Być czułym dla siebie

Anna Sobolewska

O nowym poradniku Geralda Hüthera

Poradniki nie są moim ulubionym gatunkiem. Zazgrzytałam więc zębami, kiedy otrzymałam do zrecenzowania książkę pod tytułem Z czułością dla siebie. Co możemy zrobić, aby być zdrowszym i szczęśliwszym. Podtytuł zdawał się być jednym z tych, które pozornie są prostą receptą na długie i radosne życie.

Nie ma wątpliwości, że to, jak myślimy i funkcjonujemy na co dzień, wpływa na nasze zdrowie, relacje z innymi i ogólny dobrostan. Gerald Hüther jest jednak świadomy pewnych ograniczeń, jakie w tym zakresie wykazuje człowiek. Są to między innymi: geny, stosowane wobec nas koncepcje wychowawcze, presja szkolna lub społeczna. Zdaniem autora większość z nas przywykła do tego, by spełniać głównie oczekiwania innych, zapominając o sobie i swoich potrzebach. Czy jesteśmy dzięki temu szczęśliwi? Czy jest nam dobrze ze sobą i z innymi? Czy aby na pewno realizacja materialnych celów w życiu, a przede wszystkim dążenie do sukcesu za każdą cenę jest tym, czego potrzebujemy?

80 WARTO PRZECZYTAĆ REFLEKSJE 4/2022

Na rynku wydawniczym nie brakuje poradników, gwarantujących zmianę naszego stylu życia tuż po przeczytaniu. Od porządku w szufladzie ze skarpetkami, przez diety żywieniowe dopasowane do grupy krwi, a skończywszy na mniej lub bardziej profesjonalnych rozważaniach o relacjach międzyludzkich i sensie życia. Muszę przyznać, że z dystansem podchodzę do takich propozycji. Do zrecenzowania tej książki przekonał mnie fakt, że autor jest naukowcem i to w dość niszowej dziedzinie, jaką jest neurobiologia. Hüther zajmuje się mózgiem i tym, co wpływa na jego pracę, jakie ma to znaczenie dla funkcjonowania organizmu człowieka oraz jak się to przekłada na jakość naszego życia. W swoich licznych pracach naukowych i popularnonaukowych łączy fakty z szeroko rozumianym humanistycznym podejściem do człowieka. Osią jego zainteresowań są doświadczenia z wczesnego dzieciństwa wpływające na rozwój mózgu, a także znaczenie lęku, stresu i innych emocjonalnych reakcji dla kształtowania się budowy naszego najważniejszego organu. To mózg jest odpowiedzialny za myślenie, pamięć i działanie. W nim rodzą się uczucia, wyobrażenia, fantazje. To nasze centrum dowodzenia.

Książka Z czułością dla siebie jest próbą odpowiedzi na pytanie: jak na nasze zdrowie i samopoczucie wpływa brak miłości dla siebie i innych? Nie chodzi tu o romantyczne uniesienia między dwojgiem zakochanych, ale o dobroć, życzliwość, tytułową czułość właśnie – do siebie i innych ludzi. W oryginalnym tytule jesteśmy pozbawieni miłości (Liblosigkeit). W polskim tłumaczeniu mamy być dla siebie czuli. Czy to wystarczy, abyśmy byli zdrowi i szczęśliwi?

W próbie odpowiedzi na to pytanie wiedza autora z dziedziny neurobiologii przychodzi nam z pomocą. Nie ma wątpliwości, że to, jak myślimy i funkcjonujemy na co dzień, wpływa na nasze zdrowie, relacje i ogólny dobrostan. Hüther jest jednak świadomy naszych ograniczeń (geny, koncepcje wychowawcze, presja szkolna lub społeczna). Od najmłodszych lat jesteśmy trenowani w byciu najlepszymi – naszym celem ma być osiąganie sukcesów. Zdaniem autora w ten sposób jesteśmy przygotowywani głównie do spełniania oczekiwań innych. Nasz mózg i ciało tracą poczucie spójności (koherentności), pojawiają się stres, lęki, choroby psychosomatyczne. Nasz organizm daje nam wyraźnie znać, że ma dość. Choć mózg adaptuje się do sytuacji, w jakiej się znajdujemy, wewnętrznie czujemy, że coś jest nie tak. Czy możemy to zmienić? Odpowiedzią, którą autor nazywa „samouzdrowieniem”, może być uświadomienie sobie swoich pierwotnych potrzeb oraz siła relacji z innymi. Siła oparta na dobru, życzliwości, czułej i pełnej empatii postawie wobec innych i nas samych.

Wydaje się, że to łatwa recepta na szczęśliwe życie nie tylko pojedynczego człowieka, ale i całych społeczeństw. Jeśli się jednak przyjrzymy temu, jak działa nasz świat, to okazuje się, że to, co proste, wcale nie jest tak łatwe i dostępne dla wszystkich. Piszę te słowa w 58 dniu agresji Rosji na Ukrainę. Nie zapominam ani o sytuacji na granicy polsko-białoruskiej, ani o innych wojnach i konfliktach toczących się na świecie. Co sprawia, że dla wielu poczucie władzy, potęgi, ambicje, przemoc i zło są atrakcyjniejsze od wzajemnego szacunku, tolerancji, solidarności i zwykłego dobra? Jak widać nie są to wcale oczywiste wybory.

Dobrze, że są takie książki jak Z czułością dla siebie. Warto je czytać, bo mogą one uczynić nasze życie choć trochę lepszym. Szukajmy w nich nie tylko wiedzy, ale także inspiracji oraz refleksji nad własną codziennością.

G. Hüther, Z czułością dla siebie. Co możemy zrobić, aby być zdrowszym i szczęśliwszym, przeł. M. Guzowska, Słupsk: Dobra Literatura 2021, 158 s.

Anna Sobolewska

Z wykształcenia filozofka i nauczycielka etyki. Pracuje w Publicznej Szkole Podstawowej im. Przyjaciół Dzieci w Mierzynie. Wychowawczyni klasy trzeciej. Instruktorka jogi dla dzieci.

WARTO PRZECZYTAĆ REFLEKSJE 4/2022 81