας οίνος ΠΓΕ Πλαγιές Αίνου και άλλοι ενέα επιτραπέζιοι λευκοί, ροζέ και ερυθροί οίνοι. Ο κύριος όγκος των πωλήσεων του συνεταιρισµού πραγµατοποιείται εντός του νησιού, στην κάθε χρόνο αναπτυσσόµενη τουριστική του αγορά, ενώ από το 2014 ο συνεταιρισµός σύναψε στρατηγική συµφωνία συνεργασίας µε το οινοποιείο Αµπελώνες Οινοποιητική Σώκος, για τη διάθεση των προϊόντων του στην υπόλοιπη Ελλάδα και Ευρώπη. Εκτός των πωλήσεων στην Ευρώπη, ο συνεταιρισµός έχει έντονη εξαγωγική δραστηριότητα και σε Κίνα, Καναδά και ΗΠΑ, µε την τελευταία να αποτελεί τη σηµαντικότερή του αγορά µε αξιοσηµείωτο ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης πωλήσεων. ∆ιαχειριζόµενος έναν πολύ µεγάλο όγκο σταφυλιών, ο συνεταιρισµός έχει καταφέρει να δηµιουργήσει και να διατηρήσει στο πέρασµα των ετών µια γευστική ταυτότητα στις παραγόµενές του Ροµπόλες. Φρεσκάδα, ζωηρότητα, ισορροπηµένη οξύτητα, γευστικό βάθος και έντονη επίγευση συνθέτουν το παζλ των χαρακτηριστικών της Ροµπόλας αποθεώνοντας την τυπικότητα της ποικιλίας. Γευθείτε τα…

Η ετήσια παραγωγή του Συνεταιρισµού ξεπερνά τους 500 τόνους σταφύλια απορροφώντας σχεδόν το 80% της σταφυλικής παραγωγής της Κεφαλονιάς. Τη Ροµπόλα, που αποτελεί το κυριότερο σταφύλι του νησιού, συµπληρώνουν ποικιλίες όπως το Τσαούσι, το Βοστιλίδι, το Μοσχάτο, το Ζακυνθινό και η Μαυροδάφνη Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016 15

6 Ο επίµονος οινοποιός που πίστεψε στη Μαλαγουζιά, από τότε που ήταν φτωχή «Σταχτοπούτα» και την ανέδειξε µε τα κρασιά του, ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου, αναφέρει ότι αισθάνεται εθνική υπερηφάνεια, όταν βλέπει τις ελληνικές ποικιλίες να καταξιώνονται διεθνώς.

16 Παρασκευή

Νοεμβρίου

H Σταχτοπούτα των ελληνικών κρασοστάφυλων διά χειρός Κουράκου Η χηµικός, οινολόγος και ιστορικός µας παρουσιάζει την ιστορία της Μαλαγουζιάς

ην ιστορία της «Σταχτοπούτας των ελληνικών κρασοστάφυλων», όπως αποκαλεί τη Μαλαγουζιά, παρουσιάζει η Σταυρούλα Κουράκου-∆ραγώνα στο καινούργιο της βιβλίο, που αναµένεται να κυκλοφορήσει από τις ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΟΙΝΙΚΑ. Η χηµικός, οινολόγος, ιστορικός, κα Κουράκου, είναι ένας από τους λίγους ανθρώπους που αγάπησε ειλικρινά τον ελληνικό αµπελώνα µε τις αρετές και τις ιδιορρυθµίες του και τον υπερασπίζεται σε κάθε ευκαιρία, χρησιµοποιώντας πάντα τεκµήρια και δεδοµένα. Μπορεί τα τελευταία χρόνια η δηµοτικότητά της να αυξήθηκε ραγδαία και να έγινε γνωστή σε όλους, όµως, η Μαλαγουζιά έχει βαθιές και καλές ρίζες στην Ελλάδα για περισσότερα από 100 χρόνια, σύµφωνα µε τις γραφές (βιβλίο Οινολογικά, 1888, του Όθωνα Ρουσόπουλου). Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη της ποικιλίας καταγράφηκε στον Νοµό Αιτωλοακαρνανίας. Οι παραγωγοί την εκτιµούσαν για την παραγωγικότητα και την πρωιµότητά της, καθώς και για τα υψηλόβαθµα κρασιά που έδινε. Όµως, όπως αναφέρει ο γεωπόνος, ειδικός αµπελουργίας, Χαράλαµπος Κοτίνης, που πλέον έχει κλείσει τα 90, «µε την οικοπεδοποίηση της πεδιάδας της Ναυπάκτου και την ανάπτυξη των αρδευόµενων καλλιεργειών στο Μεσολόγγι και την πεδιάδα του Αχελώου, η αµπελοκαλλιέργεια µειώθηκε δραµατικά, µε αποτέλεσµα η Μαλαγουζιά σχεδόν να εξαφανιστεί από τον τόπο καταγωγής της». Και ίσως, εξηγεί η συγγραφέας κα Κουράκου, η σπάνια αυτή ελληνική αρωµατική ποικιλία να παρέµενε για πάντα ξεχασµένη, αν... δεν έκλεινε η διώρυγα του Σουέζ. «Ο περίπλους της Αφρικής εκτίναξε τις τιµές των ναύλων. Έτσι, ο εφοπλι-

στής Γιάννης Καρράς µε τα κέρδη του αποφάσισε να υλοποιήσει ένα παλιό του όνειρο: να δηµιουργήσει µια τουριστική µονάδα υψηλών προδιαγραφών µε κύριους πελάτες από τη Γηραιά Αλβιώνα». Για να παράγει λευκά και κόκκινα κρασιά γαλλικών προδιαγραφών για τους πελάτες του, ο Γιάννης Καρράς αποφάσισε να δηµιουργήσει έναν αµπελώνα 4.500 στρεµµάτων. Στο εγχείρηµα πήρε µέρος η τότε διευθύντρια του Ινστιτούτου Οίνου, η Σταυρούλα Κουράκου. Μαζί µε τις άλλες ελληνικές και γαλλικές ποικιλίες στο κτήµα Καρρά φυτεύτηκε και η «άγνωστη» Μαλαγουζιά. Η συνέχεια της οινικής ιστορίας της ποικιλίας -που σήµερα έχει φυτευτεί σε πολλά στρέµµατα σε όλη τη χώρα και έµελλε να γίνει η δηµοφιλέστερη ελληνική ποικιλία των τελευταίων χρόνων-… επί του βιβλίου. Ο επίµονος οινοποιός που πίστεψε στη Μαλαγουζιά, από τότε που ήταν φτωχή «Σταχτοπούτα» και την ανέδειξε µε τα κρασιά του, ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου, αναφέρει ότι αισθάνεται εθνική υπερηφάνεια, όταν βλέπει τις ελληνικές ποικιλίες να καταξιώνονται διεθνώς. «Αυτή η καταξίωση αποτελεί ένα ιστορικό δυναµικό για την Ελλάδα, αλλά είναι και ένα οικονοµικό κεφάλαιο για τη χώρα. Ας µην ξεχνάµε, βέβαια, και τις γευστικές απολαύσεις που προσφέρει». Ο οινοποιός στάθηκε πολύτιµος συµπαραστάτης και υποστηρικτής στην προσπάθεια συγγραφής του βιβλίου για τη Μαλαγουζιά

της κας Κουράκου, επισηµαίνοντας ότι πρόκειται για µια εξαιρετικά σηµαντική παρακαταθήκη. «Με τη µεγάλη εµπειρία της και τις γνώσεις της, η κα Κουράκου µέσα από το συγγραφικό της έργο έχει δηµιουργήσει µια παρακαταθήκη για όλους τους Έλληνες και ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που ασχολούνται µε το αµπέλι και το κρασί. Εµείς οι οινοποιοί, αξιοποιώντας το έργο της, µπορέσαµε να κάνουµε µεγάλα βήµατα στο εξωτερικό. Τελευταία καταπιάνεται µε την ιστορία, την καταγωγή και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά γνωστών ελληνικών ποικιλιών. Ξεκίνησε µε το Μοσχοφίλερο, ολοκλήρωσε τώρα τη Μαλαγουζιά, που και εγώ κάπως έχω συντελέσει. Έχω ενηµερωθεί από την ίδια ότι τώρα προχωράει την καταγραφή του Ξινόµαυρου. Εύχοµαι να είναι γερή και να ολοκληρώσει όλο το ποιοτικό της έργο». Τάνια Γεωργιοπούλου

6 Η Μαλαγουζιά έχει βαθιές και καλές ρίζες στην Ελλάδα για περισσότερα από 100 χρόνια, σύµφωνα µε τις γραφές (βιβλίο Οινολογικά, 1888, του Όθωνα Ρουσόπουλου). Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη της ποικιλίας καταγράφηκε στον Νοµό Αιτωλοακαρνανίας.

Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016 17

Στη Νεµέα πρέπει να υπάρξουν κάποιες διαβαθµίσεις: η απλή, η αναβαθµισµένη και η premium Ο Λεωνίδας Νασιάκος, για πολλά χρόνια ανεξάρτητος οινοπαραγωγός στη Μαντινεία, έχει πλέον αφοσιωθεί στην παραγωγή και στην οινοποίηση στη Σεµέλη

ετά από δεκαετίες συνεργασίας µε τους αµπελουργούς στη Νεµέα και τη Μαντινεία, o Λεωνίδας Νασιάκος γνωρίζει σε βάθος τα καλώς και τα κακώς κείµενα της περιοχής. Εξηγεί ότι η δηµιουργία υποζωνών στη Νεµέα θα φέρει µεγάλες αντιδράσεις και µιλά για «ενδιάµεση λύση» δηµιουργίας τριών επιπέδων Νεµέας µε συγκεκριµένες προδιαγραφές. Ξέροντας ότι θα προκαλέσει, προτείνει αµπελώνες στα πεδινά της Νεµέας να αναµπελωθούν µε λευκές ποικιλίες, «γιατί αυτά τα αµπέλια έχουν δώσει το 110% του δυναµικού τους» και χαρακτηρίζει την επιβολή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης ΕΦΚ ως «παταγώδη αποτυχία» για το κρασί, αλλά και για τα κρατικά έσοδα. Τελευταίο του επίτευγµα αποτελεί το Thea Μαντινεία, που κυκλοφόρησε τον Σεπτέµβριο, σε περιορισµένο αριθµό φιαλών, ένα Μοσχοφίλερο που µπορεί να παλαιώσει.

Είχα την εντύπωση ότι το Μοσχοφίλερο είναι ένα κρασί που καταναλώνεται φρέσκο…

Αυτή είναι η αλήθεια για την πλειονότητα των Μοσχοφίλερων. Όµως, µε αυτή την ποικιλία ασχολούµαστε ήδη πολλά χρόνια και ψάχνουµε να βρούµε και τι άλλες δυνατότητες έχει, να τη φτάσουµε «στο όριό της». Αυτό το Μοσχοφίλερο, λοιπόν, που είναι από ένα συγκεκριµένο παλαιό αµπελοτόπι, έχει γίνει πλούσιο και στρογγυλό και έχει βγάλει και έναν έντονο χαρακτήρα εσπεριδοειδών. Έχει γευστικό όγκο και αυτό του δίνει τη δυνατότητα να παλαιώσει για αρκετά περισσότερα χρόνια πέραν των δύο που είναι το σύνηθες για το Μοσχοφίλερο. Έχω την πεποίθηση ότι το συγκεκριµένο κρασί και µετά από µια πενταετία θα πίνεται και θα είναι εκπληκτικό. Αυτός είναι ο στόχος µας, να δείξουµε ότι αυτή η ποικιλία µπορεί να δώσει και κρασιά µε βάθος.

Εκτός από την πρώτη ύλη που παίρνετε από τους ιδιόκτητους αµπελώνες, συνεργάζεστε και µε αµπελουργούς. Πώς είναι η συνεργασία; Το 20% των οινοστάφυλων είναι από τα δικά µας αµπέλια και τα υπόλοιπα προέρχονται από τους αµπελουργούς µε τους οποίους συνεργαζόµαστε. ∆εν µπορώ να σας περιγράψω µια συνολική εικόνα, η συνεργασία χτίζεται ανάλογα µε τη συµπεριφορά και των δύο πλευρών. Από την πλευρά µας, φροντίζουµε ο αµπελουργός να είναι ικανοποιηµένος, αλλά να έχει και την έγνοια ότι, αν δεν κάνει καλά τη δουλειά του, η Σεµέλη δεν θα πάρει το σταφύλι του. Υπάρχουν απαιτήσεις και προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται. Πώς εξασφαλίζετε ότι τηρούνται οι προδιαγραφές; Πώς διαλέγετε µε ποιον αµπελουργό θα συνεργαστείτε; Ξεκινάµε από την περιοχή που µας αρέσει και µετά αξιολογούµε αµπελώνες και αµπελοτόπια, παίρνοντας δείγµατα. Βέβαια, πάντα υπάρχει η πιθανότητα να κάνεις και λάθος επιλογές. Eίτε στο αµπελοτόπι είτε στον συνεργάτη. Όµως, µια τέτοια σχέση χτίζεται µε τα χρόνια. Ακόµα και

6 «Μεταξύ τους οι παραγωγοί µιλούν, βλέπουν, συγκρίνουν. Έχουµε πιστούς αµπελουργούς που δεν φεύγουν από εµάς, αλλά ούτε και εµείς θέλουµε να φύγουν».

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

σήµερα, µετά από τόσα χρόνια, έχουµε έναν πυρήνα αµπελουργών που µας δίνει το 70% της παραγωγής που αγοράζουµε, αλλά το υπόλοιπο 30% το παίρνουµε από άλλους, καθώς είναι κάποιοι που δεν είναι τόσο σταθεροί.

Για πολλά χρόνια οι αµπελουργοί της Νεµέας, αλλά και της Μαντινείας είχαν εστιάσει στην ποσότητα σε σχέση µε την ποιότητα. Πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει αυτό; Για να δούµε τα πράγµατα και από την ψυχρή πλευρά τους, όλα ξεκινούν και από το οικονοµικό. Όταν ο αµπελουργός είναι ικανοποιηµένος οικονοµικά, τόσο από πλευράς τιµής όσο και από τον τρόπο πληρωµής, εκεί ο ίδιος επιδιώκει να µη φύγει από τη Σεµέλη. Μεταξύ τους οι παραγωγοί µιλούν, βλέπουν, συγκρίνουν. Έτσι, έχουµε πιστούς αµπελουργούς που δεν φεύγουν από εµάς, αλλά ούτε και εµείς θέλουµε να φύγουν. Στη Νεµέα, οι αµπελώνες χρειάζονται αναµπέλωση; Nαι, σε έναν βαθµό, ιδιαίτερα τα αµπέλια που βρίσκονται στον κάµπο. Εκεί ήταν ο κυρίως αµπελώνας της Νεµέας και αυτά τα αµπέλια έχουν δώσει το 110% των δυνατοτήτων τους λόγω υπερπαραγωγής. Τα περισσότερα από αυτά πρέπει να ανανεωθούν. Θα πρότεινα, µάλιστα, και κάτι πιο τολµηρό και ξέρω ότι µπορεί να δεχθώ βέλη: Κάποιες περιοχές της Νεµέας πρέπει να τις επαναπροσδιορίσουµε και να τις δούµε και ως άλλες ποικιλίες. Υπάρχουν περιοχές που όσο και να µειώσουµε τη στρεµµατική απόδοση, γιατί αυτός είναι ένας παράγοντας ποιότητας, βλέπουµε ότι δεν µπορούν να δώσουν κρασιά υψηλών προδιαγραφών. Ένα µέρος του κάµπου της Νεµέας θα µπορούσε να φυτευτεί µε µια λευκή ποικιλία. Όχι, φυσικά, Μοσχοφίλερο, αλλά θα µπορούσε να µπει Μαλαγουζιά ή Sauvignon Blanc, µια αρωµατική ποικιλία σε κάθε περίπτωση.

Εννοείτε ο κάθε οινοποιός χωριστά ή σε συνεργασία κάποιοι οινοποιοί; Όχι, µέσα από µια διεπαγγελµατική που θα συσταθεί στη Νεµέα. Να πάµε σε αµπελοτόπια και να δούµε ποια µπορούν να δώσουν συγκεκριµένο χαρακτήρα που θα προσφέρει την αναβαθµισµένη Νεµέα ή την premium. Kαι αυτό να πιστοποιηθεί και να το γράφει και η ετικέτα του κάθε κρασιού. Αυτή την εξέλιξη νοµίζω ότι µπορεί να τη δεχθούν όλοι οι οινοποιοί και οι αµπελουργοί της Νεµέας. Και δεν θα παίζει κάποιον ρόλο η επεξεργασία ή η παλαίωση, για παράδειγµα;

Βέβαια, όλα αυτά θα καθορίζονται στα αναγκαία χαρακτηριστικά. Αρχικά, αξιολογούµε το αµπελοτόπι, αν µπορεί να δώσει κρασιά αναβαθµισµένα ή premium. Μετά, βάζουµε κάποιες προδιαγραφές - δικλείδες που διαφοροποιούν αυτά τα κρασιά από την απλή Νεµέα. Για παράδειγµα: Πρώτον, αν η ζώνη ΠΟΠ Νεµέα έχει στρεµµατική απόδοση 1.200 κιλά το στρέµµα, σε αυτό το αµπελοτόπι καθορίζουµε ότι η απόδοση θα είναι 800 κιλά. ∆εύτερον, αν σε µια απλή Νεµέα ο αλκοολικός βαθµός πρέπει να είναι 12, καθορίζουµε ότι σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να είναι 13,5. Επίσης, κάποια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, δηλαδή να δοκιµάζεται ο οίνος από την επιτροπή που θα συστήσουµε για να πάρει τον χαρακτηρισµό premium. Και, φυσικά, ένα τέτοιο κρασί πρέπει να είναι παλαιωµένο. Πάντως, η απλή Νεµέα θα παραµείνει το 70% της παραγωγής.

Πιστεύετε ότι τα ελληνικά κρασιά είναι ακριβά; Το ελληνικό κρασί στην πλειονότητά του σήµερα δεν είναι υπερτιµολογηµένο. Αν µου θέτατε την ίδια ερώτηση πριν από οκτώ χρόνια, η απάντησή µου θα ήταν διαφορετική. Όµως, οι περισσότεροι οινοποιοί, που είχαν υπερτιµηµένα προϊόντα, προσαρµόστηκαν στις συνθήκες τις εποχής. Τώρα, αν το ελληνικό κρασί βγαίνει ακριβό για τον καταναλωτή και ειδικά στο εξωτερικό, θα πω ότι µπορεί, αλλά γι’ αυτό δεν φταίει ο Έλληνας οινοποιός. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες, όπως ο

κατακερµατισµός της γης, η καλλιέργεια που, σε πολλές περιπτώσεις, γίνεται µε τα χέρια, αλλά και το µπουκάλι το οποίο εµείς εισάγουµε, ενώ ο Ιταλός και ο Γάλλος το παράγουν. Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης απέδωσε, τελικά; Πλήρης αποτυχία. Κατ’ αρχήν, δηµιούργησε αρνητική εντύπωση για το κρασί. Οι καταναλωτές άκουσαν ότι φορολογήθηκε το κρασί και θεωρούν ότι έγινε ακριβό. Όµως, τελικά δεν είναι τόσο µεγάλη η διαφορά στην τελική τιµή. Ένα κρασί που έβγαινε στα πέντε ευρώ στο ράφι, τώρα φτάνει τα 5,20 ευρώ. ∆εν είναι τόσο µεγάλη η διαφορά. Από την άλλη, γιγαντώθηκε το παραεµπόριο. Υπάρχουν οινοποιεία στην κατηγορία του ασκού, που δουλεύουν νόµιµα και έχουν χάσει το 20%-30% του τζίρου τους. Γιατί οι παράνοµοι έχουν κερδίσει πολλά σηµεία πώλησης πουλώντας φθηνότερα χωρίς παραστατικά.

Πάντως, έχει ανοίξει η συζήτηση για τη δηµιουργία υποζωνών στη Νεµέα… Πιστεύω ότι αν χωριστούν υποζώνες, θα δηµιουργηθούν πολλά προβλήµατα, γιατί κάποιοι θα θεωρήσουν ότι αποκλείονται. Οι Έλληνες αµπελουργοί και οινοποιοί απέχουν για να φτάσουν σε αυτόν τον βαθµό συνεννόησης. Όµως, υπάρχει θέµα. Ο καταναλωτής βλέπει ένα κρασί που έχει την ετικέτα Νεµέα και κάνει 3 ευρώ και ένα άλλο πάλι Νεµέα µε 7 ευρώ και µία Νεµέα που έχει 20 ευρώ. ∆εν µπορεί να καταλάβει ποια είναι η διαφορά και το πιο πιθανό είναι βέβαια να αγοράσει το πιο φθηνό. Πρέπει, λοιπόν, στη Νεµέα να υπάρξουν κάποιες διαβαθµίσεις, η Νεµέα η απλή, η αναβαθµισµένη και η premium. Μπορούµε να βρούµε, λοιπόν, τα αµπελοτόπια και να κάνουµε δοκιµαστικές οινοποιήσεις.

«Το 20% των οινοστάφυλων είναι από τα δικά µας αµπέλια και τα υπόλοιπα προέρχονται από τους αµπελουργούς µε τους οποίους συνεργαζόµαστε».

Η φετινή σοδειά πώς ήταν; Για τη Νεµέα, ήταν µια εξαιρετική χρονιά. Για τη Μαντινεία, είχαµε κάποιες βροχοπτώσεις, οπότε χρειάστηκε µεγάλη προσοχή στην επιλογή των σταφυλιών. Φέτος, συνολικά, παραλάβαµε 20% λιγότερα σταφύλια.

Τάνια Γεωργιοπούλου

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Σταθερή η αξία των εξαγωγών Με την παγκόσµια αγορά να παρουσιάζει άνοδο στην εξαγωγική της δραστηριότητα, η Ελλάδα φαίνεται να χάνει έδαφος σε ό,τι αφορά τις παραγόµενες ποσότητες.

είωση της ποσότητας των εξαγωγών κρασιού σε απόλυτους αριθµούς παρουσιάζει την τελευταία 15ετία η χώρα µας (2000-2015), ενώ την ίδια στιγµή η αντίστοιχη αξία τους παρουσιάζει µια σταθερότητα. Αυτό οφείλεται, όπως εξηγούν κύκλοι της αγοράς, στο µερίδια που έχει κερδίσει το ποιοτικό εµφιαλωµένο κρασί, κάτι που φαίνεται και από τη σχετικά σταθερή αξία εξαγωγών. Την ίδια ώρα, µε την παγκόσµια αγορά να παρουσιάζει άνοδο στην εξαγωγική της δραστηριότητα, η Ελλάδα φαίνεται να χάνει έδαφος σε ό,τι αφορά τις παραγόµενες ποσότητες. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ποσότητα έχει περιοριστεί το 2015 στα 280.298 HL, ενώ το 2000 οι αντίστοιχες ποσότητες ήταν στα 454.969 HL. Αντίστοιχα, η αξία των εξαγωγών κυµαίνεται σχεδόν στα ίδια επίπεδα, καθώς πριν από 15 χρόνια ήταν στα 68.478.652 ευρώ και το 2015 ήταν 66.676.880 ευρώ. Αν, βέβαια, παρατηρήσει κανείς τις ποσότητες συγκριτικά ανά έτος, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι αυξοµειώσεις δύναται να οφείλονται στις διακυµάνσεις της παραγωγής. Ταυτόχρονα, οι ποσότητες των εξαγωγών οίνου των τελευταίων δύο χρόνων από το 2014 στο 2015 παρουσιάζουν µια πτώση της τάξης του 0,51%, ενώ αντίστοιχα στην αξία τους µια αύξηση κατά 6,69%. Την ίδια στιγµή, η χώρα µας φαίνεται να εισάγει και πιο ακριβά κρασιά, τόσο από χώρες της ΕΕ όσο και από τρίτες χώρες. Έτσι, ενώ το 2000 οι εισαγωγές κρασιών έφτασαν για τη χώρα µας τα 20.418.832 ευρώ, πέρσι η αντίστοιχη αξία έφτασε στα 29.619.895 ευρώ, παρουσιάζοντας µια αύξηση σχεδόν στο 50%. Επίσης, οι ποσότητες µειώθηκαν σχεδόν κατά 1/3 (από 182.630 HL το 2000, σε 126.919 HL το 2015). Αντίστοιχα, κατά τη διετία 2014-2015, η αξία των εισαγωγών παρουσίασε αύξηση της τάξης του 0,72%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι το 2015 η αξία των εισαγωγών είναι µικρότερη από την αντίστοιχη αξία των εξαγωγών. Ανθή Γεωργίου

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΟΙΝΟΥ 2000-2015 ΕΤΟΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕ HL

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕ ΑΞΙΑ (€)

2000

182.630

20.418.832

2001

498.265

28.221.977

2002

125.309

44.164.303

2003

326.705

23.710.127

2004

245.946

24.969.239

2005

136.400

23.481.109

2006

149.136

25.089.987

2007

190.531

32.840.463

2008

234.430

36.698.633

2009

162.919

29.697.044

2010

107.358

24.466.231

2011

202.939

25.977.205

2012

177.891

25.972.666

2013

187.852

27.674.653

2014

149.264

29.407.006

2015

126.919

29.619.895

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΟΙΝΟΥ 2000-2015 ΕΤΟΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕ HL

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕ ΑΞΙΑ (€)

2000

454.969

68.478.652

2001

787.252

78.971.610

2002

310.093

50.987.253

2003

596.817

66.247.897

2004

351.452

63.784.213

2005

337.150

57.480.240

2006

308.027

52.275.041

2007

338.589

57.472.986

2008

268.755

55.609.868

2009

304.060

57.839.344

2010

385.668

57.874.315

2011

339.492

62.209.806

2012

344.215

66.218.702

2013

243.612

59.561.176

2014

281.729

62.497.147

2015

280.298

66.676.880

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Όλα τα βήµατα για την εγκατάσταση οινοποιήσιµου αµπελώνα

Ό,τι θα πρέπει να γνωρίζετε σε νοµικό, αλλά και πρακτικό επίπεδο

22 Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016

καλλιέργεια του αµπελιού ξεκίνησε από τη νότια περιοχή του Καυκάσου πριν από περίπου 5.000 χρόνια. Στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα, το αµπέλι ήρθε αργότερα περνώντας από τη Φοινίκη, τον σηµερινό Λίβανο. Από τους Έλληνες το αµπέλι πέρασε στη Ρώµη, στη Γαλλία, στην Ισπανία και σε όλες τις χώρες, από τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, όπου η αµπελουργία πήρε τη σηµερινή της πρόοδο και εξέλιξη. Πριν από µερικά χρόνια, οι καλλιεργούµενες εκτάσεις στη χώρα πλησίαζαν τα δύο εκατοµµύρια στρέµµατα, αλλά µε την αστυφιλία, τον µικρό κλήρο και τις χαµηλές τιµές πώλησης έχει µειωθεί στα επίπεδα του 1,15 εκατ. στρεµµάτων για όλων των ειδών τους αµπελώνες (οινοποιήσιµα, επιτραπέζια, σταφιδοποιίας).

∆ιοικητική διαδικασία Η φύτευση ενός αµπελώνα µε οινοποιήσιµες ποικιλίες υπόκειται σε περιορισµούς. Από το 1987 και µετά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µέσω των κοινοτικών κανονισµών επιτρέπει τη φύτευση µόνο µετά από την άδεια του κράτους-µέλους. Σύµφωνα µε τους κοινοτικούς κανονισµούς που είναι σε ισχύ, η άδεια φύτευσης χορηγείται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων µέσω ψηφιακής εφαρµογής. Η διαδικασία ολοκληρώνεται το αργότερο την 30ή Ιουλίου εκάστου έτους. Τα διαθέσιµα προς φύτευση στρέµµατα είναι κάθε έτος το 1% της φυτεµένης έκτασης της Ελλάδας. Η ελληνική επικράτεια είναι χωρισµένη σε αµπελουργικά διαµερίσµατα µε γεωγραφικά κριτήρια (Θράκης, Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου, Κυκλάδων, Ιονίων Νήσων,

Κρήτης). Εντός των αµπελουργικών διαµερισµάτων είναι ταξινοµηµένες γηγενείς και ξενικές ποικιλίες ως συνιστώµενες και επιτρεπόµενες για καλλιέργεια. Σχεδιασµός φύτευσης Η φύτευση νέου αµπελώνα δεν είναι µια απλή διαδικασία. Πρέπει να είναι αντικείµενο µελέτης. Θα πρέπει να προηγηθεί µια έρευνα για τις ποικιλίες που είναι κατάλληλες για την περιοχή, εάν θα προτιµηθούν γηγενείς ή από άλλες περιοχές ή ξένες, να γίνουν αναλύσεις του εδάφους, του νερού και γενικότερα των καιρικών συνθηκών. Οι βασικές παράµετροι, που πρέπει να συνυπολογιστούν σε γενικές γραµµές, είναι οι ακόλουθες: 1. Τοποθεσία Το αµπέλι πρέπει να είναι φυτεµένο σε τέτοια θέση, ώστε να δέχεται όλες τις

ευεργετικές και ευνοϊκές επιδράσεις του ήλιου και του αέρα, να «εκµεταλλεύεται», δηλαδή, το λεγόµενο «µικροκλίµα» της περιοχής. Επίσης, να δίνεται προσοχή στην καλή αποστράγγιση του χωραφιού. 2. Έδαφος Πρέπει να προηγηθεί µια εξέταση εδαφολογική, ώστε να γνωρίζουµε τη χηµική σύσταση και σύνθεση του εδάφους, το «ph» που καθορίζει εάν το έδαφος είναι όξινο, ή αλκαλικό κ.ο.κ. Στα εδάφη που έχουν µεγάλη περιεκτικότητα σε χλωριούχο νάτριο, δηλαδή τα αλµυρά εδάφη, δεν ενδείκνυται η εγκατάσταση αµπελιού. 3. ∆ιάταξη Η διάταξη και ο προσανατολισµός του αµπελιού είναι σηµαντικοί παράγοντες για την καλλιέργεια. Εξαρτώνται, φυσικά, από την τοποθεσία και το κλίµα της περιοχής. Η φύτευση, γενικά, πρέπει να ακολουθεί όσο το δυνατόν ευθεία διάταξη, σχηµατίζοντας παραλληλόγραµµα αναλόγως µε τις αποστάσεις µεταξύ των φυτών και των γραµµών. Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται από τη σύσταση και το βάθος του εδάφους και την ποικιλία. Σε τοποθεσίες µε συχνή ξηρασία (νησιά) και µικρό βάθος, οι αποστάσεις είναι µεγαλύτερες και αντίστροφα. Γενικά, η απόσταση µεταξύ των νέων φυτών είναι από 1 έως και 2 µέτρα και η απόσταση µεταξύ των «γραµµών» φύτευσης από 2 έως 2,5 µέτρα. Στις µικρές καλλιέργειες, στις οποίες η άροση γίνεται µε µικρές φρέζες, η απόσταση των γραµµών µπορεί να είναι και µικρότερη. 4. Προετοιµασία χωραφιού Η βαθιά άροση είναι το πρώτο βήµα, ώστε να ξεριζωθούν τελείως οι θάµνοι και τα ζιζάνια. Η χηµική ανάλυση του εδάφους, που προηγήθηκε, δίνει τα απαραίτητα οργανοληπτικά στοιχεία που πρέπει να προσθέσουµε στο έδαφος. 5. Επιλογή υποκειµένου και ποικιλίας Βασικό του αµπελουργού στο τέλος είναι και η επιλογή του κατάλληλου «αµπελουργικού υλικού». Πρέπει να έχουµε υπόψη ποιες ποικιλίες ενδείκνυνται για την περιοχή, το αµπελουργικό ιστορικό της περιοχής, τι ποικιλία αµπελιού επιθυµούµε να εγκαταστήσουµε και για ποιον ακριβώς λόγο, π.χ. ποικιλία αµπελιού για λευκό κρασί ή για ερυθρό ή και τα δύο ή για επιτραπέζια σταφύλια. Τα µοσχεύµα-

Παρασκευή

Νοεμβρίου 2016 23

τα πρέπει να είναι ανθεκτικά στη φυλλοξήρα, στις ιώσεις που προσβάλλουν το αµπέλι και, σε κάθε περίπτωση, να είναι πιστοποιηµένα. Ιδιότητες των υποκειµένων και κατηγοριοποίηση • ανάλογα µε την ευρωστία • ανάλογα µε την καθυστέρηση της ωρίµανσης που προσδίδουν στο εµβόλιο • ποικιλία • ανθεκτικότητα στην ξηρασία • ανθεκτικότητα σε ασβέστιο • ανθεκτικότητα σε αλατούχα & όξινα εδάφη • ανθεκτικότητα σε συνεκτικά και βαριά εδάφη • ανθεκτικότητα στους νηµατώδεις (από το 2015) • συµβατότητα µε την ποικιλία 6. Φύτευση Το φύτεµα των νέων αµπελιών συνιστάται να γίνεται την άνοιξη µέχρι τον Ιούνιο. Κατά τη φύτευση, είναι υποχρεωτική η τοποθέτηση µικρού υποστυλώµατος λ.χ. καλάµι ή ξύλινο πασαλάκι, και –για να γνωρίζουµε την ακριβή θέση φύτευσης και αργότερα πάνω σ’ αυτόν– να προσδεθεί το κλήµα, για να αποκτήσει κορµό ευθυτενή µέχρι να δεθεί στα σύρµατα, αν πρόκειται για γραµµικό αµπέλι, ή να αποκτήσει ανθεκτικούς και υψηλόκορµους βραχίονες, αν πρόκειται για το παραδοσιακό σχήµα του «κυπέλλου». Στις περιοχές µε καλοκαιρινή ξηρασία, προσοχή στα συχνά ποτίσµατα στα νέα φυτά τον πρώτο χρόνο. 7. Τρόπος φύτευσης (φυτό µε µπάλα) • Σκάβουµε έναν λάκκο βάθους 40 εκ. (µεγαλύτερο από τον όγκο της µπάλας). • Τοποθετούµε το φυτό µε την µπάλα

7 Η άδεια φύτευσης χορηγείται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων µέσω ψηφιακής εφαρµογής. Η διαδικασία ολοκληρώνεται το αργότερο την 30ή Ιουλίου εκάστου έτους.

24 Παρασκευή

Νοεμβρίου

στον λάκκο (το εµβόλιο παραµένει έξω από το έδαφος). • Γεµίζουµε την τρύπα µε ελαφρύ χώµα και το ποτίζουµε αρκετά, ώστε να γίνει καλή επαφή µε την µπάλα (δεν πιέζουµε το χώµα). • Αφού το νερό απορροφηθεί, γεµίζουµε τον λάκκο µέχρι τη γραµµή του εδάφους. • Καλύπτουµε το εµβόλιο µε επιπλέον χώµα, ώστε να δηµιουργηθεί υγρασία µέχρι να αναπτυχθούν οι βλαστοί. Τρόποι κλαδέµατος Το αµπέλι κλαδεύεται δύο και τρεις φορές τον χρόνο και τα κλαδέµατα διαχωρίζονται σε χειµερινά (ξηρά) και καλοκαιρινά (χλωρά). Τα χειµερινά κλαδέµατα χωρίζονται σε «κλάδεµα διαµόρφωσης» και σε «κλάδεµα καρποφορίας». Κλάδεµα διαµόρφωσης Όταν το αµπέλι είναι νέο, δηλαδή τα πρώτα δύο ή τρία χρόνια, το κλάδεµα θα εξαρτηθεί από το «σχήµα» που έχουµε αποφασίσει να του δώσουµε, ή καλύτερα, τη µέθοδο καλλιέργειας που διαλέξαµε. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι διαµόρφωσης, ανάλογα µε την ποικιλία, το έδαφος και το κλίµα. Από τα σχήµατα διαµόρφωσης που εφαρµόζονται σήµερα ξεχωρίζουν τρία βασικά: 1. Kυπελλοειδές 2. Γραµµικό 3. Λύρα Κυπελλοειδές Πρόκειται για το παραδοσιακό σύστηµα καλλιέργειας της αµπέλου, ευρύτατα διαδεδοµένης σε όλο τον κόσµο. Το όνοµά του το πήρε από το σχήµα του, που είναι ένας κοντός κορµός, 40 -50 εκ., από τον οποίο εκτείνονται τρείς έως και έξι βραχίονες, σε σχήµα «κυπέλλου». Κάθε

χρόνο αφήνουµε δύο ή τρείς κληµατίδες σε κάθε βραχίονα µε δύο ή περισσότερα καρποφόρα µάτια. Το σχήµα ευνοεί τον καλό φωτισµό και αερισµό του πρέµνου, αλλά πρέπει να κλαδεύεται µε τέτοιον τρόπο, ώστε να µην αποκτήσει ύψος µε τα χρόνια, λόγω του ότι οι κληµατίδες κινούνται ελεύθερες µε τον άνεµο. Γραµµικό Σύστηµα Χαρακτηριστικό γνώρισµα είναι η στήριξη των πρέµνων σε σειρές συρµάτων, συνήθως τρία σύρµατα, τα οποία βρίσκονται σε µέτριου ύψους πασσάλους, από 1,2 έως και 2,2 µ. ανάλογα µε την περιοχή και τους ανέµους. Η απόσταση από σύρµα σε σύρµα είναι συνήθως 40 εκ. Με αυτόν τον τρόπο, είναι πολύ πιο εύκολη η χρήση µηχανηµάτων για την καλλιέργεια, διευκολύνεται και τυποποιείται το κλάδεµα, καθώς δίνεται στο φυτό η δυνατότητα ανάπτυξης µεγαλύτερου όγκου βλάστησης και µεγαλύτερη αναλογία ενεργού φυλλώµατος, επειδή στις γραµµές του αµπελιού όλα τα φύλλα είναι στο φως και στον ήλιο, εξασφαλίζοντας έτσι την καλύτερη τροφοδοσία των σταφυλιών. Τα πλέον διαδεδοµένα γραµµικά συστήµατα είναι το Royat και το Guyot. Και τα δύο διακρίνονται σε µονό και σε αµφίπλευρο. Λύρα Χαρακτηριστικό γνώρισµα αποτελεί η στήριξη των πρέµνων σε σειρές συρµάτων, ώστε να σχηµατίζουν ένα V. Χρησιµοποιείται, κυρίως, για επιτραπέζια σταφύλια και σε περιορισµένη χρήση. ∆ιονύσιος Γραµµατικός, γεωπόνος Msc, προϊστάµενος τµήµατος Αµπέλου & Ελαίας, ∆/νση Συστηµάτων Καλλιέργειας

Η βιολογική καλλιέργεια απάντηση για την αγροτική οικονοµία του αύριο O Ευάγγελος Καλόγρης, ιδιοκτήτης του παραδοσιακού οινοποιείου Καλόγρη, αναφέρεται στις δυσκολίες της πράσινης οινοπαραγωγής

αράδοση, ποιότητα, οινοτουρισµός. Σε αυτό το τρίπτυχο στηρίζεται, εργάζεται και επενδύει ο Αρκάδας οινοποιός Ευάγγελος Καλόγρης, που ανέλαβε την επιχείρηση και προσπαθεί να την εξελίξει µε τη βοήθεια της οικογένειάς του. Σύµφωνα µε όσα αναφέρει στην «ΥΧ», παράγει βιολογικούς ποιοτικούς οίνους (σε 30 στρέµµατα αµπελώνα µόνο δικής του καλλιέργειας), µε απώτερο στόχο την εξαγωγή, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Σε µια εποχή όπως αυτή που διανύουµε, τα πράγµατα για τις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολα, όµως, ο κ. Καλόγρης δεν το βάζει κάτω, αφού αγαπά αυτό που κάνει και πιστεύει σε αυτό. Το οινοποιείο Στον πανέµορφο οικισµό Κάψια της Αρκαδίας, δίπλα στο µαγευτικό ελατοδάσος του Μαινάλου, το παλιό αρχοντικό του Ευάγγελου Καλόγρη αναπαλαιώθηκε µε βάση την παράδοση και τα αρχιτεκτονικά υλικά και στοιχεία του τόπου. Ο Ευάγγελος Καλόγρης, ο νεότερος, σεβόµενος απόλυτα την επιθυµία του παππού του, άνοιξε τις πόρτες του αρχοντικού για το κοινό, δηµιουργώντας ένα µικρό παραδοσιακό οινοποιείο, µε επισκέψιµους χώρους παραγωγής και φιλοξενίας. Από τις 11/5/2016, το οινοποιείο πήρε τη βεβαίωση λειτουργίας επισκέψιµης οινοτουριστικής επιχείρησης. Οι οίνοι Πριν από τη βιολογική καλλιέργεια, «ασχολιόµουν για δύο χρόνια µε τη συµβατική. Ωστόσο, δεν µου άρεσε η χρήση χηµικών και επέλεξα να στραφώ στα βιολογικά. Οι ποικιλίες που καλλιεργώ είναι το Μοσχοφίλερο σε 90% της έκτασης και δύο οινοποιήσιµες καλλιέργειες, το Merlot και το Cabernet». «Βγάζουµε πέντε ετικέτες, από τις οποίες οι τρεις είναι Μοσχοφίλερα (ροζέ, λευκό και ροζέ ξηρό). Βγάζουµε το κρασί ΠΟΠ µε ετικέτα Μαντινεία, το ροζέ ηµίξηρο µε

την ονοµασία Τατιανή (από τη µία του κόρη – Μοσχοφίλερο), ένα καινούργιο µε την ονοµασία ∆ιάλογοι (ροζέ ξηρό), το Κυριακή (από το όνοµα της δεύτερης κόρης του – ποικιλία Merlot) και το Καλός Αγρός (εµπνευσµένο από το επίθετό του ‘’Καλόγρης’’, ποικιλίας Μοσχοφίλερο), καθώς και πετιµέζι. Η δυναµική µας είναι περίπου 10.000 φιάλες τον χρόνο», σηµειώνει. Ο κ. Καλόγρης εξηγεί πως «ουσιαστικά ο βιοκαλλιεργητής αµπελιών δεν αντιµετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες, γιατί µε τα χρόνια τα φυτά αποκτούν αντοχή στις ασθένειες και δεν έχουµε µικρότερη απόδοση. Πλέον, όλες οι µυκητολογικές ασθένειες αντιµετωπίζονται µε βιολογικά σκευάσµατα». Συµπληρώνει ακόµα ότι το τελικό προϊόν (κρασί) από τη βιοκαλλιέργεια χαρακτηρίζεται και πιστοποιείται ως βιολογικό «µε ένα υψηλό κόστος πιστοποίησης, βέβαια». «∆εν είναι λίγοι οι βιοκαλλιεργητές που ξεκίνησαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν λόγω υψηλού κόστους παραγωγής. Επίσης, δεδοµένης της οικονοµικής κατάστασης στη χώρα µας, η τιµή του βιολογικού κρασιού δεν µπορεί να πιάσει τις προσδοκώµενες τιµές», τονίζει στην «ΥΧ». Αναφερόµενος στον οινοτουρισµό, ο κ. Καλόγρης µας εξηγεί ότι η επιχείρησή του έχει στηριχθεί πολύ από αυτόν: «Το κτήµα Καλόγρη είναι επισκέψιµο και δέχεται µεγάλο αριθµό επισκεπτών, εκ

των οποίων οι περισσότεροι είναι ξένοι. Οι αµπελώνες µας βρίσκονται 1 χιλιόµετρο εκτός χωριού, ενώ µέσα στο χωριό έχουµε δηµιουργήσει έναν χώρο όπου µπορούν να δοκιµάσουν τα κρασιά µας και να γευτούν µία σπιτική πίτα από την Ηπειρώτισσα σύζυγό µου. Επίσης, ο οινοτουρισµός µάς βοηθάει πολύ, ώστε να πουλάµε τα προϊόντα µας χωρίς µεσάζοντες. Έχουµε επισκέπτες από Αµερική, Αυστραλία, Φινλανδία, καθώς και από το Ισραήλ». Τέλος, ρωτήσαµε τον κ. Καλόγρη αν σε όλη αυτή την προσπάθεια που κάνει είχε τη βοήθεια από την πολιτεία και συγκεκριµένα από το αρµόδιο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Όπως ο ίδιος µας εξήγησε, το ΥΠΑΑΤ γενικά δεν υποστηρίζει τη βιολογική γεωργία στην πράξη, ενώ θα έπρεπε, όπως σηµείωσε, να τη θεωρεί ως «απάντηση για την αγροτική οικονοµία του αύριο». Κυριάκος Λάµπρου

Παρασκευή

Νοεμβρίου

Καλλιεργητικές φροντίδες κρασοστάφυλων Οι γενικές υποχρεώσεις και φροντίδες, που αφορούν όλους σχεδόν, συνοψίζονται σε βασικές ενέργειες κατά εποχή

Μετά τον τρύγο, οι αµπελώνες δέχονται καλλιεργητικές φροντίδες προετοιµασίας για την επόµενη χρονιά.

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

ις οινοποιήσιµες ποικιλίες σταφυλιών, που είναι ιδανικές για την παραγωγή κρασιού ή τσίπουρου, τις χωρίζουµε σε δύο γενικευµένες κατηγορίες, λευκές και έγχρωµες. Το φάσµα, όµως, της βιοποικιλότητας και η διασπορά των οινάµπελων στη χώρα µας, ντόπιων οινοποικιλιών, αλλά και εκλεκτών εισαγόµενων, είναι ευρύ και πάντα αποτελούσε αντικείµενο της αµπελογραφίας διεθνώς και στη χώρα µας (όρος που ισχύει από το 1661), άλλοτε µε επιστηµονική πληρότητα και άλλοτε µε πολλά κενά. Σε ό,τι αφορά τις εισαγόµενες ποικιλίες, η παρουσία τους ξεκινάει από την εποχή της ανακήρυξης του ελληνικού κράτους, όταν πραγµατοποιήθηκε και η πρώτη οργανωµένη εισαγωγή εκλεκτών οινοποικιλιών του αλσατικού χώρου και η διάθεσή τους στην πελοποννησιακή ενδοχώρα. Όταν περιγράφουµε τις καλλιεργητικές πρακτικές στην οινάµπελο, δεν εννοούµε κάποιες «φιξαρισµένες» πρακτικές (δηλαδή, έναν καλλιεργητικό µπούσουλα) για όλες τις ποικιλίες και για όλες τις τοποθεσίες. Η κάθε ποικιλία, ο κάθε τόπος, ή η «έκθεση» στο τοπίο, η φυσική χλωρίδα και η πανίδα στην περίµετρο των αµπελώνων (οικοσύστηµα), η κάθε σύνθεση και κλίση του εδάφους, τα βιοκλιµατικά δεδοµένα, ο βαθµός «προσαρµοστικότητας» των υποκειµένων στις κατά τόπους συνθήκες, η γνώση και η εξοικείωση

των αµπελουργών µε το αµπέλι τους και µε τα προβλήµατα καθορίζουν το «καθηµερινό διαχειριστικό πρόγραµµα του αµπελώνα» στις τέσσερις εποχές, µε την ανάλογη ετοιµότητα και τεχνική κατάρτιση του παραγωγού για την αντιµετώπιση έκτακτων περιστατικών (προσβολές, ακραίες καιρικές συνθήκες κ.λπ.). Οι γενικές υποχρεώσεις και φροντίδες, που αφορούν όλους σχεδόν τους «συµβατικούς» και τους «βιολογικούς» αµπελώνες και τους αµπελουργούς, συνοψίζονται σε βασικές ενέργειες κατά εποχή. Απλώς, η βιολογική οιναµπελουργία διαφοροποιείται, ακολουθώντας ένα διεθνές «βιολογικό πρωτόκολλο» καλλιέργειας, που υπαγορεύουν οι «κανόνες» της βιολογικής γεωργίας, κάνοντας χρήση ήπιων µεθόδων φυτοπροστασίας και λίπανσης, ζιζανιοκτονίες χωρίς χηµικά µε φρέζες και φλογοβόλα… Οι «ήπιες» αυτές µέθοδοι επιτρέπουν µια πιο εξισορροπηµένη σχέση µεταξύ του αµπελώνα και του φυσικού περιβάλλοντος και καθιστούν το έδαφος πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά. Οι γενικές αρχές «καλλιεργητικής φροντίδας», που, αν και είναι γνωστές στους παραγωγούς, αξίζει να τις αναφέρουµε, είναι οι εξής: ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ: Το χειµωνιάτικο κλάδεµα γίνεται από τον ∆εκέµβριο µέχρι τον Φεβρουάριο, κυρίως τον µήνα Ιανουάριο. Προβαίνουµε σε αυστηρό κλάδεµα σχήµατος και καρποφορίας, σε

7 Όσο διανύεται η περίοδος της ωρίµανσης µέχρι και τον τρύγο, η κάθε ποικιλία έχει τις δικές της «ευαισθησίες» και διαφοροποιηµένες απαιτήσεις «παρακολούθησης» η µία από την άλλη.

Ολόκληρη τη χρονιά, ενδείκνυνται επεµβάσεις περιβαλλοντικής φύσεως για τη δηµιουργία φυτοφρακτών στα όρια των αµπελώνων και την ευρύτερη περιοχή µε ενδηµικά θαµνώδη και δενδρώδη είδη που προσελκύουν άγρια ζωή

κοπές καθαρισµού και διαλογής για την αποµάκρυνση ξυλοποιηµένων βλαστών, αφήνοντας µόνο εκείνους που θα εξελιχθούν σε καρποφόρα όργανα (αφαιρούνται όλες εκτός από 3-4 κληµατόβεργες που φέρουν οφθαλµούς, ενώ ανάλογα µε την κάθε ποικιλία απαιτείται να αφήνονται 2-4 µάτια και οπωσδήποτε ένα τυφλό µάτι γνωστό ως «τσίµπλα»). Οι εργασίες αυτές επιβάλλεται να γίνονται στην περίοδο που το φυτό βρίσκεται σε λήθαργο και πριν «ξυπνήσει». Έχουµε και το χλωρό κλάδεµα που γίνεται αργότερα, όταν το κλήµα έχει βλαστήσει, αλλά αυτό γίνεται για να συµπληρώσει το χειµωνιάτικο. Έχει αποδειχθεί µέσα από διαχρονική παρατήρηση ότι η καλύτερη ποιότητα καρπού συλλέγεται από κλήµατα, τα οποία έχουν υποστεί κλάδεµα «ισορροπίας» (που επιτυγχάνει την ισοκατανοµή του φερόµενου ξύλου ανά φυτό). Το κλάδεµα της αµπέλου είναι «τέχνη» και δεν γίνεται µε µηχανικά µέσα. Υπερβολικό κλάδεµα προκαλεί µικρή καρποφορία και απώλεια εισοδήµατος. Αντίθετα, το «λίγο» κλάδεµα προξενεί υπερπαραγωγή, αλλά χαµηλής ποιότητας καρπό... Το κλάδεµα επιτρέπει καλλιεργητικές επεµβάσεις κατά µήκος των γραµµών φύτευσης, τις επεµβάσεις φυτοπροστασίας και τη συγκοµιδή, όταν τα φυτά «εκπαιδεύονται» να σχηµατίζουν συγκεκριµένο σχήµα (π.χ. κρεβατίνες). ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ: Αρχίζει η βλαστητική περίοδος, η διόγκωση οφθαλµών, η βαθµιαία ανάπτυξη του φυλλώµατος και εµφανίζονται οι ταξιανθίες. Γίνεται η προετοιµασία του εδάφους µε οργώµατα και λίπανση του εδάφους. Γίνονται τα κορυφολογήµατα και τα βλαστολογήµατα για την καλύτερη ανάπτυξη των βλαστών και για την κοµπόδεση. Με την τεχνική της «αποφύλλωσης» και της «αραίωσης», επιδιώκεται µια καλύτερη ποιοτικά παραγωγή αντί της ποσοτικής ανά µονάδα επιφανείας. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ: Παρακολουθείται το τελευταίο στάδιο ανάπτυξης, λίγο πριν από τον τρύγο. Τα ζητήµατα και οι υποχρεώσεις προληπτικής και επεµβατικής φυτοπροστασίας (προτιµότερη η εφαρµογή Ολοκληρωµένης ∆ιαχείρισης Παρασίτων IPM) και για την αντιµετώπιση φυτασθενειών είναι αυξηµένα. Όσο διανύεται η περίοδος της ωρίµανσης µέχρι και τον τρύγο, η κάθε ποικιλία έχει τις δικές της «ευαισθησίες» και διαφοροποιηµένες απαιτήσεις «παρακολούθησης» η µία από την άλλη. Το χρονικό στίγµα του τρύγου προσδιορίζεται για κάθε ποικιλία ανάλογα µε το είδος και τα χαρακτηριστικά του τελικού προϊόντος (χρώµα, µέγεθος καρπού και τα χαρακτηριστικά του κρασιού). ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ: Μετά τον τρύγο, οι αµπελώνες δέχονται καλλιεργητικές φροντίδες προετοιµασίας για την επόµενη χρονιά µε αποµάκρυνση ξηρών κλάδων, µε ανάδευση του εδάφους (νέα οργώµατα), τα οποία έχουν συµπιεστεί και σκληρυνθεί στη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά εφαρµόζονται και επαναληπτικές λιπάνσεις. Στη συνέχεια, αφήνεται ο αµπελώνας να ξεκουραστεί µέχρι να αρχίσουν τα κλαδέµατα. Ολόκληρη τη χρονιά, ενδείκνυνται επεµβάσεις περιβαλλοντικής φύσεως για τη δηµιουργία φυτοφρακτών στα όρια των αµπελώνων και την

ευρύτερη περιοχή µε ενδηµικά θαµνώδη και δενδρώδη είδη που προσελκύουν άγρια ζωή. Η χλωρίδα παρεµποδίζει τις διαβρώσεις των εδαφών και η πλούσια πανίδα διατηρεί σε ανεκτά επίπεδα τους πληθυσµούς που βλάπτουν ή παρασιτούν σε βάρος των αµπελώνων. Σχέση καλλιεργητικών πρακτικών και ποιότητας κρασιού Από τις καλλιεργητικές πρακτικές εξαρτώνται τα χαρακτηριστικά του κρασιού, άρα και η ποιότητα του προϊόντος. Οι παράγοντες που καθορίζουν το άρωµα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του κρασιού, εκτός από το γενετικό υλικό προέλευσης (την οινοποιήσιµη ποικιλία), είναι και το έδαφος (φυσικοχηµική σύσταση µε οξύτητα pH, που κυµαίνεται µεταξύ 5,5-7,0), οι διακυµάνσεις της υγρασίας στο έδαφος και την ατµόσφαιρα στον τόπο του αµπελώνα, η έκθεση του αµπελώνα (προσανατολισµός), η φωτοπερίοδος (µήκος ηµέρας και ηλιοφάνεια), τα κλιµατικά χαρακτηριστικά (θερµοκρασίες, άνεµοι, βροχοπτώσεις κ.λπ.). Ο αµπελουργός, εποµένως, είναι αυτονόητο ότι δεν είναι σε θέση να ελέγξει τα «φυσικά φαινόµενα» και κυρίως το µικροκλίµα στον αµπελώνα του, αλλά σίγουρα καλείται να γνωρίζει ποιες είναι οι υποχρεώσεις του για την προστασία και τον εµπλουτισµό του εδάφους σε θρεπτικές ουσίες, για την επεξεργασία και τις εποχικές απαιτήσεις, µερικές από τις οποίες ήδη αναφέραµε. Η ποικιλία «κανονίζει» µεν το µέγεθος του καρπού, το χρώµα του φλοιού, την υφή, τη σχέση σακχάρων και οξέων και άλλα χαρακτηριστικά του κρασιού, αλλά ρόλο στη διαµόρφωση των χαρακτηριστικών αυτών παίζουν και οι καλλιεργητικές πρακτικές που καλείται να γνωρίζει και να εφαρµόζει ο παραγωγός. Αυτές έχουν να κάνουν µε το έδαφος, την άρδευση ή τη µη άρδευση του αµπελώνα, τη λίπανση κ.λπ. Για τα αρδευόµενα αµπέλια, Γάλλοι ειδικοί, Καλιφορνέζοι και Αυστραλοί οινοποιοί και δοκιµαστές λένε ότι οι µεν υπεραρδευόµενοι αµπελώνες παράγουν κρασιά χαµηλά σε περιεκτικότητα αλκοόλης και «υστε-

7 Την άνοιξη, µε την τεχνική της «αποφύλλωσης» και της «αραίωσης», επιδιώκεται µια καλύτερη ποιοτικά παραγωγή αντί της ποσοτικής ανά µονάδα επιφανείας.

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

6 Τα ποιοτικά κρασιά συνδέονται µε την ελάχιστη δυνατή άρδευση, ακόµη µέχρι και την επιδίωξη του αρδευτικού «stress» των φυτών, προκαλώντας µικροκαρπία.

6 ρούν» σε χρώµα, το δε παραγόµενο κρασί χαρακτηρίζεται από «αδυναµία να ερεθίσει ευχάριστα τον ουρανίσκο», ενώ τα ποιοτικά κρασιά συνδέονται µε την ελάχιστη δυνατή άρδευση, ακόµη µέχρι και την επιδίωξη του αρδευτικού «stress» των φυτών, προκαλώντας µικροκαρπία. Η έκφραση «απότιστο ίσον υψηλή ποιότητα» (unirrigated = high quality) εκφράζει αυτήν ακριβώς την καλλιεργητική πρακτική. Οι Γάλλοι, στο µεταξύ, σε ορισµένες περιοχές απαγορεύουν τελείως την άρδευση των αµπελώνων... Οι σηµάνσεις ποιοτικών κρασιών ως προερχόµενα από «µη αρδευόµενους» αµπελώνες στην ετικέτα, αρχίζει και γίνεται µόδα από πολλούς οινοποιούς. Για τα ποιοτικά κρασιά είναι σηµαντική µια χαρακτηριστική περιγραφή, επίσης Γάλλων ειδικών, η οποία σχετίζεται µε την «τοποθεσία του αµπελώνα», την «υγρασία του εδάφους» και τη σύστασή του, που λέει ότι «αυτό το κτήµα βρίσκεται σε πλεονεκτική τοποθεσία, αναπαύεται πάνω σε καλά στραγγιζόµενο αµµοχαλικώδες έδαφος µε αρκετές φλέβες αργίλου να το διαπερνούν...». Η περιορισµένη έως µηδενική άρδευση δεν επιτρέπει την υπερβολική ανάπτυξη φυλλώµατος που σκιάζει τους καρπούς, αλλά βοηθάει στην ανάπτυξη του «αναγκαίου» φυλλώµατος που απαιτείται για την επιθυµητή ωρίµανση ως προς το µέγεθος και τα συστατικά τους. Πυκνή φυλλωσιά των κληµάτων προκαλεί µεγάλη σκίαση των καρποφόρων τµηµάτων, αίτιο για την ανεπιθύµητη «όξινη γεύση βότανου» σε πολλά κρασιά. Μικρότεροι καρποί στο µέγεθος σχετίζονται µε τη συγκέντρωση των αρωµάτων και επιθυµητά ποιοτικά αποτελέσµατα κατά την οινοποίηση. Οι παραγωγοί πρέπει να γνωρίζουν ότι η γεύση, το χρώµα και οι τανίνες του σταφυλιού είναι «συγκεντρωµένα» κοντά στον φλοιό. Μικρότερες

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

ράγες σηµαίνει περισσότερη συγκέντρωση των ποιοτικών στοιχείων στο κρασί, ενώ η µετρηµένη και όχι υπερβολική ανάπτυξη πράσινης βιοµάζας του φυτού συνδέεται µε µια πιο γενναιόδωρη παρουσία γεύσεων. Παχύφλοιες και έντονου χρώµατος ποικιλίες συνδέονται µε έντονα χρώµατα και άρωµα στο κρασί. Λιγότερος χυµός µε περισσότερο φλοιό, σίγουρα κάνει τον οινοποιό να χαµογελά... Τα σάκχαρα καθορίζουν και τον αλκοολικό βαθµό του κρασιού, ενώ η περιεκτικότητα των οξέων καθορίζει τη γεύση. Η επιθυµητή σχέση των δύο αυτών συστατικών επιτυγχάνεται όταν ο παραγωγός γνωρίζει σε ποιο «κατάλληλο στάδιο» της ωρίµανσης θα ξεκινήσει ο τρύγος. Η περίοδος ωρίµανσης διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία. Η «διά χειρός» αποφύλλωση των κληµάτων βοηθάει στην ωρίµανση για τον λόγο ότι η σκίαση των καρπών µειώνεται. Η ποικιλία π.χ. Cabernet Sauvignon χρειάζεται περισσότερο χρόνο να ωριµάσει σε σχέση µε τις πρώιµα ωριµάζουσες ποικιλίες Chardonnay ή την Pinot noir. Η µοντέρνα λίπανση καλίου, µαγνησίου, θείου, η καλή ισορροπία µεταξύ µικροστοιχείων και µακροστοιχείων πάντα είναι αναγκαία σε καταστάσεις «stress» των φυτών και στις περιόδους ανάγκης, που απαιτείται αναπλήρωση των θρεπτικών συστατικών στο έδαφος και στα φυτά. Κακή λίπανση των αµπελώνων οδηγεί σε χλωρώσεις, µάρανση των σταφυλιών, ξηρή ράχη, ύφεση στην ανάπτυξη, µείωση των επιθυµητών για την οινοποίηση συστατικών, µέχρι να καταλήξουµε σε κατώτερη ποιότητα κρασιού όπως, για παράδειγµα, τον άτυπο χρωµατισµό γήρανσης και σε κρασιά θειώδη. ∆ρ Σταµάτης Σεκλιζιώτης, γεωπόνος (ΑΠΘ) αρχιτέκτονας τοπίου (PhD, Birmingham UK)

Ο αµπελουργός καλείται να γνωρίζει ποιες είναι οι υποχρεώσεις του για την προστασία και τον εµπλουτισµό του εδάφους σε θρεπτικές ουσίες, για την επεξεργασία και τις εποχικές απαιτήσεις.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΛΥΒΟΥ, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΠΑΛΥΒΟΣ

Με σπουδές στη Γαλλία και όνειρα για νέα προϊόντα Από 5 ετών, η 26χρονη σήµερα Ευαγγελία Παλυβού, κόρη του ιδιοκτήτη του οινοποιείου Παλυβός στην Αρχαία Νεµέα, θυµάται να ζει και να µαθαίνει την τέχνη του κρασιού από τον πατέρα της. Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές της στην οινοποιία-αµπελουργία στην πόλη Μπον της Γαλλίας, επέστρεψε στην οικογενειακή επιχείρηση και ανέλαβε αµέσως (εδώ και µια τριετία) τη θέση της οινολόγου, µε στόχο να συνεχίσει την οικογενειακή της παράδοση, εµπλουτίζοντάς τη µε νέες ιδέες της. Η δηµιουργία ενός νέου προϊόντος, όπως η ίδια τονίζει, «είναι µια συλλογική προσπάθεια. Ενώ όλα ξεκινούν από το αµπέλι, όλη η οικογένεια συνεργαζόµαστε και δηµιουργούµε µαζί». Ήδη, έχει γίνει… νονά στο νέο ροζέ κρασί «La vie en rose» του οινοποιείου, ενώ εκτός από τη θέση της οινολόγου ασχολείται και µε το κοµµάτι της παραγωγής. Όπως µας εξηγεί, στα 300 στρέµµατα ιδιόκτητου αµπελώνα µεγάλη έκταση καταλαµβάνει η διάσηµη πλέον τοπική ΠΟΠ ποικιλία Αγιωργίτικο. Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούν στους αµπελώνες τους είναι η Μαλαγουζιά, ο Ροδίτης, αλλά και Chardonnay, Cabernet, Merlot, Syrah κ.ά. «Επίσης, συνεργαζόµαστε και µε παραγωγούς από την Τρίπολη για την προµήθεια Μοσχοφίλερων και από την Πάτρα για την ποικιλία Ροδίτης», µας λέει η νεαρή οινολόγος. Το 50% της συνολικής παραγωγής του οινοποιείου, µάλιστα, εξάγεται σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερµανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Κύπρος, η Λιθουανία, η Αγγλία, η Ρωσία, η Κίνα και η Αµερική. Αναφερόµενη στους νέους συναδέλφους της, µας τονίζει ότι είναι παρήγορο για το µέλλον του κλάδου ότι «τα τελευταία χρόνια µπαίνουν νέοι δραστήριοι άνθρωποι στον χώρο της οινοποιίας και αυτό µε ευχαριστεί πάρα πολύ ως νέα οινολόγο». Κυριάκος Λάµπρου

ΣΩΤΗΡΗΣ ΑΪΒΑΛΗΣ, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΑΪΒΑΛΗΣ

Με την ταυτότητα της Νεµέας στο εξωτερικό «Η φιλοσοφία του οινοποιείου Αϊβαλής είναι να δηµιουργούµε το πιο ποιοτικό κρασί µε την καλύτερη δυνατή πρώτη ύλη. Aυτή η πρώτη ύλη δεν είναι άλλη από την τοπική ΠΟΠ ποικιλία της Νεµέας, το Αγιωργίτικο». Με τα λόγια αυτά, ο 27χρονος Σωτήρης Αϊβαλής, του οµώνυµου οινοποιείου, µας εξηγεί τη φιλοσοφία της νέας γενιάς, που αναλαµβάνει να δώσει νέα ώθηση και προοπτική στην οικογενειακή επιχείρηση. «Θέλουµε να ακούγεται η Νεµέα στο εξωτερικό και αυτό µπορεί να γίνει αν συνεργαστούµε όλοι οι νέοι οινοπαραγωγοί της περιοχής και δώσουµε ταυτότητα και ένα καλό προφίλ στα προϊόντα µας, όπως για παράδειγµα συµβαίνει µε τους οίνους της Νάουσας», συµπληρώνει ο νεαρός οινολόγος. Ο ίδιος ασχολείται µε το κοµµάτι της παραγωγής από το 2012, «όταν και ολοκλήρωσα τις σπουδές µου στην οινολογία-αµπελουργία στην Μπον της Γαλλίας». Προσθέτει, επίσης, ότι «έχω µάθει τι σηµαίνει “δουλειά στο αµπέλι” και στόχος µου είναι να έχω χαµηλές στρεµµατικές αποδόσεις (δεν λιπαίνω και δεν ποτίζω), ώστε τα προϊόντα µας να έχουν άριστη ποιότητα και ταυτότητα (σ.σ. εκτός της ποικιλίας ΠΟΠ Αγιωργίτικο, καλλιεργεί Cabernet, Syrah, Chardonnay και Merlot). Στις νέες ετικέτες της επιχείρησης συγκαταλέγονται «Το αίµα της πέτρας» (Le sang de la pierre), δηµιούργηµα του Σωτήρη το 2014, καθώς και το «∆ύο θεοί» (Deux dieux), µε Cabernet, Sauvignon και, φυσικά, Αγιωργίτικο. Το οινοποιείο συνεργάζεται και µε ακόµα πέντε παραγωγούς από τη Γερακίνα, την Αλίκιζα, τις Τραγάνες και τα Καλύβια, ενώ το 65% εξάγεται σε Αγγλία, Ελβετία, Γερµανία, Κύπρο, Ταϊβάν και Αµερική. Κυριάκος Λάµπρου

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016