Anke'rplek - stilstaan bij veranderingen

Anke’rplek stilstaan bij veranderingen

Anke Huppertz

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

“Dit boek is opgedragen aan mijn vader Martin, die in een verpleeghuis is overleden.”

Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?

Neem gerust contact met mij op: huppertzanke@gmail.com +31 6 55 86 66 29

Voorwoord

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Op weg naar de verankering van meer menswaardige zorg voor ouderen Het probleem is niet dat mensen ouder worden, maar dat het zorgsysteem is verouderd. Dat is nu meer dan ooit mijn conclusie na dertig jaar actief te zijn geweest in verschillende f­ uncties in de zorg.

D

e columns in deze bundel verschenen in het maandblad Voilà van dagblad De Limburger toen ik als bestuurder aan het roer stond van woonzorgcentrum De Beyart in Maastricht. Ze geven inzicht in het verandertraject waarvoor ik verantwoordelijk was: meer aandacht voor de individuele mens in de late levensfase en tegelijkertijd meer aandacht voor de afbouw van vastgeroeste zorgsystemen en -patronen.

Zee van nieuwe mogelijkheden Met diezelfde verantwoordelijkheid en persoonlijke drive blijf ik me inzetten voor een fundamentele verandering in de zorg voor ouderen. Er ligt een zee van nieuwe mogelijkheden open om die verandering effectief in gang te ­zetten en te verankeren in het bewustzijn en de activiteiten van iedereen die de ouderenzorg een warmer hart toedraagt. Deze bundel is daar het bewijs van.

Anke Huppertz

Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Zoeken naar openingen

7

Vandaag is de dag

9

De zin van gemeenschapszin

11

Delicatessenzaak

13

Ik wil de leiding overdragen

15

En de radio speelt zacht

17

Goed luisteren luistert nauw

19

Dé werkelijkheid bestaat niet

21

Waar worden onze m ­ edewerkers blij van?

23

Een booster zonder prik

25

’Hoe wilt u bij ons overlijden?’

27

Bouwplannen uitspitten in molletjestijd

29

Gezond verstand

31

Mokkende maquette

33

De overtreffende trap van mindfulness is mindlessness

35

Ouderdom komt met gebreken van onze maatschappij

37

Ik steek een kaarsje op

39

Open huis

41

Zet het kleinste verpleeghuis maar in Madurodam neer

43

Over ISO, maar vooral over isolement

45

Eén voor allen, allen voor één

47

Zorgverkoopexperts, strategisch alliantiemanagers,

49

managers zinnige zorg …

22 23 24 25 26 27 28 29 30

Een dal is altijd nog beter dan een berg

51

Mensenlevens duren langer en langer. Waarom?

53

We moeten onze kijk op ouderen verjongen

55

Abstract verhindert daadwerkelijk contact

57

Bezoekjes lossen eenzaamheid niet op

59

Lekker en gebroederlijk eten en drinken als vanouds

61

Over ouderen en groene blaadjes

63

Een abdijbier buiten het klooster

65

Een terugblik op de toekomst van de zorg

67

1 februari 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Zoeken naar openingen Een schaker en voetballer doen het, net zoals een g ­ rotonderzoeker en een vis in een vangnet: zoeken naar openingen. Ze weten a ­ llemaal dat je anders niet vooruitkomt. Of, in het geval van de vis: weg­ komt. Voor een bestuurder geldt hetzelfde. Zeker als het gaat om een ­woonzorgcentrum dat zich midden in een v ­ eranderingsproces ­bevindt. Zo vindt er de komende jaren nieuwbouw plaats op het ­terrein van De Beyart en komen er nieuwe faciliteiten zoals welness, horeca en een kapper.

D

aarbij is De Beyart van oudsher een nogal gesloten gemeenschap.

We willen ons in de toekomst meer naar de buitenwereld keren, mét behoud van het eigen karakter van het woonzorgcentrum.

Want dat karakter mag er zijn. De Beyart levert persoonlijke en betrokken zorg op een van de mooiste plekken van Maastricht en doet dat op een kleinschalige manier.

En in dat verband: Il faut cultiver notre jardin, schreef de Franse filosoof Voltaire. Vertaald: we moeten onze tuin bewerken. Daar bedoelde hij mee dat een mens niet de last van de hele (en geregeld ook onvriendelijke) wereld op zijn schouders kan dragen. Wie het goede doet in zijn eigen kleine omgeving, doet al genoeg om van de wereld een betere plek te maken.

Maar wat is klein? Daarom verwelkomt De Beyart nu al buurtbewoners die ons restaurant willen bezoeken of gebruik willen maken van onze wasserij.

Dat zorgt meteen voor een uitbreiding van de sociale contacten voor onze bewoners. Voor een nog aangenamere woon- en leefplek dus en méér verbinding met de wereld.

7

1 februari 2021

“Wie het goede doet in zijn eigen kleine ­omgeving, doet al genoeg.”

In het verlengde daarvan kunnen straks ook mensen van ’buiten’ een wandeling maken door het drie hectare grote park (jardin) van De Beyart. Met daarin onder meer eeuwenoude bomen en de ruÏne van de oude kloosterkerk, die je zelfs terugvoert naar de late middeleeuwen. Ook als je niet gelovig bent, vult deze omgeving je hoofd met een extra dosis spiritualiteit en energie.

Deze en mijn volgende columns in Voilà vormen – u ziet het hierboven – mijn maandelijkse ankerplek tijdens de uitdagende overtocht naar het nieuwe De Beyart. Ter afsluiting: wie naar openingen zoekt, moet zich ook openstellen voor de mening van anderen. Want in feite doe je als bestuurder hetzelfde als die andere bestuurder, de automobilist.

Je kijkt voortdurend aandachtig om je heen. Dan kom je waar je zijn wilt.

8

2 maart 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Vandaag is de dag Er zijn eendagsvliegen die meerdere dagen leven. En de e ­ xotische jaarvogel wordt gemiddeld vijftig jaar oud, al doet zijn naam ­vermoeden dat hij maar één jaar op aarde is. Tijd is dus een relatief begrip. Maar wat belangrijker is: deze dieren leven in het moment, iets wat ons mensen vaak minder goed afgaat.

D

aar kan ik over meepraten. Als bestuurder is het een van mijn taken om De Beyart toekomstbestendig te maken. Daar komen allerlei nieuwbouw- en andere plannen aan te pas. Tegelijkertijd leg ik de nadruk op de rijke historie en het mooie erfgoed van ons woonzorgcentrum. Daardoor vergeet ik wel eens het heden te waarderen zoals zich dat elke dag opnieuw weer aandient.

Gelukkig heb ik mensen om me heen die het goede voorbeeld geven. Voor veel van onze bewoners glijden het verleden, maar ook de toekomst steeds verder naar de achtergrond. Ze slagen er vanwege hun hoge leeftijd en kwetsbaarheden steeds beter in om bij de dag te leven. Net als de iets minder oude, maar eveneens kwetsbare deelnemers aan de dagopvang bij onze Société en de bezoekers van dagbestedingscentrum De Schark. Waarna ze ’s avonds met een tevreden gevoel weer in hun eigen bed stappen. In die zin zou je hen dagjesmensen kunnen noemen.

De medewerkers van De Beyart doen hard hun best om het onze bewoners zo veel mogelijk naar de zin te maken. Dat krijgen ze goed voor elkaar. Ondanks het gegeven dat ze net als ik geregeld te maken hebben met de waan van de dag. En met alle veranderingen die De Beyart nu doormaakt, en zij dus evenzeer. Dan heb ik het nog niet eens over de impact die deze coronatijd heeft op de wijze waarop ze hun werk (moeten) doen.

9

2 Maart 2021

“Je zou veel van onze bewoners ­dagjesmensen kunnen noemen.”

Daarom hebben ze soms het gevoel geleefd te worden en niet zélf te leven. Dat laatste is natuurlijk wel de bedoeling. Daarom wil ik als eerste stuurvrouw weten wat onze mede­ werkers beroepsmatig én als mens beweegt op onze overtocht naar het nieuwe De Beyart. Om geen kostbare tijd te verliezen, wil ik daar graag nog aan toevoegen – en niet alleen voor onze medewerkers: vergeet gisteren en wacht niet tot morgen, vandaag is de dag.

10

3 april 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

De zin van gemeenschapszin Corona is niet om te lachen. Maar af en toe wel. Een kleine greep uit allerlei onzinberichten die als een hardnekkig virus opdoken en soms nog opduiken tussen alle serieuze verhalen.

C

orona is een biologisch wapen van de Chinezen om de wereldmacht in handen te krijgen. Van COVID-19-vaccins kun je COVID-19 krijgen. Bovendien veranderen die vaccins je DNA-structuur.

Dan is er nog een ex-president – geen viroloog – die mensen adviseerde zich te laten injecteren met een ontsmettingsmiddel. Bestraling met uv-licht zou een andere remedie zijn tegen corona. De verspreiders van al dat nepnieuws zijn ervan overtuigd dat ze de waarheid aan hun zijde hebben.

Maar wat zegt dat? Ook een stilstaande klok heeft twee keer per dag gelijk.

Binnen De Beyart zijn we er tot nu toe goed in geslaagd om ons corona van het lijf te houden. In mei vorig jaar was er sprake van een handvol besmettingen onder de bewoners. In oktober volgde nog één besmetting. Dat was het gelukkig. Voor een deel is dat mazzel natuurlijk, want geen enkel gebouw is 100% coronaproof zolang wij mensen dat niet zijn. Aan de andere kant wil ik alle bewoners en medewerkers complimenteren met hun standvastigheid in het opvolgen van ons coronabeleid. Goede onderlinge communicatie en een geconcentreerde manier van werken hebben daar ook aan bijgedragen.

Daar spreekt gemeenschapszin uit. In de anderhalf jaar dat ik deel uitmaak van De Beyart ervaar ik de kracht die daarvan uitgaat. Dat staat haaks op de uitspraak die we al vele jaren zo vaak horen: mensen worden steeds egoïstischer. Maar als dat werkelijk het geval zou zijn, hadden we ons intussen allang naar het leven gestaan. In feite komt die uitspraak erop neer dat we juist niet willen dat er een één tegen allen-maatschappij ontstaat.

11

3 april 2021

“Ook een stilstaande klok heeft twee keer per dag gelijk.”

De gemeenschapszin in ons woonzorgcentrum is belangrijker dan goed geoutilleerde gebouwen en state-of-the-artdomotica. Voorzieningen waar vastgoedinvesteerders en projectontwikkelaars zich hard voor maken en waar zorgorganisaties welwillend of onder druk in meegaan. Die voorzieningen hebben zeker toegevoegde waarde, maar ze leiden niet automatisch tot een aangenamer leven.

Er daadwerkelijk voor elkaar zijn. Naar elkaar luisteren. En elkaar ­helpen om een woon- en leefgemeenschap te creëren waarin plek is voor iedereen en waarin iedereen van waarde is.

Daar gaat het om. Dat is de zin van gemeenschapszin.

12

4 mei 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Delicatessenzaak Om vooruit te komen, moet je soms een stap achteruitzetten.

Bij De Beyart gaan we nog een stap verder. We willen als zorg­ organisatie t­ erugkeren naar wat De Beyart van oorsprong was: een leeforganisatie of leefgemeenschap van toen nog uitsluitend ­religieuzen die het daar uitstekend naar hun zin hadden.

H

ouden we dan op met goede zorg leveren? Natuurlijk niet. Die zorg wordt wel minder zichtbaar voor onze bewoners. Zodat ze niet voortdurend het gevoel hebben dat ze zijn aanbeland in de opnamestudio van een medische serie. Vergelijk het met een taxichauffeur. Je wordt er ook niet blij van als die elke dag ongevraagd bij je aanbelt. Die wens je alleen te zien op het moment dat je vervoer nodig hebt.

De verdere invulling van die leefgemeenschap komt voort uit deze gedachte: onze bewoners en gasten zijn niet op bezoek bij De Beyart, De Beyart is als het ware op bezoek in hun leven. Ze hoeven zich niet in allerlei bochten te wringen om zich te voegen naar de vaste kaders die vaak gelden binnen zorginstellingen. Ze bepalen zelf hoe ze hun leven willen leiden. In feite precies zoals ze dat in hun vroegere thuissituatie deden. Daardoor kunnen ze de persoon blijven die ze altijd al waren.

Wie graag onder de mensen is, vindt bij ons alle mogelijkheden om zijn sociale contacten te onderhouden en uit te breiden. In De Société of De Schark bijvoorbeeld, waar evengoed gasten van ’buiten’ van harte welkom zijn die een even gezellige als zinvolle dag willen beleven. Wie daarentegen graag op zijn eigen is, geniet van de rust, stilte en bezinning die De Beyart al eeuwenlang uitstraalt. Wie humor heeft, verliest die niet bij ons en wie eigenwijs is, hoeft die karaktertrek niet in te leveren.

13

4 mei 2021

“De Beyart is op bezoek in het leven van onze bewoners en gasten.”

Daarom noem ik De Beyart graag een delicatessenzaak. Een zaak voor fijnproevers die ondanks hun hoge leeftijd het liefst hun eigen boontjes willen doppen, al dan niet met onze professionele hulp en ondersteuning. In ons eigen restaurant hoeven bewoners en niet-bewoners dat natuurlijk niet te doen. Daar kunnen ze dagelijks ­genieten van smakelijk bereide maaltijden.

Bovendien hebben we dat restaurant vorig jaar opgefrist. Nieuwe kleurige verflagen en nieuwe vloerbedekking laten de kunstwerken aan de muren nog beter tot hun recht komen. Dat is ook lekker.

14

5 JUNI 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Ik wil de leiding overdragen Wat? Neemt de bestuurder van De Beyart nu al afscheid van de ­ ooiste leefgemeenschap voor ouderen in Maastricht? En is dit dan m haar afscheidscolumn in Voilà? Integendeel. Ik wil over iets anders met u praten. Maar vooral ook met de medewerkers van De Beyart.

Want na alle aandacht voor corona en nieuwbouwplannen staan zij dit jaar centraal bij ons.

O

nze medewerkers doen hun werk met hart en ziel. Dat zie ik zelf en dat hoor ik geregeld van bewoners en familie. Daar wil ik aan toevoegen dat ze óók vaak met handen en voeten werken. De mentale, fysieke en sociale problemen waarmee onze bewoners te maken hebben, vragen evengoed veel van hen. Daardoor ontstaat het risico dat ze overschakelen op routinematige handelingen.

Nu is ’routine’ op zich geen verkeerd woord. Omdat routine structuur, overzicht en een zekere mate van rust biedt, hoe druk het ook is. Maar als je daar te veel aan toegeeft, verminderen je werkplezier en de aandacht voor de mensen voor wie je werkt. Dan word je uiteindelijk een werknemer in plaats van een medewerker. Dan ga je niet meer aan het werk, dan ga je naar je werk.

Hoe mooi zou het daarom niet zijn als je de stap maakt naar meer eigen verantwoordelijkheid en meer voldoening in je werk? Precies om die reden denken we na over de oprichting van een Beyart Academie. Dan kunnen we onze huidige en nieuwe medewerkers nog gerichter en professioneler opleiden.

Dat doen we dan in navolging van de broeders die De Beyart vroeger groot hebben gemaakt door onderwijs tot hun kerntaak te maken. Alleen: die Beyart Academie is er nog niet. In de tussentijd gaan we gesprekken voeren met

15

5 JUNi 2021

“We willen ­medewerkers nog ­gerichter opleiden.”

onze medewerkers en vrijwilligers. Dat gebeurt binnen breed samengestelde groepen en dwars door onze organisatie heen. Zodat iedereen de kans krijgt om te zeggen wat omgaat in zijn hardwerkende hart en ziel.

Op die manier maken we een goed begin om de verandering van routinematig werken naar een creatievere werkwijze mogelijk te maken. Dit met alle voordelen voor onze medewerkers die ik hierboven al hebt genoemd.

Daarbij stimuleren we hen om die verandering vanuit zichzelf in gang te zetten. Als we daarin slagen, verlopen de werkzaamheden straks vanzelf en zoals we allemaal willen. Dan hoeft niemand meer leiding te geven.

16

6 JULI 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

En de radio speelt zacht In de Efteling wordt continu verbouwd, zonder dat het park zijn sprookjesachtige karakter verliest. Dat voorbeeld hebben we bij De Beyart ter harte genomen nu de uitvoering van onze ver- en nieuwbouwplannen steeds dichterbij komt. Zodat we straks niet zoals Vrouw Holle in de put zitten tijdens de bouwwerkzaamheden.

Evengoed willen we voorkomen dat onze woon- en leefgemeenschap de komende tijd doldraait en verandert in een soort Villa Volta. ­Vandaar dat we de nodige voorzorgsmaatregelen hebben getroffen.

Een klein duimpje kan daarom alvast omhoog.

I

n de eerste plaats verloopt de ver- en nieuwbouw in fasen, zodat eventuele overlast voor onze bewoners, gasten, medewerkers en vrijwilligers tot afzonderlijke gedeelten beperkt blijft. Verder vinden na een vast tijdstip op de dag geen werkzaamheden meer plaats en ruimen de bouwvakkers hun spullen elke dag op. En hun radio speelt altijd zacht.

Bewoners die in aanmerking komen voor tijdelijke huisvesting krijgen een plek in de luwte op het terrein van De Beyart. Vanzelfsprekend regelen wij alles wat met hun verhuizing te maken heeft. Voor bewoners die bovenmatig geluidsgevoelig zijn, zoeken we een aangename plek buiten De Beyart om overdag te verblijven.

Om iedereen te betrekken bij het vernieuwde De Beyart in wording filmen we de diverse bouwactiviteiten, waarna we de beelden in huis afspelen op een groot scherm. Ook zorgen we voor een informatie- en meldpunt. Daar kunnen bewoners terecht met hun vragen en opmerkingen over het verloop van de werkzaamheden. Zo gaan we samen de toekomst tegemoet en maken we ons ook alvast klaar voor de bewoners van de toekomst. Want de nieuwe generatie ouderen heeft weer haar eigen en eigentijdse wensen en eisen.

17

6 JULI 2021

“Het draait om het geluk van onze ­bewoners, niet om draaiende cementmolens.”

Meer nog dan nu het geval is, willen deze ouderen beschikken over een ruim appartement met uitgebreide sanitaire voorzieningen. De verdergaande toepassing van domotica behoort daar eveneens toe. Daardoor krijgen onder anderen bewoners met dementie meer mogelijkheden om zich vrijer te be­ wegen. Tegelijkertijd zorgen meerdere welnessvoorzieningen voor extra kwaliteit van leven. Buiten dat vermijden we zogenaamde institutionele routines.

Wie bijvoorbeeld niet om twaalf uur ’s middags warm wil eten, doet dat op een ander tijdstip en op een plek naar keuze.

Ook daar houdt de nieuwe infrastructuur van De Beyart rekening mee.

Als de cementmolens binnenkort beginnen te draaien, draait het nog altijd om het persoonlijke geluk en welzijn van onze bewoners. Dat zijn en blijven verreweg de belangrijkste bouwstenen van De Beyart.

18

7 SEPTEMBER 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Goed luisteren luistert nauw Schriftelijk communiceren – zoals in deze column het geval is – is één ding. Binnen De Beyart zetten we nog veel meer woorden op papier om alle belanghebbenden te informeren over onder meer onze ver- en nieuwbouwactiviteiten. Daarnaast zorgen pr en marketing ervoor dat De Beyart in het zicht en aantrekkelijk blijft als dienstverlener en werk­ gever. Wie schrijft die blijft, luidt het bekende gezegde. Ik zou daaraan willen toevoegen: wie schrijft die blijft toch een beetje op afstand.

D

ie afstand vervalt in het persoonlijke contact met iemand. Als je tenminste de moeite neemt om aandachtig naar de ander te luisteren, en vice versa. Goed luisteren luistert nauw. Om een vaak voorkomend voorbeeld te geven: iemand vertelt over zijn ziekte en zijn gesprekspartner begint meteen te praten over een ziekte die hij zelf ooit had. Snel van onderwerp veranderen is evengoed een voorbeeld van slecht luisteren. ’Wat vervelend dat je je soms eenzaam voelt. Maar hoe was het op je werk vandaag?’ Het helpt evenmin als een gesprekspartner iemands probleem bagatelliseert. ’Ach, zo erg is dat toch allemaal niet.’ Of: ’Maak je geen zorgen.’ Of: ’Dit gaat ook weer voorbij.’

Dan is er nóg een handelwijze die funest is voor een ’luisterrijk’ gesprek.

Hier gaat het om de gesprekspartners die direct klaarstaan met een advies of een oplossing die misschien helemaal niet haalbaar is. Samenvattend komt het erop neer dat slechte luisteraars hun ego niet onder controle hebben.

Ze stellen hun eigenbelang voorop en gaan daardoor voorbij aan het belang van de ander. Wat is dan wel nodig voor een vruchtbare dialoog? Stel in elk geval oprechte vragen aan je gesprekspartner. Zo laat je blijken dat je bent geïnteresseerd in zijn verhaal. ’Hoe denk je hier verandering in te brengen?’ ’Kan ik je misschien ergens mee helpen?’

19

7 SEPTEMBER 2021

“Slechte luisteraars hebben hun ego niet onder controle.”

Om erachter te komen wat onze bewoners bezighoudt, ben ik begin augustus gestart met een zogenoemde dialoogtafel. Op regelmatige basis nodig ik steeds enkelen van hen uit aan deze tafel. Daar kunnen ze vertellen wat hun ter harte gaat en waar ze zich bezorgd over maken. Ook kunnen ze vragen stellen over wat allemaal verandert op weg naar een toekomst­ bestendige De Beyart. ’Zijn de grote tuin en de wandelpaden tijdens de veren nieuwbouw nog toegankelijk?’ ’Wat betekent het verdwijnen van sommige kapelletjes voor de religieuze beleving binnen De Beyart?’

Op deze en andere vragen probeer ik een zo duidelijk mogelijk antwoord te geven. Maar bovenal luister ik.

20

8 OKTOBER 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Dé werkelijkheid bestaat niet Een oude leermeester maakt in de vroege ochtendzon een wandeling met zijn leerlingen. Om hen heen zijn overal dauwdruppels zicht­ baar. De leermeester loopt naar een grote druppel en vraagt: ’Welke kleur heeft die?’ ’Rood’, zegt een van de leerlingen vastberaden. ’Nee hoor, oranje’, zegt een andere leerling. En zo volgen de kleuren elkaar op, tot en met de laatste leerling, die toch echt violet ziet.

Er ontstaat zelfs een lichte ruzie.

D

an laat de leermeester de leerlingen van plaats wisselen. Beetje bij beetje komen ze erachter dat ze allemaal afzonderlijk hun eigen werkelijkheid hebben gezien. Vervolgens zet de leermeester hen weer op hun oorspronkelijke plek. En doordat de zon intussen is gedraaid, ontstaan er weer heel andere kleuren.

’Hoe jullie de werkelijkheid zien, hangt af van de plaats en de tijd die jullie innemen in het leven’, legt de leermeester uit. ’Totdat jullie zelf leermeester zijn geworden, zullen jullie alleen je eigen werkelijkheid waarnemen. Wees daarom niet enkel tolerant – want dat is slechts het dulden van andermans mening – maar wees zelfs blij dat er zo veel verschillende meningen zijn.’

Dit verhaaltje geeft aan dat dé werkelijkheid niet bestaat. Dat geldt ook voor het veranderproces dat De Beyart doormaakt op weg naar een toekomst­ bestendige leefgemeenschap voor ouderen. Een voorbeeld is het doorbreken van oude werkroutines en -gewoonten omdat onze nieuwe generatie bewoners bijdetijdse wensen en behoeften heeft. Daar praat ik open over met onze medewerkers. En omdat iedereen zijn eigen mening heeft en mag hebben, is hier dus evengoed sprake van verschillende werkelijkheden.

21

8 OKTOBER 2021

“Wees zelfs blij dat er zo veel verschillende meningen zijn.”

Die beschouw ik niet zozeer als een obstakel, maar veel meer als een uitgelezen mogelijkheid om dichter bij elkaar te komen, nog meer betrokken bij elkaar te raken en samen tot nieuwe inzichten en initiatieven te komen die helpen om het veranderproces in goede banen te leiden. Daarmee wordt dat proces er overigens niet een-twee-drie gemakkelijker op, maar het gaat om het eindresultaat.

Nog even terug naar de leermeester.

Zijn wijze raad heeft de leerlingen doen beseffen dat werkelijk onderling begrip dáár begint waar sprake is van respect voor elkaars standpunten. Dat is dus iets compleet anders dan volharden in ’Ik heb mijn werkelijkheid en jij hebt de jouwe, veel geluk daarmee’.

Het gaat erom dat we allemaal de zon in het water kunnen zien schijnen. En in de dauwdruppels natuurlijk.

22

9 NOVEMBER 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Waar worden onze ­medewerkers blij van?

Antwoord: net zoals in andere zorgorganisaties worden De ­ eyart-medewerkers blij als ze de mensen voor wie ze werken blij B kunnen maken. Een kind kan dus de was doen, zou je zeggen. Alleen: de werkelijkheid is vaak nogal weerbarstig. Vandaar dat we ons uiterste best doen de vicieuze cirkel te doorbreken die tegenwoordig bij veel zorgorganisaties bestaat uit leegloop-werkdruk-leegloop.

O

m die cirkel te doorbreken, is verandering nodig. Of: als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je kreeg. Om die reden stellen we de dienstverlening en ondersteuning aan onze bewoners steeds centraler. Het belang van de organisatie is er natuurlijk ook nog, maar dat is daaraan ondergeschikt. Daarom halen we diverse processen zoals logistiek, ondersteuning en begeleiding en de nog steeds toenemende administratie waar het kan weg bij onze schaarse verzorgenden en verpleegkundigen.

Die processen brengen we onder bij onze cliëntondersteuners.

Daardoor kunnen de verzorgenden en verpleegkundigen de taken uitvoeren waarvoor ze zijn opgeleid. Het verrichten van technisch ingewikkelde verpleegkundige handelingen bijvoorbeeld. Tegelijkertijd gaan onze cliëntondersteuners meer tijd besteden aan het bijstaan van onze bewoners tijdens hun algemene dagelijkse levensverrichtingen zoals dat heet, zoals wassen, aankleden en eten en drinken. Zodat al onze medewerkers even belangrijk worden en echt gaan samenwerken rondom de bewoners. Hierdoor krijgen ze een nog betere band met hen en investeren we nu al in de bewoners van de toekomst.

23

9 NOVEMBERi 2021

“Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je kreeg.”

Deze aangepaste manier van werken werpt op een aantal afdelingen al zijn vruchten af. Als bestuurder heb ik dit nieuwe werkmodel trouwens niet in mijn eentje uit de hoge hoed getoverd.

In de afgelopen maanden heb ik aan een zogenoemde dialoogtafel uitgebreid gesproken met onze bewoners en medewerkers. Hun suggesties heb ik ter harte genomen. Waarbij de gemiddelde medewerker zich meer gewaardeerd en betrokken gaat voelen in de weten­ schap dat waarde wordt gehecht aan ideeën die zijn ontstaan op de ­werkvloer.

Onder die dialoogtafel heb ik mezelf geregeld een schop tegen mijn schenen gegeven. Dit om mezelf scherp te houden. En me af te vragen wat mijn rol is om zo veel mogelijk betekenis te kunnen geven aan het welzijn van ­iedereen die direct of indirect betrokken is bij De Beyart.

Misschien krijgen we nog te maken met een milde aardverschuiving voordat ons veranderproces tot een goed einde is gebracht. Maakt niet uit. We komen er wel. In de tussentijd houden we ons vast aan de dialoogtafel en aan elkaar.

24

10 DECEMBER 2021

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Een booster zonder prik Als een dief in de nacht. Als een dief op klaarlichte dag. Stiekem en brutaal stal corona dit najaar direct of indirect het leven van 24 van onze bewoners. Ondanks alle strenge voorzorgsmaatregelen die we hadden genomen en ondanks de even strenge naleving daarvan. We waren in shock en dat zijn we voor een deel nog steeds. Dat neemt niet weg dat we in de tussentijd hard hebben gewerkt om onze ­overige bewoners te beschermen waar we kunnen.

D

e Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft ons harde werken erkend en uitgesproken in een brief die ik ontving. Twee zinnen uit die brief: De juiste stappen zijn gezet om verdere besmettingen te voorkomen. Met als resultaat dat de besmettingen afnemen en cliënten weer uit quarantaine komen.

Inmiddels hebben al onze bewoners weer de bewegingsruimte gekregen die ze vanwege hun eigen en andermans veiligheid noodgedwongen moesten missen. Ook zijn onze sociale ontmoetingsplekken zoals het restaurant en de aula heropend.

We hebben onze overleden bewoners in woord, beeld en met muziek herdacht tijdens een officiële herdenkingsbijeenkomst binnen onze leefgemeenschap.

En we blijven hen gedenken nu we ons langzaam weer opmaken om nieuwe bewoners te verwelkomen. Die kunnen rekenen op onze volle aandacht en toewijding. Zoals dat het geval was in het hart van de crisis die we doormaakten.

Een van onze vrijwilligers zei daar het volgende over: ’Ik zag op het hoogtepunt van de coronagolf alle medewerkers – en dan bedoel ik ook álle medewerkers – gedisciplineerd samenwerken in het belang van de bewoners. En ik dacht:

25

10 DECEMBER 2021

“Als het erop aankomt kunnen we heel veel met z’n allen.”

kijk, als het erop aankomt kunnen we heel veel met z’n allen.’

In de woorden van onze specialist ouderengeneeskunde: ’In crisistijden is vaak sprake van verbroedering. Dat was zeker ook het geval binnen De B ­ eyart. De zorgmedewerkers vertrouwden volledig op elkaar en werkten via nog kortere lijnen dan gebruikelijk samen om de beste zorg te kunnen bieden.’

Dat is dezelfde specialist die ervoor heeft gevochten onze bewoners op tijd te voorzien van een boosterprik. Dat is gelukt. Onze medewerkers kregen ook een booster zonder prik door hun gezamenlijke wil en verlangen er alles aan te doen meer leed te voorkomen voor onze bewoners en hun dierbaren.

Dat samenhorigheidsgevoel houden we vast.

Ik wens iedereen behalve corona fijne dagen en alle goeds voor het nieuwe jaar.

26

in nagedachtenis

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

’Hoe wilt u bij ons overlijden?’

Stilstaan bij veranderingen staat boven de titel van deze column.

De grootste verandering die een mens doormaakt, is zonder twijfel de overgang van leven naar dood. Daar zijn bij elkaar miljoenen boeken, artikelen en citaten aan gewijd. Een van die citaten is van Woody Allen: ’Ik ben niet bang om dood te gaan. Ik wil er alleen niet bij zijn als het gebeurt.’

D

ie uitspraak geeft goed weer dat op sterven nog steeds een taboe rust. Dat geldt voor hen die hun levenseinde snel zien naderen én voor hun naasten die moeten toezien hoe dat proces verloopt.

We stoppen dit onderwerp uit angst vaak het liefst zo diep mogelijk weg. Wat daarbij niet helpt, is dat steeds minder mensen in een god en een hiernamaals geloven. Anders geformuleerd: de vroegere indianen vertrouwden erop dat ze naar de eeuwige jachtvelden zouden verkassen, waar ze ’gewoon’ verder konden gaan met de jacht op bizons. Nu beschouwen velen die velden als eeuwige nachtvelden.

Nieuwe bewoners wacht een warm welkom bij De Beyart. Het zou dan vreemd zijn om aan hen te vragen: ’Hoe wilt u bij ons overlijden?’ Maar is dat wel zo’n vreemde vraag? Bewoners verlaten onze leefgemeenschap namelijk zelden om nog een keer te verhuizen. Het is zelfs een sterke vraag als je er zoals wij alles aan doen om dicht bij hen te staan als de dood zich aandient. Natuurlijk, overlijden in je eigen vertrouwde omgeving verdient de voorkeur. Juist daarom willen we zo veel mogelijk een thuis creëren voor onze bewoners. Een plek bovendien waar ze samen met hun naasten alle ruimte krijgen om daar zelf invulling aan te geven.

27

in nagedachtenis

“De meeste mensen sterven zoals ze hebben ­geleefd.”

Daar slagen we goed in. Zo overleed onlangs een bewoner die al bij ons was toen ik meer dan vier jaar geleden bij De Beyart kwam werken.

Toen ik het nieuws te horen kreeg, was ik ontdaan. Omdat deze meneer een icoon was, en niet alleen voor mij. Hij nam het leven zoals het was geweest en zoals het nog zou komen.

Dat had hij heel zijn leven al gedaan, zei hij me eens. Zijn verblijf bij ons had hem alleen maar gestimuleerd om die levenshouding voort te zetten.

Hij had helemaal niets te klagen en klaagde daarom nooit.

paraat hebben. Het zijn mensen naar mijn hart. M ­ ensen die De Beyart en in een ­bredere context onze maatschappij dragen.

Dat spreekt sowieso allemaal al in hun voordeel. Wat daar nog bijkomt als uiteindelijke beloning: een hospicemedewerkster vertelde me dat de meeste mensen sterven zoals ze hebben geleefd. Mensen die bijvoorbeeld altijd controle over zichzelf en anderen willen hebben, hebben vaak moeite met loslaten op hun sterfbed. Wie daarentegen lichter en onbaatzuchtiger in het leven staat, geeft zich eerder en gemakkelijker over aan wat onvermijdelijk staat te gebeuren.

Als zulke mensen wegvallen, besef je pas ten volle hoeveel positieve energie van ze uitging en hoeveel meerwaarde ze hadden voor de mensen om hen heen. Zonder wie dan ook tekort te willen doen: we hebben ook medewerkers en vrijwilligers die over hetzelfde talent beschikken. Het zijn de stille krachten die altijd bereid zijn om een stap extra te doen. En die a ­ ltijd een glimlach

28

11 FEBRUARI 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Bouwplannen uitspitten in molletjestijd Het leek stil rond de bouwplannen van Rosewood, de projectontwik­ kelaar die ons woonzorgcentrum klaar gaat m ­ aken voor de toekomst.

Die vermeende stilte had te maken met de a ­ fgelopen feestdagen. En met de vele mensen die vanwege de c ­ oronagevolgen meer dan ge­ woonlijk in zichzelf gekeerd zijn. M ­ olletjestijd, noem ik die tijd.

M

aar schijn bedriegt. Ook in dit geval. In plaats van urenlang netflixen en even lang bankhangen hebben we de bouwplannen van De Beyart nog dieper uitgespit. Dat heeft onze stuurgroep Vastgoed in nauwe samenwerking gedaan met Rosewood. Daarnaast voeren deze stuurgroep en ik als bestuurder regelmatig overleg met Rosewood en samen staan we in contact met de gemeente Maastricht. Met zowel Rosewood als de gemeente werken we positief en prettig samen.

De bouwplannen worden regelmatig toegelicht aan in- en externe belanghebbenden, zoals de buurtbewoners van De Beyart. Dit onder meer via informatiebijeenkomsten. Woordvoerders van Buurtcomité Brusselsestraat hebben in de lokale pers hun mening kenbaar gemaakt dat het buurtcomité onvoldoende inspraak heeft in de bouwplannen. Voor de goede orde: Stichting Woonzorgcentrum De Beyart is geen partij in deze discussie tussen Buurtcomité Brusselsestraat en Rosewood, omdat de uitvoering van de bouwplannen berust bij Rosewood.

Er komt heel wat bij kijken om oudere inwoners van Maastricht ook in de toekomst de zorg en ondersteuning te kunnen bieden die ze nodig hebben en die past bij hun persoonlijke levenswijze. De realisatie van mooie nieuwe

29

11 februari 2022

“Met zowel R ­ osewood als de gemeente ­werken we positief en prettig samen.”

zorgappartementen is één ding. Verder moeten gezamenlijke ruimtes zoals de woonkamers en het restaurant zodanig zijn ingericht dat overal sprake is van een aangenaam en veilig verblijf. Tegelijkertijd dienen alle ruimtes functioneel en gemakkelijk toegankelijk te zijn.

Dat geldt ook voor de buitenomgeving.

We streven naar ruim vormgegeven binnenplaatsen in combinatie met uitnodigende tuinen voor onze bewoners en hun bezoekende familieleden en vrienden.

Een klimrek voor de kleinkinderen of jeu-de-boulesbaan zorgt voor vreugde en saamhorigheid. Bovendien wil De Beyart betaalbaar blijven voor wie bij ons komt wonen.

Vandaar al het extra spitwerk dat is verricht de afgelopen tijd. Mochten er desondanks nog wat hobbels zijn in het zorglandschap dat Rosewood voor ogen heeft, dan strijken we die mettertijd glad. Nog even en dan is het voorjaar.

Dan komt de natuur weer uit haar grijze winterslaap en laat ze zich van haar aantrekkelijke groene kant zien. Dan ook volgt zoals het er nu naar uitziet groen licht om een begin te maken met de eerste bouwfase. In naam van alle ouderen die nu en in de toekomst alle ruimte voor zichzelf willen hebben in ons woonzorgcentrum: ik kan niet wachten.

30

12 MAART 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Gezond verstand Ik kan er net zomin omheen als u dat kunt. Op het ogenblik dat deze column verschijnt, is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne waarschijnlijk nog steeds gaande. En wie weet wat er in de tussen­ tijd nog allemaal is gebeurd. Dat roept de vraag op of mensen door de geschiedenis heen überhaupt wel vatbaar zijn voor verbetering.

Omdat de geschiedenis zich blijft herhalen en zich dan vervolgens nog een keer herhaalt.

D

it met de enigszins hoopvolle opmerking dat de bovengenoemde oorlog in gang is gezet door één mens en niet door alle mensen. Al maakt dat niets uit voor de situatie waarin de wereld nu is beland.

Desondanks mogen we niet opgeven. We moeten blijven luisteren naar elkaar en blijven leren van elkaar. Op wereldschaal kunnen u en ik daar weinig tot niets aan veranderen, in een kleine kring kunnen we dat wel.

Société De Beyart is zo’n kleine kring. Als onderdeel van onze eeuwenoude en warme woon- en leefgemeenschap bent u daar als zelfstandig thuiswonende oudere van harte welkom voor een bijzondere daginvulling. Ook als u te maken heeft met lichte kwetsbaarheden. Tussen gelijkgestemde mensen praat u mee en kunt u uw mening geven over een veelheid aan maatschappelijke en overige onderwerpen.

Om even bij de actualiteit te blijven. We nemen de berichtgeving in de krant door over de ontwikkelingen in Oost-Europa. Evengoed zouden we ons bijvoorbeeld over Guernica kunnen buigen, het protestschilderij dat Pablo Picasso maakte over de Spaanse Burgeroorlog. Of we verdiepen ons in de Derde Symfonie van Henryk Górecki, waarin hij zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog verwerkte.

31

12 MAART 2022

“Société De Beyart: verdieping zoeken in kleine kring.”

Evengoed kunt u als deelnemer aan Société De Beyart naar wens een persoonlijk verhaal of gedicht delen over een compleet ander en vriendelijker onderwerp. De kracht van liefde, de schoonheid van de natuur, een interessante jeugdherinnering … Na een smakelijke warme lunch in ons restaurant maken we bij goed weer een korte wandeling door de historische tuin van De Beyart. ’s Middags kijken we naar een documentaire of luisteren we naar een lezing.

Verderop in deze Voilà staat onze ad­ vertentie over Société De Beyart. ‘Heel leerzaam’ staat daar onder meer vermeld in de titel. Dit ook als tegenwicht voor wat schrijver A. den Doolaard ooit opmerkte: ’Het eerste slachtoffer in elke oorlog is het gezond verstand.’

Vandaar dat ik u als zelfstandig thuiswonende oudere nogmaals met alle plezier uitnodig.

Want mensen die hun gezond verstand gebruiken hebben we hard nodig in alle tijden.

32

13 APRIL 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Mokkende maquette Twee columns geleden sloot ik mijn verhaal af met de woorden: ik kan niet wachten. Daarmee refereerde ik aan de start van de ­eerste bouwfase die onze woon- en leefgemeenschap op weg helpt naar nieuwe tijden. Jammer genoeg ben ik met vele anderen nog steeds aan het wachten. Daardoor krijgt – zie hierboven – de ­benaming ’Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen’ wel een heel letterlijke betekenis. Daar zijn meerdere redenen voor.

D

e gemeente Maastricht toetst onze bouw- en verbouwplannen aan de regelgeving over cultureel erfgoed. Daar is tijd mee gemoeid, zeker in het geval van De Beyart met zijn even historische als monumentale karakter. Met projectontwikkelaar Rosewood hebben we nog geen overeenstemming bereikt vanwege benodigde functionaliteiten zoals die contractueel zijn vastgelegd. Ook onze onderlinge afstemming rond het programma van eisen vereist nog extra afstemming, zeg maar. En dan zijn er de leden van Buurtcomité Brusselsestraat die graag willen meepraten over de uitvoering van de bouwplannen.

Zo heeft elke partij zijn eigen belangen. Al die verschillende belangen bij elkaar zorgen voor vertraging. Daar heb ik begrip voor. Tegelijkertijd wil ik sneller dan snel vooruit om onze huidige en toekomstige bewoners een plek te bieden die een weldaad is voor hun welzijn. Want daar draait het natuurlijk allemaal om. Wie minder begrip heeft voor het actuele oponthoud is de bouwmaquette in een van onze ruimten. Die staat al mokkend model voor zijn eigen frustratie en ongeduld. Zo zie ik dat althans voor me in mijn verbeelding. ’Waarom hebben jullie me eigenlijk nodig?’

33

13 APRIL 2022

“Al die verschillende belangen bij elkaar zorgen voor vertraging.”

Ik houd me intussen vast aan twee positieve gedachten. De eerste is dat al het benodigde voorwerk na ruim twee jaar is gedaan. Ondanks het soms ook vertragende effect van corona hebben we onze visie en bedrijfsvoering afgestemd op de hernieuwde De Beyart in wording. Dat geldt evengoed voor de bewonerspopulatie die daarbij hoort en voor de nieuwe rol die is weggelegd voor onze medewerkers.

Voor mijn tweede positieve gedachte haal ik de fabel aan van de haas en de schildpad. Ze houden een onderlinge wedloop. De haas is ervan overtuigd dat hij gemakkelijk wint. Daarom denkt hij het zich te kunnen permitteren om onderweg een uitgebreid dutje te doen. Als hij wakker wordt, heeft de schildpad de finish al bereikt.

De moraal van dit verhaal in zijn algemeenheid en specifiek doorvertaald naar De Beyart: wie langzaam is maar stug volhoudt, boekt uiteindelijk de beste resultaten. Of, omgekeerd, hardlopers zijn doodlopers.

34

14 MEI 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

De overtreffende trap van mindfulness is mindlessness Wie zei het ook alweer? ’Alle ellende in de wereld komt voort uit het feit dat mensen thuis niet gewoon op een stoel kunnen blijven zitten.’ Moeten we dat dan maar doen? Mmm … De meesten van ons zitten überhaupt al te veel. Bewegen dus. Maar áls we dan in b ­ eweging komen, heeft dat bijna altijd een doel.

W

We lopen van de huisdeur naar de auto of fiets om naar ons werk te gaan en van de bank naar de ijskast om iets te eten te halen. Of we rennen op een loopband, tussen de velden of over bospaden om ons lichaam in een prettige conditie te houden.

Al die tijd speelt het willen bereiken van een bepaald doel door ons hoofd. Dat geeft energie, maar dat kost evengoed energie. Het kan ook anders. Je kunt proberen je hoofd zo leeg mogelijk te maken om puur nieuwe energie op te doen. De overtreffende trap van mindfulness is mindlessness.

Waar kun je die heerlijk doelloze staat van mindlessness het beste bereiken?

In de stille natuur. Veel mensen komen daar bovendien graag vanwege de eenvoudige reden dat de natuur geen mening over ons heeft. Ik heb het geluk dat De Beyart beschikt over een drie hectare groot park met eeuwenoude, verstilde kloostertuinen.

Als onderdeel van onze ver- en nieuwbouwplannen is dat park over een tijdje nog mooier door de toevoeging van een bomenweide en aparte naaldboom-, sier- en moestuinen. Ik loop daar af en toe om niet constant te hoeven denken aan het gegeven dat onze nieuwe generatie bewoners dat park niet zo

35

14 MEI 2022

“We komen graag in de natuur omdat die geen mening over ons heeft.”

f­ requent bezoekt als de eerste generatie bewoners. Omdat ze daarvoor vaak de kracht niet meer hebben als ze bij ons komen wonen.

In het park ben ik ook even vrij van de gedachte hoe om te gaan met complexe vraagstukken zoals (ook) ons capaciteitstekort en hoe ik het n ­ ieuwe noodzakelijke denken en werken tussen de oren van de medewerkers krijg. Zodat ze straks toch voldoende tijd hebben om een wandeling te maken met b ­ ewoners die zich daar wel nog fit genoeg voor voelen. Dit te midden van andere vraagstukken zoals onze bouwkundige herontwikkeling en de manier waarop we in de toekomst de stijgende energie- en levensmiddelenkosten binnen onze leefgemeenschap moeten opvangen of compenseren.

Het komt er dus op neer dat je je gedachten af en toe de rust en ruimte moet geven om te kunnen herstellen.

100% mogelijk is dat niet. Omdat onze 86 miljard hersencellen nu eenmaal 24 uur per dag aan het werk zijn. Bewust of onbewust. Maar toch, mindlessness is geen lege gedachte.

36

15 JUNI 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Ouderdom komt met gebreken van onze maatschappij Dresden, Leipzig, Berlijn. Ik was in Duitsland en ik ben er nog steeds een beetje. Vooral als ik eraan denk hoe ze daar met ouderen omgaan. Zo heb je in ons buurland familiehuizen waar­ in vaak drie generaties samenwonen en voor elkaar zorgen. Eerst bouw je zo’n huis en vervolgens kijk je of de overheid je financieel ­tegemoetkomt. In Nederland is dat dikwijls omgekeerd. Eerst ga je na of er een ­regeling bestaat om de oude dag van je ouders te ­financieren. Dan zoek je een geschikte plek voor ze, het liefst buiten je eigen huishouden.

O

ok in het Duitse straatbeeld kom je meer ouderen tegen. Ze lopen weliswaar langzaam, maar worden snel bijgestaan door attente voorbijgangers van alle leeftijden als ze hulp nodig hebben. Op een bankje of terras praten ze over de goede en minder goede kanten van het leven. Dat doen ze onderling en met jongere mensen. Zo ziet de inclusieve samenleving er daar uit, terwijl de Nederlandse straten voor het overgrote deel worden bevolkt door haastige mensen van jonge tot en met middelbare leeftijd. Het zou mooi zijn als dit gebrek aan verbinding met ouderen evengoed binnen onze maatschappij een extra impuls krijgt. ’Alles van waarde is weerloos’ schreef de Nederlandse dichter Lucebert. Dat geldt ook voor veelal kwetsbare ouderen. Ze moeten daarom in bescherming worden genomen. Bovendien moet er een herwaardering plaatsvinden van hun sociale status. Dat kan onder andere door hen in tijden van toenemende vergrijzing minder te zien als de veroorzakers van een aanslag op onze zorg­ kosten. En meer als individuen die op basis van hun levenservaring- en

37

15 JUNI 2022

“Alles van waarde is weerloos.”

wijsheid jongeren vooruit kunnen helpen om de pure betekenis van het leven te ontdekken.

Natuurlijk, naarmate mensen ouder worden vertonen ze steeds meer onvolkomenheden. Lichamelijk en geestelijk ontstaan barsten. Laten we die omarmen bij onszelf en anderen. Des te groter is de kans dat we ouderen beschouwen als de waardetoevoegende mensen die ze zijn en niet als uitgerangeerde burgers. Hoe zegt Leonard Cohen het in zijn lied Anthem? ’There is a crack in everything, that’s where the light gets in.’

We hebben overigens al een lange en positieve weg afgelegd in onze omgang met ouderen. De ’oude’ Grieken en Romeinen moesten niet veel van ze hebben en kwamen zelfs tegen hun aanwezigheid in opstand. In de middeleeuwen en renaissance was het niet veel beter. Hoe dan ook: nu De Beyart een grote transitie doormaakt naar een toekomstbestendige

woon- en leefgemeenschap doen we er alles aan om het onze bewoners aan niets te laten ontbreken binnen onze micromaatschappij.

Bewoners die nog de regie kunnen voeren over hun eigen leven helpen medebewoners die daar meer moeite mee hebben. Daaromheen bevindt zich een beschermende schil van medewerkers, diensten en services die het welzijn van al onze bewoners naar een zo hoog mogelijk niveau brengt.

Vanzelfsprekend is daarbij ook plaats ingeruimd voor een adequate medische zorgverlening. Die zetten we alleen in op afroep en al naargelang daar behoefte aan is. Onze bewoners moeten namelijk niet het gevoel hebben dat ze in een soort ziekenhuis verblijven.

In feite keren we in de toekomst terug naar onze vroegere kloostergemeenschap, toen de broeders en zusters op vergelijkbare wijze voor elkaar zorgden. Dat is ook precies wat ik bedoel als ik zeg dat De Beyart ondanks alle veranderingen het goede uit het verleden wil behouden.

38

16 JULI 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Ik steek een kaarsje op Toen de meeste Maastrichtenaren hun bestaan nog op het geloof bouwden, werd de tweede of nieuwe kloostergemeenschap De Beyart gebouwd. Dat was in de periode 1894-1896. Het klooster was bestemd voor de snelgroeiende Congregatie van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Of, in het Latijn: de ­Congregatio Fratrum Immaculatae Conceptionis (Beatae Mariae Virginis). Hierdoor zijn de broeders ook bekend onder de benaming broeders F.I.C.

A

an de Brusselsestraat beleden ze hun geloof en zetten ze zich in voor de Maastrichtse samenleving. Dat deden ze onder meer door het geven van onderwijs. Maar zelfs voor wie gelooft in de eeuwigheid kan de tijd een vijand zijn. In de jaren zestig van de vorige eeuw nam ook het aantal kloosterlingen in Maastricht sterk af. Omdat het aantal atheïsten en agnosten sterk toenam. Anno 2022 vormen zij de meerderheid in Nederland. Dit met de vermelding dat deze trend zich alweer lijkt te stabiliseren. Voor de volledigheid: atheïsten ontkennen het bestaan van God en agnosten denken dat de mens niet kan weten of God bestaat. Zij zijn niet zozeer geïnteresseerd in dé zin van het leven. Ze zijn veel meer op zoek naar de betekenis van hun eigen leven.

Door ook zusterordes een plek te geven binnen De Beyart konden de broeders F.I.C. het klooster nog lange tijd naar behoren laten functioneren. Tegenwoordig maakt nog maar een paar handenvol religieuzen deel uit van onze woon- en leefgemeenschap. Kortgeleden hielden ze een retraite in onze kapel.

Alle niet-religieuze bewoners en medewerkers hielden daar rekening mee en hadden daar respect voor. Het was mooi om mee te maken dat even mooie religieuze tradities en riten nog niet helemaal zijn verdwenen.

39

16 JULI 2022

“Als het aan mij ligt, dooft het heilige vuur in De ­Beyart niet uit.”

Zeker in de huidige maatschappij, waar commerciële lifestylecoaches de plek hebben ingenomen van letterlijk pro Deo werkende zielenherders.

Anders gezegd: rust, zingeving en contemplatie zijn meer dan ooit zaken die even tussendoor in een drukke of overvolle agenda moeten passen. Ik ben ervan overtuigd dat we op deze manier en in deze tijd hard op weg zijn om het kind met het badwater weg te gooien. Anderzijds weet ik evengoed dat de ontkerkelijking en secularisering niet voor niets zo’n hoge vlucht hebben genomen. Zo hebben de beslotenheid en afzondering waarin veel religieuzen vroeger leefden tot heel wat verdriet geleid.

Onder henzelf en onder de parochianen. Ik zeg dit in de wetenschap dat niet alle gelovige bewoners van De Beyart het daarmee eens zullen zijn.

leefsfeer in ons voormalige klooster te verdedigen en te behouden zo lang dat mogelijk is. Dat erfgoed nemen we graag mee naar de toekomstige De Beyart. Ondanks alle maatschappelijke en noodzakelijke veranderingen waar we middenin zitten en die ons nog te wachten staan.

Als het aan mij ligt, dooft het heilige vuur in De Beyart voorlopig nog niet uit. Om die mening symbolisch kracht bij te zetten, heb ik vanochtend in een kerkje in Toscane (daar schrijf ik deze column) een kaarsje opgestoken. Voor het goede leven en voor alle gelovigen en niet-gelovigen onder ons. Omdat ieder mens het verdient om af en toe in het licht te worden gezet.

Dat neemt niet weg dat ik mij als bestuurder tot het uiterste inspan en zal blijven inspannen om de religieuze

40

17 SEPTEMBER 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Open huis De getemde wolf droomt altijd van het bos, luidt een Russisch spreekwoord. Die vergelijking kun je doortrekken naar de bewoners met dementie binnen onze voorheen gesloten verpleegafdelingen.

Zij voelden zich door het overheidsbeleid lange tijd getemd in wie ze van nature zijn. Dat overheidsbeleid is in 2020 gelukkig gewijzigd.

D

e bedoeling van de nieuwe Wet zorg en dwang is dat onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking zo veel mogelijk wordt voorkomen. Alleen als het echt niet anders kan, mag onvrijwillige zorg plaatsvinden. Dit om te voorkomen dat iemand zichzelf of anderen in gevaar brengt.

Onze voorheen gesloten verpleegafdelingen, schreef ik hierboven. Want sinds een paar weken zijn de deuren van die afdelingen een stuk verder opengegaan.

Dat is in het voordeel van onze bewoners – daarover zo meteen meer – en in het voordeel van hun naasten. Zij moesten vaak lijdzaam toezien hoe hun vader, moeder of partner als een gekooide en langzaam verpieterende kanarie achter slot en grendel zat. Al was er slechts een enkeling onder hen die zou kunnen ‘weglopen’, zoals dat heet.

Die nieuwe openheid in onze woon- en leefgemeenschap is met de nodige aandacht en voorbereidingen tot stand gekomen. Zo zijn onze bewoners g ­ ehuisvest in een voormalig klooster met even mooie als vele gangen. Daarin kun je heerlijk dwalen, maar evengoed verdwalen. Daarnaast zijn we nog de stap aan het maken naar het gebruik van de allernieuwste domotica en gps-systemen.

Die helpen onze bewoners met dementie en onze medewerkers om beter om te gaan met de extra vrijheid die nu is ontstaan. Mede daarom stellen sommige bewoners en medewerkers zich de vraag of het allemaal wel veilig is.

41

17 SEPTEMBER 2022

“De deuren van onze gesloten ­verpleegafdelingen zijn opengegaan.”

Ik antwoord dan als verantwoordelijke bestuurder dat we een verantwoord risico nemen. Daar voeg ik aan toe dat élk risico uitsluiten onmogelijk is. Zoals dat in alle organisaties het geval is. Je kunt bijvoorbeeld aan de allerhoogste vorm van brandpreventie doen, toch kan er dan nog brand ontstaan. Waar het om gaat: wat is het heerlijk om te zien hoe het merendeel van onze bewoners met een vergevorderde vorm van dementie opleeft nu ze hun eigen voeten weer kunnen volgen!

en te lachen over alles wat het leven nog de moeite waard maakt. Voor hen is dat ook een sigaretje.

Kijk ze daar nou ongetemd staan.

Ze doen me denken aan mijn eigen ondeugende tienerclubje van vroeger.

Van De Beyart beetje bij beetje een open huis maken. Het is een van de mooiste dingen die ik de afgelopen jaren heb mogen doen.

De een gaat elke dag zogenaamd een borreltje drinken in het café en komt dan volstrekt nuchter maar dronken van geluk weer thuis. Een ander vertelt dat hij zijn oude vrienden gaat opzoeken in de wijk waar hij vroeger woonde. Weer een ander is gewoon blij dat ze even alleen buiten kan lopen in onze eeuwenoude tuin. Dan is er nog het groepje dames dat na het ontbijt steevast in de richting van diezelfde tuin vertrekt. Om er verder te praten

42

18 OKTOBER 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Zet het kleinste verpleeghuis maar in Madurodam neer Ik lees en hoor het steeds vaker: ‘Het kleinste verpleeghuis bevindt zich achter je eigen voordeur.’ Wat moet je met zo’n uit­ spraak? En vooral: wat moeten echt kwetsbare ouderen met zo’n ­uitspraak? Voor alle duidelijkheid: ik ben absoluut voorstander van zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Daar kun je beter dan waar ook de dingen doen waar je zin in hebt. Daar ben je kapitein op je eigen schip. Daar ben je ver weg van dominante zorgprocessen die deel uitmaken van het even dominante medische model dat nog altijd leidend is in veel verpleeghuizen.

M

aar de waarheid is dat alleen thuiswonende ouderen die goed in staat zijn om de regie te voeren over hun eigen leven zijn geholpen met een dergelijke uitspraak. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die lid zijn van een wandelclub omdat ze lichamelijk nog oké zijn. Of mensen die lid zijn van een bridgeclub omdat ze geestelijk nog in orde zijn. En hebben ze dan toch hulp nodig, dan kan die in de nabijheid of met ondersteuning van mantelzorgers worden geboden. Het gaat me daarom te ver om ernaar te streven dat zo veel mogelijk zorg achter de eigen voordeur moet plaatsvinden.

Om diezelfde reden wil ik niet klakkeloos meegaan met de nieuwe politieke beweging waar een zin als ‘Het kleinste verpleeghuis bevindt zich achter je voordeur’ het gevolg van is. Laten we eerlijk zijn: dat is niet meer dan financieel gedreven kretologie die primair is ontstaan om de zorg betaalbaar te houden. Zet het kleinste verpleeghuis maar in Madurodam neer, niet in de huizen van kwetsbare ouderen. Want dat is hun thuis.

43

18 OKTOBER 2022

“De grootste ­eenzaamheid bevindt zich wel vaak achter de eigen voordeur.”

is het mogelijk om bewoners daar volledig in hun menselijke waarde te laten. Bij De Beyart maak je dan deel uit van een warme gemeenschap waar je op terug kunt vallen als je dat wil. Dat geldt zeker in het geval van thuiswonende ouderen die gezelschap missen omdat ze hun partner, familie en vrienden hebben verloren. De grootVandaar dat we op het De Beyart-­ ste eenzaamheid bevindt zich namelijk terrein bouwen aan een toekomst­ wél vaak achter de eigen voordeur. bestendige woon- en leefgemeenschap die plaats biedt aan kwetsbare ouderen voor wie thuis wonen geen optie meer is. De insteek daarbij is dat we ons nieuwe woonzorglandschap inrichten op basis van hun wensen en behoeften om het thuisgevoel zo veel mogelijk te benaderen. De afgelopen maanden heb ik vanwege arbeidstekort geregeld meegewerkt op onze afdelingen met zeer kwetsbare bewoners. Ik roep ‘de politiek’ op dat voorbeeld te volgen. Dit om er in de ‘echte wereld’ achter te komen dat er ook een houdbaarheidsdatum is verbonden aan zo lang mogelijk thuis blijven wonen.

Bovendien ben ik ervan overtuigd dat verpleeghuiszorg uiteindelijk goedkoper is dan thuiszorg als je in de verpleeghuizen een einde maakt aan alle aanbodgerichte diensten en overbodige verspillingen. Ook dan

44

19 november 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Over ISO, maar vooral over isolement De Beyart is onlangs voor de derde keer op rij ISO-gecertificeerd.

ISO-9001 om volledig te zijn, want er zijn nog tal van andere ­ISO-certificeringen met evenveel andere cijfercombinaties. Waar het om gaat: we hebben weer bewezen dat onze organisatie in staat is om processen, producten en diensten continu te evalueren en te ­verbeteren. Dat is vanzelfsprekend goed nieuws. Vooral omdat een organisatie van en voor mensen als de onze het van huis uit niet zo gewend is om te denken in eisen, KPI’s (kritieke prestatie-­ indicatoren) en rapportages. Vandaar dat ik onze medewerkers die dit bedrijfskundige staaltje van hun kunnen hebben laten zien ­hierbij nog eens extra wil bedanken.

Z

oals gezegd leidt onze ISO-certificering tot een nog betere zorg- en dienstverlening. Toch ligt de echte toegevoegde waarde van onze woon- en leefgemeenschap in werken vanuit inlevingsvermogen, liefde en betrokkenheid. Zo wilde de echtgenote van een van onze bewoners me laatst onder vier ogen spreken. Tussen haar tranen door kwam een verhaal naar voren dat zich kenmerkte door verdriet, schuldgevoel en machteloosheid. Omdat ze haar echtgenoot na een leven lang samenwonen en samenzijn bij ons had moeten ’achterlaten’. Want zo voelde zij dat na deze grote verandering in haar leven.

Ik luisterde met heel mijn hart. Datzelfde hart voerde me onbewust terug naar de tijd waarin mijn eigen vader werd opgenomen in een verpleeghuis. De ­mevrouw met wie ik in gesprek was, deed me terugdenken aan hem, mijn moeder en overige familieleden, onder wie ikzelf. Ook wij kwamen in de beginfase in

45

19 november 2022

“De Beyart is ook een warme ­gemeenschap voor familie die te m ­ aken krijgt met verdriet, ­schuldgevoel en machteloosheid.” een door pijn veroorzaakt persoonlijk isolement terecht, hoeveel steun we elkaar onderling ook probeerden te bieden. Dit met de toevoeging dat dit isolement niet eens vanwege de dood, maar nog tijdens het leven van een geliefd iemand ontstond.

krijgt met verdriet, schuldgevoel en machteloosheid. Emoties die samen aan de basis staan van een niet zelfverkozen isolement. Elke dag opnieuw zie ik dat we die warme gemeenschap met z’n allen ook daadwerkelijk zijn.

Daar krijg ik zelf steeds weer een warm gevoel van.

Vandaar dat ik ons ISO-certificaat op een mooie plek in de kast heb gelegd. Tegelijkertijd blijf ik met alle De Beyart-medewerkers alles uit de kast halen om iedereen die daar behoefte aan heeft een luisterend oor, een sterke schouder en een helpende hand te bieden.

Aandacht voor isolement maakt geen deel uit van een ISO-certificering.

Daar trekt de cijfermatige maatschappij een harde grens. Des te meer heerst binnen ons woonzorgcentrum het besef dat familie soms meer om welgemeende aandacht verlegen zit dan de bewoner. Dat is onder andere het geval als die bewoner het vanwege dementie vaak allemaal zelf niet meer weet en daardoor een andere vorm van aandacht nodig heeft.

Daarom is De Beyart ook een warme gemeenschap voor familie die te maken

46

20 december 2022

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Eén voor allen, allen voor één Ik praat met een chirurg over de huidige aandacht voor meer ­ mpathie in de gezondheidszorg. Zijn mening: ’Je kunt beter te e ­maken hebben met een hork van een arts die zijn werk goed doet en je dierbare optimaal behandelt, dan met een empathische arts die zijn vak niet verstaat. Maar als beide artsen een even goede kwaliteit leveren, is de empathische arts natuurlijk te prefereren.’

I

k sta in het Heuvelland te kijken naar een wedstrijd in het vrouwenvoetbal. Het is best koud. Als het rust is, loop ik met tientallen andere toeschouwers naar de kantine. Een warme kop koffie! De kantine wordt gerund door een oma en haar kleindochter van een jaar of zeven. Ze doen hun best, ze zijn aardig. Alleen: als de tweede helft al tien minuten onderweg is, wacht ik nog steeds op mijn koffie.

Waar het in deze twee voorbeelden om gaat: je moet als medewerker allereerst professioneel te werk gaan én deel (willen) uitmaken van een goed functionerend team. Om echt succesvol te kunnen zijn, gaat het teambelang daarbij boven het individuele belang. Daarom ook liet bondscoach Louis van Gaal naar het zich laat aanzien keeper Jasper Cillissen buiten zijn definitieve WK-selectie.

Eén voor allen, allen voor één, dus. Op basis van de strijdkreet van de drie musketiers is er binnen De Beyart inmiddels het nodige veranderd. Er is alvast een meer evenwichtige mix ontstaan tussen ‘aardige’ medewerkers en meer zakelijke medewerkers. Dit met de toevoeging dat deze laatsten natuurlijk ook heel aardig kunnen zijn. De feiten liegen er intussen niet om.

Kwalitatief en financieel hebben we de zaken op orde. Bovendien ligt er een sterk strategisch plan voor de komende jaren.

47

20 december 2022

“Om echt­ succesvol te ­kunnen zijn, gaat het ­teambelang ­boven het ­individuele ­belang.”

En verder: ondanks de krappe arbeidsmarkt en de uitstroom van mede­ werkers – die overal plaatsvindt in de Nederlandse zorgwereld – slagen we erin om wekelijks zinvolle en leuke bezigheden te organiseren voor en met onze bewoners. Zoals dansmiddagen, kunst-en-cultuurbijeenkomsten en familiediners in ons restaurant.

Daarnaast neemt het aantal ouderen toe dat bij ons wil komen wonen.

verder komt door vertrouwen, niet door conflict’, is een van zijn uit­ spraken. Die mening deel ik vanuit mijn overtuiging dat leiderschap niet om hiërarchie draait, maar om het creëren van een omgeving waarin mensen zich veilig en gewaardeerd voelen. Een omgeving ook die ruimte biedt voor zelfinitiatief en het maken van fouten.

Ik kijk met alle vertrouwen uit naar het nieuwe jaar.

Daarom ben ik trots op het team dat er nu staat en dat de zorg en het welzijn van onze bewoners dag in dag uit centraal stelt. We beseffen met z’n allen dat succes geen gevolg is van ieders afzonderlijke inspanningen. En als succes even uitblijft, wijten we dat zeker niet aan de omstandigheden of aan het falen van anderen.

Nog even terug naar Louis van Gaal.

‘Ik heb geleerd dat je alleen met elkaar

48

21 februari 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Zorgverkoopexperts, ­strategisch alliantiemanagers, managers zinnige zorg …

Geruime tijd alweer schrijf ik mijn columns voor Voilà. Daarin vertel ik over de zorgsector als geheel en de maatschappelijke ­context waarbinnen die zich afspeelt. Ook deel ik mijn p ­ ersoonlijke ervaringen en indrukken die ik opdoe in De Beyart. Dat vind ik ­prettig om te doen. Want door steeds weer even stil te staan bij alle veranderingen in onze leefgemeenschap ontdek ik hoe we het samen – en ikzelf – nog beter kunnen doen.

W

at valt er te leren uit mijn columns van de afgelopen jaren?

Rust, zingeving en contemplatie zijn belangrijke, stevig verankerde waardes in onze vroegere kloostergemeenschap. Daarom willen we die waardes op weg naar nieuwe tijden niet loslaten.

Evengoed blijven we een goed evenwicht zoeken tussen (alle) vrijheid en (alle) veiligheid voor onze bewoners. Daarnaast moet de inrichting van ons nieuwe woonzorglandschap ervoor zorgen dat onze bewoners zo min mogelijk en het liefst helemaal niet eenzaam zijn. Tegelijkertijd hebben we alle aandacht voor hun familieleden die te maken krijgen met verdriet, schuldgevoel en machteloosheid.

Waar het bij ons altijd om gaat, is de beantwoording van de vraag: waaruit bestaat in de kern de zin en waarde van alles wat we doen voor diegenen die aan onze zorgen zijn toevertrouwd? Het antwoord vind je door elke dag opnieuw je hart, ogen en oren te openen voor hun persoonlijke wensen. Natuurlijk zijn er kaders waarbinnen dat moet plaatsvinden. Ik heb het dan over wet- en

49

21 februari 2023

“De zorgwereld lijkt soms op een ­technocratisch ­proeflaboratorium voor nieuwe ­ontwikkelingen.”

regelgeving, stapels beleidsnota’s en bergen overige documenten die als een spervuur op je afkomen. Verder word je in de zorgsector met de regelmaat van de klok overspoeld door nieuwe functies in de vorm van zorgverkoopexperts, strategisch alliantiemanagers, managers zinnige zorg, et cetera.

Hierdoor lijkt de zorgwereld soms op een technocratisch p ­ roeflaboratorium voor nieuwe ontwikkelingen. Gelukkig – zou ik haast zeggen – is De ­Beyart te klein om aan deze goed­ bedoelde maar vaak nogal hoog­ dravende hypes mee te doen. Wij moeten vooral blijven doen waartoe we op aard zijn: met beide voeten op de grond blijven staan. En áls we al met onze voeten van de grond gaan, doen we dat op een muzikale middag voor onze bewoners en hun naasten.

Zodat echtparen die dagelijks van

elkaar zijn gescheiden door de kwetsbaarheden van het leven, elkaar weer kunnen ontmoeten op de dansvloer zoals in vervlogen jaren.

Vanzelfsprekend houd ik als bestuurder rekening met de voornoemde kaders en ga ik na hoe we onze bedrijfsvoering daar zo goed mogelijk op af kunnen (blijven) stemmen. Alleen: voor onze bewoners en hun naasten telt de dag van vandaag, elke dag weer.

Dan gaat het in essentie om kleine dingen, om klein geluk zoals een warme woonomgeving en zo veel mogelijk leefplezier. Elke avond als ik naar huis fiets – de ene keer wat meer en een andere keer wat minder moegestreden – zijn het daarom de persoonlijke ontmoetingen met de bewoners en de georganiseerde ­geluksmomenten ­binnen De Beyart die mijn voeten laten dansen op de pedalen.

50

22 maart 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Een dal is altijd nog beter dan een berg Je moet er niet aan denken. Echt niet. Toch dacht ik er deze week aan: de met een Gouden Palm bekroonde Japanse dramafilm De ballade van Narayama. Daarin trekken ouderen als ze de leeftijd van zeventig jaar hebben bereikt standaard naar een hoge bergtop om er van kou en uitputting en in eenzaamheid te sterven. Zo ook een moeder die de tocht aflegt op de rug van haar zoon. Ze heeft al haar tanden nog, ze is niet ziek en ze staat al helemaal niet op het punt van doodgaan. Waarom ze dan toch naar boven gaat? Omdat er dan voldoende voedsel overblijft voor de rest van de arme boeren­ gemeenschap die nauwelijks in haar levensonderhoud kan voorzien.

Voor de leden van die gemeenschap is zo’n uit nood geboren harde maatregel geen hogere wiskunde.

I

n ons land zijn de dienstverlening en zorg voor kwetsbare ouderen dat in feite ook niet. In feite, want ondertussen bevinden we ons ondanks alle goede werk dat wel plaatsvindt al vele jaren lang in een behoorlijk dal. Dat dal wordt onder meer ’bevolkt’ door complexe wet- en regelgeving en financieringsvormen en door tal van bureaucratische procedures. Ik heb daar al over geschreven in mijn eerdere columns, maar omdat dit probleem zich blijft herhalen, doe ik dat ook. Het is geregeld om moedeloos van te worden. Dan spreek ik niet alleen voor mezelf, maar vooral namens onze bewoners, hun naasten en onze medewerkers.

Goed. Hoe zorgen we er dan vervolgens voor dat we onze levens- en werk­inspiratie niet verliezen? Hier is een Japans gezegde op zijn plaats, mede om aan te geven dat de Japanse cultuur in tegenstelling tot het ­verhaal

51

22 maart 2023

“Een vriendelijk woord kan drie maanden winter opwarmen.”

genieten van alle moois dat het leven te bieden heeft.

Op die momenten besef ik eens te meer dat de zorgwereld weliswaar niet perfect in elkaar steekt, maar dat er tegelijkertijd meer dan genoeg ­momenten overblijven om te ­h ierboven evengoed haar zachte ­koesteren. Of omgekeerd: stel je voor kanten heeft: een vriendelijk woord dat De Beyart een stille en vreugdekan drie maanden winter opwarmen. loze plek was zonder voortdurende Binnen De Beyart gonst het gelukkig aandacht voor een zo hoog mogelijke van die woorden. Ik hoor ze uit de kwaliteit van leven. Daar zou ik om mond komen van een dochter die­ het mild uit te drukken als een berg vertelt hoe liefdevol en geduldig een tegenop zien. van onze medewerkers haar ­moeder l­epeltje voor lepeltje een b ­ eetje ­pudding voert. Ik hoor ze uit mijn eigen mond komen als ik de kinderen troost van een bewoner die op sterven ligt.

Vriendelijke woorden vallen ook te beluisteren tijdens de vele ­welzijnsactiviteiten die we voor en met onze bewoners organiseren. Na het opsteken van een sigaar of het nuttigen van een maaltijd die meer dan goed heeft gesmaakt. Of na een wandeling onder de rijzende zon door onze eeuwenoude kloostertuin. Dan denk ik: wat een voorrecht dat ik hier elke dag opnieuw deel van mag uitmaken.

Dat onze bewoners ondanks al hun kwetsbaarheden nog volop kunnen

52

23 april 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Mensenlevens duren langer en langer. Waarom?

Betere hygiëne, betere welvaart, betere medische zorg …

We worden steeds ouder, maar worden we daar ook echt beter van? Die vraag stel ik me al een hele tijd. En nog meer na het ­lezen van een brief van een mevrouw in een van de vele verpleeg­ huizen. Ze heeft vier kinderen en bijna viermaal zoveel klein- en ­achterkleinkinderen, van wie ze de meeste doorgaans alleen ziet in haar dromen. Kroketten, gevulde eieren en gehaktbrood maakt ze niet meer. Haar kookhobby heeft ze voorgoed in de koelkast gezet.

Omdat medewerkers nu naast de juiste bloeddruk en een schoon bed zorgen voor haar maaltijden. Ze voelt zich opgesloten in een hok. De nog kleinere hokjes van haar sudokupuzzel verdrijven tijdelijk de eenzaamheid. Als die zich weer in alle hevigheid aandient, vraagt ze zich hardop af wat de toegevoegde waarde is van mensenlevens die tegenwoordig langer en langer duren.

I

k maak een diepe buiging voor deze mevrouw en voor de talloze overige ouderen die zich maar al te goed herkennen in haar situatie. Zeker nu de afstand tussen mijn eigen leeftijd en die van hen steeds kleiner lijkt te worden. Daardoor realiseer ik me steeds meer hoezeer we eenzaamheid in de huidige tijd onderschatten en hoezeer we een lang leven soms overschatten. Daarom is het de hoogste tijd dat er een einde komt aan onze individualistische samenleving. Dat we – de positieve uitzonderingen daargelaten – beter omkijken naar en zorgen voor onze naasten. Daar hebben zij niet alleen profijt van. Daar word je zelf evengoed een beter mens van.

Specifiek voor de professionele zorgwereld waarin ook ik werkzaam ben, geldt dat kwetsbare ouderen niet altijd, maar altijd nog te vaak worden verengd tot 53

23 april 2023

“We bieden ­kwetsbare ouderen een bestaan, maar dat is niet hetzelfde als een leven.” zorgobjecten binnen zorgroutines.

Dit ondanks alle goede bedoelingen van iedereen die hard werkt in de zorg. Wat we nodig hebben is meer aandacht voor wie die ouderen zijn en wie ze waren. Meer aandacht voor wat ze nog willen en kunnen, hoe weinig dat soms ook is. Meer aandacht dus voor hun eigen ritme en de persoonlijke behoeften, wensen en mogelijkheden die daarbij horen. Kortom: meer aandacht voor een leven in plaats van een bestaan. In de ideale wereld – en waarom zou die er niet kunnen komen? – werken beroepsmatige en niet-beroepsmatige zorgverleners samen in een ­gelijkwaardig team­ verband om dat doel te bereiken. Met kwetsbare ouderen als uitgangspunt uiteraard.

heel ­egoïstisch van hen dat ze ­allemaal alleen eenzaam zijn.’ Daar zit natuurlijk veel humor in. En in die context, dit is wat mijn collega’s en ik weten: als je aandachtig luistert naar ouderen en oprechte vragen stelt over wat hen beweegt en bewoog in hun leven, verschijnt er niet alleen een sprankeling in hun ogen en praten ze met bevlogenheid. Niet zelden volgt er dan ook een aanstekelijke schaterlach.

In onze hoge kloostergangen echoot die extra lang na.

Nadat ik de brief van de mevrouw in het verpleeghuis had gelezen, dacht ik weer aan een uitspraak ­waarvan ik dacht dat ik die allang was vergeten. ’Als er inderdaad zo veel mensen eenzaam zijn, vind ik het

54

24 mei 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

We moeten onze kijk op ­ouderen verjongen Cabaretier Theo Maassen verwoordde het als volgt in een van zijn shows: ’Alle mensen zijn gelijk, behalve de mensen die daar niet zo over denken.’ Van die laatsten moeten we er meer hebben, ook als het gaat om de manier waarop we naar ouderen kijken.

Vraag bijvoorbeeld een willekeurige persoon om een vrouw van ­boven de tachtig te tekenen. Dikke kans dat dan een beeld ontstaat van een krom iemand met grijs haar, een bril en een wandelstok.

Dat is dan dé oudere. Alleen: die bestaat niet.­

H

et enige wat ouderen in feite gemeen hebben, is dat ze boven een bepaalde leeftijd zijn. Daarnaast hebben ze vaak gemeenschappelijke kenmerken, zoals een hoger risico op chronische aandoeningen. Toch is iedere afzonderlijke oudere anders. Als we daar geen rekening mee houden, blijft het stereotiepe beeld van de oudere intact. Met alle gevolgen van dien. Zo blijkt uit onderzoek dat ouderen die constant te maken hebben met leeftijdsdiscriminatie permanente stress ervaren, wat een negatief effect heeft op hun lichamelijke en geestelijke gesteldheid.

Die leeftijdsdiscriminatie komt weer voort uit de wijdverbreide gedachte en wat mij betreft misvatting dat jeugdigheid, schoonheid en kracht zo veel waardevoller zijn dan ouderdom. Onder meer cosmeticabedrijven spelen daar handig op in. Die verdienen jaarlijks miljarden euro’s met geslaagde pogingen om mensen een product aan te smeren en op te laten smeren dat de valse droom van eeuwig jong blijven in stand houdt. Valse droom, omdat de celdeling intussen gewoon doorgaat en klanten van al die producten geen dag jonger worden.

55

24 mei 2023

“Het enige wat ­ouderen in feite ­gemeen hebben, is dat ze boven een ­bepaalde ­leeftijd zijn.”

Wat we wel kunnen en moeten doen is onze kijk op ouderen verjongen.

Niet alleen om hun de menselijke waarde toe te kennen die ze toekomt, ook om onszelf te behoeden voor een minder geslaagde oude dag. Want wie alle vooroordelen over ouder worden zomaar voor lief neemt, gaat zich daar automatisch naar gedragen naarmate de jaren vorderen.

Dat is evengoed een gevaar voor de volks­gezondheid. Mensen met een negatieve i­ nstelling tegenover ouder worden leven ­namelijk gemiddeld 7,5 jaar korter dan degenen die daar positief t­ egenover staan.

Omdat we er binnen onze leefgemeenschap voor waken om iedereen over één kam te scheren. Per bewoner gaan we na hoe we het beste kunnen bijdragen aan individuele wensen en behoeften, ook in het geval van ­activiteiten die met plezier en ontspanning te maken hebben.

Is dat inconsequent? Misschien wel ja. Theo Maassen heeft daar ook nog iets over te zeggen in de show die ik hierboven al aanhaalde: ‘Consequente mensen zijn eng. B ­ elangrijker is dat je flexibel genoeg bent om je voor te stellen hoe een bepaalde ­situatie van invloed is op een ander en daar goed op in te spelen. Dat heet ­empathie.’ Hij haalt me de woorden uit de mond.

Zoals gezegd bestaat dé oudere niet.

In dat verband: De Beyart is een nieuwe jeu-de-boulesbaan rijker. Al kunnen niet al onze bewoners jeude-boulen of hebben ze daar geen be­hoefte aan. Was dat in de voor­ bereiding een reden om dan maar af te zien van de baan? Natuurlijk niet.

56

25 juni 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Abstract verhindert ­daadwerkelijk contact De zorg zit vol met woorden die de meeste mensen niet kunnen plaatsen. Dan heb ik het niet alleen over uit het Latijn a ­ fkomstige medische benamingen zoals akinesie (bewegingsarmoede), c ­ oxalgie (heuppijn) of hirsutisme (overmatige beharing). Ik krijg ook wel eens een lichte vorm van cefalalgie (hoofdpijn) tijdens regionale en landelijke overleggen als ik praat met verzekeraars, ­gemeenten en collega-zorgaanbieders. Dan gaat het onder meer over 1) ­personeelskrapte, 2) vergrijzing en 3) onvoldoende geschikte ­woningen. Ondanks alle goede bedoelingen van alle aanwezigen om tot een oplossing te komen voor een bepaalde maatschappelijke ­opgave zijn dat drie abstracte termen. Ook ik maak me wel eens schuldig aan het gebruik daarvan.

H

et gevaar van abstracte termen is dat je daar geen eenduidige betekenis aan kunt geven. Ter vergelijking: als je zegt dat je van lekker eten houdt, wat betekent dat dan? Heb je het dan over een frikandel speciaal of over volkoren noodles met wokgroenten?

Ook in de zorgwereld moet je dezelfde taal spreken om miscommunicatie en mis­verstanden te voorkomen. Om daadwerkelijk onderling contact m ­ ogelijk te maken en zodoende tot een concrete oplossing te komen voor welke ­maatschappelijke opgave dan ook.

Dat is één. Dan is er nog iets. In de bovenste laag van de zorg zien we diegenen waar het om gaat – de patiënt, de cliënt – tijdens de besluitvorming nog te vaak over het hoofd. We praten zelfs over hun hoofden heen en dat doen we al veel te lang. Dat is op zijn minst vreemd te noemen, want zij zijn tenslotte

57

25 juni 2023

“Het probleem is niet dat mensen ouder worden, maar dat het zorgsysteem is verouderd.”

diegenen die we vertegenwoordigen, voor wie we ons inspannen. Als bestuurder in de ouderenzorg zeg ik mede daarom: ’Het probleem is niet dat mensen ouder worden, maar dat het zorgsysteem is verouderd.’ Laten we de zaak daarom anders en beter aanpakken. In die zin dat de stem van patiënten en cliënten duidelijker te horen is en sterker dan nu het geval is meetelt bij alle actuele uitdagingen waarmee de zorg te maken heeft.

dan strikt noodzakelijk is.) Dan hoeven ze niet meer in de wachtkamer van de h ­ uisarts plaats te nemen om daar vóór het consult alvast in contact te komen met een medemens.

Waar het op neerkomt: een goede of betere gezondheid begint in je eigen buurt en niet bij de dokter of de ­zorgorganisatie. Als we erin slagen om terug te keren naar de tijd dat er nog volop sprake was van sociale verbinding – ook tussen jong en oud – hebben straks heel wat mensen minder last van dyscrasie. Of, minder ­abstract: minder last van een ­gestoorde ­gezondheid.

Dat begint er onder andere mee dat we hen bewuster maken van de grenzen aan de financiële groei binnen de zorg.

Maar we hebben vooral een brede dialoog en meer sociale verbinding nodig. Zodat een behoorlijk deel van de ouderen zich niet meer hoeft te verliezen in ziektewinst in het geval van bijvoorbeeld eenzaamheid, al wordt dat officieel niet erkend als een ziekte. (Voor alle duidelijkheid: er is sprake van ziektewinst als iemand meer ziektegedrag vertoont

58

26 juli 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Bezoekjes lossen ­eenzaamheid niet op ’Voor wie wacht komt alles steeds te laat En de klok zegt tik, tik Op de wit gestucte muur Voor wie wacht komt alles steeds te laat’

De bovenstaande liedtekst is afkomstig van de Nederlandse ­ uziekband The Scene. Ook veel eenzame ouderen vullen hun m tijd met wachten tot iemand bij hen op bezoek komt. Dat is goed ­verklaarbaar, maar daar schiet je vaak niet al te veel mee op. O ­ mdat je dan afhankelijk bent van anderen. Een mogelijke oplossing is om zelf het initiatief te nemen. Om zelf relaties te herstellen, op te poetsen, te onderhouden en open te staan voor nieuwe relaties. Ik zeg met nadruk een mogelijke oplossing omdat niet iedereen (meer) beschikt over die vaardigheid. Dat is bijvoorbeeld het geval als je te maken hebt met een vergevorderde staat van dementie.

D

at neemt niet weg dat ook het merendeel van deze ouderen kan deelnemen aan sociale activiteiten om hun eenzaamheid even niet te voelen. Daarom organiseren we er daar bij De Beyart veel van. Alleen: eenzaamheid is een signaal dat je een zinvolle en emotionele verbintenis mist in je leven. Enkel de deelname aan een ’leuke’ activiteit lost dat tekort jammer genoeg niet op.

Wat je wel vooruithelpt heeft in feite niet zozeer met leeftijd te maken. Omdat jong en oud hetzelfde doen om hun leven extra betekenis te geven. Ze gaan

59

26 juLi 2023

“Niemand is ooit echt alleen of we zijn juist allemaal wel eens alleen.”

op zoek naar mensen met wie ze persoonlijk op één lijn zitten en met wie ze daardoor een werkelijk diepe verbintenis ervaren.

Eén iemand kan al genoeg zijn, maar dan moet je die natuurlijk wel nog zien te vinden. Die kans is des te g ­ roter als je je sociale ’ballen’ zo lang dat mogelijk is in de lucht houdt. In dat verband: De Beyart heeft zeer r­ ecent een jeu-de-­boulesbaan ­geopend. Ook die kan als springplank dienen voor het vinden van een of meerdere vrienden of v ­ riendinnen die je oude dag een welkome ­verjongingskuur geven.

Wat dat betreft is niemand ooit echt alleen of zijn we juist allemaal wel eens alleen.

De belofte van De Beyart luidt dat we ouderen in Maastricht alle r­ uimte voor zichzelf bieden. Daar hoort evengoed ruimte voor persoonlijke verandering bij. Zoals sturing geven aan je eigen leven, ongeacht je leeftijd.

Dat wens ik onze bewoners toe en daar attendeer ik hen geregeld op. En dan vooral ­diegenen onder hen die tegen me zeggen: ’Ach kind, daar ben ik te oud voor.’

Misschien biedt de volgende informatie ook de minder of meer eenzame bewoners van ons woonzorgcentrum troost. Er zijn vele malen meer mensen onder de 70 die zich eenzaam voelen dan 75-plussers. En dat zijn dan meestal mensen die nog een flink deel van hun leven voor zich hebben.

Anders gezegd: eenzaamheid behoort voor een deel tot ieders leven.

60

27 september 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Lekker en gebroederlijk eten en drinken als vanouds Bij de veertigste editie van ’t Preuvenemint dit jaar organiseerde De Beyart op eigen terrein zijn eigen en vanaf nu jaarlijks terug­ kerende Veurpreuvenemint. Dat deden we om onze oudere bewoners een minder hectische en meer intieme culinaire ervaring te bieden in vergelijking met het officiële Preuvenemint.

L

ekker en gebroederlijk eten en drinken zijn van oudsher ’basis­ ingrediënten’ binnen onze dienstverlening (daarover zo meteen meer). Daar kan geen medicijn tegenop om je goed te laten voelen, al hebben we natuurlijk altijd een medicijn voorhanden als onze bewoners te maken krijgen met pijn of ongemak. Maar lekker eten en drinken is van een andere orde, en goedkoper bovendien.

Als een maaltijd dan ook nog eens met liefde is bereid en wordt geserveerd, is die van onschatbare waarde. Dat wisten de vroegere broeders van De Beyart al als geen ander. Zij oogstten veel lof omdat ze hun eigen voedsel ­produceerden in de kloosterslagerij en -bakkerij. En hun eigen drank met behulp van de bijbehorende wijngaard en brouwerij. De houdbaarheidsdatum van hun ­bewerkelijke en daarom tijdrovende inspanningen is intussen al lang verstreken.

Dat neemt niet weg dat onze huidige keuken- en restaurantmedewerkers de liefde voor eten en drinken in stand houden en daar dagdagelijks mee bezig zijn. Vanuit onze keuken vinden driemaal per dag zo’n 170 dagverse maaltijden hun weg naar de mond van wie van een afwisselende ­menukaart houdt. Ook tijdens de talrijke bijzondere gelegenheden die

61

27 september 2023

“Eetgewoonten zijn vaak verweven met vreugdevolle herinneringen.”

plaatsvinden b ­ innen De Beyart. Een voorbeeld is een speciaal diner voor een jarige bewoner en familieleden.

Op culinair gebied heeft De Beyart goud in handen, viel onlangs te lezen in een plaatselijke krant.

Onze keuken- en restaurantme­dewerkers weten bovendien wat goed eten voor ouderen inhoudt.

Zo kan de behoefte aan voedsel in de loop der jaren verminderen omdat de ­stof­wisseling vertraagt. Des te belang­r ijker is het dan om te be­seffen dat de k ­ waliteit van het voedsel belangrijker is dan de kwantiteit.

Daarom houden onze culinaire medewerkers zo veel mogelijk rekening met persoonlijke dieet- en overige wensen. Daarnaast weten ze dat eetgewoonten naast fysieke veranderingen een emotionelebetekenis kunnen hebben voor ouderen. Eetgewoonten zijn vaak ­verweven met vreugdevolle herinneringen aan dierbaren en o ­ verige ­waardevolle momenten in het verleden.

Speciaal voor bewoners met dementie werkt onze keuken- en restaurant­ brigade met sterkere geuren, omdat zij vaak minder goed kunnen ­ruiken en met smaakverlies te maken hebben.

Gebakken aardappeltjes bijvoorbeeld gaan gepaard met ui en spek en ge­ stoofde appeltjes met kaneel. Dat maakt het gebruik van de z­ outpot overbodig en biedt ook hun de ­mogelijkheid om een deel van de verloren tijd terug te vinden.

Verder worden nogal wat ouderen mettertijd gevoeliger voor bepaalde voedingsmiddelen. Denk aan ­lactose- en glutenintolerantie en andere ­a llergieën. En spijsverteringsproblemen kunnen leiden tot een opgeblazen gevoel, indigestie en constipatie die afbreuk doen aan het welzijn van onze bewoners.

62

28 oktober 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Over ouderen en groene blaadjes Mijn ideeën krijgen handen en voeten als ik in het Maastrichtse Jekerdal wandel. En alle geestelijke ballast die ik met me meedraag zet het dan acuut op een lopen. De meesten van onze bewoners lukt het niet meer om grote afstanden af te leggen. Gelukkig bevindt De Beyart zich midden in een groenrijke omgeving. In ons drie hectare grote park kunnen ze genieten van de vele voordelen die de onmid­ dellijke nabijheid van de natuur met zich meebrengt.

Z

o voelen mensen die in een groene omgeving wonen zich gezonder. Ze gaan niet zo snel met klachten naar de dokter. Met name angststoornissen en depressies komen minder vaak voor. Groen maakt je ook rustiger en bevordert het ontstaan van nieuwe sociale contacten. Deze bevindingen keren onder meer terug binnen het begrip ­positieve gezondheid, dat niet de ziekte maar een betekenisvol leven van mensen centraal stelt. Het is daarom niet verwonderlijk dat veel ouderen mede voor De Beyart kiezen vanwege zijn natuurlijke karakter. Dat heeft er ook mee te maken dat naarmate iemand ouder wordt de waardering voor de natuur over het algemeen toeneemt.

Hoe belangrijk de aanwezigheid van de natuur is voor het menselijk wel­bevinden blijkt uit een experimenteel onderzoek van Wageningen ­Environmental Research. In dit onderzoek keek de eerste groep proef­ personen naar ­videobeelden van een natuurlijke omgeving en de tweede groep naar een stedelijke omgeving. Voorafgaand keken beide groepen naar fragmenten uit een enge film. Wat bleek? De eerste groep bouwde veel sneller stress af dan de tweede groep. Een soortgelijk onderzoek vond plaats met mensen

63

28 Oktober 2023

“’Veel ouderen kiezen voor De Beyart vanwege zijn natuurlijke karakter.”

Ik heb het tot nu toe enkel gehad over de natuurlijke omgeving van De Beyart die ervoor zorgt dat de ouderen die bij ons wonen zich weer voor even een groen blaadje kunnen voelen. Maar tussen al dat groen staat bijvoorbeeld ook de ruïne van de gotische kloosterkerk, die je terugvoert naar de late middeleeuwen. En het Lidwinapaviljoen, het vroegere sanatorium van de hand van architect Alphons Boosten.

Dat gebouw tussen onze monumentale die diezelfde operatie hadden on- beuken is inmiddels tot rijksmonument dergaan. Ze werden willekeurig verklaard. ingedeeld in twee aparte kamers.

Eén kamer bood uitzicht op een Al dat moois maakt het park van De groepje loofbomen, de andere op een Beyart tot een grote belevingstuin pur bakstenen muur. Je raadt het al: sang. Toch kan die beleving al in iets het herstelproces van de ’loofboom­ heel kleins zitten. En je hoeft je daarbij patiënten’ nam aanmerkelijk minder geen moeilijke vragen te stellen zoals tijd in beslag.

Toon Hermans ooit deed in zijn liedje ’Wat ruist er door het struikgewas?’

Het park dat onze leefgemeenschap Gewoon de wind, Toon. De wind, dat omringt, spreekt evengoed in het hemelse kind. voordeel van onze bewoners met dementie. Voorbeeld: omdat zij gevoeliger zijn voor stemmingen en emoties kan het contact met planten juist bij hen extra heilzaam zijn. De geur van een plant of de textuur van een blad of stengel is vaak al voldoende om een geluksmoment teweeg te brengen.

Zonder dat daar een verregaande inzet van cognitieve functies voor nodig is.

64

29 november 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Een abdijbier buiten het klooster In ons voormalige klooster is genoeg te doen om bewoners sociaal ­ ctief te laten zijn. Zo is ons restaurant een gezellige ontmoetings­ a plek voor wie van lekker eten en een aangenaam gesprek houdt.

Het Trefpunt en Société De Beyart zijn vaste verzamelpunten voor bewoners die een leuke en zinvolle dag willen beleven.

I

n onze aula kunnen ze bijvoorbeeld samen een natuurfilm bekijken.

En in de kapel vinden geregeld gezamenlijke vieringen plaats. Verder hebben we verschillende hobbyruimten voor degenen die zijn geïnteresseerd in schilderen, boetseren of beeldhouwen.

Deze opsomming is niet compleet. Het is wel zo dat deze activiteiten zich binnenshuis afspelen. Tegelijkertijd wil De Beyart een open leefgemeenschap zijn. Open in die zin dat we bewoners die daar nog toe in staat zijn stimuleren om ook eens verder te kijken dan het terrein van De Beyart. Hoe mooi is het dan dat twee bewoners me onlangs vroegen om samen met hen een biertje te gaan drinken in een café in de Maastrichtse binnenstad. Ik was blij verrast en accepteerde hun uitnodiging maar al te graag.

Ze hadden van eerdere gesprekken onthouden dat ik na gedane arbeid wel eens een biertje lust, en dan bij voorkeur een heerlijk abdijbiertje. Bovendien mocht ik de locatie uitkiezen. Zij wisten al op voorhand welke locatie dat zou worden. Dat op zich vind ik al bijzonder, omdat ze daarmee te kennen geven dat ze in mij zijn geïnteresseerd als persoon, en niet alleen als bestuurder.

Omgekeerd geef ik onze medewerkers en vrijwilligers geregeld mee om zo veel mogelijk interesse te tonen in onze bewoners. Want – retorische vraag

65

29 november 2023

“Ik was blij verrast en accepteerde hun ­uitnodiging maar al te graag.”

daar een kop koffie te gaan drinken.

Ik weet dat de naam Vrijthof ‘omheinde hof ’ betekent en De Beyart is dat ook.

Toch genieten ze op het plein in alle vrijheid van wat de Duitsers zo mooi omschrijven als een tapetenwechsel, een verandering van omgeving. Die verandering is goed voor lijf en leden.

– wat is er fijner dan ­daadwerke- Bovendien maken je hersenen dan lijk gezien en gekend te worden als sneller het geluksstofje dopamine aan. de mens die je van nature en diep vanbinnen bent?

Kijk eens op onze website debeyart.nl.

Daar lees je op de homepage: Een Waar het op neerkomt: het lukt steeds mooie toekomst die kwetsbare ouderen beter om onze bewoners een ‘normaal’ in Maastricht alle ruimte voor zichzelf leven te laten leiden. Een leven dat biedt. Na het lezen van deze column losstaat van alle systemen en vaste weet je dat dit geen loze belofte is. patronen die nu eenmaal deel uitmaken van een gemeenschap in het algemeen en onze woonzorglocatie in het bijzonder. Onze jarenlange inspanningen om dit voor elkaar te krijgen, beginnen nu hun vruchten af te werpen. Omdat steeds meer bewoners zelf met initiatieven komen om ons als zorgmedewerkers mee te nemen op de weg naar een verbreding van hun eigen horizon.

Mijn twee ‘biermaatjes’ zijn daarbij een lichtend voorbeeld. Net als de bewoonster trouwens die eerst voornamelijk achter gesloten deuren zat. ­Tegenwoordig loopt ze dagelijks naar het nabijgelegen Vrijthof om

66

30 december 2023

Anke’rplek | stilstaan bij veranderingen

Een terugblik op de toekomst van de zorg In mijn voorgaande columns staat het reilen en zeilen bij De B ­ eyart centraal. Dit te midden van alle noodzakelijke veranderingen die daar de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. De vele o ­ nderwerpen die aan bod zijn gekomen, hebben tegelijkertijd een De Beyart-overstijgen­ de waarde. Want de problematiek waarmee De Beyart te maken heeft gehad en nog steeds te maken heeft, keert vaak terug in de vele andere zorginstellingen in Zuid-Limburg en de rest van het land.

T

ijdens het teruglezen ontdekte ik dat mijn ideeën over brede veranderingen en vooral verbeteringen meermaals zijn opgenomen in de columns. In die zin vormen ze een terugblik op de toekomst van de zorg. Wat zie ik concreet voor me? Waar droom ik met open en soms gesloten ogen van? Ik droom van kleine residenties in landelijke gebieden, in wijken en dorpen die bestaan uit een variatie van wooneenheden en zelfstandige bungalows die worden afgewisseld met kleine wooncomplexen.

Wellicht is er ook plek voor tiny houses voor de jongeren die binnen het landschap werken. Alle residenties bevinden zich in een parkachtige of groene omgeving waar ze een hof vormen. Zodat bewoners voldoende contact kunnen hebben met omwonenden.

Binnen die residenties overheersen niet de ’witte jassen’. Er is sprake van niet-medische dienstverlening op maat. Daardoor kunnen ook ouderen die minder mobiel of anderzijds kwetsbaar zijn hier tot op hoge leeftijd zelfstandig wonen. Het is bovendien een omgeving waarin veel aandacht is voor zingeving en welbevinden. Waar oud en jong samenkomen en elkaar bij de les en vitaal houden. Ook de uitvoering van het begrip ’positieve gezondheid’ is van groot

67

30 December 2023

“Waar droom ik met open en soms ­gesloten ogen van?” belang. Omdat een betere gezondheid in je eigen buurt begint en niet bij de dokter of de zorgorganisatie.

In mijn dromen is evengoed sprake van voldoende ontmoetingsplekken en culturele en educatieve activiteiten waaraan jong en oud kunnen deelnemen. En van goed bereikbare wandel- en fietspaden die zorgen voor ontspanning en plezier. Dit alles maakt dat bewoners zich minder concentreren op ziekte en op wat niet meer gaat, en meer op wat allemaal wel nog kan, op kansen en mogelijkheden. Samengevat: ouderen verdienen meer dan nu het geval is een leven, geen bestaan.

omdat ook zij nog gezien en gehoord willen worden. Dat verlangen koop je niet per se af met een volle portemonnee.

De doelgroep die ik voor ogen heb, bestaat voor een groot deel uit ouderen in het lage en middensegment die niet meer dan € 500,- tot € 750,- per maand aan huur kunnen of willen betalen, inclusief gas, water en licht.

Voor deze doelgroep is de woningnood het hoogst en die neemt de komende jaren alleen maar toe. Tegelijkertijd sluit ik andere doelgroepen niet uit.

Want het is juist de mix van rijk en arm en van jong en oud die zorgt voor een levendige minimaatschappij. Die kan met gemeenschapsgeld of met privé en privaatgeld worden gefinancierd.

Laten we werken aan de terugkeer van een goede sociale infrastructuur voor ouderen. En aan de daarmee verbonden terugkeer van de door zovelen gewenste gemeenschapszin. Ouderen hebben dan minder te maken met gevoelens van leegte, eenzaamheid en zinloosheid.

De energie en veerkracht die dan vrijkomen, houden hun langer vitaal en openen de weg om tot in lengte van dagen te genieten van al het moois dat het leven te bieden heeft.

Dan nog even over de financiering. Dit onderwerp speelt in alle bedrijfstakken, maar vooral binnen de zorg een doorslaggevende rol. Ouderen die over voldoende geld beschikken, hebben voldoende kansen om tot op zeer hoge leeftijd financieel voor zichzelf te zorgen. Meerderen van hen kiezen voor alternatieve voorzieningen zoals een Op de toekomst van de ouderen! Binnen particuliere zorgorganisatie. Mede en ook buiten De Beyart.

68

Er is een radicale omslag nodig om het welzijn van ouderen te verbeteren. Zodat er structureel meer aandacht komt voor de mens – en niet de ­cliënt – die ze zijn. Nu het oude boek dicht moet, gaat er een nieuw boek open. Pak het op en laat je inspireren. Veel leesplezier!

ISBN 978-90-90-37978-4

9 789090 379784