3 minute read
Dydaktyczne alternatywy
Małgorzata Białoń
Dlaczego ćwiczenie koncentracji uwagi jest ważne dla jakości edukacji?
Advertisement
W codziennej pracy bardzo często zajmujemy się dziećmi, które mają problemy z koncentracją. W moim przekonaniu trzeba sukcesywnie rozwijać u nich tę umiejętność, ponieważ od skupienia zależy efektywność uczenia (się) oraz tempo opanowywania kolejnych partii materiału. Koncentrację z reguły definiuje się jako wyłonienie konkretnych informacji pomimo bodźców dochodzących z zewnątrz. To także umiejętność sprawnego wykonywania zadań. Problemy w tym zakresie są związane między innymi z zapamiętywaniem. Czasem może być to problem z rozumieniem poleceń, choć pojawiają się także kłopoty z komunikacją.
Najważniejsze jest zaangażowanie
Mniejsze problemy z koncentracją uczennice i uczniowie wykazują wtedy, gdy robią rzeczy, które ich interesują. Ma to związek z motywacją i nastawieniem. Natomiast większe kłopoty pojawiają się wtedy, gdy nie są zainteresowani tematem lub są zmuszani do robienia czegoś, co wydaje się im nudne albo zbędne. Gdy forma i przebieg zajęć są interesujące dla dzieci, mamy większe szanse na edukacyjny sukces.
Najczęstszymi przyczynami problemów z koncentracją są: brak odpowiedniej motywacji i zainteresowania, przemęczenie, lęk, stres, nadpobudliwość. Natomiast objawami związanymi z jej brakiem bywają: pojawiające się uczucie znudzenia, zniechęcenie, rezygnacja, zwlekanie, odraczanie wykonania określonych zadań, zmęczenie, wykonywanie kilku zajęć naraz i niekończenie ich, duża liczba błędów czy szybka i pobieżna praca.
Jak poprawić koncentrację uwagi?
Istnieją specjalne formy urozmaicenia zajęć, dzięki którym można ćwiczyć skupienie. Gry
78 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 4/2022
i zabawy są świetnym narzędziem dydaktycznym, ponieważ dają możliwość poprawy koncentracji bez względu na wiek.
Każda zabawa jest świetną alternatywą dydaktyczną, rozwija wytrwałość, podnosi samoocenę, ukazuje realny do osiągnięcia cel. Gry przeznaczone do tego celu są ciekawe i angażujące, jednak dużo zależy od nastawienia osoby prowadzącej. Należy także pamiętać o konsekwencji w egzekwowaniu reguł.
Przykłady zabaw
Poniżej prezentuję kilka zabaw, które pomagają w ćwiczeniu koncentracji. Sama stosuję je od lat dla urozmaicenia procesu dydaktycznego.
Mucha i pająk. Do zabawy potrzebny jest kwadrat składający się z 9 mniejszych kwadratów, po których będzie się poruszać mucha. Zabawa polega na śledzeniu muchy i jej ruchów. Ustalamy, skąd owad wyrusza w swoją drogę, a także koncentrujemy się na podawanych wskazówkach osoby prowadzącej.
Warto wykonać pomoc dydaktyczną, przy wykorzystaniu której wyjaśnimy reguły zabawy. Z jednej strony cienkiej tektury umieszczamy magnes, a z drugiej – muchę wykonaną z metalu. Przesuwając muchę za pomocą magnesu, możemy pokazać, jak owad się przesuwa. Można rozdać gotowe plansze wszystkim uczestnikom, aby śledzili drogę muchy w pamięci, a następnie wprowadzić tabliczki z większą liczbą pól oraz opcję rywalizacji pomiędzy 2–3 uczestnikami (na przykład mucha może uciekać przed pająkiem – gra się kończy wtedy, kiedy mucha wypada z planszy lub gdy zostanie złapana przez pająka).
Spójrz na obrazek. Przez krótką chwilę pokazujemy dzieciom ilustrację. Następnie ich zadaniem jest wymienić elementy, które zauważyły na obrazku. W tę zabawę można się bawić w większej grupie. Aby było sprawiedliwie, uczestnicy losują numerki, a następnie odpowiadają w ustalonej kolejności.
Trzy komendy. Prowadzący wypowiada trzy polecenia. Na komendę „przypływ” uczestnicy robią krok do przodu. Gdy usłyszą „odpływ” – wykonują krok do tyłu. Komenda „cisza” oznacza, że powinni stać bez ruchu. Odpada ta osoba, która się poruszy.
Figury. Z grupy wybierana jest osoba prowadząca, która podchodzi do dzieci stojących w kole i dotyka któreś w wybraną część ciała (rękę, nogę, głowę). Osoba dotknięta sama dotyka siebie w to miejsce. Następnie zaczyna iść w ciszy za osobą prowadzącą w ciszy, która dotyka kolejną osobę. Zabawa trwa do chwili, aż wszyscy będą szli za prowadzącym/prowadzącą.
Zabawa dźwiękami. Osoba prowadząca śpiewa do dowolnej melodii (wyraz lub zdanie) – całość powtarzana jest przez wszystkie dzieci. Następnie wybiera kogoś, komu „przekazuje” melodię. Nowa osoba prowadząca może wymyślić nowe dźwięki (ważna jest precyzja w przyjmowaniu dźwięków).
Wartownik. Osoba prowadząca razem z uczestnikami wybiera jeden odgłos. Może to być na przykład szuranie butami. Wszyscy „zapadają w sen”, a osoba prowadząca wydaje różne dźwięki, mające na celu zmylenie uczestników. Ich zadaniem jest zamknięcie oczu i niereagowanie, dopóki nie usłyszą właściwego, ustalonego wspólnie dźwięku (odpadają ci uczestnicy, którzy zareagują na zły dźwięk).
Małgorzata Białoń
Nauczycielka języka angielskiego w Zespole Szkół Katolickich w Dąbrowie Górniczej. Magister Akademii Polonijnej w Częstochowie, podyplomowo ukończyła: oligofrenopedagogikę, edukację wczesnoszkolną z elementami tańca oraz edukację muzyczno-plastyczną.
