foto:Š Manifeesto
december 2018
advertentie
advertentie
Laat je inspireren door de nieuwe brochure van Sunsail voor onvergetelijke zeilvakanties. Profiteer nu van 10% korting op het Middellandse Zeegebied en onze overwinterbestemmingen.
Zie de wereld, anders. Kijk op sunsail.nl of bel
+31 (0) 10 411 5454
december 2018
ROUTE DU RHUM
44 SYDNEY HOBART RACE
ZEILEN MET DE AIRA 22
ZILTE WERELD
34
VAN GROEN NAAR BEVAREN
46 66
80
ACHTER DE KETEL
24
10
ALLES ZOUT
EN VERDER… 6
Bureaublad
56 In de Wind 76 Zilte Spullen
METEO
50
fotoŠ Cees Baars
BUREAUBLAD Zilt-lezer Cees Baars stuurde deze foto vanaf HaidaQwaii, een eiland voor de kust van Noordwest Canada. ‘At the edge of the world ’, schrijft Cees: ‘Waar de tijd schijnbaar minder telt dan in Europa en de zeearenden als mussen rondvliegen…’ Met een klik op de downloadknop wordt de foto de achtergrond van je computer-, tablet- of telefoonscherm…
DOEN De meeste zeilers komen al vroeg in aanraking met het zeilen. Doorgaans dankzij hun ouders. Eerst meezeilend met de familieboot, daarna zelfstandig varend in een eigen open bootje. En zo verder. Anderen volgen een wat andere route, door mee te zeilen, naar een zeilschool te gaan of een huurboot te boeken. Gesteund door jeugdige onbevan-
reflectie
genheid.
Dat je ook op veel latere leeftijd je het zeilen eigen kunt maken, bewezen Kees en Hanneke. Ze waren verstokte outdoor-mensen: fietsen door AziĂŤ, wandelen door de bergen, dat werk. Met water hadden ze geen band. Totdat ze ineens interesse kregen voor het zeilen. Ze begonnen op de Kralingse Plas, waar ze les kregen, kochten uiteindelijk een eigen boot en gingen veel oefenen op het Haringvliet.
Met vallen en opstaan, schade en schande kregen ze het zeilen onder de knie. Ze zetten beiden door en kozen uiteindelijk zee.
Nu, na ruim 10 jaar, hebben ze hun vaargebied stap voor stap uitgebreid en een indrukwekkend aantal zeetochten gemaakt. Hun verhaal inspireert. Het geeft hoop: onbevangenheid blijkt niet louter weggelegd voor jeugd. Je kunt op elk moment in je leven een frisse start onder zeil maken.
‘Gewoon dóen!’ adviseren Kees en Hanneke. Een mooi motto voor 2019.
STORM GESELT RHAPSODY
Niet alles in de Caribische Zee is zon, palmen en laid back reggae. Het kan er goed spoken, zo ervaart de Rhapsody-
foto© Bemanning Rhapsody
bemanning, van Jamaica op weg naar Colombia…
FOTO’S BEMANNING RHAPSODY TEKST ADA VAN DER VIS
D
aar zit ik dan. Op de vloer van onze kajuit. Het enige gemak komt van mijn comfortseat. Daar is dan ook alles mee gezegd. Ik heb net op de plotter gekeken en goed om me heen gespeurd of er niks in onze buurt is. John ligt achter het slingerzeiltje en ik heb de wacht. Ik sluit
de kajuit weer af met het regenscherm en neem opnieuw plaats op de grond. En luister naar de geluiden. Het is het enige dat ik kan doen. Buiten is het geen doen. Om de zoveel tijd raast het buiswater over het dek richting kuip. Ik heb het geprobeerd om zover mogelijk onder de buiskap te zitten, maar zonder droog resultaat. Dus zijn we gedoemd om binnen te zitten, zonder visuele informatie, alleen info op het gehoor. Luisteren, goed luisteren. Klinkt alles goed? Is er iets dat afwijkt? Een klapperend zeil? Ratelt de stuurautomaat nog? De geluiden zijn overheersend, overdadig, hard en soms verontrustend. Rhapsody kreunt, kraakt en piept. Soms maken we een fikse klapper op het water. Verder kan ik niets doen dan afwachten en vertrouwen hebben dat het goed gaat. Loslaten en gelaten afwachten. En dat valt niet me niet mee. Ik houd graag de controle. Maar de controle ligt bij Rhapsody. En zij doet het goed. Ze zeggen wel eens ‘Calm seas don’t make skilfull sailors’. Ja, ja, makkelijk praten… Dit is de eerste keer tijdens onze reis dat ik me serieus afvraag waar ik mee bezig ben. We hadden het weer zo goed bekeken. Weerkaartjes, gribfiles en berichten van NOAA al dagenlang opgehaald om te kijken of er een weergaatje van vier dagen tussen zit. We krijgen te maken met een tropical wave die zaterdag op zondag overkomt, een langgerekt lagedrukgebied. Het zorgt voor een opwaartse luchtstroming, waardoor er cumuluswolken kunnen ontstaan. Een tropical wave is
meestal het begin van niet veel goeds. Deze is zichtbaar, maar rottigheid zit er niet in. De wave ontwikkelt zich niet verder. Geen windversnellingen. Mogelijk een regenbui. We bekijken op een site de stromingen in de Caribische zee. We hebben een strategische route gekozen. Het is iets om, maar door de gunstigere omstandigheden sneller. En comfortabeler! We gaan eerst met weinig wind 40 mijl naar het oosten. Daar pikken we de stroom richting het zuiden op en zeilen we bijna 180 mijl met de stroom mee naar het zuid-zuidoosten. Vervolgens veranderen we de koers naar het zuidwesten, richting Cartagena. De stroming en toegenomen wind komen iets meer van achter. De derde nacht krijgen we een paar uur hardere wind, maar op de koers die we dan hebben zal dat geen probleem opleveren. Later in de week komt er veel meer wind aan en daar blijven we precies voor. Tussen een plan en werkelijkheid kan evenwel een wereld van verschil in zitten. En dat merken we‌
fotoŠ Bemanning Rhapsody
‘Tussen plan en werkelijkheid zit een wereld van verschil…’
D
e eerste 24 uur verlopen prima en geheel volgens plan. Het is wild met iets meer wind dan voorspeld, dat wel, maar goed te doen. We eten kale crackers, appelmoes, muesli yoghurt en een halve boterham. Het opwarmen van de vooraf gekookte maaltijden zit er niet in. John en ik zien
elkaar niet veel. Afwisselend liggen we in de kooi. De lege blauwe lucht krijgt veren, lage bewolking gaat er in een rap tempo onderdoor en laat af en toe een spat vallen. Dat is vermoedelijk die tropical wave. Later die avond worden we opgeroepen door een tanker. Hij passeert ver voor ons. De Duitse opvarende die we spreken blijkt zelf zeiler te zijn. Hij vraagt hoe het met ons is. Hij heeft ook de nieuwste weerberichten en waarschuwt ons voor hardere wind. “It’s increasing a little bit. At this time it is bf 4 -5 and will be bf 6-7. Where are you going? To the ABC’s? ” Hij leeft met ons mee, vraagt naar onze zeilvoering en rekent later precies voor ons uit, dat we, met onze snelheid van 7 knopen, precies over 24 uur er middenin zitten. “And all the way to Colombia.” “Wat gaan we doen? Terug naar Jamaica?” We zijn bijna op eenderde van de reis. We halen het weerbericht binnen via de SSB radio. De wind lijkt mee te vallen en iets te draaien ten gunste van onze koers. Maar we kunnen er wel vanuit gaan dat we zeker 5 knopen meer zullen hebben? Dat hebben we nu ook al. We gaan door. Bruut schrik ik wakker door een vallende beweging. Mijn oordoppen gooi ik uit. Het gedrag van de boot is anders. Het geluid van de wind is harder. Ik spring uit bed en kijk op de meters. 33 knopen! Precies 24 uur na het marifooncontact neemt de wind inderdaad toe. Het waait nu 10 knopen harder dan de gribfiles aangeven. Gelukkig zijn het vlagen en waait het niet harder dan 25 knoop.
foto© Bemanning Rhapsody
Beiden gaan we naar buiten. Kijken naar de golven, de lucht en we voelen de wind. “Zullen we het derde rif er in zetten?” raadt John mijn gedachte. We kunnen nu nog gemakkelijker kiezen voor minder zeil. Het is nog net niet donker en kunnen dus zien wat we doen. Ik sta aangelijnd. Het is niet de wind, maar het zijn de dwars aankomende hoge golven die ons tot last zijn. De derde riflijn moet door een oog in het zeil, dat John rustig laat zakken. Ik vier de grootschoot iets, het zeil valt in de lazyjacks. Wonderwel lukt het direct om de lijn door het oog te krijgen. Nu nog om de giek vastbinden en we kunnen het zeil weer hijsen. Een klein driehoekje houden we over. Ik zit aan het roer en Rhapsody stuurt heel licht. Dit kan de stuurautomaat aan. Ik moet er niet aan denken om zelf nog zeker 36 uur achter de helmstok te moeten zitten. We kijken het nog even aan, controleren of de zeilen goed staan en of Rhapsody goed reageert op de verandering. Het voelt goed om samen naar binnen te gaan.
fotoŠBemanning BemanningRhapsody Rhapsody fotoŠ
‘De golven nemen in hoogte af…’
D
e momenten dat we samen wakker zijn, zijn schaars. Het lukt me de derde dag om nasi op te warmen en in de bakjes te krijgen. Ieder op een eigen comfortseat op de grond peuzelen we de maaltijd op. Het smaakt voortreffelijk en is erg welkom na alle droge crackers. Ik pak Johns hand vast.
Ik wil even weten dat we dit samen ondernemen en ondergaan. John vertelt me dat er een patroon te herkennen is in alle geluiden. “Lang van te voren hoor ik de wind aanzwellen. De golven bruisen meer. Rhapsody loeft op. De zeilen gaan een beetje klapperen. De stuurautomaat corrigeert al ratelend de boot terug op koers. Het geklapper houdt op en we varen weer rustig verder. Voel je hoe kalm Rhapsody door de golven snijdt? Het gaat regelmatig en geleidelijk. Af en toe een klapper maar.” Ik sluit mijn ogen. Ik hoor wat John me vertelde. Het maakt me rustiger en geeft vertrouwen. Nu zit ik er weer alleen. John ligt achter het slingerzeiltje. We gaan elk uur zo’n 6 knopen vooruit. En dan, als ik het minst vermoed, klap ik achterover. Ik schrik. Ik duikel weer voorover en zie dat uit de tegenovergestelde richting van alles op me afkomt. Placemats, theedoek, onderzetters. Als in een film zie ik het gebeuren. Dan klapt met geweld de oven open en vliegt de braadslee uit de oven richting de comfortseat naast me. Tegelijkertijd hoor ik buiten een gigantische hoeveelheid water over het dek en in de kuip belanden. Een breker is vol op ons terecht gekomen. Geklapper van zeilen. John staat binnen mum van tijd naast zijn bed. Dan horen we het water weg gorgelen via de lozers. Water komt door een klein raampje onder de buiskap naar binnen in de toiletruimte. De stuurautomaat doet zijn werk en het geklapper houdt op. Alle zonnepanelen zijn nog heel. Niets aan de hand. We zeilen verder.
Dinsdagochtend neemt de wind af zoals de verwachtingen voor vertrek al aangaven. We varen onder de kust van Colombia. De golven nemen in hoogte af. We hebben een bakstagwind. De zon schijnt, de lucht is pastelblauw en het is drukkend warm. Het is zo rustig dat ik me niet kan voorstellen in wat voor omstandigheden we hebben gezeten. Buiten is alles zout. Zoute zeilen. Zout in de kuip. Zoute lijnen. Zout dek. En wij ook. Als ik binnen kijk, zie ik de bende. Het zout zit overal. De vloer is klef plakkerig van de suiker omdat de net gevulde voorraadbus door de kajuit vloog. In het loosgat ontdekken we een onderbroek van John. We schieten in de lach. We zien de krantenkop al voor ons: ‘Boot gezonken door onderbroek.’ We nemen allebei eerst een verfrissende douche en kijken uit naar onze nieuwe bestemming: Cartagena, Colombia. Daarna zien we wel verder. Inderdaad: ‘A smooth sea never made skillful sailors ’…
foto© Bemanning Rhapsody
sy-rhapsody.nl
advertentie
advertentie
foto: Š Bemanning Eenhoorn
FOTO’S EENHOORN-BEMANNING TEKST MICHIEL SCHOLTES
DE
Als je zeilt over het Zwarte Water, de vroegere waterweg van Zwolle naar de Zuiderzee, valt er dan iets te genieten of zie je er slechts hoe de ‘goede oude tijd’ is uitgewist? Michiel Scholtes probeerde het uit...
Achter de Ketel
begint grijs en nat. Het zicht is slecht op het IJmeer en als het weerbericht niks goeds beloofde, zouden Marianne en ik niet vertrokken zijn. Maar het weerbericht is genadig en nog voor Pampushaven schijnt de zon op ons gereefde grootzeil en uitgeboomde kluiver bij zuidwest 5. Dit soort zeilen is een godsgeschenk: geen stampen of rollen, opgeheven naar blauw, glijden en neergelaten in grijs, duizend nuances in sissen, geborrel bij roer en kuipafvoer, stil zwoegend doek. Zo verstrijken de uren, terwijl de zon een kwartcirkel draait en de wind volgt naar west tot we halve wind en overtuigd moeten strijken voor de Houtribsluis.
Na het schutten raken we geleidelijk uit de beschutting van de Houtribdijk. De meeste golven halen de meter niet, maar af en toe passeert een onwaarschijnlijke bult, helemaal uit Medemblik. En waar ik al een uur over pieker is de doorvaarthoogte van de Ketelbrug. Die is 12.90 bij zomerpeil: NAP -20. Het peil is al wat verlaagd voor de winter, maar bij deze wind is er stuwing. Ik vraag op kanaal 1 om een waterstand. “Die is nu NAP -16, meneer”. Hmm. Onze mobieltjes geven de hoogst gemeten golf bij de Rotterdamse Hoek, boven Urk: 1.82 m. Op zo’n golf komt Eenhoorn decimeters tekort. Ik hoor het knallen van brekend want, zie neerstortend tuig, rondvliegende spaanders, het ziekmakende rukken van een romp die zonder mast geen helling meer verdraagt. Mijn verbeelding doet zijn werk. De knoop in mijn buik trekt steeds strakker. Wat is overdreven, wat goed zeemanschap? “Sorry Marianne, we gaan naar Urk, ik durf het niet aan. De wind zal gaan liggen. Morgenochtend zien we weer.” Die avond, in het mooist mogelijke strijklicht bij het monument van verdronken Urker vissers, terwijl de wind schuimstrepen over het water trekt en onder ons golven breken op de Vormt, ben ik blij om mijn beslissing.
foto: Š Bemanning Eenhoorn
Woensdagochtend vroeg, in het tegenlicht van de opkomende zon, ligt voor ons de Ketelbrug: pikzwart, massief en onaangedaan in onze beweeglijke wereld van golven rondom en wuivend tuig. Gemiddelde golfhoogte 0.6 m, hoogst gemeten golfhoogte 1.1 m zegt de marifoon: het moet kunnen. Ik tuur naar de middelste pijlers waarop hoogteschalen staan. In een geel blok, helemaal droog, staat een zwarte 14, een meter meer dan kaart en almanak aangeven. Hoe zit dat? Een slagschaduw valt over het dek. Onze masttop scheert langs de onderkant van de brug, dan knalt de zon ons in het gezicht en vrij zijn we. We gijpen en koersen naar de ingang van het Ramsdiep. Achter de Ketel
dat Keteldiep. Niet meer dan een door de IJssel afgedwongen goot door wat in Lely’s plannen drooggelegde Zuiderzee had moeten zijn. Kale dijken, twee achteloos gepote hoogspanningsmasten. Vroeger heette alles voor de IJsselmonding Ketel. In het oosten liggen nu het eiland IJsseloog en de vijf eilanden in de IJsselmonding met Ganzendiep en Goot: een kopie van wat ooit was als nieuwe natuur. Dat laten we allemaal aan stuurboord en met twee korte slagen komen we in het Ramsdiep. Vreemd smal water: aan bakboord de hoge Zuidermeerdijk, aan stuurboord een lage strekdam met daarachter de grillige eilanden voor Kampereiland. Overal zwemmen watervogels. Hoog in de hemel zwermen: de vogeltrek is in volle gang.
Na de Ramspolbrug zeilen we ruimschoots over het wijde Zwarte Meer. De zon trekt een blikkerende baan over het water, de wind is lauw en speels. Staand op de hekstoel tuur ik zuidwaarts naar de oude Overijsselse kustlijn met zijn biesvelden, waar voor de oorlog arm volk generaties lang in het water stond en stengels sneed voor de mattenindustrie. Onzichtbaar achter de dijk aan bakboord kwijnt tussen de aardappels Kraggenburg, de drooggevallen vuurtoren van het Zwolsche Diep. Na een uur gijpen we bij Vogeleiland, waar vogelgeluid de wind over-
foto’s: © Bemanning Eenhoorn
stemt naar het Zwarte Water. Binnenschepen lopen ons ons op en passeren; deze vaarweg is nog altijd belangrijk voor de binnenvaart. Tussen rietkragen en uiterwaarden slingeren we langs het veer van Genemuiden en het schippersstadje Zwartsluis. Hier en daar doorbreekt een fabriek of lelijke nieuwbouw het aardige rivierlandschap. Moderne boerenbedrijven stralen er ratio en doelmatigheid uit. Een drukke provinciale weg volgt de rechteroever. Het is niet alleen landelijke schoonheid wat de klok slaat.
Woensdagmiddag. Voor de brug van Hasselt besluit ik onze missie af te breken, we hebben geen tijd meer voor het oude stadje en de Overijsselse Vecht verderop. De wind belooft te krimpen
De Balgstuw in het Ramsdiep
van west naar zuidwest, we hebben tot Pampus heel wat terug te kruisen. We loeven en ik verzeil meteen in mijn kindertijd: helling bij vlagen, luwte achter bomen, korte slagen, lange slagen, trekkende walletjes, slagen doorzetten tot vlak bij de oever, om een geankerde bak, langs een sombere
Ondiepe doorsteek naar Kampen
visser in een bootje, schakend met Duitse motorjachten en vrachtschepen. Na vijftig keer overstag krijg ik pijn in mijn armen van de kluiverschoot. Op het Zwarte Meer hebben we meer ruimte en tijd om uit te puffen. Het Ramsdiep moeten we motoren, te smal en niemand met een jaagpaard. Maar vanaf
Gezicht op Genemuiden
Schokkerhaven kruisen we onder vol tuig met gorgelende spuigaten over het Ketelmeer. Onder de Ketelbrug gaat de zon onder in een waaier van goud en gloeiende wolken en schroeit in ons zeil. Dan donkerte‌ Elk half uur wel een binnenvaarder Achter de Ketel
is het intens oppassen voor binnenvaarders die tegen achtergrondverlichting van havens, verkeer en windturbines pas laat zichtbaar zijn. Zeker nadat het gaat motregenen en het zicht bij vlagen terugloopt naar beroerd. Een paar keer doemt er plots een op en ga ik vloekend van koers.
Om middernacht schutten we naar het Markermeer. Over stuurboord zeilen we langs fel verlicht baggerwerk in de geul, waarin vrachtschepen onverzettelijk golven pletten. Dan wordt het echt donker en leeg. De regen stopt. Eenhoorn hangt scheef en onrustig in de natte nacht onder zijn zwarte vlerken. Alleen het groene boordlicht schijnt in het water en geeft een notie van boven en onder en vaart. Kort daarop pinkelt net over bakboord het vuurtje van het Paard van Marken, eerst slechts een vermoeden, dan helder occulting. Marianne komt aan dek en ik ga te kooi; we draaien korte wachtjes tegen het knikkebollen, steeds een van ons even knus onder een slaapzak in de kajuit. Onder de lichtjes van Volendam gaan we overstag en murmelen zuidwaarts in de afnemende wind. Om 4 uur valt het anker op een steenworp van Marken. Terwijl ik moe de ankerlamp ophang en een achtergrondpeiling neem, ben ik
foto: Š Bemanning Eenhoorn
me er ineens van bewust dat ik heb genoten‌
Tot 1932 had Overijssel kust aan de Zuiderzee. Kampen was er niet de enige havenstad. Ook Kuinre, Vollenhove en Blokzijl sopten hun muren in brak water. Genemuiden, Zwartsluis, Hasselt en Zwolle, aan het Zwarte Water, huisvestten veel schippers en werven en dreven eigen handel over zee. Dat Zwarte Water verliep in het Zwolsche Diep, een bocht van de Zuiderzee die zo vlot dichtslibde dat men er spottend sprak over het Zwolsche Ondiep. Tot Benjamin Gesinus van Diggelen, geprikkeld door een prijsvraag, het plan indiende tot verlenging van het Zwarte Water met twee kilometer lange Leidammen, dwars door het Zwolsche Diep. Die leidammen kwamen er in 1848. Hogere stroomsnelheden in de zo ontstane geul zorgden voor dieper water. Kust- en binnenvaarders zeilden er makkelijker in en uit. De zuidelijke leidam liep uit in een terp-achtige verhoging met daarop een vuurtorenwachtershuis met op het dak een licht: Kraggenburg. Een eenzame plek, vooral ’s winters, als er weinig scheepvaart was. Lely verdreef de zee. Kraggenburg viel droog en ligt als een gestrand vuurschip in het akkerland van de Noordoostpolder. Maar, Zwarte Water en IJssel blijven open, Overijssel moet zijn water kwijt. Daartoe dient het Ketelmeer, een ‘moetje’ van de Zuiderzeewerken. Ironisch genoeg het enige water in het IJsselmeergebied waar door natuurlijke afwatering van Rijn en achterland echt stroming staat.
Achter de Ketel
advertentie
advertentie
l
www.expertpleziervaart.nl
OPEN BOOT
TWEEPUNTNUL ZEILEN MET DE AIRA 22 Dit najaar was de Aira 22 de opmerkelijke winnaar van de Hiswa Boot van het jaar verkiezing. ‘Een verrassende nieuwe speler in een categorie waarin vooral oude modellen domineren’, motiveerde de jury haar beslissing. Toch verraste het velen dat een ogenschijnlijk simpele open boot van grotere en luxere concurrenten kon winnen. Reden voor Zilt om op een mooie herfstdag
foto:© Zilt Magazine
naar Loosdrecht af te reizen…
FOTO’S RUUD KATTENBERG TEKST SJORS VAN DER WOERD
VAN IDEE NAAR WERKELIJKHEID Het verhaal achter het ontstaan van de Aira begint in Friesland. Als instructeur bij Vinea heeft Jos Snijders Blok wat zeiluren gemaakt in een Polyvalk. Een boot die immens populair is bij zeilscholen en verhuurbedrijven door het hele land. Hoewel ook Jos fan is, verbaast hij zich er ook over dat het oorspronkelijk ontwerp uit1939 nooit een opvolger heeft gekregen. Ideeën voor verbeteringen heeft hij volop; zowel op het gebied van zeilen als van comfort. Twee jaar geleden besloot hij er iets mee te doen door met een paar schetsen naar ontwerper Maarten Voogd te stappen. Het was het begin van een proces dat er toe leidde dat begin 2018 de eerste Aira 22 op Boot Düsseldorf kon worden gepresenteerd.
EFFICIËNT In Loosdrecht stappen we aan boord van de opvallend metallic rode boot. Om weg te kunnen varen maken we dadelijk kennis met het unieke motorsysteem. In plaats van de op dit type boot gebruikelijke buitenboordmotor, is de aandrijving hier onzichtbaar weggewerkt in een bun in het achterschip. Gekozen is voor kleine elektromotor, gemonteerd op een hefsysteem van zeewaterbestendig aluminium. Daarmee zijn de geïntegreerde motor en schroef met een druk op de knop in en uit het water te halen. Eenmaal in de hoogste stand sluit een polyester plaat de romp af, zodat wervelingen en weerstand minimaal zijn. Met die prachtige en schone oplossing heeft de Aira wat ons betreft al voor het wegvaren zijn eerste bonuspunt binnen. Bijna geluidloos zoeven we door de stille vaarten richting plas. De wind houdt niet over, maar als de zeilen staan en de motor omhoog komt houden we prima snelheid vast. Het is rustig op het water op deze doordeweekse
foto’s:Š Zilt Magazine
foto’s:Š Zilt Magazine
herfstdag, maar de boten die er varen zeilen we met gemak voorbij. Het efficiĂŤnte zeilplan met een doorgelat grootzeil met uitgebouwde top heeft oppervlak genoeg en laat zich makkelijk trimmen. Er is geen overloop, het grootschootblok zit op een verhoging op de kuipvloer. Bij de overstagmanoeuvres verliezen we nauwelijks snelheid. De kleine fok staat in no-time weer mee te trekken. Twee ver naar binnen geplaatste korte genuarails op het kajuitdak zijn prettig voor de fine-tuning. De kiel van 1.20 meter diepgang met loden bulb helpt mee de kruishoek bijzonder klein te houden. Er is ook een versie met een 1 meter diepe kiel, die dan niet ophaalbaar is. Als we afvallen kan de 28 meter extra doek van de gennaker het verschil maken. Op de uitschuifbare boegspriet staat het zeil op flinke afstand van het grootzeil, waardoor de gennaker met dit lichte weer goed uit de verf komt. Ook over het systeem van zetten en strijken is weer bijzonder goed nagedacht. Het plezier van een asymmetrische spi zal op deze manier ook voor minder ervaren zeilers zijn weggelegd. Opnieuw noteren we een virtueel bonuspunt.
COMFORT VOOR ZES Er is geen twijfel over; de Aira zeilt beslist als een boot van nu. Op dat punt is Jos zeker in zijn opzet geslaagd. Maar geldt dat ook voor het comfort? In de ruime kuip is makkelijk plaats voor zes personen. Niet op de kuipvloer, maar gewoon op comfortabele banken aan weerszijden, met goede rugleuningen. Met de kussenset voor zowel zitdeel als rugleuning schep je in deze boot bijna de sfeer van een luxe sloep, alleen de champagnekoeler op het achterdek ontbreekt nog. Door de relatief hoge giek is het zicht vanaf de stuurpositie op de bank goed, ook onder helling. De zit op de kuiprand is prettig; daar stuur je met de helmstokverlenger. De verhoogde kap zorgt voor
een ruime en droge opbergplek in het vooronder en beschermt bovendien tegen buiswater als je wat meer wind treft dan wij. Het vooronder kan met luiken worden afgesloten en kan zo, ook in de haven, dienst doen als berging voor zeilen en lijnen. Met een kleine kajuit moet je het vooronder echter niet verwarren. De liefhebbers van open boten-romantiek kunnen slapen op een royaal luchtbed, op een oprolbare lattenbodem die op de banken past; onder een dekzeil over de giek. Comfort op een open boot van zesenhalve meter is een relatief begrip, maar binnen die onvermijdelijke beperking is de comfortfactor van de Aira in onze ogen erg hoog.
GEPRIJSD VOOR SUCCES We zagen wel vaker nieuwe boten langskomen die zichzelf als de opvolger van de Nederlandse zeilklassiekers zagen. Vaak waren het veelbelovende projecten, maar echt doorbreken lukte nooit. Jos Snijders Blok besefte al vroeg in het proces dat zoiets in dit segment niet los staat van de prijs van de boot. Hij heeft bij de ontwikkeling van zijn Aira steeds tot doel gehad de verkoopprijs zo laag te houden dat zijn boot wel kans van slagen zou hebben. En daarin is hij glansrijk geslaagd. In de basisuitvoering kost een Aira 22 15.400 euro. Dan heb je nog niet die mooi bedachte elektromotor erbij, maar ook de 18.645 euro die de versie met motor, complete kussenset en kuiptafel kost, is nog steeds bijzonder scherp. Om deze prijzen mogelijk te maken zijn wel hoge productie-aantallen nodig. Daarin nam Jos een risico dat goed uit lijkt te pakken. In de tien maanden die de boot nu op de markt is, zijn er al meer dan 35 verkocht. Aan particulieren, maar ook aan zeilscholen en verenigingen. Precies zoals de bedoeling was.
foto’s:Š Zilt Magazine
foto:Š Zilt Magazine
TERUGKIJKEN De Aira 22 is geen boot die het concept van een open boot opnieuw uitvindt, en dat is allerminst een nadeel. Wat het ontwerp wel doet, is dat het het beproefde ‘dagje zeilen’ op een veel meer eigentijdse manier invult. Omdat de initiatiefnemer en de ontwerper er ook nog eens voor zorgden dat de prijs niet uit de hand liep, kan het bijna niet anders dan dat de Aira 22 snel een vertrouwd gezicht wordt op het Nederlandse water. En dat hoeft zich zelfs niet tot de plas te beperken. Door zijn hoge vrijboord en grote stabiliteit voldoet de Aira aan de voorwaarden van CE-C, de categorie voor ruimer water. Dus die jurybeslissing, die begrijpen wel wel…
AIRA 22 - FEITEN EN CIJFERS Lengte o.a.
: 6,50 m
Breedte
: 2,20 m
Diepg. vaste kiel
: 1,00 m
Diepg. ophaalkiel : 1,20 m Waterverpl.
: 700 kg
Ballast
: 250 kg
Grootzeil
: 14,0 m²
Fok
: 8,0 m²
Gennaker
: 28,0 m²
Doorvaarthoogte
: 8,60 m
Ontwerp
: Simonis-Voogd
Prijs vanaf
: € 15.400
www.airaboats.nl
DRAMATISCHE ONTKNOPING ROUTE DU RHUM
foto: © Yvan Zedda/Route du Rhum
Dat het merendeel van de 130 deelnemers uit Frankrijk komt valt niet te ontkennen. Maar wie de Route du Rhum een ‘Frans Feestje’ noemt doet de race van Saint Malo naar Martinique beslist te kort. Dat bewees ook de 10e editie die op 4 november van start ging…
De zeilcondities bij de start van de Route du Rhum op 4 november zorgen voor geweldige beelden. Op de zes reuzentrimarans in de Ultime klasse staat het log geregeld boven de 30 knopen en ook de indrukwekkende vloot met Open 60’s vertrekt op topsnelheid. Maar al in de eerste nacht keren de omstandigheden zich tegen de 130 deelnemers. Een lagedrukgebied op de oceaan zorgt voor veel wind uit de verkeerde richting. Het zijn de condities waar de Transatlantische race zo berucht om is en die ook in voorgaande
edities al vroeg voor talloze uitvallers zorgden. Dat diep in de herfst uit Frankrijk vertrekken weinig ideaal is, weet de organisatie natuurlijk ook. Het orkaanseizoen op de Atlantische Oceaan laat echter weinig andere keus. Pas in november is de route naar het Caribisch gebied veilig genoeg. De gevolgen van dat dilemma blijven ook dit keer niet uit. Al in het eerste etmaal is er veel schade. Een groot deel van de Class 40 deelnemers kiest zelfs voor de veilige weg en wacht in een haven op betere tijden.
foto: Š Yvan Zedda/Route du Rhum
Onder de racemonsters is er veel schade, varierend van delaminatie tot mastbreuk. Op de trimaran Banque Populaire breekt een van de drijvers af, waarna de boot omslaat. Er vallen gelukkig geen slachtoffers. Het gevolg van dit alles is dat de race al na een etmaal van een groot deel van zijn favorieten afscheid moet nemen. Aan de kop van de race bouwt Macif, de trimaran van Francois Gabart, zijn voorsprong geleidelijk uit. Na het uitvallen van de andere concurrenten kan
‘Over de finish strompelen’ met een Open 60
alleen Francis Joyon’s Idec nog enigszins in zijn spoor volgen. De 62-jarige veteraan maakt in de dagen voor aankomst zelfs wat achterstand goed. Maar als Guadeloupe na 7 dagen (!) in zicht komt, leidt Gabart met zo’n 40 mijl en kan de overwinning hem nauwelijks nog ontgaan. De laatste nacht voor aankomst zal echter het toneel worden van onverwacht bloedstollende finish. Om de eindstreep aan de zuidoostkant van het eiland te bereiken moeten de deelnemers eerst de noordpunt ronden en vervolgens nog zo’n 75 mijl
foto: © © Alexis Courcoux/Route du Rhum
Francois Gabart en Francis Joyon kort na de finish afleggen aan de lijzijde van Guadeloupe. Eenmaal afgeschermd voor de passaatwind heeft Gabart veel moeite om de snelheid erin te houden. Op het moment dat hij in een windwak vaart, rondt ook zijn achtervolger het eiland. Zienderogen wordt het verschil tussen de boten kleiner. Waar Gabart nog slechts 2 knopen op zijn log ziet, realiseert Joyon en 6 of 7. Op slechts een paar mijl van de finish zeil passeert Idec de koploper (zie openingsfoto) en gaat Joyon voor het eerst sinds de start aan de leiding. Uiteindelijk zal hij zeven minuten voor zijn tegenstander over de streep gaan. De ontknoping in de Imoca-klasse is niet minder dramatisch. Na een spannend gevecht in de eerste dagen van de race heeft Hugo Boss met Alex Thompson een comfortabele voorsprong van zo’n 200 mijl opgebouwd. Tegenslag heeft al te vaak zijn carrière bepaald, maar nu scheiden nog maar 75 ‘makkelijke’ mijlen hem van de overwinning in een van de meest prestigieuze oceaanraces. Na het ronden van het eiland besluit de Engelsman nog
even kort te gaan slapen. Misschien door de combinatie van opluchting en de vermoeidheid van de voorgaande 3500 mijl slaapt hij echter door al zijn alarmen heen en wordt hij pas wakker als zijn boot op de rotsen bonkt. De Open 60 heeft dan al een flink gat in de boeg maar vooralsnog beperkt zich dat tot het afgesloten aanvaringscompartiment. De enige manier om de boot niet te verliezen,zo besluit de ongelukkige schipper, is om met behulp van de motor los te zien komen. Korte tijd later gaat de gehavende Hugo Boss met een slakkengang alsnog op weg naar de finish. ‘It was my intention to reach the island but not to hit it’ verklaart Thompson flegmatiek, terwijl hij gespannen wacht op het oordeel van de jury. Het wordt een tijdstraf van 24-uur. Ruim 21 uur later zeilt Paul Meilhat zijn SMA over de finish, en is het de Fransman die de champagnefles mag ontkurken. Bij het verschijnen van deze Zilt zijn nog tientallen deelnemers onderweg. Vast staat dan al wel dat van de gestarte boten in ieder geval 37 het Caraibische eiland niet zullen bereiken.
foto: © © Alexis Courcoux/Route du Rhum
www.routedurhum.com Bij
Paul Meilhat viert zijn overwinning in de Imoca klasse
KIJK OP HET WEER ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt’ Die gevleugelde uitspraak van Johan Cruijff geldt zeker ook voor kijken naar het weer. Dat kan op verschillende momenten vanuit verschillende ervaringen. Zittend in de kuip van je boot, genietend van de snelheid en het fraaie weer maak je een prachtige foto en meteen ook maar een videoclip. Die staan dezelfde dag nog
illustratie: NimosMeteo/NOAA
op Facebook met het onderschrift: ‘een fantastische zeildag!
TEKST HENK HUIZINGA
K
ijken naar het weer deed je die dag waarschijnlijk ook al voor vertrek op je smartphone. De app laat mooie rijtjes zien met de verwachte weersomstandigheden. Als je nog meer inzicht wilt
hebben, raadpleeg je wellicht de gribfiles. Daarmee kun je in een animatie naar het verloop van de verwachte windgedragingen voor die dag kijken. En tenslotte gebruik je misschien wel een weerkaart, waardoor je ook een beeld krijgt van wat er in de wijde omgeving met het weer aan de hand is. Interessant is ook om eens te kijken naar afbeelding vanuit de weersatelliet. Als je voldoende kennis van het weer hebt, zie je in één oogopslag hoe alles bij elkaar past. Die satellietbeelden kun je onder andere bekijken op site van Zilt Meteo en Buienradar.nl. Ik gebruik ze regelmatig in mijn Weekend Weerbericht op donderdag. Deze informatie is afkomstig van de Meteosat-11, die op zo’n 36.000 km boven de evenaar geparkeerd staat en met de aarde meedraait. Geostationair noemen we dat. Zelf ontvang ik beelden van de NOAA-satellieten die ik daarna op www.nimosmeteo.nl zet, zodat ook jullie die kunnen bekijken. Deze satellieten (4 stuks) staan niet stil, maar cirkelen in een baan om de aarde over de beide polen. Ze komen over op een hoogte van 800-900 km en verschijnen een keer of 12 per dag binnen het bereik van mijn antenne. Het signaal wordt door software vertaald in een plaatje. In dat signaal wordt zowel informatie verzonden in het infrarood (IR) als in het zichtbare licht (VIS). Het IR-kanaal meet de temperatuur van de bewolking en geeft de temperatuurverschillen aan in grijstinten. Hoe dichter de wolken zich boven het aardoppervlak bevinden, hoe warmer ze zullen zijn. Hoe hoger de wolkentoppen komen, hoe kouder. De koudste bewolking wordt in het wit aangegeven, geleidelijk verlopend naar donkergrijs voor de lage wolken én mist.
>>>
EEN PRAKTIJKVOORBEELD Laten we als voorbeeld eens kijken naar het weer van dinsdag 13 november 2018. Mijn werkwijze begint die ochtend, net als op donderdag bij het maken van het Weekend Weerbericht, met het bekijken van de weerkaarten. Daar zie ik dat er in de analyse (de weergave van de meest actuele situatie) van het Britse Met Office een trog-lijn is getekend op de Noordzee.
Mijn
eerste
reactie is: oppassen! De Engelse
meteorologen
kijken bij het maken van de weerkaart niet alleen naar de situatie aan de grond, www.ziltmeteo.nl
maar
betrekken
daar
eveneens de ontwikkeling-
en in de bovenlucht bij. Kennelijk zit daar een extra portie koude lucht die de onstabiliteit op die plek nog een extra impuls geeft. Pittige buien met flinke uitschieters in de windsnelheid kunnen daar het gevolg van zijn. Dat wordt bevestigd door de buienradar die ik vervolgens raadpleeg. Daarop zie ik inderdaad een langgerekte band met neerslag voor de kust liggen. Eén en één is twee...
www.buienradar.nl
ZILT METEOCURSUS Om op dezelfde manier naar het weer te kijken als hier wordt beschreven, hoef je beslist geen meteoroloog te zijn. Maar het helpt wel als je meer begrijpt van de theorie achter het weer. Mocht je twijfels hebben over je parate meteokennis, dan praat Henk Huizinga je graag bij tijdens een van de cursussen Praktische Meteo voor Zeilers die hij ook deze winter weer samen met Zilt in Almere organiseert. Meer informatie daarover vind je op www.nimosmeteo.nl.
De volgende stap is dat ik de laatste gribfiles ophaal. Daarin zie ik dat er voor die dag zo’n 25 knopen uit het zuidwesten wordt verwacht. Ik weet echter al, dat www.opengribs.org
daar zeker nog 10 knopen bijkomt in de vlagen door de grote
mate van onstabiliteit. Alleen kijken naar de wind in de gribfile levert die informatie niet op, daarin wordt alleen de gemiddelde windsnelheid getoond. De software waarmee ik de gribfiles bekijk (ik heb een voorkeur voor het programma XyGrib), biedt echter ook de mogelijkheid om naar de neerslag te kijken. Als ik die functie activeer zie ik een gekleurde band voor de kust liggen. Uit mijn andere bronnen weet ik dat het in dit geval niet om een aaneengesloten regengebied, gaat maar om buien. Hoewel je van beide nat wordt is dat, zeker voor het gedrag van de wind, een niet onbelangrijk verschil‌ >>>
op het weer op, maar laten tevens de luchtsoort-verdeling over een groot gebied zien. Je kunt zo goed onderscheiden of er rond je omgeving mist aanwezig is; of je kunt zien waar de zware buien zich bevinden. De beelden zijn ook aan boord te ontvangen, ook als je midden op zee zit en je geen verbinding met het internet hebt. In de komende edities van Zilt Magazine vertellen we je daar meer over en laten we je een aantal voorbeelden van toepassingen zien.
foto: Wraase.de
leveren niet alleen een prachtig zicht
Ondertussen heeft mijn satellietontvanger de afgelopen uren een aantal plaatjes afgeleverd. Die zijn niet altijd storingsvrij, maar goed genoeg om een beeld te vormen. Ik kan kiezen uit het resultaat in het zichtbare licht (VIS) en het www.nimosmeteo.nl
infrarood kanaal (IR). Het VIS plaatje laat alleen maar grijze
wolkenpartijen zien, maar in het IR wordt al snel duidelijk waar de actiefste bewolking zit. Zeker als ik in het programma de koudste wolkentoppen laat inkleuren. Op die manier zie ik dat de satellietfoto en de gribfile aardig overeenkomen. Opnieuw vallen de puzzelstukjes op hun plek‌ Wat dit willekeurige voorbeeld aantoont, is dat elke afzonderlijke bron al veel informatie oplevert. Maar vooral dat het combineren van de verschillende informatiestromen voor een veel completere plaatje zorgt. Alleen dat totaalbeeld verschaft je inzicht in de werkelijke omstandigheden waarmee je te maken kunt krijgen‌
advertentie
INDEWIND KANS VOOR SLATS Ook koploper Jean-Luc Van Den Heede (foto) ontkomt niet aan problemen in de Golden Globe Challenge. De foto: © PPL-GGR
Fransman had een mega voorsprong van meer dan 2000 mijl opgebouwd, maar werd in een storm platgegooid en liep schade op aan zijn mast. De 73-jarige Franse veteraan voerde zelf reparaties uit en besloot zo goed en kwaad als het gaat de race voort te zetten. Hij kreeg bovendien een tijdstraf van 18 uur omdat hij via de satelliettelefoon met zijn vrouw heeft gebeld. De problemen van Van den Heede geven Mark Slats – in tweede positie, op ‘slechts’ 1500 mijl – een kans de Fransman te achterhalen. www.goldengloberace.com
UITWAAITOCHT Het water op tussen Kerst en Oud & Nieuw. Dat doen zeilers van de Vereni-
foto: © Zilt Magazine
ging van Kustzeilers. Sinds 2015 varen ze een uitwaaitocht op IJsselmeer en Wad. Deelnemers verzamelen op 27 december in de Compagnieshaven in Enkhuizen en gaan de volgende dag op pad. De 30e is het rondje rond in Enkhuizen. www.kustzeilers.nl
foto: © Zilt Magazine
FINN VERLIEST OLYMPISCHE STATUS Wereldwijd staan Finn-zeilers op hun achterste benen. De wereldzeilbond World Sailing heeft namelijk besloten tot een nieuwe wijziging in het olympisch programma voor 2024 en ‘Mixed One Person Dinghy’ te vervangen door ‘Mixed Two Person Keelboat Offshore’. In normale steigertaal: de Finn weg ten gunste van een zeezeilklasse. En dat terwijl in het voorjaar was nog anders besloten. Een nieuw voorstel tot verandering in de najaarsvergadering van World Saling kreeg evenwel een meerderheid. De Finn zeilt al op de Spelen sinds 1952 en is met 10 m2 zeil en de vele trimmogelijkheden een racemachine voor gevorderden. De Offshore kielboot wordt een monohull zonder foils van 6 tot 10 meter. Over het ontwerp is verder nog niets bekend. www.sailing.org
foto © Rolex/Kurt Arrigo
INDEWIND
KLASSIEKER IN DE MED Een prachtige opname van de Swan 53 Silveren Swaen, tijdens de finish bij Valetta, Malta. Het jacht was een van de 130 deelnemers aan de 50e Rolex Middle Sea Race, die op 20 oktober startte. Het evenement is een klassieker van 606 mijl. De route is een groot ‘Rondje Sicilië’; na de start bij Valetta voert het traject via de Straat Messina naar de Stromboli en langs de eilanden Favignana, Pantelleria en Lampedusa terug naar Malta. Het baanrecord van net geen 48 uur kwam dit jaar niet in gevaar. www.rolexmiddlesearace.com
foto: © Laurens Morel/Saltycolours.com
INDEWIND PRIJZENSLAG Een dubbelslag voor Carolijn Brouwer. Ze kreeg van de wereldzeilbond de titel ‘Female World Sailor of the Year’, samen met haar Franse collega Marie Riou. In 1998 kreeg Brouwer ook al deze titel. En op het Zeiler van het Jaar Gala op 5 november is zij uitgeroepen tot winnaar van de Conny van Rietschoten Trofee 2018. Die kreeg zij uit handen van Pieter Heerema. Dit alles voor haar prestaties in de Volvo Ocean Race 2017/’18, die zij met het Dongfeng Race Team winnend afsloot. Op het Zeilgala werden meer prijzen verdeeld. Odile van Aanholt kreeg de Flyer Trofee voor het meest succesvolle Nederlandse jeugdtalent. Aaron McIntosh werd verkozen tot Coach van het Jaar 2018 en On Air Media ontving uit handen van Sander van der Borch de Mediaprijs 2018. www.zeilervanhetjaar.nl
MEERBOEIEN Tussen Voorne-Putten en de Hoeksche Waard Haringvliet. Mede dankzij inspanningen van het regioteam Delta Noord van het Watersportverbond. Het regioteam maakt deel uit van een overkoepelend overleg, Landschaptafel Haringvliet genaamd. Daarin is onlangs besloten dat de moorings in elk geval tot en met 2021 door de provincie worden betaald en dus beschikbaar blijven voor de watersport.
foto: © R. Gerssen
liggen 56 meerboeien (moorings) in het
SNELSTE EN MEEST CONSTANTE Een opmerkelijk prestatie in de 75- en 30Mijls: Volkert Zijlker voer zijn Dazzling
Dolphin,
een
Dehler 39 SQ, beide banen dezelfde
met
precies
Dazzling Dolphin
gemiddelde
snelheid, namelijk 6,44 knoop na handicapcorrectie. Daarmee is Volkert kampioen constant varen en bovendien de snelste solozeiler in de 30Mijls Markermeer. De snelste boot in de 75 Mijls op het IJsselmeer is tot dusver de F32 Thriller. Het team van Arno Molenaar joeg de Farrier trimaran op 24 oktober rond in een toptijd van 8 uur en 47 minuten. www.75mijls.com
SCHEVENINGEN 500 De Stichting Zeilrace & Rally organiseert volgend seizoen weer een race en rally. Voor de 17de keer, maar er is gekozen voor een nieuwe naam: Scheveningen 500. De plaats van bestemming is St. Malo in Frankrijk. De start is op 20 juli 2019. De wedstrijd is 500 mijl lang en is open voor ORC en IRC gemeten jachten en ongemeten zeiljachten vanaf 28 voet. Voor de wedstrijd moet Eddystone Rock worden gerond. De toertocht kent een korter traject van 350 mijl, waarbij het is toegestaan om meerdere havens aan te lopen. Inschrijven kan vanaf 15 december via www.zeilrace-rally.nl
SAIL OP SCHEVENINGEN Van 20 tot en met 23 juni volgend jaar is Scheveningen het epicentrum van traditioneel zeilen. De haven is namelijk finishplaats van de Liberty Tall Ships Regatta, die start in het Franse Rouen (Normandië) vanwege 75 jaar D-Day. Tientallen tallships en andere klassiekers
en
replica’s
zullen in Scheveningen afmeren. Stichting
Sail
op
Scheveningen heeft als
doel
mogelijk
zoveel jongeren
mee te laten zeilen van Rouen naar Scheveningen en een unieke leerervaring te geven. Voor
ZEILER VERVOLGD Het Openbaar Ministerie gaat een Nederlandse zeiler P. vervolgen voor de dood van zijn vrouw. Het stel was op wereldreis met de Lazy Duck en werd in 2015 voor de kust van Colombia overvallen. De vrouw kwam daarbij om. Althans, zo luidde het verhaal van de zeiler. De Colombiaanse politie plaatste daar vraagtekens bij omdat er alleen wat geld weg was, terwijl dure spullen nog aan boord waren. Bovendien gaf de zeiler een verkeerde positie door bij zijn melding. In Colombia werd P. in al staat van beschuldiging gesteld. Hij kwam daarna naar Nederland.
foto:© www.blog.lazyduck.nl
publiek en bedrijven zijn vaartochten beschikbaar. www.sailopscheveningen.nl
ADVERTENTIE
BOMARINE innovative sailing solutions
variabele spoed is altijd goed! AUTOPROP
download de brochure
Zwaan Sails ● Jachtzeilen ● Canvas werk ● Sprayhoods ● Reparaties LELYSTAD 0320 - 231437
MIRABAUD FOTO VAN HET JAAR Als het jaar bijna ten einde loopt wordt traditioneel de beste zeilfoto van de afgelopen 12 maanden verkozen. De prestigieuze prijs ging dit keer naar de Portugese fotograaf Ricardo Pinto met een foto die hij tijdens de Volvo Ocean Race maakte. Het verstilde beeld was een opvallende keuze tussen al het geweld en gespetter van de concurrentie. Wil je zien of dat terecht was? Ga dan naar:
foto:Š Ricardo Pinto
www.yachtracingimage.com
Zij-instromers doen in 10 jaar veel ervaring op
BEVAREN
Tot 2008 hadden Hanneke Bettman en Kees Broersen nog nooit gezeild. Ze stapten op latere leeftijd ‘in’ en vonden hun weg met vallen en opstaan. Na tien jaar zijn ze zo ervaren, dat zelfs een
foto:© Bemanning Chirripo
vallende mast hen niet uit het lood slaat…
‘B
eng!’ Er klonk duidelijk een knal aan boord van de Chirripo, de Elan 34 van Hanneke en Kees. Het jacht zat op dat moment
ruim 5 mijl van La Rochelle. De zee was nog rustig, maar de wind was toegenomen, met vlagen tegen de 30 knoop. “Ik had geen idee waar dat geluid het vandaan kwam”, vertelt Kees, thuis aan de keukentafel in Haarlem, “wel zag ik dat het achterstag veel losser stond dan normaal. Ik riep Hanneke dat ze grootzeil moest strijken, startte de motor en draaide tegen de wind in.” Het grootzeil viel even later in de lazy jacks, maar de genua liet zich met geen mogelijkheid oprollen. “Dan maar strijken, dacht ik. Hanneke nam het roer over en ik dook onder de buiskap”, vervolgt Kees, “om de stopper van het genuaval los te gooien… En dat had ik beter nı́et kunnen doen.” Hij zegt het met een meewarige blik. Het volgende moment viel namelijk de mast achterover, die blijkbaar alleen nog door het val overeind werd gehouden. Hij had in zijn buiteling een dubbele ‘rem’, eerst het reddingsvlot en daarna de buiskap waar Kees nog onder stond. De mast miste Hanneke op een haar na en kwam precies tussen het stuurwiel en de buitenboordmotor op de hekstoel terecht. Zo lag hij wonderwel in een vrij zeevaste positie…
Paniek is niet het goede woord, het was meer ontreddering aan boord. Hanneke: “Mijn eerste zorg was of Kees en onze scheepshond Ollie ongedeerd waren. De laatste was naar binnen gevlucht en Kees had gelukkig ook niks, afgezien van een
kleine
hoofdwond
en
blauwe plekken.” Nadat ze van eerste schrik waren bekomen, was het tijd om te handelen en begonnen Hanneke en Kees orde in de chaos te scheppen door de klapperende zeilen zoveel mogelijk bij elkaar te sjorren. Kees zette koers naar La Rochelle en dat ging eigenlijk best goed, alleen sleepte de masttop steeds door het water. Funest voor de windex. Onderweg kwam een visserman langszij om te vragen of ze hulp nodig hadden, maar de Chirripo bereikte op eigen kracht La Rochelle. Daar foto’s:© Bemanning Chirripo
kregen ze rap assistentie van de havenmeester, die het kreupele zeiljacht naar de reparatiesteiger dirigeerde. Hanneke: “Toen we eenmaal waren afgemeerd, kwam het besef dat het ook anders had kunnen aflopen en hoeveel geluk we hebben gehad. Op zee hadden we nauwelijks een idee wat er allemaal gebeurde en hebben we vooral gehandeld, maar de dagen erna waren we van slag.”
Er kwam een expert uit Nederland over om de schade op te nemen. Die viel naar de omstandigheden mee, alleen was de mastvoet niet meer bruikbaar. Daar moest een nieuw exemplaar van komen uit Zweden. Na vijf weken kon de Chirripo weer uitvaren met een nieuwe verstaging en apparaten in de masttop. De vermoedelijke oorzaak van alle ellende: een breuk van het voorstag bij de bovenste terminal. Wrang detail: niet zo lang daarvoor was de 20 jaar oude verstaging gecontroleerd door een tuiger en was een deel vervangen. Kees: “Dat is dus de geleerde les: vervang tijdig de hele tuigage.” Met een beetje fantasie kan het voorval worden gezien als meesterproef in de praktijkopleiding naar bevarenheid. Het kan in elk geval worden opgeteld bij de zeezeilervaring die Hanneke en Kees de afgelopen tien jaar hebben vergaard. Ze zijn het afgelopen decennium
gegroeid
van volkomen groen naar ervaren zeilers. In 2008 waren zij wat je noemt ‘zij-instromers’ of beter: ‘zeil-instromers’. Tot die tijd hadden ze nog nooit gezeild. Ze waren fervente wandelaars en fietsers die lange zwerftochten maakten. Een boot zou kunnen dienen als gerieflijk onderdak bij nieuwe verkenningen, zo was het idee. Henk van Gent bracht hen de beginselen van het zeilen bij en vriend Gio en de broer van Kees waren ook tot steun. ‘Ineens hadden we een boot’, zo beschreef Kees die beginfase, in Zilt 81.
Zeeland Zeeland Solent
2009
2011
2012 Scillies
2015
foto’s:© Bemanning Chirripo
Noord Spanje
2016
Middellandse Zee
www.kees-broersen.nl
Scandinavie Oostzee
2013
2010
2014
Bretagne
2018 Biskaje
2017
Balearen
De eerste jaren was het vallen en opstaan op het Haringvliet. “Dat is ook de beste manier van leren”, zegt Hanneke, “door het gewoon te dóen. Maar wel buiten het hoogseizoen, want het Haringvliet is zo druk. We hebben heel wat manoeuvres over gedaan tot we de boot goed onder controle hadden.” Zij maakte zich het manoeuvreren snel eigen en doet dat nu nog steeds het meest. “Ik heb meer overzicht dan Kees”, zegt zij daarover. Kees op zijn beurt springt met meer gemak op een steiger dan Hanneke, om de boot af te houden en lijnen te beleggen. Zo zijn die taken mooi verdeeld. Onder zeil wisselen ze elkaar af aan het roer; Hanneke is niet afhankelijk van Kees om het schip te mennen. Al laat ze het invoeren van waypoints graag aan hem over. “Dat is mijn hobby niet. En alles wat Kees op zich neemt en goed doet, daar blijf ik van af”, zegt ze lachend. Het navigeren op foto’s:© Bemanning Chirripo
de Chirripo gebeurt met een Raymarine kaartplotter; papieren kaarten liggen als back-up klaar op de kaartentafel, maar worden zelden gebruikt. Na het Haringvliet en de Zeeuwse deltawateren waagden ze zich buitengaats. “Daar is het veel makkelijk varen dan op het drukke Haringvliet”, stelt Kees
vast en Hanneke vult aan: “Je hebt de ruimte om de boot op een wat ruimere koers te leggen en je leert op golven te sturen.” Stap voor stap vergrootten zij hun vaargebied. Zuid-Engeland, Denemarken en Noorwegen, de Atlantische kust van Frankrijk en Noord-Spanje met de ria’s. Ze hadden het plan om de Middellandse Zee te doorkruisen en Griekenland te bezoeken. Ze kwamen tot Torrevieja bij Alicante, waar de boot overwinterde. Het seizoen daarop verkenden ze de wateren rond de Balearen, maar kwamen tot de slotsom dat ze de Med veel te heet vinden. Daarom besloten ze terug te keren naar hun thuishaven. Die ligt niet in Nederland, maar in Frankrijk. La Roche-Bernard in Bretagne is een geweldige uitvalsbasis. Ze verblijven zo’n zes maanden per jaar op de boot en maken veel zeiltrips in dagtochten. Aan een Atlantische oversteek hebben ze geen behoefte en ook het Caribisch gebied trekt niet. Ze geven de voorkeur aan de afwisseling van zeilen en de omgeving op het land te verkennen, zoals ze dat vroeger deden met hiking of op de fiets. Wat erg helpt om vreemde havens aan te lopen is een speciaal zeilpasse-partout. Wie een vaste ligplaats heeft
in een van de deelnemende Franse havens kan voor 600 euro per jaar deze nautische variant van de museumjaarkaart kopen en die geeft in honderden andere havens het recht om twee nachten te verblijven. Dat zijn havens langs de Franse, Zuid-Engelse, Spaanse en Portugese kust. Dat passe-partout is zo een stimulans om vreemde havens binnen te lopen. In het begin durfden Hanneke en Kees alleen havens aan te doen die ook bij laagwater bereikbaar waren. Allengs hebben ze geleerd met getij om te gaan en durven nu ook in een bassin te gaan liggen waarvan de sluisdeuren dichtgaan bij laagwater. Kees roemt het veelvuldige Franse gebruik van de coëfficiënt die vrijwel overal in havens vermeld staan. “Je ziet aan het cijfer in een oogopslag of het spring- of doodtij is en alles wat er tussen zit.” De leercurve was steil, de afgelopen tien jaar. “Uitgeleerd raak je nooit”, zegt Kees, maar Hanneke nuanceert dat: “zélf zijn we wel uitgeleerd. Er zitten vast fouten in onze manier van zeilen, maar die halen we er zelf niet meer uit. Iemand anders die met ons zou meezeilen, zou ons daar op kunnen Bereid je voor met zeillessen en theorie, maar ga het vooral in praktijk doen…”
foto:© Bemanning Chirripo
wijzen.” Voor starters hebben ze welgemeend advies: “Dóen!
Tip aan beginners: ga het vooral dรณen!
MARIFOON ALS ZWITSERS ZAKMES De Standard Horizon GX6000E is zo veelzijdig als een Zwitsers zakmes. Het is een volledige klasse D-DSC combi-marifoon met AIS ontvanger, intercom, loudhailer en GPS ineen. De marifoon beschikt over alle internationale marifoonkanalen, met voor binnenlands gebruik ATIS en kanaal 31. De GX6000E heeft tevens position polling en DSC-groupcalls. Met de geı̈ntegreerde voicerecorder kun je 2 minuten terugluisteren en (weer)berichten opnemen. De AIS-ontvanger waarschuwt als een schip te dichtbij komt. De marifoon is tevens bruikbaar als GPS. En er is meer… Adviesprijs € 605,00. www.true-heading.nl
GEKTE OP ZEE ‘Een kleine geschiedenis van gekte op zee’ luidt de ondertitel van het boek Het noorden verloren. Auteur Nic Compton beschrijf verhalen uit de maritieme historie over krankzinnigheid aan boord en hallucinaties. Weken op een schip met louter zee als omgeving, kan een negatieve invloed hebben op de menselijke geest. Boeiend boek voor wie nog een helder brein heeft… Uitgeverij Hollandia. Prijs 19,99 euro. www.hollandia-boeken.nl
ZILTESPULLEN VOGELPERSPECTIEF Het bedrijf Flying Focus van Herman IJsseling is gespecialiseerd in luchtfotografie. Elk jaar wordt het beste van
het
werk
gebundeld
in
kalenders,
ver-
deeld over verscheidene thema’s. Veel scheepvaart, maar ook prachtige beelden van de Wadden vanuit vogelperspectief en van vuurtorens in Noordwest Europa. Formaat 24 x 34 cm. Prijs ₏13,50. Te bestellen via www.flyingfocus.nl
NIEUWE IMPORTEUR SABB Bakker Protech Marine Service in Warmond heeft het importeurschap van Sabb Diesel overgenomen van Allpa Marine Equipment in Nijmegen. Allpa wil zich meer concentreren op nautische uitrusting en toebehoren. De huidige lijn van de Noorse motorenproducent loopt van 30 tot 830 pk. Bakker Protech heeft ook onderdelen van het Italiaanse FNM en Renault Couage overgenomen van Allpa. www.bakkerprotech.nl
KALENDER VOL WIND EN ZEILEN
Al ruim 30 jaar is Engelsman Rick Tomlinson actief als watersportfotograaf. En al die jaren brengt hij een jaarkalender uit met het beste van zijn werk. De nieuwe editie 2019 is via zijn website te koop. De kalender meet 56 x 42 cm en bevat twaalf schitterende zeilfoto's. Prijs voor Europa inclusief standaard post verzending: 30 pond. www.rick-tomlinson.com
PRIJS VOOR SPINLOCK Tijdens de Mets vakbeurs zijn weer prijzen toegekend aan nieuwe producten. De Sail Sense van Spinlock werd categoriewinnaar. Het is een ‘elektronisch logboek’ voor zeilen; een sensor die in het zeil wordt genaaid en gegevens meet en vastlegt. Zoals bewegingen, hoe lang je over stuur- dan wel bakboord zeilt, UV blootstelling, etc. Met een app via Bluetooth uit te lezen. www.spinlock.nl
ZILTESPULLEN REISKOOKBOEK Vertrekkers Robert en Anneke zeilen de wereld rond. Thuisblijvers vroegen steevast: “Wat eet je dan onderweg?” Daarom hield Anneke een blog bij en maakte daarna het reiskookboek ‘Food on a boat’. Met meer dan honderd praktische en smakelijke recepten. En verder tips over het koken aan boord, het bewaren en conserveren van vis en groente, informatie over lokale gerechten en gebruiken, reisverhalen en anekdotes. 136 pagina. Prijs €19,95. Of €15,95 als e-boek via www.foodonaboat.nl
CAPE HORN SAILS De Chileense zeilster Antonia maakt onder de naam Cape Horn Sails met lokale ambachtslieden met de hand producten, als portemonnees en notitieboeken. Ze verwerken leer en ook oude zeilen van Kaap Hoorn-zeilers. Cape Horn Sails is in Nederland exclusief verkrijgbaar via Sailspecials, maar let op, het gaat om kleine oplages. Wie een exclusief cadeau zoekt, kijkt op www.sailspecials.nl/capehorn.
fotoŠ anning Janna Foto:Bem Š Bemanning Janna
ZILTEWERELD
ATHERAS - Griekenland Met hun 24 voets Cornish Crabber Janna komen Matty Lupker en Ron Tersmette op plekjes waar de meeste andere zeiljachten moeten afhaken. Zo liggen ze hier voor anker vlak voor het strand van Atheras, op het Griekse eiland Kefalonia.
Matty Lupker en Ron Tersmette groeiden beiden niet met zeilen op. Ron: “Rond ons dertigste huurden we een Valk op de Friese meren. Langzaamaan breidden we ons vaargebied uit en de huurbootjes veranderden mee. In 2013 kochten we onze eigen boot. De keuze voor de Janna, een Cornish Crabber, was deels ingegeven door liefde op het eerste gezicht. Het is een prachtig authentiek scheepje van zeven meter met veel hout en bruine zeilen. Het ademt sfeer. En destijds paste het ook prima bij ons favoriete vaargebied, de Waddenzee. Twee jaar later vertrokken we voor vier maanden naar de Oostzee. De geest was uit de fles! In 2017 gaven we huis en haard in Nijmegen op, zegden we onze banen op en deden we vrijwel al onze spullen weg. In april 2017 voeren we Kollum uit, een begin van een nieuw leven.”
LANG ZEILSEIZOEN Matty en Ron zeilden zuidwaarts, veelal in dagtochten. Door de geringe diepgang van de Janna konden ze in Bretagne de ‘shortcut’ via de rivieren en kanalen nemen. Ook bij Bordeaux gingen ze weer landinwaarts, via het Kanaal du Midi kwamen ze in de Middellandse Zee. Langs de Franse zuidkust zeilden ze naar Italië, waar ze veel langer doorzeilden dan gepland.
foto’s: © Bemanning Janna
AUTHENTIEK SCHEEPJE
ZILTEWERELD
Luf Island
38.2°N
020.2°E
Rampetamper
www.ziltewereld.nl Matty: “Eind oktober was het nog steeds zomers met veel zon en temperaturen rond de 20 graden. Het leek of het vaarseizoen hier geen einde kende. Waar we aanvankelijk nog dachten bijtijds een haven te moeten zoeken om te overwinteren, besloten we om door te varen tot het niet meer verder ging. Uiteindelijk overwinterden we in de buurt van Rome, en ook in de koude maanden met sneeuw aan dek bleven we gewoon aan boord wonen.
GEEN ONMOGELIJKE OPGAAF Ron vervolgt: “Ondanks Hollandse weersomstandigheden beviel het ons prima op onze Crabber, terwijl leven op een zeven meter bootje volgens velen vooraf een onmogelijke opgaaf leek. Inmiddels zijn we anderhalf jaar en vele avonturen verder. Onze bemanning is onlangs uitgebreid met Captain Jack, een Jack Russell uit het asiel in Argostoli (Kefalonia). De tocht naar Atheras werd zijn zeedoop als Crabber bemanning...” www.ronenmatty.wordpress.com
colofon
Zilt Magazine is een uitgave van Zilt Media Producties in Amstelveen
REDACTIE redactie@ziltmagazine.nl
ADVERTEREN Paul Pekelharing adverteren@ziltmagazine.nl 06 54983666
AUTEURSRECHT De inhoud van Zilt Magazine mag op geen enkele wijze worden overgenomen zonder
bemanning
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Zilt Magazine wordt gemaakt door: Ruud Kattenberg Sjors van der Woerd Laurens van Zijp Michiel Scholtes Henk Huizinga Sonja Muller en talloze opstappers‌
abonneer je gratis