Jak uczymy samodzielności zuchy w gromadzie zuchowej?

Materiał programowy dla druşynowych gromad zuchowych.

Jak uczymy samodzielności Zuchy w Gromadzie Zuchowej.

Materiał programowy dla drużynowych gromad zuchowych.

Autor: phm. Joanna Muszyńska HR Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Wielkopolska Hufiec ZHP Poznań-Wilda

Opracowanie graficzne:

phm. Joanna Muszyńska HR

Konsultacja: hm. Kinga Pelec hm. Olena Bambrowicz Fotografie: Własne archiwum zdjęć.

Poradnik przygotowany w ramach realizacji próby harcmistrzowskiej.

Poznań 2021

WSTĘP Czym jest samodzielność dziecka w wieku wczesnoszkolnym czyli w wieku zuchowym? Czy kształtowanie się autonomii dziecka przy pomocy metodyki zuchowej może być przygodą? Czy jest ważnym procesem rozwojowym? Na wszystkie te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszej publikacji.

Moim zdaniem życie, gdy jest się samodzielnym (szczególnie w wieku wczesnoszkolnym) jest ogromną przygodą polegającą nie tylko na pokazaniu tego, kim jesteśmy, ale także tego, że przygotowujemy się do wejścia w kolejny etap rozwoju. Myślę, że warto przede wszystkim zwrócić uwagę właśnie na metodykę zuchową, jako jednego z elementów wspierających rozwój dziecka oraz dodatkowo pomagający w kształtowaniu jego autonomii.

Drogi Drużynowy/Drużynowa Gromady Zuchowej! To ty jesteś jednym z pomocników na drodze do zdobycia przez twoich podopiecznych samodzielności. Sama szeroko pojęta metoda harcerska ma znamienny wpływ na wychowanie dziecka w wieku wczesnoszkolnym, jest elementem wsparcia dla rodziców, a także pozwala dziecku na wszechstronny rozwój.

Przez 6 lat pełnienia funkcji drużynowej gromady zuchowej byłam świadkiem tego, jaką radość wyzwala w dzieciach fakt, że coś mogą zrobić same, że im się ufa, że są już na tyle samodzielne, że mogą stać się wzorem dla nowo przybyłych zuchów i być dla nich przewodnikami i wsparciem w tej samej drodze, którą oni już przeszli. W mojej gromadzie taki system był na porządku dziennym, że to właśnie starsze zuchy włączały się w organizację nauki samodzielności dzieci mniejszych, a dopiero przy poważniejszych problemach zwracały się do drużynowej.

W poradniku zawarte są podstawowe informacje o rozwoju zucha, pojęciu jakim jest samodzielność, o zuchowym wychowaniu, elementach metodyki zuchowej oraz o samodzielności Zuchów z perspektywy rodziców oraz Zuchmistrzów. phm. Joanna Muszyńska HR

2

SPIS TREŚCI WSTĘP

2

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka

4 16

w wieku wczesnoszkolnym.

Czym jest samodzielność?

Metodyka

Zuchowa

jako

element

wspierający

rozwój

19

dziecka?

Czym

jest

Zuchowe

Wychowanie?

czyli

o

Metodyce

Zuchowej słów kilka

Pojęcie

samodzielności

samodzielność

zuchów

Zuchmistrzowie?

23 a

Zuchmistrzowie-

spostrzegają

czyli

pracujący

z

jak nimi

34

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność

dziecka będącego członkiem gromady zuchowej? - Opinia rodziców PODSUMOWANIE BIBLIOGRAFIA

38 48 50

3

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

ROZWÓJ

· Rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny, społeczno-moralny oraz duchowy dziecka w wieku wczesnoszkolnym jest jedną z najbardziej istotnych kwestii, która pozwala dziecku na funkcjonowanie w społeczeństwie.

Ważnym zagadnieniem szczególnie związanym z dzieckiem w tym wieku jest fakt, iż dziecko staje przed nowymi wyzwaniami, jakimi są np. rozpoczęcie edukacji szkolnej, poznanie nowych znajomych, zwiększenie się obowiązków a co za tym idzie coraz większa samodzielność dziecka w niektórych sferach jego życia, czyli całkiem nowa i rozszerzona rzeczywistość, w której dziecko musi teraz żyć. Przed dzieckiem otwierają się nowe możliwości i wachlarz zajęć pozalekcyjnych począwszy od nauki języków obcych poprzez sztuki walki oraz właśnie harcerstwa.

Dzieci w tym wieku stają się coraz bardziej ciekawe świata i ciągle są jeszcze na etapie nauki przez zabawę a tu nagle zostają posadzone w ławkach i dostają książki do ręki. Właśnie tutaj naprzeciw potrzebom dzieci w tym wieku wychodzi harcerstwo a dokładniej mówiąc metodyka zuchowa i Ty Zuchmistrzu! Poznaj charakterystykę rozwojową swoich podopiecznych, by jeszcze lepiej zaplanować pracę swojej gromady.

Charakterystyka · Okres wczesnoszkolny jest pojęciem szeroko rozumianym i często ciężkim do jednolitego zdefiniowania. Najczęściej w literaturze pedagogicznej klasyfikowany jest jako okres, który i trwa od ok. 6-7 do 10-12 roku życia, czyli obejmuje cały okres nauki w szkole podstawowej. Jest to czas wielkich zmian dla dziecka i wcielenie się w nową rolę społeczną, jaką jest bycie uczniem.

Momentem, który wyznacza okres wczesnoszkolny jest rozpoczęcie przez dziecko nauki w pierwszej klasie szkoły podstawowej, co powoduje wiele zmian. „Chodź ten etap rozwojowy wyraźnie należy do ery dzieciństwa, z pewnej perspektywy można go także ujmować, jako pierwszy krok w poważnym świecie dorosłych” [1].

53

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Okres wczesnoszkolny niesie za sobą wiele zmian i dużo nowych zadań rozwojowych do zrealizowania przez dziecko, które od tej pory musi sobie poradzić nie tylko z oczekiwaniami rodziców, ale też szkoły. Są to przede wszystkim: wzbogacenie i uporządkowanie swojej wiedzy o świecie, ale też o sobie samym, opanowanie umiejętności do nabywania i organizowania wiedzy oraz posługiwaniem się nią w nowych, nieznanych sytuacjach, opanowanie czynności czytania i pisania, wejście w grupę rówieśniczą i znalezienia w niej swojego miejsca, ważne jest też osiągnięcie osobistej autonomii, rozwijanie postaw wobec grup i instytucji społecznych.

Po krótkiej charakterystyce okresu jakim jest wiek wczesnoszkolny i jego ram czasowych oraz wyzwań i zdań stawianych przed naszym zuchem przyszedł czas na pochylenie się nad zagadnieniami rozwoju członków gromad.

Rozwój fizyczny Rozwój fizyczny dziecka między 6 a 12 rokiem życia jest dynamiczny. Jest to wstęp do okresu dojrzewania, co przejawia się zmianami hormonalnymi, które mają prowadzić do rozpoczęcia okresu dojrzewania. U dziewczynek można zauważyć już zmiany od 8 roku życia, u chłopców jest to około 9/10 roku życia.

Widoczne zmiany od 8 r.ż.

Widoczne zmiany od 9/10 r.ż.

63

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Cechą charakterystyczną sylwetki dziecka w wieku wczesnoszkolnym jest to, że jego rozwój somatyczny osiąga maksymalny poziom, co ma zasadnicze znaczenie dla odporności fizjologicznej i sprawia, że jest to okres w życiu człowieka, gdy jest on najzdrowszy.

Również dalszemu rozwojowi ulega głowa oraz mózg. W tym okresie osiągają one prawie swoje maksimum, a fale EEG* są bardzo zbliżone do zapisu u człowieka dorosłego, co ma wpływ na funkcjonowanie mózgu i intelektu dziecka.

Ciało dziecka nadal się rozrasta, przy czym duża liczba tkanek chrzęstnych sprzyja powstawaniu deformacji kręgosłupa. Zmienia się także uzębienie pojawiają się już prawie wszystkie zęby stałe.

Nadal się rozrasta. Możliwość . wystąpienia deformacji kręgosłupa.

Funkcjonowanie zbliżone do człowieka dorosłego.

Pojawiają się już prawie wszystkie zęby stałe.

Dziewczynki w wieku wczesnoszkolnym nadal wyprzedzają chłopców, jeśli chodzi o proces dojrzewania. Ich ciało ma więcej tłuszczu i trochę mniej tkanki mięśniowej niż ciała chłopców.

Chłopcy są nieco silniejsi i szybsi. Są to jednak różnice niewielkie i prawie niezauważalne.

Zatem rozwój dziecka w wieku wczesnoszkolnym nie jest już tak spektakularny jak w poprzednich okresach rozwojowych. Dziecko w tym wieku nadal jednak charakteryzuje się tak samo jak w wieku przedszkolnym bardzo dużą potrzebą ruchu i wysoką aktywnością fizyczną. W ciągu roku dziecko zyskuje aż 5 cm wzrostu i przybiera na wadze około 3 kg. . ok. 3 kg na rok.

ok. 5 cm na rok.

*in. fale mózgowe – cykle aktywności mózgu, rejestrowane za pomocą specjalnej aparatury. Charakterystycznym częstotliwościom fal mózgowych odpowiadają w dużym stopniu stany świadomości człowieka.

73

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Dziecko w wieku wczesnoszkolnym ma już opanowane podstawowe ruchy takie jak skakanie, bieganie itp. Dlatego łatwo opanowuje takie umiejętności jak jazda na rowerze czy rolkach. Motoryka duża nadal się rozwija, poprawia się szybkość i sprawność ruchów całego ciała, pojawia się też celowość ruchów oraz wzmocniona zostaje siła mięśni.

W tym wieku następuje intensywny rozwój motoryki małej. Przejawia się to wzrostem sprawności i precyzji drobnych ruchów nadgarstka i palców ręki. Co wspaniale umożliwia naukę pisania, a także wykonywanie różnych prac technicznych takich jak kolorowanie, rysowanie, wycinanie itp. . Ruchy precyzyjne mogą jeszcze męczyć, szczególnie na początkach . tego okresu rozwojowego.

U dziewczynek zmiany hormonalne objawiają się początkowo rozwojem gruczołów piersiowych, który może się pojawić już między 8 a 13 rokiem życia. Kolejnym ważnym sygnałem zmian hormonalnych jest rozwój owłosienia łonowego i pachowego, który jest uzależniony od wydzielania się hormonów przez nadnercza.

Hormony te mogą także wywołać trądzik czy zmiany skórne.

U chłopców natomiast pierwszym sygnałem zmian hormonalnych jest powiększenie się jąder, a następnie pojawienie się owłosienia łonowego.

Wzrost szybkości, dokładności i płynności ruchów oraz zwiększona sprawność fizyczna pozwalają, dzieciom wykonywać czynności w sposób szybki i elastyczny oraz wspierają umiejętność posługiwania się potrzebnymi narzędziami, by uzyskać zamierzony przez nie efekt działania. Wartym uwagi jest też fakt, że wzrok i słuch w tym wieku zaczynają funkcjonował niemalże na poziomie człowieka dorosłego.

83

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Rozwój intelektualny W okresie wczesnoszkolnym następuje intensywny rozwój spostrzeżeń i spostrzegawczości dziecka. W dalszym ciągu wzrasta zdolność obserwacji, selekcji czy analizy sensorycznej otaczającej go rzeczywistości. Dzieci w tym wieku różnicują i uogólniają cechy różnych przedmiotów i zjawisk. Jest to ściśle związane z rozwojem uwagi dziecka.

Aktywność dziecka staje się dowolna, selektywna i systematyczna. Dziecko w tym wieku potrafi już koncentrować swoją uwagę i obejmuje nią coraz więcej elementów (niż w okresie przedszkolnym), potrafi także dowolnie zapamiętywać oraz stosować tzw. strategie pamięciowe. Strategie pamięciowe to nic innego jak różne zabiegi, które w sposób efektywny pozwolą przyswoić i zapamiętać dany materiał. Jedną ze strategii pamięciowych może być zwykłe powtarzanie materiału.

Pod wpływem doświadczeń w uczeniu się dziecko poddaje refleksji własne procesy poznawcze, między innymi rozwija się metapamięć (wiedza o własnej pamięci).

Uwaga ma podstawowe znaczenie dla rozwoju procesów poznawczych dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Sprawia, że dziecko może skupić się na przedmiocie, na dowolnej treści zadania czy potrafi kontrolować różne czynności, a zarazem jest zdolne do zdobycia doświadczenia.

Dzięki uwadze dziecko ma możliwość uzyskania potrzebnych informacji, przetworzenia ich oraz zapamiętania. Uwaga pozwala dziecku na odczytywanie dosłownego znaczenia tekstu czytanego, a także dołączenie nowych informacji do istniejących już struktur wiedzy.

Dzieci różnią się między sobą stopniem koncentracji uwagi oraz umiejętnościami skupiania uwagi dowolnej. Zależne jest to od cechy indywidualnej takiej jak np. temperament, przez co mogą koncentrować się na wykonywanej czynności z różną łatwością oraz z różnym limitem czasowym.

Zdolność skupienia uwagi wpływa na proces obserwacji, który umożliwia uchwycenie idei, prawa lub zjawisk, co wpływa na rozwój procesu myślenia dziecka.

93

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Myślenie. Dziecko w tym wieku opanowuje umiejętność prawidłowego wnioskowania na bazie myślenia opartego na działaniu, czyli na tzw. konkretach, natomiast, jeśli ma się odwołać do wyobraźni sprawia mu to jeszcze duże trudności. Około 6/7 roku życia dziecko zaczyna zauważać, że jego myślenie nie zawsze musi być takie samo jak myślenie jego rówieśników, ale może być ono sprzeczne z nim. Interakcje w grupie rówieśniczej ujawniają konflikty własnego myślenia w zetknięciu z myśleniem innych dzieci, co jednakowoż zmusza je do refleksji oraz poddania w wątpliwość i zweryfikowania własnego punktu widzenia i własnego sposobu myślenia. To właśnie kontakty społeczne są czynnikiem, który osłabia charakterystyczny dla wcześniejszego okresu przedszkolnego egocentryzm poznawczy.

Pamięć, która do tej pory była w większości mechaniczna, zaczyna przekształcać się w pamięć w coraz większym stopniu logiczną, a sposoby zapamiętywania, zmieniają się wraz ze wzrastającą tendencją do porządkowania, kategoryzowania informacji oraz doskonaleniem ich zapisu oraz organizacji czyli tzw. reprezentacji pojęciowych.

Wzrasta także znacznie zakres i trwałość pamięci oraz szybkość zapamiętywania. Pamięć mechaniczna nadal bardzo dobrze funkcjonuje, dlatego bardzo łatwo zapamiętuje to, co je szczególnie interesuje, lecz wciąż ma trudności w wyłapaniu związków logicznych i zapamiętaniu ich.

Dziecko w wieku wczesnoszkolnym nie potrafi jeszcze panować nad swoją pamięcią i podporządkowywać procesów zapamiętywania i jej reprodukcji do celów szkolnych.

W wieku wczesnoszkolnym można zauważyć wyraźne doskonalenie się metapamięci, czyli świadomości własnych procesów pamięciowych oraz także wiedzy o nich, ponieważ dziecko coraz lepiej zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, co już wie, jakie są jego mocne i słabe strony, jeśli chodzi o pamięć i co pogarsza jego zdolność zapamiętywania.

103

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Rozwój społeczno-moralny Rozpoczęcie nauki w szkole wiąże się ze znaczącymi zmianami w społecznym otoczeniu dziecka, ale także ze zmianami w jego funkcjonowaniu. Relacje, jakie nawiązuje na tym etapie swoje życia rzutują na jego późniejszą przyszłość. W tym wieku dziecko zaczyna szukać swojego miejsca w grupie rówieśniczej. Szuka rzeczy, które go interesują i osób, które podzielają zafascynowanie danym tematem. Do jakiej grupy dziecko trafi nie przesądza od razu o tym, kim zostanie w przyszłości. W tym wieku zmiana grup zainteresowań jest bardzo płynna oraz elastyczna. Dziecko od razu nie musi być przypisane do jednej i tylko jednej grupy społecznej, ale poszukuje już siebie i swojego własnego ja. Zazwyczaj wybór odpowiedniego kręgu znajomych pomaga w późniejszych interakcjach ze społeczeństwem, rozszerzaniu zainteresowań, specjalizowaniu się w danych dziedzinach czy późniejszym wyborze dalszej ścieżki edukacyjnej, a później zawodowej.

Dziecko staje się członkiem grupy formalnej, jaką jest klasa szkolna. Od jego umiejętności komunikacyjnych, orientacji w zachowaniu innych ludzi zależeć będzie dalsze nawiązywanie kontaktów przez dziecko i znalezienie swojego własnego miejsca w grupie rówieśniczej. W tym okresie dziecko poprzez stosunek innych osób kształtuje swój własny obraz. To powoduje, że dzieci się dzielą na te popularne oraz te niepopularne. Dlaczego tak się dzieje? W dzisiejszych czasach jest wiele powodów wykluczania dzieci z grup społecznych. Powodem nie tylko jest charakter tych dzieci, chociaż są cechy, które opisują te dwie grupy dzieci.

Popularne dzieci

bystre, asertywne, przyjacielskie, współpracujące, prospołeczne, mające zdolności do nawiązywania kontaktów,

113

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Niepopularne dzieci

zazwyczaj agresywne, nieodpowiednio się zachowujące, o niskim poziomie zdolności społeczno-poznawczych

Kolejnym aspektem, który może być brany pod uwagę przy obu grupach jest zainteresowanie dziecka, im mniej pasuje do ogółu tym bardziej dziecko staje się niepopularne. W tym wieku jeszcze mało znaczy status materialny rodziny dziecka. Dlatego jeśli mówimy o przyjaźni dzieci z tego okresu cechują ją wzajemne zaufanie i udzielanie sobie wzajemnie pomocy. Dziecko nazywa drugą osobę przyjacielem nie ze względu na przedmioty, które posiada, ale na jego cechy, zainteresowania i osobowość.

W rozwoju społecznym u dziecka w wieku wczesnoszkolnym dalej możemy zaobserwować: Egocentryzm, który jest oparty na rywalizacji z innymi dziećmi, Interakcje z rodzeństwem, które są zależne od zajmowanej przez dziecko pozycji w rodzinie, Przyjaźń z innymi dziećmi, która jest oparta na bliskości terytorialnej lub czasowej i zazwyczaj dotyczy dzieci tej samej płci, Wzrasta poczucie własnego ja, dlatego dziecko bardzo mocno odbiera przejawy nieakceptacji i krytyczne uwagi ze strony innych osób.

Przyjęcie nowej roli, czyli roli ucznia, powoduje, że rodzice i najbliższa rodzina przestaje pełnić funkcję pośredników między dzieckiem a światem zewnętrznym. Teraz to od innych ludzi może czerpać wiedzę o świecie, poznawać , inne poglądy (także te na temat samego siebie). Dziecko poszerza swój krąg osób i uczy się nawiązywania więzi interpersonalnych z osobami już nie tylko pośród swoich rówieśników, ale także szuka kontaktów u osób w różnym wieku.

123

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Można też zauważyć, że dzieci w wieku wczesnoszkolnym dzielą się na grupy ze względu na płeć członków danej grupy, a nie tylko ze względu na wspólne działanie.

Jeśli chcemy poznać moralny rozwój dziecka musimy popatrzeć na jego stosunek do nakazów, zakazów oraz norm społecznie przyjętych. Ważne są tutaj zachowania rzeczywiste jak i ich oceny zachowań moralnych. W rozwoju moralnym dziecka w wieku wczesnoszkolnym na pierwszy plan wysuwa się oczywiście kształtowanie takich cech jak: poczucie obowiązku, pracowitość, sprawiedliwość społeczna, dlatego ważna jest łączność z grupą szkolną, kontakt z osobami znaczącymi, zaspokojenie własnej potrzeby uznania oraz takie aspekty jak zdrowa rywalizacja czy zapoznanie z nowymi zwyczajami i obyczajami innych ludzi.

W rozwoju moralnym postępuje także dalsze kształcenie się poczucia winy i wstydu, które w tym okresie są nie tylko uzależnione od wpływów wychowawczych rodziców, ale także od postaw nauczycieli i wychowawców czy właśnie was Zuchmistrzów. W tym okresie dziecko posługuje się oceną faktów, zdarzeń oraz ich skutków. Dziecko w tym wieku normy osobiste i społeczne traktuje jeszcze, jako kryteria zewnętrzne, czyli takie, które nie dotyczą bezpośrednio ich samych.

Rozwój emocjonalny Rozwój osobowości w wieku wczesnoszkolnym jest ściśle połączony również z rozwojem zainteresowań dziecka, które są względnie trwałe i prowadzą do poznania otaczającego świata. U uczniów klas młodszych można zauważyć, że największym zainteresowaniem cieszą się dyscypliny sportowe, zabawy ruchowe, czytanie czy oglądanie programów w telewizji.

133

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Rozwój osobowości w wieku wczesnoszkolnym to przede wszystkim kształtowanie samoświadomości siebie samego, jako podmiotu własnych działań.

W okresie późnego dzieciństwa dzieci stają się bardziej świadome swych stanów emocjonalnych i ich wpływu na zachowanie. W tym okresie doskonali się także samokontrola dziecka. Coraz lepiej potrafią dostosować swoją ekspresję do wymagań społeczeństwa, a ich działanie staje się niezależne od bezpośredniego wpływu emocji. Kształtuje się też umiejętność wyrażania tego, co czują, zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych emocji zgodnie z oczekiwaniem społecznym.

W wieku 11-12 lat dziecko potrafi skutecznie ukrywać swoje przeżycia przed otoczeniem oraz przeciwstawia się wpływom silnych przeżyć i pragnień na swoje zachowanie, powstrzymując niepożądane reakcje.

W parze z doskonaleniem samokontroli idzie także różnicowanie oraz wzbogacanie się sfery emocjonalnej. Możemy zaobserwować rozwój uczuciowości związany z pełnionymi rolami, a więc aspiracje i pasje poznawcze, wzrost znaczenia satysfakcji z dobrze wykonanej pracy lub ze spełnienia normy, zazdrość o sukces innych i inne uczucia wywołane wszechobecną rywalizacją. Różnicują się też reakcje emocjonalne towarzyszące współpracy, kierowaniu innymi lub sprawowaniu opieki.

Pojawia się w tym wieku większa dojrzałość emocjonalna, która objawia się: przejściem od bezradności do niezależności i samowystarczalności, nabywaniem „giętkości emocjonalnej” i większą różnorodnością uczuć, różnicowaniem się, poszerzaniem i specyfikowaniem spektrum ekspresji emocjonalnej, odczytywaniem i rozumieniem emocji wyrażanych przez innych ludzi, utrwaleniem się stereotypów ekspresji emocjonalnej związanych z płcią, które przeszkadzają dzieciom w wyrażaniu emocji takich jak płacz dla chłopców a wpadanie w złość dla dziewczynek.

143

Jak to jest być ZUCHEM? czyli słów kilka o rozwoju dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Rozwój duchowy W rozwoju duchowym dziecka w wieku wczesnoszkolnym, dotyczącym systemu wartości, ważnym elementem jest wychowanie religijne.

Sfera duchowa w wieku zuchowym najczęściej jest narzucona przez rodziców.

Zdarza się jednak, że rodzice wybierają inną drogę dla swych dzieci i nie życzą sobie, aby uczestniczyły one w lekcjach religii czy mszach podczas kolonii. Jako drużynowy gromady zuchowej powinno się być tolerancyjnym i wspierać rodziców w procesie wychowania duchowego. Dlatego przed wyjazdem na kolonię czy biwak warto dowiedzieć się jaka jest decyzja rodziców odnośnie podejścia do spraw wiary.

Nie można dyskryminować zuchów ze względu na ich wiarę oraz jego rodziców. Trzeba wszystkim dzieciom uświadomić, że każdy może wierzyć w co chce jeśli nikogo nie krzywdzimy, nasza wiara nie może być powodem do tego, aby traktować nas inaczej niż pozostałych. Jest to szczególnie ważne dlatego, że dzieci w tym wieku wciąż zwracają bardzo dużą uwagę na każdy przejaw „inności”, Niestety może się zdarzyć, że inne zuchy mogą być niechętnie do koleżanki i kolegi, którzy nie chodzą na religię i do kościoła. Takie postawy kształtują się najczęściej w domu rodzinnym, zatem dzieciom trzeba wytłumaczyć, iż to, że każdy jest inny i wybiera dla siebie taką wiarę, jakiej potrzebuje, jest czymś całkowicie normalnym.

Wspieranie rozwoju duchowego w gromadzie: kontakt z religią, refleksja nad samym sobą. pokonywanie własnych słabości

rozbudzanie wrażliwości etycznej i estetycznej, poznawanie i tworzenie kultury, służba innym kontakt z przyrodą,

rozwijanie zdolności i doskonalenie samego siebie, kształtowanie odpowiedzialności poprzez stwarzanie okazji do podejmowania decyzji,

153

Czym jest samodzielność?

Czym jest samodzielność?

Mianem samodzielności można określić, jako gotowość do podejmowania zadań opartych na osobistej aktywności, a jej źródłem może być wola działania oraz akceptacja postawionego sobie celu. Zanim pojawią się pierwsze małe sukcesy i niezależność, droga do samodzielności może być usłana błędami, próbami, ciągłymi pytaniami. Jest to droga rozwoju indywidualnego, której przejście prowadzi do zwiększenia kontroli nad własnym życiem.

Pierwszymi obszarami, w których dziecko może rozwijać swoją samodzielność, są przede wszystkim zabawa, jak i czynności samoobsługowe dnia codziennego. Dziecko sześcioletnie zwykle już samodzielnie: ubierać się i rozbierać, rozpoznawać swoje rzeczy, wyjąć z tornistra czy wziąć z półki przybory potrzebne w czasie zajęć, zawiązać buty, obsłużyć się w łazience i toalecie.

Może jednak zdarzyć się tak, że do gromady trafi dziecko, które do tej pory było wychowywane w domu przez zbyt troskliwą, a nawet nadopiekuńczą rodzinę, która wyręczała dziecko w większości czynności czy to z troski czy braku czasu na przejawy samodzielności dziecka. Na skutek wyręczania jest teraz nadmiernie uzależnione od osób dorosłych i w efekcie ma niskie poczucie własnej wartości oraz trudności z samodzielnym podejmowaniem innych działań. Ograniczenie samodzielności fizycznej dziecka uwidacznia się we wszystkich innych obszarach jego funkcjonowania. Nadmierne uzależnienie od dorosłych utrudnia dziecku działanie w świecie zewnętrznym i w konsekwencji hamuje jego odwagę, dociekliwość i ciekawość poznawczą.

W procesie nabywania przez dziecko samodzielności można wyróżnić trzy etapy: symbiozy, separacji i indywiduacji. Z każdym z nich związane jest pojawienie się jednej z podstawowych potrzeb człowieka, które ważne są przez całe życie, choć sposób ich realizacji ulega przemianom rozwojowym.

173

Czym jest samodzielność?

Etap symbiozy — związany z potrzebą więzi z podstawowym obiektem; przywiązanie najczęściej do matki, a potem do innych (w tym również do swojego Zuchmistrza). Pomyślne przejście tego etapu jest warunkiem poczucia bezpieczeństwa.

Etap separacji — związany z potrzebą określenia wyodrębnienia swojego ja i budowania granic psychicznych.

tożsamości,

Etap indywiduacji — związany z potrzebą samorealizacji, eksploracji otoczenia, samodzielnej aktywności i ekspresji swojego ja, rozwijania własnych zainteresowań i podejmowania autonomicznych działań.

Potrzeby te pojawiają się kolejno, przekształcają w toku rozwoju, a ich ekspresja jest uzależniona od sytuacji.

Samodzielne wykonywanie różnych czynności zmusza dziecko do koncentracji uwagi, kształtuje również podzielność i wybiórczość uwagi. Sprzyja zapamiętywaniu. Wszystko, co dziecko wykona własnymi rękami, do czego dojdzie własną myślą, co przeżyje — buduje jego umiejętności, wiedzę o sobie i innych oraz o świecie. Dziecko, poznając efekty własnej aktywności, jest konfrontowane ze swoimi możliwościami. Dzięki temu się uczy, w których sytuacjach poradzi sobie samodzielnie, a w których musi się zwrócić o pomoc. Czerpie również ze swojego działania satysfakcję i buduje poczucie sprawczości. Ma większy wpływ na zdarzenia niż dziecko wyręczane w planach, decyzjach i działaniach.

Samodzielne dziecko to w przyszłości

Samodzielny dorosły

Człowiek, który w pełni wykorzysta swój potencjał rozwojowy!

dobrze znający siebie, skonfrontowany z wieloma różnorodnymi trudnościami, pewien własnych możliwości, mający zaufanie do własnych wyborów i sił, gotowy na zmiany, otwarty na nowe wyzwania, podejmujący wiele różnorodnych aktywności.

183

Metodyka Zuchowa jako element wspierajฤ cy rozwรณj dziecka?

Metodyka Zuchowa jako element wspierający rozwój dziecka?

Zuchmistrzowie w prosty i delikatny sposób starają się przekazać wiedzę o otaczającym świecie nie w teoretyczny sposób, ale kierując się przede wszystkim działaniem praktycznym. Metodyka zuchowa pozwala zuchom poznać otaczający je świat nie podając gotowych rozwiązań, ale prowokując do stawiania sobie wyzwań, panowania nad emocjami czy wyrażania ich w sposób przyjęty przez społeczeństwo, ale także uczy jak samemu zdobyć wiedzę, umiejętności, pracować w grupie czy współzawodniczyć z innymi dziećmi oraz zdobyć upragnioną samodzielność, która pozwala naprawdę rozwinąć skrzydła.

Skuteczność metody harcerskiej wiąże się z tym, że przykład idzie z „góry” czyli wprost od instruktora. To właśnie instruktor/drużynowy swoją postawą powinien dawać przykład osiągania wartości, którym służy harcerstwo oraz pokazać, że zarówno Prawo Harcerskie jak i Obietnica Zucha może być źródłem radości jak i drogowskazem w życiu. Instruktor/ drużynowy nie może być dowódcą, ani nauczycielem, a powinien pełnić rolę przywódcy, który w łatwy sposób stwarza warunki do kształtowania charakteru jednostek. Nie dyktuje jednego kierunku, ale wskazuje różne możliwości. Ten charakter kontaktu pozwala na to, że dzieci są bardziej rozluźnione i śmiało potrafią wykorzystać wiedzę swojego drużynowego i nie boją się o nic zapytać czy też poradzić się.

Zuchmistrz

Przywódca a nie dowódca

Harcerstwo jest systemem wychowawczym, który jest odrębny, ponieważ posiada odrębne środki i metody wychowawcze, ponadto jest oparty na gruntownej znajomości psychiki dziecka oraz dostosowuje się do stanu psychofizycznego dziecka. Dostosowuje również ćwiczenia i praktyki do wieku dziecka oraz przede wszystkim rozbudza zainteresowanie poprzez mnogość zajęć praktycznych. Zamiast zbyt obszernej teorii wprowadzono czyn, czyli wykorzystanie wiedzy poprzez praktykę.

Zamiast teorii

NAUKA W DZIAŁANIU

203

Metodyka Zuchowa jako element wspierający rozwój dziecka?

Całe życie harcerza to wielka gra. Można z powodzeniem poprzeć tą tezę, gdyż niemal wszystkie zajęcia skautowe są grami opartymi o zasady współzawodnictwa i współdziałania. Cały skauting, całe harce- to wielka gra.

Harcerstwo = GRA Metoda harcerska jest systemem stale doskonalonego samowychowania, a wszystkie metody działania są współzależne i stanowią spójną całość, która ma wpływ na wychowanie młodego pokolenia.

Metoda harcerska to sposób działania charakteryzujący się cechami takimi jak:

Naturalność

Świadomość celów

Wzajemność oddziaływań Pozytywność

Indywidualność

Dobrowolność

Pośredniość

Między wszystkimi sposobami działania istnieje ścisłe powiązanie, które przy umiejętnym wykorzystaniu przynosi najlepsze rezultaty.

Dobrowolność oznacza, że harcerskie działanie opiera się na dobrej woli młodego człowieka. Każdy ma możliwość wyboru i podejmowania decyzji związanych ze swoim rozwojem i aktywnym uczestnictwem w życiu organizacji. Ważnym momentem jest czas złożenia Obietnicy Zucha, Przyrzeczenia Harcerskiego i Zobowiązania Instruktorskiego.

Pośredniość dotyczy faktu, że wychowanie harcerskie nie następuje, wprost, ale przez podejmowanie wyzwań, zdobywanie nowych stopni, sprawności, uczestnictwo w atrakcyjnym programie.

213

Metodyka Zuchowa jako element wspierający rozwój dziecka?

Pozytywność- chodzi w niej o podejmowane decyzje i zadania, które powinny mieć wymiar pozytywny i mają bezpośredni wpływ na kształtowanie postawy i charakteru młodego człowieka. W każdym rozbudzane jest poczucie piękna i dobra, pomaga się także rozwijać zdolności oraz pielęgnować wartości, ale także rozbudzanie wiary we własne siły i możliwości, która pozwala się rozwijać i piąć wyżej.

Wzajemność oddziaływań to w harcerstwie jedni uczą się od drugich przez wzorowe postępowanie, przykład osobisty i baczną obserwację innych. Istotną rolę odgrywa współzawodnictwo, którego celem jest zawsze wszechstronny rozwój, każdy może pokazać, co wie, co umie, czego może nauczyć innych, ale też może uczyć się od innych członków społeczności. Świadomość celów, czyli uświadomienie sobie potrzeby własnego rozwoju lub też wykonania jakiegoś zadania, które ułatwi realizację zamierzenia.

Indywidualność- najważniejszy jest człowiek i jego wszechstronny rozwój. Stwarza ono warunki, aby każdy indywidualnie, niezależnie od wieku, płci, doświadczenia, zainteresowań mógł znaleźć swoje miejsce w organizacji.

Naturalność, ponieważ harcerstwo dostosowuje się do warunków życia.

Wszystko ma swój „czas”, dlatego zuchy się bawią, harcerze grają, harcerze starsi poszukują, a wędrownicy podejmują służbę.

Metoda harcerska to zestaw instrumentów metodycznych, które służą do realizacji harcerskiego systemu wychowania. Dostosowuje elementy metody do poziomu wychowanków. Także w metodzie harcerskiej możemy znaleźć coś dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym, czyli metodykę zuchową, która charakteryzuje się zabawą w kogoś lub coś, jako jedną z form aktywności. Dodatkowo jest realizowana zespołowo poprzez zdobywanie sprawności oraz podczas zbiórek pojedynczych gromady. Natomiast animatorem zabawy jest wódz zuchowy, czyli drużynowy/drużynowa.

223

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej sล รณw kilka

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Zuchem nazywamy dziecko mające 6-10 lat, czyli będące w wieku wczesnoszkolnym. Zazwyczaj jest to dziecko, które musi odnaleźć się w nowych realiach i stanąć przed nowymi obowiązkami, które stawia mu szkoła.

Pracując z zuchami można w prosty i zabawny sposób przekazać wiedzę o świecie. Pozwala się też dzieciom poznacz otaczający świat, prowokując przy tym do stawiania sobie wyzwań, uczy się też je panować nad emocjami czy wyrażania ich w sposób przyjęty przez społeczeństwo. Oprócz pokazywania świata, instruktor powinien także nauczyć zuchy jak samemu zdobywać wiedzę oraz nabywać nowe umiejętności, czy jak pracować w grupie i współzawodniczyć w grupie. To wszystko dzieje się podczas zbiórek, a oprócz tego dzieci nawiązują pierwsze przyjaźnie, tworzą pierwsze grupy formalne i nieformalne oraz stają się coraz bardziej świadomymi członkami społeczeństwa.

Zuchy zazwyczaj spotykają się raz w tygodniu na zbiórkach gromady, podczas których przenoszą się w świat marzeń i wyobraźni. Zuchy podczas zbiórek bawią się przede wszystkim w coś lub kogoś, zazwyczaj jest to połączone ze zdobywaniem sprawności i uczestniczenia w zbiórkach tematycznych.

Stosowanie metodyki zuchowej w pracy z dziećmi (elementy):

METODYKA ZUCHOWA Prawo i Przyrzeczenie Prawo i Obietnica Zucha

Twórczy i stale doskonalony program

Uczenie w działaniu System Małych Grup Zabawa

Szóstki

Uwzględnia: Ciekawość świata, Potrzeby zuchów, Programy sprawności, Zadania gwiazdek.

243

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Ważne jest, aby podczas pracy z dziećmi pamiętać jak funkcjonują elementy metody harcerskiej w pracy z gromadą. Prawo i Obietnica Zucha to fundamenty pracy instruktorskiej. Prawo zucha w metodyce zuchowej jest traktowane jak drogowskaz, który powinien wskazywać zuchom ich harcerską drogę. System małych grup w tej metodyce jest realizowany przez podział na szóstki oraz wykorzystywany przy organizacji zabawy. Szóstki natomiast realizują powierzone im zadania w trakcie zbiórki gromady. Koedukacja nie występuje w szóstkach. Uczenie w działaniu w gromadzie polega na zabawie w kogoś lub coś. Zuchowa zabawa w naturalny sposób kształtuje charakter dziecka i rozwija jego umiejętności. Stale doskonalony i pobudzający do rozwoju program odpowiada na specyficzną dla tego wieku ciekawość otaczającego świata oraz krótką koncentrację uwagi na jednym temacie. Program powinien przede wszystkim uwzględniać w sobie: potrzeby zuchów oraz programy sprawności zespołowych i indywidualnych. Program jest tworzony przez drużynowego gromady i przybocznych, którzy również są odpowiedzialni za jego realizację.

Zasady działania gromady: Zasady działania gromady: zbiórki gromady, podział na szóstki podczas zbiórek, krąg rady.

Rola Drużynowego: Wódz.

Charakterystyczne formy pracy: zabawa tematyczna, zwiad zuchowy, pląs, piosenka, zuchowe zwyczaje, obrzędy i tajemnice, majsterka, gry oraz ćwiczenia.

Letnia działalność: kolonia zuchowa.

Warto też zaznaczyć istnienie zuchowych, znaków, zwyczajów, obrzędów i tajemnic, czyli coś, co identyfikuje, a zarazem stanowi o przynależności do organizacji. Wszystkie zuchy łączy mundur, znaczek zucha, oznaczenia sprawności, gwiazdek oraz funkcji szóstkowego. Przyglądając się umundurowaniu zucha jesteśmy w stanie powiedzieć, na jakim etapie rozwoju zuchowego aktualnie się znajduje. Pozostałe oznaczenia na mundurze podyktowane są przynależnością do danej gromady. .

253

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Prawo i Obietnica Zucha Wychowanie w takiej organizacji jak harcerstwo odwołuje się do wartości, których odzwierciedleniem są Prawo i Obietnica Zucha. Wytycza kierunek wychowania najmłodszej grupy wiekowej w ruchu harcerskim.

Za przestrzeganie i nauczanie tego elementu metodyki zuchowej jest odpowiedzialny drużynowy zwany także wodzem czy zuchmistrzem.

Cele wychowawcze gromady muszą ściśle współpracować z tym elementem metodyki. Przekazywanie prawa zucha przez drużynowego może przybierać różne formy jak: wplatanie ich treści w gawędy, przy tłumaczeniu reguł gry czy podsumowując ją. Wartości przekazywane za pomocą Prawa Zucha mogą przysłużyć się do kształtowania samodzielności dziecka.

Zuchy przyjmują prawo zucha, jako kodeks postępowania, którego muszą przestrzegać, a zobowiązują się do tego, kiedy składają Obietnicę Zucha:

„Obiecuję być dobrym zuchem, zawsze przestrzegać Prawa Zucha" Są to najważniejsze słowa, które zuch wypowiada dobrowolnie w czasie przynależności do gromady. Rotę Obietnicy zuchy powtarzają trzykrotnie, gdy udoskonalając swoje umiejętności i zdobywając wyższe stopnie wtajemniczenia otrzymują kolejne gwiazdki. Oznaką złożenia Obietnicy Zucha jest posiadanie Znaczka zucha.

Wygląd znaczka nie jest przypadkowy i niesie za sobą wartość symboliczną.

Biały orzeł oznacza odwagę, Słońce, że zuch jest radosny i pogodny, Niebo oznacza pogodę ducha, Promienie słoneczne to nic innego jak gotowość niesienia pomocy innym oraz świecenie przykładem, Słowo zuch oznacza przynależność do organizacji.

263

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Szczególnym okresem w pracy gromady jest zapoznawanie zuchów z Prawem Zucha i ma to miejsce podczas tzw. „zbiórek pierwszego miesiąca”. Zawarte reguły w Prawie Zucha powinny być rozumiane w możliwie jak najgłębszy sposób.

Mają też być rodzajem dyscypliny, którą każdy zuch zastosuje do siebie indywidualnie. Najlepiej ukazywać je w zabawie, za pomocą odpowiednich gawęd, piosenek, gier i ćwiczeń, które ułatwią dzieciom zrozumienie treści, z którymi często problemy mają nawet dorośli. Zuchy powinny poznawać każdy jeden punkt Prawa Zucha podczas całej zbiórki.

1. Zuch kocha Boga i Polskę, 2. Zuch jest dzielny, 3. Zuch mówi prawdę, 4. Zuch pamięta o swoich obowiązkach, 5. Wszystkim jest z zuchem dobrze, 6. Zuch stara się być coraz lepszy

W czasie przynależności zucha do gromady odbywa się proces wychowawczy, w którym kształtuje się młody charakter. Budowana jest hierarchia celów i wartości, które pozwolą świadomie wybrać dziecku dobro, przyjąć odpowiedzialność za siebie, za innych, za swoje zadania w dorosłym społeczeństwie. W nauczaniu elementów Prawa Zucha przydają się komentarze, które mogą pomóc drużynowemu w pracy z dziećmi. Warto też pamiętać, że sposób przedstawienia poszczególnych praw może mieć wpływ na samodzielność.

Zuch kocha Boga i Polskę- pierwszy punkt ma szeroki i uniwersalny wymiar. Zuch musi potrafić kochać, akceptować siebie, świat i swoje otoczenie oraz szanować osobowość i odmienność innych. Oznacza to także szacunek dla godności i wolności drugiego człowieka. Na podstawie tego punktu, zuch powinien także nie myśleć tylko o sobie, ale żyje także dla innych – dla rodziców, rodziny, społeczeństwa oraz zna i szanuje tradycję, kultywuje wartości. Część dotycząca Boga oznacza tyle, że zuch powinien szanować wszystkie wartości takie jak zasady moralne, poczucie dobra, piękna, a przede wszystkim dar miłości.

Prawda, dobro, sprawiedliwość, wolność, miłość, przyjaźń i braterstwo, wiara oraz

273

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka nadzieja to szczeble wartości duchowych człowieka, po których powinien się on wspinać, aby drabinę swojego życia przejść w odpowiedni sposób. Kochać Polskę to oznacza budować poczucie więzi i wspólnoty z rodziną, kolegami, miastem, wsią i z wszystkimi członkami społeczeństwa, których łączą te same tradycje, kultura, język i historia.

Zuch jest dzielny – czyli odznacza się odwagą, jest zaradny, wytrzymały.

Dzielność to zespół cech, w których zamyka się sens zuchowego wychowania.

Dzielność niejako jest synonimem słowa zuch. Ten punkt Prawa jest przystankiem na drodze do zrozumienia idei metodyki zuchowej. Dzielność nie oznacza tylko jej zewnętrznego wydźwięku, ale dotyczy też siły wewnętrznej chłopca i dziewczynki w gromadzie. Zuch, którego można ochrzcić mianem dzielny odznacza się siłą fizyczną, jest zręczny, odporny, ale też prawy, umie przyznać się do złych postępków, nie boi się odpowiedzialności za swoje czyny oraz można zawsze na niego liczyć oraz jest samodzielny.

Zuch mówi prawdę – to oznacza, że zuch wcale nie musi kłamać, nie chce kłamać i nie kłamie, ponieważ kłamstwo zasmuca, obciąża i niepokoi. A dzieje się tak dlatego, że zuch jest dzielny, brzydzi się kłamstwem, nie wprowadza nikogo celowo w błąd, nie mówi niczego co by mogło być niezgodne z panującą rzeczywistością oraz z sumieniem danego zucha. Zawsze dotrzymuje danego słowa oraz jest w pełni odpowiedzialny za swoje słowa i dzięki temu w pełni zasługuje na zaufanie.

Zuch pamięta o swoich obowiązkach- zuch jest przekonany, że czyni dobro, a dla zucha jest to niezwykle ważna sprawa. Choćby obowiązków było zbyt wiele, to ze wszystkich się wzorowo wywiąże. Wykonywanie obowiązków, które należą do zucha, cieszą nie tylko rodziców, ale także nauczycieli i kolegów. To daje zuchom wiele radości i przyjemności. Zuch pomaga rodzicom, potrafi utrzymać porządek, jest obowiązkowy w nauce, opiekuje się roślinami w domu, nie niszczy tych w parku i w lesie oraz dba o zwierzęta. Zuch również jest skrupulatny, sumienny, punktualny i słowny oraz jest posłuszny i karny. Nie siedzi godzinami przed telewizorem lub komputerem, bo potrafi gospodarować swoim czasem.

Dba o zdrowie oraz stara się być rzetelnym we wszystkim, co robi.

283

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Wszystkim jest z zuchem dobrze, ponieważ ten, kto nie potrafi kochać innych, siebie oraz dbać o rzeczy najprawdopodobniej żyje w osamotnieniu, ponieważ jedynie człowiek, który ma poczucie własnej wartości i pozytywny stosunek do świata, może kochać innych, nieść chętną pomoc, wzbudzać sympatię, spełniać dobre uczynki. Z zuchem jest wszystkim dobrze, ponieważ jest dzielny oraz wywiązuje się z obowiązków, potrafi być czuły, spolegliwy, opiekuńczy dla młodszego rodzeństwa, sprawiedliwy i pogodny. Dążąc do swoich celów nie przeszkadza w tym innym oraz nie potępia nikogo, nie sprawia nikomu przykrości, a zaraża optymizmem, nie narzeka i jest wiecznie uśmiechnięty. Nie tylko ludziom jest z zuchem dobrze, ale także zwierzętom, roślinom i rzeczom.

Zuch stara się być coraz lepszy- każdego dnia oraz we wszystkim, co robi. Ciągle wspina się wzwyż, chętnie podporządkowuje się wartościom zapisanym w Prawie i Obietnicy Zucha, które pozwalają na zbudowanie wspólnoty myśli, działań, szukać prawdy o świecie, życiu, o nas samych oraz znajdowaniu sensu życia.

Przedstawiając wartości zawarte w Prawie Zucha trzeba pamiętać, aby przede wszystkim o tym by dokładnie wytłumaczyć zuchom treści każdego z praw osobno i często do tego wracać. Natomiast kolejność przedstawiania punktów nie ma znaczenia. Warto też nakreślać wartość jaką jest samodzielność w tym wieku i jak Prawo Zucha może być drogowskazem do samodzielności.

Instrumenty metodyczne Gwiazdki zuchowe to jeden z instrumentów metodycznych, które służą do indywidualnego rozwoju zucha.

Zuchy realizują zadania na zbiórkach, w domu, ale także i w szkole. Zuchy zdobywają trzy gwiazdki, a każda z nich określa inny stopień rozwoju zucha.

Rozwój intelektualny, duchowy, emocjonalny, społeczny i fizyczny. Samo nazewnictwo gwiazdek określa, jaki powinien się stać zuch po zrealizowaniu odpowiednich zadań.

293

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Gwiazdki zuchowe:

Zuch Ochoczy

Zuch Sprawny

Zuch Gospodarny

to zuch, który chętnie bierze udział w życiu swojej gromady, przychodzi regularnie na zbiórki, aktywnie uczestniczy w zabawie. Jest zdyscyplinowany, wypełnia swoje obowiązki oraz chętnie pomaga innym i jest koleżeński. to zuch, który aktywnie uczestniczy w życiu gromady, stara się współtworzyć zespół, potrafi zorganizować zabawę dla grupy rówieśników. Ale także potrafi określić swoje zainteresowania i umie nimi innych zaciekawić oraz podejmuje decyzje kierując się Prawem Zucha. to zuch, który jest współgospodarzem gromady, pomaga młodszym zuchom, czasem organizuje dla nich zabawy oraz doskonali się w wybranej dziedzinie i stara się być jak najbardziej samodzielnym w różnych dziedzinach życia.

Każda z gwiazdek jest nadawana zuchom w sposób obrzędowy i jest to kolejny stopień wtajemniczenia dla zucha oraz zamknięcie pewnego etapu jego pracy. Każda kolejna gwiazdka to kolejny poziom samodzielności u zucha.

Kolejnym instrumentem metodycznym wykorzystywanym w pracy z gromadą są sprawności indywidualne i zespołowe. Sprawność indywidualna jest to zestaw określonych programem umiejętności oraz pożądanych zachowań, jakie zuch może osiągnąć realizując zadania opracowane na podstawie wymagań na daną sprawność. Zadania te pozwalają nie tylko na rozwój zainteresowań zucha, ale także na ćwiczenie pożytecznych umiejętności oraz pokazują otaczający go świat.

Zadania dotyczące sprawności powinny być układane bezpośrednio z zuchem i dotyczą jego aktywności podczas zbiórek oraz w domu i w szkole.

303

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Zadania powinny być jasne i sprecyzowane, aby zuch wiedział co ma wykonać. Najlepiej, żeby były to zadania, które pozwolą dziecku na pokazanie reszcie gromady, „za co” dany zuch otrzymał sprawność, co zmotywuje też innych członków gromady. O przyznaniu sprawności decydują zuchy w Kręgu rady.

Trzeba także pamiętać, żeby wręczenie sprawności przebiegało w sposób obrzędowy.

Odpowiednio dobrane sprawności indywidualne doskonale mogą uzupełnić nie tylko wiadomości i umiejętności zucha, poszerzaniu samodzielności, ale także mogą być przydatne przy zdobywaniu sprawności zespołowych, które powinny nie tylko odpowiadać postawionym celom wychowawczym, ale także potrzebom gromady. Wybór sprawności zespołowej powinien być uzależniony od wieku zuchów, poprzednio zdobywanych sprawności oraz powinna być coraz trudniejsza i stawiać coraz większe wymagania gromadzie. Odpowiedni dobór sprawności do wieku zuchów może rozwijać jego samodzielność.

Sprawności Indywidualne oraz Zespołowe:

KLIKNIJ TUTAJ

Kolonia Zuchowa Kolonia to kropka nad „i” postawiona po dziesięciomiesięcznej pracy gromady– to podsumowanie i kontynuowanie zabawy z zuchami przez 14 lub 21 dni. Kolonia zuchowa różni się zdecydowanie od wyjazdów organizowanych przez biura podróży.

Wyróżnia ją przede wszystkim to, że organizowana jest zgodnie z metodyką zuchową, a nadrzędnym kodeksem postępowania wszystkich jej uczestników jest Prawo Zucha.

Kolonia zuchowa powinna być kontynuacją całorocznej pracy gromady.

313

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Jest to możliwość przeżycia wspaniałej przygody i przede wszystkim sprawdzenia samodzielności zuchów.

Podczas wyjazdu zuchy uczą się: samodzielności, samorządności, dyscypliny, porządku.

Ponadto rozwijają swoje zainteresowania, wzmacniają kondycję fizyczną, zdobywają pożyteczne umiejętności, a także współżycia z innymi, pracy w grupie, współdecydowania o sprawach kolonii.

Znaczenie podczas kolonii zuchowej ma fakt, iż nie ma tam wychowawców, a są instruktorzy, czyli druhny/ druhowie, których zuchy dobrze znają i którym ufają. Zuchmistrz bawi się ze swoimi podopiecznymi, jako dowódca okrętu, indiański wódz czy szef ekipy naukowe. Dzięki temu podczas kolonii zuchy mają możliwość: zżycia się w zespole, tworzenia grupy o silnej tożsamości.

Dla drużynowego kolonia zuchowa nigdy nie rozpoczyna się w dniu wyjazdu, gdyż musi się do niej solidnie przygotować i zaplanować program tak, by nie tylko był ciekawy, ale także rozwijający dla dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Rozkład dnia kolonii powinien odpowiadać tokowi zbiórki zuchowej, czyli odpowiednio: powitanie dnia, gry i zabawy, zajęcia, podsumowanie dnia, pożegnanie dnia.

323

Czym jest Zuchowe Wychowanie? czyli o Metodyce Zuchowej słów kilka Na kolonii powinno wykorzystywać wszystkie możliwe formy pracy. Wszystkie dni zajęciowe winny być jedną fabułą, której podporządkowane są zdobywane przez zuchy sprawności, wystrój kolonii oraz jej obrzędowość.

Czas trwania kolonii zuchowej jest okresem, kiedy: dzieci są daleko od domu, w pobliżu nie ma rodziców, wszelkie zadania i trudności stawiane przed zuchem muszą być samodzielnie rozwiązywane lub z niewielką pomocą drużynowego. dziecko nie jest wyręczane, dziecko jest uczone radzenia sobie z otaczającą rzeczywistością.

Harcerstwo to nie są tylko zwykłe zajęcia pozalekcyjne, ale niejako szkoła życia i to właśnie instruktorzy pomagają rodzicom i dzieciom budować lepsze jutro w sposób łatwy i dla każdego zrozumiały, nie zawsze jest idealny.

Jako Zuchmistrzowie wspieramy młodego człowieka w rozwoju, czyli pomagamy mu, wskazujemy, umożliwiamy –jednakże wybór drogi i stylu życia należy do naszego wychowanka. W ten sposób (poprzez zdobywanie sprawności, uczenie się Prawa Zucha, zdobywanie gwiazdek, branie udziału w koloniach czy biwakach itp.) uczymy nie tylko samodzielności, ale także zachęcamy młodego człowieka do brania odpowiedzialności za własne decyzje, działania oraz za własny rozwój. Naszymi działaniami nie konkurujemy z rodzicami i rodziną.

Rodziców traktujemy jako pierwszych, najważniejszych wychowawców, dlatego naszą pracę wychowawczą prowadzimy w stałej współpracy z nimi. W kolejnych rozdziałach podane są wyniki ankiet prowadzonych wśród rodziców oraz Zuchmistrzów na temat pojęcia samodzielności Zuchów.

333

Pojęcie samodzielności a Zuchmistrzowie. czyli jak samodzielność zuchów spostrzegają pracujący z nimi Zuchmistrzowie?

Pojęcie samodzielności a Zuchmistrzowie- czyli jak samodzielność zuchów spostrzegają pracujący z nimi Zuchmistrzowie?

Jak pojęcie samodzielności zucha spostrzegają pracujący z nimi Zuchmistrzowie? Na to i wiele innych pytań odpowiedziało w ankiecie 90 osób.

50% ankietowanych w wieku 16-18, 34% ankietowanych w wieku 19-21, 9% ankietowanych w wieku 22-25, 7% ankietowanych w wieku powyżej 26 r.ż.,

Czy zdaniem Zuchmistrzów motywowanie do samodzielności zucha jest ważne i dlaczego?

100% ankietowanych odpowiedziało, że jest to ważne zagadnienie, ponieważ: Zuch musi poczuć, że ma wsparcie i nie jest sam, Zuchy pochodzą z różnych domów i przychodzą do gromady z różnym poziomem samodzielności, Bo zuchy to bardzo inteligentne stworzenia i kiedy zrobisz coś za nich to nagle się okaże, że musisz wszystko zrobić samemu, Zadaniem drużynowego na dłuższą metę jest przygotowanie go do dalszego życia, w którym będzie zaradny, odpowiedzialny, Jest ważne, ponieważ przygotowuje zucha do zwykłego codziennego życia, gdzie każdego dnia zdobywa nową wiedzę i umiejętności, które musi umieć wykorzystać.

Poprzez szukanie samodzielnych rozwiązań zuchy uczą się życia, same mogą doświadczyć różnych rzeczy. A przede wszystkim mogą się sprawdzić i być dumne ze swoich osiągnięć.

353

Pojęcie samodzielności a Zuchmistrzowie- czyli jak samodzielność zuchów spostrzegają pracujący z nimi Zuchmistrzowie?

Motywowanie Zucha do samodzielności powoduje rozpoczęcie procesu samorozwoju u dziecka, a przy okazji każdy z nas wie jaką przyjemność sprawia nam wykonanie jakiejś czynności dobrze oraz samodzielnie.

Jest ważne ponieważ harcerstwo jest idealnym miejscem do nauki samodzielności, zbiórki, rajdy, biwaki, obozy - na nich nie ma obok mamy, która zawiąże sznurówki czy też zrobi kanapkę na kolację. Dziecko musi wykonywać te czynności samo, pod okiem Druhny/Druha. Jeśli zuchowi dana czynność nie wychodzi raz, drugi, trzeci, wtedy może dojść do zniechęcenia. W tym momencie wkracza kadra z motywacją.

Nakierowujemy zucha na możliwe rozwiązania ale nie podajemy gotowców - niech sam do tego dojdzie.

Jak Zuchmistrzowie sami rozumieją pojęcie samodzielności?

Umiejętności samoobsługowe, podejmowanie prób rozwiązania różnych problemów/sytuacji, umiejętności komunikacyjne/interpersonalne oraz myślenie przyczynowoskutkowe i twórcze

Samodzielność to wybór dobrego rozwiązania, najbardziej optymalnego. Poprzez umożliwienie dzieciom robienia różnych rzeczy samemu łatwiej radzą sobie w życiu, w kontaktach społecznych, potrafią łatwiej rozwiązywać konflikty.

Zaradność, kreatywność (szukanie własnych rozwiązań, wychodzenie poza schemat), odpowiedzialność za swoje decyzje i czyny, konsekwencja w działaniu.

363

Pojęcie samodzielności a Zuchmistrzowie- czyli jak samodzielność zuchów spostrzegają pracujący z nimi Zuchmistrzowie?

Samodzielność jest to korzystanie z możliwości wykonania jakiegoś zadania samemu lub z niewielką pomoc innej osoby na prośbę wykonującego zadanie. Przy rozwoju dziecka jest to o tyle ważne że uczenie samodzielności dzieci uczy ich także samorozwoju, podejmowania decyzji, oswajania się z porażką oraz proszenia innych o pomoc.

Samodzielność wg mnie to umiejętność poradzenia sobie w różnych sytuacjach. Dziecko dopiero uczy się świata, co chwilę staje w obliczu nowej sytuacji. Jeśli będzie samodzielne będzie potrafiło odnaleźć się w nich. Oczywiście może popełniać błędy - w końcu na nich się uczymy, jednak ważnym elementem jest nie poddawanie się.

Cały czas próbowanie - nie wyjdzie tak to zrobię to może w ten sposób, jeśli nie to może jeszcze inaczej.

Co jest najważniejszym aspektem zdobywania i poszerzania zakresu samodzielności?

Jak Zuchmistrzowie sami rozumieją pojęcie samodzielności?

100% ankietowanych zaznaczyło, że to: biwaki kolonie zuchowe, są jednym z ważniejszych aspektów pracy z gromadą i poszerzania zakresu samodzielności dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Podczas wyjazdu z dala od rodziców i domu zuchy uczą się samodzielności, samorządności, dyscypliny, porządku, rozwijają swoje zainteresowania, wzmacniają kondycję fizyczną, zdobywają pożyteczne umiejętności, a także współżycia z innymi członkami gromady, pracy w grupie, współdecydowania o sprawach dla nich ważnych.

373

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?

- Opinia rodziców

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Czy i jak elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej? Na to i wiele innych pytań odpowiedziało w ankiecie 56 rodziców. powyżej 10 lat 16%

9-10 lat 32%

Wiek badanych dzieci

6-8 lat 52%

Natomiast pod względem płci dzieci analizowana grupa badawcza składała się odpowiednio z 23 rodziców dziewczynek i 23 rodziców chłopców.

do 6 msc 32%

powyżej 2 lat 34%

Okres uczęszczania dzieci do gromady 1 rok-2 lata 34%

393

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Czy dziecko chętnie uczęszcza na zbiórki gromady zuchowej?

Według rodziców 96% dzieci chętnie uczęszcza na zbiórki gromady, zaś 4% dzieci niechętnie bierze udział w zbiórkach. Jako uzasadnienie rodzice podają różne odpowiedzi. Jeśli chodzi o dzieci, które chętnie uczęszczają na zbiórki rodzice argumentują ten stan rzeczy następująco: Jest dumny z faktu, iż jest Zuchem, Miła atmosfera, ciekawe spędzanie czasu, zdobywanie sprawności, Dużo dobrej zabawy, biwaki, Ciekawe zajęcia i możliwość nauki czegoś nowego, Lubi kontakt z dziećmi, jest wesoło, bardzo lubi swoją druhnę, która bardzo ciekawie prowadzi zajęcia, Uczy się tam i jednocześnie bawi w ciekawy sposób, Dziecko chętnie uczestniczy w zbiórkach, ponieważ są ciekawie prowadzone i uczą się na nich nowych rzeczy. Jest miła i przyjemna atmosfera, Zajęcia są bardzo ciekawe, podoba mi się formuła tematu rozciągniętego na cały rok i podporządkowaniu jednemu przewodniemu tematowi wszystkich zajęć, a wielki finał na obozie.

Niechęć dzieci rodzice argumentują tym, że chodzi na zbiórki tylko, jeśli są obecni ich koledzy, albo, że zbiórki nie odbywają się na dworze.

403

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Motywacja rodziców do zapisania dziecka do gromady zuchowej.

Rodzice najczęściej zapisują swoje dzieci do zuchów, ponieważ chcą, aby ich dziecko miało możliwość brania udziału w wyjazdowych formach działalności gromady takich jak: biwaki, rajdy czy kolonie zuchowe. Sporo rodziców zwraca, też uwagę na chęć kontaktów z rówieśnikami, otwarcia się na innych. W niektórych przypadkach to rodzice byli zuchami/harcerzami czy instruktorami i chcą by ich dzieci, także zasmakowały takiego życia. Rodzice też wskazują, że poprzez zapisanie dziecka do organizacji chcieliby by czegoś się nauczyło. Najczęściej wymieniają właśnie samodzielność, odpowiedzialność, patriotyzm, poszanowanie dla wartości, jakie niesie harcerstwo oraz współpracę w grupie czy wiary we własne możliwości, szacunku do przyrody.

Niektórzy rodzice wskazują, że to dzieci same chciały zapisać się do gromady zuchowej, gdzie uczęszczają ich koledzy i koleżanki. Kolejnym motywem są ciekawe i zachęcające propozycje programowe, członek rodziny należący do harcerstwa, ciekawa strona internetowa czy zalecenia specjalisty.

Poziom samodzielności dziecka według rodziców.

Rodzice ocenili również stopień samodzielności swojego dziecka. Większość rodziców, bo, aż 36% rodziców uważa, że ich dziecko jest raczej samodzielne, 25% rodziców uważa, że ich dziecko jest bardzo samodzielne, 14% rodziców uważa, że ich dziecko jest bardziej samodzielne od rówieśników, 13% rodziców jest zdania, że ich dziecko czasami potrzebuje pomocy, 11% rodziców odpowiedziało, że ich dziecko rzadko potrzebuje pomocy, a 1% rodziców, że ich dziecko jest mało samodzielne.

413

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Czy dziecko potrafi? przyszyć emblematy gromady do munduru

23%

72%

pakować się do szkoły

84%

16%

podjąć decyzje dotyczące tego, co chce

98%

2%

przygotować sobie posiłki

61%

39%

spożywać wszystkie posiłki

100%

się ubierać

100%

wybierać, w co się ubierze

95%

5%

po sobie sprzątać

95%

5%

wiązać buty,

86%

14%

Elementy odnoszące się do samodzielności dziecka wspartej/wypracowanej przez działania gromady zuchowej.

Większość rodziców (66%) zauważyła wzrost samodzielności swojego dziecka odkąd zaczęło ono uczęszczać na zbiórki gromady.

Dodatkowo można zauważyć, że formy używane zarówno podczas zbiórek, biwaków oraz obozów zdaniem rodziców są elementem kształtującym samodzielność dziecka w wieku wczesnoszkolnym, które jest członkiem gromady zuchowej. Nie wszyscy rodzice są świadomi tego, co daje ich dzieciom uczestnictwo w działaniach gromady zuchowej i jej formach.

423

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Elementy odnoszące się do samodzielności dziecka wspartej/wypracowanej przez działania gromady zuchowej nic

2

inne

5

samodzielne wiązanie butów samodzielnie posprzątanie pokoju samodzielne ubieranie się samodzielne przygotowanie/spożycie posiłku samodzielne podejmowanie decyzji dot. Wolnego czasu samodzielne pakowanie do szkoły samodzielne dbanie o mundur

35 9 26 36 14 15 2

Czy zaszły zmiany w zachowaniach dziecka odkąd uczęszcza na zbiórki?

Czy odkąd dziecko uczęszcza na zbiórki stało się bardziej śmiałe w kontaktach z dorosłymi?

68% rodziców odpowiedziało, że tak, 27% rodziców, że nie, 5% rodziców, że nie wiedzą.

Czy odkąd dziecko uczęszcza na zbiórki stało się bardziej śmiałe w kontaktach z rówieśnikami?

55% rodziców odpowiedziało, że tak, 30% rodziców, że nie wiedzą, a 14% rodziców, że nie.

433

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Przejawianie przez dziecko empatii, chęć pomocy młodszym lub rówieśnikom: 80% rodziców odpowiadało, że dziecko przejawia empatię wobec kolegów oraz koleżanek, 14% rodziców jest zdania, że nie wie czy dziecko przejawia empatię względem innych dzieci, 6% rodziców uważa, że jego dziecko nie przejawia empatii względem innych. Rodzice, którzy zaznaczyli odpowiedź, że ich dziecko przejawia empatię poproszeni zostali o wykazanie, w jakich sytuacjach ich dziecko pokazuje tą umiejętność.

Najczęściej rodzice odpowiadali, że objawia się to: pomocą młodszemu rodzeństwu, kolegom i koleżankom, jeśli nie radzą sobie z jakimś zagadnieniem, pomaganiem w lekcjach rówieśnikom, pomaganiem starszym ludziom, pomaganiem przy obowiązkach domowych,

Czy zaszły zmiany w zachowaniach dziecka reagowaniem gdy komuś dzieje się krzywda. odkąd uczęszcza na zbiórki? interesowaniem się samopoczuciem bliskich,

Pomoc w obowiązkach domowych: 88% rodziców odpowiedziało, że ich dzieci pomagają im w spełnianiu obowiązków domowych, 11 % rodziców odpowiedziało, że nie, natomiast 1% rodziców, że nie wie. Rodzice, którzy wykazali, że dziecko pomaga w domowych obowiązkach odpowiadali też na pytanie, w jaki sposób dziecko wykonuję daną czynność.

Obowiązkami dzieci w tym wieku według ankietowanych rodziców najczęściej jest wynoszenie śmieci, odkurzanie, zwijanie swoich ubrań i wkładanie ich do szafy, opróżnienie zmywarki z naczyń, grabienie liści, wycieranie kurzu, pomaganie przy przygotowaniu posiłków, wieszanie prania, sprzątanie własnego pokoju, zmywanie naczyń, nakrywanie do stołu, wychodzenie z psem.

443

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Czy rodzice zauważyli jakieś inne przejawy samodzielności u dziecka?

Rodzice zauważają, że dziecko: chce chodzić samo do szkoły, stara się zakładać kompletny mundur na zbiórki, samodzielnie pakuje się na biwaki/wyjazdy, samo dba o swoją higienę, zwierzęta w domu, potrafi iść do sklepu i zrobić zakupy, nie boi się wyjazdów bez rodziców, pokazuje mniej strachu przed nowymi doświadczeniami.

Czy rodzice zauważyli wzrost samodzielności dziecka odkąd uczęszcza na zbiórki zuchowe?

TAK

Czy zaszły zmiany w zachowaniach dziecka NIE odkąd uczęszcza na zbiórki?

Czy zauważono wzrost samodzielności?

NIE WIEM 0%

25%

50%

75%

I tak odpowiednio 66% rodziców odpowiedziało, że zauważyli wzrost samodzielności dziecka, 20% rodziców nie wie czy uczestnictwo w zbiórkach wpłynęło na wzrost samodzielności dziecka, a 14% rodziców uważa, że bycie członkiem gromady zuchowej nie wpłynęło na samodzielność dziecka.

453

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Wpływ metody harcerskiej, aktywności i wyjazdów gromady na samodzielność dziecka.

Rodzice odpowiedzieli również na pytanie dotyczące wpływu metod harcerskich, aktywności i wyjazdów gromady na samodzielność dziecka.

3 rodziców odpowiedziało, że nie widzą wpływu wyżej wymienionych elementów na samodzielność dziecka. Poniżej przytoczono przykładowe argumentacje pozostałych rodziców: Tak. Obserwując starszych chcą być tacy sami, Staje się pewniejsze siebie i bardziej odważne. Mniej lękliwe, Stara się niczego nie zgubić, Pakowanie plecaka podczas wyjazdu, Samodzielne szykowanie miejsca do spania, posiłku. Spanie poza domem z rówieśnikami, Samodzielne wyjazdy utwierdzają dziecko w przekonaniu, że można radzić sobie bez pomocy rodziców, Samodzielnie szykuje posiłki, jest systematyczna, Stara się układać ubrania i szanować a zwłaszcza mundur, Zaradność w sytuacjach codziennych bez pomocy rodziców.

Dziecko musi się spakować, pilnować swoich rzeczy. Robi się bardziej odpowiedzialne, Zdecydowanie! Dzieci przebywając z dala od rodziców najszybciej uczą się samodzielności. Druhny wspierają je, aby zrobiły coś same,

463

Czy elementy Metodyki Zuchowej kształtują samodzielność dziecka będącego członkiem gromady zuchowej?- opinia rodziców.

Uczą samodzielności przede wszystkim poprzez zachęcanie do wykonywania samodzielnie różnych czynności poprzez zabawę i naukę, Dzieci muszą same przygotować sobie np. kanapki na biwaku, są bez mamy, same muszą zadbać, w co się ubrać, żeby umyć zęby itd., Po kilku wyjazdach córka zaczęła spać sama, Dziecko w trakcie wyjazdu musi pilnować swoich rzeczy, jest w grupie, więc musi być odpowiedzialne nie tylko za siebie. Uczy się przyrządzać posiłki, ścielić łóżko, ubierać, dbać o swoje rzeczy i rzeczy wspólne.

Które elementy pracy gromady zdaniem rodziców miały wpływ na kształtowanie samodzielności ich dziecka?

43 rodziców wybrało uczenie przez działanie, 41 rodziców zdobywanie przez dzieci sprawności, 35 rodziców odpowiedziało, że uczenie przez zabawę miało wpływ na samodzielność ich dziecka, 30 rodziców uważa, że ich dziecko nauczyło się samodzielności poprzez naśladowanie, 29 rodziców jest zdania, że to obserwacja jest tą formą, która miała wpływ na samodzielność ich dziecka, 28 rodziców twierdzi, że jest to zdobywanie gwiazdek zuchowych, 24 rodziców uważa, że następujące formy miały wpływ na samodzielność ich dziecka: metoda prób i błędów, Prawo i Obietnica Zucha, ćwiczenia i gry, 22 rodziców odpowiedziało, że piosenki i pląsy, 19 rodziców, że dbanie o mundur, 13 rodziców, że krąg rady wpływa na samodzielność dziecka.

473

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE Podsumowując. Czy harcerstwo a dokładniej metodyka zuchowa może mieć istotny wpływ na kształtowanie się samodzielności dziecka? Z czystym sumieniem mogę odpowiedzieć, że tak.

Dlaczego? Bo harcerstwo to nie tylko inny sposób na poznawanie świata, ale też miejsce, w którym przed dzieckiem są stawiane dostosowane do jego wieku oraz potrzeb wyzwania, którym musi podołać. Zuchy od początku uczone są jak samemu rozwiązać trudne zadania i dlatego potrafią przełożyć te umiejętności na inne sfery życia i zostają przygotowane do późniejszej roli, jaką jest bycie Harcerzem.

Wszelkie rajdy, biwaki oraz obozy są czasem, kiedy koło dziecka nie ma mamy, ani taty, kiedy musi samo zawiązać buta, posmarować kanapki, posprzątać kanadyjkę itp. Ten czas jest przygodą. Dziecko nie jest wyręczane, a uczone jest radzenia sobie z rzeczywistością, która je otacza.

Harcerstwo to nie są tylko zwykłe zajęcia pozalekcyjne, ale niejako szkoła życia i to właśnie instruktorzy pomagają rodzicom i dzieciom budować lepsze jutro w sposób łatwy i dla każdego zrozumiały, choć nie zawsze idealny. „Jeśli harcerstwo chce nadal żyć i pełnić swoją funkcję, to musi samo zdobyć się na próbę odszukania własnego oblicza w dzisiejszym polskim życiu. Harcerska postawa powinna być postawą pozytywnego dążenia do zmian na lepsze...”[2]. Są to słowa wypowiedziane przez Aleksandra Kamińskiego podczas konferencji instruktorskiej w Osowcu z 1946 roku. Mają one cały czas odzwierciedlenie w dzisiejszych czasach, gdzie ważne jest, aby się samodoskonalić, być coraz lepszym, a nawet najlepszym w danej dziedzinie.

Dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym czyli Zuchów takim dążeniem do zmian na lepsze może być właśnie kształtowanie samodzielności – budowanie własnej autonomii. Działania mające na celu wspieranie przez elementy metodyki zuchowej właśnie owej samodzielności, pomagają wspierać rodziców w wychowywaniu oraz kształtowaniu młodego człowieka -zucha.

493

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA przypisy

[1] A. I Brzezińska, K. Appelt, B. Ziółkowska, Psychologia rozwoju człowieka, s. 164.

[2] A. Kamiński, za: L. Czechowska, E. Kulczyk „Kamyk na Szańcu”, ZHP Główna Kwatera, Warszawa 2013, s. 10

literatura

1. Brzezińska A.I, Appelt K., Ziółkowska B., Psychologia rozwoju człowieka, Gdańskie, Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2016.

2. Becelewska D., Repetytorium z rozwoju człowieka, Rada Wydawnicza Kolegium Karkonoskiego, Jelenia Góra 2006.

3. Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

4. Czechowska L., Kulczyk E., „Kamyk na Szańcu”, ZHP Główna Kwatera, Warszawa 2013.

5. Grochowski K., O drogę harcerstwa, Lublin 1924.

6. Kamza A., Rozwój dziecka. Wczesny wiek szkolny, w: Brzezińska A. I., Niezbędnik Dobrego Nauczyciela, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014.

7. Kulczyk- Prus E., A. Wittenberg (red.), W krainie zabawy. Poradnik Drużynowego Gromady Zuchowej, Marron Edition, Łódź 2013.

8. Praca Zbiorowa, Harcerstwo. Zarys podstaw ideowych i organizacji. Próby., Impuls, Lwów 1939.

9. Sedlaczek S., Wytyczne metodyki harcerskiej. Prawa przyzwyczajania a harcerstwo, Dział Wydawnictw Naczelnictwa ZHP, Warszawa 1931.

10. Stefańska-Klar R., Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny, w: HarwasNapierała B., Trempała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka.

Charakterystyka okresów życia człowieka, PWN, Warszawa 2009.

11. Strelau J., Psychologia. Podręcznik Akademicki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.

12. Zawada A. (red.), Osiąganie samodzielności, CMPP-P, Warszawa 2006.

13. Zuchy, zarys metodyki, link [06.08.2017]

513