Dziennik duszy_papież Jan XXIII

JAN XXIII Dziennik duszy PR ZEK Ł AD

Józefa Ledóchowska SJK

W YDAWNICT WO ZNAK KR AKÓW 2014

DZIENNIK DUSZY rekolekcje i notatki duchowe 1895–1963

1895–1900: seminarium w Bergamo 1895 PRZEPISY DLA MŁODZIEŻY, KTÓRA PRAGNIE CZYNIĆ POSTĘPY W POBOŻNOŚCI I NAUCE1

„Dlatego wszystkim duchownym, których Bóg wezwał do służby swojej, przystoi, aby swe życie i obyczaje tak ułożyli, aby w stroju, ruchach, w postępowaniu, w słowach i we wszystkich innych sprawach panowała u nich tylko powaga, umiar i głęboka pobożność. Niech pilnie unikają takich błędów, które są lekkie u innych, ale dla nich byłyby bardzo poważne, zaś ich postępowanie niech wzbudza powszechny szacunek” (Sobór Trydencki, Sesja XXII, Dekret o reformie, kanon 1). „Dobrze jest mężowi, gdy nosi jarzmo od młodości swojej” [Lm 3, 27].

Pierwsza i naczelna zasada: wybrać sobie kierownika duchownego, odznaczającego się życiem przykładnym, roztropnością 1 Przepisy, które tu podajemy, są prawdopodobnie osobistym opracowaniem Małego Regulaminu, jaki kleryk Roncalli otrzymał od swego kierownika duchownego w r. 1895. Mały Regulamin zawierał metodę życia ascetycznego doskonalszą od obowiązującego wszystkich Regulaminu Instytutu. Kierownik duchowny zapoznawał z nim poufnie tylko niektórych spośród najlepszych seminarzystów, którzy stanowili Kongregację Zwiastowania Niepokalanej. Czternastoletni wówczas Angelo Roncalli, po otrzymaniu tonsury w r. 1895, został natychmiast wtajemniczony w treść Małego Regulaminu i dopuszczony do praktykowania go. Przepisał go sobie ręcznie drobnym pismem, zawsze miał przy sobie i stosował nawet wtedy, gdy został papieżem.

W notatkach duchowych z następnych lat powołuje się on często na jakiś regulamin, najprawdopodobniej ten właśnie, znajdujący się w pierwszym zeszyciku. Poważne słowa łacińskie, umieszczone na wstępie tegoż zeszytu, a stąd będące mottem całego Dziennika duszy, kreślą dokładny obraz wzorowego kleryka. Do słów tych często powracał jako biskup i papież, powtarzał je i komentował.

55

Dziennik duszy

i wiedzą, do którego ma się pełne zaufanie, całkowicie od niego zależeć, słuchać jego rad i poddać się z ufnością jego kierownictwu.

Codziennie 1. Natychmiast po rannym wstaniu odprawić co najmniej kwadrans modlitwy w myślach.

2. Wysłuchać albo – lepiej – służyć do mszy św.

3. Odprawić kwadrans czytania duchowego.

4. Wieczorem, przed pójściem spać, uczynić ogólny rachunek sumienia wraz z aktem żalu i przygotować punkty do medytacji na dzień następny.

5. Przed obiadem albo przed kolacją lub przynajmniej przed wieczornym rachunkiem sumienia uczynić drugi rachunek, szczegółowy, którego celem jest pozbycie się jakiejś wady czy błędu, a nabycie jakiejś cnoty.

6. Pilnie uczęszczać na zebrania Kongregacji w dnie świąteczne, a na wykłady i kółka w dnie powszednie oraz przeznaczyć zawsze odpowiednią ilość czasu na naukę w domu.

7. Przynajmniej raz na dzień nawiedzić Najśw. Sakrament i jakiś kościół czy kaplicę poświęconą Matce Bożej.

8. Między godziną 18 a 21 odmówić pięć Ojcze nasz i Zdrowaś dla uczczenia ran Pana Jezusa i spełnić trzy akty umartwienia na cześć Najśw. Dziewicy.

9. Odmawiać inne modlitwy ustnie i odbywać inne praktyki pobożne na cześć Matki Najśw., św. Józefa, świętych patronów i w intencji dusz czyśćcowych. Praktyki te muszą być jednak zatwierdzone przez kierownika duchownego, jak również książki do rozmyślania i lektury duchowej.

10. Przeczytać uważnie i z zastanowieniem cały rozdział, lub przynajmniej jedną część, z pobożnej książki Tomasza à Kempis, po łacinie.

11. Dla ścisłego przestrzegania wyżej wymienionych punktów zrobić sobie podział godzin, wyznaczając czas na modlitwę,

56

1895–1900: seminarium w Bergamo

naukę, inne praktyki pobożne, rekreację i spoczynek, porozumiawszy się uprzednio z kierownikiem.

12. Przyzwyczaić się do częstego wznoszenia myśli ku Bogu, przy pomocy krótkich, lecz gorących aktów strzelistych.

Co tydzień 1. Przystąpić do spowiedzi i Komunii św.

2. Zachować post w piątek i sobotę.

3. W pewnym określonym dniu zadać sobie jakąś pokutę, za poradą ojca duchownego.

4. W tym samym dniu do zwykłych modlitw dodać jeszcze kwadrans modlitwy lub czytania duchowego, o ile możności w jakimś kościele. Można to zastąpić wygłoszeniem nauki ascetycznej lub jej wysłuchaniem albo jakąś inną praktyką pobożną, wskazaną przez kierownika.

5. Siedząc lub przechadzając się z jednym czy kilkoma kolegami, prowadzić rozmowy pożyteczne i duchowe. Tematu do nich może dostarczyć ranna medytacja, czytanie duchowe lub jeden z tych przepisów. Wzajemne dzielenie się dobrymi myślami, jakie one wzbudziły lub jakie Bóg podczas tej rozmowy podsunie, wytworzy bezpośrednią, szczerą atmosferę.

6. Co sobota opowiedzieć samemu lub posłuchać opowiadania jakiegoś przykładu o Matce Najśw. albo o cudzie przez Nią zdziałanym, dodając własne w związku z tym uwagi, budujące czy pobożne.

7. Jeżeli się przekroczy jakiś punkt tych przepisów, należy się szczerze do tego przyznać kierownikowi, wyznać własną winę i poprosić o pokutę.

Co miesiąc 1. Wybrać sobie dzień na skupienie wewnętrzne i dokładniej zbadać siebie pod względem poprawy błędów, postępu w cnocie i przestrzegania tych wskazań.

57

Dziennik duszy

2. Wybrać spośród kolegów najbardziej przykładnego i gorliwego i poprosić go, by dobrze obserwował nasze postępowanie, a potem szczerze i z miłością powiedział nam, jakie w nim dostrzega błędy. Tę rozmowę najlepiej przeprowadzić w dniu miesięcznego skupienia lub w najbliższym terminie.

3. To uczyniwszy, udać się do ojca duchownego i z nim omówić powyższe sprawy oraz inne, które się akuratnie nasuną, wysłuchać jego wskazań i dokładnie się do nich zastosować.

4. Być zadowolonym z tego, że kierownik jest powiadomiony o naszych błędach.

5. Na każdy miesiąc obrać sobie patrona dodatkowego.

Co roku 1. W okresie karnawału lub w innym czasie odprawić tu, w seminarium czy gdzie indziej, rekolekcje, choćby to nie było konieczne ze względu na święcenia; a gdyby zaszła istotna przeszkoda, pomówić o tym z kierownikiem.

2. W związku z rekolekcjami albo też w innym dogodniejszym czasie odprawić spowiedź z całego życia lub z jednego roku.

3. Przed wyjazdem na wakacje udać się do kierownika po wskazówki, jak się w tym czasie zachować.

4. Przed wakacjami, by je dobrze spędzić, dać kolegom i otrzymać od nich jakąś pamiątkę.

W każdym czasie 1. Wystrzegać się bardziej niż jakiegokolwiek innego zła kolegów niedobrych lub niezbyt dobrych, takimi są np. ci, co mają na ustach słowa dwuznaczne i nieczyste, używają wyrazów ordynarnych i zjadliwych, chętnie obcują z osobami płci odmiennej i opowiadają o swych miłostkach, uczęszczają do restauracji albo są nieumiarkowani, zwłaszcza w piciu; ci, którzy chcą uchodzić za mściwych, wojowniczych, zbrodniczych, wałęsają się czy też

58

1895–1900: seminarium w Bergamo

stoją bezczynnie na placach i przed sklepami; tacy, co uczęszczają do domów gry lub grają prywatnie w karty i w kości, w ogóle ci wszyscy, którzy dali się poznać jako chłopcy nieobyczajni, stroniący od nauki, a oddający się wyłącznie rozrywkom.

2. Nie prowadzić rozmów, nie zabawiać się i nie żartować z niewiastami i w ogóle unikać zbytniej z nimi poufałości, bez względu na ich stan, wiek czy pokrewieństwo, nie czynić przed nimi żadnych zwierzeń, które mogłyby się okazać niebezpieczne lub podejrzane.

3. Nie oddawać się nigdy grom zakazanym ani nawet dozwolonym, zwłaszcza nie grać w karty i kości, tym bardziej w miejscach publicznych, gdzie można spotkać różnych ludzi; a także nie zatrzymywać się dla przyglądania się grającym.

4. Pod żadnym warunkiem nie używać w stosunkach wzajemnych formy „ty”, nie poklepywać się, nie gonić jeden drugiego, nie poszturchiwać się, nie bić się nawet dla żartów ani nie pozwalać sobie na inne lekkomyślne czyny, słowa czy ruchy, które budzą pogardę lub mogą narazić na niebezpieczeństwo.

5. Usilnie się starać o zachowanie pięknej lilii czystości i dlatego dobrze pilnować swych zmysłów, zwłaszcza oczu. Nie wpatrywać się nigdy w kobiety, unikać innych niebezpiecznych rzeczy. Wystrzegać się nieumiarkowania w jedzeniu i piciu lub spożywania pokarmów poza porą posiłków, a także unikać próżnowania.

6. W szczególny sposób pielęgnować w sobie pokorę i dlatego rozmyślać często o tym, że gdy chodzi o ciało – jesteśmy tylko zgnilizną, gdy chodzi o duszę – niewiedzą i grzechem, a jeśli jest w nas coś dobrego, jeśli sprzyja nam szczęście i łaska, wszystko to jest jałmużną od Boga nam daną. Stąd – wystrzegać się samochwalstwa i pragnienia, by nas ceniono więcej lub na równi z innymi.

7. W ślad za tymi dwiema cnotami musi zawsze podążać królowa wszystkich cnót – miłość. Ćwiczenie się w niej będzie polegało na znoszeniu zniewag i gotowości do przebaczania z całego serca, na ofiarności wobec biednych, na wystrzeganiu się troski

59

Dziennik duszy

o rzeczy materialne i pragnienia ich posiadania oraz zbytniego przywiązania do pieniędzy.

8. Modlić się ogólnie o nawrócenie grzeszników, a także o nawrócenie poszczególnych osób, zwłaszcza gdyby zaszła taka potrzeba w stosunku do członków Kongregacji seminaryjnej. Próbować wszystkich sposobów, mogących służyć ich poprawie, radząc się – jeśli zajdzie tego potrzeba – osób dyskretnych i roztropnych oraz własnego kierownika, aby z jak największą dobrocią i dyskrecją usunąć zło i zgorszenie, nie zniesławiając winnego.

9. Przed wyjazdem z seminarium, po ukończeniu studiów, naradzić się z kierownikiem nad swoimi obowiązkami i nad wskazaniami, jakie należy stosować w dalszym życiu.

Szczegółowe przepisy dla młodzieży noszącej strój duchowny 1. Kto nosi suknię duchowną, musi bardzo dbać o własny postęp, o dobro i zbawienie bliźniego, gdyż to jest obowiązkiem wynikającym z jego stanu.

2. W mieście i miasteczkach należy zawsze nosić sutannę.

Na wsi i w podróży ubranie krótkie musi być skromne i zgodne z przepisami synodalnymi. Nawet w domu należy nosić się skromnie i zachować postawę osoby duchownej.

3. Trzeba dbać o czystość, lecz bez próżności w ubraniu i staraniu o własną osobę. Święte czynności w kościele i zakrystii trzeba spełniać ze skromnością, powagą i godnością, a w tym celu należy dobrze się zaznajomić ze świętymi obrzędami, przestrzegać rozporządzeń bezpośrednich władz kościelnych i odznaczać się szczególnym posłuszeństwem w stosunku do swego biskupa.

4. Należy bardzo przykładać się do nauki i nie opuszczać seminarium przed ukończeniem kursu, aby jak najlepiej przysposobić się do służby Bożej, do pracy nad zbawieniem dusz przez

60

1895–1900: seminarium w Bergamo

głoszenie słowa Bożego, słuchanie spowiedzi i inne święte czynności spełniane wedle otrzymanych talentów.

5. Trzeba zwalczać w sobie ambicję, nie szukać miejsc lub stanowisk bardziej zaszczytnych, korzystnych i dochodowych, lecz w sprawach tak ważnych i tak niebezpiecznych zachować obojętność, zdać się na wolę Bożą, polegać na sądzie przełożonych i radach własnego kierownika. Nie należy nigdy takich celów i intencji stawiać sobie w nauce i przy spełnianiu dobrych czynności, gdyż przez to traci się wszelką zasługę i nie zdobędzie się nigdy prawdziwej cnoty ani tego pokoju wewnętrznego, „który przewyższa wszelkie pojęcie” [Flp 4, 7]. „A nad wszystkimi, którzy się tego prawidła trzymają, pokój i miłosierdzie” [Ga 6, 16].

Ostrzeżenie Poleca się duchownym noszenie pasa, zwłaszcza przy spełnianiu świętych obrzędów, oraz przypomina im się, że to się bardzo przyczynia do wytrwania w powołaniu i do dobrego przykładu, gdyż pas jest częścią ubrania kapłańskiego, wedle orzeczenia Synodu. Dawniej nosili go wszyscy, a i teraz czynią to kapłani przykładni i zachowujący przepisy, jakimi wszyscy być powinni. „Nie znać niczego, co jest przeciwne regule – to wiedzieć wszystko”2.

Uwagi dodatkowe 1. W przypadku szczególnej potrzeby kogoś spośród...3 wszyscy pomodlą się za niego i ofiarują Komunię św. w jego intencji.

2. Codziennie, podczas nawiedzenia Matki Najśw. lub w innym czasie, odmówią za wszystkich... trzy Zdrowaś Maryjo do 2 3

Tertulian, De praescriptionibus adversus haereticos. Rozdz.14; PL, 2, 27.

W tym miejscu i w następnych kropki postawił sam Autor.

61

Dziennik duszy

Niepokalanej w intencji otrzymania i zachowania świętej i pięknej cnoty czystości lub niewinności.

3. Nawet jeśli ktoś nie jest jeszcze księdzem, winien ofiarować co miesiąc Komunię św. za innych, aby wytrwali w zachowaniu świętych reguł, prawdziwej pobożności, niezmordowanej gorliwości o dobro dusz. Księża ofiarowują ponadto raz w roku mszę św. w dniu oznaczonym, w tej samej intencji, zwłaszcza z prośbą o zachowanie i postęp..., jako zadośćuczynienie za winy wszystkich oraz dla uproszenia wszystkim prawdziwego żalu za grzechy i wiecznego zbawienia.

4. W wypadku śmierci któregoś z... ci, którzy nie są księżmi, odmówią oficjum za zmarłych, wysłuchają mszy św., odmówią cząstkę różańca, w jedną sobotę zachowają post i ofiarują Komunię św., a także w jak najkrótszym czasie mszę św. oraz zyskają kilka odpustów w intencji zmarłego.

T r i d u u m k u c z c i ś w. F r a n c i s z k a K s a w e r e g o, 30 listopada 1. Naśladować jego głęboką pokorę, poznając samego siebie, swoją nędzę tak duchową, jak i cielesną, szukając w studiach i spełnianiu dobrych uczynków nie szacunku, czci i dobrej opinii u ludzi, lecz tylko Boga, Jego chwały, naszego pożytku duchowego i dobra dusz.

2. Naśladować go w umartwieniu przez powściąganie, ile się tylko da, woli własnej i swoich kaprysów, przez umartwienie ciała, jakim będzie nie szukanie najwygodniejszej pozy przy siedzeniu i klęczeniu, lecz zadowolenie się pozycją przyjętą na początku, przez opanowywanie niepohamowanej chęci, by widzieć, wiedzieć i mówić, itd.

3. Dla naśladowania jego gorliwości w szerzeniu chwały Bożej i w zbawieniu dusz brać udział z jak największym skupieniem i wiarą we mszy św., ofiarując ją w intencji zdrowia, pomyślności i bezpieczeństwa Najwyższego Pasterza, zwycięstwa Kościoła

62

1895–1900: seminarium w Bergamo

i nawrócenia niewiernych, a także w intencji, byśmy sami uzyskali takiego ducha gorliwości, pobożności i pokory, ofiarności i wzgardy rzeczy tego świata, jaki cechował naszych ojców, którzy dali nam pod tym względem wspaniałe i świetlane przykłady.

Czterodniowe skupienie na cześć świętego Franciszka Salezego Dla uczczenia tego wielkiego świętego: 1. Naśladujmy jego łagodność, odnosząc się do innych z łaskawością, uprzejmością, wesołością, nieuchybiającą wszakże powadze i skromności. Taką postawę zachowamy zwłaszcza wobec tych, którzy nam sprawili jakąś przykrość, nie są nam sympatyczni, których dusze pełne są udręki, pokus i niepokojów, itp. Tych ostatnich postaramy się, o ile tylko się da, przyciągnąć do Boga.

2. Naśladujmy go w surowości, z jaką odnosił się zawsze do samego siebie, przez deptanie, przełamywanie i wyrzekanie się własnej woli i własnego sądu.

3. Naśladujmy jego miłość ku Bogu przez częste wzbudzanie aktów ofiarowania samego siebie Bogu i przez wyrażenie gotowości uczynienia tego wszystkiego, czego on w czasie tych świętych dni skupienia od nas oczekuje, przez gorącą modlitwę, by wszystkie nasze czynności zmierzały ku dobru.

4. Wreszcie naśladujmy jego miłość bliźniego, modląc się za grzeszników, o powodzenie misji katolickich, za Najwyższego Pasterza i o zwycięstwo Kościoła.

Modlitwa o wykonanie upodobania Bożego O Jezu najsłodszy, udziel mi swej łaski, aby „ze mną była, ze mną pracowała” [Mdr 9, 10] i ze mną dotrwała do końca. Daj, abym zawsze chciał i pragnął tego, co Tobie jest bardziej miłe i co Ci się więcej podoba. Niech Twoja wola będzie moją, a moja

63

Dziennik duszy

wola niech idzie zawsze za Twoją i najdoskonalej z nią się zgadza. Niech mam jedno z Tobą chcenie i niechcenie tak, bym nie mógł chcieć tego, czego Ty nie chcesz, ani nie chcieć tego, czego Ty chcesz. Spraw, abym obumarł wszystkiemu, co jest na świecie, i bym dla Ciebie chciał być wzgardzony i nieznany w tym życiu. Daj, abym nad wszystko, co upragnione, w Tobie odpoczął i by moje serce w Tobie znalazło ukojenie. Tyś prawdziwym pokojem serca, Tyś jedynym odpocznieniem, poza Tobą wszystko jest ciężarem i niepokojem. W tym to pokoju, to jest w Tobie, któryś jedynym, najwyższym i wiecznym Dobrem, niech zasnę i spocznę. Amen. [Naśladowanie Jezusa Chrystusa, Ks. III, 15].

Modlitwa do Pana Jezusa Panie Jezu Chryste, który mnie niegodnego i nędznego sługę Twego, Angelo Giuseppe, bez żadnych moich zasług, lecz tylko z Twego miłosierdzia raczyłeś powołać do stanu duchownego, błagam Cię, spraw, przez wstawiennictwo Najświętszej i Najukochańszej Matki mojej, Maryi Niepokalanej, i wszystkich świętych, moich patronów niebieskich, których opiece się polecam, abym, jak Twój umiłowany uczeń Jan, zapłonął ogniem Twej miłości, a wszystkimi cnotami, zwłaszcza pokorą, ozdobiony, duszę, ciało i wszystkie moje siły poświęcił dla przysporzenia chwały Twemu Imieniu i Twej oblubienicy Kościołowi katolickiemu i bym w sercach ludzi rozpalił ogień Twej miłości, aby Ciebie tylko kochały, Tobie tylko służyły i by na nowo zostało wzniesione Królestwo Twoje na świecie, gdzie Ty jesteś wiecznym błogosławionym Królem miłości i pokoju, Ty, który z Bogiem Ojcem w jedności Ducha Świętego żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.

64

1895–1900: seminarium w Bergamo

1896 POSTANOWIENIA UCZYNIONE PODCZAS ROCZNYCH REKOLEKCJI 1896 R., A PONOWIONE W LATACH 1897–1898

Ad maiorem Dei gloriam 1. Postanawiam i przyrzekam, że nie będę nigdy przystępował do Sakramentów św. bezmyślnie lub z oziębłością i że przeznaczę co najmniej kwadrans na przygotowanie się do nich.

2. Postanawiam ponadto, że wytrwam, zwłaszcza w czasie wakacji, w codziennym rozmyślaniu, rachunku sumienia szczegółowym i ogólnym, że będę odmawiał różaniec, odprawiał czytanie duchowe i nawiedzał Najśw. Sakrament oraz że będę odmawiał przepisane w seminarium modlitwy, pobożnie i według mego planu dnia, którego przyrzekam przestrzegać jak najskrupulatniej tak w seminarium, jak i podczas wakacji.

3. W miarę możności odmówię na cześć Matki Najświętszej psałterz i psalmy oraz codziennie trzy Zdrowaś dla osiągnięcia cnoty czystości.

4. Będę starannie czuwał nad sobą, by nie popadać w roztargnienie podczas modlitwy, zwłaszcza podczas ośmiu Ojcze nasz poobiednich, nieszporów, różańca i rozmyślania. Zarówno na modlitwie, jak i poza nią będę pamiętał o obecności Jezusa, wyobrażając sobie, że jestem przy Nim w jakimś określonym momencie Jego życia, np. w wieczerniku lub na Kalwarii.

5. Przede wszystkim będę się pilnował, aby nie rozrosła się we mnie pycha, i dlatego będę pamiętał o tym, by siebie uważać za najniższego i najnędzniejszego ze wszystkich, tak pod względem pobożności, jak i nauki.

6. Co do nauki – będę się do niej przykładał z całą miłością i zapałem oraz ze wszystkich sił, studiując pilnie wszystkie bez wyjątku przedmioty, nie zaniedbując żadnego pod pretekstem, że mi nie odpowiada.

65

Dziennik duszy

7. Będę się szczególnie ćwiczył w umartwieniu, zwłaszcza w ciągłym gnębieniu miłości własnej i mej wady głównej, unikając tych okazji, które by mogły ją podsycać. Dlatego nie będę się popisywał swą wiedzą w rozmowach, nie będę się uniewinniał, wychodząc z założenia, że postępowanie innych jest zawsze lepsze od mojego. Ani w sposobie bycia, ani w słowach nie będę sobie nadawał tonów wyższości. Będę unikał wszelkich pochwał i starannie będę się wystrzegał chęci podkreślania moich czynów i zwracania na nie uwagi moich słuchaczy, a także nadawania sobie jakiegokolwiek znaczenia.

8. Nie spocznę, póki nie osiągnę miłości i nabożeństwa do Najśw. Sakramentu, który będzie zawsze najdroższym ośrodkiem moich uczuć, myśli, jednym słowem: całego mego życia jako kleryka, a jeśli On mnie zechce, jako księdza.

9. Obiecuję i przysięgam Najśw. Maryi Pannie, która mi będzie zawsze najukochańszą matką, że będę się wystrzegał, w miarę moich możliwości jak najskrupulatniej, wszelkiej dobrowolnej myśli czy uczynku, które by mogły zaciemnić niebiańską cnotę świętej czystości. W tym celu wzywam i wzywać zawsze będę Królową Dziewic, aby mi dopomogła w oddalaniu wszelkich pokus, które podsuwać mi będzie szatan, zagrażających mym postanowieniom.

10. Nabożeństwo do Najśw. Sakramentu i Serca Jezusowego, które przede wszystkim ja sam będę praktykował, postaram się wszczepiać innym, zwłaszcza dzieciom, mówiąc z upodobaniem na te tematy. To samo dotyczy nabożeństwa do Najśw. Maryi Panny.

11. Nie zapomnę nigdy o św. Józefie, zanosząc codziennie do niego jakąś modlitwę w mojej intencji, za konających i za Kościół.

12. Podczas nowenn w miesiącach: marcu, maju, czerwcu, październiku, a także zawsze, będę się szczególnie ćwiczył w umartwianiu moich uczuć, odmawiając im tego, czego by pragnęły.

W czasie wakacji, zwłaszcza tam gdzie są większe skupiska ludzi, będę bardzo przestrzegał skromności, nie tyle po to by świecić innym przykładem, ale by uniknąć okazji, które mogłyby przynieść mi szkodę.

66

Spis treści

abp Loris F. Capovilla, Wstęp do drugiego wydania . . . . . . . 5 ks. Loris F. Capovilla, Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 ks. Giulio Bevilacqua, Rozważanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 CHRONOLOGIA 1881–1963 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 DZIENNIK DUSZY rekolekcje i notatki duchowe 1895–1963 . . . . . . . . . . . . . . . . 53 1895–1900: SEMINARIUM W BERGAMO . . . . . . . . . . . . . . . . 55 1895: Przepisy dla młodzieży, która pragnie czynić postępy w pobożności i nauce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1896: Postanowienia uczynione podczas rocznych rekolekcji 1896 r., a ponowione w latach 1897–1898 . . . . . . . . . .

1897: O świętej czystości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1898: Notatki duchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Notatki duchowe z rekolekcji miesięcznych odprawionych po śmierci proboszcza Rebuzzini, który był świętym znakiem mego dzieciństwa i mego powołania . . . . . . . .

Główne punkty rozmyślań rekolekcyjnych 1898 r. . . . . . .

1899: Notatki duchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 55 . 65 . 67 . 70

. 112 . 121 . 124

487

Dziennik duszy

1900: Wrażenia i refleksje z rekolekcji odprawionych w seminarium w Bergamo w lutym roku łaski 1900 . . . . . 129 Uroczysta obietnica złożona Sercu Jezusowemu za pośrednictwem świętego Alojzego Gonzagi . . . . . . . . . 141 Rok święty 1900 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

1901–1903: SEMINARIUM W RZYMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 1901: Rekolekcje – 28 kwietnia, Rzym, trzecia niedziela po Wielkanocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1902: Rekolekcje po niewoli babilońskiej, 10–12 grudnia, z ojcem Francesco Pitocchi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rok łaski – dziennik duchowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1903: Notatki duchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rekolekcje wielkanocne przed święceniami subdiakonatu, 1–10 kwietnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rekolekcje w czasie letnich wakacji, Roccantica, 29 sierpnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dni skupienia na początku roku szkolnego, Rzym, 1–3 listopada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rekolekcje przed święceniami diakonatu, 9–18 grudnia . . .

151 153 169 177 209 222 223 225

1904: ROK ŚWIĘCEŃ KAPŁAŃSKICH . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 Uroczystość Świętej Rodziny, 24 stycznia . . . . . . . . . . . . . 240 Dni skupienia w Wielkim Tygodniu, 28, 29, 30 marca . . . . 241 Rekolekcje przed święceniami kapłańskimi, św. Jan i Paweł – klasztor Ojców Pasjonistów na Monte Celio, 1–10 sierpnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Dni skupienia na rozpoczęcie roku, 4 listopada . . . . . . . . . 252 8 grudnia. Pięćdziesiąta rocznica ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny . . . . . . 253

1905–1914: SEKRETARZ BISKUPA RADINIEGO TEDESCHI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 1906: [Pielgrzymka do Ziemi Świętej] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

488

Spis treści

Jerozolima. Msza pontyfikalna biskupa Radiniego Tedeschi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1907: Rekolekcje w Martinengo, w Domu Świętej Rodziny, 1–7 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1908: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 25–31 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1909: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 19–25 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1910: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 2–8 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1911: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 1–7 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1912: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 13–19 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1913: Rekolekcje z księdzem biskupem w Martinengo, 19–25 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1914: Po dziesięciu latach kapłaństwa, 10 sierpnia . . . . . .

Rekolekcje u księży Serca Jezusowego, 27 września – 3 października . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 256 . . . . . 257 . . . . . 260 . . . . . 261 . . . . . 264 . . . . . 266 . . . . . 267 . . . . . 270 . . . . . 272 . . . . . 276

1915: WOJNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 23 maja 1915 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 1919–1920: OJCIEC DUCHOWNY SEMINARIUM W BERGAMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 1919: Rekolekcje po wojnie u księży Serca Jezusowego, 28 kwietnia – 3 maja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

1921–1925: RZYM. W SŁUŻBIE KONGREGACJI ROZKRZEWIENIA WIARY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 1924: Rekolekcje w Rzymie w willi Carpegna, 13–19 stycznia . . . 285 1925: Przygotowanie do konsekracji biskupiej, Rzym, willa Carpegna, 13–17 marca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

489

Dziennik duszy

1925–1934: PRZEDSTAWICIEL STOLICY APOSTOLSKIEJ W BUŁGARII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 1926: Rekolekcje w Rzymie w klasztorze św. Pawła, 27 listopada – 2 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1927: Rekolekcje w Lublanie (Słowenia) w domu jezuitów, 9–13 listopada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1928: Rekolekcje roczne w Bebek nad Bosforem, willa ojców lazarystów, 20–24 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1930: Rekolekcje w domu ojców pasjonistów w Ruszczuku, 28 kwietnia – 4 maja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1931: Dni skupienia w Bujukada nad Bosforem, klasztor Ojców Konwentualnych, 18–21 czerwca . . . . . . . . . . . . . . .

1933: Rekolekcje z ojcami kapucynami w Sofii, 4–8 września .

1934: Rekolekcje z ojcami pasjonistami w Ruszczuku, 27–31 sierpnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . 293 . . 294 . . 296 . . 299 . . 304 . . 306 . . 307

1935–1944: PRZEDSTAWICIEL STOLICY APOSTOLSKIEJ W TURCJI I GRECJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 1935: Rekolekcje z moimi księżmi w Stambule, 15–22 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1936: Ranica (Bergamo), willa Córek Serca Jezusowego, 13–16 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1937: Rekolekcje z moim świeckim klerem w Stambule, Delegatura, 12–18 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . .

1939: Rekolekcje w Stambule u jezuitów z Aydarpasa, 12–18 listopada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1940: Rekolekcje w Terapii nad Bosforem, willa zakonnic Naszej Pani z Syjonu, 25 listopada – 1 grudnia . . .

1942: Rekolekcje z moim klerem w Delegaturze, od święta Chrystusa Króla do Wszystkich Świętych, 25–31 października . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1943–1944: Notatka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

490

. . . . . 310 . . . . . 311 . . . . . 313 . . . . . 315 . . . . . 321

. . . . . 348 . . . . . 353

Spis treści

1945–1952: PRZEDSTAWICIEL STOLICY APOSTOLSKIEJ WE FRANCJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 1945: Rekolekcje w Solesmes w czasie Wielkiego Tygodnia, 26 marca – 2 kwietnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1947: Rekolekcje w Paryżu, willa Manresa ojców jezuitów (Clamart), 8–13 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1948: Rekolekcje roczne w klasztorze benedyktyńskim Serca Jezusowego w Calcat, 23–27 listopada . . . . . . . . . . . . .

1950: Notatki duchowe z krótkich rekolekcji w Oranie (Algieria), 6–9 kwietnia, czwartek, piątek, sobota Wielkiego Tygodnia i Wielkanoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1952: Rekolekcje na Montmartre u karmelitanek, czwartek, piątek, sobota Wielkiego Tygodnia, 10–12 kwietnia . . . .

. 354 . 356 . 360

. 364 . 369

1953–1958: KARDYNAŁ PATRIARCHA WENECJI . . . . . . . . . 373 1953: Rekolekcje z biskupami prowincji weneckiej, Fietta, willa Seminarium Weneckiego, 15–21 maja . . . . . . . . . . . .

1954: Rekolekcje w Torreglia, 6–12 czerwca . . . . . . . . . . . . .

1955: Rekolekcje z episkopatem prowincji weneckiej, Padwa, willa Niepokalanej z Torreglia, 20–25 maja . . . . . . . . .

1956: Rekolekcje w seminarium „Alla Salute” w Wenecji, 11–15 czerwca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1957: Rekolekcje z biskupami prowincji weneckiej, Torreglia, 2–7 czerwca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1958: Rekolekcje w Col Draga di Possagno, Dom Serca Jezusowego ojców Cavanis, 22–26 września . . . . . . . .

. . 373 . . 376 . . 377 . . 380 . . 382 . . 384

1958–1963: PAPIEŻ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 1958: Rekolekcje adwentowe w Watykanie, 30 listopada – 6 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1959: Rekolekcje w Watykanie, 29 listopada – 5 grudnia . . .

1960: Rekolekcje w Watykanie, 27 listopada – 3 grudnia . . .

1961: Rekolekcje jako przygotowanie do dnia ukończenia osiemdziesięciu lat, Castel Gandolfo, 10–15 sierpnia

. . . . 386 . . . . 387 . . . . 390 . . . . 392

491

Dziennik duszy

Rekolekcje w Watykanie, 26 listopada – 2 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1962: Lipiec i sierpień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tydzień prywatnych rekolekcji papieża od 8 do 16 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Początek mych osobistych rekolekcji przedsoborowych w wieży San Giovanni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Streszczenie wielkich łask udzielonych temu, kto ma małe o sobie mniemanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 414 . 415 . 417 . 419 . 421

LISTY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Do rodziców, 16 I 1901 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Do rektora Seminarium Rzymskiego, 19 VIII 1901 . . . . . . . . .

Do rektora Seminarium Rzymskiego, 23 XII 1901 . . . . . . . . .

423 425 427 429

TESTAMENT DUCHOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I. Testament duchowy i moja ostatnia wola . . . . . . . . . . . . . .

Mój testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

II. Moja ostatnia wola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

433 435 438 439

RÓŻANIEC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 Krótki zarys pobożnych myśli na każdy dziesiątek różańca . . . 451 WYBÓR MODLITW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Do świętego Józefa Rzemieślnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Do Maryi Królowej Świata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Modlitwa do Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Do Jezusa w tajemnicy Eucharystii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Modlitwa błagalna za Sobór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Modlitwa za Sobór Ekumeniczny Vaticanum II . . . . . . . . . . . .

465 467 467 468 469 470 471

NOTATKI DO BIOGRAFII PAPIEŻA RONCALLI . . . . . . . . . . . . 473