DEWONDERLIJKE WERELDVAN DEINDUSTRIE

De Groninger Veenkoloniën zijn ontstaan rond 1600; een relatief jong gebied dus. Pioniers uit alle windstreken kwamen hiernaartoe voor het veen, ook wel het bruine goud genoemd. Ze droegen bij aan de ontwikkeling van het toenmalige niemandsland. Vanuit die pioniersgeest ontstonden onder meer Veendam, Wildervank en de Pekela’s. Het was de drijfveer achter zeevaart, handel, landbouw en industrie op internationaal niveau.

Van Schipper En Boer

Naar Fabrikant

Een wingewest van turf, centrum van de zeevaart, bloeiende wereldhandel en een welvarende lokale economie. Ze hadden het in de Veenkoloniën goed voor elkaar. Maar eind negentiende eeuw werd de concurrentie van de grote motorschepen te groot. In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, vonden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf helemaal opnieuw uit. De schippers sloegen de handen ineen met de boeren en richtten zich op gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel.

STROKARTON: WAARDEVOL

LANDBOUWAFVAL

Stro was tot dat moment landbouwafval, maar het bleek een waardevolle grondstof. Groninger boeren ontdekten dat je er stevig strokarton van kon maken. Vooral Engeland en Duitsland waren grote afnemers van dit gloednieuwe product. Vanaf 1867 werden er daarom twintig strokartonfabrieken gebouwd, waarvan negen in Oude Pekela. De eerste fabrieken werden opgericht door rijke investeerders, maar de bewoners richtten al snel hun eigen coöperaties op. Ook nu nog neemt Groningen het voortouw met karton. Het bedrijf Solidus in Oude Pekela voorziet wereldwijd vele bedrijven van karton. Niet meer gemaakt van stro, maar van gerecycled oud papier.

Solidus

AARDAPPELS, HET NIEUWE GOUD

Willem Albert Scholten was de man die de Grunneger eerappels in goud veranderde. Hij ontdekte dat je met het zetmeelpoeder oneindig veel producten kon maken. Van bindmiddel voor de voedselindustrie tot textielstijfsel en lijm. In de hoogtijdagen waren er maar liefst 31 aardappelmeelfabrieken, de meeste van Scholten. Ze stonden vooral in Veendam-Wildervank. De Veenkoloniale landbouwers verenigden zich in een coöperatie: AVB, ofwel Avébé. Nu, ruim een eeuw later, is Royal Avebe nog altijd gevestigd in Veendam.

STEENHOUWERIJ WILDERVANK

De voormalige steenhouwerij Prummel aan de J. Kammingastraat 103 in Wildervank ziet er nog hetzelfde uit als een eeuw geleden. Oorspronkelijk werd de steenhouwerij in 1897 gebouwd als een stoomzuivelfabriek. Toen deze in 1923 failliet ging, werd het pand overgenomen door H. Prummel. Het opschrift op de voorgevel stamt nog uit die tijd: ‘Firma H. Prummel stucadoor-granitosteenwerken’. Van de oude zuivelfabriek bleef alleen de boterkelder met een gewelfd plafond bewaard. Tegenwoordig is het pand in gebruik als particuliere opslagruimte.

NEDMAG

In 1972 werd in de bodem onder Veendam een onverwachte ontdekking gedaan. Tijdens proefboringen naar gas werden op ongeveer op 2 kilometer diepte restanten van een oerzee (Zechsteinzee) gevonden: mineralen en zouten die miljoenen jaren geleden in de bodem zijn ingedroogd. Onderzoekers stuitten op een zeldzame zoutlaag. In die zoutlaag vond men bijzonder zuiver magnesiumzout, dat vanwege de dikte van de laag goed te winnen is. Het gewin van zuivermagnesiumzout leidde uiteindelijk tot de oprichting van het bedrijf Nedmag in 1981.

Inmiddels is Nedmag een zelfstandige onderneming met drie locaties in en rondom Veendam. Het bedrijf wint nog steeds magnesiumzout uit de bodem en verkoopt producten over de hele wereld,onder meer voor de productie van vuurvaste stenen voor het bekleden van cement- enstaalovens, het duurzaam bleken van pulp voor de papierindustrie en het bestrijden van gladheid en stof. De zoutwinning is echter niet onomstreden en levert naast welvaart ook problemen op.

Moderne Pioniers

De succesvolle bedrijven HempFlax en DunAgro in Oude Pekela zijn het hedendaagse voorbeeld van de Groninger pioniersgeest. Hier werd namelijk ontdekt dat de hennepplant een uitstekende duurzame grondstof is voor onder meer bouwmaterialen. Kijk dus niet raar op als je tijdens een fietstocht op een groot hennepveld stuit. De hennep die hier groeit, is een speciale vezelvariant, niet te verwarren met de geestverruimende versie. Hempflax is, net als DunAgro, een echt Pekelder bedrijf en de grootste onafhankelijke teler en verwerker van industriële hennep ter wereld. Deze oer-Groningse onderneming zit in een toepasselijk gebouw; een oude strokartonfabriek aan het Pekelderdiep.

“HENNEP IS EEN

Eeuwenoud

GEWAS DAT OOK IN DE FOODINDUSTRIE EEN COMEBACK MAAKT.

DAT HEEFT TE MAKEN MET DE

GEZONDHEIDSVOORDELEN DIE

DE PLANT MET ZICHT MEEBRENGT.”