4 minute read
Alternatywni nauczyciele?
Magdalena Żywczak
Advertisement
Współczesne media spełniają niemalże nadrzędną rolę w życiu każdego człowieka. Można by rzec, iż od momentu naszego przyjścia na świat aż do śmierci stykamy się na każdym kroku ze strumieniem informacji, który płynie z ekranów telewizorów, smartfonów, tabletów. Medialna rzeczywistość jest nie zawsze taka, jak mogłyby sugerować przekazy medialne, tylko czasem możemy kreować ich zawartość samodzielnie. Jedno wydaje się pewne: wywiera ona bezpośredni wpływ na funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie. Możemy śmiało powiedzieć, że internet zdominował medialne uniwersum – korzystamy z niego w prasie, radiu, telewizji, a także w systemie kształcenia. Ponadto w dobie pandemii COVID-19 sieć okazała się bardzo przydatna w dydaktyce zdalnej, dając dzieciom, młodzieży, a także dorosłym możliwości zdobywania wiedzy bez konieczności wychodzenia z domu.
64 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 4/2022
Medialne życie
W zasadzie kontakty człowieka z mediami rozpoczynają się na etapie rozwoju prenatalnego, ponieważ dziecko odbiera poszczególne dźwięki dochodzące z otoczenia. Warto o tym fakcie pamiętać – media są tym samym integralną częścią naszego życia.
Po narodzinach mały człowiek od razu styka się ze światem medialnym poprzez różnego rodzaju bajki, słuchowiska muzyczne, gry komputerowe. Dziecko, przechodząc przez kolejne etapy rozwojowe, ma stały kontakt ze światem mediów, który podlega intensyfikacji w wieku szkolnym – chociażby na lekcjach informatyki. Media cyfrowe zaczynają zatem nabierać kluczowego znaczenia w codziennym funkcjonowaniu, zarówno w domu, jak i w szkole.
Torowanie drogi
Możemy zaobserwować, że w ostatniej dekadzie warunki rozwojowe dzieci i młodzieży podlegają gwałtownym zmianom. Jednym z istotnych elementów, które mają wpływ na te zmiany, są technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) przenikające do wszystkich sfer działalności człowieka. Wygenerowały one tak zwaną przestrzeń informacyjną, którą należy rozumieć jako przepływ różnego typu informacji oraz dostępu do nich, a także relacji informacyjnych w społeczeństwie. Funkcje TIK-u w edukacji doceniło wiele osób zajmujących się całokształtem procesu edukacyjnego. Obecność w zespołach klasowych uczniów z niepełnosprawnościami, jak również potrzebujących specjalistycznego wsparcia związana jest z przezwyciężaniem kłopotów na poszczególnych szczeblach edukacji oraz domaga się wręcz generalnego i tolerancyjnego projektowania całości systemu edukacji. Realizację tychże zasadniczych reguł wspomagają właśnie nowatorskie systemy i technologie edukacyjne. Stosowanie ich w praktyce sprawia, że nauczanie, a także uczenie (się) dzieci oraz młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest bardziej zajmujące, wyzwala pełną aprobatę, zwiększa aktywność, rozwija pomysłowość, a co najważniejsze – motywuje tychże uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy.
Technologie informacyjno-komunikacyjne torują drogę pedagogom do coraz efektywniejszej indywidualnej pracy z uczniem, co w przypadku dzieci lub młodzieży wymagających specjalnego podejścia ma istotne znaczenie.
Przestrzeń komunikacji społecznej w przypadku ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi składa się z całej gamy osób, które w bezpośredni sposób z nim współpracują, a więc: rodziców, nauczycieli, terapeutów, metodyków pedagogiki specjalnej, a także innych uczniów. Niezwykle pomocny w całokształcie działalności przestrzeni edukacyjnej staje się fakt, iż rozmaite fora społecznościowe, strony internetowe czy platformy nie zamykają się w jakichś sztywnych granicach wieku, płci, wyznania itd., ale są otwarte na wszystkie osoby chcące z nich korzystać, co jest ważne zwłaszcza dla uczniów posiadających indywidualne potrzeby.
Dzięki stosowaniu edukacyjnych pakietów multimedialnych łatwiej dopasować metody uczenia (się) do konkretnych możliwości intelektualnych danego dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Nauka staje się dla ucznia atrakcyjniejsza, a treści przekazywane w ten sposób znacznie łatwiej mu zapamiętać.
OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 4/2022 65
Budowanie relacji
TIK możemy uznać za zestaw środków dydaktycznych umożliwiających wyrównywanie szans edukacyjnych także tych osób, których potrzeby są bardziej specyficzne. Media w znaczący sposób wpływają na rozszerzanie pola poznawczego uczniów ze specjalnymi potrzebami, rozwijają ich często nie w pełni ukształtowane procesy intelektualne i percepcyjne.
Mediom zawdzięczamy również spostrzeganie różnorodnych zjawisk, procesów i obiektów w sposób rzeczywisty i autentyczny. Media stają się dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) alternatywnymi nauczycielami, którzy wspomagają ich na różnych płaszczyznach.
Możemy również zaobserwować kolosalne zmiany, jakie przyniósł rozwój technologii w relacjach na linii uczeń z SPE – nauczyciel. Jeszcze kilkanaście lat temu dziecko niedosłyszące, niedowidzące itp. było postrzegane jako to, z którym pracuje się nie tyle inaczej, co trudniej. Nauczyciel nie dysponował wówczas takim wachlarzem różnego typu mediów oraz nie posiadał aż takiego dostępu do nich, jak współcześnie. Z tego względu właśnie współpraca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi niestety nie mogła być tak efektywna jak dzisiaj.
Należy zatem stwierdzić, iż media stały się nieodłączną częścią życia i rozwoju uczniów z SPE. Wywierają one wpływ na jakość edukacji tychże uczniów, gdyż zaczynają oni podejmować coraz częstsze próby wychodzenia naprzeciw indywidualnym potrzebom oraz słabościom. Wszechobecny dostęp do mediów, umiejętne i racjonalne czerpanie z nich informacji w przypadku uczniów z SPE w sposób automatyczny wyzwala w nich potrzebę indywidualnego zaistnienia w przestrzeni medialnej.
Impuls do uczenia (się)
Dostępne media można potraktować również jako impuls wyzwalający aktywność i regulujący całokształt życia dzieci i młodzieży z SPE oraz ich rodzin. Media posiadają także znaczący wpływ na wyrównywanie szans edukacyjnych. Dzięki stosowaniu edukacyjnych pakietów multimedialnych łatwiej dopasować metody uczenia (się) do konkretnych możliwości intelektualnych danego dziecka z SPE. Proces edukacji staje się dla ucznia z SPE atrakcyjniejszy, a treści przekazywane w ten sposób znacznie łatwiej mu zapamiętać. Zaobserwowano, iż dzięki stosowaniu pakietów multimedialnych wydłużeniu uległ czas koncentracji ucznia z SPE w porównaniu do nauczania grupowego. Korzystnym zmianom ulega także zdolność postrzegania.
Przekaz wizualny pakietów multimedialnych spowodował również wzrost trwałości efektów nauczania u uczniów z SPE. Media i technologie komputerowe wspierają uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w wielu obszarach – w procesie samodzielnego wykonywania zadań czy rozwiązywania problemów oraz stymulują ich do działań twórczych.
Świadomość tego, jak ważną rolę media odgrywają w procesie uczenia (się) i wychowania, zwłaszcza uczniów z SPE, skłania do przemyśleń na temat pilnej potrzeby powszechniejszej edukacji medialnej. Dzięki niej łatwiej można kształtować system wartości i postaw społeczno-moralnych również tej grupy dzieci oraz młodzieży, która mierzy się na co dzień z większymi niż przeciętni uczniowie słabościami i indywidualnymi potrzebami.
Magdalena Żywczak
Nauczycielka współorganizująca kształcenie specjalne w Zespole Szkół nr 2 im. Sybiraków w Nowym Sączu. Pracuje z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Oligofrenopedagożka.
