Zilt 65/66 by Zilt Media Producties

6566

foto: ÂŠ Zilt Magazine

1 september 2011

Alternatieve route langs Oost-Afrika - Door de ogen van: RM 1060 Team Festa voltooit eerste 24 Uurs - Deben Blues - Expeditie-tri zeilt Noordwest Passage - Grenzen verleggen in AZAB - Hiswa te Water -

in deze Zilt... Zilt

65/66 2011

4 6 8

Bureaublad - Downloadfoto voor je scherm. Reflectie - Bespiegeling van de Zilt-bemanning. â&#x20AC;&#x2DC;Afrika heeft ons hart gestolenâ&#x20AC;&#x2122;

Alternatieve route wordt hoogtepunt.

De lange weg - AC cats in Cascais.

Door de ogen van

40 42

Actief klassiek

46 48 56

- De RM 1060 belicht...

- Dutch Classic Yacht Regatta.

Deben Blues

- Uit het dagboek van een zeilinstructeur.

Veel op het spel In de wind -

- In Breskens...

Een blik op de zeilwereld.

Hiswa te Water

- De laatste aan zee?

Expeditie-tri op weg naar Noordwest Passage.

64 66

Vliegende Storm - Foto expositie...

76 86 88 90 94

Het M-woord

96 104

Boot met verhaal

‘Wij geven nooit op!’ -

In veel artikelen kom je knoppen tegen zoals hieronder. Klik erop en Zilt wordt nog leuker...

video

Team Festa voltooit eerste 24 Uurs.

Agenda

- Over overstappers...

- Een greep uit de zeilevenementen.

Vertrekkersreünie - Een aankondiging. Zilte Spullen

meer foto's

interview

meer info

- Nieuws van de handel. mail

Fastnet 2011 download

Grenzen verlegd

- in de AZAB...

Zilte Wereld - Over Verwegzeilers.

Zilt

65/66 2011

Zilt Magazine 67 verschijnt op 27 oktober

foto: ÂŠ Ruud Kattenberg

BUREAUBLAD De herinneringen aan de zeilzomer van 2011 worden geschilderd in grijstinten, en dat geldt ook voor deze deze foto van Cap Griz Nez op een dag in juli. Een beeld dat niet alleen laat zien waaraan de Franse landpunt zijn naam ontleent, maar ook dat elk weer zijn bekoring heeft. En leg dat maar eens uit aan al die landrotten... Klik op de downloadknop om deze foto je uitzicht te maken voor de komende maand.

reflectie...

Verwaaid

Zilt

65/66 2011

“Ah, monsieur, bonjour…” De mevrouw achter de toonbank begroet me als een oude bekende. Zonder dat ik het zo zorgvuldig geoefende ‘une baquette et deux croissants’ nog hoef uit te spreken, legt ze het brood al triomfantelijk voor me neer. Ongetwijfeld herkent ze niet mijn gezicht of Mulofrans, maar val ik vooral op door het steevast druipende zeilpak waarin ik dagelijks de tweehonderd meter naar haar winkel overbrug. En ik op mijn beurt, weet ook allang dat dit begin van de dag mij 2,60 euro zal gaan kosten. Net als op al die andere dagen dat we al in dit slaperige Franse stadje verwaaid liggen. Zomer 2011… Onderweg naar de boot bedenk ik me, dat we zelden ergens zo lang lagen dat de lokale middenstand ons begon te kennen. “Misschien moeten we zo toch nog maar eens naar het weerbericht kijken…” Maar als ik even later met een zompig stokbrood en een doorweekt zakje in de kuip sta, is die aandrang al weer verdwenen. Als ik het luik open, probeer ik de horizontale regen te snel af te zijn. Tevergeefs. Jaloers kijk ik naar de boten die wel zo slim waren om hun boeg in de wind te parkeren toen het nog kon. “Gaan jullie vandaag?” vraagt het hoofd onder de buurbuiskap, waarschijnlijk ook alleen maar om zijn eigen geweten te sussen. “Nee, ik denk dat we het nog maar een dagje aankijken…”.

Eenmaal onderdeks verandert alles. De kletterende druppels en de huilende wind verworden op slag tot knusse bijgeluiden. Slechts overstemt door France Blue die opgewekte radio Tour de France muziek uitzendt. De tafel staat gedekt. “Koffie?” “Ja lekker…” Tevreden zie ik dat we met de stapel boeken zeker nog een week vooruit kunnen. Maar eerst is het tijd voor de ochtendkrant op de iPad… “Moet je nog naar het weerbericht kijken?” “Ach laat maar…” Is er iets aangenamer dan, gelegitimeerd door de wind in het want, niets te hoeven doen? Gisteren op de laatste dag van augustus, werd het officieel. Na lang rekenen besloot het KNMI dat de zomer van 2011 de boeken in gaat de slechtste sinds 1906. Slecht? Hoezo slecht? RK

Zilt

65/66 2011

AFRIKA

heeft ons hart gestolen...

foto: ÂŠ Bemanning Zwerver

Wie rond de wereld zeilt, staat tegenwoordig voor een dilemma. Door piraterij is de veel gebruikte thuisroute door de Rode Zee en het Suezkanaal niet langer vanzelfsprekend. Zo bleek ook uit het verhaal dat de bemanning van de Dingo in Zilt 62 schreef.

Vrijwel onmiddellijk leidde dat artikel tot een reactie van Harry en Ellen van de Zwerver. Vanaf een idyllische ankerplaats in Mozambique schreven ze ons vol enthousiasme over hun alternatieve route. Nieuwsgierig geworden nodigden we ze uit om ons dat dan ook maar eens te laten zien. Dat doet de bemanning van de Zwerver op de volgende pagina's. Ons hebben ze in ieder geval al overtuigd...

Klik voor de routekaart

foto: © Bemanning Zwerver

16°59.0S/049°50.8E In plaats van de rechtstreekse, winderige route van Reunion naar ZuidAfrika, kiezen we voor het avontuurlijke alternatief via Madagascar en Mozambique. Dit heeft als voordeel dat je kleinere etappes zeilt en het slechtste weer ergens in een beschutte baai kunt afwachten. Bovendien willen we natuurlijk ook nog wat sfeer proeven van Afrika. De enige piraten die we tegenkomen liggen op het pittoreske piratenkerkhof van Ile St

Marie, waar naar verluidt een grote schat uit de gouden eeuw begraven ligt. Onze aankomst in de rommelige haven van Ambodifototra is enigszins een cultuurschok. We zijn in een andere, derde wereld aanbeland waar niets werkt zoals wij in het rijke en goed georganiseerde westen gewend zijn. Het inklaren met de vriendelijke, doch corrupte autoriteiten vergt enige onderhandelingstechnieken, maar verloopt zonder problemen.

foto: © Bemanning Zwerver

11°56.9S/049°15.9E

Het noordelijke deel van de Straat van Mozambique wordt gedomineerd door de zuid-oost passaat. Bij Cap d'Ambre accelereert de wind en ontmoeten twee oceaanstromingen elkaar. Dat geeft op z'n zachts gezegd nare zeeën. De cruising pilot adviseert daarom om 150 tot 200 mijl uit de kust te blijven. Dan kom je echter wel dicht in de buurt van het piratengebied.

Op advies van andere zeilers blijven we een mijl onder de kust. Er staat een stevige zuid-ooster van 30-35 knopen, maar die buigt langs land af zodat we golven en wind achterop hebben. Onder dubbel gereefd grootzeil, geholpen door de zuid-equatoriale stroom, lopen we 10 knopen over de grond. Zodra we de kaap gerond hebben, komen we in rustig vaarwater. De wind zwakt af naar 20 knopen en we bomen de genua uit.

foto: ÂŠ Bemanning Zwerver

12Â°54.0S/048Â°36.0E Op het eiland Mitsio ankeren we in een goed beschutte baai met mooie witte stranden. We worden verwelkomd door de dorpsoudste die in z'n traditionele kano twee kokosnoten komt brengen. Zacharias geeft ons een rondleiding over het eiland. Gepekelde dingading (zeekomkommer) is de belangrijkste inkomstenbron. In de bomen hangen grote inktvissen te drogen. De bevolking leeft in simpele rieten hutten. Er scharrelen

kippen en eenden op het erf. Stromend water of elektriciteit is er niet. Koken gebeurt op houtvuurtjes. We ontfermen ons over kinderen met buikloop en behandelen een geïnfecteerde wond. Een andere dag organiseert Zacharias voor ons een exclusieve ‘grillade’ (kip aan 't spit) op het strand, met een onwaarschijnlijk mooie zonsondergang en uitzicht op een dobberende Zwerver.

foto: © Bemanning Zwerver

13°19.60S/048°15.0E

De zeilattractie van Madagascar is een eilandengroep aan de noord-west kust. Craterbay op het hoofdeiland Nosy Be is een en al bedrijvigheid. Tot onze verrassing ligt er een behoorlijke chartervloot, maar na de geweldsuitbarstingen van vorig jaar blijven de toeristen weg. Traditionele ‘boutres’, een variant op de Arabische dhow, zeilen behendig door het veld van geankerde jachten om hun voorraden aan land te brengen.

Ondanks de vaak schrijnende armoede maken de Malagassies met hun aanstekelijk lach een onbezorgde indruk. Overal klinkt vrolijke muziek, er wordt gedanst en gezongen tijdens het zware werk. Craterbay wordt twee maanden lang onze 'thuishaven' waar we wekelijks terugkeren om de koelkast en watertank te vullen. De mooiste tropische eilanden en buitenaardse baaien liggen op minder dan 20 mijl afstand.

foto: © Bemanning Zwerver

13°32.0S/048°00.8E

Russian Bay, genoemd naar de Russische vloot die hier voor de Eerste Wereldoorlog lag, is een van onze favoriete bestemmingen. Vrijwel iedere ochtend komt er een eilandbewoner langs in een piroque (traditionele kano) met krab, kreeft, papaya of raten wilde honing. Delicatessen worden geruild voor T-shirts, korte broeken of vishaakjes. We gaan een dagje zeilen in zo'n piroque en zijn

verrast over de stabiliteit van het iele bootje. Een mevrouw met een wit papje van boomschors op haar gezicht ter bescherming tegen de intense zonnestralen, serveert het nationale gerecht bestaande uit kokosrijst en chilivis. In de mangrovebossen zien we papagaaien en andere gekleurde vogels. Helaas worden de mangroves illegaal gekapt om houtskool van te maken.

foto: © Bemanning Zwerver

15°02.1S/040°43.6E

Via een stop bij de supermarkt op het Franse eiland Mayotte, steken we de Straat van Mozambique over naar Ilha de Mozambique. Op logboekaantekeningen van andere zeilers varen we voorzichtig door de riffen. Op de kaart kun je hier niet vertrouwen, op je ogen wel. Het anker valt in een ansichtkaart, pal voor een 16e eeuws fort. Arabische dhows varen in hoge snelheid

voorbij. Ogenschijnlijk met geen ander doel dan een lust te zijn voor het oog. Langs de waterlijn staan vervallen pakhuizen opgefleurd door rode bougainville, een wit moskeetje en een roze kerktoren, met daartussen een enkele scheef gewaaide palmboom. Op het strand tussen de drooggevallen bootjes liggen visnetten te drogen.

foto: © Bemanning Zwerver

21°38.4S/035°30.1E Een stabiel hogedruksysteem zorgt voor een ongewoon lang 'weather window' met lichte noord-oostelijke wind. Als we ook nog eens de Mozambique stroom van 3.5-4 knopen oppikken wordt het helemaal een zeilfeest. Binnen drie dagen zijn we opeens 500 mijl zuidelijker. De 30 meter hoge zandduinen van Bazaruto kun je niet missen. We proberen er naartoe te lopen, maar het zand is te heet aan je voeten. Er groeit praktisch niets.

Een paar dorre stekelbosjes met daartussen enkele ronde strohutjes. Afgezien van twee magere geiten, zien we ook geen vee. Zelfs geen gescharrel van kippen of eenden. De mensen hier hebben geen keus, ze leven van de visvangst. Vanaf kleine bootjes gooien ze een groot net uit, dat vervolgens vanaf het strand met wel twintig man, onder luid gejoel van vrouwen en kinderen, met de hand wordt binnengehaald.

foto: © Bemanning Zwerver

21°86.2S/035°42.3E De baai van Bazaruto is een soort waddengebied met ondiepe vaargeulen en droogvallende zandbanken die elk jaar een stukje aan de wandel gaan. Opnieuw moeten we met onze ogen navigeren. Lichtblauw is vijf meter diep, lichtgroen valt droog en de donkere plekken zijn ondiepe grasveldjes waar zeekoeien op grazen. Regelmatig krijgen we bezoek van nieuwsgierige dolfijnen en af en toe steekt een schilpad z'n koppie boven water. En er zitten

walvissen! Een moeder bultrug met een bijzonder dartel jong komt met indrukwekkende sprongen op ons af. Net als wij zijn ze op weg naar het zuiden. We maken nog een laatste stop in de baai van Maputo, waar we ruim een week verwaaid liggen. Maar als eindelijk het langverwachte weergaatje komt, zijn we binnen 36 uur in Richards Bay. Wat begon als een alternatieve route werd een hoogtepunt van onze reis. Afrika heeft ons hart gestolen.

Zuidelijke Indische Oceaan De route door de Straat van Mozambique is een interessant piratenvrij alternatief voor de rechtstreekse winderige route van Reunion naar ZuidAfrika, maar moet wel goed gepland worden in verband met het orkaanseizoen in het noordelijke deel en de voorjaarsstormen in het zuidelijke deel. De verhalen over criminaliteit zijn behoorlijk aangedikt, maar je moet wel allert blijven. Wij hebben de mensen als bijzonder vriendelijk en behulpzaam ervaren.

Vaaraanwijzingen Kaarten: Maputo to Muqdisho, Madagascar Pilots: Indian Ocean Cruising Guide, East Africa Pilot, World Cruising routes. Website: www.noonsite.com Elektronische kaarten: C-map 2006

foto: © Bemanning Zwerver

Ellen Quinten en Harry Jansen Vertrokken in 2003 met hun stalen Koopmans 39 heeft de bemanning van de Zwerver zich de jaloersmakende status ‘Vertrekkers voor onbepaalde tijd’ verworven. Hun uitgebreide Rondje Wereld bracht ze al in Patagonië, en op talloze exotische plaatsen in de Stille en Indische oceaan. Het zeilen wordt geregeld afgewisseld met lange reizen over land en twee keer werd de reis enkele maanden onderbroken om te werken. Nu pauzeert de Zwerver een jaar in Zuid-Afrika waarna koers wordt gezet naar Brazilië.

ADVERTENTIE

foto: © Ricardo Pinto/Americas Cup

De lange weg naar San Francisco De strijd om de America’s Cup is weer losgebarsten. In de tweede week van augustus begon de wedstrijdserie die uiteindelijk de uitdager van bekerhouder Oracle moet opleveren. De serie begon onder wisselende omstandigheden in het Portugese Cascais. Er kwamen zeven potentiële uitdagers aan de start waarvan sommigen nog maar bijzonder weinig

VIDEO

hadden gezeild met de spectaculaire catamarans met vleugelzeil. Dat de overwinning naar een van de meer ervaren teams zou gaan, werd dus wel verwacht. Maar dat het de Nieuw-Zeelanders waren die met de eerste overall-zege naar huis gingen, was toch een verrassing. Zonder twijfel wordt het de Kiwiâ&#x20AC;&#x2122;s in de komende wedstrijdseries bijzonder lastig gemaakt. Te beginnen in Plymouth van 10 tot 18 september, daarna verhuist het circus naar San Diego in de Verenigde Staten. De finale van de Americaâ&#x20AC;&#x2122;s Cup vindt plaats in de zomer van 2013 in San Francisco. Z

foto: ÂŠ Laurens van Zijp

1060door de ogen van:

PRODUCTIE Geregeld stellen we op deze plek een nieuwe of bijzondere boot aan je voor. Een boottest is het niet. Onze eigen mening doet er niet toe. We nodigen telkens iemand uit die recht van spreken heeft. Een zeiler met ervaring in vergelijkbare scheepstypen en met affiniteit met de boot die we uitlichten. 'Door de ogen van...' noemen we dat. In deze aflevering stapt Eric Ruis aan het boord van de RM 1060.

VIDEO

Eric Ruis

Eric Ruis Samen met zijn vader bouwde Eric Ruis (47) in 1995 zijn hechthouten Waarschip 900 Dagmar. Na de tewaterlating zegde hij zijn baan als financieel controller op en zeilde hij solo de Atlantische Oceaan over naar het Caribisch Gebied. Ook de terugreis zeilde hij zijn boot alleen.

foto’s: © Zilt Magazine

Eigenwijs, modern hout Nadat onze afspraak om te gaan varen met de hechthouten RM 1060 heeft Eric het mapje met licht vergeelde foto's van de bouw van zijn eigen boot weer van zolder gehaald. Bladerend zien we een kale romp veranderen in een stevige, zeewaardige boot, waarmee Eric uiteindelijk zijn droomreis probleemloos volbracht. Hij vindt het vreemd dat hechthout nog maar weinig wordt gebruikt. “Het is een prachtmateriaal; sterk, stijf en licht. En reparaties kun je zelfs op het meest afgelegen eiland uitvoeren. De RM-werf heeft veel ervaring met houtbouw en ik ben benieuwd of er in de afgelopen 15 jaar veel is veranderd in de verwerking van het materiaal.” Als we bij de steiger aankomen moet Eric zich ervan overtuigen dat we echt bij de goede boot staan. “Is dit hout? Wat ziet het er fantastisch glad uit, zeg, zonder die knik in de romp zou je echt denken dat dit polyester is. Die lichtgrijze metallic lak geeft de boot een heel aparte uitstraling.” Via de stevige boegspriet stappen we aan dek, waar Eric direct door de knieën gaat om de romp-dekverbinding te bekijken. “Ik las dat het dek en de opbouw, van polyester zijn. Over zo'n verbinding van twee verschillende materialen moet je natuurlijk goed nadenken. Dit ziet er stevig uit, met een grote overlap van hout en polyester, die daarna dik in de glasmat en epoxy is gezet.” Over het ontbreken van teak is Eric ook enthousiast. “Bij m'n Waarschip vond ik destijds een teak dek een logische keuze, maar na terugkomst uit de Carieb wist ik het zeker: voor mij nooit meer teak op een boot.”

GROOT Dirk Bouma, van importeur Holland Marine Hardware, vaart de boot de haven uit terwijl Eric zich blijft verbazen over de ruimte aan dek en ik de kuip. “Je gelooft toch niet dat deze boot 10,60 meter lang is? Door die enorme breedte die ver in het achterschip doorloopt lijkt het minstens een 40-voeter. Vooral die kuip is enorm, en dat is lekker, want daarin spendeer je toch het merendeel van je tijd aan boord. In deze kuip kan je op een gezellig drukke ankerplek prima een feestje geven, maar tijdens het zeilen is die ruimte ook prettig. Je zit hier niet snel met je knieën tegen elkaar. De open spiegel en de vrije kuipvloer achter de overloop versterken het ruimtelijke gevoel dat je hier hebt en op dat achterste stukje dek heb je een fijne extra zitplaats met goed uitzicht naar voren. Veilig is het ook, zo'n open spiegel, het is eigenlijk een groot loosgat. De aparte ruimte onder de kuipvloer voor het reddinsgsvlot is mooi uitgevoerd, net zoals de twee mega bakskisten in het achterschip, die voorzien zijn van grote afwateringsgoten en een stevige vergrendeling. Fietsen en buitenboordmotor kun je hier probleemloos in kwijt. Voor stootwillen heb je ruimte in de gigantische ankerbak, je moet er wel heel veel meenemen wil je die bak vol krijgen.” Deze RM is 35 voet. Het idee dat je op een grotere boot zit komt volgens Eric ook door het vrije voordek en brede gangboorden. “Laten we proberen of zo'n ruimtewonder ook lekker zeilt.”

foto’s: © Zilt Magazine

DUBBELE KIEL De 1060 kan worden geleverd met een enkele kiel van 1,95 diep, maar onze boot is voorzien van dubbele kielen die onder een hoek van 9 graden onder de boot staan. Dirk Bouma legt uit: “Het voordeel is niet alleen dat je de diepgang tot 1,65 meter reduceert; je kunt op de kielen ook droogvallen. Het roer steekt even diep en is voorzien van een zeer stevige roerkoning en een extra voet aan de onderkant. Bij droogvallen staat de boot op drie stevige poten die berekend zijn op deze krachten. Met de twinkielen verlies je aan de wind iets aan hoogte, maar dat wordt gecompenseerd doordat je minder drift hebt. Wanneer de helling toeneemt zal de kiel aan loef als contra gewicht gaan functioneren en de kiel aan lij zal een diepere en verticale positie gaan innemen. Maakt de boot 9 graden helling, dan staat een kiel precies loodrecht en de andere kiel staat 18 graden aan loef. De boot verlijert dan niet.” Het concept spreekt Eric aan. Als toerzeiler is hij niet zo geïnteresseerd in die laatste graad hoogte aan de wind. “Het voelt goed, hier aan die helmstok. De boot stuurt enorm direct, dus ik moet wat minder roeruitslag geven dan ik gewend ben. Onder helling heb ik het gevoel dat die knik in de romp z'n werk gaat doen. Daar blijft de boot als het ware op liggen. Door de helmstokverlenger zit je hier op de kuiprand perfect, met goed uitzicht naar voren en op de zeilen. Een klein randje als voetsteun op de kuipbank zou wel welkom zijn.” Eric probeert de boot op alle koersen uit en vindt

dat de twee kielen niet merkbaar anders zeilen. “Het zou wel wat harder mogen waaien, maar wat ik nu ervaar is een soepel zeilende boot waar ik me opvallend snel thuis op voel.” Hij is vooral goed te spreken over de standaard meegeleverde kotterfok. “Waar vind je dat nog op een boot van deze lengte? Voor het maken van lange reizen vind ik dit nog steeds de beste zeilconfiguratie, zeker als je vaak onderbemand vaart. Je ziet dat de kotterfok geen achteraf bedenksel is bij de RM. De mast staat ver naar achteren, zodat er in de voordriehoek ruimte voor dat extra zeil ontstaat. De mast is ook goed getuigd. Zalings over de volle breedte zie je steeds vaker, maar meestal zijn die dan sterk gepijld, waardoor het grootzeil bij ruime koersen tegen de zaling schavielt. Bij RM hebben ze gekozen voor wegneembare steunstagen bij het aangrijpingspunt van het kotterstag, daarmee zou ik met een gerust hart de oceaan over gaan.” Minder enthousiast is Eric over de vallen die allemaal naar de kuip zijn geleid. “Ik werk het liefst bij de mast, dan heb je het minste frictie van extra blokken en het houdt de kuip vrij van lijnen. Maar dat hebben ze hier trouwens wel mooi opgelost, want die lijnen verdwijnen in een bak voor de kajuitingang. De twee schootlieren staan op een niet gebruikelijke plek naast het kajuitschot. Dat werkt fantastisch, je kunt zo veel beter kracht zetten dan bij op de kuiprand geplaatste lieren.”

foto: ÂŠ Zilt Magazine

''Dit is een boot waarmee ik zou willen en durven vertrekken...'

PANORAMISCH Eerder dan Eric wil is het tijd om naar de haven terug te gaan voor een inspectie van het interieur. Het eerste wat hier opvalt is het vele licht door de grote raampartijen. Die zijn ook aan dek bepalend voor het uiterlijk van de boot. Door het panoramische voorraam overzie je het hele voordek en het tuig. Van achter de verhoogde kaartentafel stelt Eric zich voor dat hij hier zijn nachtwachten houdt. “ Deze plek is goed doordacht, je hebt hier aan alle kanten vrij uitzicht. Reizend met deze boot hoef je niet vaak je zeilpak te trekken...” De loodskooien aan stuurboord en bakboord probeert hij ook uit. “Perfecte plek, onbegrijpelijk dat je dat nog maar zo weinig tegenkomt op nieuwe boten. Met het standaard slingerzeil ervoor kun je je op zee geen betere slaapplaats wensen. Je ziet dat deze boot is ontworpen voor gebruik op zee, dat spreekt me aan. Het interieur is ruim, al komt de voorpiek er wat bekaaid vanaf, dat is nauwelijks een hut te noemen. En hoewel er bijna geen kastjes in het zicht zijn, is er toch opbergruimte genoeg, vooral onder de loodskooien en onder de banken. De kombuis is ruim en lijkt door de kleine L-vorm ook bruikbaar onder helling. De achterhut heeft een groot dubbel bed en het is daar door ramen prettig licht. Aan stuurboord zit achter de wc een ruimte die als ‘schuurtje’ dienstdoet, dat spreekt me meer aan dan een bed op die plek. En wat me opvalt is dat er, behalve de kajuitvloer, geen blank stukje hout te vinden is. Ik vind het niet misstaan, het geeft de uitstraling van een modern en strak geheel.” Zaken die Eric wat minder geslaagd vindt zijn de kunststof zakken als watertank. Na een uur in de kajuit is ook het nadeel van de grote raampartijen duidelijk. “Prachtig, dat uitzicht, maar met de zon erop wordt het bijzonder heet hier.” De werf levert inmiddels extra dakluiken en blinderingen als oplossing voor dat probleem.

STERK Dirk Bouma legt uit hoe het houten plaatmateriaal in de bouw wordt verwerkt. Als zelfbouwer is Eric onder de indruk. De basis van de constructie is een stalen frame, waarop mast en kiel worden bevestigd. In de romp wordt elke hoek en verbinding opgevuld met epoxy-fillets, daarna wordt alles versterkt met vier lagen glasvezel en afgewerkt met epoxy. Niet

alleen aan de buitenkant, zoals bij het Waarschip Dagmar, maar ook aan de binnenkant. Eric heeft er alle vertrouwen in dat dit een lichte en toch oersterke romp oplevert.

EIGENWIJS Als we van boord stappen kijkt Eric nog eens naar de aparte opbouw met de grote ramen. “De boot heeft een eigenwijze uitstraling. En door de boegspriet met stevig ankerbeslag en de kotterfok heeft de RM ook iets stoers. Ontwerper Marc Lombard heeft op 35 voet onvoorstelbaar veel ruimte kunnen creëren zonder dat dit ten koste gaat van de zeileigenschappen. Al met al vind ik het een boot waarmee ik zou willen en durven vertrekken. Deze goed doordachte RM 1060 vraagt om lange oversteken en verre bestemmingen.”Z

Feiten en cijfers RM 1060

Lengte over alles: Lengte waterlijn: Breedte: Diepgang: Prijs: www.rm-yachts.nl

10,57 m 10,30 m 3,99 m 1,65 m € 167.400

Grootzeil: Genua: Kotterfok Waterverpl: Ballast: Ontwerp:

33,6 m2 38 m2 19 m2 4.400 kg 2.020 kg M. Lombard

Op alle RM-yachten heeft Marc Lombard gekozen voor een afwijkend kielconcept. Geen kielmidzwaard, geen hefkiel, zwenkkiel of kimkiel. De ontwerper plaatste twee normale vin-kielen die onder een hoek van 9° staan.

ADVERTENTIE

foto: ÂŠ ÂŠ Dick van der Veer

ACTIEF KLASSIEK Dutch Classic Yacht Regatta 2011 Werk aan de winkel aan boord van de Oho, een klassieke S&S uit 1948. De foto laat in een klap zien waar het om draait tijdens de DCYR: een hang naar klassiek, liefde voor schepen en volop zeilplezier. Want de deelnemers koesteren hun glanzend bezit niet alleen, ze zeilen er ook actief mee.

VIDEO

Op de 12de editie van de tweejaarlijkse DYCR, eind juli in Hellevoetsluis, kwamen ruim 150 klassiekers aan de start. Een gevarieerd deelnemersveld, dankzij de regel dat van ieder type schip maximaal tien worden toegelaten. Meer fotoâ&#x20AC;&#x2122;s op www.oypo.nl/dickveer en www.dutchclassicyachtregatta.nl Z

foto:ÂŠ Ruud van der Zee

uit het logboek van een zeilinstructeur

krrr, klik ichiel, wij gaan nu naar Woodbridge, als je vastloopt, heb je ten minste nog een uurtje stijgend water." De lijzige stem van Ruud van der Zee komt zachtjes en achteloos door de buitenspeaker van de marifoon. Onder zijn leiding hebben ruim een uur geleden vier andere lesboten op het riviertje Deben aan meerboeien afgemeerd. Mijn Faro, met vier cursisten en eigenaar Rob aan boord, ligt nog buitengaats ten anker in de ochtendzon, op een steenworp van de rode West Knol boei. Bij ons is de stemming opgewekt, vermengd met een tikje leedvermaak. Wij waren hier ver voor de anderen. Wij zijn om de noord door het schuimende gaatje in de Shipwash gepiept. De anderen wilden door het Sunk voorzorggebied, maar zijn door de Kustwacht om de zuid gestuurd. “Ha”, roept Rob lachend, “Ruud heeft haast. We hebben tijd zat toch? Of wil jij er meteen achteraan Michiel?” Ik lach tevreden over het resultaat van mijn eigenzinnigheid, gevoelig ook voor Rob’s plagerige uitdaging. “Nee hoor, we liggen hier lekker, over een uurtje is vroeg genoeg.” Maar ergens van binnen rinkelt een alarmbelletje. Mijn zelfvertrouwen maakt geleidelijk plaats voor zorg. Ruud zegt nooit zomaar wat. Bovendien kent hij de Deben goed, ik ga voor het eerst de rivier op. Wat weet hij dat ik niet weet? Met een begin van onrust ga ik naar beneden en bekijk voor de zoveelste keer de kaart: krap negen mijl kronkelgeul, veel banken, weinig boeien en in het laatste stuk voor Woodbridge een paar haakse bochten van het soort waarvoor lokale kennis erg prettig is. Hmm.

foto:© Ruud van der Zee

Aan dek tuur ik naar de stroming om de uiterton. De vloed verliest zijn kracht, de grindbanken voor de Debenmond liggen zowat onder water. Veel rijzing zit er niet meer in. Als ik vastloop op de Deben ligt Faro daar twaalf uur scheef als monument van mijn eigenwijsheid. Voor altijd zal ik de sukkel zijn die instructeurs voorhouden aan cursisten als voorbeeld van overmoed. Instructeur Modderbank. De Domoor van de Deben. De gedachte aan die vernedering klotst als zwart bezinksel door mijn gemoed. Ongerust kijk ik op mijn horloge. Pas een half uur voorbij. Peter, Evert, Kees en Cornelis zijn in de weer met peilingen en koersen voor de aanloop. Ik wacht niet langer..! “Oké, we gaan ankerop, start de motor. Wie schippert? Peter? Wie doen de navigatie? Peilingen voorbereid? Tonnenlijst klaar?” Even later passeren we de drempel en draaien om de Mid Knol noordwaarts naar Ramp Quay. Hier in haar smalle monding slurpt het riviertje ons binnen, grindbanken en oevers vliegen voorbij. Voorbij Horse Sand wordt het rustiger en merk je dat de vloed op zijn eind loopt. Daar ontrolt zich het landschap dat de Deben bij zoveel zeilers geliefd maakt: glooiende heuvels in alle kleuren groen, afgezoomd met heggen die slingerend samenkomen bij oude hoeves en dommelende dorpjes. Elke beekbedding, elke breuk in het land is vol gegroeid met eik en beuk. Overal klinkt vogelgezang, in de verte blaten

schapen en kraaien hanen. Kinderen zeilen er in open bootjes, dames schieten lachend langs in een okergele skiff, een overnaads kottertje met een oude baas aan de helmstok puft dapper naar zee. Hier bestaat geen kwaad, God heeft de Deben onder een glazen stolp gezet. Ik zie het, maar ik voel het niet. Ik ben gespannen als een boog, controleer alles, vraag telkens snibbig of de volgende verre boei al is verkend. Als navigator Cornelis in de war raakt omdat de flinke afstand tot een volgende boei niet in het tonnenlijstje staat, val ik onredelijk uit, alsof we een marineschip zijn en geen lesboot. Ik heb haast. Elke centimeter rijzing is er een. Niemand geniet en dat is mijn schuld. Bij Loders Cut maken we een haakse bocht naar bakboord, op weg naar een van de groene tonnen waar we weer haaks naar stuurboord moeten. Er ontstaat discussie over welke groene boei. Ik breek die discussie af en wijs geïrriteerd de goede aan, blind voor de waarde van het leermoment. Vlak voor die groene ton komt er van bakboord uit Martlesham Creek zo’n smalle canal-boat aangetuft. Peter, een weinig competitief man, wil achteruit slaan. Ik reageer alsof iemand me steekt met een mes. Ik denk ‘Als we stoppen, drukt de vloed ons op de bank aan stuurboord’; in gedachten zie ik ons plat in de modder liggen, in het zicht van mijn collega’s in de jachthaven verderop. Opgekropte spanning ontlaadt zich in actie. Ik kom uit mijn hoek bij de hekstoel, grijp het stuurwiel, druk de gashendel naar voren en draai Faro met hoge snelheid tussen de boei en de canal-boat. Het past net. De volkomen verraste Peter verliest hierbij het evenwicht en raakt bijna beklemd onder het stuurwiel. “Sorry Peter, dit moest even, we dreigden uit de geul te raken en bij hoogwater vastlopen leek me geen goed idee”, verklaar ik mijn interventie. Maar in stilte vervloek ik mezelf. Die avond, als we na de maaltijd gezessen bijeen zitten en de reis doornemen, verontschuldig ik me bij Peter en de bemanning en leg de ware oorzaak uit van mijn gedrag: vermoeidheid, maar vooral de vrees voor prestigeverlies. Ze zijn vol begrip. Zelf ben ik minder vergevingsgezind. Z

foto: ÂŠ Laurens Morel/Morel Studio

Er stond veel op het spel tijdens het Gaastra Breskens Zeil Weekeinde. De eer, maar vooral de overallwinst en Nederlandse titels in de IRC-klassen. Bovendien telde het evenement mee voor het Verbondsbezemklassement. De Tonnere de Breskens 3, de Ker 46 van Piet Vroon, heerste

FASTNET VIDEO genadeloos in de IRC 1-klasse met 6 x 1! In de IRC 2 ging de blauwe kampioenswimpel naar Quantum Racing, de J/33 van Jeroen van der Velde. De L'Esprit du Morhiban van Vincent de Vries pakte de titel in IRC 3(NED). Wind was er genoeg, zeker op de laatste dagâ&#x20AC;Ś

Haven Amsterdam verruimt vaarweg IJ De Haven Amsterdam heeft de vaarweg op het IJ verruimd, vooral aan de noordkant van het water. De oude rode boeien IJ2 tot en met IJ8 zijn vervangen door nieuwe exemplaren. Tussen de IJ2 en de IJ4 is boei IJ2a neergelegd en tussen de IJ6 en IJ8 is de IJ6a. De watersport kan tussen de IJ2 en de IJ6 - aan de noordzijde van de hoofdvaargeul - gebruik maken van de secundaire vaarweg. www.portofamsterdam.nl

Klik voor de kaart

Eerste editie Batavia Regatta Van 16 tot en met 18 september organiseert de stichting Match in Lelystad de allereerste Batavia Regatta. Een internationale serie voor verenigingsteams. Elk team vaart met twee MaxFunâ&#x20AC;&#x2122;s 25. De korte wedstrijdbaan ligt langs de Saerdam, met een finish voor het havenhoofd van de Bataviahaven. Daardoor is het een publieksvriendelijk evenement. Het paviljoen Lucht fungeert voor de gelegenheid als Bataviahaven Yacht Club en is het epicentrum op de wal. De wedstrijden beginnen op vrijdag om 11.00 uur; zaterdag en zondag om 10.00 uur. www.bataviaregatta.com.

INdeWIND Volvo Ocean Race deels per vrachtschip Voor de komende editie van de Volvo Ocean Race past de organisatie noodgedwongen het parcours aan. De dreiging van piraterij in de Indische Ocean is dermate groot, dat de raceboten per vrachtschip naar de etappeplaats Abu Dhabi worden vervoerd. De tweede etappe gaat van Kaapstad naar een veilige haven, die nog bekend wordt gemaakt, en daar worden de VO-70â&#x20AC;&#x2122;s deklast. Na de havenrace in Abu Dhabi worden de raceboten opnieuw ingeladen en elders weer te water gelaten. Daarna zeilen ze naar de Chinese etappeplaats Sanya. De VOR start 29 oktober in Alicante.

Doorstarters Afgelopen zomer ging de Zweedse Najad-werf failliet. Een doorstart wordt verwacht. Najad Benelux staat gewoon op de Hiswa. In ons land gingen de Bavaria leveranciers Van den Bosch Yachting en Holland Sailing failliet. Voormalig eigenaar Ben van den Bosch besloot zijn oude bedrijf weer terug te kopen en na een doorstart exposeert Van den Bosch Yachting ook op natte Hiswa. Over Holland Sailing was ophet moment van schrijven nog geen duidelijkheid.

Krimpen - Streefkerk â&#x20AC;&#x201C; Krimpen Weer eens wat anders: heen en weer op de rivier. Op 17 september organiseren watersportverenigingen aan de Lek een heuse rivierenrace: Krimpen-Streefkerk-Krimpen. Open voor alle typen zeilboten: open, plat, kajuit en klassiek; varend onder SW. De baan ligt op de Lek, tussen kilometerraai 988, tegenover de molens van Kinderdijk, en de jachthaven van Streefkerk. De stroom en de kribben zorgen voor een extra dimensie. Kenners benutten de neertjes bij de kribben, maar kieljachten kunnen dat beter laten vanwege hun diepgang. www.nederlekregatta.blogspot.com

INdeWIND De kunst van het controleren Een werkelijk zinderend slot van het Nederlands kampioenschap Regenboog. Vijfvoudig olympiër Mark Neeleman hoefde in de laatste race alleen titelverdediger Peter Peet in de gaten te houden, om zijn vijfde Regenboog titel te pakken. De zeilveteraan uit Reeuwijk verstaat nog de kunst van het ‘controleren’ als geen ander. Hij voer constant op Peet, waardoor de twee kemphanen als 16de en 19de eindigden. Goud en de blauwe kampioenswimpel voor team Neeleman (foto), dat als winnaars traditiegetrouw het water in werd gejonast . Peter Peet, vorig jaar glorieus kampioen in een al even spannend slotduel tegen Neeleman, moest ditmaal genoegen nemen met zilver. Het brons was voor de ploeg van Cees Nater. www.regenboogclub.nl

Derbigum Dragon Gold Cup Van 2 tot en met 9 september staat Oostende in het teken van Derbigum Dragon Gold Cup, het WK Draak. De voormalige olympische klasse – van 1948 tot 1972 – trekt nog altijd een groot aantal topzeilers aan. Er komen bijna 80 boten aan de start, uit een twaalftal landen. Het ontbreken van aftrekwedstrijden maakte de Gold Cup van de Draak bijzonder. www.goldcup2011.be

Vier Nederlanders Solo in de Transat Christa ten Brinke (1), Ysbrand Endt (2), Rob Rosen Jacobson (3) en Lucas SchrĂśder (4). Dat zijn de vier Nederlandse zeilers die uitkomen in de Transat 650. De solorace van La Rochelle, Frankrijk, naar Savlador de Bahia, BraziliĂŤ. Met een tussenstop Madeira. Op 25 september is de start. Rob en Lucas doen voor de tweede keer mee; Christa en Ysbrand zijn debutanten. Bovendien vormen zijn het allereerst echtpaar dat in de Transat start (zie ook Zilt 55). 1

Schonere bootmotoren Pleziervaartuigen die nieuw op de markt komen, moeten schonere motoren krijgen, zo vindt Brussel. Over paar jaar moeten nieuwe schepen aan extra regels voldoen om de uitstoot van motoren te verminderen. Deze regels zijn opgenomen in de herziening van de Richtlijn Pleziervaartuigen. Eind juli stuurde de Europese Commissie een wijzigingsvoorstel naar het Europees Parlement. Er geldt een overgangstermijn die volgens de motorenfabrikanten haalbaar en betaalbaar is: drie jaar, en zes jaar voor kleinere motoren.

INdeWIND Jezelf tegenkomenâ&#x20AC;Ś Het najaar is het seizoen van de twee grote solotochten: de Singlehanded en de 200 Myls. De Singlehanded start op 15 oktober, de 200 Myls op 28 september. De Singlehanded is de oudste van de twee en is toe aan de 35ste editie. De tocht is eind jaren zestig bedacht door de eigenzinnige architect Reid in Workum. Zeilen, bomen, roeien, jagen en wrikken was toegestaan, motorgebruik niet. De deelnemers moeten in vijf dagen alle uithoeken van het IJsselmeer en de Waddenzee bezeilen. Zo leggen ze dik 200 mijl af. De 200 Myls bestaat sinds 1996 en is een initiatief van wijlen Jan Luijendijk die destijds een nieuwe, zwaardere uitdaging zocht. Ook in deze tocht vinden de zeilers in hun eentje de weg over IJsselmeer, Wad en Noordzee. Gemeenschappelijke factor van beide evenementen: je komt jezelf tegenâ&#x20AC;Ś www.singlehanded.nl en www.200myls.nl

Proefdam bij Warder Rijkswaterstaat noemt het een 'luwtestructuur'. Het is een stalen damwand die voor de kust van Warder in de Markermeer wordt gezet. Op 15 augustus begon RWS met de bouw. Rond de dam wordt bij wijze van proef gemeten wat diens invloed is op het slibgehalte. Een lager slibgehalte is beter voor de waterkwaliteit. De 1800 meter lange dam is verlicht en gemarkeerd met boeien. In september 2012 wordt het obstakel weer weggehaald.

INdeWIND Rijke oogst

Foto: ÂŠ Richard Langdon/Watersportverbond

Het wedstrijdseizoen 2011 heeft een rijke oogst aan medailles opgeleverd. Een greep: zo werden Nina Keijzer en Anneloes van Veen Europees jeugdkampioen 470 in Nieuwpoort. Met 5 punten voorsprong op hun Duitse concurrenten won het sterk zeilende duo de titel. Onthouden deze namen! Een wereldtitel veroverde ook de altijd strijdvaardige Thierry Schmitter. Hij won het IFDS WK 2.4 meter. Een fraaie zilveren plak was er trouwens voor Andre Rademaker. De olympische zeilers gooiden hoge ogen op het pre-olympische toernooi in Weymouth. Brons voor Finn-

kanon Pieter Jan Postma (foto), goud voor Marit Bouwmeester (Laser Radiaal) en Dorien van Rijsselberghe (RS-X). Laser-zeiler Rutger van Schaardenburg pakte zilver en het 470-duo Lisa Westerhof en Lobke Berkhout voer op het olympische water naar brons. Maarten Jamin, Jaap Smolders en Menno Berens mogen zich sinds deze zomer wereldkampioenen Yngling noemen. Tom Otte, Mark Haven en Floortje de Vries veroverden de zilveren medaille op hetzelfde WK op de Oostenrijkse Attersee. Ronald Veraar, Robert Jansen en Joost Brouwer wonnen eind juli de Europese J22-titel in TravemĂźnde. Hulde voor allen!

ZILTE KLIKS

Bootgenoot.nl navigatie en veiligheid Uitgebreid AIS assortiment

Vaar op zeker

Verzekeringen en financieringen

Marine Communication Specialists

zeilen regenereren? ANCHORS // ROCK SOLID DOWNLOAD de vergelijkingstest

www.roschmarine.nl KLIK VOOR MEER INFORMATIE

28ste Hiswa te Water in IJmuiden

De opzet van de tentoonstelling wordt ook anders. ‘Beleving’ is opnieuw het sleutelwoord. Een voorbode daarvan zie je op de komende natte Hiswa. Er is meer aandacht voor wat ‘actieve watersport’ heet: kanoën, kitesurfen, waterskiën, wakeboarden, catzeilen, duiken en de jongste rage: stand-up paddling. Nogal een stijlbreuk met het recente verleden toen de natte Hiswa een minimum lengtegrens van 7,50 meter hanteerde. Voor het eerst kun je met nieuwe schepen proefvaarten maken. Nieuw is ook de avondopening op vrijdag en zaterdag tot 20.00 uur. Zie het complete programma op www.hiswatewater.nl

foto: © Zilt Magazine

De Hiswa te Water gaat de komende jaren veranderen. Grootste wijziging wordt de locatie. De brancheorganisatie Hiswa verhuist naar Amsterdam Noord en het is het streven om vanaf 2012 op die locatie ook de natte Hiswa te houden. Als dat lukt is de komende beurs in IJmuiden, van dinsdag 6 tot en met zondag 11 september, de laatste Hiswa ‘aan Zee’.

Download het complete zeilboten-overzicht

foto: ÂŠ Zilt Magazine

PRIMEURS Voor het overige geeft de natte Hiswa het vertrouwde beeld: toebehoren in de tenten op de wal en rijen nieuwe schepen aan de steigers. Drijvende noviteiten zijn er ook, inclusief enkele wereldprimeurs. Bénéteau toont de Oceanis 41,45 en 48. Jeanneau introduceert de Sun Odyssey 379 en Bach Yachting de Salona 38. Bij X-Yachts vind je de nieuwe Xp-38 en Xp-44 en West Yachting meert de nieuwe Hanse 385 af. Andere nieuwelingen beleven hun Nederlandse debuut: Bénéteau Oceanis 58 en Sense 43, de Brisling 18, Contest 45CS, Elan 210, Hanse 385, Italian Yachts 10.98, Mak 7, Najad 570, RM 1060 (zie ook pagina 30 e.v.), Sun Odyssey 379, 409 en 439, Varianta 44 en de T-Yachts 34. K&M Yachtbuilders meert drie Dijkstra-ontwerpen af: de Bestevaer 50, de 45DT en de 55ST. In totaal liggen er ruim honderd zeilschepen op de Hiswa te Water.

KLIK HIER VOOR DE VOLLEDIGE BOTENLIJST

FEITEN EN CIJFERS Dinsdag 6 tot en met zondag 11 september Openingstijden: maandag, dinsdag, woensdag: 11.00 – 18.00 uur. Vrijdag 11.00-20.00 uur. Zaterdag: 10.00 – 20.00 uur en zondag: 10.00 – 18.00 uur. Toegangsprijzen: 18 euro p.p. Online: 14.50 p.p. Wie online een toegangskaart koopt, maakt kans op een vakantiereis naar St. Maarten. Kinderen en groepen speciale tarieven. Zie www.hiswa.nl Parkeren: 7 euro Locatie: Marina Seaport IJmuiden.

VIDEO

foto: ÂŠ Sebastiaan Ambtman

BOOT MET VERHAAL Expeditie-tri op weg naar Noordwest-passage ‘Innovatief’, ‘hoogstaand comfort’ en een ‘stukje state of the art design’. Volgens ronkende foldertaal kunnen we niet meer zonder. Het is allemaal níet van toepassing op het expeditieschip dat Sebastiaan Ambtman tegenkwam op IJsland…

foto: ÂŠ Sebastiaan Ambtman

ls we met we onze Pjotr, een Breehorn 37, in de haven van Reykjavik water gaan bunkeren, worden we toegezwaaid door een paar Russen. Op een in het oog lopende boot. Of eigenlijk meer een vlot. De 'Rus' is trimaran, getuigd met een latijnzeil. De rubberen drijvers, 90 houten balken en de mast zijn aan elkaar zijn geknoopt met touw en ducttape. Op het vlot staan allerlei vaten voor diesel, water en voorraden. De opbouw is een soort tent. Een boot met een verhaal, dat is meteen duidelijk.

We raken aan de praat met de bemanning, een van hen spreekt wat Duits en een beetje Engels. We begrijpen dat ze via Groenland op weg zijn naar de Noordwest-passage. Ze zijn net aangekomen vanaf de FaerĂśer eilanden. Het blijkt dat ze in drie reizen rond de Noordpool proberen te varen. Ze willen hiermee bewijzen dat dit met elk vaartuig kan. De bemanning bestaat uit een aantal zeer ervaren zeilers annex avonturiers, onder leiding van Oleg Volynkin, met Alexander Levanovals schipper van de Rus. Tijdens de eerste twee expedities in 2005 en 2007 bereikten ze al de 80ste breedtegraad, bevoeren de Barentszee en Witte Zee, en bezochten Frans Jozefland (ten noordoos-

DE BOOT De Rus is ontworpen en gebouwd volgens oude Polynesische methoden. De tri heeft twee roeren en twee zwaarden op de buitenste drijvers. In de tent is plaats voor drie à vier personen. De boot is 13,50 m lang, heeft een breedte van 6,50 m en slechts een diepgang van 48 cm. Volbeladen weegt hij zo’n 10 ton. Het zeiloppervlak is ongeveer 40 m2. Naast het latijnzeil zijn er twee genua’s. Er is ook een spinnaker van 100 m2 aan boord. De hoofdmotor is 40 pk sterk en er een reserve-exemplaar achter de hand van 10 pk. De schipper rekent met een kruissnelheid van 5 tot 6 knopen, maar het log schijnt ook wel eens op 9 knopen te hebben gestaan. De boot is behoorlijk uitgerust. Behalve GPS en marifoon zijn er een radar, een Iridium satelliettelefoon en een computer aan boord. Meer over de reis, de boot en de mannen is, in het Engels, te vinden op http://orion.treto.ru/en

foto: © Sebastiaan Ambtman

ten van Spitsbergen). Op Nova Zembla kregen ze toestemming om Belushya Guba aan te lopen, een haven die normaliter niet toegankelijk is voor burger vaartuigen. Ze trotseerden onderweg stormen, zwaar ijs, wilde dieren en tegenslag. Goed zeemanschap en veel doorzettingsvermogen waren nodig om veilig terug te keren. Het laatste doel is nu dus de Noordwest Passage ten noorden van Canada, om hiermee het hele traject rond de Noordpool te volbrengen. Z

foto: ÂŠ flying focus

VLIEGENDE STORM Van 10 september tot en met 15 januari 2012 is de foto-expositie ‘Vliegende Storm’ te zien in het IJmuider Zee- en havenmuseum. Adembenemende foto’s die luchtfotograaf Herman IJsseling van Flying Focus in de loop der jaren onder stormachtige omstandigheden boven de Noordzee heeft gemaakt. www.zeehavenmuseum.nl en www.flyingfocus.nl

Het was een wedstrijd binnen een wedstrijd. Het vrouwenteam Festa deed voor het eerst mee aan de Delta Lloyd 24 Uurs. Ze wilden niet alleen zoveel mogelijk mijlen zeilen, maar ook

Foto’s: © Loes Rustemeijer e.a

bewijzen dat ze hun mannetje staan…

SAMENSTELLING