JAK ZORGANIZOWAĆ
? PORADNIK DLA NAMIESTNIKÓW ZUCHOWYCH phm. Weronika Tobis
Publikację
napisałam
w
oparciu
o
poradnik
drużynowego
gromady
zuchowej „W krainie zabawy”, dokument „System pracy z kadrą”, konspekty przygotowane na poszczególne zajęcia „ABC Zuchmistrza” przeze mnie i innych instruktorów oraz własne materiały, notatki i spostrzeżenia.
2
Co znajdziesz dalej? - spis treści
„ABC Zuchmistrza” - co mamy na myśli?
4
Trochę o historii powstania warsztatu
4
Dlaczego warto zrobić „ABC Zuchmistrza” w hufcu?
6
Organizacja „ABC Zuchmistrza”
6
Co w programie?
8
Jak poprowadzić „ABC Zuchmistrza”? Parę słów o „Systemie pracy z kadrą”
13
Czym się inspirować?
16
3
„ABC Zuchmistrza” - co mamy na myśli?
Warsztaty
„ABC
podstawowej
Zuchmistrza”
wiedzy
o
stanowią
zuchowaniu.
zbiór
Mają
być
wprowadzeniem do metodyki zuchowej dla osób, które pracują
w
gromadach.
Są
przeznaczone
przede
wszystkim dla kadry rozpoczynającej pracę z zuchami i osób z mniejszym stażem. Będziemy tu rozmawiać o tym, co dla zuchów charakterystyczne – o zabawie w coś lub kogoś.
Trochę o historii powstania warsztatu
Pierwszy raz warsztat „ABC Zuchmistrza” zorganizowany przez Referat Zuchowy Chorągwi Wielkopolskiej odbył się w październiku 2014 roku. Instruktorzy Referatu pod kierownictwem hm. Aleksandry Nowak (Płaczek), chcieli
stworzyć
miejsce
wymiany
doświadczeń
dla
nieco
młodszych
zuchmistrzów. Zaprosili ich na warsztat przy okazji drugiego biwaku Kursu Drużynowych Zuchowych „Moby Black”. Był dla nich przygotowany specjalny program zajęć, który obejmował zagadnienia takie jak: wstęp do metodyki zuchowej, budowanie autorytetu, formy pracy, pisanie konspektu, zasady dobrej zbiórki, rozwój zucha – instrumenty metodyczne, magia w gromadzie (obrzędowość), system małych grup, Prawo i Obietnica Zucha oraz cztery bloki inspiracyjne od
(przez
nas
nazywane
„bajerami”).
Wszystko
to
trwało
piątkowego wieczora do niedzielnego południa. Uczestnicy mieli też
możliwość wzięcia udziału w „Targu wymiany doświadczeń” razem z kursantami „Moby’ego Blacka”.
4
Kolejne warsztaty również odbywały się przy
okazji innych akcji
szkoleniowych Referatu Zuchowego (kursy drużynowych, „Wielkie Drylowanie”, „Szlif”). Było to o tyle dobre, że drużynowi czy namiestnicy mogli, sami jadąc na szkolenie, zabrać ze sobą młodszych adeptów zuchowania i pokazać im, własnym przykładem, że warto się kształcić. Kilka pierwszych warsztatów zorganizował Referat przy współpracy zaproszonych instruktorów, potem tworzyli go instruktorzy zaprzyjaźnionych namiestnictw zuchowych, choć nadal odbywało się to przy imprezach Referatu. Aż wreszcie, płynnie przeszliśmy do
tego, że „ABC Zuchmistrza” odbywa się w hufcach. Organizują je
namiestnictwa lub po prostu hufcowa kadra zuchowa. Najlepszym miejscem dla takich warsztatów jest właśnie hufiec, gdzie namiestnik, czy instruktor ds. pracy z kadrą zna swoich ludzi, wie czego potrzeba uczestnikom, zna potrzeby gromad i może kształcenie skupić na tym, co jest w danym środowisku najbardziej pożądane. Samo „ABC Zuchmistrza” powinno być skonstruowane tak, żeby w jak najprzystępniejszej formie przekazać uczestnikom wiele inspiracji. Nie ma to być kurs drużynowych, więc dobrze trzeba przemyśleć zawarte w szkoleniu treści. Głównym celem jest zainspirowanie młodych przybocznych, pokazanie im, na czym zuchowanie w ogóle polega i przede wszystkim wymiana myśli i pomysłów.
5
Dlaczego warto zrobić „ABC Zuchmistrza” w hufcu?
„ABC Zuchmistrza” organizowane w hufcu jest skrojone na miarę. To Ty decydujesz
o
tym,
jakie
treści
będą
zawierały
zajęcia.
Ty
wiesz,
na co zwrócić szczególną uwagę. Może wiesz, że zuchmistrzowie robią świetne majsterki i w ogóle nie trzeba o tym mówić, a pożyteczne prace „leżą” i warto się skupić na tym? W znanym sobie gronie porozmawiacie o Waszym hufcu. Nie będzie jakiejś przykładowej gromady w wymyślonym środowisku, a te - w dokładnie takich sytuacjach, jakie doskonale znacie. W trakcie warsztatów możecie pracować nad konkretnym wydarzeniem dla zuchów, które ma się odbyć w hufcu. Jest to świetna okazja do integracji kadry oraz „wciągnięcia” drużynowych w kształcenie. No bo kto najlepiej opowie o działaniach zuchowych, jak nie byli i
obecni drużynowi? Wykorzystajcie tę okazję do poznania się bliżej,
zainspirowania nawzajem, a w końcu bliższej współpracy między gromadami.
Organizacja „ABC Zuchmistrza”
Warsztaty takie organizujemy jak zwykły biwak. Należy znaleźć miejsce, zrobić preliminarz, ułożyć program i zgłosić w hufcu. W każdym z nich, wygląda to trochę inaczej. Na pewno świetnie wiesz, jak należy to zrobić w Twoim środowisku. Bardzo ważne jest, żeby był to biwak idealny. Nasi adepci zuchowania będą się od Ciebie uczyć nie tylko na zajęciach - w każdej chwili będziesz na
nich oddziaływać (oni na Ciebie też). Niech zobaczą, że posiłki są
odpowiednio przygotowane, zdrowe i regularne. Segreguj śmieci, oszczędzaj wodę i prąd. Pamiętaj o wietrzeniu sal zajęciowych i zachowaniu porządku 6
w kadrówce. Zapewnij uczestnikom odpowiednią przestrzeń – dostosuj ilość sal do zastępów, zorganizuj miejsce odpoczynku, zaplanuj przerwy między zajęciami. Niech obrzędowość tego biwaku będzie zbudowana idealnie – wręcz przesyć go obrzędowością. Pokaż, jak można sprawdzać obecność na zajęciach, nagradzać aktywnych uczestników, rozpocznijcie dzień Kręgiem Parady, zakończcie Kręgiem Rady. Miejcie nazwę, swój symbol, totem, pieczęć. Dobrze byłoby, żeby takie warsztaty były osadzone w jakiejś fabule. Może będziecie elfami, czy pomocnikami Świętego Mikołaja? Pamiętaj też o takich elementach jak dyplom ukończenia warsztatów, czy podziękowaniach dla kadry i instytucji wspierających.
7
Co w programie?
Jak pisałam wcześniej, to Ty decydujesz, jakie treści będzie zawierał warsztat. Nasze (referatowe) doświadczenie w organizacji tego typu formy kształcenia, pozwoliło mi wybrać kilka tematów, które uznałam za koniecznie podczas „ABC Zuchmistrza”. Są to: •
metodyka zuchowa,
•
zuchowe formy pracy,
•
zasady dobrej zbiórki,
•
Prawo Zucha,
•
blok inspiracyjny.
Warto też (już nieobowiązkowo) zaplanować zajęcia z: •
budowania autorytetu,
•
obrzędowości,
•
trudnych sytuacji,
•
pisania konspektu zbiórki,
•
sprawności indywidualnych.
Są to oczywiście przykładowe tematy zajęć. Możesz dołożyć do nich coś specjalnie dla Twojej kadry.
Zajęcia z metodyki zuchowej powinny być wprowadzeniem w zuchowy świat. Warto oprzeć się na różnicach między pracą harcerską a zuchową. Nasi uczestnicy
często
będą
mieli
doświadczenia
z
życia
harcerskiego,
a niekoniecznie byli zuchami. Trzeba ich tego nauczyć. Wiadomo – działamy tą samą metodą, ale wiemy, że w poszczególnych pionach metodycznych wygląda to nieco inaczej. Warto tu omówić charakterystyczne dla zuchów instrumenty metodyczne, czy system małych grup, który różni się nieco od harcerskich zastępów. Stawiamy na zabawę, a nie grę czy poszukiwanie, jak w innych metodykach. Warto, żeby na takich zajęciach to wszystko wybrzmiało. 8
Zamierzenia Po zajęciach uczestnik będzie: •
potrafił wskazać różnice między metodyką zuchową a pozostałymi metodykami,
•
znał
instrumenty
metodyczne:
gwiazdki
zuchowe,
sprawności
zespołowe
i indywidualne.
Zuchowe formy pracy to zajęcia, które warto rozwinąć w tych aspektach, które będą ważne dla Twojego środowiska. Wyszczególnijmy wszystkie formy pracy, niech kursanci wiedzą o ich istnieniu. Ale czy na „ABC Zuchmistrza” trzeba szczegółowo omawiać np. gawędę, którą jednak zazwyczaj opowiadają drużynowi czy bardziej doświadczeni przyboczni? Może zamiast tego
pokazać
szereg
majsterek
albo
piosenek
i
pląsów,
żeby
młodzi
zuchmistrzowie wyjechali od nas zainspirowani i z konkretnymi pomysłami do wykorzystania na zbiórkach? Może warto poćwiczyć dostosowanie piosenek, pląsów czy gier do konkretnych sprawności zespołowych? Zamierzenia Po zajęciach uczestnik będzie: •
znał zuchowe formy pracy,
•
wiedział kiedy i jak często stosujemy różne formy pracy,
•
umiał dobrać formy pracy do potrzeb zuchów,
•
umiał dostosować formy pracy do tematu zbiórki.
Zasady dobrej zbiórki są zajęciami, które uznaliśmy za potrzebne, ponieważ właśnie planowanie zbiórek jest jedną z aktywności, które nasi młodzi zuchmistrzowie podejmują razem z drużynowymi już od samego początku (zasada podziału pracy między drużynowego a przybocznych). Warto wskazać na warsztatach na to, że zbiórka musi mieć logiczny ciąg, odpowiednie tempo, że elementy statyczne i dynamiczne powinny być przemienne, że zawsze należy zrobić coś, co zuchy już znają, ale i coś nowego. Ważne, żeby pamiętać
9
o samodzielności i inicjatywie zuchów, czterech stałych elementach i o tym, że drużynowy (kadra) też się bawi. Jeśli chcesz, można te zajęcia uzupełnić informacjami o tym, jak pisać konspekty i jak planować pracę. Można to „dołożyć” do tych zajęć lub zaplanować dodatkowy blok zajęciowy. Pomyśl, które rozwiązanie lepiej się sprawdzi w Twoim środowisku. Zamierzenia Po zajęciach uczestnik będzie: •
znał i umiał zastosować zasady dobrej zbiórki.
Zajęcia z Prawa Zucha są ważne, ponieważ przez cały czas pracujemy z naszymi podopiecznymi przy użyciu tego narzędzia. Uczymy go nie tylko zuchy, ale też kadrę. Chcemy kształtować charakter zucha, budujemy hierarchię celów i wartości. Ważny dla nas
– instruktorów ZHP, jest
wszechstronny rozwój naszych wychowanków. Do tego wykorzystujemy Prawo Zucha.
Trzeba
pamiętać,
żeby
Prawo
Zucha
przypominać
wszędzie,
konsekwentnie, świadomie i optymistycznie – nie tylko zuchom, ale także kadrze. Warto sprowokować na zajęciach sytuację, w której uczestnicy będą musieli użyć Prawa Zucha w praktyce, np. w rozmowie z „zuchem”. Zamierzenia Po zajęciach uczestnik będzie: •
znał i rozumiał Prawo Zucha,
•
potrafił pracować z Prawem Zucha w codziennych sytuacjach z zuchem.
Inspiracja to jeden z ważniejszych celów warsztatu „ABC Zuchmistrza”. Warto zaplanować przynajmniej jeden blok zajęć, który będzie zawierał konkretne pomysły, gotowe zabawy, które nasz uczestnik będzie mógł „zabrać” ze
sobą.
Może
to
być
pląsowisko,
ciekawe
majsterki,
targ
wymiany
doświadczeń, gdzie uczestnicy sami podzielą się pomysłami realizowanymi w ich gromadach (o ile wszyscy uczestnicy mają choć niewielkie doświadczenie 10
w pracy z zuchami). Pamiętaj o tym, że uczestnik czerpie inspirację nie tylko z zajęć. Na pewno dobrze zbudowana obrzędowość i fabuła kursu będzie dla niego równie ważna. Zamierzenia Po zajęciach uczestnik będzie: •
wiedział skąd czerpać inspiracje,
•
znał i umiał wykorzystać nowe pląsy, piosenki, majsterki,...
Oprócz
podanych
wyżej
zajęć,
które
traktuję
jako
obowiązkowe
i najważniejsze, proponuję kilka tematów dodatkowych, które warto poruszyć podczas
warsztatów.
Są
to:
budowanie
autorytetu
zuchmistrza,
magia
w gromadzie, trudne sytuacje, planowanie zbiórki, sprawności indywidualne. Zajęcia o budowaniu autorytetu mają pomóc młodym zuchmistrzom, którzy mogą mieć problem z „przebiciem się” i zapanowaniem nad zuchami. Warto poruszyć tu pewne zasady: wystrzeganie się hipokryzji, dotrzymywanie danego
słowa,
nienadużywanie
„władzy”
wobec
zuchów,
nieuleganie
wybuchom złości (swoim i zuchowym), spokojne rozmawianie z zuchami, bycie gotowym do pomocy, konsekwencja. Można razem zastanowić się, za co szanujemy innych instruktorów czy nauczycieli i spróbować to przełożyć na zasady – jak postępować z zuchami. Nie róbmy tego, czego sami nie lubimy jako czyiś podopieczni. Zajęcia z magii w gromadzie to nic innego jak zajęcia o obrzędowości. Na samym początku naszych warsztatów zajęcia te miały podtytuł: „Dlaczego warto się przebierać?”. Warto pokazać naszym kursantom, że zuchowanie jest okryte pewną tajemnicą, że mamy swoje, znane tylko nam zwyczaje i obrzędy. Zuchy mogą mieć swojego patrona, który kontaktuje się z nimi na różne sposoby, przy okazji sprawności odwiedzają ich bohaterowie bajek. Mamy swoje tajne szyfry, znaki, które tylko my rozumiemy, okrzyki. Warsztat „ABC Zuchmistrza”
też
powinien
mieć
swoją
11
fabułę
i
zbudowaną
na
niej
obrzędowość. Pokażmy kursantom w praktyce, jak się to robi i omówmy na zajęciach. Można zorganizować dodatkowy blok zajęciowy o trudnościach, tym co może być dla młodego zuchmistrza trudne. Można tu poruszyć sprawy wychowawcze z zuchami, można powiedzieć o tym, jak połączyć bycie kadrą zuchową z własnym rozwojem w swojej metodyce. Najlepiej po prostu zapytać uczestników, czego od tych zajęć oczekują. Można zorganizować to jako rozmowy podczas ogniska, można rozmawiać w mniejszych grupach i stworzyć jakiś wspólny materiał, można zorganizować panel dyskusyjny, na który zaprosimy doświadczonych zuchmistrzów lub pedagoga/psychologa. Bardzo dużo zależy od tego, jakie są potrzeby. A jak zorganizować takie zajęcia – na pewno coś wymyślisz! W części o zajęciach obowiązkowych napisałam o zajęciach z zasad dobrej zbiórki. Jeśli uważasz to za konieczne, warto te zajęcia rozwinąć i nauczyć naszych kursantów jak pisać konspekt. Najlepiej to po prostu przećwiczyć. Niech kursanci spróbują się zmierzyć z jakąś zbiórką z cyklu sprawnościowego, który akurat realizują, albo ze zbiórką pojedynczą, którą i tak mają w planie pracy. Pamiętaj – lepiej robić coś, co się faktycznie przyda, a nie konspekt tylko na potrzeby zajęć. Uznałam, że zajęcia ze sprawności indywidualnych również mogą się przydać osobom zaczynającym zuchowanie. Przygotowanie kart do zdobywania sprawności jest zadaniem, jakie przyboczni mogą wkrótce otrzymać od swojego drużynowego. Pokażmy im przykładowe karty, powiedzmy o co w ogóle chodzi i dlaczego warto realizować sprawności indywidualne. I tu, kolejny raz, chcę zaznaczyć, że należy wypracować materiał, który będzie wykorzystany. Wymyślanie na potrzeby kursu jest sztuką dla sztuki. Skoro nasi kursanci mają wykonać pracę nad przygotowaniem czegoś, skoro będą czuwać nad tym doświadczeni zuchmistrzowie, to zróbcie coś, co się przyda w konkretnych gromadach albo uzupełni biblioteczkę hufcową. Może uda się opublikować to na stronie hufca bądź namiestnictwa, albo chociaż rozesłać do kursantów, żeby mieli dostęp do pracy swojej i innych.
12
Jak poprowadzić „ABC Zuchmistrza”? Parę słów o „Systemie pracy z kadrą”
W „Systemie pracy z kadrą” czytamy, że celem pracy z kadrą jest „pozyskanie kadry dla organizacji, przygotowanie i motywowanie jej do pracy oraz udzielanie jej wszechstronnego wsparcia, których efektem jest stałe podnoszenie jakości pracy wychowawczej prowadzonej w ZHP oraz rozwój organizacji”. Nasz warsztat, jak najbardziej, jest pracą z kadrą. Pozyskawszy już wstępnie taką, chcemy zapewnić jej przeszkolenie i motywować ją, żeby podnieść jakość pracy gromad w hufcu. Dokument ten mówi o tym, że „kształcenie kadry ma służyć umiejętności, kształtowaniu do
pełnienia
postaw funkcji
i
wartości
na
oraz
wysokim
zdobywaniu
poziomie”.
wiedzy,
Nasz
koniecznych
warsztat
nie
jest
standaryzowanym kursem, ale ma wspierać młodych zuchmistrzów, zaszczepić w nich zamiłowanie do metodyki zuchowej, a w przyszłości - być może, do kształcenia instruktorskiego. „Kształcenie powinno się opierać na uczeniu w i
działaniu
z
wykorzystaniem
harcerskiego
systemu
wychowawczego
pokazywaniu dobrych wzorców. (…) Kształcenie kadry wspierającej jest
procesem, w którym określone treści przygotowujące do realizacji wybranych zadań przekazywane są za pomocą odpowiednio dobranych form”. Podczas „ABC Zuchmistrza”, tak jak w przypadku innych form kształcenia, należy przede wszystkim pracować metodą harcerską – uczyć przez działanie. Każdy kurs należy przeżyć. „System pracy z kadrą” mówi też o zasadach kształcenia. Obowiązują one również przy tych warsztatach. Należy pamiętać o tym, że: •
Rekrutowani uczestnicy powinni posiadać wiedzę i doświadczenie, które mają gwarantować osiągnięcie celów formy kształcenia. W naszym przypadku tak będzie, ponieważ wymagany poziom wiedzy jest właściwie znikomy – dopiero na warsztacie uczestnicy mają tę wiedzę posiąść.
•
Kadra prowadząca szkolenie powinna być fachowa, obdarzona charyzmą, tak
żeby
gwarantować
oddziaływanie 13
przez
przykład
własny.
Niekoniecznie muszą to być osoby posiadające, czy też dążące do zdobycia odznak kadry kształcącej. O prowadzenie zajęć można poprosić obecnych
lub
byłych
drużynowych
–
osoby
z
doświadczeniem
w zuchowaniu. Może akurat ktoś z nich po takim szkoleniu będzie chciał zostać kształceniowcem? •
Kształcenie powinno opierać się na uczeniu przez działanie. Powinniśmy organizować warsztat przy użyciu aktywizujących i praktycznych form. W
programie
powinno
się
znaleźć
jak
najwięcej
gier,
ćwiczeń
praktycznych. Ważne, by niosły one ze sobą pożądane treści – nie wpadnijmy w pułapkę przerostu formy nad treścią. Pomyśl o swoich kursach
instruktorskich.
Które
zajęcia,
z
perspektywy
uczestnika,
podobały Ci się najbardziej? Z których najwięcej pamiętasz? Zainspiruj się nimi. •
Ważna jest też dbałość o atmosferę kursu – o aktywne przeżywanie sprzyjające wymianie doświadczeń i budowaniu więzi. Tu jest miejsce na dobrze zbudowaną fabułę i obrzędowość. Zorganizuj je tak, żeby zbudować pozytywną atmosferę. Możecie mieć tajne miejsce, gdzie będziecie przesyłać sobie miłe słówka, możecie podczas całego kursu grać w grę mającą na celu budowanie więzi. Dlatego warto zrobić to w gronie hufcowym. Już się wszyscy, w mniejszym lub większym stopniu, znamy i lubimy. A więzi powstałe na takim szkoleniu mogą kwitnąć jeszcze przez długie lata współpracy.
•
Wzajemność oddziaływań to kolejna zasada. Podkreślmy rolę wymiany doświadczeń oraz rolę współpracy w kształceniu. Żeby zrealizować tę zasadę, zasugerowałam konieczność odbycia się bloków inspiracyjnych, gdzie uczestnicy będą mogli się podzielić tym, co już potrafią i każdy wyjdzie z tego bogatszy w nowe umiejętności. Zresztą, podczas każdych innych zajęć także budujmy treści tak, by ich uczestnicy mogli się dzielić swoimi doświadczeniami.
•
Ważnym elementem kształcenia jest ewaluacja. Powinna być stale prowadzona i przyczyniać się do podnoszenia jakości kształcenia kadry. Warto
elementy
ewaluacji
wprowadzać 14
na
każdych
zajęciach
lub
w
podsumowaniach dnia, czy wreszcie całego kursu. Należy też po
jakimś czasie sprawdzić, co dało nasze szkolenie. To kolejny argument za tym, by „ABC Zuchmistrza” organizować w hufcach. Tam zobaczymy naocznie,
jak
szkolenie
wpłynęło
na
uczestników.
Nie
będziemy
potrzebowali dodatkowych ankiet czy spotkań. •
Kształcenie powinno być adekwatne – powinno odpowiadać potrzebom organizacji oraz być prowadzone w zgodzie i poszanowaniu zasad i przepisów wewnątrzorganizacyjnych. Ważne, żeby szczególnie zadbać o to, by treści przekazywane na szkoleniu były zgodne z metodyką zuchową. Upewnij się przy pisaniu konspektu zajęć, czy na pewno w Twojej gromadzie prowadzono wszystko zgodnie ze sztuką. Warto zajrzeć np. do poradnika drużynowego, czy notatek ze swojego kursu drużynowych
i
skonfrontować
swoją
wiedzę
z
tym,
co
zapisano
w dokumentach. Ja sama zawsze tak robię. Nie polegam tylko na moim doświadczeniu w zuchowaniu i w kształceniu zuchmistrzów, ale zawsze zaglądam do dokumentów i literatury i w oparciu o to przygotowuję się do zajęć. •
Kształcenie powinno być praktyczne – ma doskonalić umiejętności właściwe dla danego obszaru działania. „ABC Zuchmistrza” ma nauczyć naszych kursantów umiejętności przydatnych w pracy z gromadą zuchową.
15
Czym się inspirować?
Wiesz już, jak zorganizować „ABC Zuchmistrza”, jakie powinny się tam znaleźć treści i jak kształcić. Tylko skąd czerpać inspirację do tworzenia ciekawych i pełnych przydatnych treści form kształceniowych? Bazuj na własnym doświadczeniu. Przypomnij sobie swoje kursy. Może ktoś z prowadzących wymyślił grę, którą pamiętasz do dziś, a do której można „wrzucić” zuchowe treści? Przegadajcie zajęcia z resztą kadry. Możecie się wymienić pomysłami a przy okazji zadbacie o to, by zajęcia nie były do siebie bardzo podobne. Zajęcia z dostosowaną do treści planszówką są super. Ale jeśli planszówki pojawiają się na większej ilości zajęć? To już nie będzie ciekawe dla uczestników. Zajrzyj do dokumentów, literatury i harcerskich mediów. Nie dość, że usystematyzujesz wiedzę, którą chcesz przekazać, to może zainspiruje Cię to do wykorzystania ciekawej formy, bo np. zauważysz, że Prawo Zucha ma sześć punktów, tak jak sześć oczek na kostce. Centralny Bank Pomysłów (http://cbp.zhp.pl/) jest miejscem, gdzie również warto zajrzeć. Zakładka konspekty dzieli się na dwie kategorie: kształceniowe i programowe. W tej pierwszej znajdziesz mnóstwo kształceniowych inspiracji. Może nie ma tam treści typowo pasujących do naszego warsztatu, ale można się przyjrzeć bardzo ciekawym formom zajęć i spróbować je „przełożyć” na zuchowe. A najlepszą nauką kształcenia jest po prostu kształcenie. Zorganizuj warsztaty raz, może nie będą idealne, ale nauczysz się jak zrobić je lepiej i
kolejne
będą
coraz
lepsze.
Zobaczysz,
jak
uczestnicy
reagują
na zaproponowane przez Ciebie formy i już będziesz wiedzieć, czy zajęcia zostały zaplanowane dobrze, czy na przyszłość trzeba coś zmienić. Obserwuj zajęcia innych. Nie, żeby kontrolować, a żeby się zainspirować i udzielić informacji zwrotnej. Zaproś na swoje zajęcia kogoś bardziej doświadczonego, poproś o informację zwrotną. To będzie najlepsza nauka o tym, jak kształcić.
16
