executive
6 min
1/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
benchmark
rapporten
Geen verschil in loon stad-platteland Er is geen verschil in beloning tussen zorginstellingen op het platteland en in de stad. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot.
buitenland
Trends in gezondheid en zorg Centraal Planbureau
€ 50.000 € 40.000
In het Engelse Greenwich zijn teams van artsen, psychiaters en welzijnswerkers verantwoordelijk voor de gezondheid van de bevolking. Ze bepalen samen de interventies.
Zorg blijft groeien; Financiering onder druk. Policy brief, november 2011 > Lees de samenvatting op pagina 3
Loonkosten
Integrale zorgteams reduceren opnames
> Lees verder op pagina 4
> Download de hele publicatie € 40.105
€ 40.530
€ 30.000
in HET kort E-health: Face-to-Facebook
€ 20.000 € 10.000 €Overig
Stad
> Lees verder op pagina 2
Aanmelden Wilt u eens in de twee weken Zorgvisie Executive ontvangen? Ga naar www.zorgvisie.nl/executive
instituut Beleid & Management Gezondheidszorg Over e-health en zelfredzaamheid van patiënten in de GGZ, januari 2012 > Lees de samenvatting op pagina 5 > Download de hele publicatie
• Ouderen zijn gezonder en leven langer thuis • 35 procent minder opnames in verpleeghuizen
‘Alle professionals in het integrale team krijgen betaald voor hun aandeel in het gezond houden van de bevolking.’ Sir John Oldham, hoofd van de afdeling National Clinical Lead Quality and Productivity van de National Health Service (NHS).
executive
5 min
2/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
benchmark
Geen verschil in loon stad-platteland Er is geen verschil in beloning tussen zorginstellingen op het platteland en in de stad. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot. Berenschot heeft onderzoek gedaan naar de loonkosten (jaarlijkse bruto lasten, inclusief vakantiegeld, exclusief sociale lasten; jaarrekening 2010) van verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel onder 55 instellingen in de sectoren verpleging en verzorging en thuiszorg. 23 instellingen
hebben hun hoofdkantoor in een stad (gedefinieerd als gemeenten > 80.000 inwoners), 32 niet. De figuur op pagina 1 laat zien dat de gemiddelde loonkosten in de stad en buiten de stad op nagenoeg hetzelfde niveau liggen. De mogelijkheden binnen de cao om te variĂŤren, zijn dan ook beperkt. Nadere analyse toont ook geen verband tussen grootte van de instelling (in formatieplaatsen) en loonkosten of tussen inwoneraantal van de gemeente en loonkosten.
Voorstanders van loondifferentiatie tussen stad en platteland betogen dat werken in de zorg in de stad hogere eisen stelt aan medewerkers dan buiten de stad. Dit zou voor een belangrijk deel samenhangen met de zwakkere sociale structuur van steden. Tegenstanders voeren ondermeer aan dat op het platteland gemiddeld genomen grotere afstanden worden afgelegd, wat een groter beroep doet op de zelfstandigheid van werknemers. Indien werken in de stad inderdaad hogere eisen stelt aan het zorgpersoneel, uit zich dat in ieder geval niet in een hoger percentage verzuim. Uit het onderzoek van Berenschot blijkt namelijk dat dit zowel in de stad als daarbuiten 6,2 procent bedraagt. Personeelsschaarste Grotere personeelsschaarste in de stad is een ander argument voor loondifferentiatie. Uit het Berenschot-onderzoek blijkt dat het aantal vacatures buiten de stad gemiddeld 2,93 procent van de totale formatie bedraagt, terwijl dit in de stad 1,57 procent is. De vraag naar
zorgpersoneel buiten de stad lijkt dus juist groter. Het verloop in de stad is gemiddeld 16,2 procent van de formatie, terwijl dit buiten de stad 14,4 procent is. Een derde argument voor hogere lonen in de stad is dat de kosten voor levensonderhoud in steden hoger zijn dan buiten de steden. Dat heeft Berenschot niet onderzocht. Goed werkgeverschap Het onderzoek van Berenschot biedt voorstanders van loondifferentiatie geen onderbouwing. In de strijd om gekwalificeerd personeel kunnen zorgaanbieders zich volgens Berenschot-onderzoeker Marvin Hanekamp beter onderscheiden op andere aspecten dan loon, zoals investeren in een imago als aantrekkelijk werkgever. Dit kan door slimme arbeidsmarktcommunicatie, waarin onder meer aandacht is voor opleidingsmogelijkheden, privĂŠ-werkbalans, afwisseling, een prettige werkomgeving. Een andere mogelijke oplossing is samenwerking met andere zorg- en onderwijsinstellingen, aldus Hanekamp. (bk)
executive
4 min
3/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
rapport
samenvatting
Trends in gezondheid en zorg CPB Zorg blijft groeien; Financiering onder druk. Policy brief november 2011. > Lees de hele publicatie
Recensie Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving
Quote
‘Wij worden rijker, daarom willen wij betere zorg’
Kiezen voor grotere solidariteit of versobering De vergrijzing maakt een stijging van de zorguitgaven onvermijdelijk. Dat vraagt om een fundamentele keuze, stelt het Centraal Planbureau: remmen we de uitgaven af, of nemen we de kosten voor lief vanwege de baten? In het laatste geval is de vraag wie de rekening betaalt. De uitgaven aan de gezondheidszorg zijn toegenomen van 8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 1972 naar ruim 13 procent in 2010. Daarvan wordt 83 procent collectief gefinancierd uit belastingen en premies, de rest betalen burgers in de vorm van eigen risico, eigen betalingen en aanvullende verzekeringen. Het Centraal Planbureau (CPB) noemt drie oorzaken van de toename. Naarmate wij rijker zijn, stellen we hogere eisen aan de zorg. Daarnaast is de levensverwachting toegenomen en leven mensen langer met ziekten. En de zorg is duurder geworden door technologische ontwikkelingen en doordat de lonen meer stijgen dan de productiviteit.
Het CPB heeft vier scenario’s voor 2040 doorgerekend. Bij voortzetting van de trend van de afgelopen dertig jaar beslaan de zorguitgaven 22 procent van het bbp. Als de zorgprijs dankzij slimme technologieën in de pas gaat lopen met het gemiddelde prijsniveau, wordt dat 19 procent. Verslechtert de gezondheid door bijvoorbeeld een ongezonde leefstijl en pandemieën, dan stokt de groei in levensverwachting en het aandeel ouderen en komen de zorguitgaven op 21 procent van het bbp. In het laatste scenario stijgt het aandeel naar 31 procent: de curatieve zorg blijft bovengemiddeld groeien door innovaties, de levensverwachting stijgt mee. Groei van het bbp De vraag is hoeveel van de groei van het bbp we willen besteden aan meer en betere zorg, stellen de CPB-economen. De zorgkosten afremmen kan volgens hen door extramuralisering, meer mantelzorg en productiviteitsverhoging. De groei financieren, vraagt om keuzen: bezuinigen op andere collectieve uitgaven, collectief sparen door de staatsschuld te verlagen, hogere belastingen en premies
heffen of zorglasten verschuiven van het collectief naar het individu. Kosten-batenanalyse Op de optie ‘bezuinigen op andere sectoren’ gaan de economen niet serieus in. Bij verkleining van de staatsschuld dalen de rentelasten en kan de belasting omlaag ter compensatie van hogere zorglasten. Meer premie en belastingen heffen betekent een steeds groter beroep op de solidariteit van rijk met arm en jong met oud. Bij versobering van het pakket moeten mensen meer zelf betalen voor zorg en verschuift de rekening van mensen met hogere inkomens naar de patiënt zelf. Het CPB werpt de vraag op of dat erg is: mensen met een hoger inkomen eten ook luxer brood en er bestaat allang particuliere ouderenzorg. Tegelijkertijd waarschuwt het dat een ‘arm collectief systeem’ vaak leidt tot ‘een systeem voor de armen, waarin jongeren en rijken zichzelf gaan (bij)verzekeren of uitstappen”. Een maatschappelijke kosten-batenafweging is nodig, aldus het CPB. (kk) > Zie ook: www.cpb.nl
executive
3 min
4/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
buitenland
Integrale zorgteams reduceren opnames In het Engelse Greenwich zijn teams van artsen, psychiaters en welzijnswerkers verantwoordelijk voor de gezondheid van de bevolking. Ze bepalen samen de interventies. De versnippering in de zorg is een van de belangrijkste oorzaken voor de kostenexplosie in veel westerse landen, vindt Sir John Oldham, huisarts en hoofd van de afdeling National Clinical Lead Quality and Productivity van de National Health Service (NHS). ‘Ziekenhuizen hebben allemaal gespecialiseerde teams voor hart-
John Oldham: ‘De huidige bekostiging prikkelt tot omzetmaximalisatie’
falen, diabetes, neurologische problemen et cetera. Die zien allemaal dezelfde patiënten, doen deels dezelfde testen, maken een eigen zorgplan, maar communiceren niet met elkaar. Dat is kwalitatief niet goed, het is inefficiënt en dat moeten we veranderen.’ Samen interventies bepalen Om het over een andere boeg te gooien, experimenteert de NHS met integrale zorgteams. In Greenwich werken allerlei beroepsgroepen samen in teams: huisartsen, welzijnswerkers, verpleegkundigen, bezigheidstherapeuten, psychologen, psychiaters en medisch specialisten. Ze analyseren een keer per week welke patiëntgroepen in hun regio de grootste risico’s lopen. Met software wordt de hele patiëntpopulatie gerangschikt naar risico op gezondheidsschade, ziekte en kans op opname in ziekenhuis of verpleeghuis. De vijf procent met het hoogste risico krijgt de meeste aandacht. De zorgprofessionals bekijken samen met welke interventies de beste resultaten worden behaald. ‘Het is de multidisciplinaire aanpak waar het om
draait’, zegt Oldham. ‘Zorgaanbieders werken niet meer afgesloten in hun eigen zuil. Iedereen brengt zijn eigen expertise in: de verpleegkundige, de welzijnswerker, de arts en samen coördineren ze de beste aanpak voor patiënten. Met name patiënten die meerdere problemen hebben, profiteren van deze aanpak.’ Nieuwe bekostiging De nieuwe werkwijze heeft in Greenwich geleid tot opmerkelijke resultaten. De 65-plussers zijn gezonder en doen minder beroep op zorg. In het verpleeghuis zijn er 35 procent minder opnames. Ook het beroep op de intensieve thuiszorg is met 18 procent gedaald. Het aantal ziekenhuisopnames is per jaar met 200 teruggebracht. Voor de nieuwe werkwijze ontwerpt de NHS een nieuwe bekostigingssystematiek. Oldham: ‘Dat is cruciaal, anders is de verandering niet duurzaam. De huidige bekostiging prikkelt tot omzetmaximalisatie. De nieuwe financiering moet samenwerking belonen.’ Het idee is om de zorgteams een som geld te geven waarmee ze drie jaar de gezond-
heid van een bepaalde bevolkingsgroep verzorgen. De hoeveelheid geld hangt af van onder meer de leeftijd en gezondheid van de bevolking. ‘Alle professionals in het integrale team krijgen betaald voor hun aandeel in het gezond houden van de bevolking.’ (bk) > Lees het hele interview met Sir John Oldman
advertentie
www.leeuwendaal.nl
executive
2 min
5/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
rapport
samenvatting
E-health: Face-to-Facebook iBMG Over e-health en zelfredzaamheid van patiënten in de GGZ, januari 2012
> Lees de hele publicatie
Recensie Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving
Quote
‘Succes zit in een goed onderbouwde afweging waar je e-health wel en niet inzet’
Efficiencybelofte e-mental health nog niet ingelost E-health in de ggz biedt grote mogelijkheden om de patiënt meer zeggenschap te geven en de kosten te verlagen. Maar of dat daadwerkelijk gebeurt, is onduidelijk, constateren onderzoekers van het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg. Wat betekent e-mental health voor de rol van patiënten en professionals? Dat is de onderzoeksvraag van Kim Putters, Maarten Janssen, Thomas van der Wel en Mathijs Kelder van het iBMG. Ze hebben een casestudy gedaan bij de ParnassiaBavoGroep, ggz-bestuurders geënquêteerd, en gesproken met ggzexperts en wetenschappers. Uit de casestudy blijkt dat patiënten door emental health beter zijn geïnformeerd en beter kunnen reflecteren op hun eigen functioneren. Professionals zien dat als winst, net als de toegenomen vrijheid in de planning van werkzaamheden. Maar ze vinden het afzweren van vertrouwde behandelingen soms lastig. Voor de organisatie biedt e-mental health de mogelijkheid tot meer standaardisatie.
Niet bewezen De grote belofte van e-health is nog lang niet ingelost, constateren de geraadpleegde experts. Er zijn nog weinig voorbeelden waar e-health zijn meerwaarde bewezen heeft. Onduidelijk is of het leidt tot minder of goedkopere zorg. Het is goed denkbaar dat het extra aanbod met zijn online zelftests juist extra patiënten naar de ggz lokt. Dat is “teleurstellend” omdat alternatieven voor de huidige zorgverlening wel nodig zijn. Het moet duidelijker worden wat nu echt ‘goede’ e-health is en hoe je de gewenste uitkomsten meet, stellen de experts. Daarnaast vereist succesvolle e-health actieve deelname en feedback van patiënten en professionals; commitment en een visie van de raad van bestuur; en een onderzoeksopzet bij experimenten die ruimte biedt voor aanpassing en duidelijk maakt of de behandeling een andere therapie kan vervangen. Essentieel is bovendien om na te denken welke groep patiënten geschikt is voor e-mental health. De ggz moet allianties sluiten met zorgver-
zekeraars, maar ook met uitkeringsinstanties, werkgevers en sociale werkplaatsen. Zelfredzaamheid Een hindernis voor e-health is dat financiering vaak niet structureel is en versnipperd is tussen de eerste en tweede lijn. Daarbij is de effectiviteit van e-health lastig te onderzoeken. De auteurs pleiten voor voorwaardelijke toelatingen tot het pakket, waarbij vergoeding samengaat met de plicht om nieuwe ‘bewijslast’ te verzamelen. De geraadpleegde experts nuanceren het effect van e-health op zelfredzaamheid. Zelfredzaamheid moet niet betekenen dat de patiënt voortaan uit zichzelf doet wat de behandelaar wil, maar dat hij mede vormgeeft aan de behandeling. Een andere nuancering is dat frequent digitaal contact met de behandelaar of lotgenoten sommige patiënten juist afhankelijker maakt: van de therapeut, de computer of de online patiëntengemeenschap. (kk) > Zie ook www.bmg.eur.nl
executive
1 min
6/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 9 | Donderdag 9 mei 2012 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
meer zorgvisie
Adverteren
Colofon
Emile van der Velden Key Accountmanager
Eric Bassant Hoofdredacteur bassant@zorgvisie.nl 020 515 97 04
emile.van.der.velden@reedbusiness.nl 06 13 34 46 00
Marike Cloosterman Key Accountmanager marike.cloosterman@reedbusiness.nl 06 51 33 15 17
Marc Nuhn Accountmanager
Zorgvisie Magazine Het magazine voor beleid en management in de zorg verschijnt maandelijks.
Zorgvisie Special Tweemaal per jaar verschijnt een glossy gewijd aan één thema.
Zorgvisie Weekoverzicht Abonnees ontvangen tevens het Zorgvisie Weekoverzicht.
Bart Kiers Redacteur kiers@zorgvisie.nl 020 515 97 31 Krista Kroon Freelance journalist
direct naar > Abonneren
Alie Zwart en Berber Bast Eindredactie hr en zorg eindredactie@zorgvisie.nl 020 515 97 35/41
marc.nuhn@reedbusiness.nl 06 51 69 52 27
Rewina Ratiram Accountmanager
Ben Konings Uitgever
rewina.ratiram@reedbusiness.nl 020 515 98 55
Zorgvisie e-nieuwsbrief Elke werkdag nieuws en een speciale zondageditie.
Direct naar
Zorgvisie.nl De website Zorgvisie.nl is hét online platform voor zorgmanagers.
Zorgvisiebanen.nl Op de online vacaturebank kunnen managers in de zorg terecht voor actuele vacatures.
> Tarieven
Congressen
> Aanleverspecificaties
Reed Business Events organiseert in samenwerking met Zorgvisie congressen voor bestuurders en managers in de zorg met een actueel en informatief inhoudelijk programma, uitgaande van een origineel concept.
Vormgeving Twin Media bv Op gebruik van deze nieuwsbrief zijn de volgende regelingen van toepassing: Gebruiksvoorwaarden en Privacystatement
© Reed Business bv. Auteursrecht voorbehouden