Christian Jacq
Sen Kleopatry
tłumaczenie Magdalena Talar
Tytuł oryginału Le dernier rêve de Cléopâtre Copyright © XO Éditions, 2012. All rights reserved Copyright © for the translation by Magdalena Tadel Projekt okładki Mariusz Banachowicz Fotografia na pierwszej stronie okładki Copyright © Petrenko Andriy/Shutterstock.com Opieka redakcyjna Julita Cisowska Aleksandra Kamińska Adiustacja Anastazja Oleśkiewicz Przygotowanie do druku Pracownia 12A ISBN 978-83-240-2516-9
Między Słowami 30-105 Kraków, ul. Kościuszki 37 e-mail: promocja@miedzy.slowami.pl Wydanie I, Kraków 2014 Społeczny Instytut Wydawniczy Znak Sp. z o.o. 30-105 Kraków, ul. Kościuszki 37 Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569 Druk: RZG Rzeszów
1
Królowa była naga. Z tarasu pałacu Kleopatra podziwiała, bez wątpienia po raz ostatni, swoją ukochaną stolicę, olśniewającą Aleksandrię. Lekki nocny wiatr nie uspokoił jej gorączki. Ona, władczyni Egiptu, kraju wybranego przez bogów, który – jak sądziła – należał już do niej, a który teraz wymykał jej się z rąk. Absolutna pani potężnego państwa, teraz samotna i bezsilna! Blask bijący ze szczytu latarni oświetlał morze, ukazując jednocześnie świetność państwa założonego przez Aleksandra Wielkiego, po tym jak pokonał on Persów i wyzwolił dawną ziemię faraonów spod jarzma barbarzyńców. Biblioteka, Muzeum, świątynie, teatr, pałace, port, latarnia… Takie cuda stały się jej własnością po śmierci ojca, podczas całkowitego zaćmienia Księżyca 7 marca 51 roku p.n.e.! Jej ojciec, dwunasty z dynastii Ptolemeuszy, to ten tchórz, nikczemnik i lubieżnik, który sprzedał Egipt Rzymianom! Przez lud nazywany był „flecistą”*, lubił bowiem grywać na tym instrumencie * Po grecku – Auletes.
7
podczas orgii, kiedy obnażał się, wyzbywając się całej godności. Po wygnaniu z Aleksandrii odzyskał władzę, kupując rzymskich żołnierzy za niebotyczne sumy i powodując tym samym kryzys gospodarczy państwa. Rzesze najemników, wśród nich Germanie i Galowie, służyły teraz w egipskiej armii, nad którą Kleopatra nie była już w stanie zapanować. Młoda, dwudziestoletnia kobieta ze złością zerwała z szyi naszyjnik z pereł, zdjęła srebrne bransolety i rzuciła je temu niewdzięcznemu państwu, które chciało się jej pozbyć, a samo oddać w ręce żądnych bogactwa spiskowców. Urodzona w Aleksandrii w styczniu 69 roku p.n.e. w komnacie należącej do nałożnic ojca, Kleopatra została wyniesiona na tron Egiptu w wieku osiemnastu lat jako Kleopatra VII. Tron ten wedle tradycji dynastii Ptolemeuszy powinna dzielić ze swoim dziesięcioletnim bratem. A przecież już Kleopatra I, urodzona w 204 roku p.n.e., po śmierci męża z powodzeniem sprawowała władzę samodzielnie! Kleopatra VII, choć jej imię oznaczało „ojcowska chwała”, poszła w jej ślady, usuwając w cień młodego i kłótliwego Ptolemeusza XIII, którego szczerze nie znosiła. Przyjmując, nie bez ironii, przydomek „miłującej ojca”*, zawsze wolała tytuł „miłującej ojczyznę”, ów Egipt z wielką przeszłością, przedmiot jej wszystkich marzeń. I te właśnie marzenia przerodziły się w koszmar. Młoda kobieta, zbuntowana przeciwko spotykającej ją niesprawiedliwości, wzniosła ręce do księżyca. – Ty, który znikasz i się odradzasz, daj mi swoją siłę! Czyż Kleopatra nie wykazała się dojrzałością i odwagą, kiedy wzięła się do rozwiązywania kryzysu w państwie? Z powodu * Filopator.
8
ogromnych długów ojca zmuszona była przeprowadzić dewaluację pieniądza i zlecić wybicie nowych monet z brązu. Wioski, nękane okresami głodu i srogim systemem podatkowym, zaczynały się buntować. Dla ochrony bogactwa stolicy władczyni podpisała także dekret pod karą śmierci nakazujący przewożenie zboża pochodzącego ze Środkowego Egiptu wyłącznie do Aleksandrii. Spichlerze nadal były pełne – Grekom, którzy stanowili dużą część mieszkańców Aleksandrii, nie zabraknie pożywienia. A był to dopiero początek całego procesu reform, mających na celu walkę z korupcją i wszechogarniającą biurokracją, by przywrócić państwu dobrobyt. Ale Kleopatra ciągle natykała się na opieszałość własnego dworu i niegodziwość swego zmarłego ojca! Przed śmiercią zażądał on bowiem, by rzymski senat czuwał nad wykonaniem jego testamentu, który nakazywał, aby władza sprawowana była przez najstarszą córkę i jej młodszego brata, Ptolemeusza XIII, młodzieńca nieznośnego i próżnego, cieszącego się jednak poparciem możnych. Trzej z nich manipulowali tym figurantem i postanowili zniszczyć Kleopatrę: eunuch Potejnos, stojący na czele rządu; retor Teodot, nauczyciel królewicza; oraz Achillas, dowódca wojsk. Arsinoe, przebiegła, ambitna i zazdrosna młodsza siostra Kleopatry, dodatkowo podburzała ten złowrogi triumwirat, ponieważ sama dążyła do zdobycia władzy. Lekceważąc niebezpieczeństwo, młoda królowa była niewystarczająco przewidująca i czujna. Kiedy nie przebierając w środkach, zajmowała się rozwiązywaniem kryzysu gospodarczego i wprowadzaniem w życie swoich pomysłów, wydawało jej się, że jest w stanie rządzić państwem samodzielnie, nie zważając na ojcowski testament i podległość Rzymianom. 9
Rzym to ta wielka potęga, tak arogancka i pogardliwa! Dwaj żołnierze, groźni wojownicy, Cezar i Pompejusz, zbuntowali się i przejęli panowanie w Rzymie. Kleopatra popierała tego drugiego, licząc na to, że będzie się trzymał z dala od Egiptu i nie zakwestionuje jego suwerenności. W roku 49 p.n.e. przesłała mu dary i żołnierzy, a złośliwe języki szeptały, że królowa została kochanką syna Pompejusza, wysłanego do Aleksandrii w roli ambasadora! Woń jaśminu na pałacowym tarasie oczarowała młodą kobietę o idealnej figurze, ale nie wystarczyła, by rozproszyć fetor oszczerstw rozpowszechnianych przez wrogów i członków jej własnej rodziny. Ona, wczoraj u szczytu, a dzisiaj na dnie! Nie było sensu się łudzić: spisek się powiódł, a Kleopatra została pozbawiona tronu na rzecz swojego nędznego brata. Z podniesionym czołem, skąpana w świetle księżyca, odsunięta od tronu królowa zbliżyła się do skraju tarasu. Od czasu koronacji zasmakowała we władzy i była zdumiona, że tak się w niej zapomniała. Nie dbała o własną sławę, interesowała ją jedynie przyszłość królestwa. Czyż los nie powierzył jej misji, czyż nie rozkazał jej poświęcić życia dla nowego Egiptu? W kilka miesięcy władczyni pożegnała się z młodością, a racja stanu wzięła górę nad dotychczasową beztroską. Kleopatra, wychowana, by rządzić, nie cofnęłaby się ani o krok. Skoro buntownicy zwyciężyli, po co dalej żyć? Fascynowało ją światło pochodzące z latarni i pociągała głębia wody w porcie, oświetlona niesamowitą jasnością. Ona, niedawna królowa, w garści znienawidzonego brata? Nigdy! Przemienić się w ptaka, przelecieć nad redą, nad pełne morze i zostawić za sobą ten marny świat… Kleopatra uśmiechnęła się, rozłożyła ramiona i przygotowała do skoku. – Pani, zaczekaj! 10
Wierna służąca Charmiona podbiegła do swojej pani i okryła ją zasłoną z królewskiego lnu. Charmiona, niewysoka brunetka o niskim czole, ostrym nosie i masywnych nogach, ciałem i duszą oddana była swojej królowej. Otoczyła Kleopatrę silnym ramieniem i odprowadziła na środek tarasu. – Pani, trzeba uciekać! Budząc się jakby ze snu, Kleopatra z trudem rozpoznawała służącą. – Uciekać… – Podsłuchałam straszną rozmowę. Nie jesteś już bezpieczna w pałacu. – Będę walczyć! – Na darmo, wrogowie są zbyt liczni, uciekajmy, błagam! – Nie znasz mnie, Charmiono. – Szanse na zwycięstwo są niewielkie. Kleopatra zawahała się. Służąca właśnie ją uratowała, a teraz znów groziła jej śmierć… Królowa, która ugina się przed przeciwnościami, daje się ponieść panice i zachowuje jak ostatni tchórz? – Proszę, bądź rozsądna – nalegała Charmiona – mogłabyś prowadzić walkę z daleka. – Zgniotę robactwo w moim własnym pałacu – zdecydowała Kleopatra.
Była niezłomną władczynią i najpiękniejszą kobietą starożytnego świata. Podobno dla urody kąpała się w oślim mleku i raczyła perłami rozpuszczonymi w occie, a jej stroje i klejnoty świadczyły o mitycznym bogactwie Aleksandrii. Ambitna i zdolna, sprawnie poruszała się wśród dworskich intryg i potrafiła być bezwzględna w dążeniu do celu. To ona odnowiła potęgę Egiptu. Przede wszystkim jednak Kleopatra była kobietą z krwi i kości, pełną namiętności i pasji. Jej romans z Cezarem przeszedł do legendy i zainspirował słynny film z Elizabeth Taylor i Richardem Burtonem.
Sen Kleopatry to niezapomniana opowieść o walce niezwykłej kobiety o należną jej władzę oraz o miłości, którą okrzyknięto romansem wszech czasów.
ce n a 3 4 , 9 0 zł