Niislel guide #49 march by Zolboot Zorigt

Entertainment

10 Онцлох үзвэр 16 Үзвэрийн хуваарь 18 Event schedule in English 20 Ж.Тамираа: “Майдарын эрин” тоглолтоор “Булсара” эргэн ирж байна”

“Булсара” хамтлаг “Майдарын эрин Булсара unplugged” тоглолтоо гуравдугаар сарын 25-нд One Event Hall-д зохион байгуулахаар болжээ.

24 Дэлхийн театрын өдөрт...

Дуурийн театрынхны зүгээс Дэлхийн театрын өдөрт зориулаад энгийн хэрнээ өвөрмөц тоглолтыг зохион байгуулах гэж байна.

Come In We’re Open

28 The Crepe Factory, CUE+ Minimal Bar, Easy Ride, Wok N Roll, “Бээс” кэндо клуб, Bliss, Asian Hot Pot Restaurant.

Бидний эрэл хайгуулын үр дүнд олдсон ээлжит үйлчилгээний газруудтай танилцаад аваарай!

Shopping

36 Get the Look 38 Хонины ноосон хивсний ашиг тус 42 Хотын төвийн онцлох дэлгүүрүүд

Lifestyle

56 Нийслэлийн төв хэсэг 61 Хотын түүх уран зургийн дэлгэцнээ 68 Хүннүгийн хааны сүлд тэмдэг 72 Сэхээтнүүд буюу хотын төвийнхөн гэж хэн бэ? 78 Хотын төв хэсгийн тухай хачирхалтай таван баримт 80 Хотын төвөөр жуулчин шиг аялцгаая 86 Монгол дахь оросууд

Аялал+Амралт

90 Улаанбаатар хоттой танилцах оюутан сурагчдын аялал 92 Улаанбаатарын тэнгэр 94 Жуулчид яагаад дахин ирдэг вэ? 96 Үлгэрийн орныг өмнө минь дэлгэсэн Бага Богд уул... 100 Зурхай

Guide

104 Нийслэл guide хөтөч 110 Түгээлтийн цэгийн жагсаалт

Íèéñëýë Guide ñýòã¿¿ëèéí ðåäàêöè 2015 îíû гуравдугаар ñàð, ¹49 ¯¿ñãýí áàéãóóëàã÷ ÀÌÈËÀÍÝ ÕÕÊ Хотын төвийн дуртай хэсэг? Ã¿éöýòãýõ çàõèðàë АРИУНБОЛДЫН БАЯРБАТ; 40 мянгат Ýðõëýã÷ ÇÎÐÈÃÒÛÍ ÇÎËÁÎÎÒ; Гадаад харилцааны яам Ерөнхий рåäàêòîð ÆÀÃÄÀËÛÍ ÁÀßÐÕ¯¯; Хичээнгүй сайд Цэрэндоржийн гудамж Ñýòã¿¿ë÷ ОДГЭРЭЛИЙН ХОСЦЭЦЭГ; Сэнтрал Тауэрын усан оргилуур Äèçàéíåð МӨНХБАТЫН УУГАНБААТАР; Драмын театрын өмнөх талбай Ãýðýë çóðàã÷èí ÁÀÒÀÀÃÈÉÍ ÎÄÃÝÐÝË; Өндөр барилгуудын дээвэр Санхүүгийн албаны дарга ОЮУНБААТАРЫН ГАНЗҮГ; Барилгачдын талбай Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð ГАНБААТАРЫН ГАН-ЭРДЭНЭ; Сөүлийн гудамж Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð БАТСАЙХАНЫ ЗАНАБАЛДАН; Төв талбай Жолооч БАЗАРХҮҮГИЙН ЗОРИГБААТАР; Чин Ван Ханддоржийн өргөө Äóãààðò îðîëöñîí: О.Төгсбилэг, Ç.Àðèóíáîëîð, Ò.Òóíãàëàã, Н.Нандинчимэг, Л.Чимидсүрэн, Э.Туяацэцэг ÃÎÎÄÀËÜ, ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒÃ¯¯Ë¯¯ÄÈÉÃ ÝÐÕËÝÍ ÃÀÐÃÀÃ× ÀÌÈËÀÍÝ ÕÕÊ. © ÍÈÉÑËÝË GUIDE. 2011 ÑÝÒÃ¯¯Ë ÍÜ ÕÓÓËÜ Ç¯É, ÄÎÒÎÎÄ ÕÝÐÃÈÉÍ ÑÀÉÄÛÍ 153 ÒÎÎÒ ÒÓØÀÀËÛÍ 394 ÒÎÎÒ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÃÝÐ×ÈËÃÝÝÒÝÉ ÁÎËÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÁÀÐÀÀÍÛ ÒÝÌÄÃÈÉÃ ÀØÈÃËÀÕ ÎÍÖÃÎÉ ÝÐÕÈÉÃ ÀÌÈËÀÍÝ ÕÕÊ ÝÇÝÌØÈÕ ÁÎËÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒÃ¯¯ËÄ ÕÝÂËÝÍ ÍÈÉÒËÝÃÄÑÝÍ ªÃ¯¯ËÝË, ÇÓÐÀÃ, ÁÓÑÀÄ ÇÓÐÃÀÍ ÍÈÉÒËÝË, ÌÀÒÅÐÈÀËÓÓÄÛÃ ÐÅÄÀÊÖÈÉÍ ÁÈ×ÃÝÝÐ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÑÀÍ ÇªÂØªªÐªËÃ¯ÉÃÝÝÐ Á¯ÐÝÍ ÁÀ ÕÝÑÝÃ×ÈËÑÝÍ ÕÝËÁÝÐÝÝÐ ÍÈÉÒËÝÕ, ÀØÈÃËÀÕÛÃ ÕÀÒÓÓ ÕÎÐÈÃËÎÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒÃ¯¯ËÄ ÕÝÂËÝÃÄÑÝÍ ÐÅÊËÀÌ ÇÀÐÛÍ ÀÃÓÓËÀÕ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÛÃ ÐÅÄÀÊÖÈ ÕÀÐÈÓÖÀÕÃ¯É. ÌÀÍÀÉ ÇÎÕÈÎÃ×ÄÛÍ ¯ÇÝË ÁÎÄÎË ÐÅÄÀÊÖÈÉÍ ¯ÇÝË ÁÎÄÎËÒÎÉ ÍÈÉÖÝÕÃ¯É ÁÀÉÆ ÁÎËÍÎ. ÕÝÂËÝËÒÝÄ ÈÐ¯¯ËÑÝÍ ÝÕ ÁÈ×ÂÝÐÈÉÃ ÁÓÖÀÀÕÃ¯É. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒÃ¯¯ËÈÉÃ ÕÓÄÀËÄÀÕÛÃ ÕÎÐÈÃËÎÍÎ.

Ðåäàêöèéí õàÿã: Ìîíãîë óëñ, 17040 Óëààíáààòàð, Õàí-Óóë ä¿¿ðýã, Чингисийн өргөн чөлөө, Капитал хаус, I давхар Ерөнхий мэдээлэл: 70122010 Бичвэрийн лавлагаа: zolboot@niislelguide.mn Үзвэрийн мэдээ, мэдээлэл өгөх: zolboot@niislelguide.mn Зар сурталчилгааны лавлагаа: 91009232, zanabaldan@mediagroup.mn Түгээлтийн лавлагаа: 99232404 НийслэлGuide

@niislelguide1

“Óëààíáààòàð Ïðèíò” хэвлэх үйлдвэрт õýâëýâ. www.ubprint.mn

НИЙСЛЭЛИЙН ТӨВ ХЭСЭГ

ЭРХЛЭГЧИЙН ЗУРВАС Нийслэлийн аль хэсэгт та хамгийн дуртай вэ? Мэдээж, ихэнх хүмүүс төрж өссөн газраа л нэрлэх болов уу. Гэхдээ багагүй хувь нь хотын төвийг дурдана. Үүнд олон шалтгаан бий. Улаанбаатар хот дахь зөв зохистой, томоохон объектуудын үндэс суурь хотын төвөөс л тавигдаж, ихэнх сэхээтнүүд эндээс л амьдрал ахуйгаа босгосон байдаг. Нийслэлийн төв хэсэгт улс төр, урлаг соёлын салбарын нэр нөлөө бүхий хүмүүс төрж, өсч, Монгол даяар оюуны хувьсгалыг өрнүүлсэн билээ. Нийслэлийн төвд зөвхөн бизнес арилжааны гэлтгүй төрийн, соёл урлагийн, банк санхүүгийн байгууллагууд нэгэн дор төвлөрч, ихэнх шилдэг үйлчилгээний газрууд ч энд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Төв хэсгээс уран бүтээлийнхээ сэдэл санааг олсон зураачид ч цөөнгүй. Тэгвэл орчин үеийн нийслэлчүүд гоёж гангалж аваад хотын төвөөрөө зугаалах дуртай. Энд хөөрхөн бүсгүйчүүдтэй тааралдах магадлал хаанаас ч илүү гэнэ. Харин гадаадын жуулчид, зочид төлөөлөгчдийн хувьд “Мишээсэн дагина шиг Улаанбаатар” гэж нэрлэх гол шалтгаан нь хотын төв хэсэг билээ.

Хүндэтгэсэн З.Золбоот

АСЕМ-ийн үеэр ирэх зочид гийчид монголчуудын хэр царайлгийг бус, хэр зэрэг мэдлэгтэйг шинжих нь зүй. Мэдээж түүх, соёлоо сайн мэддэг хүн хэний ч өмнө нүүр улайхгүй. Жуулчид хамгийн ихээр зорчдог төв талбайг маань 1921 онд бүтээн байгуулахдаа монгол хүний зан заншил, соёлын тусгал шингэсэн байхаар тооцоолжээ.

СЭХЭЭТНҮҮД БУЮУ ХОТЫН ТӨВИЙНХӨН ГЭЖ ХЭН БЭ? Downtown буюу хотын төв хэсэг, тодруулбал Бага тойруугийн орон сууцнууд 1956 оноос ашиглалтанд оржээ. Хэзээнээсээ л тархан суурьшиж амьдарсаар ирсэн нүүдэлчин удамтай монголчууд нэг дор, бүр давхар байшинд амьдарч эхэлснээр сонирхох, ярих хөөрөх зүйлс нь ч өөрчлөгдсөн гэдэг.

ХОТЫН ТӨВ ХЭСГИЙН ТУХАЙ ХАЧИРХАЛТАЙ ТАВАН БАРИМТ Хотын төв болгон өөрийн гэсэн өвөрмөц түүх, онцлогтой байшин барилга, хөшөө дурсгалуудтай билээ. Тэгвэл нийслэлийн хувьд тэдгээр нь юу байж болох вэ? Нийслэл guideийнхан хотын төв хэсгийн тухай хачирхалтай таван баримтыг цуглууллаа.

ДӨНГӨЖ БОЛОВСОРСОН ЖҮРЖИЙН АМТ Minute Maid 70 жилийн турш жүүс үйлдвэрлэж ирсэн бөгөөд аминдэм, шинэлэг санаа, мөн чанарын удаан үргэлжилсэн түүхээрээ өв уламжлалын илэрхийлэл болж чадсан билээ. 1945 онд Америкийн зэвсэгт хүчнийхэн Florida Foods нэгдэлд 500 мянган паундад хүрэх жүржийн жүүсний нунтаг пудрын захиалга өгсөн түүхтэй. Тус нэгдэл хожим нь Vacuum Foods, харин дараа нь Minute Maid хэмээн нэрээ өөрчилжээ. 1960 онд Coca-Cola компани Minute Maid нэгдлийг эзэмшилдээ авсанаар анх удаа хийжүүлсэн ундаанаас өөр салбарт хөл тавьснаа тэмдэглэж байв. MCS Coca-Cola компани 2006 оноос эхлэн эх орондоо үйлдвэрлэн Монголынхоо хэрэглэгчдийн гар дээр хүргэж байна. Жинхэнэ жимсний зөөлөн эдийг агуулсан энэхүү жүүс одоо ч хэрэглэгчдийн дуртай жүүс хэвээр бөгөөд жүрж идэж буй мэт мэдрэмжийг өгдөг.

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР ll/25-IV/02-нд “Алтан бийр-10” үзэсгэлэн

/МУЭ-ийн хорооны үзэсгэлэнгийн танхим, Утас: 327474/ МУЭ-ийн хорооны дэргэдэх ЗУБН-ээс 35 хүртэлх насны уран бүтээлчдийн дунд жил бүр уламжлал болгон явуулдаг “Алтан бийр” үзэсгэлэн 10 дахь жилийнхээ ойтой золгож байна. Үзэсгэлэнгийн үеэр таталбар зургийн уралдаан, “Уран зураг ба яруу найраг” нэртэй арга хэмжээ зохиогдоно. Энэхүү үзэсгэлэнд амжилттай оролцож шалгарснаар залуу уран бүтээлчдэд маш их боломж нээгддэг учир тэд “Алтан бийр”-ийг тэсч ядан хүлээдэг юм. Эндээс та шинэ залуу уран бүтээлчдийн өнгө өнгийн ертөнцийг шимтэн сонирхох боломжтой.

III/12-13-нд Франц хэлтэн орнуудын кино фестиваль /”Тэнгис” кино театр, Утас: 352578/

Монгол-Францын соёлын төвөөс жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Франц хэлтэн орнуудын кино фестиваль”-ийн хүрээнд олон улсын кино наадмуудад оролцож шагнал хүртсэн кинонуудаас сонгон олон нийтэд хүргэдэг юм. Энэ удаад Франц, Швейцар, Канад, Бельги, Итали, Ливан зэрэг орны нийт долоон киног үзэгчдэд хүргэхэд бэлэн болоод байна. Энэ жилийн онцлох орноор сонгогдсон Канад улсын хувьд хоёр киногоо толилуулах давуу эрхтэй. Нээлтийн ажиллагаа швейцарийн “Улаан хивс” /2015 он/ киногоор эхлэх бөгөөд үзэгчид уг киноны найруулагч Фредерик Бэйлифтэй хэлэлцүүлэг өрнүүлэх боломжтой юм байна. Бүх кино франц хэлээр, монгол хадмал бичигтэй гарна. Тасалбарын үнэ: 3000₮

III/16-17-нд 18.00 цагт “Нора” жүжиг

/УДЭТ, Утас: 70118187/ Г.Ибсений зохиолуудын гол баатруудын ур ухаан, бодит байдлыг дүгнэн шинжих чадвар нь хувь заяагаа өөрчлөх боломжийг тэдэнд олгодог. Тэд санаснаа хэрэгжүүлэх хүч чадлыг нээж чадахгүй аваас хатуухан шан хүртэх нь элбэг. Тухайлбал, “Нора” жүжгээр Хельмер, Нора хоёрын барьж босгосон “хүүхэлдэйн гэр” нурж, үгүй болж буйг харуулдаг. XIX зууны шилдэг зохиолчдын нэг Г.Ибсен уг жүжгийн зохиолоороо нийгмийн нөлөөлөл, аминч сэтгэлийн хор уршигийг харуулахыг зорьжээ. Тэрбээр хүний ухаан бодолд юу юунаас илүү итгэж, үүнд ямар ч хориг хязгаар байх боломжгүйг зохиолуудаараа нотолсон билээ.

III/19-нд “Rock & Symphonic concert” /Монгол улсын Филармони, Утас: 70118012, 323672/

2016 оны Олон улсын амьд хөгжмийн фестивалийн аялан тоглолт гуравдугаар сарын 15-22-нд Улаанбаатар, Дархан хотуудад болно. Энэ удаад АНУ-ын Техас-аас Noise Revival-Orchestra, Испанийн Мадрид хотоос Planeta Lem хамтлаг, Шанхай хотоос DJ B.O нар хүрэлцэн иржээ. Хөтөлбөрийн дагуу гуравдугаар сарын 19-нд Филармонийн симфони найрал хөгжимтэй хамтарсан “РОК ба СОНГОДОГ” тоглолт болно. Харин 16-нд Дархан хотод амьд хөгжмийн тоглолт, 17-нд GER SESSIONS, 18-нд Red Hero Live тоглолт, 20-нд хуучны дуугүй кино, амьд хөгжимтэй нийлсэн сонирхолтой үзүүлбэр, бусад шоу арга хэмжээнүүд зохион байгуулагдана.

lll/22-lll/24-нд “20+1=ОНЦГОЙ БЭЛЭГ” гэрэл зургийн үзэсгэлэн

/Blue moon галерей, Утас: 89806021, 88773410/ Дауны хам шинжийн талаар олон нийтэд зөв ойлголт өгөхөөр зорьж буй монгол эцэг эхчүүдийн санаачилгыг НҮБ-ын дэргэдэх “Дэлхийн дауны холбоо”-ноос сайшаан дэмжихээ илэрхийлжээ. Онцгой хувь заяатай тэдгээр хүүхдийн эрхийн асуудлыг хөндөх зорилгоор даунтай монгол хүүхдүүдийн эцэг эхчүүд гуравдугаар сарыг “Дауныг зөв таниулах сар” болгож зарласан байна. Тухайлбал, гуравдугаар сарын турш явуулах мэдээллийн аян, нөлөөллийн ажлуудын нэг нь нас насны төлөөлөл болсон даунтай хүүхдүүдийн гэрэл зургаар гаргах “20+1=ОНЦГОЙ БЭЛЭГ” үзэсгэлэн юм.

III/24-нд Өглөөний уулзалт

/Blue sky tower, Утас: 99231785, www.erdemt.mn/ Хүний ой тогтоолтын чадварт хязгаар үгүй болохыг “Монголын оюун ухааны академи”ийн захирал Х.Хатанбаатар шавь нарынхаа амжилтаар баталсаар байгаа. Тэрбээр “Эрдэмт” ТББ-аас зохион байгуулдаг “Өглөөний уулзалт”нд “Тархины фитнес” сэдвээр лекц унших гэж байна. Тус арга хэмжээ Blue Sky тауэрт 14 хоногт нэг удаа Пүрэв гарагт болдог. Хэрэв та оролцохыг хүсвэл заавал урьдчилж бүртгүүлээрэй. Хураамжийн 15 мянган төгрөгт өглөөний цай багтсан учир та гэртээ цай уулгүй шууд ирж болно.

lll/24-lV/3 “Тэнгэр” үзэсгэлэн

/Blue Moon галерей, Утас: 89806021/ “Тэнгэр” үзэсгэлэнгээс та байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүний ач тус, түүнийг хэрхэн урлаг болгож болдгийг ойлгоно. Уран бүтээлч З.Түмэнжаргал бүхий л орон зайгаар дамжуулж хүмүүний мэдрэхүйг сэрээхийг хүсчээ. Түүний уран бүтээлийн судалгаанд байгалийн гаралтай түүхий эд, хүн байгаль хоёрын харилцан шүтэлцээ, эдгээрийн харилцаа холбоо гол объект болдог аж. З.Түмэнжаргал хүн байгалийн амин холбоог хэзээ ч таслаж болохгүйн учрыг бүтээлдээ илэрхийлэхийг зорьжээ.

III/25, 27-нд “Монгол туургатан мисс-2016” олон улсын тэмцээн

/Corporate Hotel & Convention Center, Утас: 319015, 319017/ Монгол туургатны мисс шалгаруулах тэмцээн зохиогдолгүй 10 жил завсарласан бол “Дэлхийн монголчуудын глобал нийгэмлэг”-ээс тус тэмцээнийг дахин сэргээн зохион байгуулж байна. Эхний шалгаруулалтаас Тува, Өвөр Монгол, Халимаг, Буриад, Монголын 18 охид гоо үзэсгэлэн, авьяас чадвар, ур ухаанаараа өрсөлдөхөөр тунаж үлджээ. Тэмцээний шагналын сан 50 сая төгрөг байх юм. Франц улсын дизайнер, гэрэл зурагчид шалгарсан миссүүдтэй ажиллаж, эцсийн шатны бэлтгэлээ хийж байна.

III/25-нд 15.00 цагт, III/26-27-нд 17.00 цагт “Гамлет” жүжиг

/УДЭТ, Утас: 70118187/ Хаан ширээ нурж, хааны гэр бүл мөхөхөд хүрнэ. Хаан хөнөөгдөж, харин төрсөн дүү нь талийгаач ахынхаа хатантай гэрлэж, хамгийн ичгүүргүй байдлаар хаан сэнтийд залрав. Хэрэв та талийгаач хааны хүү байсан бол яах вэ? Энэ асуултанд мэдээж хүн болгон өөр өөр хариулт өгнө... “Гамлет” шиг олон янзаар ойлгогддог, өнөө цагт ч эрэлт хэрэгцээтэй хэвээр байгаа сонгодог жүжиг ховор билээ. Уг жүжиг 1601 онд анх европын тайзнаа тавигдсан, дэлхийн театруудын урын сангийн үнэт эрдэнэс гарцаагүй мөн. Театртай танилцаж буй залуу уншигчдад заавал үзэхийг зөвлөе.

III/26-нд 20.00 цагт “Highway to Rage” сover night /Gandan live house-д Утас: 91910211/

AC/DC, Limp Bizkit, Rage against the Machine зэрэг хамтлагийн бүх хит дууны ковер тоглолт болох гэж байгаа тул хамтдаа “савах” бэлтгэлээ эртнээс хийгээрэй. Энэхүү ковер үдшийг бидэнд бэлэглэхээр Black Zip, Gaz21 хамтлагууд шаргуу бэлдэж байна. Black Zip бол 2014 онд байгуулагдсан хард-рок урсгалын хамтлаг юм. Бууны гохыг дарах үед сонсогддог шунгинасан исгэрээнийг Zip гэж нэрлэдэг аж. Харин Gaz21 хамтлаг өнгөрсөн жил байгуулагдсан. Гэхдээ тэд урьд нь багагүй хугацаанд уран бүтээлээ туурвиж ирсэн залуус билээ.

IIl/26-наас “Дэлхийн цирк Монголд” тоглолт /АСА цирк, утас: 99253031/

Жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Дэлхийн цирк Монголд” тоглолт 2016 оны нээлтээ хийх гэж байна. Энэ жилийн тоглолтын хувьд, манайд урьд нь ирж байсан циркийн бүрэлдэхүүнээс нэг ч үзүүлбэр давтагдахгүй бөгөөд цоо шинэ бүрэлдэхүүн үзэгчдийн мэлмийг баясгах нь. Жишээ нь, “Циркийн хаан үзүүлбэр” гэгддэг агаарын нисэлтээр дэлхийд чансаагаараа тэргүүлдэг Ардчилсан Солонгосын 11 жүжигчин, мөн циркийн амь өрссөн номеруудын нэг “Үхлийн цагариг” буюу 10 метрийн өндөртэй төмөр цагариг бүхий үзүүлбэрээрээ БНХАУ-ын жүжигчид оролцох бол илбийн гайхамшгийг мэдрүүлэхээр испанийн жүжигчид хүрэлцэн ирнэ. Тоглолтын тасалбар суудлаасаа хамаараад 15, 20, 30 мянган төгрөгийн үнэтэй байна.

ҮЗВЭРИЙН ХУВААРЬ “Нийслэл guide” сэтгүүл нь соёл урлагийн төвүүдээс мэдээлэл авч үзвэрийн хуваариа бэлтгэдэг тул тухайн үзвэр, үйлчилгээний огноо, цагийн хуваарь өөрчлөгдсөн тохиолдолд ямар нэгэн хариуцлага үүрэх боломжгүй юм. Та бүхэн тоглолт, үзэсгэлэн үзэхээр шийдсэн бол тухайн соёл урлагийн төв рүү утасдаж, гарах цагийг нь дахин лавлаарай.

УДБЭТ

Утас: 70110389 III/12, 13-нд 17.00 цагт Ж.Верди “Травиата“ дуурь III/19, 20-нд 17.00 цагт Л.Минкус “Дон Кихот” балет III/26, 27 нд 17.00 цагт “Консонанс” хамтлагийн тоглолт IV/2, 3-нд 17.00 цагт “Дөрвөн өнгө” тоглолт IV/9, 10-нд 17.00 цагт Ж.Пуччини “Чио Чио Сан” дуурь

УДЭТ

Утас: 99026929, 89403070 III/10,11-нд 18.00 цагт “Кихот ноён” сонгодог жүжиг III/12,13-нд 17.00 цагт “Эдип хаан” сонгодог жүжиг III/16,17-нд 18.00 цагт “Нора” сонгодог жүжиг III/25-нд 15.00 цагт, III/26, 27-нд 17.00 цагт “Гамлет” сонгодог жүжиг

Улсын филармони

Утас: 70118012, 324830 III/18-нд 19.00 цагт “Сэтгэлд хоногшсон дуунууд” Баянмонгол жазз найрал хөгжим III/19-нд 19.00 цагт “Рок ба Сонгодог” тоглолт III/25-нд 19.00 цагт L.Beethoven Symphony №8, Egmont /Overture/, Romanz /for violin & orchestra/ Симфони найрал хөгжим IV/8-нд 19.00 цагт “А Night with Solongo” тоглолт

Монголын урчуудын эвлэлийн хороо

Утас: 327474 III/16-23-нд Баян-Өлгий аймгийн зураачдын хамтарсан үзэсгэлэн. Зураач С.Болдбаатар, Ш.Чимэддорж, н.Доржжанцан, н.Бат-Ирээдүй III/25-IV/2-нд “Алтан бийр” уламжлалт үзэсгэлэн IV/4-11-нд “Хавар” уламжлалт үзэсгэлэн

Blue moon галерей

III/17, 24, 31-нд 18.00 цагт “Америкийн тухай яриа” цуврал лекц III/18-нд 17.30 цагт УБ англи номын клубын уулзалт III/19, 26-нд 11.00 цагт Эцэг эхийн хамт бүтээгчийн өдөр III/19, 26-нд 16.00 цагт “УБын хундаганы үг хэлэгчид” олон нийтийн англи хэлний ярианы клуб

The Corporate hotel & Convention Centre

Утас: 89806021, 88773410 III/14-21-нд “Alliance France” Франц - Монголын соёлын төв, Bluemoon арт галерейтэй хамтран зохион байгуулж буй уралдаан III/22-24-нд “20+1=ОНЦГОЙ БЭЛЭГ” гэрэл зургийн үзэсгэлэн III/25-lV/3 Уран бүтээлч З.Түмэнжаргалын “Тэнгэр” бие даасан үзэсгэлэн

Утас: 319015, 319017 III/25-нд 22.00 цагт, III/27-нд 19.00 цагт “Монгол туургатан мисс-2016” олон улсын тэмцээн

976 арт галерей

The One Event Hall

Америкийн соёл мэдээллийн төв

АСА цирк

Утас: 99051127, 99750959 III/7-21-нд Л.Хонгорзул “Сайн чимээ” монгол зургийн үзэсгэлэн

Утас: 70115703 III/14, 21, 28-нд 15.00 цагт Жүди Эмерсоны “Америк соёлыг чангаар унш” хөтөлбөр III/15, 22, 29-нд 14.00 цагт Тоглоомын өдөр III/16, 23-нд 17.00 цагт Кино үдэш

Gandan Live House

III/26-нд 19.00 цагт AC\DC, Rage Against the Machine, Limp Bizkit хамтлагийн ковер тоглолт /Таксны хураамжгүй/

Утас: 99101352 III/25-нд 19.00 цагт “Майдарын эрин Булсара unplugged” тоглолт

Утас: 99253031 III/26-наас Даваа-Баасан гарагт 19.00 цагт, Бямба-Ням гарагт 11.00, 15.00, 19.00 цагт “Дэлхийн цирк Монголд” тоглолт

Мишээл экспо

Соёлын төв өргөө

Утас: 99677877 III/19-нд 9.00 цагт “Монголын нохойн холбооны үзэсгэлэн” тэмцээн

Утас: 321444 III/28-нд 18.30 цагт Н.Жанцанноров “Говь, Тал” чуулбар концерт

Blue Sky Tower

Crocus Event Hall

Утас: 78080002 III/27-нд 12.00 цагт Г.Ичинхорлоо “Сэтгэлгээний хувьсгал-2016” уулзалт, семинар Такс: 15’000₮

Утас: 70110101 III/18-нд 18.00 цагт “Их хотын баяр-2016”

Citizen Hall Parliament House

Утас: 99105652 III/15-нд 14.30 цагт “World Speech day Mongolia”

EVENT SCHEDULE As “Нийслэл guide” prepares the event schedule based on the information collected from art and cultural institutions, if any event date or time changes, we are not able to be liable. We apologize for the inconvenience. If you have decided to attend an event, please confirm the date and time by calling the venue.

The Mongolian State Academic Theatre of Opera and Ballet

Tel: 70110389 Mar 12, 13 5.00pm “La Traviata” opera by G.Verdi Mar 19, 20 5.00pm “Don Quixote” ballet by L.Minkus Mar 26, 27 5.00pm concert by “Consonans” vocal group Apr 2, 3 5.00pm “Four Colors” ballet Apr 9, 10 5.00pm “Chio Chio San” opera by G.Puccini

The State Academic Drama Theatre

Tel: 70115154, 70128999 Mar 12, 13 5.00pm “Oedipus the King” classical play Mar 16, 17 6.00pm “Nora” classical play Mar 25 3.00pm, Mar 26, 27 5.00pm “Hamlet” classical play

The Mongolian State Philharmonic Orchestra Tel: 70118012, 324830 Mar 18 7.00pm “Impressionable Songs” concert by Bayanmongol symphonic jazz orchestra Mar 19 7.00pm “Rock and Classics” concert Mar 25 7.00pm L.Beethoven “Symphony №8”, Egmont / Overture/, Romanz /for violin & orchestra/ by symphonic orchestra Apr 8 7.00pm “А Night with Solongo” concert by singer Solongo

Union of Mongolian artists

Tel: 327474 Mar 16-23 Joint exhibition by artists from Bayan-Ulgii province. S.Boldbaatar, Sh.Chimeddorj, Dorjjantsan, Bat-Ireedui Mar 25- Apr 2 “Golden Brush” traditional exhibition Apr 4-11 “Spring” traditional exhibition

976 art gallery

Tel: 99051127, 99750959 Mar 7-21 “Good Noise” mongol zurag painting’s exhibition by L.Khongorzul

Blue moon art gallery

Tel: 94334114, 89806021 Mar 14-21 “Alliance France” competition organized by French Mongolian centre and Blue Moon art gallery Mar 22-24 “20+1=SPECIAL GIFT” photo exhibition Mar 25- Apr 3 “Tenger” solo exhibition by artist Z.Tumenjargal

American Culture and Information Centre

Tel: 70115703 Mar 14, 21, 28 3.00pm “American Culture Read Aloud” with Judi Emerson Mar 15, 22, 29 2.00pm Game Day Mar 16, 23 5.00pm Movie Night Mar 17, 24, 31 6.00pm Let’s Talk about America lecture series

Mar 18 5.30pm UB Book Club’s meeting Mar 19, 26 11.00am Maker Day with parents Mar 19, 26 4.00pm “UB Toastmasters” English public speaking club

The Corporate hotel & Convention Centre

Tel: 319015, 319017 Mar 25 10.00pm, Mar 27 7.00pm “World Miss Mongolian Nationality-2016” international beauty competition

Gandan Live House

Mar 26 7.00pm cover concerts of AC\DC, Rage Against the Machine, Limp Bizkit /Tax: Free/

The One Event Hall

Tel: 99101352 Mar 25 7.00pm “Era of Maidar” unplugged concert by Bulsara band

АSA Circus

Tel: 99253031 From Apr 26 every Mon-Fri at 7.00pm, Fri-Sun 11.00am, 3.00pm, 7.00pm “World Circus in Mongolia” show

Misheel Expo

Tel: 99677877 Mar 19 9.00am exhibition and competition by Mongolian Dog’s Association

Blue Sky Tower

Tel: 78080002 Mar 27 12.00pm “Revolution of Mindset - 2016” meeting, seminar by G.Ichinkhorloo Тах: 15’000₮

Central Cultural Palace Tel: 321444 Mar 28 6.30 pm “Gobi.Steppe” concert by N.Jantsannorov

Crocus Event Hall

Tel: 70110101 Mar 18-25 6.00pm “City Celebration-2016”

Citizen Hall Parliament House

Tel: 99105652 Mar 15 2.30pm “World Speech Day Mongolia”

Ж.Тамираа:

“МАЙДАРЫН ЭРИН” ТОГЛОЛТООР “БУЛСАРА” ЭРГЭН ИРЖ БАЙНА Монголын хамгийн анхны метал рок хамтлаг болох “Аясын салхи” 32 жилийн өмнө байгуулагдаж металын “үр”-ийг тарьсан түүхтэй. Тэдний дараа уг урсгалыг залууст жинхэнэ утгаар нь мэдрүүлж, доргиож байсан хамтлаг бол маргаангүй “Булсара” юм. Бусад урсгалыг сонирхогчидтой харьцуулахад монголын металчид тооны хувьд цөөн ч тоглолт, арга хэмжээнүүдэд бүгдээрээ ирдгээрээ тод ялгардаг. Удахгүй металчдын томоохон цугларалт болно. Учир нь “Булсара” хамтлаг “Майдарын эрин Булсара unplugged” тоглолтоо гуравдугаар сарын 25-нд One Event Hall-д зохион байгуулахаар болжээ. Хамтлагийн ахлагч Ж.Тамираа, басс гитарчин Б.Сайханаа нартай тоглолтынх нь бэлтгэлийн үеэр ярилцлаа.

Хаана: One Event Hall Хэзээ: lll/25 19.00 цагт Тасалбар: 20.000 ₮

анай хамтлаг 2003 онд байгуулагдаж, монголын залуучуудад bleeder металын амтыг мэдрүүлж байсан түүхтэй. Яагаад тэр эрч хүчээрээ үргэлжлүүлээгүй юм бэ? Тамираа: Хамтлагийн ихэнх гишүүд маань гэр бүлтэй болж, ар гэртээ хүлээх үүрэг хариуцлага нь нэмэгдсэн. Хариуцлага өндөрсөхийн хэрээр хөгжмөө тоглох цаг багасч нэг хэсэг завсарлачихлаа. Зөвхөн ар гэр ч биш, өөр бусад шалтгаанууд ч байсан. Сайханаа: Бид чинь өөр өөрийн ертөнцтэй хувь хүмүүс. Тэгэхээр хэн нэг гишүүн маань ар гэртээ ажил төрөлтэй болчихвол бусад нь хүндэтгэхээс өөр аргагүй байдаг. Танай хамтлагийн ид оргил үед нийслэлийн залуучууд рок, альтернатив урсгалыг маш их сонирхдог байсан. Рок хамтлагуудын тоглолтын танхим үзэгчдээр пиг дүүрдэг байсныг санаж байна. Үүнийг та юутай холбож тайлбарлах вэ? Тамираа: Рок бол хүмүүсийг гайхалтай татаж чаддаг увдистай хөгжим. Мэдрэмжийн эс нь устаад алга болчихоогүй л бол рокт татагдахаас өөр аргагүй. Одоо ч гэсэн рок хамтлагийн тоглолтууд пиг дүүрэн үзэгчтэй хэвээр шүү дээ. Өнгөрсөн оны сүүлээр зохион байгуулагдсан Noise Metal-2015 л гэхэд маш олон үзэгчтэй, доргио тоглолт болсон. “Булсара”-гийн уран бүтээлд буддизмын ойлголтууд шингэсэн юм шиг санагддаг. Сайханаагийн бүтээсэн танай хамтлагийн логог харахад л энэ нь илт мэдрэгддэг байлаа. Сайханаа: Манайд “Майдарын эрин”, “Тэнгэрт нэгэн удаа” гэх мэт нэртэй дуунууд байдаг ч эдгээр нь буддизмтай огт холбоогүй. Хамтлагийн лого маань бярга гэдэг бурханы номын түлхүүр юм. Бурханы номыг сайн сайхны төлөө бичдэг. Хөгжмийн ноот соль түлхүүрээр эхэлдэг шиг бурханы номыг бичихдээ бярга түлхүүрээр эхлүүлдэг юм. Түмний тусын төлөөх бүтээлийг туурвихдаа эхлүүлдэг энэ түлхүүрийн дүрсээр хамтлагийн логогоо хийсэн нь сайн сайхныг эрэлхийлдэг гэсэн санааг агуулсан. Санаа нь л ийм болохоос бид ямар нэгэн шашин шүтлэгийн хүрээнд бус, нэг үзэл, нэг зорилгын дор нэгдсэн найз нөхөд, рок ахан дүүс юм. Рок хамтлагийнхан нас нь ахиад ирэхээр баллад, уянгын дуу дуулаад байх шиг ажиглагддаг. Одоо тоглож байгаа стилиэ хэрхэн тодорхойлох вэ? Тамираа: Бид анх эхэлсэн урсгал чиглэлээ хэзээ ч өөрчлөхгүй. Нэг чиг шугамаа л барина.

Уянгалаад эхэлбэл “Булсара” гэж явахын хэрэггүй л дээ. Сайханаа: Рокуудаас Michael Learns to Rock л уянгын дуу дуулдаг байх. Бид бол чиглэлээсээ хазайхгүй. “Булсара” одоо ямар бүтээл дээр ажиллаж байгаа вэ? Тамираа: Яг одоо шинэ дуу хийх гээд цуглаад сууж байна. “Ийм л байг” шиг эрчтэй дуу удахгүй төрнө. Дууныхаа нэрийг өгч хараахан амжаагүй байна. Үгийг басс гитарчин Сайханаа маань бичээд дуусгачихсан. Ер нь манай хамтлагийн бараг бүх дууны үгийг Сайханаа бичсэн дээ. Ганцхан “Майдарын эрин”-г тойрч сууж байгаад хүн бүр саналаа нэмэрлэн бүтээж байлаа. One Republic, Justin Bieber, Taylor Swift-ийг сонсон өсч буй орчин үеийн залууст танай хамтлагийн уран бүтээл хэр их хүрдэг бол? Сайханаа: “Булсара” хүн нэг бүрт уран бүтээлээ хүргэх гэж зорьдоггүй. Өөрсдийн чиглэлээр л бүтээлээ гаргана. Түүнд дуртай, сонирхолтой нэг нь сонсоно, солонгос попоо сонсоод явах нь явна биз, хамаагүй л гэж боддог. Манай хамтлагийн үнэнч сонсогчид биднээс үргэлж шинэ уран бүтээл нэхдэг, энэ л бидэнд хангалттай. Гуравдугаар сард зохион байгуулагдах тоглолтынхоо тухай танилцуулна уу? Тамираа: Бид 2013 онд хамтлагийнхаа 10 жилийн ойн тоглолтыг хийсэн юм. Тоглолт зохион байгуулсан танхим нь багтаамж муутай байсан учраас олныг хамарч чадаагүй л дээ. Түүнээс хойш “Булсара”-г сонсдог олон хүн гомдлын үг чулуудаад байсан. Тэднийхээ хүсэлтийг хүндэтгэж үзээд энэ удаад зай талбай ихтэй газар тоглолтоо хийхээр боллоо. Тоглолтын онцлог гэвэл, бид ямар ч эффект холбохгүй, unplugged тоглоно. “Харанга”-ын Х.Лхагвасүрэн ах “Тэнгэрт нэгэн удаа” дууг хамтарч дуулна. Мөн “Лемонс”ын Ц.Одноо “Дуудлага” дуун дээр хамтрах бол “Майдарын эрин”-г Улсын филармонийн дуучин Б.Солонгоотой дуулна. Дээрээс нь “Нисванис”-ын Л.Амгаа ах оролцоно. Түүнчлэн Хөгжим бүжгийн сургуулийн дүү нар маань оркестор тоглох юм. “Булсара” цаашид уран бүтээлээ эрчимтэй хийх үү? Тамираа: Ар гэр, ажил төрөл гээд нэг хэсэг зогсонги байдалд байлаа. Одоо харин тэсэрнэ ээ. Манайх тайзан дээр дөрвүүлээ гардаг байсан бол саяхнаас бүл нэмсэн. Соло гитарчин Очки маань бидэнтэй нэгдээд тавуулаа тоглож байна. Энэ тоглолт бол шинэ эхлэлийн дохио юм. Ярилцлагыг: О.Хосцэцэг

24 III/26-27-нд 17.00 цагт “Консонанс” хамтлагийн “Crossover” тоглолт IV/2, 3-нд 17.00 цагт “Дөрвөн өнгө” балет Утас: 70110389

ДЭЛХИЙН ТЕАТРЫН ӨДӨРТ... Т

а театртай зүрх сэтгэлээрээ ойр байхыг хүсдэг үү? Сонгодог урлагийн талаар тодорхой мэдлэгтэй болохыг хүсдэг ч юунаас эхлэхээ мэдэхгүй байна уу? Ихэнх залуус театр хэмээгдэгч энэ ариун сүмийн босгыг давж, дотогш шууд орж зүрхэлдэггүй. Тэгвэл дуурийн театрынхны зүгээс Дэлхийн театрын өдөрт зориулаад энгийн хэрнээ өвөрмөц тоглолтыг зохион байгуулах гэж байна. Гурав, дөрөвдүгээр сард үзэгчдэд хүрэх уг тоглолт хоёр хэсгээс бүрдэнэ.

“Консонанс” хамтлагийн “Crossover” тоглолт

Дуурийн бүтээлүүдтэй танил болж амжаагүй үзэгчдэд шууд л Ж.Вердийн “Риголетто”, эсвэл “Травиата”-г сонсгох нь оновчтой биш юм. Харин орчин үеийн поп хэмнэл бүхий поперагаас сонгодог урлагийг түгээн дэлгэрүүлэх ажлыг эхлүүлэх нь илүү үр дүнтэй гэж дуурийнхан үзжээ.

Тиймээс ч, гуравдугаар сарын 26-27-нд болох тоглолтоороо Classical Crossover Popera чиглэлээр уран бүтээл туурвидаг “Консонанс” хамтлагийн дуунуудыг хүргэх юм байна. УДБЭТ-ын найрал дуучин Э.Отгонбат, А.Наранбаатар, Г.Дашчанрав нарын бүрэлдэхүүнтэй уг хамтлаг “Авьяаслаг монголчууд” теле шоунд оролцсоноор үзэгчдийн танил болсон. Classical Crossover Popera чиглэлийн хувьд харьцангуй шинэ жанр учир мэргэжлийн хүмүүс өөр өөр нэр томьёо өгсөн байдаг. Товчхондоо, сонгодог урлагийн нөлөөн дор бүтдэг, хүмүүст хүртээмжтэй, энгийн аялгуу бүхий хөгжмийг хэлдэг аж. “Консонанс” хамтлагийнхан уг тоглолтоороо итали, испани стилийн дуунуудыг амилуулахаар зэхжээ. Харин тоглолтын уран сайхны тавилт нь балет маягийн, гол ба туслах дүрүүдтэй байх аж. Тиймээс бид зөвхөн попера сонсоод өнгөрөх биш, балетын гайхамшгаар ч мэлмийгээ мялаах юм.

Дөрвөн өнгө

Дөрвөн улирлын гоо сайхныг магтан дуулсан уран зохиол, уран зураг олон. Харин ийм сэдэвтэй балетыг дөрвөн залуу балетмейстерийн өвөрмөц өнгө төрх, арга барилаар дамжуулан үзэх завшаан бидэнд одоо л тохиож байна. УДБЭТ-ын Ерөнхий балетмейстер, МУСТА Б.Жаргал, туслах балетмейстер Н.Чинзориг, балетмейстер, МУСТА Э.Эрдэнэжаргал, балетын гоцлооч, МУСТА Г.Батчимэг нар гол дүрийг бүтээж, дөрвөн улирлыг амилуулахаар болжээ. Ихэнх уран бүтээлчид хаврыг хайрын эхлэл, намрыг салалт, гунигаар илэрхийлдэг бол дуурийнхан энэ хэвшмэл байдлыг эвдэх төлөвлөгөөтэй байна. “Дөрвөн өнгө” балетын тоглолтоор дамжуулаад та модерн-классик-неоклассик, мөн классик-неоклассикийн нийлэмжтэй танилцана. Сэвсгэр зөөлөн цас, тогтуун үдэш бүхий цалин цагаан өвлөөр хайрын хүсэл тэмүүлэл, эрэл хайгуулыг дүрсэлж, энэ хэсгийг классик стилиэр дэглэжээ. Яргуй шиг тод өнгөтэй, неоклассик хэв маяг бүхий хаврын улирал “гунихрах” бол түүний араас ганцаардлын уйтгарыг хийсгэх эрч хүч, хурдан хэмнэл, хайрын өрнөл бүхий зуны улирал айлчлан ирнэ. Харин тод улаан өнгөтэй, хүсэл тачаалаар дүрслэгдэх намрын улирлыг классик-неоклассикийн нийлэмжээр илэрхийлэх гэнэ. Эдгээр дөрвөн өөр төрлийн балет нэг зохиолын дагуу өрнөж, нэг эмэгтэйн дүрээр холбогдож байна. Мэдээж балетын гол бүрэлдэхүүний нэгээр хөгжим оролцдог. Тиймдээ ч УДБЭТ-ын симфони найрал хөгжимчид Эдвард Гриегийн “Өглөө”, А.Вивалдигийн “Дөрвөн улирал”,

С.В.Рахманиновын төгөлдөр хуурын концерт зэрэг чихэнд танил сонсогдох гайхамшигт аялгуунуудаар “Дөрвөн өнгө” балетыг амилуулахыг зорьжээ. Сонгодог урлагийг ойлгож мэдрэхийг хүсэгч хэн бүхэнд зориулагдсан эдгээр тоглолтыг урин дулаан улирлыг угтан толилуулж буйд баяртай байна. Ягаан театрыг зорих үзэгчдийн тоо өдрөөс өдөрт олширч, тоглолт үзэх шалтгаан улам улмаар нэмэгдэх биз ээ. Нийтлэлийг: З.Ариунболор

COME IN WE’RE OPEN

THE CREPE FACTORY / CUE+ MINIMAL BAR / EASY RIDE / WOK N ROLL / БЭЭС / ASIAN HOT POT Asian Hot Pot restaurant Сүүлийн хэд хоног ажлаасаа оройтож тараад байгаа болохоор хөнгөн хэрнээ тэжээллэг хоол амин чухал хэрэгцээ болоод байлаа. Тэгтэл “Гэгээнтэн”-д шинэ халуун тогооны газар нээгдсэн тухай сураг сонсоод тийш зорив.

Итали, Польш улсад үйлдвэрлэсэн эрэгтэй, эмэгтэй гутал манай дэлгүүрээр байнга худалдаалагдаж байна. Хаяг : Гурван гал худалдааны төвийн III давхар III, IV хороолол 10000 нэрийн барааны дэлгүүр В1 давхар Утас: 9407-4434

The Crepe Factory Францаас гаралтай сrepe /крейп/ нь орос хэлнээ блины, монгол хэлнээ шарвин нэрээр буудаг. Ердөө л гурил, өндөг, сүү, цөцгийн тос, чимх давсны хольцтой эл гурилан бүтээгдэхүүнийг сироп, шоколадны крем, жимсний чанамал, жимсээр хачирлаж өглөөний цайнд, эсвэл хоолны дараах амттаны зорилгоор түгээмэл хэрэглэдэг билээ. Мөн зарим газар мах, ногоогоор хачирлаж түргэн хоол болгох нь ч бий. Харин манайд бол крейпийг цэсэндээ оруулсан хуруу дарам цөөн ресторан, кафе бий. Гэтэл, Grand Plaza-д байрлах ZaZa супермаркетын нэг буланд байрших бяцхан буфет крейпээр дагнан үйлчилдгийг олж мэдээд ихэд сонирхон зорив. Эднийх чихэрлэгийг нь крейпээр, харин махтайг нь хуймаг нэрээр гаргадаг юм байна. Зургаан төрлийн чихэрлэг крейп байгаагаас би олон жимстэйг /3500₮/ нь захиаллаа. Халуун ширмэн дээр зуурмагаа асгаж модон өнхрүүшээр хэд тойруулахад л крейп маань хэлбэрээ олж шаргалтаад ирсэн. Ингээд бэлэн болсон крейп дээрээ хэрчсэн гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, гадил тавьж өтгөн хөөс, шоколадны сироп

цацаж цаасанд хуйлаад өгөх хүртэл 3-4 минут л шаардагдав. Бусад орныхонтой харьцуулбал монголчууд чихэрлэг, нялуун амтанд тийм ч дуртай биш тул зуурмагаа бараг чихэргүй шахам хийдэг аж. Ингэж гаргасан крейп нь надад л лав их таалагдсан. Хуймагийн /4000₮/ хувьд махаа шарж болгоход арай илүү хугацаа орох ч мөн л яах ийхийн зуургүй гаргачихна билээ. Бэлэн машиндаж боловсруулсан мах авахгүйгээр өөрсдөө явж шинэхэн мах сонгож авдаг тухайгаа ч тэд дуулгаад амжсан. The Crepe Factory-гоор үйлчлүүлэгсэд тухлан суухаасаа илүүтэй идэх зүйлээ авч гарах сонирхолтой аж. Мэдээж, авч явсан крейпээ даруй идэхгүй бол крем, сироп нь урсаж нялцайх магадлалтай. Урин дулаан цагт олны хөлийн газар киоск маягаар үүнийг ажиллуулбал их тохиромжтой санагдсан. The Crepe Factory-гийнхон ч энэ талаар аль хэдийнэ бодоод амжжээ. Тэд зун гэхэд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд, мөн шинээр баригдаж буй E-Mart-д салбараа нээхээр төлөвлөөд байгаа гэнэ. Grand Plaza B1 давхарт, ZaZa супермаркет дотор 99095751, 88114462 10.00-21.00 fb/thecrepefactorymgl

CUE+ Minimal Bar Нийслэлийн залуус ММР гэх нэрийн дор нэгдсэн ДиЖэй нарыг анддаггүй. Тэд Silence White, Хэллоуины Lost Circus зэрэг партинуудыг жил бүр зохиож, “электроник хөгжмийн загалмайлсан эцэг” хэмээн өргөмжилж болохуйц олон жилийг ардаа орхижээ. Гэвч хэн бүхний хувьд аав, ээж болж, өөрийн гэсэн гэр бүлийг босгох цаг ирдэг. Ингэснээр ихэнх нь уран бүтээлээ түр хойш тавьж, шинэ зүйл оролдож, өөрийгөө өөр өнцгөөс нээж эхлэх нь бий. ММР-гийн ДиЖэй Түвшингийн хувьд дээр дурдсан ерөнхий таамаглал маань биелэлээ олж байгаа бололтой. Тэрбээр “Гэгээнтэн” төвд шинээр нээсэн баараа минимал стилиэр тохижуулж, шинэлэг консепттойгоор үйл ажиллагаагаа явуулж байна. CUE+ Minimal Bar-ын төв хэсэгт шинэхэн пүүл биллиардын ширээ тавьжээ. Олуулаа ирсэн хүмүүс уух зүйлсээ захиалаад биллиард цохих боломжтой юм байна. ХУД, Зайсангийн гудамж, “Гэгээнтэн” төвийн III давхарт 77077878 fb/CUE+

“Албан ёсны дүрэм журмыг нь лавлах зорилгоор Монголын пүүл биллиардын холбоо руу утасдаад, уг холбоо үйл ажиллагаагаа явуулахаа больсон гэдгийг мэдэж авсан. Гэхдээ манай үйлчлүүлэгчид тоглоомын дүрмийг санах нь санаад тоглож байгаа нь харагддаг. Одоогоор биллиардын хоёр ширээгээ сонирхогчийн түвшинд ажиллуулна. Гэхдээ тоглосон цагийн үнэ хөлсийг авах бодолгүй байгаа” хэмээн Түвшин үгүүлсэн. Тэрбээр уг газартаа цаашид видео тоглоомын найрсаг тулаануудыг зохион байгуулна гэлээ. Үүнээс гадна найз нөхдөөрөө цугларч хоолны тэмцээн явуулж, мөн өөрийнхөө сетнээс ч үе үе тоглуулж байхаа мэдэгдлээ. Cue гэдэг нь пүүл биллиардын модон цохиур бөгөөд ДиЖэй нарын тоглодог пянз эргүүлэгчийн товчлуурыг ч мөн ингэж нэрлэдэг аж. Эднийд төрөл бүрийн коктейль, смүүти, шейкнээс гадна гар аргаар хийсэн кофег нь амталж болно. Тэд Peaberry кофе шопоос кофены үрээ авдаг бөгөөд уг кофе шопоос явуулдаг сургалтыг амжилттай дүүргэсэн гэнэ. CUE+ Minimal Bar-нд нэг цаг пүүл тоглонгоо жүржийн фрэш уугаад гарлаа. Учир утгагүй тансаглалыг илэрхийлэх гэж ядсан зарим газарт орохын оронд залуучуудын инээд хөөр цангинасан, эелдэг, найрсаг үйлчилгээтэй энэ газарт үе үе ирэх нь хавьгүй илүү санагдсан.

30 30

Easy Ride Нэгэн үе харилцаа холбоонд утас ихээхэн үүрэгтэй байсан бол өдгөө интернэтэд энэ байр сууриа алдах магадлал тун ойртоод байна. Жишээ нь, саяхныг хүртэл такси дуудахын тулд лавлах утас руу илүү өндөр үнээр залгаж, үйлчилгээнд 1000 төгрөг нэмж төлдөг байсан бол одоо гар утсандаа такси дуудлагын апп суулгаад л дээрх нэмэлт төлбөрүүдээс зайлсхийж болохоор болж. Easy Ride-ийн хувьд хэдэн сарын өмнө сэтгүүлээрээ танилцуулсан Hurgeed uguy апп-тай төсөөтэй санагдсан ч илүү хүртээмжтэй болох нь ажиглагдав. Ингээд юун түрүүнд утсан дээрээ Easy Ride апп-ийг татаж суулгав. Бүртгүүлснийхээ дараа “Очиж авах хаяг” хэсэгт байршлаа оруулаад “Захиалга хийх” цонхон дээр дарахад ойролцоо яваа таксиг минут орчим хайв. Эхний оролдлого маань бүтэлгүйтэж такси олдсонгүй. Easy Ride-ийн ард такси үйлчилгээний албан ёсны компани байхгүй бөгөөд жолооч зорчигч хоёрыг холбох гүүр байх нь тус апп-ийн зорилго учир такси олдохгүй байх магадлалтайг ч ийн сануулав. Харин маргааш өдөр нь дахин оролдож үзэхэд хоёр ч таксиг санал болгосон юм. Жолоочийн нэр, машины марк, километрийн үнэ болон нааш ирэх хугацааг заасан мэдээллийг харж байгаад сонголтоо хийлээ. Нөгөө такси ч заасан хугацаандаа ирж намайг зорьсон газарт минь саадгүй хүргэж өгсөн. Easy Ride-ийн фэйсбүүк хуудаст шэйрлэсэн хүмүүсийн сэтгэгдлүүдийг уншихад бүгд л ам сайтай байгаа нь харагдсан. Таксигаар үйлчилдэг “Нөгөө ах” ч энэ үйлчилгээнд нэгдээд байгаа юм билээ.

iOS/EasyRide, Android/EasyRide

31 31

Wok N Roll Wok буюу шанаган тогоон дээр болгодог ази маягийн хоолоор төрөлжиж, сүши, шөл тэргүүтнийг давхар санал болгодог нэгэн газар шинээр нээгджээ. Good Price-т байрладаг Wok’N Chop-той харьцуулбал эднийх хоолны илүү олон сонголттой, мөн тухлаад суух боломжтой гэдгээрээ давуу талтай аж. Хэрэв хоолоо авч явахыг хүсвэл энэ төрлийн хоолны сонгодог загвар болсон цаасан хайрцганд хийж өгдөг юм байна. Хятад маягийн хойсен соустай тахиа, шаржигнуур үхрийн мах, тай маягийн пад сээ эв, пад тай, япон маягийн үхрийн махтай үдон, кацу карри зэрэг 14 төрлийн шанаган тогооны хоолноос бид хойсен соустай тахиа, терияки соустай үхрийн махыг нь амтлахаар шийдэв. Эдгээр хоол нь бүгд 9900₮-ийн үнэтэй бөгөөд халуун чинжүүний зургаар хоолнуудынхаа халуун ногооны хэмжээг ялгаж өгсөн тул сонголт хийхэд ч амар байв. Бидний захиалсан хоолнуудын хувьд орц найрлага, соус нь яг тохирсон, ерөнхийдөө өөлөх зүйлгүй санагдсан. Эднийх халуун жимстэй цайгаа /1900₮/ жүүсээр найруулдаг юм билээ. Тиймээс ч энгийн дүрдэг цайг бодвол илүү амттай байлаа. Сүшиний хувьд калифорниа, конго, чикаго, туна, сяке маки зэрэг чамгүй олон сонголттойн дээр сөжү, халуун сакэ ч гаргадаг юм байна. Нэг дор Азийн хэд хэдэн орны хоол зууш санал болгох тул Wok’n Roll таны сонирхлыг ч гэсэн татах болов уу. Нэмж дуулгахад эднийх Peaberry specialty coffee house and roasterie-тай гэрээтэй ажилладаг юм билээ. Архаг кофечид Peaberry-гийн кофены амт, чанарыг сайн мэдэх тул энэ тухай тайлбарлах нь илүүц биз. Wok’n Roll дараагийн салбараа гуравдугаар сардаа багтаагаад Хүүхдийн 100-гаас Бөмбөгөр орох замд буюу TG Computer Store-ийн нэгдүгээр давхарт нээх юм байна. Энхтайваны өргөн чөлөө, УИД-ийн замын эсрэг талд, Хаан буузны баруун талд 7719 1199 11.00-23.00 fb/Wok-n-Roll-Ub

Bliss Ойрын үед фэйсбүүк, инстаграмд Bliss гэсэн хаштагтай, “ахин дахин идмээр сайхан амттай” гэсэн тодорхойлолттой хоолны зураг цөөнгүй харагдах болсон. Тэдгээр зургийг хараад өөрийн эрхгүй амталж үзэх сонирхол төрлөө. Ингээд Bliss-ийг зорив. Хотын төвийнхөн энэ газрыг анддаггүй юм билээ. Таван жилийн түүхтэй тус ресторан энэ жилээс дотоод засал, зохион байгуулалт, хоолны цэс гэх мэт бүх зүйлдээ шинэчлэлт хийж, саяхнаас дахин ажиллаж эхэлжээ. Bliss-ийн гаднаас ороход час улаан хаалга угтах бол дотроо бараавтар ханатай, элдэв бүрхүүл чимэглэлгүй гэрлүүдтэй, энгийн ширээ сандалтай, ерөнхийдөө даруухан орчинтой юм. Өдрийн хоолны багц нь үйлчлүүлэгчдийг

хамгийн их татдаг аж. Жигнэсэн гурилтай шөл+гүцтэй цай нь үдийн цайны цагаар 7000 төгрөг гэхээр үнийн хувьд ч боломжийн санагдсан. Үйлчлүүлэгчдэд хамгийн өндөр сэтгэгдэл үлдээсэн хонины шарсан хавиргыг /14’000 ₮/ нь амталж үзэхээр шийдэв. Хонины хавирга нь өөх ихтэйг эс тооцвол зөөлхөн, өвөрмөц амттай. Хачирт ирсэн гратин буюу франц аргаар болгосон төмс нь үнэхээр салахын аргагүй сайхан амттай юм. Женевт 11 жил ажилласан франц хоолны тогооч залуу эндхийн гал тогоог хариуцдаг гэхээр хоолных нь амт үйлчлүүлэгчдийг соронз мэт татахаас ч аргагүй биз ээ. Тэгээд ч хоолны материалаа цуглуулахдаа хамгийн сайныг нь сонгохыг хичээдэг гэсэн. Тухайлбал, гахайн махаа торойлоогүй гахай нийлүүлдэг монголынхоо фирмээс авдаг бөгөөд ийм гахайн махны амт чанар нь хамгийн өндөр түвшинд байдаг аж. Тэднийх долоо хоног бүр Тагалцаг+Beer, Burger+Beer, Pizza+Beer гэх мэт хямдралтай, стэнд ап хошин шогийн тоглолттой арга хэмжээ зохион байгуулдаг байна. Дараагийн удаад Тагалцаг+Beer дээр ирж гахайн махыг нь амталж үзэхээр шийдлээ. Зарим хүмүүс энэ газрыг “орчиндоо гоёдсон хоолтой” гэж егөөддөг. Энэ нь ч үнэний ортой. Гэхдээ тансаг, чамин орчин хайхаасаа илүү амттай сайхан хоолонд дурладаг хүмүүст Bliss таалагдах нь гарцаагүй. Чингэлтэй дүүрэг, I дөчин мянгат, 12 дугаар байр. Мөнгөн завьяагийн баруун хойд талд 88113800 fb/BLISS Ulaanbaatar

“Бээс” кэндо клуб Спорт хүний бие бялдрыг эрүүл чийрэг болгодог бол урлаг нь гоо зүйн мэдрэмжийг дээшлүүлж, оюун санааны хөгжлийг нэмэгдүүлдэг гэдэг. Харин Кэндод спорт, урлагийн шинж чанарын аль аль нь шингэжээ. Кэндогоор хичээллэгсдийн тоо сүүлийн жилүүдэд тогтмол өссөөр. Түүнчлэн манай баг тамирчид ч олон улсын тэмцээнд чамгүй амжилт үзүүлж байна. Монгол улсын хэмжээнд нийт зургаан кэндо клуб үйл ажиллагаа явуулдаг байсан бол саяхан Монголын залуучуудын холбооны дэргэд “Бээс” клуб нээгдэж, кэндочдын эгнээг тэлжээ. Клубын багш дасгалжуулагчаар олон улсын кэндогийн I дан зэрэгтэй Б.Уянга ажиллаж байна. Тэрбээр дотоодын олон тэмцээнд тогтмол амжилттай оролцдог, ур чадварын хувьд өндөр зэрэглэлийн тамирчин юм. “Бээс” клубын бэлтгэл дээр очиход 12-13 настай гэмээр жаахан хүү их л шаргуу бэлтгэл хийж буй нь анхаарал татлаа. Багш нь түүнд “Нуруу цэх, урагш хүчтэй” гэж зааварлахад хүү дасгалаа дахин дахин хийвч ядарч, шантарсан шинжгүй харагдана. Урьд нь би тулалдаж буй тамирчдыг зэрвэс хараад “Саваа мод бариад хайр найргүй “үзэлцдэг”, стрессээ сайхан тайлчихаар спорт байна” гэж боддог байв. Гэвч үнэндээ кэндочид гартаа зэвсэг барьсан ч ёс суртахуунтай байж, өрсөлдөгчөө хүндэлж, даруу бөгөөд шударгаар тулалдахыг гол зарчмаа болгодог аж. Кэндогоор хичээллэхэд дасгалуудаа удаан хугацааны турш тасралтгүй, уйгагүй хийж байж сайжирдаг. Үүгээрээ ч бусад спортын төрлөөс ялгаатай гэнэ. Бусад спортын хувьд нас залуу байх тусам амжилт гаргах магадлал өндөрсдөг бол кэндод нас ахихын хэрээр дасгалуудынхаа мөн чанарыг ойлгож, өөрийн гэсэн кэндо хийх арга барилыг олж авдаг аж. “Бээс” клубт голдуу 10-18 насны хүүхдүүд хичээллэж байна. Ямар ч спортоор багаасаа хичээллэх нь хүүхдийг бие бялдрын хувьд хөгжүүлэхээс гадна хүмүүжил төлөвшлийн өндөр ач холбогдолтой байдаг учир эцэг эхчүүд кэндог сонирхон судлаад үзэхэд илүүдэхгүй санагдлаа. Сүхбаатар дүүрэг, V хороо, Монголын залуучуудын холбооны байр, I давхарт 96964774

Asian Hot Pot Restaurant “Гэгээнтэн” цогцолбор нээгдсэний дараа хоосон шахам тасалгаануудыг нь хараад сэтгэл жаахан гонсойсон ч шинэлэг, өвөрмөц үйлчилгээний газрыг хүлээх найдвар тасраагүй юм. Сүүлийн хэд хоног ажлаасаа оройтож тараад байгаа болохоор хөнгөн хэрнээ тэжээллэг хоол амин чухал хэрэгцээ болоод байлаа. Тэгтэл “Гэгээнтэн”-д шинэ халуун тогооны газар нээгдсэн тухай сураг сонсоод тийш зорив. Asian Hot Pot Restaurant-д 4500-6000 төгрөгийн үнэтэй зургаан төрлийн шөл байна. Эднийхийг хоёр хятад тогоочтой гэдгийг зөөгчөөс нь сонсоод хүлээлт ч нэмэгдэв. Урьд нь хятад тогоочийн гараар хийсэн олон төрлийн II хоол идэж байсан бол одоо анх удаа халуун тогооны хоол идэх гэж буй минь энэ. Ингээд Жоу тогоочийн зөвлөснөөр ядаргааг хамгийн сайн тайлдаг, тэжээллэг, эмийн ургамалтай Зибу шөлийг нь захиаллаа. Мах, ногоогоо хүлээнгээ амтлагч маажаан дээрээ гүнждийн үрээ цацаж бэлдлээ. Орчин үеийн ихэнх халуун тогооны газрууд ширээн дээрээ плитка суурилуулах болсон.

Эднийх ч мөн адил. Дотоод заслын хувьд зөөлөн, завсрын өнгө давамгайлсан, агаарын солилцоо сайтай цэлгэр заал, гэрэл чимэглэлтэй баар гээд тоочоод байвал энд тав тухтай суух бүрэн боломж бүрджээ. Түүнчлэн халуун тогооны хоол идэнгээ хятад хоолыг янз янзаар амтлах боломжтой юм байна. Цэсэн дээрх үнэлгээ нь 15’500 төгрөгөөс эхэлсэн төрөл бүрийн махан хуурга ч харагдлаа. Ийнхүү орчноо ажих зуур махаа шөлөндөө болгоод маажаанууддаа хольж идэх үнэхээр сайхан санагдсан. Хаврын ядаргааг нам дарах аагтай ургамал амтагдсан энэхүү шөл оройн хоолны хувьд шилдэг нь байлаа. Хятад тогоочийн хийсэн шөл юм болохоор бусад халуун тогооны газраас арай л өөр байв. “Кунгфу Панда” дээр гардаг шиг нууц жоронд нь л хамаг учир бий болов уу.

ХУД, Зайсангийн гудамж, “Гэгээнтэн” төвийн I давхарт 7555-0606 11.00-23.00 fb/Asian Hot Pot Restaurant

SHOPPING

GET THE LOOK / ХОТЫН ТӨВИЙН ДЭЛГҮҮРҮҮД / ХОНИНЫ НООСОН ХИВСНИЙ АШИГ ТУС Хотын төвийн онцлох дэлгүүрүүд Улсын их дэлгүүрээс Баруун дөрвөн зам хүртэлх өргөн чөлөө тэр чигтээ худалдаа үйлчилгээний газруудаар дүүрэн. Зорьсон төлөвлөгөөгүй бүх дэлгүүрээр явбал цаг их орно. Тиймээс хотын төвөөр шопинг хийх гэж буй уншигчдадаа зориулаад сонирхолтой, онцлох дэлгүүрүүдийг танилцуулж байна.

GET THE

LOOK

Ц.НОМИНЗУЛ /aka Номиохой/

/Vibe 105.5-ын Өглөөний хөтөлбөрийн хөтлөгч/

Хувцас Цамц, даашинз Esprit, гутал Stuart Weitzman, цүнх Mulberry Даашинз уу, эсвэл өмд үү? Ихэвчлэн өмд өмсдөг ч өнөөдрийн хувьд даашинз сонгож өмслөө. Даашинз өмсөх гэж байснаа эцсийн сонголт нь өмдөн дээр л буудаг даа. Vibe-ийн хамт олноо цөөн үгээр тодорхойлбол... Дандаа залуучууд болохоор маш эрч хүчтэй. Хувь хүн бүр өөрийн гэсэн онцлогтой байдаг болохоор нийтлэг гэхээр зүйл бараг үгүй. Би л хувьдаа бусад хөтлөгчдөөсөө дандаа урам зориг авдаг. Таны байнга өмсөх дуртай хувцас юу вэ? Би ихэвчлэн футболк, жийнс, кед, намхан ултай гутал өмсдөг. Ялангуяа Gap-ын винтаж загварын өндөр суудалтай жийнсэндээ их дуртай.

GET THE

LOOK

Б.ЭНХНАРАН

/Vibe 105.5-ын хөтлөгч, ДиЖэй/

/aka Enkoolion/

Хувцас Гадуур цамц Adidas by Jeremy Scott, өмд, кед Zara, цамц Represent Clothing Таны хувцаслалтын онцлог юу вэ? Брэнд гэхгүйгээр юу таалагдсанаа л өмсдөг. Ер нь тухайн цаг үед сонсож буй хөгжим хувцаслалтанд маань маш их нөлөөлдөг. Хөтлөгч хийж эхэлснээр өөртөө ямар шинэ зүйл нээсэн бэ? FM-ээр чөлөөтэй ярьж сурсан. Одоогийн хөтөлж буй нэвтрүүлгийнхээ урсгалын хөгжмийг бараг насаараа л сонссон болохоор хүмүүст гоё хөгжим хүргээд зогсохгүй хөгжмийн мэдлэгээсээ хуваалцаж, энэ талын боловсрол олгохыг хүсдэг. Хөгжмөөс өөр юу сонирхдог вэ? Дизайнд, ялангуяа график дизайнд дуртай. Одоогоор хөгжмийн чиглэлээр ажиллаж байгаа ч ирээдүйд график дизайнер болно гэж боддог.

ЦЭВЭР ХОНИНЫ НООСОН ХИВСНИЙ АШИГ ТУС Бид хүүхдийн, зочны, ажлын өрөөндөө хивс сонгохдоо ихэнх тохиолдолд үнийг нь чухалчилдаг. Тэгвэл удаан эдэлгээтэй, тав тух бүрдүүлэх, бас орон гэрийг сайхан харагдуулах гээд бүх талаараа ашигтай худалдан авалт хийхийн тулд хивсний тухай мэдлэгээ тэлэх хэрэгтэй юм. Хэрэгцээндээ тохируулж зөв сонгосон хивс тухайн орчныг илүү гоёмсог болгохоос гадна дээд зэргийн тав тухтай байдлыг бэлэглэдэг гэдэгтэй хэн бүхэн санал нийлэх биз ээ.

Дулааны тав тух гэж юу вэ?

Өрөөний хэм хамгийн тохиромжтой үед буюу хүний толгой ба хөлийн температурын зөрүү 2,5 хэмээс илүүгүй байхад хүн хамгийн тав тухтай байдгийг судлаачид тогтоожээ. Тиймээс хөл дулаан, эсвэл хүйтэн байх нь дулааны тав тухад ихээхэн нөлөөлдөг аж. Хүмүүс энэ тухайд өөр өөр ойлголттой явдаг нь хувцас хунар, чийг алдалт, шинэ орчинд дасан зохицох чадвар, өнгө, чимээ, олон хүний бөөгнөрөл зэрэг сэтгэл зүйн болон физиологийн олон төрлийн нөлөөтэй холбогддог. Тэгвэл хивсний гадаргуугийн дулаан хадгалах чадвар паркет, чулуун шалны гадаргуугаас хавьгүй илүү бөгөөд хивс нь хөлийн тавхайнаас шагай хүртэлх дааралтын түвшинг бууруулдаг учир дулааны тав тухыг бүрдүүлэхэд хамгийн тохиромжтой аж.

дулааны зөрүү o

<2.5

Хивсний ашиг тус

Хивсний ашиг тус зөвхөн дулааны тав тухаар хязгаарлагддаггүй. Иймд хивс худалдан авахдаа дараах зүйлсийг анхаараарай: 1. Хивс дуу чимээ шингээдэг. Орон сууцны чимээ шуугианы талаарх гомдлын 60 хувь нь хүний хөлийн чимээнээс үүдэлтэй бол үлдсэн 40 хувь нь янз бүрийн техникийн суурилуулалт, цахилгаан шат, усны хоолой гэх мэт үүсвэрээс гардаг байна. Хивс чимээ шуугианыг хатуу шалнаас хавьгүй илүү шингээдэг. Дуу тусгаарладаг чанараараа хүүхэдтэй гэр бүлүүдэд тохиромжтой бөгөөд бага насны хүүхэд унтдаг өрөөнд зайлшгүй хэрэгтэй.

дуу чимээний шингээлт сайн

хивс

хөршид нөлөөлөхгүй

дуу чимээний шингээлт муу

шал

хөршид нөлөөлнө

2. Дулаан хадгалахдаа сайн. Хэрэв та гэртээ хивс дэвссэн бол халаалтын системийн тохиргоо хийх шаардлага бараг гардаггүйг анзаарсан байх. Хивс нь нэг ёсны дулаалгын үүрэг гүйцэтгэж, шалны завсраар дулаан алдах явцыг бууруулдаг байна. Тиймээс гэр тань үргэлж халуун дулаан уур амьсгалтай, тав тухтай байж, таатай мэдрэмж төрүүлэх болно.

хивс шал

дулааны урсгал бага дулааны урсгал их

3. Хивсний уян зөөлөн чанар хөдөлгөөнд саад болдоггүй. Гэртээ хивс дэвссэн тохиолдолд халтирч унах эрсдэлгүй. Мэдээж бага насны хүүхэдтэй айлуудад энэ чухал. Нялх хүүхэдтэй гэр бүл ариун цэвэртээ ихээхэн анхаарч, шалаа өдөр тутам угаадаг тул халтирч унах магадлал өндөр байдаг. Харин хивс дэвссэн өрөөнд байхдаа та энэ айдсыг огт мэдрэхгүй. Дөнгөж хөдөлгөөнд орж буй хүүхдүүд үргэлж ийш тийш мөлхөж, тоглож, алхаж, гүйж байдаг тул зөөлөн хивстэй байх зайлшгүй шаардлагатай. Хүүхэдтэйгээ хивсэн дээр тоглоход илүү тухтай, бас аюулгүй байх болно. 4. Удаан эдэлгээ Хэрэв та сайн чанарын, мөн чамин гоёмсог дүрслэл, хээ хуартай хивс авсан бол удам дамжин хэрэглэх ч боломжтой. Винтаж хивснүүдийн дүрслэл тухайн цаг үеийнхээ хэв маягийг илэрхийлж байдаг интерьер аксессуарт тооцогддог учир эрэлт хэрэгцээ ихтэй юм. Тиймээс гэр бүлийн өвд тооцогдохуйц эд хөрөнгөө та одооноос сонгон хэрэглэж болох нь. Мөн та социализмын үед хэрэглэж байсан хивсээ моодноос гарсан гэж үзээд зуслангийнхаа байшинд аваачаад хураачихсан юм биш биз? Тийм дүрслэлтэй хивс дахин хийгдэхгүй учир давтагдашгүй чанараараа танд эргээд үнэ цэнтэй эд хөрөнгө болон хувирч мэднэ. Энэчлэн хивсний ашиг тус их. Хивсэлсэн өрөөнд өглөө сэрэхэд урамтай төдийгүй үр бүтээлтэй, өөдрөг, өнгөлөг өдрүүд хөлийн дулаанаас ихээхэн хамаардаг билээ.

ХОТЫН ТӨВИЙН ОНЦЛОХ

дэлгүүрүүд

Улсын их дэлгүүрээс Баруун дөрвөн зам хүртэлх өргөн чөлөө тэр чигтээ худалдаа үйлчилгээний газруудаар дүүрэн. Зорьсон төлөвлөгөөгүй бүх дэлгүүрээр явбал цаг их орно. Тиймээс хотын төвөөр шопинг хийх гэж буй уншигчдадаа зориулаад сонирхолтой, онцлох дэлгүүрүүдийг танилцуулж байна.

Portmeirion 99160116 MaxMall худалдааны төвийн IV давхарт Нэгэнт Max Mall худалдааны төв орсных эргэлзэлгүй сонирхох ёстой дэлгүүр бол Portmeirion. Хэрвээ үр хүүхэд, найз нөхөд тань шинээр гэр бүл болох гэж байгаа бол Portmeirion болон Blue Italian брэндийн шаазан эдлэл хамгийн хүндтэй бэлэг байх болно. Жинхэнэ англи маягийн сонгодог загвар хийц, хээ чимэглэлтэй Botanic Garden брэндийг эх орноосоо авах боломж нээгдсэнд олон эзэгтэй нар талархалтай ханддаг юм билээ.

Party Center 95958510 Улсын их дэлгүүрийн урд талын усан оргилуурын зүүн гар талд 10.00-20.00 Төрсөн өдөр, баяр ёслолын арга хэмжээг мартагдахааргүй сайхан тэмдэглэе гэвэл Party Center-ээр зочлоорой. Эднийх ижил төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг дэлгүүрүүдээс үнийн хувьд харьцангуй хямд боловч чанараар дутахааргүй юм билээ. Баярын үйл ажиллагаанд хэрэглэх бэлэг, чимэглэл, дагалдах хэрэгслүүд өргөн сонголттой байхаас гадна баяр бүрийн онцлогт тохирсон багц чимэглэлийг бэлтгэж өгдөг юм. Төрсөн өдрийн багц чимэглэл 20’000-25’000₮ бол хайрын баярын багц 15’000-28’000₮ төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж байна. Мөн тэд албан байгууллагын нээлт, ёслолын арга хэмжээний чимэглэлийг захиалгаар гүйцэтгэдэг гэсэн. Баянзүрх дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг байсан Party Center-ийнхэн үйлчлүүлэгчдийнхээ хүсэлтээр хотын төвд нүүж иржээ. Тус дэлгүүрийг та Party shop-той бүү андуураарай.

Mongol Textile 99116482 УИД-ийн II давхарт, УИД-ээс Цирк хүртэлх Хичээнгүй сайд Цэрэндоржийн гудамжны баруун талд, мөн XIX хорооллын Үйлдвэр комбинатын Megamall дэлгүүрээс чанх урд 100 метрт үйлдвэр болон нэрийн дэлгүүр mongoltextile.com “Монгол Текстил” байгууллага 1934 оноос эхлэн үйл ажиллагаагаа тасралтгүй явуулсаар иржээ. 1980аад оноос Зөвлөлтийн орнуудад бүтээгдэхүүнээ гаргаж, Монголын зэвсэгт хүчнийхэнд зориулсан пальтоны ноосон материал, сурагчдын дүрэмт хувцас, түүнчлэн үндэсний дээл хийхэд тохиромжтой шевиот даавууг үйлдвэрлэдэг байв. Хэрэв та кашемирын брэндүүдийн загваруудаас арай өөр, үндэсний агаад орчин үеийн хэв маягийг зэрэг агуулсан хувцас, аксессуар хайж байгаа бол эднийхийг сонирхоорой. Дээхнэ үед айл болгонд байдаг байсан төрөл бүрийн өнгөтэй, цагаан хээ хуартай ноосон хөнжил “Монгол Текстил”-д харагдаж байсан. Харин орчин үеийн коллекцийнх нь хувьд геометрийн дүрстэй, хар бараан өнгөтэй загварууд нь их таалагдсан. Мэдээж үндэсний баяруудад зориулсан төрөл бүрийн хээ угалзтай даашинз, цамцнуудыг бас эндээс сонгож болохоор байна. Хамгийн гол нь бусад монгол кашемирын брэндээс өөр өнгө төрх, загвар, донж маягтай байсныг онцолъё.

HiFi Records Tony Moly 70114045 “IV салбар” MaxMall худалдааны төвийн I давхарт Хаврын урь орж, гоо сайхандаа онцгойлон анхаарал тавих цаг ирлээ. Арьсыг хамгийн үр дүнтэй чийгшүүлдэг бүтээгдэхүүнүүдийг Tony Moly-гоос сонгоод үзээрэй. Эднийд бүх төрлийн арьсанд зориулсан чийгшүүлэгч, тэжээлийн тос, ком бүтээгдэхүүн шинээр ирсэн байна.

11-333-555 Сүхбаатар дүүрэг Энхтайваны өргөн чөлөө 42 дугаар байр Хэрэв та хөгжимд үнэн сэтгэлээсээ хайртай бол мэргэжлийн оргинал цомог сонсохын амтыг мэдэх байх. Хотын төвийн шопинг аяллын гол зогсоолын нэг бол Hi-Fi Records. Монголын хамгийн том хөгжмийн дэлгүүр Hi-Fi Records-т дэлхийн болон дотоодын хамтлаг, дуучдын бүх төрлийн CD, DVD өргөн сонголттой байдаг.

2 0% OF F

Lazzaro 94011419, 99099999 MaxMall худалдааны төвийн IV давхарт fb/LAZZARO AT MAXMALL Арьсан эдлэлд дурлагсдын заавал очих газар бол Lazzaro. Эднийд зэрлэг үхрийн ширээр хийсэн, үе дамжуулан эдэлж болохуйц чанартай арьсан бүтээгдэхүүнүүдийг борлуулдаг. Lazzaro брэндийн арьсан эдлэлийг анх 1836 онд Италийн өмнөд хэсгийн арьсан эдлэл хийх уламжлалт технологийг ашиглан гаргаж авсан түүхтэй. Lazzaro брэнд нь бүтээгдэхүүнээ 100 хувийн сайн чанарын арьсаар үйлдвэрлэдэг бөгөөд Европ тивийн сонгодог уламжлалт өнгө аясыг үндсэн чиглэлээ болгож, арьсан цүнх, чемодан, гар цүнхнээс эхлээд буйдан, сандал, арьсан шүүгээ, ор зэрэг олон төрлийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн гаргадаг. Үйлдвэрийн төв нь АНУ-д байх бөгөөд бүтээгдэхүүнээ АНУ дахь хамгийн нэр хүндтэй 50 гаруй дэлгүүрээр борлуулдаг. Испани, Австралийн Квинсленд, АНУ-ын баруун бүс нутгийн зэрлэг үхрийн ширийг сонгон, арьсан дээрх тос болон модны давирхайг шохойгоор арилгах өвөрмөц технологио ашиглан бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэдэг. Италийн нэрт дизайнерууд уламжлалт гар урлалын хэв шинжийг хадгалан, байгалийн өнгийг энэхүү брэндийн өвөрмөц онцлогийг загвар бүртээ шингээж, гоёмсог, хээнцэр загваруудыг бүтээдэг. Арьсны хээ нь унаган хэвээрээ, эдэлгээ урт, удаан хэрэглэх тусам шинэ юм шиг гялалздаг онцлогтой. Lazzaro нь зөөлөн гоёмсог өнгө, загвар хийцээрээ дэлхийд цорын ганц, давтагдашгүй брэнд бүтээгдэхүүн юм. Дашрамд, эднийх бүх бараандаа 20 хувийн хямдрал зарласныг дуулгая.

“Гоо” монгол брэнд 80800707, 88028114, 88118440 Мөнгөн завьяагийн замын урд, Орос элчингийн баруун талд Өдөр бүр 10:00-20:00 Хэрвээ хотын төвөөр шопинг хийж байгаа бол монголын хамгийн анхны органик гоо сайхны дэлгүүрээр заавал ороорой. “Гоо” брэнд нь 100 хувь байгалийн гаралтай, органик гоо сайхны бүтээгдэхүүнийг монгол хүний арьсны онцлогт тусгайлан зориулж эх орондоо үйлдвэрлээд хоёр жил болж байна. Өдрийн алжаалаа тайлж бүлээн ваннд амрах дуртай бол “Гоо” брэндийн ванны бөмбөлгийг туршаад үзээрэй. Сарнайтай, нимбэгтэй, гаатай гэх мэт олон төрлийн эдгээр бөмбөлөг нь усны хлорыг бууруулж, арьсыг гуужуулан, арьсны эд эсийг сэргээж, хүний бие дэх хортой өөх, целлюлитийг шатааж тайвшруулах үйлчилгээтэй бөгөөд дотны хүнээ баярлуулах бэлгийн багц ч бий. Мөн найрлагандаа хонины сүүлний тос агуулсан “Хонько” саван, гар, биеийн тос, уруулын тэжээл гээд цэвэр байгалийн гаралтай олон бүтээгдэхүүн “Гоо” дэлгүүрт худалдаалагддаг. Хамгийн сүүлд гаргасан “Бүсгүй” нэртэй чацарганатай эмэгтэйчүүдийн саван нь бүсгүйчүүдийн дунд тренд болоод байгаа юм.

200 æèëèéí ò¿¿õòýé, äýëõèéä òàíèãäñàí, íýð õ¿íäòýé, Èõ Áðèòàíèéн ñîíãîäîã áðýíä Áë¿ Èòàëèàí Ìîíãîëä îðæ èðëýý

MaxMall õóäàëäààíû òºâèéí IV äàâõàð Óòàñ: 99160116

Блү Италиан брýндийг үндэслэгч Жосая Спод /Josiah Spode/ 1770 оноос шаазан үйлдвэрлэж ýõэлжээ. Харин 1816 оноос хүү Спод нь өв уламжлан ирсэн шаазангийн үйлдвэрийнхээ Блү Италиан загварыг их британийн сайн чанарын шавраар бүтээж зах зээлд нийлүүлсэн байдаг. Түүнээс хойш уг бүтээгдэхүүнээ 200 жилийн турш зогсолтгүй үйлдвэрлэсээр, дэлхийд танигдсан нэр хүндтэй, жинхэнэ сонгодог брэнд болтол нь хөгжүүлж чадсан билээ. 1700 оны хятадын öýíõýð öàãààí өнгөт шаазан эдлэлээс үндэслэж бүтээгдсэн, XVIII зууны хятад, япон маягийн хүрээ бүхий эртний италийн архитектур, байгалийн дүр зургийг уран зургийн аргаар буулгасан зэргээрээ алдар хүндэд хүрсэн Их Британийн сонгодог брэнд Блү Италиан нь энэ онд дэлхийн өнцөг булан бүрт 200 жилийнхээ ойг тэмдэглэж байна. Тус брэндийг үйлдвэрлэгч Портмýйрон шаазангийн үйлдвэр нь дэлхийн 50 гаруй оронд шууд дистрибьюторын гэрээтэйгээр бүтээгдэхүүнээ борлуулдаг бөгөөд ялангуяа Их Британи, АНУ, Өмнөд Солонгосын зах зээлд хамгийн их борлуулалттай. Дэлхийн өнцөг булан бүрт өдөрт дунджаар 40 мянган ширхэг бүтээгдэхүүн борлуулдаг уг үйлдвэр 2011 онд Английн Хатан хааны нэр хүндтэй шагнал The Queen’s Award for Enterprise 2011-ийн эзэн болсон билээ.

Àíãëèéí àëäàðò Áîòàíèê Ãàðäýí áðýíä ÷àíàðòàé, çàãâàðëàã, õýðýãëýý ñàéòàéãààðàà áóñäààñ ÿëãàðäàã.

Èõ Áðèòàíèéí ñîíãîäîã áðýíä ÏÎÐÒÌÝÉÐÎÍ шаазан Монголд орж ирлээ.

MaxMall õóäàëäààíû òºâèéí IV äàâõàð Óòàñ: 99160116

1972 îíîîñ õîéø æèë á¿ð áàéãàëèéí öýöýãñèéí çàãâàð ä¿ðñëýëèéã øèíýýð íýìñýýð îäîîãèéí áàéäëààð íèéò 46 òºðëèéí öýöýã, óðãàìëûí õýýã øààçàíäàà ãî¸ìñîãîîð øèãòãýæ ÷àäñàíààðàà áóñäààñ ÿëãàð÷ àëäàðøñàí.

XVII çóóíы үеэс øààçàí ¿éëäâýðëýæ эхэлсэн Èõ Áðèòàíèéí Ïîðòìýéðîí ¿éëäâýð íü өдгөө Àíãëèéí Ñòåê Îí Òðåíò òîñãîíä ¿éë ажиллагаагаа ÿâóóëж байна. Ïîðòìýéðîí øààçàíãèéí ¿éëäâýðèéн ¿¿ñãýí áàéãóóëàã÷,äèçàéíåð Ñþçàí Âèëëèàìñ Ýëëèñ ãýã÷ ýìýãòýé ººðèéí íºõºð, ýäèéí çàñàã÷ Êóïåð Âèëëèñòýé õàìòðàí Ñòåê Îí Òðåíò дэх нэгэнт óíàлтанд ороод áàéñàí øààçàíãèéí ¿éëäâýðèéã õóäàëäàí àâ÷ ñýðãýýí, Ïîðòìýéðîíèéã äýëõèéí íýð õ¿íäòýé áðýíä áîëãîæ ÷àäñàí юм. Õàòàãòàé Ñþçàí íîìûí äýëã¿¿ðийнхээ õóó÷èí íîìóóäûí äóíäаас 1817 îíä õýâëýãäñýí, áàéãàëèéí öýöýãñèéí тухай íîìыг олж, ихэд сонирхон, тýäãýýð ãàéõàëòàé öýöýãñèéí çóðãийг øààçàí äýýðýý áóóëãàõаар сэтгэл шулууджээ. Ийнхүү 1972 îíд Áîòàíèê Ãàðäýí áðýíäýý ¿éëäâýðëýæ ýõýëñíýýñ õîéø 40 ãàðóé æèë ºíãºðөөд байна. Бàéãàëèéí îëîí òºðëèéí óðãàìàë öýöãèéã õýçýý ÷ äàâòàãäàõã¿éãýýð, áүтээгдэхүүн á¿ðò нь ãî¸ìñãîîð øèãòãýæ өгснөөр Áîòàíèê Ãàðäýí áðýíäèéí á¿òýýëийн áóñдаас ÿëãàðах онцлог бүрдсэн юм. Äèçàéíåð Ñþçàí øààçàí ýäëýëèéí ÷àíàð áîëîí îðèãèíàë çàãâàðûã èõýä àíõààð÷,ºäºð òóòàìä áàéíãà õýðýãëýõ,÷àíàðòàé,ãî¸ìñîã øààçàíã áîëîìæèéí ¿íýýð õóäàëäàæ àâàõ нөхцөлийг хэрэглэгчдэд бүрдүүлэхийг çîðüæýý. 1972 îíîîñ õîéø æèë á¿ð áàéãàëèéí öýöýãñèéí çàãâàð ä¿ðñëýëèéã øèíýýð íýìñýýð îäîîãийн байдлаар íèéò 46 òºðëèéí öýöýãñèéí çóðãаар Áîòàíèê Ãàðäýí áðýíäèéí øààçàíг чимээд байна. Ингэснээð Ïîðòìýéðîí õàìãèéí îëîí òºðëèéí ñîíãîëòòîé øààçàí ýäëýëèéí öóãëóóëãóóäûã áèé áîëãîæ, Àíãëèéí øààçàí ýäëýëèéí ò¿¿õýíä àëäàð õ¿íäèéã îëсон юм. ×àíàðòàé, çàãâàðëàã, үргэлж эрэлт õýðýãцýýтэй байдгаараа Áîòàíèê Ãàðäýí áóñäààñ ÿëãàð÷ ÷àääàã. Äèçàéíåð Ñþçàí нь ºâºðìºö агаад байнгûí õýðýãëýýã õàíãàæ ÷àäàõóéö ÷àíàðòàé бүтээгдэхүүнээрээ àéë өрх бүрийн õîîëíû øèðýýг чимж, өдөр тутамдаа àç æàðãàëòàé байх àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã түгээж ÷àäñàí XX çóóíû дэлхийн шилдэг øààçàí ýäëýëèéí äèçàéíåðóóäûí íýã áèëýý.

LIFESTYLE

НИЙСЛЭЛИЙН ТӨВ ХЭСЭГ / ХОТЫН ТҮҮХ УРАН ЗУРГИЙН ДЭЛГЭЦНЭЭ / СЭХЭЭТНҮҮД БУЮУ ХОТЫН ТӨВИЙНХӨН / ХОТЫН ТӨВ ХЭСГИЙН ТУХАЙ ХАЧИРХАЛТАЙ ТАВАН БАРИМТ / МОНГОЛ ДАХЬ ОРОСУУД Хотын түүх уран зургийн дэлгэцнээ

Нью-Йорк, Сан Франциско, Лос Анжелос зэрэг дэлхийн том хотуудын downtown буюу төв хэсэг олон уран бүтээлчдэд шинэ сэдэл өгч, онгодыг нь дуудсан байдаг. Тэдний уран бүтээлүүд дэлхийн олон орны жуулчдыг урин дууддаг нь аялал жуулчлалын ямар ч зар сурталчилгаанаас илүү үр дүнтэй байдаг байна. Т.Ганбат “Хотын төв” 1989 он, 110х150 см, тосон будаг, зотон. © Монголын Уран зургийн галерей

Сенатор бол хамгийн оновчтой сурталчилгааны хэрэгсэл юм. Өнгө, загвар, материал болон хэвлэлийн технологийн өргөн сонголттой сайн чанарын балнууд нь танай байгууллагын нэр төрийг бүрэн илэрхийлнэ. 1920 оноос хойш сурталчигааны бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл эрхэлж байгаа Сенатор нь өдгөө салбартаа тэргүүлж, Герман улсын гурван бал тутмын нэгийг үйлдвэрлэж байна!

Нийслэлийн

хэсэг

Нийслэлийн маань зүрхэн хэсэг болсон Чингис хааны талбайг тойроод зөвхөн бизнес арилжааны гэлтгүй төрийн, соёл урлагийн, банк санхүүгийн байгууллагууд нэгэн дор төвлөрснөөрөө онцлог. Төв талбайг 1921 онд анх бүтээн байгуулахдаа орчин тойронд нь монгол хүний зан заншил, соёлын тусгал шингэсэн байхаар тооцоолжээ. Ерөөс нийслэлийн төв хэсгийн төлөвлөлт, бүтээн байгуулалтын түүхийг гурван үед хуваан үзэх нь зүйтэй болов уу.

БОГДЫН ХҮРЭЭНИЙ ТӨВ 1921 оноос өмнө Нийслэл хүрээний төв хэсгийн нүүр царай нь Богдын шар ордон байв. Ордны өмнөх том талбайг Богдын өргөн чөлөө, их чөлөө гэж нэрлэдэг байжээ. Тухайн үед хүрээний төвд Даншиг наадам, цам бүжиг, Богд хааны өглөг зэрэг шашинтай холбоотой томоохон баяр ёслол, зан үйл, арга хэмжээнүүд зохиогддог байв. Богдын шар ордны өмнөх их чөлөө тухайн үеийнхээ төв талбай нь байжээ. Богдын шар ордон, түүний өмнөх их чөлөөний дүр төрхийг хааны ордны зураач Жүгдэрийн “Нийслэл хүрээ” зургаас тодхон харж болно. Богд хаан Шар ордондоо амьдардаггүй ч төрийн зарим үйл хэргээ энд явуулдаг байжээ. Уг төв хэсэг одоогийнхоор Их сургуулийн гудамж, Хүүхдийн урлан бүтээх төвийн зүүн урд хэсэг юм.

АРДЫН ХУВЬСГАЛЫН ТӨВ 1921 оны хувьсгалчид тухайн үеийн хүрээний төв байсан Богдын шар ордны өмнөх өргөн чөлөөнд ард нийтийн цуглааныг хийсэнгүй. Харин түүний урдах гол чөлөөнд улаан хүрэн өнгийн модон индэр засч, Ардын засаг тунхагласныг уг индэр дээрээс нийтэд зарлажээ. Ингэж тэд шинэ төв талбайг байгуулсан бөгөөд тэр нь хуучнаар Д.Сүхбаатарын, одоогийнхоор Чингис хааны талбай юм. Ийнхүү Богдын өргөн чөлөө ач холбогдлоо алдаж, хотын төв талбайн байршил ч засаглалаа дагаад өөрчлөгдөв. Шинэ төв талбайг байгуулахаас өмнө тус газарт буюу гол чөлөөнд Түшээт хан, Манж амбаны хорооныхон хогоо асгадаг байсан бөгөөд 1921 оны хоёрдугаар сард Барон Унгерн Нийслэл хүрээнийхний олон жилийн хур хогийг цэвэрлүүлж, амьсгалахад илүү дээр болгосон тухай бид сэтгүүлээрээ мэдээлж байсан. 1927 онд унгерийн иргэн Иосеф Гелетагийн зураг төслөөр баригдсан анхны үндэсний театр “Бөмбөгөр ногоон” буюу Ардын цэнгэлдэх

хүрээлэн хотын шинэ төвийг хуучин төвөөс зааглаж сүндэрлэн босчээ. Ардын засгийн газрын захиалгаар бүтээгдсэн, Орос, Хятадын нөлөөллөөс бүрэн чөлөөлөгдөж өөрийн гэсэн өнгө төрхтэй болсон улс орноо магтан дуулсан агуулга бүхий монгол жүжгүүдийг тус театрт тавьж, үзэл суртлаа түгээж байв. Үндэсний

театрт УИХ ч хуралдаж, ерөөс улс төрийн олон чухал ажлын эхлэл энд тавигдсан байдаг. Аливаа хотын төв талбай дурсгалт хөшөөтэй байдаг. Тэгвэл 1930 онд жанжин Д.Сүхбаатарт зориулж төв хэсгийн хамгийн анхны хөшөөг Эрхүүгийн алдарт зураач К.И.Померанцевийн зураг төслөөр “Бөмбөгөр ногоон” театрын хашаанд босгожээ. Хожим нь энэ суварга хэлбэртэй хөшөөний загвараар монголын зарим аймагт цөөнгүй хөшөө баригдсан нь өдгөө ч бий. Тухайн үед манай төр захиргааны байгууллагууд одоогийн МУБИС-ийн А байранд байрлаж байв. 1931 онд Ардын хувьсгалын 10 жилийн ойг тохиолдуулан Засгийн газрын ордон, Намын төв хороо уг байранд зэрэгцэн орж үйл ажиллагаа явуулах болов. Харин дэлхийн II дайны дараах Энх цагийн бүтээн

байгуулалтын үр дүнд төв талбайг тойрсон ерөнхий дүр зураг гарсан байна. Төрийн ордон, Төв номын сан, УДЭТ, Хөрөнгийн бирж буюу тухайн үеийн Элдэв-Очирын нэрэмжит хүүхдийн кино театр, Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар байрлаж буй барилга буюу “Алтай” зочид буудал, Үйлдвэрчний эвлэлийн төв зөвлөлийн барилга, МУИС, ГХЯ зэрэг 20 гаруй объектийг олзны япон цэргүүдээр бариулсан байна. Мөн энэ үед буюу 1946 онд төв талбайн дунд Д.Сүхбаатарын хөшөөг босгож, төв талбайг Д.Сүхбаатарын нэрэмжит болгожээ. Д.Сүхбаатарын морьтой хөшөө нь монгол урчуудын хийсэн орчин цагийн анхны томоохон хөшөөнүүдийн нэг юм. Учир нь, уг бүтээлийн зураг төсөл Х.Чойбалсангийн захиалгаар, тухайн үед хэлмэгдэж шоронд сууж байгаад гарч ирсэн лам С.Чоймболын мутраар бүтээгджээ. 1946 онд Сүхбаатарын хөшөөний нээлтийн үеэр Ардын их хурлын тэргүүлэгчдийн дарга Г.Бумцэнд төв талбайг Сүхбаатарын нэрэмжит талбай болгож буйг олон нийтэд зарлажээ. Харин 1947 онд одоогийн Төрийн ордны барилгын суурийг олзны япон цэргүүд тавьж, монгол барилгачид барьж дуусгажээ. Төрийн ордонг 1951 онд ашиглалтанд оруулсан бөгөөд барилгын зураг, баримал, чимэглэлийг уран барималч С.Чоймбол гүйцэтгэж, хожим нь Төрийн шагнал хүртжээ. 1954 онд Төрийн ордны цогцолборын нэг хэсэг – бунхант индэр баригдсан байна. Энэ бунханд жанжин Д.Сүхбаатар, маршал Х.Чойбалсан нарын занданшуулсан шарилыг байрлуулсан бөгөөд хөдөлмөрчид, зочид төлөөлөгчид амралт, баяр ёслолын үеэр бунхан руу орж хүндэтгэл үзүүлдэг байжээ. Бунханд байх © Улаанбаатар хотын музей

Сүхбаатарын шарилыг жинхэнэ Сүхбаатар мөн эсэх талаар эргэлзээ, цуу яриа хотын иргэдийн дунд нэлээд байсан. Мөн Москвагийн Улаан талбайгаар зочилсон хүмүүсийн яриагаар бол Лениний бунхантай загвараараа төсөөтэй ч өнгө нь өөр байсан бололтой. Төв талбай руу орох үүдэн хэсэгт Дуурийн театр, Элдэв-Очирын хүүхдийн кино театр гэх соёл урлагийн байгууллагуудаа төвхнүүлсэн нь тухайн үеийн эрх баригчдын бүтээлч хандлагыг харуулдаг болов уу. Гадаадын иргэд соёл урлагаар нь дамжуулан Монголтой танилцаж, хойморт суугаа Төрийн ордонтой “золгох” ёс заншлыг тэд ийн бүрдүүлжээ. Харин нийслэлийн төв хэсэг хэмээгдэх одоогийн Бага тойруу, Их тойруугийн дүр зураг 1954 оны ерөнхий төлөвлөгөөгөөр хийгдсэн байна. Эдгээрийн бүтэц, зохион байгуулалтад хуучин Нийслэл хүрээний хэлбэрийг ашигласан байдаг. 1959 онд Бага тойруу, Их тойрууг ид бүтээн байгуулж байх үед хуучны заншлаар Төрийн ордны өмнөх хэсэгт цэцэрлэгт хүрээлэн, мөн стадионыг барьжээ. Нийслэлчүүд Богдын шар ордноос урагш сунасан өргөн чөлөөн дээр Даншиг наадмаа хийдэг байсан бол социализмын үеэс эхлэн төв талбайгаас сунасан парк дахь стадионд эрийн гурван наадмаа хийж баясан цэнгэх болсон байна.

ОРЧИН ҮЕИЙН НИЙСЛЭЛИЙН ТӨВ 2002 онд Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх V ерөнхий төлөвлөгөөг батлан гаргасан нь анх удаа хотынхоо ерөнхий төлөвлөгөөг оросуудын тусламжгүй өөрсдөө боловсруулсан явдал байлаа. 2004 оноос эхлэлтэй газрын хувьчлалаас болж социализмын үед хэрэгжсэн Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх I-IV ерөнхий төлөвлөгөөний үеийн хотын төв хэсгийн төлөвлөлтийн үзэл санаа алдагдаж, шинэ байшин барилгуудыг хуучин объектуудын хажуу

зайнд “чихэж” барьжээ. Аливаа нийслэлийн downtown буюу бизнесийн төв хэсэг хуучин төвөөсөө зайдуу баригдаж, тэр хавийн орчноо хөгжүүлдэг бол манайхан талбайгаасаа гадагш гарч чадаагүй юм. Гэвч нэгэнт ингээд баригдчихсан архитектурыг бид одоо өөрчилж чадахгүй учир нийслэлчүүд маань эсрэг тэсрэг контрастаас сэтгэлийн таашаал авдаг болсон биз ээ. Нийслэл хүрээ, социализмын үед баригдсан объектуудын хажууханд шилэн цамхаг сүндэрлэх нь эстетикийн хувьд таарамжгүй ч сонин содон харагддаг.

Тэгвэл 1987 онд эстетикийн хувьд хамгийн тохиромжтой баригдсан барилга бол Соёлын төв өргөө юм. Гаднах үзэмжийг нь Дуурийн театртай хоршуулахын тулд баганатай барьж, цагаан буюу завсрын өнгөөр будсан байдаг. Орчин үеийн нийслэлийн төв хэсгийн түүх Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 840, Их Монгол улсын тулгар төр байгуулагдсаны 800 жилийн ойн хүрээнд “Төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө”-г байгуулах шийдвэр гарсантай холбоотой. 2005 онд уг өргөөг төрийн ордны урд талд залган байрлуулж, хуучин бунхант индрийг буулган Д.Сүхбаатар, Х.Чойбалсан нарын шарилыг Алтан-Өлгийд шилжүүлэн нутаглуулсан байна. “Их эзэн Чингис хааны хөшөө цогцолбор”-ын төв хэсэгт Их эзэн Чингис хааны, баруун хэсэгт Өгөөдэй хааны, зүүн хэсэгт Хубилай хааны хөшөөг тус тус байрлуулж, Монголын их хаадыг төлөөлсөн цогцолбор хөшөө болгон бүтээжээ. Хөшөө баримлын эх загварыг МУУГЗ Л.Болд зохиож, МУЭХ-ны уран бүтээлчдийн хамт урласан юм. Ингэж төв талбай дээр Чингис хааны ч, жанжин Д.Сүхбаатарын ч хөшөөг нэгэн дор байрлуулсанд олон хүн эгдүүцсэн билээ. Саяхан Сүхбаатарын хөшөөг буриадын уран бүтээлч Даши Намдаковын урласан хөшөөгөөр солино гэх яриа явагдаад өнгөрсөн. Энэ яриа намжсаныг бодоход хэрэгжихгүй болсон юм болов уу даа. Харин ердөө ч намжихгүй байгаа яриа бол төв талбайн нэр билээ. 2013 оны долдугаар сарын

15-нд НИТХ-ын хуралдаанаар Сүхбаатарын талбайн нэрийг Чингис хааны талбай болгон өөрчилсөн. Өнгөрсөн хугацаанд МАН-ынхан төв талбайн хуучин нэрийг сэргээх гэж хөөцөлдсөн ч бүтээгүй билээ. Тиймээс жанжин Сүхбаатарын үр удмынхан гомдол гаргаж, шүүхэд хандсан юм. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрээр Сүхбаатарын талбайн нэрийг Чингисийн талбай гэж солих нь буруу болохыг тогтоосон бол давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр сүүлд өгсөн нэрийн талд гарсан байна. Ийнхүү нийслэлчүүд маань төв талбайгаа хэний нэрээр нэрлэхээ өөрсдөө шийдэж чадаагүй тул шүүхийн эцсийн шийдвэрийг хүлээх л үлдлээ. Бодь цамхаг, Сэнтрал Тауэр, Блью Скай зэрэг бизнесийн, мөн хотын захиргааны шинэ оффис Хангарьд баригдаж, өнөөгийн төв хэсгийн дүр төрх бүрдсэн юм. Ингэж олон төрлийн байгууллага нэг дор байршихын давуу тал бол хамтын ажиллагааны нягтаршил байдаг. Дэлхийн том хотуудад элбэг тохиолддог “өнчин” барилгын ганцаардал манай нийслэлийн төвд лав тохиохгүй байх. Гэвч хотын төлөвлөлт гэх зүйл алдагдаж, төв хэсэг маань дэндүү шахуу болсон нь илт. Ямартаа ч дээрх бүтээн байгуулалтыг дүгнэхэд, манай томоохон объектуудын үндэс суурь нийслэлийн төв хэсгээс л үүтгэлтэй ажгуу. Улаанбаатар хотын музейтэй хамтран бэлтгэв.

61 М.Цэмбэлдорж - “Өндөр сүм” © Уран зургийн галерей

ХОТЫН ТҮҮХ УРАН ЗУРГИЙН ДЭЛГЭЦНЭЭ Нью-Йорк, Сан Франциско, Лос Анжелос зэрэг дэлхийн том хотуудын downtown буюу төв хэсэг олон уран бүтээлчдэд шинэ сэдэл өгч, онгодыг нь дуудсан байдаг. Тэдний уран бүтээлүүд дэлхийн олон орны жуулчдыг урин дууддаг нь аялал жуулчлалын ямар ч зар сурталчилгаанаас илүү үр дүнтэй байдаг байна. Тэгвэл улаанбаатарчуудын хувьд ч бахархах зүйл олон бий...

921 оны Ардын хувьсгалаас хойш манай соёл урлаг шинэ шатанд гарч, хөгжиж эхлэв. 1940-өөд оноос зөвлөлтийн мэргэжилтэн, зураач нар Монголд ирж, уран бүтээл туурвин, манай зураач урчуудыг сурган, мэргэжлийн уран бүтээлчдийг бэлтгэж эхэлжээ. Тухайлбал, зөвлөлтийн мэргэжилтэн Н.Бельский, И.К.Померанцев, Н.Шепетильников, А.П.Строгонов нарын уран бүтээлчид Зураг урлалын газар, Ардын цэнгэлдэх хүрээлэн /”Бөмбөгөр ногоон” театр. О.Д/ зэрэг газарт ажиллаж, зураачдыг сургаж байв. Зураач Н.Шепетильников, А.П.Строгонов нар Монголд ажиллаж байхдаа тухайн цагийн Улаанбаатар хотын талаар нэлээд этюд, судалбар зураг хийсэн нь өдгөө Уран зургийн галерейн сан хөмрөгт хадгалагдаж байна. Н.Шепетильников 1945 оны үеийн Гандан хийд, Зүүн хүрээ, Дамбадаржаа, Дашчойнхор хийд зэрэг голдуу хүрээ хийд, сүм дуганыг дүрсэлсэн усан будгийн цөөнгүй судалбар хийжээ. Эдгээр бүтээлд өдгөө нэгэнт үгүй болсон сүм хийдүүд, хүрээний хуучин гудамж, хашаа хорооны байр байдлыг дүрслэн үлдээснээрээ судалгааны ач холбогдолтой болжээ.

62 А.П.Строгонов “Сүхбаатарын талбай” 1962 он, 50х70 см, тосон будаг, картон. Монголын Уран зургийн галерей

П.Балдандорж “Хотын гудамж” 1945 он, 70х100 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

Зураач А.П.Строгонов Н.Шепетильниковоос арай хожуу буюу 1960-аад оны эхээр Улаанбаатарт ирж, томоохон хэмжээний тосон будгийн судалбар зургууд хийж байжээ. Тухайлбал, Улаанбаатар хотыг одоогийн “Зурагт” буюу МҮОНТ-ийн барилгын орчмоос нар шингэхийн үед харж зурсан бөгөөд Сүхбаатарын талбай, жанжны хөшөө, Гадаад явдлын яамны ойр орчмыг дүрсэлсэн ажлууд нь түүхэн цаг үеийг илтгэнэ. Өнөөдөр битүү гэр хороолол, барилга болсон газар тэр үед нов ногоон зэлүүд тал байсан бол Жанжны талбайг улаан шороогоор цардсан байсныг харж болно. Зураг урлалын газрын анхны долоогийн нэг, МУУГЗ, зураач Пунцагнямын Балдандорж 1942 онд 15 настайдаа дагалдан зураачаар анх ажилд орж байв. Энэхүү судалбар зургийг тэрбээр өнөөгийн Төрийн ордны баруун хойд уулзвараас Гандан хийдийн зүг харж зурсан бөгөөд тухайн үед Дотоод яамны эмнэлэг байсан хоёр давхар цагаан байшин, хойд талд байх дааман хаалгатай шургааган хашаа бүхий гэр хороолол, цаашлаад Хятадын өргөн чөлөө гэгддэг гудамжийг дүрсэлжээ. Тухайн үеийн нийслэлийн төв гудамж ямархуу байсныг эндээс харж болох бөгөөд шалбааг тогтсон шавар шавхайтай замаар хөлсний хятад морин тэрэгчин, дугуй унасан хүн явж буй нь тэр л цаг үеийн түүхийг илтгэнэ. Зургийн доод талд зураач “Балдандорж 35 он” хэмээн гарын үсэг, зурсан оныг тэмдэглэн үлдээсэн байдаг. /“35 он” гэсний учрыг олноо өргөгдсөний 35 дугаар он буюу 1945 он гэж ойлговол зохилтой…О.Д/ © Уран зургийн галерей

Монголын урчуудын эвлэлийг үндэслэгч ууган гишүүдийн нэг, Төрийн шагналт, Ардын зураач Очирын Цэвэгжав 1942 онд Зураг урлалын газарт зураачаар ажиллаж байхдаа энэхүү тосон будгийн судалбар зургийг бүтээжээ. “Ардын цэнгэлдэх хүрээлэн” буюу “Бөмбөгөр ногоон” театр нь тухайн үед нийслэлчүүдийн соёл урлагийн тоглолт, ший жүжиг үзэж, наадан цэнгэдэг ганц газар /Одоогийн ХИД-1-ийн орчимд байсан Хятад Ший-Янзыг оруулахгүйгээр. О.Д/ нь байсан гэдэг. Хожим нь харамсалтайгаар гал түймэрт өртөж үгүй болсон энэ театрын ойролцоо өнөөгийн Засгийн газрын ордонг барьж байгуулжээ. Театрын барилгын дулаалгыг эсгийгээр хийсэн байсан нь ч түймэр гарахад нөлөөлсөн гэх бөгөөд “Цогт тайж” кинонд хэрэглэж байсан баатруудын хуяг дуулга, жүжигчдийн өмсгөл, хувцас, тайзны хэрэглэл сэлт цөм шатаж үгүй болсон байна.

Монгол улсын Төрийн шагналт, Ардын зураач Гэлэгийн Одон энэхүү бүтээлээ 1961 онд туурвижээ. “Дөрвөн үе” нь хэдийгээр судалбар бус зохиомжит зураг боловч Гадаад хэргийн яам, ДБЭТ болон Сүх жанжны хөшөөний наана, нийслэлийн төв талбай дээр алхаж яваа эмэг эх, өвөө, аав, ээж, ач, зээ нар гээд нэгэн гэр бүлийн дөрвөн үеийг дүрсэлжээ. Талбайн хажууд зогсох Оросын “Чайка”, “М-21” суудлын тэрэг, ДБЭТ-ын үүдэнд өлгөсөн жанжин Д.Сүхбаатарын хөрөг бүхий зурагт хуудас зэрэг нь мөн л тухайн цаг үе, түүхийг өгүүлнэ. Г.Одон “Дөрвөн үе” 1961 он, 115х205 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

64 Б.Чогсом “Баярын чимэглэл” 1961 он, 102х130 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

Монгол улсын Ардын зураач Бадамжавын Чогсомын 1961 онд бүтээсэн уг бүтээлд хуучнаар “Өндөр хоршоо” гэгдэх их дэлгүүр /Өдгөө Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх урлагийн музей байрладаг. О.Д/, “Туул” рестораны ойр орчмыг дүрсэлжээ. Арван нэгдүгээр сарын 7-ны Октябрын баярт зориулан өнгө өнгийн тууз, чимэглэл, өнгөт гэрэл, туг дарцгаар байшин барилгуудыг чимэглэж, хүмүүс гоё ганган хувцсаа өмсөн, дэлгүүр хоршоо хөл хөдөлгөөнөөр дүүрч, замаар аанай л оросын “Чайка”, “М-21” суудлын тэрэг суналзан давхих агаад их ойн баяртаа бэлдэж буй хотын байдлыг зурсан нь нийслэлийн өнгөрсөн түүхийг үгүүлнэм. Байшингийн дээрх “Ариун цэврийг сахихтун…” гэсэн лоозон бол тэр цагт нийтийг хамран ид өрнөж асан Соёлын довтолгооны гол уриа байжээ. Замын хажуугаар алхах хүмүүсийн дээл хувцас, алхаа гишгээ ч аргагүй л тэр цагийнх… Улаан пальтотой жаахан охиныг гараасаа хөтөлсөн цэнхэр дээлтэй бүсгүй тухайн үед урд хөршөөс орж ирдэг байсан намхан хөлтэй хүүхдийн тэрэг түрэн алхах бол хажууд нь бор шляп духдуулан, каракул захтай драпан пальто өмссөн хар хүн бор цаасанд боосон юм сугавчлан явна. Авууштай нь тэр үед дэлгүүр хоршоо дан цаасан уут, бор цаасанд бараа бүтээгдэхүүнээ савлан худалддаг байсан тул өнөөдрийнх шиг гялгар уут зэрэг хог хаягдал хаа сайгүй хөглөрдөггүй байлаа.

Монгол улсын Ардын зураач Балбарын Гомбосүрэн энэхүү судалбар бүтээлээ 65 жилийн тэртээ бүтээжээ. Уг зурагт одоогийн Энхтайваны өргөн чөлөө, Сүхбаатарын талбайн урдах төв зам, Улсын Багшийн их сургууль, Гадаад хэргийн яам зэргийг дүрсэлжээ. Намрын эхний цас орсон нэгэн өглөө шарласан навч бүхий бут сөөг, модтой цэцэрлэгийн сараалжин хашааны өмнөх засмал замаар “Төв замын түрэмгий улаан” гэгддэг нийтийн тээврийн автобус, “Чайка” суудлын тэрэг сэлүүхэн зорчиж, замын хоёр талаар явган зорчигчид холхих аж.

МУУГЗ, зураач Очирын Мягмар энэхүү бүтээлдээ бүтээн байгуулалт өрнөсөн их хотын өвлийн нэгэн өглөөний байдлыг өндөрлөг газраас харж зуржээ. Шинэхэн баригдаж буй үйлдвэрт өргөгч цамхаг ажиллаж, өндөр хүчдэлийн шугамын доогуур хуучин гэр хороолол үзэгдэх агаад цаад замаар нь автобус машин цувж, шинээр ашиглалтанд орсон орон сууц, сургууль, цэцэрлэгүүд харагдах бол тэртээ алсад цахилгаан станцын өндөр яндангаас утаа суунаглах ажээ. О.Мягмар “Их хотын бараа” 1976 он, 110х160 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

Зураач Т.Ганбат дээрх бүтээлийг 1989 онд бүтээжээ. Үл мэдэг “импрессионизм” үнэртсэн өнгө будаг, гэрэл сүүдрийн өвөрмөц шийдлээр борооны дараах шөнийн хот, талбайд буусан Соёлын төвийн шинэхэн “асар” гайхамшигтай өнгө гэрэл цацруулан сүндэрлэнэ. ЗХУ-аас барьж бэлэглэсэн энэхүү “асар”-т өдгөө манай урлаг соёлын бүхий л арга хэмжээ, тоглолт, үзэсгэлэн зохион байгуулагдах болж, ёстой л “Ардын цэнгэлдэх хүрээлэн” болжээ. Энэхүү цахим хуудсыг та бүхний хүртээл болгож буй Монголын Уран зургийн галерей 1989 оноос хойш уг “асар”-т байрлан, үзэгч олондоо дүрслэх урлагийн гайхамшгийг мэдрүүлсээр байна.

Т.Ганбат “Хотын төв” 1989 он, 110х150 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

МУУГЗ, Төрийн шагналт зураач Мятавын Цэмбэлдорж энэхүү тосон будгийн судалбарыг 1980-аад оны үед зурсан бөгөөд ЗХУ-ын буцалтгүй тусламжаар барьсан “Бэлгийн хороолол” хэмээх шинэхэн хорооллыг алсаас харсан байдлаар дүрсэлжээ. Гантиг мэт цайран харагдах хорооллын зүүнтээ Гандан хийд, Монгол телевизийн цамхаг, хойгуур нь Чингэлтэй хайрхан хөхрөн униартана.

Зураач Лхагваагийн Бумандорж сүүлийн жилүүдэд их хотын тухай, тэр дундаа нийслэлийн гэр хорооллын тухай дорвитой бүтээлүүд туурвих болсны нэг нь энэхүү “Дэнжийн мянга” юм. Хэдэн мянганы тэртээгээс эсгий гэртээ амьдран суусаар ирсэн бидний хувьд өнөөдөр “шүдний өвчин” болоод буй гэр хорооллыг /Агаарын болон хөрсний бохирдол гэх мэт. О.Д/ зураач зохиомж, дүрслэл, өнгө, гэрэл сүүдрийн хувьд шинэлэг арга барилаар туурвисан нь өвөрмөц болжээ. Ийнхүү манай үе үеийн зураач, уран бүтээлчид төрөлх нийслэл Улаанбаатарынхаа түүх, хөгжил цэцэглэлтийг дүрслэх урлагийн хэлээр түүхэнд мөнхлөн үлдээсээр байна. Нийтлэлийг: Урлаг судлаач О.Доржготов © Уран зургийн галерей

Л.Бумандорж “Дэнжийн мянга” 2002 он, 84х200 см, тосон будаг, зотон. Монголын Уран зургийн галерей

ХҮННҮГИЙН ХААНЫ СҮЛД ТЭМДЭГ

онголын язгуур урлаг ямархан түвшинд яваа бол? Олон зууны туршид өөрчлөгдөн шинэчлэгдсээр ирсэн ч эх гарал нь судлагдалгүй холын холд үлдчихсэн мэт. Хүрлийн үеийн олдворуудыг л аваад үзье л дээ. Энэ үеийн олдворууд бидний сэтгэлд их ойр буудаг ч яг юу нь тийнхүү сэтгэлийг татаад буйг бид мэддэггүй. Энэ бүхний утга учрыг бид одооноос л зөв тайлж, тэдгээр дурсгалаар дамжуулан өөрсдийгөө ч таньж мэдэх нэгээхэн боломж нээгдэж байх шиг. Хүн энэ дэлхий дээр өөрийгөө олох гэж, таньж мэдэх л гэж мэндэлсэн юм бол энэхүү зорилгоо биелүүлэхэд нь дөхөм болох нэгэн сонирхолтой судалгааны ажлыг танилцуулъя. Судалгааг зураач, судлаач Б.Хишигсүрэн зургаан жилийн өмнөөс эхлүүлжээ. 2011 онд

“Улаанбаатар” их сургуулийн багш, археологич, доктор профессор Д.Эрдэнэбаатар тэргүүтэй археологичид Архангай аймгийн Өндөр-Улаан сумын нутаг дэвсгэрт малтлага хийж, Хүннүгийн хаадын булшийг нээхэд тэрбээр баримтжуулах тасагт нь ажилласан байна. Арван жилийн турш ухаж малтсан энэ булшнаас гарсан олдворууд дэлхий даяар ихээхэн шуугиан дэгдээж байгаа. Ховор нандин олдвор гэдэг үүднээс эрдэмтэд тус тусдаа өөрийн судалгааг хийж байгаа бол Хишигсүрэн язгуур урлаг, угсаатан зүйн талаас нь судлан шинжиж эхэлжээ. Түүнтэй ярилцаад бид энэ судалгааны ажлын хамгийн сонирхол татам баримтуудыг цувралаар гаргахаар боллоо. Цувралаа “Ганц эвэрт араатан” буюу “Цасны ирвэс”, “Нар” бэлгэдлийн олдвороос эхлүүлье.

“Цасны ирвэс” буюу “Нар” Нэн эртний хүмүүсийн амьдрал, ертөнцийг үзэх үзэл, зан үйлтэй холбоотой мэдээ баримтууд тухайн бүтээл, олдворуудын үеийг тодорхойлж, ингэснээр бид өвөг дээдсийнхээ амьдралын философийг таньж мэддэг билээ. Тэгвэл эл нийтлэлийн “гол дүр” болсон “Цасны ирвэс” буюу “Нар” нэртэй олдвор нь 2100 жилийн тэртээ хийгдсэн бүтээл юм. Зөвхөн энэ олдвор л гэхэд нүүдэлчдийн амьдралын агуу философи, үзэл санааг илэрхийлж буй гэнэ. Тухайн үед материалд тулгуурласан бүтээлүүдэд өндөр үнэ цэн өгч, маш нарийн ур хийцтэйгээр туурвиж байсан явдал нь түүний сонирхлыг татжээ. Тэдгээр бүтээл материалын хувьд маш их хүч хөдөлмөр, ур ухаанаар бүтсэн байдаг. Тухайн үеийн урчууд нь бүтээл нэг бүртээ өвөг дээдсээсээ үе дамжин ирсэн асар гүн мэдлэг, утга бэлгэдлийг шингээж, олон сар, жилийг зориулан байж урладаг байв. Уг судалгааны ажилд дүгнэлт хийх нь одоохондоо эртдэх ч сонирхол татсан бүтээлүүд нь Хишигсүрэнд олон сэжүүр өгсөн гэнэ. Тухайлбал, буддын шашинд өнөө ч бидний хэрэглэж буй дүрслэлүүд түүний судлаж буй Хүннүгийн үеийн уран бүтээлүүд дээр гарч байна. Иймд тэрбээр нэлээд ул суурьтай, гүн гүнзгий судалгаа хийхээр зорьжээ. Түүний судалгаатай танилцсанаар “Нэгэн үе бараг л гар урлалд харьяалагдаж байсан “Монгол зургийн төрөл”-өө бид ЮНЕСКО-гийн соёлын өвд бүртгүүлэх боломжтой юм байна шүү дээ” гэх бодол надад төрөв. Эрт дээр үеийн омгийн иргэншилд нэгэн сонирхолтой онол байсныг нэрт эрдэмтэн Зигмунд Фройд онцолжээ. Тэр нь юу вэ гэвэл, аливаа зүйлийг амьдчилан үзэхүй /анимизм/ юм. Бүх юманд амьд ухагдахуун байдаг гэх тэр үзэлд өдгөө нийцэж буй зүйл бол бөөгийн шашны

үг хэллэг, зан үйл билээ. Тухайлбал, нүүдлийн соёл иргэншилд онцгойлон үздэг тэнгэр уншиж, газрыг тахих өвөрмөц зан үйлтэй энэ нь нягт уялдаатай юм. Түүнчлэн алдарт эрдэмтэн Левий Штраусын “Бүтцийн антропологи” номд гарсан онол оюуны бас нэг томоохон тэсрэлт болж байжээ. Тэрбээр хүн анх яаж амьдарч байсан тухай, мөн яагаад өнөөдөр ийм хэмжээнд очсоныг тайлбарлаж чадсан билээ. Тухайлбал, яагаад манай монголчууд ийм цөөхүүлээ байж олон мянган жилийн туршид мөхөхгүйгээр амьдарч ирсэн байж таарах вэ? Учир нь, эртний омог бүр сүлд тэмдэгтэй байсан бөгөөд адилхан сүлдтэй хүмүүс хоорондоо гэрлэдэггүй байсан гэнэ. Ингэж цус ойртох эрсдэлээс сэргийлж байжээ. Та эрдэмтэн Х.Пэрлээгийн “Монгол түмний гарал үүслийг тамгаар эрж хайсан нь” нэртэй судалгааны ажлаас дээрх асуултанд бүрэн дүүрэн хариулт авч болно. Тэгэхээр “Цасны ирвэс” буюу “Нар” олдвор нь хүннүгийн хааны сүлд тэмдэг байсан болж таарлаа. Уг сүлд тэмдэг дээр дүрслэгдсэн амьтныг судлаач Хишигсүрэн “цасны ирвэс” гэж үзжээ. “Хүрлийн үед цасны ирвэсийг яагаад бэлгэ тэмдэг болгож байв” гэх мэт асуултуудын араас мөшгисөөр явтал “нутаг орны эзэд” гэх ойлголт гарч ирсэн байна. Цасны ирвэс Алтай, Хангайн нутгаар голчлон амьдарч, энэ газрынхаа эзэн хаан нь байсан аж. Тухайн үед хүн аливаа газар нутгийг эзэмшихийг хүсвэл тэндхийн хамгийн хүчирхэг амьтны амин сүнстэй холбогдож, сүлдээ болгох нь гарцаагүй явдал байсан байна. Монголчууд тал хөндийд чоныг дээдэлдэг. Мөн буга, аргаль, янгирыг шүтээнээ болгосон омгууд ч байв. Энэ бүхэнтэй холбоотой амьдчилах үзэл, сүлд тахилга бидний дунд одоо ч байсаар.

“Цасны ирвэс” буюу “Нар” сүлд тэмдгийг яг ямар омог аймаг шүтдэг байсан бэ? Эргүнэ хунгийн домогт, одоогоос 2000 жилийн тэртээ Монгол хэмээн нэрийдэж асан нэгүс, хиад аймгууд дайн тулаанд ялагдан, ганц нарийн жимээр л явж хүрч болох эргэн тойрон хадан хавцал бүхий газар нутагт зугтан очиж, тэндээ олон жил аж төрж, удам угсаа, үр хойч нь өсч үржсэн тухай гардаг. Чингээд олон жил өнгөрөхөд мөнөөх хөндийдөө багтан амьдрахад бэрх болсон учир өөр газар нутаг руу нүүх хэрэгтэй болжээ. Тэд давчуу хавцлаас гарахын тулд төмрийн хүдэртэй хэсгийг хөөргөдөн хайлуулж, уулыг нүхлэж гарсан домогтой. Төмөр ингэж үүссэн гэдэг.

Хятад улсын Төвийн үндэстний их сургуулийн багш, профессор Жин Ган монголын бүх омог, аймгууд өөрийн гэсэн сүлд тэмдэгтэй байсан хэмээн нотолжээ. Тэрбээр судалгааныхаа үндсэн дээр “Ганц эвэрт ирвэс нь “хиан” юм” хэмээх маш сонирхолтой гаргалгааг дэвшүүлсэн. Бидний мэдэх “Монголын нууц товчоон”-д Чингис хааны овгийг Хиад Боржигон хэмээн тэмдэглэсэн байдаг. Хиад гэдэг нь хиан овгийн хүмүүсийг олон тоон дээр нэрлэсэн үг хэмээн тайлбарласан. Энэ нь Алтай, Хангайн уулсын нутагт одоо ч “Уулын эзэн” хэмээн алдаршсан цасны ирвэс юм.

Сүлд тэмдэгтэй холбоотой шинжлэх ухааны тайлбарууд Цасны ирвэс бол домгийн амьтан биш. Хүн тайлбар өгч чадахгүй байгаа зүйлээ л домогтой холбочихдог аж. Тэгвэл амьд, бодит амьтныг яагаад ганц эвэртэйгээр дүрсэлсэн байна вэ? Үлгэр, домгийн амьтад л ганц эвэртэй байдаг биш үү? Үүний тайлбарыг цор ганц гэсэн бэлгэдэлтэй холбож болох аж. “Эртний монголчуудын математик” хэмээх ном бий. Монголчууд тоог их өвөрмөц маягаар илэрхийлдэг байсан тухай уг номд бичжээ. Тухайлбал, дөрвийн тоог далай гэж нэрлэдэг байж. Учир нь, ертөнц дээр дөрвөн далай л бий. Харин нэг гэж хэлэхийн оронд нар, сар гэнэ. Үүнтэй холбож ойлговол, цасны ирвэсийн толгой дээр ганц эвэр дүрсэлсэн нь ертөнцийг

захирагч ганцхан хүн бий гэдгийн илэрхийлэл аж. Монголчууд эрт үеэс нарыг 100 өөр нэрээр нэрлэж иржээ. Харин сарыг 50 нэрээр. Тухайлбал, О.Намнандоржийн “Од гарагсын нэрс” номд нарыг илэрхийлсэн 100 нэр бүртгэгдсэн байдаг. Эдгээрийн дотор “Долоон морьт” хэмээх нэр ч тааралдана. Нарыг тоогоор илэрхийлэх юм бол галын чанартайгаар нь долоо гэж нэрлээд байдаг. Тэгвэл “ганц эвэрт ирвэс” сүлд тэмдэг дээр долоон нумарсан тууз дүрслэгдсэн нь бий. Туузтай нийлсэн цэцэгсийн дэлбээ нь зургаа, гол цэгтэйгээ нийлээд мөн л долоо болдог аж. Араатан амьтныг тойрогт оруулснаар уг

дугуй дүрс нь амьтай юм гэдгийг илэрхийлэхээс гадна нартай холбон дүрсэлсэн байна. Наран дээр маш их толбо үүсдэг. Тиймээс ч энэ ирвэсэн дээр улаан, ногоон толбо бүхий шигтгээнүүд байгаа юм. Нарны идэвхжилтэй, идэвхжилгүй үе гэж бий. Арван нэгэн жил тутамд нарны идэвхжилтэй үе тохионо. Тэгвэл физик үзэгдлийн хувьд ч нарны идэвхжилтэй үед асар их дэлбэрэлт үүссэнээр толбо гарч байдаг тухай тайлбарласан байдаг. Ингэснээр сансар огторгуйд асар их хүч хуримтлагдаж, наран дээр соронзон орны шуурга гэх үзэгдэл үүсдэг аж. Уг соронзон орныг илэрхийлэх гэж сүлд тэмдэг дээр долгиолсон туузан хээг сийлсэн байна. Энэ нь улаан, ногоон хоёр шигтгээтэй бөгөөд нэг нь гурвалжин, нөгөө нь дугуй дүрстэй цэцгэн хээнээс үүссэн байна. Улаан, ногоон шигтгээ нь халуун, хүйтэн цэнэгийг илэрхийлнэ. Мэдээж соронзон орны шуурга нь халуун, хүйтэн цэнэгийн нийлбэр л гэсэн үг шүү дээ. Энэ бүтээлийн туузан дээрх цэцэгсийг сайн харахад өдгөө “Амьдралын цэцэг” гэгддэг геометрийн дүрс гарч

ирдэг. Дорны гүн ухаанд уг дүрсийн бэлгэдлийг урт нас, удаан жаргалын илэрхийлэл хэмээн үзэж, эдэлж хэрэглэх эд зүйлдээ эрхэмлэн дүрсэлдэг байжээ. “Амьдралын цэцгээс” “амьдралын жимс” хэмээх бүх амьд юмны эх сурвалж болдог дүрс бүтсэн байдаг. Энэ нь 13 мэдээллийн системийг дотроо агуулдаг бөгөөд тус бүртээ бодит ертөнцийн тухай тайлбарладаг аж. Тиймээс энэ систем нь хүний биеэс эхлээд сансар огторгуйд ч нэвтрэх хүчийг өгөх шидтэй. Тухайлбал, эхний системд аливаа молекулын бүтцийг, эсвэл амьд зүйлийн эсийн бүтцийг үүсгэх боломжтой байдаг. Бид дараагийн дугаартаа сарыг илэрхийлэх “ганц эвэрт гөрөөс” сүлд тэмдгийн тухай Б.Хишигсүрэнгийн судалгааны ажлыг танилцуулах болно. Угсаа гарвал, өвөг дээдсийнхээ тухай мэдээллийг хойч үедээ хүргэх зорилго бүхий уг судалгааны ажилтай та манай сэтгүүлээр дамжуулан танилцаарай. Нийтлэлийг: З.Ариунболор

СЭХЭЭТНҮҮД ХОТЫН ТӨВИЙНХӨН буюу

гэж хэн бэ?

аяхан би хотын төвийн нэгэн байрнаас гарч яваад хижээл насны оршин суугч эмэгтэй үүдний жижүүрт шаардлага тавиад зогсож байхтай таарав. Эмэгтэй “Орцоо илүү цэвэр цэмцгэр байлгахад та анхаармаар байна. СӨХ-ны даргадаа хэлээд мөнгө гаргуулаад зарлалын самбарыг сольж, үүдний толийг томсгох хэрэгтэй. Ер нь давхар бүрт цэцэг тарихад ч болохгүй юмгүй. Бид чинь хотын А зэрэглэлийн бүсэд амьдардаг хүмүүс. Өнгөлөг цэмцгэр баймаар байна. Энэ чинь хөдөөний нийтийн байр биш биз дээ?!” хэмээн хэлэх нь сонстов. Тэр эмэгтэйн яриа үүдний жижүүрийг дарамталж шахахдаа бус, үнэхээр л орчин тойрноо цэмцгэр байлгая гэсэн чин сэтгэлийн өнгө аястай. Улаанбаатар хотын хэмжээнд хамгийн анх дөч, тавин мянгатын барилгууд орон сууцны хорооллын зориулалтаар баригдсан байдаг. Эндээс л нийслэлийн унаган иргэд жинхэнэ утгаараа төрөн гарчээ. Тэдний нэгэн үеийн төлөөлөл нь дээрх эмэгтэй болов уу. Биеэ авч яваа байдал, өмссөн зүүснээрээ ч хотын төвийнхөн ялгарч харагддаг гэж ярьдаг. “Хөөрхөн охидыг харъя гэвэл Их дэлгүүрийн урдах фонтан руу яв” гэх хошин хэлц ч бий. Орчин үеийн хип хоп хамтлагуудын хамтран дуулсан Hood дуунаас л үзэхэд өөртөө хамгийн итгэлтэй нөхөд дөч, тавин мянгатынхан байх жишээтэй. Тэд: Юугаараа бусдаас дутах юм, ер нь бүгдийг бид хийнэ Юунд ч үл санаа зовно, ерөнхийдөө үзэл нэг Гарал угсаа минь сэхээтэн Гарцаагүй бид юм дуулгана Үлгэр дуурайллын үрийг бид цацна, үндэс ургуулна хэмээн дуулдаг.

Downtown буюу хотын төв хэсэг, тодруулбал Бага тойруугийн орон сууцнууд 1956 оноос ашиглалтанд оржээ. Хэзээнээсээ л тархан суурьшиж амьдарсаар ирсэн нүүдэлчин удамтай монголчууд нэг дор, бүр давхар байшинд амьдарч эхэлснээр сонирхох, ярих хөөрөх зүйлс нь ч өөрчлөгдсөн гэдэг. Байраараа, орцоороо нийлж нөхөрлөнө, сайн сайхан зүйлсээ хуваалцана. Шинэ содон бүхнээ түгээн дэлгэрүүлэх нь гэр хорооллоос илүү орон сууцанд хялбар хэрэгждэг байв. Чухам иймээс л дөч, тавин мянгатын байрнаас барууны соёл урлаг тархаж, цаашлаад ардчилалд тэмүүлэх залуусын бүлгэм үүссэн юм.

С.Дагвадорж - “Шинэ шугам” © Уран зургийн галерей

ХОТЫН ТӨВИЙН НЭГ ДЭХ ҮЕИЙНХЭН Тухайн үед соёл, шинжлэх ухаан, улс төрийн салбарт ажилладаг эрдэмтэн судлаачид голдуу хотын төвийн байруудад амьдарч байв. Төвийн байруудыг “сэхээтний ”, “ямбатны ягаан” гэх зэргээр цоллох нь ч бий. Хотжилтод хамгийн ихээр нөлөөлсөн хүмүүс бол тэдгээр сэхээтнүүд буюу Герман, Франц, ОХУ-д мэргэжил эзэмшиж ирсэн эрдэмтэд байв. Костьюм пиджак өмсөж, эрвээхий зангиа зүүн, бүрх малгай духдуулан, зарим нэг нь ганган таяг барин алхдаг байсан гэж настайчууд хуучилдаг. Хар малгай Жамбал, Герман Гомбо гэх мэт хочтой, дэгжин сайхнаараа гайхагдсан сэхээтнүүдийн тухай домог шиг яриа одоо ч хөвөрсөөр. Тэд бол хотын төвийн оршин суугчдын хамгийн эхний төлөөлөл юм.

ХОТЫН ТӨВИЙН ХОЁР ДАХЬ ҮЕИЙНХЭН Анхны сэхээтнүүдийн үр хүүхдүүд болох хотын төвийн иргэдийн хоёр дахь үе өнөө цагийн улс төр, нийгэм, урлагийн салбарт манлайлж явна. Гэр бүл, өссөн орчин хүнийг хүмүүжүүлж төлөвшүүлдэг гэдэг. Бага тойруугийн хүүхдүүд голчлон Нэгдүгээр дунд сургууль, Орос-3 болон 23 дугаар дунд сургуульд сурдаг байв. Одоогийн улс төрийн лидерүүдийн намтрыг уншвал дийлэнх нь эдгээр сургуулийг төгсчээ. Их сургуулийн нэгэн багш маань “Намайг дунд сургуульд байхад манайх “100 айл”-ын гэр хороололд амьдардаг байв. Хааяа сургуулиудын хооронд тэмцээн уралдаан зохиогдоход бид төвийн сургуулийн хүүхдүүдтэй өрсөлдөнө. Анзаарахад, тэд биднээс сэтгэхүйн хувьд хавьгүй нарийн мэдрэмжтэй санагддаг байсан. Би өөрийгөө хажууд нь арай болхидуу юм уу гэж дүгнэж билээ. Хувцас хунараараа нэг их хол зөрөхгүй ч яалт ч үгүй сэхээтний хүрээлэлд өссөн хүүхдүүд нэг л өөр, сийрэг сэтгэдэг” хэмээн ярьж билээ. Downtown-ий хоёр дахь үеийнхнийг хувцас загварын хувьд хамгийн их фэйшн хөөсөн

хүмүүс гэж дүгнэх нь бий. Хотын дарга Э.БатҮүлийн эхнэр Б.Дэлгэртуяагийн бичсэн “Үүл бид хоёр” дурсамж номоос тухайн үеийн залуусын амьдралын хэв маяг дурайтал харагддаг. “Үүл бид хоёр” номын Нэгдүгээр бүлгээс: “Тухайн үед түүний нэр энэ хавьдаа алдартай. Гадаадын пянз их цуглуулдаг, янз бүрийн хамтлагуудыг сонсдог, пянзны солилцоо наймаа хийдэг, одоогийнхоор бол бараг л пянзны ченж гэмээр залуу сонсогддог байсан. Тэр үеийн Хөгжим бүжгийн дунд сургуулийн охидын л нэгэн адил сониуч харцаар зэрвэс гүйлгээд хартал, дөрөв зургаагийн /406 төгрөгийн үнэтэй “ЗХУ-д үйлдвэрлэв” гэсэн шошготой, тухайн үед ид моодонд орж байсан пальто/ драпан хар пальтоны энгэрийг задгай тавьчихсан, захыг нь босгоод гадуур нь ноолууран ч гэдэг юм уу, тэр үеийн кашемир ч гэдэг юм уу, цагаан цэнхэр ороолт сул унжуулчихсан, түүнтэйгээ өнгө дүйхүйц, энгэр түрсэн хошуу захтай бариу цэнхэр сорочкан цамц, цэнхэр жийнсэн трапец өмд хослуулаад өмсчихсөн, урт үстэй, ер нь тухайн үеийнхээ моодыг хуулчихсан, нэг үгээр хэлэхэд, Дөчин мянгатын “толгой гэдгэр” залуусын имижийг биедээ аваачаад наачихсан, өндөрдүү, туранхай,

74 дэгжин маягийн, өөлбөл хамар нь жаахан нахиудуу дажгүй залуу байв... Сар бүр тэтгэлэг авдаг болохоор өөрсдөө ч аятайхан, тэр үеийнхээ моодноос хоцрохгүй, платформ ултай гутал, өөрсдийн урласан богино банзал, нарийн хилэн хослолоор гангарчихдаг, үе тэнгийн залуусыг гаднаас нь харснаараа дүгнэх дуртай, тиймэрхүү нэг сэхүүн зантай охидын нэгэн байв аа би чинь” гэжээ. Хотын төвийнхөн гэхээр бүгд л соёлтой, боловсон, даруу дөлгөөн байсан гэж шууд дүгнэвэл өрөөсгөл болно. Уулын мод урттай богинотой гэдэг шиг элдэв танхай үйлдэл гаргаж, болж бүтэхгүй явсан залуусын тухай яриа ч мэр сэр бий. Сайнтай саартай ч хотын төв хэсэг маань улс орныхоо хөгжил дэвшлийн түүчээ болсон түүхэн газар юм. Зарим хүмүүс “Төвийн барилгуудын нас 60-ыг давж өнгө зүсээ алдаад хотын дүр төрхийг гутааж байна, үүнийг нурааж өндөр сайхан барилга барих нь зүйтэй” гэсэн санааг дэвшүүлдэг. Улс орныг хөгжил өөд хөтөлсөн сэхээтнүүдийнхээ амьдарч асан түүхэн барилгуудыг нураалгүй, засч додомдоод явья гэсэн эсрэг байр суурьтай хүмүүс ч олон. Ямартаа ч хэдхэн жилийн өмнө улсаас нэг тэрбум төгрөгийн төсөв гаргаж төвийн барилгуудын нүүрэн хэсгийг өнгөлж янзалсан юм. Өнөө цагт хотын төвийн, ялангуяа зам дагуух байрнуудын нэгдүгээр давхрууд тэр чигтээ худалдаа, үйлчилгээний зориулалтаар ашиглагдаж буй. Үл хөдлөх хөрөнгийн чиглэлээр ажилладаг компаниуд цөөнгүй орон сууцыг худалдан

авч засч тохижуулаад голдуу гадаадын иргэдэд өндөр үнээр худалддаг болсон. Монголд урт, богино хугацаагаар ажиллахаар ирсэн гадныхан ч хотын төвийн байруудыг хөлсөлж суух сонирхолтой байдаг. Бизнесийн энэ мэт ашиг сонирхлоос шалтгаалаад төвийн байруудын уугуул оршин суугчид харьцангуй багассан. Гэвч насаараа амьдарсан гэр орон, орчин тойрноосоо авдар дүүрэн алт өгсөн ч нүүхгүй гэх бодолтой суугчид ч цөөнгүй. Хэлсэн бүхэн нь цаанаа л даацтай, хэрэглэж буй зүйлс нь нүнжигтэй хотын төвийн уугуул оршин суугчид өндөр том байр, агаар ус бараадаж Зайсан руу зүтгэсэнгүй, нэгэн насыг элээсэн хуучин байрандаа тохь тухтай амьдран сууцгааж байна. Өглөө бүр гимнастиктаа гарч, өмсөх хувцсаа Их дэлгүүрээсээ авдаг хэвээр. Байрныхаа талбайд нарлан суух тэдгээр ахмадууд бол хотын төвийн хамгийн хүндтэй, хамгийн соёлтой иргэд билээ. Downtown-ийн гурав дахь үеийнхэнд тэд үлгэрлэж, уугуул нийслэлчүүдийг өсгөн хүмүүжүүлж байна. Нийтлэлийг: О.Хосцэцэг

ХОТЫН ТӨВ ХЭСГИЙН ТУХАЙ ХАЧИРХАЛТАЙ

5 БАРИМТ 1. Байгалийн түүхийн музейн өмнөх хоёр чулуун арслан Байгалийн түүхийн музей 2017 он хүртэл хаалгаа барьсныг нийслэлчүүд маань анзаарсан болов уу? Тус музейд том хэмжээний засвар хийхгүй бол нурах эрсдэл тулгараад байсан. Иймд яамнаас урт хугацаагаар үйл ажиллагааг нь зогсоох шийдвэр гаргасан байна. Уг нь шинэ музейн зураг төсөл аль хэдийнэ бэлэн болсон. Гэвч, музейд урьд нь ажиллаж байсан менежер ажлынхаа гадна талбайг хууль бусаар хувьчлан өөр хүнд зарсан учир уг газрын маргаан шийдэгдэхгүй байгаа гэнэ. Үүнээс гадна санхүүгийн асуудалтай холбоотойгоор музейд ямар ч засварын ажил өрнөхгүй байгаа юм байна. Нэг зүйлийг сонирхуулахад, музейн төв хаалганы өмнөх “манаач” хоёр арсланг тэртээх XVIII зууны бүтээл болохыг түүхчид нотолдог. Монголын сүүлчийн хаан VIII Богд Жавзандамба хутагтын дөрвөн ордны нэг, Төрийн шар ордны өмнө Богдын өргөн чөлөө буюу Их чөлөө нэртэй томоохон талбай байв. Тухайн үед, талбайн шөргөн хашааны урд хаалганы хоёр талд эдгээр чулуун арслан байсан аж. Хоёр арсланг 1954 онд эрдэмтэн О.Намнандорж одоогийн Байгалийн түүхийн музейн төв хаалганы өмнө авчирч байрлуулсан түүхтэй. Иймд тус музейд засвар хийхдээ эдгээр арслангаа хайрлаж нандигнаасай.

2. Дэлхийн хамгийн жижиг бирж Ардын хувьсгалын үед нийслэлийн төв хэсэгт хоёр урлагийн байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байв. Баруун талд Элдэв-Очирын хүүхдийн кино театр, харин зүүн талд нь УДБЭТ. 1991 онд хаалгаа барьсан хүүхдийн кино театрыг Монголын хөрөнгийн бирж болгосон билээ. Уг байгууллага хэдийгээр дэлхийн хамгийн жижиг биржээр тооцогддог ч өдгөө 610 компанийн үнэт цаасны бүртгэлтэйг, мөн зах зээлийн хувьчлалын өндөр үзүүлэлттэй талаар гадныхан ярьдаг. Манайх шиг хөгжиж буй зах зээлтэй хөрөнгийн биржүүдэд олон бэрхшээл тулгардаг ч манайхаас ч сүүлд нээгдсэн Вьетнамын хөрөнгийн бирж 800 гаруй компанийн үнэт цаасны бүртгэлтэй болжээ. Энэ нь гадаад улс орноос авч буй хөрөнгө оруулалттай нь шууд холбоотой болов уу.

3. Төв хэсгийг тойрсон хөшөөнүүд Нийслэл дэх ихэнх уран баримал төв хэсгээ тойрч баригдсан байдаг. Жуулчид ямар хотын захаар явах биш дээ. Үүнтэй ч холбоотой биз. Төв хэсэгт Их эзэн Чингис хаан, Д.Сүхбаатарын хөшөөнөөс эхлээд Марко Поло, Б.Ринчен, С.Зориг, Ю.Цэдэнбал, хичээнгүй сайд Б.Цэрэндоржийн гээд олон хөшөө дурсгал бий. Ерөөс Улаанбаатар дахь уран баримлуудын түүх Нийслэл хүрээний үеэс эхэлсэн байдаг. Тухайн үеийн урчууд чулуун арсланг олноор нь бүтээж үлдээжээ. Харин хүний дүрстэй анхны хөшөө 1946 оны долдугаар сарын 11-нд төв талбайд нээлтээ хийсэн нь жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөө юм. Уг хөшөөг алтан ургийн Хиад овгийн Өндөр гэгээн Занабазарын угсаа, бурханч лам С.Чоймбол бүтээсэн түүхтэй. Тэрбээр 10 жилийн хорих ял эдлэн “феодалын” хэргээр шоронд сууж байхдаа Дотоодын яамыг хариуцаж асан Балжиннямд авьяас билгээрээ танигдаж, улмаар Х.Чойбалсантай уулзаж, түүний захиалгаар хэд хэдэн бүтээл урласан байна. Ийнхүү “хуучин нийгмийн үлдэгдэл” бурханч ламыг зөвлөлтийн сургагч нараас нуун, овгийг нь сольж, Сономын Чоймбол хэмээх уран барималч “болгон хувиргажээ”. С.Чоймбол зөвхөн уран баримал гэлтгүй үндэсний хээ угалз бүхий сийлбэр, зүмбэр хээтэй гэр, конторын тавилга зэргийг гар аргаар хийхийн зэрэгцээ Их тэнгэрийн аман дахь зочид буудлын ор, ширээ, буйдангийн эх загварыг гаргасан аж. Тэрбээр 1954-1958 онд МУЭ-ийн Баримлын тасгийн даргаар ажиллаж байв.

4. Гудамжаар “зугаалдаг” буганууд 1980-1990-ээд онд нийслэлийн гудамжаар буганууд тайван алхаж, бүр XIX хорооллын Дунд голын эргээр идээшилдэг байсныг гэрчлэх гэрэл зураг мэр сэр харагддаг. Буганууд орон сууцнуудын дэргэдэх хогийн сав, амбаарын сүүдэрт хэвтэж амарна. Өрөвч сэтгэлтэй эзэгтэй нар, бетон оромжныхоо дөрвөн хананы дунд байсаар уйдсан авгайчуул өглөө, үдшийн утаа униар суунаглах “цэвэр агаар”-т ач нараа “салхилуулахаар” гарахдаа боорцог талх, чихэр ёотон хаяж өгнө. Энэ талаар сэтгүүлч, орчуулагч Ж.Нэргүй 1995 онд “Ил товчоо” сонинд “Уулын бугын сүрэг Богдхан уулын зүүн сугаар урагшаа жирэлзэх галт тэрэгнээс айгаад, далан шороонд нь хашигдаад цусаа сэлбэж чадахаа больсноос “маанаг” болжээ. “Маанаг” болсон учраас л хотод орж ирэх болсон нь тэр” хэмээн бичиж байв. Гэвч 1970-1980-аад онд төрсөн нийслэлчүүд хүүхэд насандаа зэрлэг бугыг ойрхноос харсан тухайгаа инээмсэглэл тодруулан ярих дуртай. Харин орчин үеийн хүүхдүүд үүнийг сонсоод ихэд гайхдаг юм билээ.

5. “Хангай” зочид буудал Циркийн хажууханд сүндэрлэх хотын анхны өндөр барилгуудын нэг, хуучнаар “Хангай” зочид буудлын байрыг 1990 оны бужигнаан дунд “Буян” компани хямдхан хувьчилж авсан тухай амтай бүхэн ярьдаг. Хажуугаар нь өнгөрөх хүмүүс “энэ сайхан объектыг яагаад ашигладаггүй юм бол?” гэж гайхахын сацуу “энд ямар нэгэн муу зүйл байдаг юм болов уу?” гэж бас хардана. Уг барилгыг яагаад засч ашиглахгүй, эсвэл нурааж шинэ барилга барихгүй байгаа юм бол? Одоогоос 16 жилийн өмнө буюу 1995 онд энд нэгэн золгүй явдал болжээ. Тодруулбал, ерээд оны эхэн үеийн зохиолч, философич С.Анударь 22-хон насандаа дээшээ 12, дээвэртэйгээ нийлээд 13 давхар энэ зочид буудлын оройгоос нисч, амьдралтай үүрд салах ёс хийсэн юм. Шүлэг, зохиол, рок хөгжмөөр үе тэнгийнхээ залуусыг шинэ соёлд дуудаж байсан түүний амьдралын хэв маяг бусдаас өвөрмөц байв. “Гуч хүрвэл амьдрал утгагүй болно” гэж ярьдаг байсан Анударь найз нөхөд, ойр дотныхондоо “Та нартай байхад сайхан байлаа. Баяртай” гэсэн захидал үлдээгээд хорвоогоос одсон. Шөнө болгон энэ барилгын доод давхарт байрлах ресторан, уушийн газарт нийслэлчүүд наргиж цэнгэнэ, бужигнана. Харин дээд давхарт нь... Хүмүүсийг дээш гаргахгүйн тулд бүх гарц, хонгил, шатыг хааж битүүмжилжээ. Магадгүй дээд давхрын “хүмүүсийг” доош буулгахгүй гэхдээ ийнхүү битүүмжилсэн ч байж мэдэх юм. Нийтлэлийг: З.Ариунболор

I UB

Нийслэлийн иргэд бид өглөө гэрээсээ гармагц замын түгжрэлд бухимдан, агаарын бохирдолд сэтгэл зовнисоор ажлын өдрүүдээ дуусгаж, амралтын өдөртэй золгомогц хотоос гарахын түүс болдог. Улаанбаатарынхаа түүх соёл, хөгжил дэвшлээр бахархан, энэ л хотынхоо талаар илүү ихийг мэдэхийн төлөө мэрийдэггүй хэрнээ бид ийн сөрөг талаас нь харахдаа гаргуун. Тэгвэл, 367 жилийн түүхтэй нийслэл маань бидний төсөөлснөөс хэд дахин илүү гайхамшгийг агуулдаг билээ. Зөвхөн хотынхоо төв хэсгээр аялахад л та үүний зах зухаас мэдэрнэ. Ингэхэд, Улаанбаатар хотын төвөөр гадаадын жуулчид ямар маршрутаар аялдаг юм бол? Урин цаг ч ирж байна, та гэр бүлийнхэнтэйгээ, болзоот хүнтэйгээ, найз нөхөдтэйгээ нэг өдрийг UB tour-д зориулаарай.

ЧИНГИСИЙН ТАЛБАЙГ ТОЙРСОН ТҮҮХ СОЁЛЫН АЯЛАЛ Монгол орныхоо түүх, соёл, урлагийн гайхамшигт бүтээлүүдтэй танилцъя гэвэл юун түрүүнд музей, галерейнуудаар зочлоорой. Чингисийн талбай бол хотын зүрхэн хэсэг юм. Талбайг тойроод монголын улс төр, эдийн засаг, түүх, соёл урлагийн томоохон төвүүд бий. Өнгөрсөн жилээс талбайн урд хэсгийг авто машины зогсоол болгосон. Тиймээс энд машинаа тавиад явган аялах боломжтой. Хамгийн эхэнд Засгийн газрын ордонд байрлах “Монгол төрийн түүхийн музей”-д зочилж, Есөн хөлт цагаан тугандаа хүндэтгэл үзүүлнэ. “Төрийн түүхийн музей” нь Даваа гарагаас бусад өдрүүдэд үдээс өмнө 10.00-12.00, үдээс хойш 14.0016.00 цагт гадаад дотоодын иргэдэд үнэ төлбөргүй үйлчилдэг. Дараагийн зогсоол бол Үндэсний түүхийн музей.

ҮНДЭСНИЙ ТҮҮХИЙН МУЗЕЙ Энд бид эртний өвөг дээдсийнхээ хосгүй үнэт, түүхэн дурсгалт өв, угсаатны үзмэрүүдийг үзэж болно. Үндэсний түүхийн музей нь баялаг үзмэрүүдээрээ ч, хөтөч тайлбарлагчийнхаа ур чадвараар ч жуулчдаас өндөр үнэлгээ авдаг. Жишээ нь, Монголын анхны төрт улс Хүннүгийн түүхийн танхимд Төв аймгийн Батсүмбэр сумын Ноён уулын Хүннүгийн Шаньюй нарын асар том булшнаас олдсон эд өлгийн зүйлс байх бөгөөд үр тариа хадгалах ваар, савх, хутга, бусад ахуйн хэрэгслүүд, эсгий ширдэгний олдвор зэрэг нь дэлхийд нэн ховор чухал олдворт тооцогддог. Зөвхөн үндэсний түүхийн музейг үзэхийн тулд Монголд ирэхэд бэлэн байна хэмээн нэгэн жуулчин дуу алдсан удаатай. Өвөл: X/1-V/15 хүртэл 09:30-17:30 Даваа, Нямд амарна Зун: V/15-IX/15 хүртэл өдөр бүр 09:00-19:00 Том хүн-8000₮, оюутан-2500₮, хүүхэд-1000₮ Сүхбаатар дүүрэг, Засгийн газрын ордны баруун талд 326802

МОНГОЛЫН УРАН ЗУРГИЙН ГАЛЕРЕЙ Уран зургийн галерейн алтан сан хөмрөгт монгол зураг, уран зураг, зураасан зураг, баримал, сийлбэр, хөөмөл, ардын гар урлал, хатгамал зэрэг монголын орчин үеийн дүрслэх урлагийн шилдэг бүтээлүүд хадгалагддаг. Тэдгээр бүтээлээс та нүүдэлчин монголчуудын өнө эртний түүх, соёл, үндэсний ёс заншил, ахуй амьдрал, аж байдалтай танилцаж, уудам хээр тал, говь хангайн үзэсгэлэнт байгалийн сонин содон дүр дүрслэлүүдийг тольдох боломжтой. Өвөл: X/1-IV/1 хүртэл 09:00-17:30 Бямба, Нямд амарна Зун: IV/1-X/1 хүртэл өдөр бүр 09:00-18:00 Том хүн-2000₮, оюутан-1000₮, хүүхэд-500₮ Сүхбаатар дүүрэг, Соёлын төв өргөөний баруун талд 327177, 331687

ЧОЙЖИН ЛАМЫН СҮМ МУЗЕЙ Тус музей нь 100 гаруй жилийн өмнө монголын хамгийн шилдэг урчуудын оюун ухаан, авьяас хөдөлмөрөөр бүтээгдэн цогцолж, сүсэгтэн олны итгэл бишрэл, урлахуй ухааны хөгжилд хүндтэй байр суурь эзэлсээр ирсэн. Чойжин ламын сүм музей нь их хэлмэгдүүлэлтийн он жилүүдэд эвдэрч сүйдэлгүй тэсч үлдсэн цөөн сүм хийдийн нэг билээ. Музейн барилгын уран нарийн хийц жуулчдын анхаарлыг хамгийн ихээр татдаг. Өвөл: 10:00-16:00 Даваа, Мягмар амарна Зун: Өдөр бүр 09:00-19:30 Том хүн-8000₮, оюутан-3000₮, хүүхэд-1500₮ Сүхбаатар дүүрэг, Гэндэнгийн гудамж /Blue Sky барилгын чанх урд талд/ 328547

Г.ЗАНАБАЗАРЫН НЭРЭМЖИТ ДҮРСЛЭХ УРЛАГИЙН МУЗЕЙ Монгол улсын Эрдэнэсийн санд бүртгэгдсэн ховор нандин, хэзээ ч давтагдашгүй 200 гаруй бүтээлийн 50 орчим нь энд хадгалагдаж байдаг. Музейн цуглуулга нь эртний эдлэлийн, Г.Занабазарын бүтээлийн, танка зургийн, торгон зээгт наамлын, Хүрээ цамын, Майдар эргэх ёслолын гэх мэт есөн танхим дахь үзмэрээс бүрддэг. Хадны сүг зураг, чулуун болон хүрэл зэвсгийн үеийн олдворуудаас эхлээд бурханы шашны бүтээлүүд, орчин цагийн монголын алдарт зураачдын бүтээлүүд ч бий. Дэлхийн хэмжээний зураач хэмээн үнэлэгддэг Б.Шаравын алдарт “Монголын нэг өдөр” зургийн жинхэнэ эх Г.Занабазарын нэрэмжит музейд бий. Өвөл: X/1-IV/1 хүртэл 10:00-17:00 Бямба, Нямд амарна Зун: IV/1-X/1 хүртэл өдөр бүр 09:00-18:00 Том хүн-5000₮, оюутан-2000₮, хүүхэд-600₮ Чингэлтэй дүүрэг, Барилгачдын талбай 326061, 323986

Дээрх томоохон музей, галерейгаар зочлохын зэрэгцээ “Туушин” зочид буудлын нэгдүгээр давхарт байрлах 976 Арт галерей, Blue Mon төвд байрлах Blue Moon галерейг үнэ төлбөргүй үзэх боломжтой. Эдгээр галерейн үзэсгэлэнгийн талаарх мэдээлэл, хуваарийг Нийслэл Guide сар бүр тогтмол гаргадаг учир та аялахдаа сэтгүүлээ цүнхлээд гараарай. Талбай тойрсон аяллын үдийн цайны цэг нь талбайн зүүн урд сүндэрлэх Central Тower байж болох юм. Энд үйл ажиллагаа явуулдаг япон, солонгос, европ хоолны ресторанууд болон кофе шопт тухлангаа хотын төвийг цэлгэр цонхоор ширтэн суух нэн таатай. Дараа нь та УДБЭТ-т сонгодог бүтээл үзэн аялалаа үргэлжлүүлээрэй. Дэлхийн аялал жуулчлалын хамгийн том вэб сайт www.tripadvisor.com дээр Улаанбаатарт ирсэн жуулчид сэтгэгдлээ үлдээдэг. Тэндээс харахад жуулчдын хамгийн их үнэлж биширсэн зүйл нь монголын сонгодог урлагийн гайхамшиг юм. Монгол уран бүтээлчдийн авьяас чадварыг магтан шагшихын дээр үзвэрийн төлбөр маш хямд байгааг онцлон дурдсан байна билээ. Дэлхийн өөр хаана ч ийм дээд зэрэглэлийн тоглолтыг ийм хямд үнээр үзэж чадахгүй хэмээн дуу алдан бичсэн нь их. Тэгвэл тэрхүү гайхамшигтай тоглолтуудыг хүссэн үедээ үзэх боломж улаанбаатарчууд бидэнд бараг өдөр бүр нээлттэй байдаг нь юутай сайхан. Хотын төвөөр өөрсдөө маршрут зохиож аялахаас гадна аялал зохион байгуулдаг газруудын сонирхолтой жишээнээс санаа авч болох юм. Нийтлэлийг: О.Хосцэцэг

МОНГОЛ ДАХЬ ОРОСУУД Манай хот гадаадын жуулчдад мэдээж өөр өөр сэтгэгдэл төрүүлдэг байж таарна. Зарим нь Улаанбаатарт үзэж харах юм ховор гэнэ. Харин зарим нь хүмүүсийн төдий л анзаараад байдаггүй зүйлсийг олж харж, сэтгэгдэл өндөртэйгөөр буцсан байдаг. Ялангуяа ажигч гярхай, өвөрмөц сэтгэлгээтэй, няхуур судалгаа хийж тодорхой дүгнэлтэнд хүрдэг сэтгүүлч хүмүүсийн үзэл бодол бидэнд юу юунаас чухал. Иймд, ОХУ-ын Тува улсын иргэн, сэтгүүлч-фрилансер Саяна Монгушийн аяллын тэмдэглэлээс хүргэе.

онголд би 2015 оны хавар ирсэн. Тувагаас машинаар гарч, нэг хоногийн дараа л Улаанбаатарт хөл тавьж байлаа. Аяллын маань гол зорилго Монголын нийслэлтэй танилцах гэхээсээ илүү оросын нэрт гэрэл зурагчин Сергей Максимишиний мастер-класс хичээлд суух явдал байв. Энэ хичээлд оролцох гэж надаас гадна Москва, Санкт-Петербург хотоос нисч, нэг өдрийн өмнө ирж цугларсан цөөнгүй гэрэл зурагчид байж билээ. Бид эхний уулзалтаараа нэг нэг сэдэв сонгон авч, сурсан зүйлсээ бодит байдал дээр хэрэгжүүлэх даалгавартай байсан юм. Гэтэл би сургалтандаа хоцорч ирсэн учир бүх сонирхолтой сэдэв аль хэдийнэ “эзэнтэй” болсон байлаа. Монголын соёл урлаг, үндэсний спорт, гэр хороолол, өндөр цамхагууд, шашин, лам, бөө гээд л камертаа буулгах юмсан гэж бодож байсан сэдвүүд байсныг яана. Нийгмийн амьдрал, задгай захын тухай сэдвийг хүртэл тэд шүүрэн авчээ. Надад үлдсэн цөөн сэдвээс “Монгол дахь оросууд” гэсэн чиглэлээс өөр ойр сонстох сэдэв байсангүй. Ингээд сургалтын хугацаанд Улаанбаатарт миний эргэлдэх газар тодорхой болов. Жуковын хөшөө хавиар л ангуучлах нь. Ойр хавийн орос ресторан руу шагайхад блины, борщ, архи гээд бүгд л ном ёсоороо цэсэнд нь байсан. Аз болоход Эх орны дайны 70 жилийн ойн өдрүүд тохиож, монгол орос гэлтгүй бүгд л баярт бэлдсэн үе таарсан юм. Иймд энд тэндхийн баярын концертын бэлтгэл, тэрүүхэндээ ширүүхэн өрсөлдөж байгаа хэдэн орос сургуулийг хэссээр Улаанбаатар дахь хамаг цагаа барлаа. Орой бүр гэрэл зурагчид цугларч, тэр өдөр авсан зургуудынхаа талаар ярилцана. Тэдний ярианаас л би Улаанбаатартай илүү дотно танилцаж байлаа. Монголын лам, бөө, худалдаачид, бүжигчид, ганган нийслэлчүүд, уурхайчид, бизнесмэнүүд, шөнийн клуб, хөшөө дурсгал, уран баримал, урлагийн талаарх мэдлэгээ тэдний авсан гэрэл зургийг харж тэлж байв. Хажууд нь ирчихсэн мөртлөө энэ хотын өнцөг булан бүрийг нүдээр үзэж, гэрэл зурагт буулгах цаг хомс олдсонд харамсаад барахгүй. Улаанбаатарын “орос булан”-д миний Монгол дахь амьдрал өрнөсөөр сургалтын дөрвөн өдөр маань ч дууслаа. Тэр хавиар камераа барин хэсүүчилж байхдаа орос санваартныд зочилж, Монгол дахь амьдралтай нь танилцав. Оюутан ахуйдаа орос эхнэр аваад ирсэн монгол геологичийнд ч саатаж, хуучин цагийн дурсамжийг нь хуваалцлаа. Монгол дахь орос амьдрал олон янз ажээ. Гурав

дахь үедээ Улаанбаатарт амьдарч буй, эх орондоо очоогүй оросууд ч байна, сүүлд ирж ажил хөдөлмөр эрхэлж суурьшсан хүмүүс ч байна. Өнөөгийн Улаанбаатар эрчимтэй хөгжин өөрчлөгдөхийн зэрэгцээ хуучин цагийг санагдуулам дүр төрх нь ч хадгалагджээ. Социализмын үеийн таван давхар байшингууд орчин үеийн шилэн барилгад уусан замхарч, Зүүн Өмнөд Азийн улс орнуудын нийтлэг төрх бий болж эхэлжээ. Тэглээ ч энэ бүхэн нүүдэлчдийн мянга мянган жил суурьшсан гэрийг бүрмөсөн “шахаж” чадаагүй бөгөөд энэхүү эрс тэс дүр зураг нь Улаанбаатарын гайхалтай өвөрмөц имижийг бүрдүүлэх аж. Эдийн засаг, санхүүгийн шалтгаан мэдээж бий л байх. Гэхдээ би хотод гэр барин суух нь европ байшинд амьдрах мөнгөгүйдээ бус, харин тэнгэр газрын нэгээхэн хэсгийг эзэгнэн суух “монгол хүсэл”-тэй нь холбоотой гэж итгэхийг хүснэ. Дээд давхрын айлынхны хөлийн чимээнд бус, өглөөний нарны туяа тоонон дээр шууд тусах тэр л илч гэрэлд сэрэхийг илүүд үзэх олон хүн бий байх. Өнөөгийн Улаанбаатар магадгүй ямар улсын хот болохыг нь шууд таньж болох дэлхий дээрх сүүлчийн нийслэл байх гэж бодогдоно. Нүдэнд тусах туг далбаа, төрийн бэлгэдэл, сонин содон барилгад бус, өөр хаана ч байхгүй гэр хороолол энд байдагт гол учир орших мэт. Ингээд буцах болоход би бусдаас хоцорч, Улаанбаатарт ахин нэг хонож, өөртөө цаг гаргалаа. Нийслэлийн шинэ төрхийг бүрдүүлж буй Вива Сити хороололд очиж үзлээ. Гэвч тэнд үнэндээ Улаанбаатараас өөр газарт очсон мэт сэтгэгдэл төрөөд байв. Харин хямд үнэтэй бараа бүхий дэлгүүрүүд, хүнсний зах хэсэх нь надад илүү таалагдав. Өөртөө солонгос амттан, вьетнам хувцас, пицца шиг хайрцагласан зузаан өрөм аваад амтархлаа. Хөдөөний үйлдвэрлэгчид хотын иргэддээ ийм сайхан экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн нийлүүлж байгаа нь гайхалтай. Ааруул, аарц, цөцгий, тараг гээд миний дуртай бүхэн шив шинээрээ, бэлтгээд нэг ч хоноогүй байх бөгөөд ямар ч хольц, нэмэлтгүйгээр зардаг нь атаархмаар. Хотын хаана ч байх жижиг кафенуудад хямд хэрнээ амт сайтай, нүнжигтэй хоолнууд бий. Мах, гурил хоёрын боломжит бүх хослол бүрдсэн хоолыг нүдэн дээр бэлтгэн өгөхөд нь татгалзахгүй байхын аргагүй. Орчин үеийн ресторанууд дахь япон зууш, далайн гаралтай үнэтэй хүнс, итали хоолнууд нь жижиг гуанзнуудын хуушууртай огтхон ч өрсөлдөж чадахгүй. Энгийн, найрсаг, цатгалан Улаанбаатарт аль ч гэр, ямар ч байшинд

88 зочломтгой хүмүүс элбэг. Улаан хацартай, инээмсэглэл тодруулсан монгол охид татгалзахын аргагүй амттай бууз, хуушуур, банш хийх юм. Иймд Монголд ирсэн нөхцөлд жингээ барина гэдэг л асуудал бололтой. Улаанбаатарт зочилж, амьдрахад тохиолдож болох бэрхшээл ганц энэ л байна. Ялангуяа тэр ч амттай, энэ ч гоё гээд амсаж таашааж явдаг миний хувьд!

Гол зургийн тайлбар: Улаанбаатар дахь Ялалтын баяр. Маршал Жуковын хөшөө бол Монголын нийслэл дэх оросын түүх, соёлын үл үзэгдэх хил юм. Хажууханд нь ижил нэртэй музей, үнэн алдартны сүм, Гагарины нэрэмжит орос сургууль /харин энэ сургуулийн ихэнх сурагч нь монгол хүүхдүүд байгаа нь содон/, мөн Оросын Гжель брэндтэй төсөөтэй лого бүхий ресторан ч харагдана. Хөшөөний эргэн тойрны талбайд хэзээ ч ирсэн орос хүн, орос хэлтэй хүнтэй таарах нь гарцаагүй мэт санагдана. Оросын баярын өдрүүдээр энэ талбайд эндхийн оросуудаас гадна, хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан улс орнуудын элчин сайд, төлөөлөгч нар ирж цэцэг өргөх ёслол үйлдэн уулзалддаг гэж сонслоо, нүдээрээ ч харлаа. Орос сургуулийн монгол сурагчид, эсвэл зүгээр л энгийн нийслэлчүүд энд мөн олноор ирэх аж. Тавдугаар сарын 9-нд Ялалтын баярын 70 жилийн ой тохиох үеэр баярын цуглаан болж, хуучин танил оросууд болон монголчууд их л дотноор уулзалдаж харагдана. Нийтлэл, гэрэл зургийг: Саяна Монгуш /ОХУ, Тува. Сэтгүүлч-фрилансер/

АЯЛАЛ+АМРАЛТ

УЛААНБААТАР ХОТТОЙ ТАНИЛЦАХ ОЮУТАН СУРАГЧДЫН АЯЛАЛ / УЛААНБААТАРЫН ТЭНГЭР / ЖУУЛЧИД ЯАГААД ДАХИН ИРДЭГ ВЭ? / БАГА БОГД УУЛ / ЗУРХАЙ Улаанбаатарын тэнгэр

Улаанбаатарыг хамгийн сайн тодорхойлох, бидний олж хараагүйг анзаарч хэлэх хүмүүс бол магадгүй жуулчид л болов уу. Оросын найруулагч Сергей Бодровын “Монгол” уран сайхны кинонд туслах найруулагчаар ажилласан Нарын Игиликийн дуранд хотын маань өнгө төрх хэрхэн буусныг танилцуулья.

Гэрэл зураг: Т.Мөнхдэлгэр

УЛААНБААТАР ХОТТОЙ ТАНИЛЦАХ ОЮУТАН СУРАГЧДЫН АЯЛАЛ Зохион байгуулагч: “Жуулчин” компани Улаанбаатар хотын түүх, соёл, аялал жуулчлалын үзмэр, хотын хөгжил, үндэсний үйлдвэрлэгч компаниудын үйл ажиллагаатай танилцуулж, сурагчдын амралт, чөлөөт цагийг үр дүнтэй өнгөрөөх зорилготой тус аяллыг энэ оны зургадугаар сарын 1 хүртэл зохион байгуулна. Аяллыг тусгай хөтөч удирдах бөгөөд Чингисийн талбайгаас эхлэн хоёр музей үзээд, “Улаанбаатар принт” дэвтрийн үйлдвэртэй танилцаж, Зайсан, Их Тэнгэрийн аман дахь хадны сүг зургийг үзэж явган аялна. Хөтөлбөрт нь үдийн цай багтах бөгөөд аяллын төлбөр 19 мянган төгрөг. Аяллын төгсгөлд дурсгалын зураг бэлэглэдэг. Энэ аялалд анги хамт олноороо хамрагдахад илүү тохиромжтой. Холбогдох утас: 70009970, 94081212

UB AUTO TOUR Зохион байгуулагч: Авто машин эзэмшигчдийн груп Сүүлийн жилүүдэд авто машин эзэмшигчид машины марк төрлөөрөө фэйсбүүк групт нэгдэх болсон. Тэд олон арга хэмжээ зохион байгуулдгийн нэг нь UB auto tour юм. Нийслэлийнхээ түүхтэй танилцаж, гудамж талбайн байршил, дурсгалт газруудыг илүү сайн таньж мэдэх, замын хөдөлгөөнд соёлыг түгээх зорилго бүхий энэхүү аялал мөн л Чингисийн талбайгаас эхэлдэг. Улмаар Тасганы овоо, Гандантэгчэнлин хийд, Зайсан толгой, Богд хааны музейг үзэж, зай талбай ихтэй газарт жолоодлогын техникээ сорьдог байна. Аялал нь тодорхой хугацааны давтамжгүй байдаг бөгөөд груп бүлгээрээ ярилцаж хугацаагаа товлон зохион байгуулдаг юм. Авто аяллыг сонирхож байвал машиныхаа марк загварын групт нэгдэж, бусдыгаа манлайлан оролцож ч болно.

UB PHOTO TOUR

FREE UB TOUR

Зохион байгуулагч: МУИС-Нийгмийн ухааны салбарын Сэтгүүл зүйн тэнхим МУИС-ийн сэтгүүл зүйн тэнхимийн II дамжааны оюутнууд “Фото сэтгүүл зүй” хичээлийнхээ хүрээнд UB photo tour хийдэг байна. Тэдэнд багш нь зураг авах обьектуудын нэрсийн жагсаалт өгдөг. Жагсаалтын дагуу аялж, нэг сарын хугацаанд гэрэл зураг авч даалгавраа биелүүлнэ. Үндэсний түүхийн, Байгалийн түүхийн, Чойжин ламын гээд Улаанбаатар хотод байрлах бүх музей, том жижиг ихэнх хөшөө дурсгал, түүхэн барилгууд уг жагсаалтад багтсан байдаг. Зураг авах өнцөг, цаг агаарын байдлыг нарийвчлан тусгадаг учир энэхүү аялалд багагүй хугацаа зарцуулагддаг байна. Фото аяллыг 1990 оноос өнөөг хүртэл тасралтгүй 26 жил хэрэгжүүлжээ. МУИС-ийн сэтгүүл зүйн тэнхимийн багш доктор, профессор Л.Норовсүрэн “Оюутнууд фото аялал хийснээр хотынхоо түүхэн газар, хөшөө дурсгалуудын талаар мэдэж авахын зэрэгцээ тэдний авсан зургууд нь өөрсдөө түүх болж үлддэг” гэсэн юм. Олон жилийн турш оюутнуудын бүтээл дээр ажиглалт хийсний үндсэн дээр тэд хотын өнгө төрх ямар өнцгөөс, хаанаас гэрэл зурагт сайхан буудгийг ажигласан байна. Тиймээс эдгээр цэг дээр тэмдэг тавьж, гэрэл зураг сонирхдог жуулчдад UB photo tour-ийн хөтөлбөрийг санал болгож болмоор санагдсан.

Зохион байгуулагч: www.freeubtour.mn Монголд ирсэн жуулчдын 92 хувь нь Улаанбаатар хотоор дамжин өнгөрдөг гэсэн судалгааг Аялал жуулчлалын газраас гаргасан байдаг. Тэдний зарим нь хөтөчгүй байдаг учраас хотын төвийн зарим дурсгалт газрыг үзсэн болоод л хөдөөг зорих нь элбэг. Тэдэнд хотоо илүү сайн таниулах зорилгоор Free UB tour-ыг санаачилжээ. Чингисийн талбайг тойрсон түүх, соёлын дурсгалт газруудыг үзэх хоёр цагийн явган аяллыг тэд санал болгодог. Аяллыг санаачлагч Г.Энхмандах “Хотын төвөөр жуулчдад үнэ төлбөргүй явган аялал санал болгох талаар би үргэлж боддог байсан. Өнгөрсөн жилээс энэ санаагаа ажил болгож www.freeubtour.mn вэб хаягаа нээн ажиллуулж эхэлсэн. Хотын үнэгүй аялалд нэгдэхийг хүссэн жуулчид энэ хаягаар бүртгүүлж бидэнд хандах боломжтой. Зун үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлснээс хойш 300-гаад жуулчин хамрагдсан. Энэ бол цөөнгүй тоо. Ирэх жилээс бүр илүү нэмэгдэх байх. Хэдийгээр бид үнэгүй аялал хийж байгаа ч энэ нь шууд бус ашгийг бидэнд өгдөг гэж боддог. Бидэнд хэлний дадлага болохоос гадна танилын хүрээгээ тэлэх, Улаанбаатарт ирж буй жуулчдын талаар бүртгэлийн сантай болох гэх мэт ашигтай талууд бий. Цаашид зөвхөн хотын төвөөр гэлтгүй гэр хороолол, хар захаар аялах бага хэмжээний төлбөртэй аяллууд зохион байгуулахаар төлөвлөж байна” хэмээсэн юм. Холбогдох: www.freeubtour.mn enkhmandakh.g@gmail.com

ULAANBAATAR FREE TOUR Хэрэв та гадаад найзууддаа хотынхоо талаар интернэт болон хөтөч номоос авах боломжгүй мэдээллийг англи хэлээр өгөхийг хүсвэл энэхүү үнэгүй аяллыг санал болгоорой. Уг аяллыг Улаанбаатарт төрж өссөн ч амьдралынхаа багагүй хугацааг гадаадад сурч, аялж өнгөрүүлсэн залуучууд зохион байгуулж, хотынхоо дурсгалт газруудыг танилцуулж, орчин үеийн залуусын амьдралын хэв маягаас хуваалцдаг байна. Гадаадын зочид гийчдэд тэд Улаанбаатар дахь алдар цуутай, одоо хэр нь олон асуултын төв болсоор буй дурсгалт объектуудыг танилцуулж, хотын түүхийн талаар нарийн ойлголт өгөхөө амлаж байна. Уг аяллыг залуус сайн дураараа хөтлөн явуулдаг. Тэдний ажлыг урамшуулахын тулд цайны мөнгө өгч болох ч халуун дулаан алга ташилт, энгийн талархал л тэдэнд хамгаас үнэтэй гэнэ. Аяллын турш хотоор алхаж зугаалах тул биед эвтэйхэн хувцас, гутал өмсөхийг зөвлөж байна. Боломжтой өдрүүд: Даваа, Лхагва, Баасан, Бямба гарагуудад Хугацаа: 10.30 цагт, хоёр цаг хагас үргэлжилнэ Хэл: Англи Захиалга өгөх: facebook/ubfreetour Email: tsatsal.g@gmail.com Утас: 99123089

УЛААНБААТАРЫН ТЭНГЭР Нийслэлчүүд маань өдөр тутмын амьдралын нэг л хэмнэлдээ дасаад, хотоо таньж мэдэх эрмэлзэл нь буураад байх шиг. Улаанбаатарыг хамгийн сайн тодорхойлох, бидний олж хараагүйг анзаарч хэлэх хүмүүс бол магадгүй жуулчид л болов уу. Оросын найруулагч Сергей Бодровын “Монгол” уран сайхны кинонд туслах найруулагчаар ажилласан Нарын Игиликийн дуранд хотын маань өнгө төрх хэрхэн буусныг танилцуулья.

НАРЫН ИГИЛИК /Казахстан. Кино найруулагч/ Би Улаанбаатарт анх 2006 онд ажлаар ирж байлаа. Дараа нь 2008 оны зун амарч аялах зорилгоор дахин ирж, наадам үзэж, хөдөө нутгаар зочилсон юм. Улаанбаатарт тэнгэр нь дандаа цэлмэг, үргэлж нартай байдаг нь таалагддаг. Хойд, урд талаасаа уулсаар хашигдаж, дундуур нь гол урсана. Туул голоо даган сунаж тогтсон нийслэлийн төрх их өвөрмөц санагддаг. Хотын төвд машин, хүний хөдөлгөөн ихтэй, буддын шашны эртний хийдүүд нь цаанаа л нэг тайтгармаар мэдрэмж төрүүлдэг бол хотын ойролцоох толгой дээр /Зайсанг хэлж байна/ гарахад сэтгэл сэргэмээр. Сонирхолтой гэрэл зураг буулгах боломж, дүр зураг алхам тутамд бий. Миний хувьд Улаанбаатарт ирэхээрээ Гандантэгчэнлин болон бусад буддын шашны дурсгалт газруудаар аялж, зураг авах дуртай. Энд хүмүүс нь тайван, найрсаг, хамгийн гол нь соёл, түүхээ хадгалж чадсан нь бахархмаар.

ЖУУЛЧИД ЯАГААД ДАХИН ИРДЭГ ВЭ? Өнгөрсөн жил Монголбанк болон Аялал жуулчлалын үндэсний төвөөс “Монгол улсад аялж буй гадаадын жуулчдын зардлын түүвэр судалгаа”-ны тайланг танилцуулсан. Тус тайланг гаргахдаа жуулчдаас анкет авсан бөгөөд гадаадын жуулчдын Монгол улсад аялж буй шалтгаан, сэтгэл ханамж, санал зөвлөмжийг агуулсан асуултуудыг анкетанд хавсаргасан байна. Тайланг харвал Монголыг зорьж буй жуулчдын 76 хувь нь хөдөө талыг үзэхээр ирдэг гэжээ. Мөн судалгаанд хамрагдсан жуулчдын 76 хувь нь Монгол улсад дахин ирнэ гэсэн хариултыг өгчээ. Жуулчдын 51 хувь нь ямар нэг тур оператороор дамжихгүй хувиараа ирдэг байна. Хувиараа аялж ирсэн жуулчид голчлон guest house-аар үйлчлүүлэхийг илүүд үздэг. Улаанбаатар хотын guest house-т хоёроос дээш удаа буудалласан жуулчид манай улсын талаар ямар сэтгэгдэлтэй байдаг талаар сонирхлоо.

Mel Yedynak /Франц улсын иргэн/

онгол улсад дахин ирэх болсон шалтгаан тань юу вэ? Mel Yedynak: Би олон орноор аялсан. Улс орон бүр өөр өөрийн гэсэн өвөрмөц соёл, ахуйтай. Монголын уудам цэлгэр тал надад маш их таалагдсан. Өмнөд говиор аялахдаа би ер бусын тайван мэдрэмжийг олсон юм. Тиймээс хоёр жилийн дараа дахин ирж өөрийн дотоод амар амгаланг илүү ихээр нээхийг хүссэн.

Rima Zilinskaite /Латви улсын иргэн/

Adi Yu /БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны иргэн/

95 Rima Zilinskaite: Монгол улсыг дахин зорих болсон шалтгаан маань их сонирхолтой. Миний найзууд бүгд ижил хүсэл зорилготой хүмүүс байдаг юм. Бид олон төрлийн сайн дурын ажил хийдэг. Мөн өөрсдийнхөө боломж бололцоонд тааруулж аль болох олон улс орноор аялахыг эрмэлздэг. Би нэг найзтайгаа Монгол орноор аялсан. Буцахдаа үнэхээр өндөр сэтгэгдэлтэй байсан. Бусад найзууддаа энэ гайхалтай газрыг үзүүлэхээр шийдэж хөтөч хийх маягаар дахин ирсэн юм. Adi Yu: Би Монгол улсад хэлний чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан. Тиймээс Монголд жилд хоёр удаа буюу суралцаж төгсөх хүртлээ дөрвөн удаа ирж түр хугацаагаар амьдарсан юм. Монголд ирэх надад их дотно сайхан санагддаг. Учир нь энд бүх хүн монголоор ярьдаг, чөлөөтэй, амар тайван байдаг. Хотоор аялахад хамгийн их сэтгэгдэл үлдээсэн газраа нэрлэнэ үү. Mel Yedynak: Улаанбаатар хот төв хэсгээрээ орчин үеийн өндөр барилгууд, Louis Vitton, Burberry гэх мэт том брэндийн дэлгүүртэй хэрнээ төвөөсөө нэг их холгүй модон хашаатай, нүүдэлчний гэртээ хүмүүс амьдардаг. Энэ нь надад нэг талаар их сонин, таатай санагддаг. Нөгөө талаар хөрсний бохирдол гэх мэт экологийн асуудал үүсгэдэг байх даа гэсэн эмзэглэл төрүүлдэг. Орчин үе ба нүүдэлчний соёлыг хамтад нь агуулсан ийм хот дэлхийд өөр байхгүй учраас Улаанбаатар тэр чигтээ дурсамж үлдээмээр газар гэж би бодож байна. Rima Zilinskaite: Үндэсний түүхийн музей надад хамгийн их таалагдсан. Эртний хүмүүсийн талаарх содон үзмэр ихтэйн дээр музейн хөтөч нь мэдлэгтэй эмэгтэй байсан. Хотын төвөөр түүхэн хүмүүсийн хөшөө их боловч англи хэл дээр тайлбаргүй байсан болохоор сайн ойлгоогүй. Монголд хоёр дахь удаагаа ирэхдээ найзуудтайгаа үндэсний хөгжмийн тоглолт үзсэн. Хөгжмийн олон урсгалыг шимтэн судалдаг найзад маань хөөмэй таалагдсан гэсэн. Бид монголын говиор аялах зорилготой ирсэн учраас Улаанбаатартай бүрэн сайн танилцаж амжилгүй буцсан даа. Adi Yu: Улаанбаатарын бараг бүх сүм хийдийг үзсэн. Музейнүүд ч бас их таалагдсан. Чингисийн талбай дээр очих болгонд ямар нэгэн арга хэмжээ, хурим болж байдаг нь их сонирхолтой санагддаг. Би өөрөө магистрын дипломоо гардаж авахдаа хүртэл Чингисийн талбайд очсон шүү. Тиймээс Улаанбаатарын хамгийн их сэтгэгдэл үлдээсэн дурсамжтай газар бол маргаангүй “Чингисийн талбай”.

Нийслэлийн үйлчилгээний газруудын соёл сэтгэлд тань нийцсэн үү? Mel Yedynak: Бэлэг дурсгалын дэлгүүрүүд бүгд англи хэлтэй худалдагчтай, бараа бүтээгдэхүүн ихтэй байдаг. Зоогийн газар рестораны үйлчилгээ, хоолны амт тийм ч муу биш. Харин хотын төвөөр явган аялахад нийтийн ариун цэврийн газар бараг таараагүй нь хэцүү санагдсан. Үйлчилгээний газруудын соёлыг нийтэд нь үнэлбэл дунд дүн тавина. Мөн хотын төвөөр явахад жижиг гар урлалын зүйл зардаг хүмүүс сонирхохгүй байхад бараагаа зарах гээд дагаад байсан нь таагүй санагдсан. Rima Zilinskaite: Нийслэлийн түүхэн дурсгалт газар музейнүүдийн үзмэр, тайлбарлагчийн ур чадварыг магтмаар байна. Миний буудалласан guest house-ийн эзэн бидэнд амт чанартай хоол хийж өгдөг болохоор гадуур бараг хооллоогүй. Жижиг супермаркетуудаар үйлчлүүлэхэд хэлний асуудал тулгарч байсан. Бас Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн автобуснууд яг хаашаа явах гэж байгаа нь ойлгомжгүй санагддаг. Таксигаар үйлчлүүлэхээр төлбөр нь өндөр гардаг юм билээ. Adi Yu: Надад хотын дэлгүүр, хоолны газрууд их таалагддаг. Дэлгүүрийн барааны сонголт маш их. Чанартай, загварлаг барууны хувцаснууд хангалттай байдаг. Хоолны газрууд нь цэвэрхэн, энэтхэг, япон хоолны ресторануудын үйлчилгээ хамгийн их сэтгэлд нийцдэг. Харин түр амьдарч байсан сургуулийн дотуур байр маань өвөл халаалтгүй хүйтэн, шаардлага тавихаар хүлээж авахгүй их удсан. Өвлийн хүйтэн үеийг цахилгаан халаагуур хэрэглэж давсан. Блиц асуултанд хариулсан жуулчидтай бид guest house ажиллуулдаг эзнээр нь дамжуулж холбогдсон бөгөөд тэрбээр “Монголд ирсэн жуулчид бүгд хөдөө явж аялах сонирхолтой, байгалийн өвөрмөц, үзэсгэлэнт газруудын талаар мэдээлэл их уншиж ирдэг. Тиймээс Улаанбаатар хотоор нэг их аялдаггүй. Ихэнх жуулчид мөнгөө хэмнэх үүднээс хөтөчгүй явдаг болсон. Тэдэнд тулгардаг хамгийн хэцүү асуудал нь халаасны хулгайн асуудал. Хотын төвөөр дэлгүүр хэсэхдээ ч юм уу, “Тэрэлж” рүү автобусаар яваад ирэхдээ гар утас, гэрэл зургийн аппаратаа хулгайд алдсан тохиолдол их бий. Өөр жижиг сажиг асуудлууд манай нийслэлд бишгүй байдаг ч халаасны хулгай шиг ноцтой зүйл бол байхгүй. Жуулчид маань гадуур явахдаа юмаа алдчихаагүй л бол бусдаар үзэж харсан, аялсан газруудынхаа талаар сэтгэгдэл өндөртэй буцдаг юм” гэлээ.

Үлгэрийн орныг өмнө минь дэлгэсэн БАГА БОГД УУЛ...

үн өвлийн хүйтэнд далайн түвшнээс дээш 3000 орчим метрийн өндөрлөгт цурам ч хийлгүй үүр цайлгана чинээ би санаж явсангүй. Адуу л босоогоороо үүрэглэдэг дээ. Адуу шиг... гэсэн ирмүүндүү бодол орж ирэхэд бахархах, бахдах сэтгэл төрнө. Гэхдээ өөрөөрөө биш юм шүү. Энэ л уулыг зорьж ирсэндээ, хамт зүтгэж яваа нөхдөдөө, ер юугаар ч юм бахдах, баярлах сэтгэл цэвэр агаар мэт чээж дүүргэнэ. Чээж дүүргэх ийм л бахдал уул өөд тэмүүлэх тэмүүлэл минь болдог. Яагаад гэвэл үүнийг газар тэнгэрийн заагт орших уулсын оргилд л амсаж мэдрэх хувьтай билээ. Тиймээс л уулчид өвлийн хүйтэнд уулын оргилд нүдээ ч цавчилгүй хонохдоо хэцүүг үл мэдэрнэ. Чухамдаа ийм л тэмүүлэл, хэцүүд үл нугарах чин хүсэлтэй уулчдын баг 2014 оны 11 дүгээр сард Өвөрхангай аймгийн Баруун Баян-Улаан сумын нутагт, далайн түвшнээс дээш 3590 метрт орших Бага Богд уулыг зорьсон билээ. Авиралтын энэ багт уулын Спортын мастер Н.Сүрэнжав, уулчин Б.Мягмарсүрэн, Н.Өлзийхишиг, Т.Ганбаяр, Ж.Ганбаяр, Б.Долгорханд , Д.Өнөр, Б.Даваадулам, болон миний бие багтсан юм. Цэлийсэн талын дунд цэнхэрлэн дүнхийх Бага Богд уулыг алсаас анх хараад өөрийн эрхгүй “Хайрхаан...” гэж сүүрс алдсансан. Ер хүн бүр л тэнгэр, газрын алинд оршин буй нь үл ялгаран дүнхийх алсын уулыг хараад уяаны морь шиг сэтгэл тогтохгүй яарсан биз ээ... Уул ийм л шидтэй. Бид 15-ны орой уулынхаа бэлд хүрэхэд яг 19.00 цаг болж байв. Бэлд машинаа орхиод, майхан сав, гал тогоо, хоол хүнс, аяны хөнжил гудас, уулын багаж хэрэгсэл, хувцас хунар гээд хүн бүр 20 орчим килограм ачаа үүрэн Чацарганатын амаар өгслөө. Үүлэн дунд л зүмбэрлэж харагдсан мөнөөх хайрханы бэлээр өгсөхдөө тэнгэрийн уулын оргилд хүрэх гэж тэсгэлгүй яарна. Саргүй шөнө уулын амаар алхахад хоёр талаас хашсан эгц цавчим ханан хаднууд нөмрөөд авах гэж

буй мэт арсайн барсайх нь сүрлэг. Хад асга, бут бургас, мөсөн голыг туучих нөхдийн минь духны гэрэл гялалзах нь тэнгэрийн оддыг дэргэдээс нь харсан лугаа адил санагдаж, тэнд хүрсэн мэт бодогдоно. Ийнхүү бүтэн гурван цаг алхаад уулын хажуу дээр майхнаа барин амрахаар шийдлээ. Гэвч шөнө хүйтэн, бас дороос хад чулуу нухаж, бид уруугаа “урсаж”, “өөдөө тэмүүлсээр” үүр хаяаруулсан. Тэглээ ч сэтгэл дүүрэн баяртай... Тэнгэр газрын заагт үдлэх ийм ажгуу. Ингээд 16-ны үүрийн 5.00 цагаас дайралтаа эхэлж, явсаар тэнгэрийн цагаан хаалга мэт өндрөөс өндөр мөсөн хүрхрээнд тулж очих нь тэр. “Үлгэрийн орны үүд хаалга...”. Тэнгэрт л үлгэрийн орон орших биз ээ. Миний ухаанд хамгийн түрүүнд ийн орж ирэв. Бид хүрхрээний хажуугийн эгц өндөрлөг рүү олс тавин авирч эхэллээ. Уг өндөрлөг рүү дөрвөн хөллөн мацах үед сахлаг өвсөн дээрх цасны гулгаа дорогш чангаана. Жаахан өндийх гэхээр үүргэвчиндээ татагдан гэдрэг савчих гээд нэн бэрх. Бага Богд уул их хадархаг, хад чулуу нь сул учир хөлөөр хөдөлсөн чулууд нэгнээ аван доош сүнгэнэнэ. Нэг өндөрлөгийг ийн давахад ахиад нэг өндөрлөг биднийг угтана... Чоно, ирвэс, аргаль янгир л дүүлж байдаг цавчим өндөрлөгүүдийн оройгоор үүргэвчээ үүрэн алхахуй цасан дээр үе үехэн ирвэсийн мөр тааралдана. Хээр талд аргал түүж л явснаас зэрлэг амьтны мөр үзэж яваагүй надад энэ бүхэн үнэхээр ерийн бус санагдана. Ийн харсан үзсэн бүхэн эд эс бүрийг минь сэрээж, шинэ сэргэг бүхнээр ухаан санаа минь хөглөгдөнө. Бид үдээс хойш 17.00 цагийн орчимд Бага Богд уулынхаа ноён оргилд хөл тавив. Эргэн тойронд тэнгэр, газрын ялгал үгүй аж. Тэнгэр... тэнгэр... тэнгэр... Газар үгүй.

97 Говь нутгийн хамгийн өндөр цэгээс дөрвөн зүг найман зовхист хараа бэлчээхүй захгүй өргөн тал үргэлжилсээр тэнгэрийн хаяатай нийлж, өнгө сүлэлдэн уусаад ийн харагдсан хэрэг. Задгай цэнхэр салхи, задгай шаргал тал... задгай талбиун сэтгэлүүд... Баруун хойхно саахалтын зайд Их Богд уул хараа булаан цэнхэртэнэ. Гэтэл ахан дүүс гэмээр говийн энэ их уулс үнэндээ бол хоорондоо 100 гаруй километрийн зайтай аж. Тэнгэр өөд тэмүүлсэн уулсын оргил ийм ойр аж.

мөрөөддөг байсан тэр л үлгэрийн орон. “Байдаг юм байна, байдаг юм байна...” гэж арай л хөөрцөглөн дэвхэрсэнгүй. Тэндээс хүүхдээ хөхүүлж буй эх хүн, хагацашгүй амрагууд, түмэн үрчлээт өвгөн, нялхас, салаа гэзэгтэй охин, давхилдаж буй сүрэг адуу, басхүү далавчаа дэлгэсэн шувууд одоохон нисэх нь үү гэлтэй нэгэн зэрэг нүднээ үзэгдэж зүрх булиглуулна. Чухамдаа, тэнгэр газрын заагт орших энэ л үлгэрийн оронг үзэх гэж би тэмүүлжээ!

Өвлийн өдөр богино, буцах зам ярвигтайгаас бид оргил дээр удаан байж чадсангүй. Шөнөөр бартаа ихтэй оргилоос бууна гэдэг амаргүй. Цас мөс, хад асга ихтэй цавчим уулсыг нуруулдан амьсгаа ч бүтэн авахад бэрх нөхцөлд өдөр, шөнийг туулсан ч сэтгэлд ирвэсийн мөр зам болж, мөсөн унжлагат хүрхрээ гэрэл болж, тэнгэр биднийг түшиж байсан гэдэгт би итгэнэ...

...Тэнгэрийн цагаан хаалга гэж миний дотроо нэрлэсэн, түмэн зүгт гялбам цагаан өнгөө түгээж хөдөлгөөн бүрийг минь нэгэн тансаг аялгуу болгон жингэнүүлэгч мөнөөх мөсөн унжлагат хүрхрээн дээрээ биднийг бууж ирэхэд 17-ны өглөөний 10.00 цаг болж байв. Явсаар майхан дээрээ ирэхэд 12.00, Чацарганатын амаараа уруудсаар машин дээрээ ирэхэд 17.00 цаг өнгөрч байлаа.

Зам гаргаж, харанхуйн дундаас хамгийн хөдөлгөөнгүй хадыг олж олсоо бэхлэх хүндхэн ажлыг эрчүүд маань гүйцэлдүүлж байв. Энэ зуур бид багахан хүлээнэ. Түр ч болов сууя гэхнээ хүйтэн чулуу, цас мөс дороос жиндүүлнэ. Хэрэв нүд анилдан зүүрмэглэх л юм бол уулын уруу чулуу шиг өнхрөх аюул дэргэд. Уул биднийг хатуужуулж, уул биднийг зөөллөж, уул бидэнд сүрээ үзүүлж, бас өршөөж байдаг аж. Ингэсээр бид далайн түвшнээс дээш 3000 орчим метрийн өндөрлөгт үүр цайлгав. Үүрийн шаргал туяанд хад асгадын өнгө дүрс тодрон тодорсоор нүдний өмнө үлгэрийн орон үүдээ нээх нь тэр. Балчир ахуйдаа хүсч

Даараагүй, ядраагүй гэж хэлэхгүй ээ. Гэхдээ л, бараг ихэнх замаа дөрвөн хөллөн туулж, бүтэн 30 цаг авиралт хийсэн бидний алжаал баяр бахдал, догдлол тэмүүлэлдээ уусан алга болжээ! Адал явдлаар дүүрэн, онцгой энэ аялалд царцуу шоколад, булан ааруулаа хувааж хүлхсэн нөхөд минь алжаангуй хэдий ч бадрангуй төрхөөрөө сэтгэлд минь үлджээ. Цэвэр цэнгэг агаар мэт чээж дүүргэх баяр бахдал минь, үлгэрийн орныхоо өнгө тансаг бүхнийг өмнө минь дэлгэсэн Бага Богд хайрхан минь, гялайлаа! Нийтлэлийг: Ж.Баярхүү

БУНДЕСЛИГИЙН САРЫН ОНЦЛОХ ТОГЛОГЧ

ХЕНРИХ МХИТАРЯН Сүүлийн гурван жил дараалан түрүүлээд буй Байерн Мюнхенд аваргын ээлжит цараа дахин хүртэхэд нь саад болж чадах цорын ганц өрсөлдөгч нь Боруссия Дортмунд баг. Хар шаруудын амжилт хагас хамгаалагч Хенрих Мхитаряны гайхалтай тоглолттой салшгүй холбоотой.

ТОВЧ НАМТАР Бүтэн нэр: Хенрих Гамлетович Мхитарян Төрсөн он: 21.01.1989 Төрсөн газар: Ереван, Армен Өндөр: 178 см Байрлал: Төв болон жигүүрийн хагас хамгаалагч

ӨСВӨР ҮЕИЙН БАГУУД: - Пюник/Армен

МЭРГЭЖЛИЙН БАГУУД:

Тоглосон он 2006-2009 2009-2010 2010-2013 2013-.......

ШИГШЭЭ БАГ 2006-2007 2007-2008 2008-2010 2007-.....

Клуб Пюник Металлург Донецк Шахтёр Донецк Боруссия Дортмунд

Лигийн тог/гоол 70/30 37/12 72/38 81/21

Армен/17-с доош Армен/19-с доош Армен/21-с доош Армен

5/1 6/1 13/9 57/16

БАГИЙН АМЖИЛТУУД -

Арменийн аварга/4 удаа Арменийн цомын эзэн/1 удаа Украины аварга/3 удаа Украины цомын эзэн/3 удаа Германы супер цомын эзэн/2 удаа

ХУВИЙН АМЖИЛТУУД -

Арменийн шилдэг хөлбөмбөгчин/6 удаа Украины лигийн шилдэг хөлбөмбөгчин/2012 он Украины лигийн шилдэг мэргэн бууч/2013 он ТУХН болон Балтийн орнуудын шилдэг хөлбөмбөгчин/2012, 2013 он

100

ГУРАВДУГААР САРЫН ЗУРХАЙ ЗАГАС Бид өөрийгөө хайрлаж чаддаггүйгээс амьдралдаа сэтгэл хангалуун бус байдаг. Тэгэхээр та энэ сард өөрийгөө яасан ч хоёрдугаар байранд тавьж болохгүй. Та гэр бүлийн харилцаандаа асуудалтай байгаа бол сайн ярилцаж, нэг шийдэлд хүрэхийг хичээгээрэй. Энэ нь, юм л бол буулт хийж бай гэсэн үг биш юм шүү.

ХОНЬ Хэрэв та өнгөрсөн бүхий л хугацаанд өөрийгөө олохыг хичээж байсан бол энэ сард логик дүгнэлтэнд хүрэх нь. Гэвч эцсийн шийдвэрээ гаргах хүртэл өөртөө итгэх итгэлээ алдаж, өнгөрсөнд гутарч, харамсаж огт болохгүй шүү. Үүний оронд өөрийгөө маш завгүй байлгаж, энергийн чиглэлээ зөв урсгалд оруулж эхэл. ҮХЭР Үзэж харах зүйлээр баялаг сар тохиож байна. Та ана мана үзэлцдэг нэгэнтэйгээ халз тулаанд орно. Үргэлж муур хулгана болон тоглож, бусдыг инээлгэж явдгаасаа залхаж байгаа биз дээ? Гэхдээ та хоёр энэ удаад бусдыг биш, бие биеэ зугаацуулж, хэл ярианы чадвараа сайжруулах бололтой. ИХЭР Энэ ордын хүмүүс ажил мэргэжлээсээ үл хамааран нийгмийн байр суурь, нэр хүнддээ санаа тавих бололтой. Та өмнөө шинэ сорилтууд тавьж, шинэ сэргэг зүйлсээс цэнэг ав. Эргэн тойрныхоо хүмүүст, ялангуяа бизнесийн салбарт өөрийгөө гэр бүлсэг, нөхөрсөг нэгэн болохыг харуул. Хэрэв таны амьдралын зарчим бусдаас шалтгаалан хөндөгдөж байвал өөрийн байр суурийг хамгаалах ёстойг мартаж болохгүй. МЭЛХИЙ Та амьдралд тохиодог барьцгүй зүйлсийн талаар дахин нэг эргэцүүлнэ. Өдийг хүртэл баримталж ирсэн философидоо эргэлзэнэ. Зөвхөн шашин шүтлэг ч биш, итгэл үнэмшилтэй холбоотой байр суурь, аливааг харж буй өнцөг тань өөрчлөгдөж

эхэлснийг аажмаар анзаарах аж. Иймд дотоод програмчлалаа шинэчилж, үзэл сурталд тань нийцэх амбицуудыг тодорхойлоорой. АРСЛАН Арслангийн ордын залуу үеийнхэн зарим зүйлд гутарч гуних төлөвтэй байна. Харин дунд эргэм насныхан бүх зүйл зүгээр нэг тохиолдлоор бус, ямар нэгэн учир шалтгааны улмаас тохиодог гэдэгт итгэж эхэлнэ. Гол нь, уг ордынхон нас ахих тусам амьдралаас авч буй туршлагадаа талархаж, өөдөө тэмүүлдэг нь сайшаалтай. Та хүссэн болгоноо авахгүй ч хэрэгтэй болгоноо хүртэнэ. ОХИН Сайныг дагавал сарны гэрэл гэдэг. Энэ нь хувийн харилцаанд төдийгүй бизнест ч хамааралтай ойлголт юм. Та бизнесийн хамтрагчаа няхуур сонгох нь чухал. Учир нь, өөр зан төлөв, өөр зуршилтай хүнтэй удаан хугацаагаар хамтрах нь таны хувьд дааж давшгүй зүйл мэт санагдаж мэдэхээр байна. ЖИНЛҮҮР Эрүүл мэнддээ анхаарч, хоолны дэглэм барьж, фитнесээр хичээллэх тухай урьд нь бодож байсан бол тохиромжтой цаг ирлээ. Тамхинаас гар, чихрийн хэрэглээгээ багасга. Эдгээр муу зуршлаасаа бага багаар татгалзаж чадвал сайн зуршлууд аяндаа ирнэ. Цэвэр агаарт алхаж, өөртөө тохирсон биеийн тамирын дасгалуудыг хийж эхлээрэй. ХИЛЭНЦ Шаргуу ажилладаг хүний хувьд та сайн амарч, хөгжилдөж байх

нь чухал. Ер нь тантай адил цаг наргүй хөдөлмөрлөсөн хүн өнгөрсөн сард байхгүй л болов уу. Тэгвэл та энэ сард хөгжин цэнгэнэ гэгч нь юу болохыг өөртөө шинээр нээх нь. Амралтаа сайн зохицуулж, тэнгэрлэг зүйлсэд тэмүүл. НУМ Нумын ордынхон энэ сард “гэрийн амьтан” болох бололтой. Гэр орныхоо эд зүйлсийг засч янзлах, угааж цэвэрлэх, өнгө төрхийг нь сайжруулах олон шалтгаан танд гарч ирнэ. Үүнээс гадна аав ээжтэйгээ илүү дотно харилцаж, хамтдаа бичих амьдралын номынхоо шинэ гарчгийг өг. МАТАР Та мэдлэгээ тэлж, суралцахыг чухалчилдаг хүн. Гэвч ямар нэгэн зүйлийн талаарх үзэл бодлоо сорьж, эргэлзээнд орж байж л та жинхэнэ утгаар суралцдаг. Тэгвэл энэ сард та сурах, заахыг зэрэгцүүлэн хэрэгжүүлэх нь. Хэчнээн ч завгүй байлаа гээд хоёрын хооронд зүйл хийхээс зайлсхий. Мөн мэдээллийн үнэн зөв, шинэлэг байдлыг шалгаж байж ажилдаа ашиглаарай. ХУМХ Та өөрийгөө баярлуулахын тулд хэрэгтэй хэрэггүй зүйлс авч мөнгөө үрээд байгаа бололтой. Учир нь, таны эрэлхийлж яваа урт хугацааны жаргал өөр зүйлд оршиж байна. Бусад хүмүүсийг баяртай болгодог зүйлс танд тохирдоггүйг од гарагс мэднэ. Иймд өвөрмөц сэтгэлгээндээ тохирсон, өөрт тань юунаас ч илүү таашаагдах зүйлийг олоорой.

101

102

Нийслэл guide зөвхөн НИЙСЛЭЛ хотод зарагдаж байгаа бүтээгдэхүүнүүдийг танилцуулäàã. Энэ хуудсан дээр тэмдэглэл хийгээд дэлгүүр хэсэх үедээ хөтөчөө болгоорой.

The Toy Store Хуудас 2

ХУД, Зайсан Скүэр их дэлгүүрийн II давхарт 91105468

Эрдэнэт хивс Хуудас 38 Номингийн салбар дэлгүүрүүдээр 88082928, 96963390

Tube Home Хуудас 109

Хан-Уул дүүрэг, Алтай хотхоны урд RIVER STONE хотхон, 24б байр Мишээл экспо төв, Е-19 павильон “Далай ээж” захын урд байрлах Passage төв, I давхарт гэр ахуйн барааны дэлгүүр 91919311, 99859779, 326066

Botanic Garden Хуудас 50

Баруун 4 зам, MaxMall худалдааны төвийн IV давхар 99160116

Bagro Хуудас 9

/Баясах трейд/, Хүнсний супермаркетуудаар 70002211

Senator Хуудас 54

ХУД, Зайсан Скуэр, I давхар 77117070 fb/senator.mongolia

Spode. Blue Italian Хуудас 46

Баруун 4 зам, MaxMall худалдааны төвийн IV давхар 99160116

SilkyGirl косметик Хуудас 41

Моносын салбар эмийн сангуудаар 1800-1883

Toyotа Хуудас 111

СБД, Олимпийн хороо, “Таван богд” ХХК үзэсгэлэнгийн танхим 94100199, 94001090

Мобиком /ухаалаг гар утас/ Арын хавтас 2222, 1800-2222 www.mobicom.mn

Nord гутлын дэлгүүр Хуудас 27

Гурван Гал худалдааны төв III давхар III, IV хороолол 10000 нэрийн барааны дэлгүүр В1 давхар 94074434

Gobi Хуудас 15

ХУД, Чингисийн өргөн чөлөө, Үйлдвэрчний гудамж 343677 СБД, I хороо, ҮСАХ, хуучнаар Бамбарууш кафе 329202 БГД, Өргөө кино театрын урд талд 343677

Probiovision Хуудас 75 ЧД, III хороо, Peace Tower 1619 тоот 70113890

103

104

ҮСЧИН, ÃÎÎ ÑÀÉÕÍÛ ÑÀËÎÍ label.m Гранд плаза, I давхар, Toni & Guy Label.m салон 70101090, 99070452, 99183183 10.00-20.00 Бя, Ням 11.00-20.00

Мимоса спа Баянгол дүүрэг, XVI хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, Макс центр III давхарт 7014-2222 Даваа – Ням 10:00-22:00 INNA LPG Beauty & Spa ХУД, XI хороо, Оргил шилтгээний зүүн талд Оргил стар хотхон, 57-A 70135566, 89665566 10-21, Бя,Ня-10-20, Даваад амарна Studio 410 СБД, Сүхбаатарын талбай, Сентрал тауэр, IV давхар, 410а тоот 77117171, 95228236 10.00-20.00 Бя 11.00-19.00

Hikari beauty salon СБД, Циркийн хажууд 1а байр 10.00-20.00 314696, 99062044 ИВ РОШЕ-1 ЧД, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, 76-1 /УИД-ийн баруун талд/ 327683 /захиалга/ ИВ РОШЕ-2 СБД, Энхтайваны гүүр-1, Наран Плаза худалдааны төвийн III давхарт 70117683 /захиалга/ ИВ РОШЕ-3 СБД, Сөүлийн гудамж Наран Молл худалдааны төвийн III давхарт 70137683 /захиалга/ Allure salon Улаанбаатар Их дэлгүүр, V давхарт 10.00-22.00 70137111 Grandeur beauty salon ХУД, XI хороо, Luxury Zaisan Village хотхоны үйлчилгээний байр

75755444 9.30-20.30 www.grandeurbeauty.mn Charming beauty /Bella Vista/ ХУД, XI хороо 77339999 10.30-20.30 Tokyo nail salon ЧД, III хороо, УИД-ийн ард 09.00-20.00 316225, 95905676 Michelle’s nail studio ЧД, I хороо, Бодь цамхагийн баруун талд 70109088 09.00-21.00 Хүрлээ ЧД, Алтай төв, V давхар 10.00-20.00 323048 Бя, Ня 11.00-20.00 Baigal Beauty & Spa center СБД, V хороо, Голомт хотхон, Шинэ Монгол өргөө худалдааны төв 10.00-22.00 336688 Сарнайх СБД, Чин Ван Ханддоржийн гудамж 312112 Matrix salon ХУД, XI хороо, Замчдын гудамж, Оргил супермаркет 50061188 10.00-20.00 Бя, Ня 11.00-19.00

PC mall 4 БЗД, Намъянжүгийн гудамж, Шөнийн захын урд корпуст 75753536 11.00-20.00 Бя, Ня 11.00-20.00 Dell center СБД, Энхтайваны өргөн чөлөө, Компьютер ланд төвийн зүүн талд 70133535 IT Zone Компьютерийн их дэлгүүр Сөүлийн гудамж, I сургуулийн замын зүүн урд, М-Си-Эс Плаза төвийн I давхарт 312424, 311915 10.00-19.00 Бя, Ня 11.00-16.00 Сони төв ЧД, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, 76-1 /УИД-ийн баруун талд/ 320218 10:00-21:00 Бя, Ня 10:00-20:00 World of Electronics-1 СБД, Энхтайваны гүүр-1, Наран Плаза худалдааны төвийн II давхарт 10:00-20:00 315738 World of Electronics-2 СБД, Сөүлийн гудамж Наран Молл худалдааны төвийн I давхарт 10:00-21:00 320218

ÄÝËÃ¯¯Ð

Wella salon БГД, II хороо, ТБД андуудын урд талд 99185267 10.30-20.00 Бя, Ня 11.00-20.00 Vidal salon СБД, II хороо, Улсын циркийн баруун талд 311004 09.30-20.00 Бя, Ня 11.00-20.00

ÝËÅÊÒÐÎÍ ÁÀÐÀÀÍÛ ÄÝËÃ¯¯Ð PC mall 1 СБД, VI хороо, Хүнсний IV дэлгүүрийн замын эсрэг талд 311644, 70133535 10.00-20.00 Бя, Ня 10.30-19.00 PC mall 2 СБД, Энхтайваны өргөн чөлөө, Голомт банкны картын төвийн замын эсрэг талд 70123535 11.00-20.00 Бя, Ня 11.00-19.00 PC mall 3 БГД, III, IV хороолол, Парадоксын баруун талд 70143535 11.00-20.30 Бя, Ня 11.00-20.00

Top Mebel

БЗД, I хороо, Токиогийн гудамж 11-456155 www.topmebel.mn

Наран Молл худалдааны төв СБД, Сөүлийн гудамж-42/1 09:30-21:30 70136918

Petit Bateau

СБД, VIII хороо, Сэнтрал Тауэр, II давхар 77112888 facebook/Petitbateau

Sod’s Boutique СБД, Алтай оффис цамхаг, II давхарт 70141744

105

Ariunaa Suri Хан-Уул дүүрэг, IV хороо, Вива Сити N4 77220101 www.ariunaasuri.com contact@ariunaasuri.com facebook/ariunaasuri

Toy Store ХУД, Зайсан Скуэр худалдаа үйлчмлгээний төв, II давхар 91105468 www.thetoystore.mn Наран Плаза худалдааны төв СБД, Энхтайваны гүүрний баруун талд 70116918 10:00-21:00 Бя, Ня 10:00-20:00 НАРАН ПОЙНТ ЧД, Хувьсгалчдын гудамж-9 /Байгалийн түүхийн музейн баруун талд/ 326435 10:00-20:00 Бя, Ня 11:00-18:00 Todos Baby Хан-уул дүүрэг, 4-р хороо, Яармаг 17110, “Вива сити” хороолол, 3-15 байр 77332220, 88102220

Аянчин Аутфиттерс ХХК Аялал, ан агнуур, загасчлалын хэрэгсэл, гутал хувцасны төрөлжсөн дэлгүүр ХУД, II хороо Чингисийн өргөн чөлөө 201/3 /Бармашийн замын эсрэг талд/ 70119211, 319211 Өдөр бүр 10:00- 21:00 ayanchin@magicnet.mn www.ayanchin.mn

UGG Australia Flagship store Сентрал тауэр, II давхар 77112611 Өдөр бүр 10:00-20:00 www.ayanchin.mn

Prosum Чингэлтэй дүүрэг, I хороо, Энхтайвны өргөн чөлөө, Экспресс тауэр, 1502 тоот 77117070 Cарнайх ХУД, XI хороо, Бурхантай хөшөөний уулзвар 70111727

Говь /Төв/ ХУД, Үйлдвэрчний гудамж, III хороо 343677 Говь /Монгол кашимер дэлгүүр/ СБД, Чингисийн өргөн чөлөө-3, I хороо, Үндэсний Соёл амралтын хүрээлэн 329202 Говь /Смарт/ БГД, Өргөө кино театрын урд талд 365705 Говь /Төв шуудан/ СБД, Сөүлийн гудамж, Төв шуудангийн урд талд 320303 Оргил ХУД, XI хороо, Оргил худалдааны төв 77303034 09.00-22.00 Euro home БЗД, IV хороо, XV хороолол Жанжин Лхагвасүрэнгийн гудамж, 34 дүгээр байр, 1 тоот 91996612 91996614 91996615

Скай их дэлгүүр ХУД, II хороо, Чингисийн өргөн чөлөө, 59-61 Скай Хайпермаркет 349191 Би-Марше СБД, IX хороо, Улаанбаатар их дэлгүүр 70111694 10.00-21.00 Maxmall их дэлгүүр Энх тайвны өргөн чөлөө 35, Баруун 4 зам 70122323

“ГОЁО” ХХК ХУД, II хороо, 19 дүгээр хороолол, Ажилчны гудамж, Гоёо ХХК-ний байр 77115454, 77115151 www.goyo-cashmere.com

Art of fashion ХУД, XV хороо, Гэгээнтэн цогцолбор 75555959 Ханбүргэдэй их дэлгүүр БГД, II хороо, Төмөр замын эмнэлэгийн зүүн талд 367054 10.30-20.00 Бя, Ня 11.00-19.00 ЛИНОС ВЭЛТ Герман тоглоомын дэлгүүр Гранд Плаза IV давхар, 4.7D 70121070, 99080975 10:00-21:00 info@linoswelt.mn, www.linoswelt.mn

ÝМНЭЛЭГ

Multiverse studio & Futuristic type ХУД, XV хороо, Махатма Гандигийн гудамж, Төв цэнгэлдэх Х хаалга 88606960

Скай их дэлгүүр БЗД, I хороо, Токиогийн гудамж 46, Чингис Зочид Буудлын Б Корпус 319090

Интермед эмнэлэг Чингисийн өргөн чөлөө, Хан-Уул дүүрэг, Богд хааны ордон музейн хойно, АПУ ХК-ийн зүүн талд 77011111 www.intermed.mn twitter/intermed_mn facebook/intermedmongolia.imc

106 ÁÀÍÊ Голомт /Төв/ ЧД, I хороо, Бодь цамхаг 09.00-18.00 311971 Хас /Төв/ СБД, VIII хороо, Ерөнхий сайд Амарын гудамж, өөрийн байр 09.00-20.00 313202 Голомт /картын төв/ ЧД, II хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө 311971 09.00-20.00 Бя, Ня 10.00-18.00

The Ivy Lounge СБД, III хороо, Сөүлийн гудамж, The Ivy рестораны I давхарт 76111176, 96031111 18.00-00.00

The Ivy Cafe ХУД, II хороо, Чингисийн өргөн чөлөө, Капитал Хаус, I давхар 08.00-18.00 70071000

ÇÎ×ÈÄ ÁÓÓÄÀË Sunjin Grand БЗД, XIII хороо, Энхтайваны гудамж 457711, 462255 24 цаг Чингис БЗД, I хороо, Токиогийн гудамж 24 цаг 313380, 70000099 Баянгол СБД, I хороо, Чингисийн өргөн чөлөө 312255, 312653 24 цаг

¯¯ÐÝÍ ÒÅËÅÔÎÍÛ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÒªÂ¯¯Ä Скайтел /Төв/ СБД, I хороо, Баянгол зочид буудлын баруун талд 319191 09.00-19.00 Бя, Ня 10.00-15.00 Юнител БГД, II хороо, Үндсэн хуулийн гудамж 24, Рокмон бюлдинг, Үйлчилгээний төв байр, I давхарт 328888, 1414, 328893 09.00-19.00 Бя, Ня 09.00-19.00

ÌÀÑÑÀÆ, ÑÏÀ, ÑÀÓÍ THANN SPA-1 СБД, Энхтайваны гүүр-1, Наран Плаза төвийн III давхарт 70107683 /захиалга/ THANN SPA-2 СБД, Сөүлийн гудамж, Наран Молл худалдааны төвийн IV давхарт 70127683 /захиалга/ Говь цогцолбор БГД, VII хороо, IV хороолол 24 цаг 301033

ÐÅÑÒÎÐÀÍ, ÏÀÁ

The Ivy Restaurant СБД, III хороо, Сөүлийн гудамж 331127, 331126 12.00-00.00

Их Монгол СБД, Сөүлийн гудамж, Циркийн зүүн талд 320450, 331206 12.00-00.00 Их Монгол 2 ХУД, Вива сити хороолол, N24 76100376 12.00-00.00 Irish pub СБД, I хороо, Сөүлийн гудамж 330993, 336666, 330994, 330995 11.00-23.00 АТА Ресторан ЧД, IV хороо, Анкарагийн гудамж 10.00-22.00 19А байр 322931

Кафе Жот ресторан Баянгол дүүрэг, XVI хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, Макс центр V давхарт 7014-1111 07:00-22:00

ЭДЖ бар Баянгол дүүрэг, XVI хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, Макс центр XVII давхарт 7014-1111, 99123802 Да – Ба 17:00-24:00 Бя – Hя 11:00-24:00 Eterna restaurant Өглөөний цай 08.30-10.30 Өдрийн хоол 12.00-15.00 Баянзүрх дүүрэг, III хороо, Английн ЭСЯ-ны ард 77001177 Да-Ба 08.00-24.00 Бя 11.00-23.00 Нямд амарна

Red Dot Cafe ХУД, III хороо, River Stone хотхон, 24A байр 76100176 12.00-21.00 Gusto restaurant СБД, Улсын их дэлгүүрээс Цирк орох замд, Сайд Б.Цэрэндоржийн хөшөөний зүүн талд 70006969, 70006996 Le Bistrot Francais restaurant Засгийн газрын ордны ард, МУИС-ийн III байрны эсрэг талд 320022 9.00-22.00 Бя, Ня 10.0022.00 Sesis Coffee shop БГД, II хороо, Гранд плаза 09.00-21.00 70112620 Сараана БГД, II хороо, Гранд плаза, I 09.00-22.00 давхарт 70113355 Cosy cafe & pub Яармаг, “Шинэ гэр” хорооллын М-19 байрны I давхар 77111088 UBean Coffee House Баянзүрх дүүрэг, 13-р хороолол, Шинэ зам дагуу, Дамдинсүрэнгийн гудамж, 32-2 9638-2326, 9115-6510 Дав, Мяг, Пүр, Баа, Бям 8.30-20.00 Лха 12.00-20.00 Bugis coffee and dreams СБД, VIII хороо, Сэнтрал таур, III давхарт 70117022 08.00-24.00 Бя, Ня 10.00-24.00 Biwon Korean restaurant СБД, VIII хороо, Сэнтрал таур, III 11.00-24.00 давхарт 77400400 Square grill pub СБД, VIII хороо, Сэнтрал таур, III 08.00-24.00 давхарт 313355 Бя, Ня 10.00-24.00 Sky Lounge СБД, VIII хороо, Сэнтрал таур, XVII 11.00-24.00 давхарт 310707 Rio grande lounge ХУД, XI хороо, Бурхантай хөшөөний эсрэг талд, Bella Vista 07.30-24.00 Хотхон 77440505 Бя, Ня 10.00-23.00 Irish castle ХУД, XI хороо, Green Villa хотхоны баруун талд 77309500 09.00-24.00

107 Thai express СБД, I хороо, Энхтайваны гүүр, Наран Плаза цамхаг 11.00-24.00 70113541 New York New York СБД, I хороо, Энхтайваны гүүр, Наран Плаза цамхаг 70114540 Lavazza /УИД/ ЧД, III хороо, УИД-ийн I давхарт 09.00-22.30 99098110 VERANDA СБД, I хороо, Жамъяан гүний 12.00-24.00 гудамж 330818 The Bull-1 СБД, III хороо, Сөүлийн гудамж, Брау хаусын урд талд 70110060, 11.30-22.00 99112025, 70111212 Tulpe restaurant and coffee house ЧД, 4-р хороо, Баруун сэлбийн гудамж, 51/А байр “Хишиг” төвийн 1 70122277, 93099901 давхарт Да-Ба 09:22 Бя 10:20 California СБД, III хороо, Сөүлийн гудамж, 08.00-24.00 319031 Бя, Ня 09.00-24.00 Сөүл ресторан СБД, II хороо, хуучнаар Хүүхдийн 12.00-22.00 парк дотор 329709

B room cafe Жаргалан хотхон, B production-ы I давхарт 77275555, 99013911 9.00-24.00 Bossam House Korean restaurant СБД, IV хороо, хүнсний 50 дугаар дэлгүүрийн баруун талд 10.00-24.00 325240 Maggiano СБД, Жамъяан гүний гудамж, Гранд оффис, I давхар 99098822, 320905 11.00-23.00 Бя, Ня 11.0021.00 Black Pearl СБД, VI хороо, Ерөнхий сайд Амарын гудамж, Спортын төв ордны 08.00-23.00 урд талд 70110506 Mr.Wang БЗД, I хороо, Чингис зочид буудал, 10.00-22.00 I давхарт 319920 Ti-amo Coffee shop БЗД, I хороо, Скай худалдааны төв 10.00-20.30 322002

London and Irish pub ХУД, IV хороо, Viva City хотхон, N18, N19 77100707 Ti-amo СБД, III хороо, Сөүлийн гудамж 08.00-22.00 70112422 Modern Nomads – Салбар I Бага тойруу, Метромолын урд талд 318744 11.00-24.00 11.00-23.00 Modern Nomads – Салбар II Соёлын төв өргөөний хойд талд, Үнэн сонины байр 70120808 09.00-24.00 11.00-23.00 Modern Nomads - Салбар III Байгалийн түүхийн музейн зүүн талд, СБД-ийн Тамгын газрын урд. 330633 11.00-24.00 Бя, Ня 11.00-21.00 City Lounge & Bar Бөхийн өргөөний баруун талд, Нэгдэлчин зочид буудлын зүүн жигүүр, III давхар 70152626 16.00-24.00 /Да,Мя.Лха/ 16.00-03.00 Пү-Бя /Нямд амарна./ Modern Nomads - Салбар V Бага тойруу, XIII байр (Golden pen бичиг хэргийн дэлгүүртэй байр) 7011 0505 11.00-24.00 Бя, Ня 11.00-21.00 bd’s Mongolian Barbeque Ресторан Сөүлийн гудамж -9, Өгөөж үйлдвэрийн зүүн талд 311191 11.00-24.00 Бя, Ня 11.00-23.00

Cozy Nomads Restaurant & Home Decor Зайсангийн гудамж-52, Сарнайх супермаркетийн баруун талд. 344001 11.00-24.00 Бя, Ня 10.00-23.00 Феличита итали ресторан Байгалийн Түүхийн Музейн зүүн 11.00-24.00 талд 319009 Бя, Ня 11.00-21.00 Кавказ Ресторан Улсын циркийн чанх зүүн талд, Капитрон банкны урд. 77119900 11.00-24.00 Бя, Ня 11.00-23.00 Salm Brau Pub Модерн Номадс- I рестораны зүүн талд, Хаан Гэр Грилл ресторан, II 12.00-24.00 давхар 77118855 Wine house СБД, I хороо, Баянгол зочид буудал, I давхарт 312255, 10.00-23.00 99115405 Scotch House Хан-Уул дүүрэг, I хороо, Чингисийн өргөн чөлөө, өөрийн байр 11.00-24.00 345828, 94995828 Bojangles СБД, II хороо, Тээвэрчдийн гудамж, Жигүүр гранд оффис I 09.00-24.00 давхар 325830 “Батько Опанас” ресторан БЗД I хороо Токиогийн гудамж-2, “Серж Эксклюзив хаус” II, III давхар 453716

Modern nomads - Салбар VI Чингис зочид буудлын хойно, Royal 11.00-23.00, castle. 77102277 /Бя,Ня 11.00-23.00/

“Милая” кафе ХУД I хороо Чингисийн өргөн чөлөө, Шинэ өглөө цогцолборын байр-23 345086

UB Jazz Club Өдөр бүр 21.00 цагаас жазз хөгжмийн амьд тоглолттой. БГД, I хороо, Кёкүшю цамхагийн баруун талд 39 дүгээр байр 91919011, 91929011 11.00-24.00

“Гжель” ресторан БЗД, 13 дугаар хороо, Жуков -55, “Торговый дом” үйлчилгээний төв 468266

DOUBLE SHOT Coffee & Cocktail ХУД, XV хороо, “Хурд” хотхон Да-Ба 08:00-24:00 7711-2662 Бя 10:00-24:00 Ня 10:00-23:00 /doubleshot.mn Славянский Базар Ресторан МУИС-ийн хичээлийн IV байрны зүүн талд GB центр, I давхар 77110101 11.00-24.00 Бя, Ня 11.00-21.00

Broadway ЧД, I хороо, Мөнгөн завьяагийн хажууд 331123 11.00-24.00 Broadway БГ, IV хороолол, Гурван билиг оффис 360099 11.00-24.00 Shilla солонгос хоолны ресторан СБД, I хороо, I сургуулийн урд талд 91192231 10.00-22.00 Harry’s pub БЗД, XIII хороо, Сүнжин гранд зочид буудал 70151111 15.00-24.00

108 Pharos restaurant БЗД, XIII хороо, Сүнжин гранд зочид буудал 70151111 12.00-22.00 Gate СБД, VI хороо, IV дэлгүүрийн баруун урд 332009 10.00-23.30

ÑÓÐÃÀËÒ Нээлттэй Хаалга Сан ЧД, 2-р дөчин мянгат, Мандухай зочид буудлын урд, 12-р байр 1 давхар 314538, 99223300, 9.00-18.00 99113152 Maestro music school БГД, II хороо, Grand Plaza цогцолбор, XIV давхар, 1401 тоот 70117737, 70113398

ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄ Á ËÄÀÐÆÓÓËÀÕ ÒªÂ Мандал Иог ХУД, Богд Хааны музейн урд, Оргил шилтгээн, III давхарт 326377, 96047987 07.30-20.00 Нийслэл Фитнесс ХУД, I хороо, Чингисийн өргөн чөлөө, АПУ ХК-ийн зүүн талд 96608811, 89848448, 91118910 08.00-23.00 Бя 10.00-20.00 Нямд Амарна Aqua fitness СБД, Токиогийн гудамж, Чингис зочид буудлын I давхарт 99099789, 70001221

ÀÌÐÀËÒÛÍ ÃÀÇÀÐ

Аянчин Фоор Сийзонз Лодж ХХК Налайх дүүрэг, VI хороо Эрээний адаг /Тэрэлжийн гүүрнээс хойш 9 км-т/ 99094539, 93032323 reservation@ayanchinlodge.mn www.ayanchinlodge.mn Онцлог: Тэрэлжийн үзэсгэлэнт байгальд, нийслэлээс 52 км-ийн зайд оршдог. Жилийн дөрвөн улирлын турш амрагчдыг хүлээн авч, тав тухтай үйлчилгээг санал болгоно.

ÎÍÃÎÖÍÛ ÁÈËÅÒ ÁÎÐËÓÓËÀÕ ÒªÂ

Air service Mongolia СБД, Сөүлийн гудамж, Түшиг төвийн II давхар 322000, 326000 Да-Ба 9.00-18.00 Бя 10.00-15.00 fb: AIR SERVICE MONGOLIA LLC Air trans СБД, VI хороо, Бага тойруу-IX 303030, 313131, 323232, 333333 09.00-18.00 Бя, Ня 10.00-16.00 Airlink СБД, Сөүлийн гудамж, I хороо, 61с байр 1818, 70141818 Air Market Ticketing Agency СБД, I хороо, Төв шуудангийн чанх урд 325050, 325050 09.00-22.00 Бя, Ня 10.00-15.00

ÁÓÑÀÄ Pearl Art Gallery СБД, VI хороо, Тээвэрчдийн 09.00-17.00 гудамж 99193223 Наран моторс СБД, Энхтайваны гүүр-1, Наран Плаза худалдааны төвийн I давхарт 10:00-18:00 333131 Бя 10:00-15:00 Majestic номын дэлгүүр ЧД, III хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө, УИД-ийн V давхарт 08.30-22.30 313232 Бя, Ня 09.00-22.00 Hi Fi records СБД, IV хороо, Хүнсний 50 дугаар дэлгүүрийн баруун талд 11.00-21.00 333555 Цагаан дариум арт галерей ХУД, XI хороо, Бурхантай хөшөөний эсрэг талд, Bella Vista 10.30-18.30 Хотхон 77114545

109

110

ò¿ãýýëòèéí öýã Ãîî ñàéõíû ñàëîí

Toni & Guy Charming beauty /Irish/ Charming beauty /Bella Vista/ Хүрлээ салон Байгаль салон Сарнайх салон Matrix salon /Оргил супермаркет/ Michelle’s Nails Salon Inna salon Kryolan LLC Tsemee’s salon

Ýëåêòðîí áàðààíû äýëã¿¿ð PC mall /IV дэлгүүр/ PC mall /Центрпойнт/ IT Zone /Центр пойнт/

¯¿ðýí òåëåôîíû ¿éë÷èëãýýíèé òºâ Скайтел /Төв/ Скайтел /Тэнгис/ Юнител /Төв/

Äýëã¿¿ð

MaxMall Cарнайх /Зайсан/ Sky их дэлгүүр Ханбүргэдэй их дэлгүүр Tube Home Аянчин

Áàíê

Голомт банк /Төв/ Голомт банк /Картын төв/ Голомт банк /Хүүхдийн 100/ Голомт банк /Хувийн банк/ Хас банк /Төв/ Худалдаа хөгжлийн банк /Сансар/

Çî÷èä áóóäàë Чингис Баянгол Туушин Kempinski Shangri-La

Ðåñòîðàí

The Ivy Restaurant The Ivy Lounge The Ivy Cafe Их Монгол

Gusto Restorante Модерн Номадс 1, 2, 3, 4, 5 Хаан гэр грилл ресторан Salm Brau pub Кавказ ресторан Cozy Nomads Felicita restaurant Славянский Базар ресторан bd’s Mongolian barbeque restaurant Irish pub Biwon Korean restaurant /Central tower/ Square grill pub /Central tower/ Sky Lounge City Nomads Rio grand lounge /Bella Vista/ Thai express New York New York VERANDA B Room cafe California /Дүнжингарав/ Britti Grey Rock Salt Сөүл ресторан Laviva Le Bistrot Francais Sesis Coffee shop /Гранд плаза/ Сараана /Гранд плаза/ Ti-amo Coffee shop /Sky худалдааны төв/ Ti-amo /Платинум худалдааны төв/ Wine house /Баянгол зочид буудал/ Silkroad Turning Point Батько Опанас Милая кафе Гжель Broadway /Мөнгөн завьяа/ Broadway /III хороолол/ Broadway /Талбай/ GATE Oriental Treasure Mon Bakery Akamaru The Coffee Bean & Tea Leaf /1,2,3/ Shibuya Azzuro Scotch House

91009232, 70122010

Namaste Le Triskell Helmut Sacher’s caffe Ubean UB Jazz club Tom’n Toms /Зайсан скүэр/ Asiana Eterna Кино кафе Peaberry specialty coffee house

Áÿëäàðæóóëàõ òºâ Нийслэл фитнесс Aqua фитнесс Мандал Йог Эрхэт баясангуй төв

Îíãîöíû áèëåò áîðëóóëàõ òºâ

Air trans /Их дэлгүүрийн эсрэг талын салбар/ Aero Mongolia /Онгоц дотор/ Air market /Төв/

Амралтын газар Soyol Wellness center Аянчин Лодж

Áóñàä

НАЖГ Оюу Толгой АПУ UB Songdo эмнэлэг Бишрэлт плаза Orient plaza Hi-Fi records 976 art gallery Шидэт од шүдний эмнэлэг Kia showroom Big bowling Baskhuu implant clinic Zig Zag /Доктор авто сүлжээний салбарууд/ Говь цогцолбор /Хороолол/ Grand Med эмнэлэг Bella Vista Town Embassy Residencies SOS medical center Интермед эмнэлэг Чингис хаан нисэх буудал Air service Mongolia

111

112