Metoda harcerska przy planowaniu pracy zastępu

METODA HARCERSKA

PRZY PLANOWANIU PRACY ZASTĘPU

PHM. PATRYCJA BRANKIEWICZ, PHM. MAGDALENA KONOPKA, PHM. BEATA KOSEK, HM. JAKUB SZCZUPAKOWSKI, PHM. IZABELA ŚWIERCZEK

Planowanie pracy zastępu i uwzględnianie go w całorocznej pracy drużyny jest bardzo istotne z punktu widzenia harcerskiego wychowawcy. Plan pracy zastępu i drużyny powinny powstawać równolegle, aby można było spojrzeć na pracę jednostki całościowo. Plany, które się uzupełniają oraz cechują spójnością są kluczem do sukcesu! Opracowań na temat planowania pracy zastępu i drużyny jest bardzo dużo, dlatego w artykule chcielibyśmy podkreślić wagę zastosowania naszego harcerskiego narzędzia, które można i powinno używać się również do planowania – Metody Harcerskiej, którą charakteryzują cechy:

POZYTYWNOŚĆ

Przy planowaniu pracy bierzemy pod uwagę, jak ważne jest budowanie dobra, rozbudzanie w harcerzach ich zdolności i pozytywnego spojrzenia na otaczający nasz świat. Poprzez zbiórki tematyczne uczmy ich tolerancji, jak również akceptacji samego siebie. W praktyce w planie pracy zastępu czy drużyny powinny znaleźć się zbiórki o tolerancji, poszanowaniu inności np. można w zbiórki wpleść naukę podstaw języka migowego. Zawsze powinnyśmy pamiętać, że harcerz to człowiek radosny, optymistyczny, mający w sobie dużo empatii i tolerancji. Starajmy się ułożyć tak plan pracy, aby wszyscy z radością oczekiwali kolejnego spotkania, rajdu czy zadania.

INDYWIDUALNOŚĆ

Indywidualność inaczej skupianie się na jednostce, jej potencjale, potrzebach, możliwościach, cechach i umiejętnościach. Planując pracę zastępu istotne jest, aby skupiać się jednocześnie na kwestiach łączących harcerzy, które są w stanie w odpowiedni sposób rozwijać i poszerzać horyzonty jego członków, ale również na jednostkowym podejściu do każdego z osobna. Mimo wielu cech scalających zastęp każdy jego członek posiada inną wiedzę i umiejętności. Kluczem jest dopasowanie planu działania w taki sposób, aby harcerz mógł wszechstronnie się rozwijać. Uczenie w działaniu doskonale pasuje do działania, gdy mowa jest o indywidualności – zdobywaniu sprawności oraz stopni

doskonale uzupełniający własny rozwój każdego harcerza. Jest to także punkt rozwoju, gdzie zastępowy oraz drużynowy powinni współpracować i poświęcać czas podopiecznym. Skierowanie młodego człowieka na odpowiednie tory jego rozwoju z pewnością znajdzie odzwierciedlenie w planie pracy oraz działaniach zastępu oraz przełoży się na odpowiednie efekty wychowawcze.

WZAJEMNOŚĆ ODDZIAŁYWAŃ

Ogólnie mówi się, że wszyscy są zarówno wychowawcami, jak i wychowankami. Harcerze zarówno w zastępie jak i drużynie oddziałują na siebie, motywując się nawzajem do większego zaangażowania w życie zastępu, drużyny. Wykorzystywane przez przełożonych metody do pobudzania oddziaływania harcerzy na siebie to między innymi: wzorzec ideowy, wzorzec osobowy, podejście indywidualne, stopniowanie trudności, rywalizacja, współzawodnictwo i współdziałanie, nieformalna grupa rówieśnicza (patrol, zespół), formalna grupa rówieśnicza (zastęp), harcerska atmosfera, nagrody i kary. Zastępowy czy też drużynowy w przygotowaniu programu podąża najpierw za naturalnymi zainteresowaniami swoimi i podopiecznych, umożliwia dzielenie się doświadczeniami i wzajemną naukę. Wszystko to stanowi środek realizacji planu pracy zastępu oraz drużyny przy jednoczesnym przekazywaniu wiedzy harcerskiej oraz wartości płynących z Prawa Harcerskiego. Warto zauwazyc, że pomiędzy zastępami również występuje wzajemność oddziaływań jednocześnie silnie scalając członków zastępu. Praca nad sobą jest wynikiem oddziaływania zastępowego oraz funkcyjnych drużyny na członków zastępu, drużyny i odwrotnie. Każda zbiórka zastępu, a także drużyny może być okazją do zdobycia sprawności, realizacji konkretnego zadania na stopień lub pracy zespołowej nad Zadaniem Zespołowym.

DOBROWOLNOŚĆ

Przy planowaniu pracy również należy pamiętać o tym, aby zaplanować realizację takich rzeczy, w których członkowie zastępu lub drużyny będą chcieli brać udział. Nie warto skupiać się tylko na robieniu rzeczy "fajnych", ponieważ naszą misją nie jest wychowywanie poprzez dostarczanie frajdy, ale poprzez stawianie wyzwań. Jeżeli cele będą już ustalone, to sposób realizacji warto wybrać wspólnie z członkami zastępu, drużyny np. chcemy, aby każdy zastęp

w drużynie minimum raz w roku obcował z kulturą to nie wysyłajmy wszystkich do jednego muzeum, ale pozwólmy, żeby każdy zastęp sam wybrał miejsce gdzie się uda. Jeżeli członkowie zastępów będą sami wybierać czy chcą pójść do muzeum/teatru/filharmonii/kina/na wystawę to chętniej tam pójdą, niż gdyby ktoś im to narzucił.

ŚWIADOMOŚĆ CELÓW

Planując pracę zastępu lub drużyny należy zastanowić się czego chcemy, sformułować konkretny cel, tzn. co chcemy osiągnąć, biorąc pod uwagę specyfikę drużyny – czy jest to zastęp męski, żeński, zastęp zastępowych, stanowią go nowi harcerze czy z doświadczeniem, itp. Plan pracy ma wynikać z potrzeb członków zastępu i drużyny, uwzględniać ich zainteresowania, pasje, wiek i aktywność. Ważne, żeby wszyscy członkowie zastępu, drużyny którzy będą realizować plan, chcieli go realizować oraz był przez nich zaakceptowany. Warto dlatego konsultować plan w zastępie. Wspólne podejmowanie decyzji pozwoli na utożsamianie się z tym co będziemy robić, uznawać za własne. Oczywiście należy pamiętać o najważniejszych celach – dążeniu do ideałów zawartych w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim.

POŚREDNIOŚĆ

Wszystkie działania służą realizacji celów wychowawczych. Plan pracy zastępu lub drużyny powinien zawierać atrakcyjne i społecznie pożyteczne zadania, które będą pobudzać harcerzy do rozwoju wewnętrznego. W planie powinny znaleźć się tak przygotowane tematycznie zbiórki, aby wychowywać nowe pokolenie, nie tylko według zasad Związku, ale również w sposób by młodzież żyła zgodnie z zasadami moralnymi, społecznymi oraz prawnymi.

NATURALNOŚĆ

Ostatnią cechą metody harcerskiej, którą każdy instruktor może dostrzec w swojej pracy gołym okiem jest naturalność. Jest to nic innego tylko dostosowywanie swojej pracy do warunków ją otaczających, podejmowanie decyzji w oparciu o potrzeby, ale również i możliwości dostępne w pracy harcerskiej. Planowanie pracy zastępu i drużyny jest praktycznie niemożliwe, jeżeli oderwiemy je od naturalności. Co to oznacza7 Harcerze wstępując do drużyny niewymuszenie nawiązują pierwsze znajomości z innymi członkami drużyny. Trwanie i rozwijanie tych relacji sprawia, że samoistnie tworzą małą grupę przyjaciół, a w konsekwencji zastęp. Istotnie jest, aby harcerze mieli swobodę w nawiązywaniu takich relacji ze względu na to co ich łączy – będą to zainteresowania, pasje czy też sposób bycia. Jest to bardzo istotne

FOT. KAROLINA PIOTROWSKA / ZHP

przy planowaniu dalszych działań zastępu, gdyż naturalnie to co łączy harcerzy może być jedną z głównych osi ich rozwoju. Plan pracy powinien być skupiony na zaspokojeniu potrzeb jego członków wraz z odpowiedzeniem na ich wszechstronny rozwój. To także idealny punkt wspólny planów pracy jednostki oraz mniejszych grup – te potrzeby, których działania zastępu nie są w stanie zaspokoić powinny zostać zawarte w planie pracy drużyny. Dodatkowo naturalną kwestią będzie uzupełnienie rozwoju członków drużyny o tematy społeczne występujące wokół dzieci i młodzieży, w których zastępowi nie czuję się zbyt pewnie, a drużynowy jest ich w stanie wesprzeć. Wszystko to powinno być wypadkową potrzeb i możliwości zastępu wraz ze wsparciem drużynowego. Jak już wspomnieliśmy wiele jest metod budowania planu często zaczerpniętych z korporacji. Nie skupiamy się nad tym, że Metoda Harcerska sama w sobie może być inspirujących narzędziem do budowania planu pracy zastępu i drużyny. Zachęcamy do skorzystania i uwzględnienia ważnych aspektów, o których przypomina nam nasza harcerska metoda działania przy opracowywaniu istotnego, całorocznego planu działania jednostki.