Antonow An-24

Chi Skie Kopie I Odmiany Rozwojowe

Michał Petrykowski

Xi’an Y7 to z pozoru nie wyróżniająca się niczym szczególnym kopia An-24. Wdrożenie konstrukcji do produkcji miało jednak kluczowe znaczenie dla historii rozwoju lotnictwa Chin, stanowiło bowiem wstępny etap do stworzenia rodzimego przemysłu budowy maszyn komunikacyjnych. Y7 był pierwszym samolotem produkowanym w Państwie Środka jaki trafił do zagranicznych linii lotniczych. Dlatego warto poznać jego historię.

Wcześniejsze lokalne pasażerskie konstrukcje nie wyszły poza stadium latających demonstratorów technologii. Wśród nich znalazły się Beijing-1, oblatany 24 września 1958 r. dwusilnikowy dolnopłat zabierający do 10 pasażerów i dwuosobową załogę, czy Capital Machinery Factory Capital-1 – dwusilnikowy ośmiomiejscowy górnopłat, który po raz pierwszy wykonał lot pięć dni później. Innym projektem był Nanchang Jing Gang Shan-4, dwusilnikowa maszyna zbliżona koncepcyjnie do samolotu CASA C-212, oblatana 30 września 1970 r. Najambitniejszy program budowy chińskiego samolotu komunikacyjnego zrealizowany został dekadę później. Jego efektem był Shanghai Y10, którego jedyny latający prototyp po raz pierwszy wzbił się w powietrze 26 września 1980 r. 178-miejscowa maszyna otrzymała cztery odrzutowe silniki Pratt & Whitney JT3D-3B. Powstały tylko trzy egzemplarze, a rozwój konstrukcji porzucono na rzecz licencyjnej produkcji MD-82/83. Seryjnie budowany Y7 stanowił ciekawą kombinację kopii wschodniej myśli technicznej poddawanej lokalnym udoskonaleniom, z próbami zastosowania zachodnich rozwiązań w odmianach rozwojowych.

Opracowanie Y7 stanowiło pierwszy krok do budowy chińskiego cywilnego przemysłu lotniczego, którego efektem są dziś programy MA700, COMAC C919, ARJ21, czy CRAIC CR929. Rozwój koncepcji Y7 przypadł w czasie burzliwych przemian w Chinach zapoczątkowanych przez rewolucję kulturalną, jak i mniej spektakularnych, ale kluczowych dla rozwoju lokalnego transportu powietrznego zmian związanych z decentralizacją i liberalizacją rynku przewozów. Y7 to także przykład wciąż obecnego w Chinach problemu braku respektowania praw własności intelektu-

CNAC była jedną z głównych chińskich linii lotniczych założonych przed II wojną światową. W latach 1942-1944 po japońskiej blokadzie dróg lądowych przewoźnik wspierał rząd Czang Kaj-szeka wykonując loty nad Himalajami (tzw. Hump Airlift), przewożąc materiały i wyposażenie z Indii.