38
- 28 mei 2009
foto:© Sjors van der Woerd
nummer
Zeilwherries: laag op het water - Door de ogen van: ‘Winner 1220 hoef je niet te ontzien’ - Eenhoorn koerst naar de Kreupel - Wereldreis neemt onverwachte wending - Lieren: extra spierballen - Lezers over antifouling
reflectie...
Twaalfde Man?
Zilt
38/2009
Bij voetbalwedstrijden kennen ze hem al lang. Juichend en toeterend slaat hij geen thuiswedstrijd over. Zweept hij zijn ploeg op tot hoogtes die voor elf man onbereikbaar zijn. Maar stel je nu eens voor, dat die twaalfde man deel wordt van die andere elf in het veld. Dat hij zich direct met het verloop van de wedstrijd mag bemoeien. Technisch los je dat gemakkelijk op. Je deelt gewoon een paar duizend kastjes met druktoetsen uit. En vervolgens bepalen de meeste stemmen in welke hoek Klaas Jan Huntelaar de penalty schiet. Natuurlijk krijgt niet iedereen stemrecht, je moet wel deskundig zijn. Daarom is dat voorrecht uitsluitend gereserveerd voor diegenen die Soccer Challenge 3, Championship Pro of World Cup 2010 op hun computer hebben ge誰nstalleerd. Onzin natuurlijk, zou je denken. Het is immers onbestaanbaar dat een belangrijke sportwedstrijd op die manier wordt be誰nvloed. Of toch niet? Twee weken geleden viel er een persbericht in onze mailbox. Het vertelde nog eens hoe succesvol de Volvo Ocean Race Game is. Hoe dagelijks tweehonderdduizend deelnemers op hun computer hun eigen virtuele race tegen elkaar zeilen. Geholpen door razendknappe techniek die ook nog eens zijn oorsprong in Wormerveer vindt. Maar eigenlijk ging het daar niet echt om.
Het succes was aan een nieuwe fase toe, zo meldden raceorganisatie en softwaremaker. Dus besloten ze bij de start van de 7e etappe, de computerzeilers een echte boot te geven. Sinds dat moment wordt de tactiek aan boord van de Green Dragon bepaald door de gamers. Bij meerderheid van stemmen maar dwingend. Want alleen als er zwaarwegende veiligheidsoverwegingen zijn, mag de echte schipper de virtuele zeilers overrulen. Tenminste, als hij zich daar achteraf wel voor verantwoordt. Even dachten we aan een grap. Ten onrechte zo bleek al snel. Maar terwijl om ons heen het internet gonsde van enthousiasme, raakten wij onze verbazing niet kwijt. Komt oceaanracen werkelijk in een volgende fase, zoals de bedenkers beweren? En willen we dat dan op deze manier? Of zien sommigen de oceanen slechts als een filiaal van Avonturenpark Hellendoorn? Als de ultieme 3D-versie van Zeilen 2.0? Maar vooral vroegen we ons af, of een raceorganisatie die zoiets faciliteert, zichzelf, de sport en de zee nog wel echt serieus neemt. Wat ons betreft mag dat extra bemanningslid nog ruim voor het eind van de wedstrijd een rode kaart krijgen.
Zilt
38/2009
foto: Š Carlo Borlenghi/Rolex
DOWNLOAD Ook in de Middellandse Zee is het zeilseizoen weer in volle gang. En natuurlijk is dat voor fotograaf Carlo Borlenghi aanleiding om zijn wetsuit weer uit de kast te halen. Voor de foto van de 12 Meter Varuna hoefde hoefde Carlo niet ver te reizen. In zijn thuisland ItaliĂŤ streedt een indrukwekkende vloot klassiekers om de Portofino Rolex Trophy. Het zorgt voor een lekker zomers bureaublad voor deze maand.
BUREAUBLAD
in deze Zilt... Z
ilt
38/2009
2
Reflectie
4
Bureaublad
8
Lekker laag op het water - Een aparte tak van sport:
Een overpeinzing van de Zilt-bemanning.
Je zilte scherm voor de komende vier weken.
wherriezeilen.
18
Volvo Ocean Race
24
‘Terug naar de Kreupel
30
Zintuigen
32
Door de ogen van...
Terugblik op de 7e etappe.
Eenhoorn zet koers naar het vogeleiland.
Het gevoel van de zee in twee dimensies.
Winner 1220, ‘een boot die je niet hoeft te ontzien.’
42
Agenda Een maand vol races, tochten en evenementen.
44
Volière onder zeil Pleisterplaats voor zwaluwen.
48
In de Wind Zilt nieuws en wetenswaardigheden. Van iShares Cup en Groupama tot haperende gps-systemen.
60
Lezers over antifouling Praktijkervaringen: ‘of het legaal is weet ik niet, maar het werkt wel’
64
Gevangen in de agenda van de wind
74
Midweekritueel
76
Zilte Spullen - Opmerkelijk, handig of alleen
Een wereldreis neemt een onverwachte wending.
Over woensdagavondwedstrijden op dinsdag....
maar leuk? Je vindt het in de etalage van Zilt.
80
Extra spierballen...
86
Zilte Wereld
90
Bemanning - Zij maken Zilt.
Meer over lieren.
Jaloersmakende ankerplekken en inspirerende verhalen.
Weerbericht apart Met ingang van dit nummer verschijnt Zilts Zeilersweerbericht als losse bijlage bij Zilt.
Zilt
38/2009
Lekker laag op het water... Zilt maakt kennis met een wel heel aparte tak van sport:
foto: Š Laurens van Zijp
wherriezeilen
FOTO´s EN TEKST LAURENS VAN ZIJP
foto: Š Laurens van Zijp
“Zeil je een stukje mee?” vraagt Maarten Groot, illustrator, restaurateur, Eendracht-bootsman én liefhebber van scheehouten wherries. Zo'n vraag behoeft doorgaans geen bedenktijd. Nu wel. Voor mij ligt een 8 meter lange boot met een breedte die mij zorgen baart. Hooguit 1.20 meter... Bovendien zonder kiel. 'Wiebelig' is dan ook mijn constatering als ik instap. Het zeilt vreemd, zittend op de stuurbank, met twee stuurtouwen over je schouder. Je zit niet haaks op de vaarrichting aan de hoge kant, zoals je gewend bent, maar kijkt recht vooruit. De maat aan boord van een wherrie, in dit geval Maarten, bedient de grootschoot en de riemen.
Dat
laatste komt van pas als we overstag moeten. Te veel roer geven is fout. Alsof ik de handrem aantrek: de boot ligt meteen stil. Wherriezeilen vereist subtiel sturen, dat spreekt. Maarten pakt een riem en róeit de boot door de wind. Hij duwt de bamboe (!) rondhouten van het emmerzeil langs de mast, trekt de schoot aan en hup, de Waterlander versnelt zodra de wind het zeil grijpt. De wherrie helt, golfjes likken aan het boord. Wat je noemt lekker laag op water...
foto: Š Laurens van Zijp
Tijdens
de Hemelvaartwedstrijden op de Spiegelplas in Nederhorst den Berg is overstag gaan er niet bij. De wedstrijdorganisatie van WV de Spiegel heeft een op-en-neer baan uitgelegd. Halve wind naar de gijpton, waar de prachtig gelakte wherries in een sierlijke boog gijpen, om weer koers te zetten naar de finish.
'Sierlijk' is een woord dat past bij wherriezeilen, evenals 'stijlvol'. Dit staat mijlenver af van catamaranacrobatiek of zeezwerven, maar het is wel zeilen. De wherriebemanningen vormen een gevarieerd gezelschap. Enkele vaders met kinderen, een paar zeilkameraden en oudere echtparen.
Opmerkelijk attribuut aan boord is de picknickmand, zelfs op maat gemaakt. “Dat is toch wel de essentie van het wherriezeilen,” legt Maarten Groot uit, “roeien, zeilen, kamperen én picknicken doen we vaak. Met een paar boten een weekje naar Frankrijk of een paar dagen in De Weerribben; komende zomer gaan we naar Polen.' Wherriezeilen als 'Natuurlijk Zeilen' avant la lettre.
foto: Š Laurens van Zijp
Nader verklaard Maarten Groot vertelt meer over de scheehouten wherrie.
Naam “De naam slaat op de scheehouten die op de boorden van de wherrie zitten. Daartussen ligt de riem. Het zijn de voorlopers van de dollen. Zo'n scheehout is meteen een beveiliging. Als je met je riem ergens tegenaan slaat, breekt het scheehout af en blijven riem en spant heel. Vaak bewaar je in een laatje onder de doft (roeibank – red) een reserve-scheehout. Je zet het erin en je kunt weer door.”
Leeftijd en afkomst “Deze boten dateren van rond 1900. Het oorspronkelijke ontwerp is de Engelse Thames-skiff. In dorpen langs de Thames lagen grote verhuurvloten. Veel boten die uit Engeland komen, hebben een nummer op de boeg. Dat nummer vind je terug op alle onderdelen van de boot. 's Winters ging alles de loods in en in het voorjaar moest het bij elkaar passen, vandaar die nummering. Alle schepen zijn met de hand gebouwd, dus wat in de ene past, past niet in de andere. Er varen ongeveer veertig scheehouten wherries in Nederland; met de helft daarvan wordt regelmatig wedstrijd gezeild.”
Maten “De dubbelriems wherrie is circa 8 meter lang. De enkelriems wherrie meet 6,50 m. Breedte van beide types is ongeveer 1,10-1,20 m. De boten zijn overnaads gebouwd, voornamelijk in mahonie. De spanten zijn van gezaagd eiken of essen, en de kielbalk bestaat doorgaans uit pitch pine.”
Tuigage “Nederlanders hebben de wherrie na de oorlog onder zeil gebracht; in Engeland zie je dat niet. In de jaren zestig is het wherriezeilen verwaterd, maar in de jaren tachtig werd het weer opgepakt. De dubbelriems wherrie voert 10 m², de enkelriems 4 tot 7 m². Boven windkracht 4 moet je wel reven. Het tuig bestaat uit een emmerzeil met van origine bamboe giek (voetra) en bovenra. Sommige rondhouten zijn van vurenhout en spruce. Bamboe is ideaal: licht en sterk.”
foto: © Laurens van Zijp
Het zeilen “Halve wind zeilt een wherrie als de brandweer. Dan ga je een Finnjol voorbij. Aandewind kom je tot 75 graden en dan houdt het op. Er zit geen fok op, dus als je overstag wilt, draai je met de kop in de wind en dan lig je stil. Met een riem roei je de boot door de wind. Daarna zet je de giek en de ra aan de andere kant van de mast, berg je de riem op en trek je de schoot aan. Je mag maar een paar roeislagen maken.”
Vereniging “In 1990 is Het Zeilend Scheehout opgericht, de Nederlandse vereniging tot behoud van zeilwherries. Z
ADVERTENTIE
Sprinten naar Europa
foto’s: © Rick Tomlinson/Volvo Ocean Race
De term 'sprint' viel al eerder tijdens deze Volvo Ocean Race, maar zelden nog zo terecht als voor de 7e etappe van Boston naar het Ierse Galway. En dan niet alleen vanwege de afstand – nog altijd ruim 2500 mijl - maar vooral omdat het grootste deel van de etappe op topsnelheid werd afgelegd.
Na
het vertrek uit Bostom begint de etappe redelijk rustig met het verplicht passeren van twee afgekaderde gebieden. Een om walvissen te behoeden voor VO70's, een variant van VO70's beschermen tegen ijs... Naast de verplichte hindernisroute kenmerkt slecht zicht en een vloot die aan elkaar gewaagd is, die eerste duizend mijl. Het eind van dat traject wordt gevormd door een scoringsgate. Telefonica Blue incasseert daar de bonuspunten door als eerste over de denkbeeldige scoringslijn te gaan. Met niet meer dan 40 seconden voorsprong op Puma. “Tijdens dat eerste deel van de etappe toonde onze boot zijn ware potentie,” legt Bouwe Bekking achteraf uit. “Maar het was nagelbijten tot het einde. De laatste twee uur heb ik zelf gestuurd met de beste trimmers aan de schoten en de rest van de bemanning met hun benen overboord.”
foto’s: © Volvo Ocean Race
Agressief Met 1500 mijl open oceaan voor de boeg komt de etappe vanaf dat moment in een nieuwe fase. Het defensieve varen, waarbij de tactiek vooral werd bepaald door het doen en laten van de tegenstanders, maakt plaats voor een meer agressieve aanpak. Daarbij worden de teams geholpen door de toenemende wind die de windmeters geregeld tot boven de 30 knopen laat uitslaan. De navigators hebben er bovendien een opgave bij. Voortdurend balanceren de boten op de grens tussen de koude Labradorstroom en de warme Golfstroom. Dat betekent niet alleen een temperatuurverandering van soms wel 15 graden, maar ook het verschil van twee knopen stroom mee of tegen en meer wind naarmate het water warmer is. Doordat de koers ruim bezeild blijft en het water relatief vlak is, behalen de boten de hoogste gemiddelden sinds lange tijd. Dagen achter elkaar klokken ze etmaalafstanden van 400 mijl of meer. De beslissing wordt
geforceerd door de passage van een koufront. Een deel van de vloot, aangevoerd door Ericcson 4 kiest ervoor om het front tegemoet te varen om eerder te kunnen profiteren van de windshift na de passage. Het zal de winnende tactiek blijken, maar tot op het allerlaatste moment blijft het spannend. Uiteindelijk trekt Ericcson 4 aan het langste eind. Op de voet gevolgd door Puma en - heel verrassend - Green Dragon, de lokale helden op weg naar hun thuishaven.
Delta Lloyd Met elke aanpassing aan de boot en het team lijkt team Team Delta Lloyd weer een van zijn korte voorbereidingshandicaps in te leveren. De stijgende lijn van het gedeeltelijk Nederlandse team wordt ook tijdens de 7e etappe doorgezet. Onderweg voert de zwarte boot het etappeklassement zelfs korte tijd aan. Jammer genoeg gooit een gescheurde A6 - het meest belangrijke assymetrische voorzeil – roet in het eten. Uiteindelijk bereikt Delta Lloyd de finish in Galway als vijfde. De beste prestatie in een etappe tot dusver.
Schade Ondanks het stormachtige verloop van een groot deel van de etappe, komen de boten relatief ongehavend uit de strijd. Toch valt er voor de walteams in Galway genoeg te doen. Veel kleinere schades ontstonden al tijdens de eerste dagen van de etappe toen de teams een geduchte tegenstander hadden aan de talloze kreeftenkooien voor de kust van Maine. Geholpen door het slechte zicht, de zeegang en de hoge snelheden van hun tegenstanders, wonnen de markeringsboeien vaak. Keer op
keer verstrikten boeilijnen zich om kielen en zwaarden en niet zelden lieten ze flinke littekens achter. Een veel grotere tegenslag incasseerde Ericcson 3 dat twee dagen na de start een aanvaring met een walvis had. Het kostte het Scandinavische team niet alleen een van hun steekzwaarden en een flinke hap uit de kielvin, maar ook elke aspiratie op een hoge klassering. Voldoende voor de pechprijs was het niet. Die twijfelachtige eer ging dit keer naar Puma. Surfend op topsnelheid werden de enorme krachten een van de roeren van de Amerikaanse boot te veel. Puma zeilde de etappe uit met het resterende roer en eindigde desondanks op een fraaie tweede plaats.
Een maand te gaan Met de nieuwe zege van Ericcson 4 en nog slechts twee havenraces en twee korte etappes te gaan, lijkt de eindoverwinning Torben Grael en zijn team nauwelijks meer te kunnen ontgaan. De Braziliaanse schipper heeft in het totaalklassement een voorsprong van 14,5 punt op Bouwe Bekkings Telefonica Blue. Met nog maar 32 resterende punten te verdelen, begint ook Bouwe aan zijn kansen te twijfelen: “Zoals gebruikelijk blijven we proberen om elke etappe te winnen. Aan de andere kant moet je ook zo realistisch zijn dat het moeilijk gaat worden. Maar er zijn bij zeilen wel raardere dingen gebeurd...� Z
ADVERTENTIE
foto © Michiel Scholtes
Een paar jaar geleden ontstond de Kreupel als een kunstmatig eiland in het noordelijk IJsselmeer bij Andijk. Dit jaar promoveerde de vogelbroedplaats tot ‘natuurhaven’. Michiel Scholtes keerde terug en onderzocht wat die term dat betekent.
FOTO’S EN TEKST MICHIEL SCHOLTES
Een
streep zand in het IJsselmeer, oevers zwart van de aalscholvers, wolken meeuwen onder een klare hemel in januari. Zo zag vogeleiland de Kreupel er uit in de winter 2005. Betonning lag er niet. Bewaking was er niet. We naderden het nieuwe eiland vanuit het noordoosten en lieten het anker vallen in twee meter water. De laatste tachtig meter roeiden we met de rubberboot naar het verlaten haventje aan de oostpunt. Maar goed ook, voor de havenmond kon je met de peddel de bodem loden zonder natte handen te krijgen. We raakten wat palen aan en bedachten dat we misschien de eerste zeilers waren die contact maakten met dit vogelreservaat.
Volgens
Staatsbosbeheer is de Kreupel intussen een succes. Behalve de gebruikelijke vogelsoorten broedt er een omvangrijke kolonie sterns. Vanuit het oogpunt van ‘natuurschepping’ moeten er eigenlijk geen mensen heen. Maar ook watersporters willen naar deze nieuwe bestemming, door beleidmakers tegenwoordig een ‘vaardoel’ genoemd. Hoe verenig je vaardoel en vogelbelangen? Discussie. Voorstel. Nog meer overleg. Resultaat? Een ‘Natuurhaven’ waar je kunt afmeren, maar die geen toegang geeft tot het eiland zelf.
Voorgekookt
foto © Michiel Scholtes
Wat is er over van de wilde toestand in 2005? Het eerste wat opvalt zijn de pictogrammen op de palen bij de ingang, ongeveer dezelfde als op de balkons van treinen: niet hard mobiel bellen, geen open vuur maken, enzovoort. Het vertrouwen in de natuurminnende watersporter is bij de beheerder blijkbaar niet groot. Het tweede is de wonderlijke wijze waarop de steigerplanken zijn gelegd: om en om uitstekend naar links of rechts waardoor gewone stootwillen geen bescherming bieden. Dat doen ze wel langs zo’n 20 procent van de steigers (westkant) die zijn voorzien van horizontale balken. Het is daar ruim 2.5 m diep, je ligt er prima. Overal elders is het erg ondiep (< 1 m),
daar gaan nog heel wat jachten vastlopen. Wat is nou de bedoeling van de 80 procent steigerlengte waaraan je niet fatsoenlijk kunt aanleggen? Een steiger loopt helemaal van noordwest naar zuidoost en eindigt in een rond plateau, groot genoeg voor een orkestje en een dansje. Daar mogen zeilers zichzelf uitlaten. Het derde wat opvalt is het huisje in de zuidwestelijke hoek, hevig beschermd met hoge en puntige hekken, alsof de Nederlandse Bank er zijn goud bewaart.
Goed,
het uitzicht rondom is mooi en bij westenwind hoor je het gekwetter van duizenden vogels. Verder begrijp ik best dat je niet door een sternkolonie moet banjeren. En in voor- en najaar als er weinig jachten liggen, zal het er prettig eenzaam zijn. Maar het geheel is zo bedacht. Zo voorgekookt. Zo weinig vrij. De bedenker had de mens liever helemaal geweigerd en heeft, toen dat niet kon, van hout en steen een keurslijf gecreĂŤerd. Waarom niet al die steigers er uit gerost, het huisje afgebroken, het hek gesloopt, de haven uitgebaggerd? Maak er een open kom van. Sta vrij ankeren toe. Er is dan slechts plaats voor een handvol jachten, maar de opvarenden zullen altijd allemaal echte natuurliefhebbers zijn.
Aanloop
foto Š Michiel Scholtes
De aanloop vanuit het zuidoostkwadrant vraagt wat aandacht. De oostkant van de Kreupel grenst bijna aan de ondiepte de Hop waarboven maar anderhalve meter water staat, Vroeger stond de Hop vol visstokken, als een verdronken bos. Maar die visserij is door veelvormig wanbeheer ter ziele. Nu is de Hop gedekt door vier blinde kardinalen. Op krap een mijl ZZO van de Natuurhaven ligt de zuidkardinaal, op krap een halve mijl ZZO de westkardinaal. Houd beide aan stuurboord, vooral als de Hop lagerwal is. Vervolgens stuur je noordelijk op de Natuurhaven, aan het oostelijke puntje van de Kreupel. Houd de golfbrekers van de Natuurhaven aan bakboord. Vlakbij gekomen, blijken er in de golfbrekers rondom wel zeven openingen te zitten. Voor zes van die gaten â&#x20AC;&#x201C; allemaal heel ondiep - staat een rood-wit-rood bord: verboden invaart. Laat het dichtstbijzijnde gat aan bakboord. Het tweede gat, dat op het NO ligt, is het goede. Je draait tussen twee palen door naar bakboord de haven in. Volg je de golfbreker aan stuurboord, pas dan op voor het haaks op deze golfbreker staande dammetje (gedekt door twee rood-wit-rode borden). De aanloop vanuit het noorden is recht toe, recht aan. Houd de noordkardinaal van de Hop aan bakboord en stuur op de Natuurhaven. Eenmaal binnen kies je ligplaats aan het deel steigers dat daarvoor is ingericht. Z
ADVERTENTIE
ZINTUIGEN Hoe ruikt de zee? Hoe voelt een storm? Hoe klinkt een windstilte? Zelfs in onze multimediale wereld zijn er nog talloze schijnbaar onmogelijk te beantwoorden vragen. Maar dat weerhoudt ons er niet van naar antwoorden op zoek te gaan. Zintuigen in twee dimensies...
foto:Š Ruud Kattenberg
Lekker Nat Regen vermengt zich met buiswater. Een druppels vindt een onmogelijk geachte route langs de kraag van je ondoordringbare zeilpak. Langzaam en koud glijdt hij langs je rug. Mopperend kom je terug in de kuip. Of is zelfs die confrontatie met de elementen toch eigenlijk ook wel lekker?
foto: Š Lennart Noorlander
Vanaf nu zullen we geregeld een nieuwe of bijzondere boot aan je voorstellen. Het worden geen vaarimpressies of boottesten zoals je die misschien van andere media gewend bent. Het grote verschil is, dat onze eigen mening er niet toe doet. In plaats daarvan nodigen we telkens iemand uit van wie wij denken dat hij of zij recht van spreken heeft. Een zeiler met ervaring in vergelijkbare boten en affiniteit met de boot die we uitlichten. 'Door de ogen van...' noemen we dat. In de eerste aflevering stapt Michiel Poulie opde splinternieuwe Winner 1220.
Winner 1220
door de ogen
SAMENSTELLING SJORS VAN DER WOERD
van
Michiel Poulie
Michiel Poulie Een leven lang rond de wedstrijdbanen en twee Rondjes Atlantic via een opmerkelijke route (Zilt 14) maakten van Michiel Poulie een bekende zeiler. Ook voor de komende jaren staan weer lange zeereizen op het programma met zijn Bianca 111, een Scandinavische cruiser/racer uit 1984..
foto’s: © Zilt Magazine
‘Een boot die je niet hoeft te ontzien...’ De economische crisis laat de botenwereld niet onberoerd. Door terughoudende kopers en een ingestorte tweedehandsmarkt staan de omzetten van zelfs de meest gerenommeerde werven onder druk. Een ontwikkeling waarbij voorzichtigheid het logischerwijs vaak wint van de drang tot innovatie. Des te opmerkelijker is het dat het Nederlandse Winner Yachts zijn programma onlangs uitbreidde met een heel nieuw ontwerp. De 1220 komt net als de andere Winners van de tekentafel van Van de Stadt en Partners en voegt weer een meter toe aan het rijtje 9.50, 10.10 en 11.20. Het werd een ontwerp dat de werf omschrijft als cruiser/racer. Benieuwd naar zijn indrukken volgden we Michiel Paulie op zijn rondgang onderdeks.
Onder dek Pont Design tekende het interieur van de boot. Ontwerper Bart Jan IJsserman maakte als schipper een wereldreis op een 60 voeter. In een van de smalste 12 meter boten op de markt creëerde hij ruimte door het
toepassen van uitgekiende zichtlijnen en houtfineer met de nerf overdwars. Michiel: 'Die visuele geintjes doen me niet zoveel. Het is belangrijker dat een interieur vooral goed werkt als de boot vรกรกrt. Ik zie dat hier door een kenner naar een goede zee-indeling is gestreefd. Voor mij persoonlijk is de riante eigenaarshut voorin niet nodig, daar slaap je op zee toch nooit. En dat tweede toilet voorin hoeft voor mij ook niet. Wat ik erg goed vind zijn de twee langsbanken in de hoofdkajuit. Een daarvan is zelfs 2.10 meter lang. Met een slingerzeil zijn dat de allerbeste slaapplaatsen onderweg. Verder is het juist een voordeel dat de boot niet idioot breed is. Op een ruige zee loop je veilig door de boot. De goed geplaatste handgrepen zijn stevig en mocht je toch uitglijden, dan val je nooit ver. Dit is een heerlijke boot om in te apekooien.' Bij de kaartentafel kijkt Michiel kritisch. Hij voelt over de rvs randjes die het schuiven van de kaart moeten voorkomen en trekt aan de met leer versterkte elastieke band waaronder de kaart geklemd kan worden. 'Dit lijkt me een mislukte poging om iets mooi te maken. Het ziet er prachtig uit maar zoiets werkt natuurlijk niet. Gelukkig zijn dit soort dingen heel
makkelijk aan te passen, dus ik maak me er niet zo druk over. Hetzelfde geldt voor het glazen spatscherm bij de kombuis. Dat zou ik eruit slopen, als het al niet vanzelf kapot gaat. Maar de basis hier is goed. Rond de kaartentafel is voldoende ruimte voor inbouwapparatuur. De kaartenlade in plaats van de bekende klep is een goede vondst. En in deze ruime kombuis is op zee prima een warme hap klaar te maken. Michiel opent de kleine deur in het achterste toilet, een plek die de meeste zeilers als berging zullen gebruiken. 'Perfect dit, deze plek wordt mijn hut! Je kunt geen kant op in deze smalle nis, ideaal.'
Varen Het wordt tijd om te gaan varen. De condities voor IJmuiden zijn pittig. De windmeter kwispelt tussen 20 en 25 knopen en er staat een ongemakkelijke zee. Ideale omstandigheden om de 1220 eens stevig aan de tand te voelen vindt Michiel. 'Ik ben mijn zeillaarzen vergeten en dacht met dit weer natte voeten te krijgen, maar aan de wind zeilt de Winner niet alleen bijzonder hoog, maar ook nog eens opvallend droog. Er komt met deze golven geen spat aan dek. En we gaan hard. Ik moet aardig werken achter het grote stuurwiel. Het is even wennen dat het roer zo snel reageert op de kleinste correcties. Laten we kijken of het met één rif erin relaxter gaat.' Omdat alle lijnen naar de kuip lopen, zit het rif er snel in.
foto’s: © Zilt Magazine
‘Ik moet aardig werken achter het grote stuurwiel...’
'Prachtig, die deck lay-out. Hier is goed over nagedacht. Ik houd ervan als alles zo soepel loopt als hier, dat verhoogt je zeilplezier en je gaat er fanatieker door trimmen. En fanatiek trimmen kan deze boot wel gebruiken. Je voelt direct effect als je iets verandert. Maar af en toe voel ik nog steeds
‘Het is echt een boot die je niet hoeft te ontzien...’ een forse ruk aan het roer, het stuurwiel maakt soms een onverwachte zwieper.' Bij bouwnummer 1, waarop wij zeilen, blijkt de roeruitslag zeer klein te zijn en de bouwer heeft al besloten bij de volgende boten de overbrenging van stuurwiel naar roer anders in te stellen, waardoor stuurgedrag rustiger zal zijn. 'Ja, het lijkt me goed om hier nog wat aandacht aan te besteden. Dan kan misschien ook nagedacht worden over een iets betere ergonomie achter het stuurwiel, want bij helling kan ik me niet genoeg schrap zetten. Een paar balkjes op de kuipvloer en een steun achterop zijn makkelijk toe te voegen.' Michiel heeft zichtbaar plezier achter het stuur. Na een paar snelle overstagmanoeuvres vallen we af tot een ruime koers en glijden over de forse schuivers richting de havenpieren van IJmuiden. 'Ja, daar komt een vlaag. Haal áán die schoot. En nu, laat 'm gaan. Ik wil die
foto: Š Zilt Magazine
10 knopen zien op de teller.' Michiel zeilt de boot alsof het een Laser is, zijn tijd als KNWV verenigingstrainer is hij blijkbaar niet vergeten. 'Kom op mannen, werken jullie. Daar is de volgende vlaag. Schoot aan, en ja, nu weer los. Prachtig, 10,5 knopen, het is echt een boot die je niet hoeft te ontzien. Genieten dit...'
Om de kajuittafel Weer terug in de haven is het tijd voor een conclusie. Wat vindt Michiel van de Winner 1220? 'Als zeezeiler en liefhebber van onherbergzame gebieden stel ik hoge eisen aan een boot. Het moet je huis kunnen zijn maar ook nog goed kunnen varen, beide aspecten zijn voor mij even belangrijk. Je zult mij nooit tegen komen op een drijvende doos. Het concept van de cruiser-racer spreekt mij aan, ook voor het maken van lange zeereizen. Daarvoor lijkt de boot stevig genoeg gebouwd. De ingelamineerde schotten, binnenschaal en stalen kielwrangen geven de boot merkbaar veel stijfheid. Het weer van vandaag is perfect om de stijfheid te kunnen beoordelen. Ik heb in zulke omstandigheden wel met boten gevaren die als een vaatdoek aanvoelen, dat geeft een stuk minder vertrouwen. Het stevige hoofdschot van glasvezel draagt nu al bij aan de stijfheid, maar zal de boot ook op hoge leeftijd stijver houden.
â&#x20AC;&#x2DC;Niet-zeilers moeten deze boot niet kopen...â&#x20AC;&#x2122;
De Winner voldoet aan alle eigenschappen die ik belangrijk vind. Met een paar kleine aanpassingen en het weglaten van design-grapjes is het interieur goed bruikbaar op zee. En de boot zeilt goed. De trimmogelijkheden moet je echt gebruiken, juist dat spelen met de wind en het zeil geeft mij lol in het zeilen. Niet-zeilers moeten deze boot niet kopen.
Voor langer verblijf aan boord en lange zeilreizen is er weinig wat ik mis. De dieseltank van 150 liter is genoeg en watertanks van 350 liter zijn fijn, maar ik neem toch een watermaker mee. Die kan ik mooi kwijt in het voorste toilet, daar maak ik dan ook een werkbank in.
fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Š Zilt Magazine
Ik vind de lijnen van deze nieuwe Winner fris, strak en modern, het is een aantrekkelijke boot om te zien, met een sportieve uitstraling. Spectaculair of vernieuwend vind ik hem niet. Maar het is een goed uitgewerkt standaardconcept met innovaties op details. Door de kleinschaligheid van de werf zal de boot bovendien eenvoudig kunnen worden aangepast aan individuele wensen. Ik heb unieke eisen en die zijn in deze Winner 12.20 erg goed in te vullen.' Z
ADVERTENTIE
Juni 2009 4-5 juni 5 juni 5-7 juni 6 juni 6 juni 6 juni 9 juni 10-20 juni 8-13 juni 13 juni 12-13 juni 12-13 juni 12-14 juni 13 juni 13-14 juni 14 juni 19 juni 19-20 juni 19-21 juni 20 juni
63e HT-race, Harlingen-Terschelling. www.harlingerwatersportvereniging.nl 27e Nacht van Spakenburg, www.nachtvanspakenburg.nl Contest Cup 2009, Medemblik Start 8e VOR-etappe, Galway-Marstrand, www.volvooceanrace.org Delfzijl-Borkum-Delfzijlrace, www.kzrvneptunus.nl 40 mijl van Bru, Doublehanded zeilrace Bruinisse. www.40mijlvanbru.nl Delta Lloyd Gate Race en Strandfeest, Hoek van H. www.teamdeltalloyd.nl. Engelandtocht, www.wvlelystad.nl Zwitserleven Zeilweek, Catraces Texel. www.roundtexel.com. 32e Rondje Texel, www.roundtexel.com Hallberg-Rassy Regatta, Grevelingen. Bruinisse. www.nova-yachting.nl Braassem Zomerwedstrijden, www.braassemermeer.nl 75 jaar Pampus, Loosdrecht, KWVL, www.pampusclub.nl. Eenzame Noord, solorace, www.eenzamenoordrace.nl Markervuurrace, Muiden-Volendam, platbodems, www.knzrv.nl Start 9e VOR-etappe, Marstrand-Stockholm, www.volvooceanrace.org Rondje Noord-Holland, Pampus-IJmuiden, www.ysy.nl Zomerwedstrijden Grevelingen www.grevelingencup.nl 5e ONK First 31.7, Wemeldinge. www.first317.nl. Zes uur Westeinder, Alle klassen onder SW, www.wvschiphol.nl.
ZEILAGENDA 20 juni 20 juni 20 juni 20 juni 21-27 juni 25 juni 26 juni-5 juli 27 juni
Rondje Tiengemeten, Haringvliet, www.haringvlietwedstrijden.nl Driehoek Noordzee, Den Helder-Kirkwall-Farsund-Den Helder.www.kustzeilers.nl. HaHuHa Race, 200 mijl Harlingen-Hull-Harlingen. www.hwsv-harlingen.nl VKSJ Race, Edam, Klassieke scherpe jachten. www.vksj.nl Borkum-Helgoland-Regatta, www.borkum-helgoland.nl. Start 10e VOR-etappe, Stockholm-St. Petersburg, www.volvooceanrace.org Deltaweek, Zierikzee/Colijnsplaat. www.deltaweek.nl. Oud-Zeilend-Hout, Paterswoldsemeer. www.oudzeilendhout.nl
OPEN DAGEN, HAVENFEESTEN 5-7 juni 12-14 juni 20-21 juni 25-28 juni 26-28 juni 30 juni
Performance Boatshow, Marina Stellendam. www.salonayachts.nl Watersportdagen Willemsoord, Den Helder, www.willemsoordbv.nl Watersportfestival Loosdrechtse Plassen, www.watersportfestival.nl Marker Havenfeesten, www.mesmarken.nl Havendagen Terneuzen, www.havendagen-terneuzen.nl Open dag De Otter Loosdrecht, www.deotterloosdrecht.nl
Niet werkende link? Klik hier
Evenement opgeven? Mail naar agenda@ziltmagazine.nl
Volière onder zeil We zijn met de Deo Juvante, een Koopmans 66, op weg naar Madeira. Op dag 10, ruim 24 uur zeilen van onze eindbestemming, komt een boerenzwaluw aan boord uitrusten. Het beestje ziet er vermoeid uit. Mensenschuw is het niet, maar houdt toch een veilige afstand. Het drinkt wat water en pikt wat van het brood mee en zet na een goed uur rusten zijn reis verder. Groot is echter onze verbazing wanneer korte tijd daarna niet één, maar een twintigtal boerenzwaluwen op dek neerstrijkt. Ze zijn allemaal uitgeput en helemaal niet mensenschuw; ze komen zo op je hand zitten. De avond valt. Er wordt een soort nest gebouwd met alle vogels samen. Het lijkt wel een stort van pluimen, maar toch blijft er telkens eentje de uitkijk houden. De volgende ochtend, na een verkwikkende nacht, ruiken ze land en vertrekken één voor één. Wanneer we die middag aankomen in Quinta do Lorde vinden we toch nog twee dode zwaluwen aan boord. We hopen dat alle andere de eilanden of vaste land bereikt hebben. Z
FOTO’S EN TEKST BRUNO FLAMANT
ADVERTENTIE
NAZ HARLINGEN VIDEO
Noordkaper 22-31
Wanderer 34-37
KLIK EN VERGROOT JE VAARGEBIED
ADVERTENTIE
DE BESTEVAERS WORDEN EXLUSIEF GEBOUWD DOOR K&M YACHTBUILDERS. HET ONTWERP IS VAN GERARD DYSTRA & PARTNERS. K&M BOUWT OOK STADTSHIP EN ANDERE ALUMINIUM ZEILJACHTEN TOT 100 VOET.
WWW.KMY.NL
+31(0) 515 233 000
foto: © Team Heemskerk/www.sailshoot.com foto: © Mark Lloyd/Oman Sail
iShares Cup in Venetië Het iShares Cup circus trekt weer langs aansprekende Europese bestemmingen. Met meer boten en grote namen dan vorig jaar. Het eerste startschot voor de spectaculaire Extreme 40’s viel voor Venetië. Eind september zal opnieuw de Amsterdamse IJhaven worden aangedaan. De formule heeft zich inmiddels ruimschoots bewezen. Open catamaranwedstrijden op kleine banen die goed te volgen zijn voor het publiek. Of het evenement ook het sportieve succes is dat de organisatie graag claimt, valt echter te bezien. Of zijn wij de enige die ons vooral de beelden en zelden de naam van een winnaar herinneren? Waarschijnlijk zal deze schitterende foto daar geen verandering in brengen.
foto: Š Yvan Zedda
Groupama doet het weer
Groupama 3 van schipper Franck Cammas herinneren we ons nog van de spectaculaire videobeelden in Zilt 23. De poging om als snelste rond de wereld te zeilen moest toen ten zuiden van Nieuw Zeeland worden opgegeven door een afgebroken drijver. De brokstukken werden geborgen, gingen terug naar Frankrijk en verdwenen een jaar lang in een grote loods. Om er onlangs als splinternieuwe boot weer uit te komen. Later dit jaar staat het Rondje Wereld Record
INDEWIND
opnieuw op het programma. In de tussentijd doden Cammas en zijn mannen de tijd met trainen en het aanvallen van flauwekulrecords. Half mei sneuvelde op die manier de snelste tijd van Marseille naar - altijd lastig Carthago in TunesiĂŤ. Maar dat mag dan een weinig aansprekende route zijn, 458 mijl in net even meer dan 17 uur, blijft natuurlijk wel vlot. En leverde weer lekkere zeilbeelden op, zoals deze foto en de video aantonen.
Pampus 75 jaar oud Begin jaren dertig schreef de zeilbond een prijsvraag uit. 'Voor het ontwerp van een halfgedekt kieljachtje met 16 m2 doek, met voldoende snelheid en beweeglijkheid...' Zo omschreef mr. J. van Vollenhoven de Pampus in 'Wat zeilt daar? - een schepenschouw van jachten'. De Pampus moest het gat vullen tussen de 12 m2 Sharpie en de Draak. De Zestienkwadraat met zijn lattenbouw werd niet als kandidaat gezien. Het zeiloppervlak werd trouwens bepaald door belastingmaatregelen: voor meer zeiloppervlak moest 'personele belasting' worden betaald. Ontwerper De Vries Lentsch won de prijsvraag en in 1934 verscheen de eerste Pampus op het water. Sindsdien is het schip telkens op details verbeterd. Het meest ingrijpend was een moderner zeilplan dat in 1995 werd doorgevoerd. Deze maand viert de Pampus zijn 75-jarig jubileum op Loosdrecht. Belangrijkste maten:6,67 x 1,69 x 0,80. Grootzeil 14,5 m². Genua 6,06 m².
Sevenstar Contest Cup Van 5 tot 7 juni is de 6e Sevenstar Contest Cup. Met Medemblik als uitvalsbasis zeilen de Contesteigenaren in dat weekend wedstrijden of toertochten op het IJsselmeer. Het evenement heeft feestelijk programmaonderdeel: op zaterdag wordt het 50-jarig bestaan van Contest Yachts gevierd.
INDEWIND Campagne Veilig varen doen we samen Met de onthulling van grote billboards startte vrijdag 22 mei in Vianen een nieuwe landelijke campagne, getiteld Veilig varen doen we samen. Doel is de veiligheid te vergroten door binnenvaartschippers en watersporters meer bewust te maken van elkaars aanwezigheid op het water. De billboards roepen bijvoorbeeld recreatieschippers op vaker achterom te kijken om zo uit de dode hoek van achterop komende schepen te blijven. Stuurboordwal houden en gedrag in sluizen zijn andere speerpunten. Er zijn ook nieuwe folders met vaartips. Eerder dit jaar is de dvd Veilig varen doen we samen uitgebracht.
Nieuwe ligplaatsen Jachthaven Bruinisse De ligplaatscapaciteit aan de Grevelingen neemt flink toe. De Jachthaven Bruinisse wordt uitgebreid van de huidige 600 ligplaatsen naar 1400 in de nabije toekomst. Een deel van de uitbreiding is dit voorjaar in gebruik genomen. Tussen de bestaande haven en de nieuwe komen allerlei voorzieningen voor de ligplaatshouders en passanten.
Vrees voor haperende gps ongegrond De Volkskrant van 18 mei schetst in het artikel ‘Vrees voor haperende gps’ een somber beeld over het gps-systeem, waarmee iedere zeiler de juiste haven aan de overkant vindt. Volgens Jac Spaans van het Nederlands Instituut voor Navigatie, is het verhaal wel heel kort door de bocht. De Volkskrant en andere media baseren zich op een recent gepubliceerd rapport van de Amerikaanse Rekenkamer GOA (www.gao.gov/new.items/d09670t.pdf) en harken daaruit een aantal statements bij elkaar, zoals het omleiden van intercontinentale vluchten en het alom de weg kwijtraken. Als oorzaken worden de ouderdom van een groot aantal satellieten genoemd en grondstations die dreigen uit te vallen. Daarbij loopt het lanceren van de nieuwe satellieten fors vertraging op door technische problemen en bezuinigingen. Volgens prof. ir. Jac Spaans, emeritus hoogleraar en gps-deskundige bij uitstek, zijn de statements wel juist geciteerd, maar gelden ze alleen, zolang het beleid niet wordt bijgestuurd. “De aanbevelingen die het GAO heeft gedaan zijn juist bedoeld om de zaak weer op de rails te krijgen. Er bestaat bij huidig beleid een kans van 20 procent dat het aantal satellieten in de jaren 2010 - 2012 onder de 24 zakt.” “Voor de pleziervaart zal dat weinig problemen geven. De antennes aan boord hebben meestal een vrije horizon en dan heeft de gps-
INDEWIND
ontvanger toch meestal minimaal vier satellieten. Voldoende voor een juiste plaatsbepaling. Als je de ontvanger instelt op twee dimensionaal en de ‘hoogte vast’ heeft de ontvanger zelfs al aan drie satellieten genoeg. We zijn de laatste jaren natuurlijk erg verwend met 30 satellieten, zodra het aantal zakt onder de 24, zullen vooral veel andere gebruikers daar last van ondervinden.” David Goldstein, ingenieur in dienst van de Amerikaanse Luchtmacht en verantwoordelijk voor de technische ontwikkelingen van GPS, was op het laatste Europese Navigatie Congres in Napels evenmin pessimistisch. Weliswaar gaf hij toe dat fouten in de onlangs gelanceerde satelliet onverwachte vertraging veroorzaken, maar: “The problem poses no immediate problem for GPS users. Thirty GPS satellites are currently in orbit and broadcasting healthy signals; however, the full operational constellation for GPS only requires 24 satellites,” aldus Goldstein. HM
foto: Š Carlo Borlenghi/Rolex
Honderdjarige schoonheid
Dit bijzondere interieur hoort bij een van de oudste 12 Meters die nog in de vaart is. Cintra werd 1909 ontworpen door de legendarische Schotse jachtarchitect William Fife III. De boot bleek supersnel en incasseerde talloze prijzen in de eerste jaren na zijn tewaterlating. Na 1912 raakte de 12 Meter klasse echter in verval en verspreidde de vloot zich over de hele wereld. Na Cintra's laatste wedstrijd, de Round The Island Race van 1956, raakte de boot uit vrijwel ieders zicht. Pas in 1990 werd de klassieker, ergens op de Thames, weer ontdekt.
INDEWIND
In deplorabele staat. De romp ingekort, net als de ooit zo imposante mast. En zonder kiel, maar wel met een enorme stuurhut van twee etage's. Maar ook nog altijd drijvend... De restauratie, uitgevoerd in ItaliĂŤ, duurde negen jaar en bracht Cintra volledig terug in de staat waarin het schip in 1909 te water werd gelaten. In zijn tweede leven heeft de boot een aantal eigenaren gehad. Tegenwoordig is de honderdjarige eigendom van Gabriele De Bono, een Italiaan die zichzelf en zijn boot graag laat zien in de evenementen voor klassieke jachten rond de Middellandse Zee.
INDEWIND 4e Ha-Hu-Ha Dat staat voor Harlingen-Hull-Harlingen. Op zaterdag 20 juni start deze 200 mijls race, georgansieerd door de Harlinger Watersport Vereniging, in samenwerking met de Humber Yawl Club. Een unieke race die het veld - OCR gemeten en ongemeten jachten - over het Wad en de Noordzee voert. De start voor de terugtocht is op woensdag 24 juni in Hull. Er zijn prijzen voor de heenreis, de terugreis, line honours en de overall winnaar.
24-uurs Veerse Meer Op 6 en 7 juni organiseert WSV Arnemuiden voor de 13de keer de 24uurs van het Veerse Meer. De deelnemers in kajuitjachten moeten zo veel mogelijk mijlen bij elkaar varen tussen de keerpunten VM85 bij Oostwatering en VM5/6 bij de Zandkreeksluis. De start is op zaterdagmorgen 11 uur. Aanmelden kan tot twee uur voor de start in het havenkantoor of per e-mail: 24uur@jachthavenoranjeplaat.nl
6 Uurs Westeinder De Watersportvereniging Schiphol heeft een nieuw evenement op poten gezet: de 6 Uurs op de Westeinder. Op 20 juni moeten de deelnemers tussen 10 en 16 uur zo veel mogelijk mijlen maken op de Grote Poel. Meedoen kan met alle soorten zeilboten; ze varen onder SW-handicap.
ZILTE KLIKS
Wifistick IN de boot toegang tot WiFi hotspots
Marine Communication Specialists
Het meest overtuigende alternatief voor echt teak
KLIK voor meer informatie
foto:Š Sjors van der Woerd
Reacties op alternatieve antifouling Producenten van aangroeiwerende verf hebben het niet makkelijk. Voortdurend moeten ze balanceren op de dunne scheidslijnen tussen werkzaamheid, regelgeving en zorg voor de leefomgeving. Met jullie onderwaterschip als ultiem laboratorium. In Zilt 36 keken we naar alternatieven voor giftige verf. Het aanbod viel niet tegen. Maar werken die nieuwe producten ook werkelijk? Het antwoord op die vraag vind je over het algemeen pas, nadat je de verf een jaar lang onder je boot had. Ten koste van veel werk en een flinke subsidie aan de kassa van de watersportwinkel. Wij kozen voor een andere methode. We vroegen het aan de echte ervaringsdeskundigen: de lezers van Zilt. Het bleek een goede zet. De reacties zijn natuurlijk geen wetenschappelijk onderbouwd onderzoek, maar geven wel duidelijke trends aan. Op de volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s lees je de meest in het oog springende uitspraken. Maar minstens even interessant is het om de hele tekst van de e-mails te lezen. Je vindt ze door te klikken op:
download
download
Gevangen in de agenda van de wind Vertrekken is niet een en al onbekommerdheid. Soms krijgt een wereldreis een onverwachte wending. Dat ondervonden ook Maarten van den Broek en Marsha Wielemaker van de Vida Vagabunda. Het huis is verkocht, de banen zijn opgezegd. Op 1 juni 2008 vertrekken we uit Vlissingen voor een (wereld)reis van drie jaar. Maarten heeft al wat ervaring en voelt zich thuis op de Vida Vagabunda, een Breewijd 31. Ik voel me nog geen echte zeiler en moet me het ritme van de zee nog aanmeten. De eerste maanden van onze reis krijg ik niet cadeau. Onze uitgestippelde route moet ons aan het einde van het jaar via de Canarische eilanden en een Atlantische oversteek naar de Carieb brengen...
FOTO’S MAARTEN VAN DEN BROEK TEKST MARSHA WIELMAKER
Het
Kanaal heeft een aantal pittige tochten in petto. Zo vertrekken we voor het ochtendgloren uit Dover voor een lange dagtocht met een heerlijk noordenwindje. We eindigen hakkend aan de wind in Eastborne. In de hoge zee lijkt de Vida meer een duikboot, zo vaak verdwijnt de punt in de golven. Meer dan eens doet de wind niet wat voorspeld is. Halverwege een tocht krijgen we tegenwind met hoge golven en veel overkomend water, wat op mijn zenuwen werkt. Het weerbericht bekijken wordt voor mij een obsessie en een paar keer durf ik niet uit te varen, bang voor weer zoâ&#x20AC;&#x2122;n onbestendige tocht. Het gaat langzamer dan gepland. We willen zo snel mogelijk de dure Engelse havens achter ons laten. Ook willen we op tijd in Falmouth zijn om op het juiste moment de Golf van Biskaje te kunnen oversteken.
Meer
dan eens loopt Maarten weer naar het havenkantoor om een nachtje havengeld af te rekenen. Onder Wight varen we onze eerste nachttocht, die overigens zonder problemen verloopt. Een dag later krijgen we, zwaaiend achter onze mooring, de eerste storm over ons heen. In al mijn zenuwen roep ik dat als dit vertrekken is, het voor mij niet hoeft. Maar met het weer klaart ook mijn humeur op en we gaan stug verder. Op de rivier Fowey ontmoeten we Henk en Angela van de Mi Dushi. Samen varen we naar Falmouth waar Dennis en Ank van de Bodyguard zich ook klaarmaken voor een oversteek. We hoeven maar enkele dagen te wachten: het juiste weersysteem voor de oversteek komt eraan met noordwestenwind. Als het zover is, varen we gedrieĂŤn uit. Tijdens onze oversteek van vier etmalen over de beruchte Golf van Biskaje komen alle mogelijke weersituaties voorbij. Van heerlijk zeilen tot
windstilte. De laatste dag voor La Coru単a krijgen we windkracht 9 voor onze kiezen, schuin van achter. De Vida houdt zich prima en we zijn geen moment bang voor onszelf of de boot. Wel ben ik erg onder de indruk van het natuurgeweld en de rare schuivers die we soms maken. De laatste uren zijn bijzonder vermoeiend. Gelukkig verloopt de aanloop van La Coru単a verder zonder problemen. De andere boten zijn al in de marina en helpen ons aanleggen als we om 20.00 uur arriveren. We wisselen ervaringen uit en kruipen daarna uitgeput onder de wol.
Nu
deze grote stap is gemaakt staan er meerdere kleintjes op het programma. We willen via Madeira naar de Canarische Eilanden en de Carieb. We willen niet te veel tijd verliezen langs het Iberisch schiereiland, dus slaan we soms plekken over of vertrekken ergens eerder dan we zouden willen omdat het weer goed is. Ik voel me gevangen in een agenda die de wind bepaalt. Ook komen we niet uit met het budget, wat spanningen geeft. In Sines, de laatste haven aan de zuidwest kust van Portugal, maken we ons klaar voor de sprong naar Madeira. Na honderd mijl op zee zien we dat de verwachte tegenwinden veel eerder komen. We berekenen dat drie dagen motoren misschien net kan. Maar omdat we geen zin hebben in onzekerheden en tegenwind, besluiten we om te draaien en naar de Algarve te zeilen.
Tijdens de tweede nacht op onze terugtocht bevinden we ons ten zuiden van de beroemde kaap Sao Vicente. Ik heb wacht en maak een verkeerde inschatting van groene en witte lichtjes aan bakboord. Op het laatste moment roep ik Maarten naar buiten. In zijn onderbroek en nog wat
foto: Š www.vidavagabuna.nl
slaperig overziet hij de situatie, is plots klaarwakker en ontkoppelt de windvaan. Ik start de motor en vol gas draaien we de boot om. De Vida ploegt door de boeg- en hekgolven van het vrachtschip dat we vlak langs ons zien varen. Oef, dat scheelde niet veel. We kijken elkaar verschrikt aan. Ik begin te huilen en moet tot twee keer toe overgeven, niet omdat ik zeeziek ben, maar gewoon van alle spanning. We arriveren de volgende morgen in Lagos en komen daar op adem.
De
daarop volgende weken Je moet je gevoelens ankeren we bij Alvor. We hebben er direct kenbaar maken. een fantastische tijd, ontmoeten Samen naar nieuwe mensen en hebben een oplossingen zoeken... weerzien met de bemanning van de Mi Dushi. Samen maken we ons gereed voor Madeira, maar de nacht voor vertrek wordt Maarten erg ziek. Veel koorts en diarree; dat doet ons besluiten niet uit te varen. De Mi Dushi gaat wel. Als Maarten is opgeknapt dienen zich goede weersomstandigheden aan en voor de derde keer staan we op het punt van vertrekken, maar nu beken ik â&#x20AC;&#x2122;s morgens in tranen dat ik eigenlijk niet durf. We denken dan dat de meerdaagse overtocht het probleem is, maar later blijkt dat natuurlijk niet het enige. We proberen nog een ander plan: via de kust van Marokko naar de Canaries, maar amper twee uur op zee barst ik in huilen uit en moeten we omdraaien. Maarten ziet zijn wens om over te steken naar de Carieb in rook opgaan. Ik weet niet goed wat er aan de hand is, maar voel me allesbehalve prettig. Dat feit op zich spreek ik niet uit, wat natuurlijk de verwarring bij Maarten alleen maar groter maakt.
Achteraf besef ik dat ik meer tijd nodig had om te wennen aan het zeilen, ankeren en weer verplaatsen. Ik kon niet genieten van nieuwe plekjes en dacht alleen maar: waar kan ik boodschappen doen, is er een wasmachine, waar kan ik internetten? Om nog maar te zwijgen over: houdt het anker wel, komt er harde wind, liggen we wel beschut, is de haven niet boven
budget? Ik weet nu dat je al je gevoelens direct kenbaar moet maken, zodat je bij eventuele problemen samen naar oplossingen kan zoeken.
Langs
de zuidkust van Portugal en Spanje maken we andere plannen. We hebben afwisselend goede en minder goede dagen en brengen twee maanden door in Ceuta, een stukje Spaans grondgebied naast Marokko. Hier bespreken we wat we hebben meegemaakt en we komen tot de conclusie dat ik meer tijd nodig heb om te wennen. Het plezier is weg en dat moet zeker terugkomen. We besluiten de Middellandse Zee in te gaan en zo zonder tijdsdruk te kijken waar we naar toe zullen varen.
Eind
januari verlaten we Ceuta. We zeilen nu op goede dagen langs de Spaanse kust op weg naar de Balearen. Het is al lekker warm en ik voel me beter dan vorig jaar. Maarten heeft zich ook verzoend met de nieuwe plannen en we bespreken nieuwe routes die ons leuk lijken. Meer dan eens kwam de optie voorbij dat Maarten solo of met een opstapper naar de Carieb zou gaan, maar het belangrijkste is dat we samen willen varen. Dit betekent ook dat we met tegenslagen moeten omgaan. Voor ons staat flexibel omgaan met de route nu hoog in het vaandel, iets wat we moesten leren met vallen en opstaan.
De
afgelopen dag- en nachttochten hebben we genoten. Het plezier is terug, ik kan zonder zenuwachtig te worden weerberichten lezen en heb weer zin om samen mijlen te maken. Misschien zit die oversteek er dit jaar wĂŠl in. Z
Het plezier is terug, ik kan zonder zenuwachtig te worden weerberichten lezen en heb weer zin om samen mijlen te maken...
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
foto:Š Sjors van der Woerd
Wat de oorsprong is, weten we niet. Maar feit is dat vele honderden boten elke woensdagavond het water op gaan voor hun clubwedstrijden. Bij zeilvereniging het IJ in Durgerdam (foto) zeilen ze Amsterdamseigenwijs op dinsdag, maar daar lijdt het concept niet onder. Twee uur fanatiek zeilen en dan het clubhuis in. Want wat is een wedstrijd zonder een grondige nabespreking rond de bar? Heb jij ook een foto die gemaakt werd aan boord tijdens zoâ&#x20AC;&#x2122;n midweekse wedstrijd? Stuur hem dan naar redactie@ziltmagazine.nl
Hanse kantoor voor zuiderlingen West Yachting, de importeur van Hanse zeiljachten opende onlangs een tweede kantoor in Jachthaven de Batterij te Willemstad. De nieuwe locatie is bestemd voor zeilliefhebbers uit het zuiden van Nederland en uit BelgiĂŤ. Aan de steigers liggen verschillende Hanse-modellen klaar voor bezichtiging. De vestiging in Workum bedient het noorden van het land.
Bakskistfiets Di Blasi, de Italiaanse fabrikant van vouwfietsen, introduceert een nieuw model met een wel heel ingenieus vouwsysteem. De nieuwe R22 is volgens importeur Navimo met slechts twee handelingen en binnen vijf seconden klaar voor gebruik. Opvouwen gaat net zo gemakkelijk en daarbij is de Di Blasi de kleinste vouwfiets met 20 inch wielen. De wielbasis is 100,5 cm en samen met de grote wielen, zeven versnellingen en het verstelbare zadel zorgt dat voor comfortabel fietsen. Door toepassing van met glasvezel versterkt polyamide is het gewicht slechts 13,4 kg. Adviesprijs voor deze bakskistfiets is â&#x201A;Ź 749,-
ZILTE SPULLEN Kleine Zweed Het duurt nog even voordat de eerste Arcona 340 in het water ligt, maar voor wie niet wil wachten tot de natte Hiswa is hier vast de eerste schets van de nieuwe Zweedse cruiser-racer. De 34 voeter is een ontwerp van Stefan Qviberg, die met de grotere modellen Arcona een goede reputatie heeft opgebouwd op de Scandinavische wedstrijdbanen.
Lengte
10,4 m
Waterlijn
9,4 m
Breedte
3,45 m
Waterverpl.
4.800 kg
Kielgewicht
1.900 kg
Diepgang
1,95 m
De boot wordt gebouwd in Estland. Voor romp en dek wordt gebruik gemaakt van het vacu端minjectiesysteem met multi-axiale glasvezel, vinylester en divinicyl. Alle schotten zijn gelamineerd aan zowel romp als dek een een sterk geheel te krijgen. Een stalen framewerk met ingelamineerde wrangen brengt de dynamische krachten van kiel en tuigage over naar de romp.
De kiel heeft een loodbulb aan een gietstalen kielschacht die is afgewerkt met glasvezel om corrosie te voorkomen. Momenteel staat de Zweedse kroon er zwak bij, dus de euro-prijzen voor Arcona's zijn gunstig. Als je de boot zelf bij de werf ophaalt, zal de prijs voor de 340 rond de 135.000 euro liggen.
Breedband op zee Menig zeiler wil snel kunnen internetten op volle zee. De techniek is al enige tijd beschikbaar, maar de kosten en de afmetingen van de apparatuur hielden tot dusver geen rekening met de modale zeiler. Maar daar kan binnenkort wel eens verandering in komen. De TracPhone FB150 van KVH maakt gebruikt van het beproefde Fleet satellietsysteem van Inmarsat en onderscheidt zich door zijn uitzonderlijk kleine antenne die niet groter is dan een gemiddelde bloempot. Daarmee zijn satellietverbindingen mogelijk met een snelheid van 150 Kbps. Dat is nog altijd flink langzamer dan je verbinding thuis maar wel spectaculair sneller dan de bestaande oplossingen voor kleine jachten. Iets dergelijks geldt ook voor de tarieven. Goedkoop is het nog altijd niet, maar de prijzen zakken gestaag. De TracPhone FB150 werd onlangs voor het eerst in de Verenigde Staten getoond en zal daar in de loop van de zomer voor zeilers beschikbaar komen. In Nederland wordt KVH vertegenwoordigd door Holland Nautic.
Nederlandse binnenwateren op microSD Garmin komt met een digitale waterkaart met de binnenwateren van Nederland. Deze vectorkaart op (micro)SD toont de bevaarbare binnenwateren van Nederland, de Waddenzee, het IJsselmeer en de Zeeuwse wateren. De set kan gebruikt worden op Garmin maritieme plotters, de N端vi 550 en de handheld GPS-navigators, die voorzien zijn van een (micro)SD geheugenkaart uitsparing. De kaarten zijn gebaseerd op de gedetailleerde vaaratlassen van EuroCartografie in samenwerking met Watersportverbond. De vierkante centimeter vol kaarten kost 125 euro.
ZILTE SPULLEN Eigentijdse Contest De introductie van de Contest 62 is de werf uit Medemblik zo goed bevallen dat er nu aan een 57 voeter met deze moderne lijnen wordt gewerkt. Georg Nissen heeft in zijn ontwerp van de Contest 57CS het flush deck, de lagere opbouw en de kenmerkende raampartij van de grotere zus opgenomen. Directeur Arjen Conijn: “Naast kwaliteit, comfort en design hechten onze klanten steeds meer waarde aan performance. Ons uitgangspunt is dat onze schepen zowel in licht als in zwaar weer goed moeten presteren. Zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit hebben we een relatief licht schip weten te bouwen om tot optimale zeileigenschappen te kunnen komen.” De Contest 57CS wordt volgens de vacuüminjectiemethode gebouwd. Dit zorgt voor een lichtere en sterkere boot in vergelijking met de traditionele hand lay-up methode. Het 57 is voorzien van een modern tuigplan waarbij een gennaker of een code zero eenvoudig op een wegneembare boegspriet kan worden gevaren. Voor het interieur zijn er verschillende indelingen mogelijk. Ontwerpster Birgit Schnaase zorgde voor veel licht en ruimte benedendeks.
Gustav Morin/Ericsson 3/VOR foto:Š foto: Ruud Š Kattenberg
extra
Spierballen Kost het steeds meer meer moeite om het grootzeil te hijsen? Lukt het je nog maar net om de genua dicht te trekken? Misschien is dat wel het moment waarop je eens moet denken aan lieren met extra spierballen. Zilt doet wat rekenwerk aan de prestaties van lieren en vertelt je wat de consequenties zijn van elektrisch aangedreven lieren.
TEKST HANS MARTENS
Er komt een moment dat het familieschip met z’n tweeën wordt gezeild, en dat het sterke en handige maatje in de kuip dat de schoten zo lekker trimde, heeft bezigheden elders. Dus moet je zelf de schoten binnenhalen met lieren, die meestal aan de kleine kant zijn. Om het zeilen niet te verwarren met oefenen in de sportschool zijn er dan drie keuzes: meer kracht op de bestaande lier met een langere lierhendel, in plaats van 200 mm naar 250 mm. De goedkoopste oplossing, maar beperkt effectief. Duurder zijn lieren met een betere krachtoverbrenging die met minder inspanning meer kracht leveren. En tenslotte zou je de bestaande lieren kunnen voorzien van een elektrische aandrijving, of nieuwe elektrische lieren kunnen kopen.
Om die keuze te maken is het nodig te weten wat een lier kan en wat je ervan mag verwachten. Dat laatste is het makkelijkst, daarvoor geven alle fabrikanten immers de diameter van de drum, de overbrengverhouding - gear ratio- en de krachtoverbrenging -power ratio- van hun lieren op. Als we de keuzetabel van Lewmar hanteren, heb je voor een boot van 35 voet een twee snelheden type 44 schootlier nodig met een diameter van 87 mm. De gear ratio is normaal 2.4:1 en 7.6:1 in de tweede versnelling. Voor de power ratio zijn de getallen 13.9:1 en 44.8:1. De tabel van lierenproducent Andersen beveelt voor dezelfde boot de 40ST aan. Een lier met een drumdiameter van 76 mm en een overbrengverhouding van respectievelijk 1,3:1 en 6:1. De power ratio is 8,5:1 en 39,5:1.
Getallen De gear ratio geeft aan hoeveel lengte aan schoot je per omwenteling van de trommel binnenhaalt. In de eerste versnelling is dat bij de Lewmar lier 2 x π (3,14 )x 43,5 mm (straal) = 269:2,4 (gear ratio) = 112 mm. In de tweede versnelling, met een vertraging van 7,6:1, haal je met één omwenteling van de hendel 35,4 mm binnen. De Andersen lier haalt in de eerste versnelling (2π x 38) : 1,3= 183 mm binnen en in de tweede 40 mm. Iets meer dus dan de Lewmar lier.
De
krachtoverbrenging kun je berekenen met de formule: (twee keer lengte lierhendel : door de diameter van de drum) x overbrengverhouding. Fabrikanten hanteren hiervoor een standaardlengte van de lierhendel van 25,4 centimeter. Voor een lier met een trommeldiameter van 87 mm komt dat neer op (2 x 254 : 87) x 2,4= 14 kg. Als je op de hendel een kracht uitoefent van tien kilogram, dan maakt de lier daar 140 kilogram trekkracht van. Met een vertraging van 1:7,6 wordt die kracht vergroot tot 45 en trekt de lier 450 kg. Voor de Andersen lier is dit respectievelijk 85 en 395 kg. Iets minder dan de Lewmar. Officieel zouden we hier Newtons (N) moeten gebruiken, maar kilogrammen spreken in dit geval meer tot de verbeelding. Overigens zijn de uitkomsten theoretisch. Uit tests bleek dat lieren geen efficiĂŤntie van 100 procent te hebben. De beste lieren verliezen zoâ&#x20AC;&#x2122;n 20, de minder efficiĂŤnte wel tot 40 procent. De oorzaken van die verliezen hebben alles te maken met de zorgvuldigheid van de constructie en de afwerking van tandwielen en lagering. Ook het klemmechanisme van selftailing lieren werkt niet bevorderlijk. Om de schoot te laten klemmen, moet de diameter in de klemkop groter zijn dan van de drum. Hierdoor ontstaat veel spanning op de schoot en neemt de wrijving in de lier behoorlijk toe. Ondanks de verhalen over speciale vertanding enzovoorts.
Geen spierballen, maar drukknop Met deze getallen schiet je niet zo veel op, als je niet weet hoe hard de zeilen aan de schoten trekken en hoeveel kracht je zelf kunt uitoefenen op de lierhendel. Om met het laatste te beginnen: een jonge sterke man kan ongeveer 20 kg op de lierhendel uitoefenen, wordt hij wat ouder nog maar 10 tot 15 kg en een jonge vrouw tussen de 10 en 15 kg. Voor het berekenen van de kracht op de schoten gebruiken tuigers en lierfabrikanten een standaardformule. De uitwerking daarvan vind je bijvoorbeeld op de site van Harken: http://www.harkencompuspec.com. Laten we daarmee eens rekenen aan de 35 voeter uit ons eerdere voorbeeld.
FOK 26 m²
GENUA 35 m²
GENUA 45 m²
Windsnelheid in knopen
Belasting in kg.
Windsnelheid in knopen
Belasting in kg.
Windsnelheid in knopen
Belasting in kg.
30
487
20
292
5
22
35
868
25
455
10
90
30
657
15
202
20
358
We zien in de tabel dat tien knopen meer wind dus een verdubbeling van de belasting op de schoot betekent. Om de fok dicht te halen met 40 knopen wind heb je 20 kg op de lierhendel nodig bij de Lewmar lier. Met de Andersen nog een paar kilootjes meer.
Elektrisch Als spierballen het laten afweten, zijn elektrische lieren een uitkomst. Volgens Armin Geisler van Nautec, importeur van Andersen lieren, willen zeilers niet als eerste de schootlieren ombouwen, maar de vallier van het grootzeil op de mast, of op het kajuitdak. “Het hijsen van grootzeilen op wat grotere schepen kost nu eenmaal veel kracht en is veel vermoeiender dan de schootlieren doorhalen. Daarmee kun je nog spelen door even in de wind op te sturen.” Hij heeft wat dat betreft een kleine voorsprong op zijn concurrenten, want in de Compact serie van Andersen zitten elektromotoren met nagenoeg dezelfde diameter als de drum. Deze motoren worden direct onder de drum gemonteerd (afb.1) Daardoor kun je een bestaande lier op de mast elektrificeren of een lier op het kajuitdak waaronder het toilet of een slaapcabine zit. Alle ander fabrikanten leveren sets met motoren die onderaan de lier worden gemonteerd en daarvoor moet er voldoende ruimte zijn (afb2). Lewmar en Harken leveren al kits voor type 40 en Andersen begint bij de 28, een wat grotere lier.
Gevolgen voor het boordnet Het motorvermogen wordt natuurlijk aangepast aan de grootte van de lier, maar begint pas bij 500 watt. Onder belasting trekt zo’n lier bij 12 V dan tussen 30 en 40 A, dat zijn grote stromen. Om die te beteugelen zijn relaiskasten nodig en dikke kabels naar de accu. Die accu’s moeten die hoge stromen ook kunnen leveren. In eerste instantie lijkt het logisch om de lieren op te nemen in het startcircuit. De startaccu’s zijn immers gemaakt om kortdurend hoge stromen te leveren. De importeur van Andersen is het daar niet mee eens: “Een startaccu moet direct na het leveren van de stroom worden opgeladen, anders gaat hij kapot. Tijdens het zeilen gebeurt dat niet, daarom horen de elektrische lieren in het normale verbruikscircuit met semi-tractie of tractie accus’s, minimaal 200 Ah en afhankelijk van de andere gebruikers. Omdat de lieren maar korte perioden werken, ligt het totaal stroomverbruik na een dag zeilen meestal onder dat van de koelkast.”
Dure spierballen De set voor de ombouw van de Lewmar 44 kost € 1917, 90. Dat is inclusief conversie kit, 700W motor en tandwielkast, relais, zekering en deksschakelaar. Dezelfde set voor de Andersen 40ST komt op 1964,69. Ombouwen naar een Compact lier met motor direct onder de drum is duurder € 3.944,85, maar dan heb je wel een lier met variabele snelheid. Z
Zachies aan, dan breekt het lijntje niet Elektrische schootlieren beschikken over een thermische beveiliging, die de lier uitgeschakelt als de motor oververhit raakt. Een instelbare maximale kracht ontbreekt echter. Zo heb ik eens op een groot schip een rolgenua bijna aan flarden getrokken. Er zijn een aantal elektronische beveiligingen denkbaar, onder andere door het instellen van de maximale stroom. Die kun je met de werf of installateur bespreken. Pas ook op met afstandbedieningen. Daarmee sta je soms op een plek zonder goed overzicht.
foto:Š Ruud Kattenberg
Als spierballen het laten afweten, zijn elektrische lieren een uitkomst...
Bizar Khor Shinab Rosan en Mathijs van de Delicate Dawn zeilen huiswaarts via de Rode Zee. De verwachte harde noordenwind blijft gelukkig uit. Rosan: â&#x20AC;&#x153;Langs de woestijnkust zijn inhammen in de woestijn en zo is Khor Shinab er ook een. Het gat in het rif en ziet er letterlijk uit als een gat in de woestijn gevuld met zeewater. We varen we de inham binnen en droppen het anker in 7 meter water. Het enige verschil met een echt maanlandschap is de temperatuur en de wilde kamelen die op de kant rondlopen. Wat een bizarre ankerplek.â&#x20AC;?
ZILTE WERELD
Superreis Rond de wereld-plannen komen meestal pas in beeld als zeilers drie jaar of meer weg kunnen blijven. Bij hun vertrek in 2007 hebben Rosan van Essen en Mathijs Dijkema een ambitieuzer plan: rond in twee jaar, via Panama en Kaap de Goede Hoop, en dat in een boot van net 35 voet. Mathijs: “Die wereldkaart thuis op de muur leek een stuk kleiner en het is heel makkelijk dan gewoon te zeggen dat je ook nog om Afrika gaat in een strak geplande wereldreis van twee jaar.”
De Delicate Dawn voer grotendeels volgens schema naar de Carieb en door het Panamakanaal. Eenmaal in de Pacific zijn Rosan en Mathijs zo onder de indruk van het gebied dat het plan wordt bijgesteld: het wordt de route via de Rode Zee, het Suez Kanaal en de Middellandse Zee. Met een ongewijzigde ETA in IJmuiden in augustus dit jaar, ontstaat er zo toch meer tijd voor de eilanden in de Pacific, Australië en Azië. Mathijs: “We varen net de sluizen van Suez uit. Onze Delicate Dawn is ongeschonden door het hele verhaal gevaren. Deze route was niet het originele plan, maar Azië en de Rode Zee waren een enorme aanvulling op onze reis en daar hebben we absoluut geen spijt van. Ja, het stukje langs Jemen was niet het prettigste stuk om te zeilen, maar de problemen komen absoluut niet van de Jemenieten. Wat een ontzettend vriendelijk volk is dat. We hebben goed weer gehad in de Rode Zee, een mazzeltje. En in het Suezkanaal hebben we maar twee dagen last gehad van het Bakshis-gezeur, dus dat viel ook wel weer mee. Het is een superreis aan het worden...!”
ZILTE WERELD Zilte Wereldkaart online Ankerplaats voor thuisblijvers, dromers en zeilers onderweg.
De wereldkaart met posities van Nederlandse en Belgische langeafstandszeilers was het hart van de rubriek Zilte Wereld. De kaart opende in Google Earth en werd maandelijks bijgewerkt. Maar zeilers blijven zelden een maand lang op een plek. Meer tussentijdse updates waren wenselijk, en daarom heeft de Zilte Wereldkaart nu een eigen plek online. Op de nieuwe website volgen we op dit moment maar liefst 145 boten, en dat aantal groeit nog steeds. In een oogopslag zie je waar de zeilers voor anker liggen en met een muisklik ga je door naar de website van de vertrekkers om de laatste logboekbijdragen te lezen en de jaloersmakende foto's te zien.
www.ziltewereld.nl
bemanning
De bemanning van Zilt Magazine bestaat uit:
Zilt
38/2009
Ruud Kattenberg
Sjors van der Woerd
Laurens van Zijp
Michiel Scholtes
Henk Huizinga
Jimmy Lengkeek
Pieter Nijdeken
van der Weerdt
Hans Martens
en vele opstappers
Robert
Aan de kajuittafel Onze manier van werken is even onconventioneel als Zilt zelf. Verwacht ons daarom niet in een spectaculair kantoor. We zijn het liefst aan boord, op het water of onderweg naar een goed verhaal. De redactievergadering houden we aan wisselende kajuit- en keukentafels en verder zijn we uitgerust met e-mail, chat en Skype. De beste manier om ons te bereiken, is een e-mail te sturen aan: redactie@ziltmagazine.nl
De inhoud van Zilt Magazine mag op geen enkele wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de makers. Bij overtreding geldt het tarief dat daarvoor door de Nederlandse Vereniging van Journalisten is vastgesteld. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor fouten in deze publicatie.
Zilt Zoekt Zeilers
foto: Š Sander Pluijm/Team Delta Lloyd/VOR
Abonneer je nu en ontvang gratis: -elke week het zeilersweerbericht -elke maand Zilt Magazine
Surf naar www.ziltmagazine.nl en vul je e-mailadres in of klik hier om Zilt naar een zeilvriend te sturen