A DV E RTO RI A L
C-MINE IN GENK BIJ
MET
BENT VAN LOOY & MICHAËL VERHEYDEN 9
zuiderlucht.eu
In de installatie Labyrint van kunstenaarsduo Gijs Van Vaerenbergh. foto’s David Maesen
juni/juli 2016
“AL DIE NATIONALITEITEN DIE SAMENWONEN: DAT MAAKT EEN STAD TOT STAD. DAT MAAKT GENK WAT MIJ BETREFT GROTER DAN LEUVEN.”
10
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016
A DV E RTO RI A L
C-MINE IN GENK
EEN MICROKOSMOS VAN CREATIVITEIT
‘Je moet niet denken dat je ons wat kunt leren’. ‘Je moet niet denken dat je meer bent dan wij’. Het zijn twee richtlijnen uit de Wet van Jante. Een gedragscode waarmee auteur Aksel Sandermose de bekrompenheid van de Scandinavische mentaliteit hekelde. Een goede zaak dat C-mine in Genk ligt en niet in het fictieve dorpje Jante. Want de voormalige mijnsite van Winterslag inspireert net wél om op te vallen. Om je hoofd moedig boven het maaiveld uit te steken. Of het nu gaat om een reuzengroot kunstwerk in de vorm van een labyrint, een creatief ondergronds belevingstraject, een innovatief gerenoveerd mijnpatrimonium of design dat de wereld verovert.
The Jante Law: het is ook de naam van de modelijn die muzikant annex ontwerper Bent Van Looy in 2012 lanceert. Bent heeft iets met mode en design. Dat verklaart ook voor een deel zijn hechte vriendschap met Genkenaar Michaël Verheyden, ontwerper annex muzikant. Een vriendschap die eind 2010 resulteert in een gezamenlijk project op C-mine. Michaël opent er zijn eigen pop-up shop met zijn befaamde handtassen. Hij presenteert er ook zijn nieuwe home collectie waarmee hij intussen wereldwijd de weg vindt naar de interieurs van de rich & famous. Speciaal voor de opening ontwerpen de vrienden samen een zijden sjaal. De print: een afdruk van een schilderij van Bent. Het verzamelobject wordt stijlvol gepresenteerd in een platenhoes made by Bent. Vandaag zijn de goede vrienden opnieuw op C-mine. Twee kosmopolieten op een site waar ooit de halve wereld naartoe stroomde. Om in het gitzwarte koolstof te hakken, te kappen, te houwen.
11
GEWRICHTEN VAN OUDE REUZEN De voormalige mijnsite van Winterslag ligt er uitnodigend bij in de lentezon. Een groepje studenten schrijdt over het grote plein. Ze verdwijnen even in de schaduw van de hoogste schachtbok van het land, vangen daarna opnieuw de zonnestralen op hun gezicht om vervolgens opgeslokt te worden door een gigantische doolhof van staalplaten. Tussen het gepraat en gelach hoor ik een krekel tsjirpen. Een opname die via strategisch geplaatste luidsprekers een zomergevoel over ons uitstrooit. Krekels: ze hielden de mijnwerkers diep onder de grond gezelschap. De arme diertjes kwamen ongewild in de diepte terecht. Als verstekelingen tussen het hout dat de gangen stutte. In tegenstelling tot de mijnwerkers maakten ze nooit de omgekeerde beweging richting zonlicht. Ze zaten hier voorgoed gevangen: in de broeierig hete en schaars verlichte gangen. Hun kreten overstelpt door dril-
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016
A DV E RTO RI A L
“ONS WERK IS ‘UITGESPROKEN’. WE KIEZEN VAAK VOOR DE MOEILIJKE WEG.”
“Heel indrukwekkend.” Bent neemt het gigantische mijnpatrimonium in zich op. Zijn blik rust op het prachtig gerestaureerde Energiegebouw, dat één zijde van het plein domineert. “
luchtgangen is vandaag omgevormd tot C-mine expeditie: een belevingsparcours waar de geest van de mijnwerkers nog rondwaart. Kokers brengen pakkende mijnverhalen tot leven, geluidseffecten voeren je terug naar de nog actieve mijn. In de witte gang wandelen de ochtendfrisse stemmen van mijnwerkers naar binnen, in de zwarte gang schuifelen de vermoeide bestofte kompels naar buiten. Hun dialogen vervlochten tot een meertalige symfonie.
verschillende landen, die alles achterlieten om hier onder de
RONDLOPENDE GAPENDE WONDE
en boorgeluiden, het hakken van metaal op steenkool en de gecontroleerde explosies in grondlagen die té taai waren om met de hand te overwinnen.
” “Het klinkt romantisch,” zegt Michaël. “Je dorp, je familie, realiteit was vaak anders. Bikkelhard. Veel families kwamen naar
doorstaan.”
Bent: “Ik groeide op in de haven van Antwerpen. Mijn opa was er kapitein lange vaart.”
We staan in het Energiegebouw. Op de bovenste verdieping. Industriële grandeur ten voeten uit. Bent kent het decor hier. Hij trad al twee keer op in het sfeervolle cultuurcentrum beneden. Vandaag is hij toeschouwer. Hij neemt met zijn mobiel foto’s van de gigantische gitzwarte compressoren die mooi contrasteren met de panoramische glasramen en witoranje tegelvloer. “Die
Ja, het was een hard leven, daar onder de grond. Maar die zware beproevingen leverden ook iets op. Het cliché zegt dat in de mijn ‘iedereen zwart was’. Om ondergronds te overleven waren de mijnwerkers op elkaar aangewezen. Ongeacht de huidskleur onder het koolstof, ongeacht de taal die men thuis sprak. Dat schiep een band. Een hechte vriendschap. Mijnwerkers werden ‘kompels’, een woord afgeleid van het Duitse Kumpel: vriend. Die legendarische camaraderie schemert de hele dag door bij Michaël gretigheid om mooie dingen te scheppen. Vaak eigenzinnige creaties die opvallen door hun unieke karakter. Michaël: “ keuze. We willen het publiek raken met wat we doen. Positief of
beetje idioot zijn.” Bent: “Je stelt jezelf bloot als je creëert. Je bent van Antwerpen. Daar vind je ook zulke oude reuzen. Mijn opa was Toch moet je je blijven toetsen aan de mensen. Je openstellen voor de reacties van je publiek. Dat is een vorm van respect. Je werkt nu eenmaal in de wereld en voor
lossen van oceaanschepen.” Net zoals op schepen was perslucht ook levensnoodzakelijk in de mijnen. De compressoren pompten zuurstof in de diepe gangen en dreven de ventilatoren aan. De circulatie verdunde mijngassen en dreef de slechte lucht naar buiten. Een van die gigantische
12
zuiderlucht.eu
Het was Michaëls eigen ‘Voice’ die hen samenbracht. Eerder toevallig. Bent: “Ik bezocht een persbureau in Antwerpen, dezelfde
juni/juli 2016
Met Piet Stockmans in zijn atelier.
riposteert Michaël. “Van idee tot voorwerp is een strijd. Bijschaven, ” en het klikte meteen. Michaël vertelde me dat hij een tas had hij ook voor mij de ideale tas kon bedenken. Ik vertelde hem hoe ik leefde. Michaël vertaalde mijn verhalen naar een unieke vorm: een
.” Intussen heeft Bent al heel wat artikelen van Michaël in huis. Zijn lievelingsobject? “
Perfectie. Het grote woord valt. Michaël en Bent leggen de lat voor zichzelf extreem hoog. Dat loont. Als dertiger wint Michaël de prestigieuze Henri van de Velde-award voor jong ontwerperstalent. Al snel daarna maakt hij internationaal naam met zijn ‘understated’ handtassen en zijn modelijn. Vandaag bevolkt Verheyen alle continenten met zijn stoelen, tafels, vazen, schalen, glazen, tafellinnen … Architecten en interieurwinkels in onder andere Los Angeles en San Francisco lopen hoog op met zijn creaties. Zelfs Kanye West haalt ze in huis. Toch woont en leeft de ontwerper nog altijd in Genk.
Michaël: “Ik heb de relatieve rust van Genk nodig om in balans te blijven.”
maar aan karakter wint.”
GUILTY PLEASURES De belevingsroute C-mine expeditie heeft een unieke apotheose: de beklimming van de hoogste schachtbok van België, 60 meter boven de grond. Hier schenken de hoogtelijnen je een uniek panorama over Genk en Midden-Limburg. Tot het einde van het jaar ligt de grootste eyecatcher 60 meter lager: ‘Labyrint’. Deze installatie van het kunstenaarsduo Gijs Van Vaerenbergh palmt een groot deel van het centrale plein in. In vogelperspectief lijkt het wel of de oceaanstomer van Bents grootvader op een kunstzinnige manier schipbreuk leed. Huizenhoge staalplaten rijten uiteen tot doodlopende gangen, kruispunten, misleidende kamers en … uitsparingen die je in staat stellen om het omliggende mijnerfgoed vanuit nieuwe perspectieven te bekijken.
Michaël: “Van mijn 18de tot mijn 25ste wilde ik Genk dolgraag inruilen voor een leven in de grootstad. Maar dat lukte niet. Ik kon
… In mijn schrijversgeest springt automatisch een mooie metafoor tevoorschijn over de moeizame en kronkelende zoektocht naar inspiratie. Bent (lachend): “
Michaël: “Nochtans ben ik eigenlijk een stresskieken. Maar wat ik maak, straalt inderdaad rust uit. Behalve mijn muziek. Die is loeihard. Daarin komt mijn ‘dark side’ naar boven. Het is een uitlaatklep. Noem het een van mijn guilty pleasures. Oh ja, dat doet me eraan denken. Ik heb nog iets voor jou Bent.” Michaël haalt zijn nieuwe cd tevoorschijn. Verpakt in een zelfgemaakte lederen hoes. Heel puur en zen. Net zoals de naam van de groep:
inspiratie dient zich aan. In de stad, achter hoek en kant. Around the bend, als het ware.” “Ik zie inspiratie eerder als raadsels oplossen,”
13
meer. Ik leef nu in de voormalige directeurswoning van domein Bokrijk. Mijn huis is tegelijk mijn atelier. Regelmatig ruil ik de rust van Genk in voor de buzz van de grootstad. Beurzen in Parijs, klantenbezoeken in Los Angeles of San Francisco. De ene week ben ik nog op een pool party in Los Angeles, enkele dagen later drink ik een pint in een arbeiderscafé in Genk. Ik heb die relatieve rust van Genk nodig om in balans te blijven.” Bent: “Van Genk heb ”
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016
Italiaanse specialiteiten proeven bij Casa Paglia la bottega del gusto – La Posta pizzeria.
14
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016
A DV E RTO RI A L
“OVERAL WAAR JE KOMT NIEUWE DINGEN ONTDEKKEN, DAT VERRIJKT JE.”
In Trees. De titel van de cd verraadt dan weer zijn Jeckyll & Hydekantje: ‘ ’.
liftladingen met mijnwerkers kregen gloeiend heet water over zich. Wie laatst bovenkwam wachtte letterlijk een koude douche. In de mijn kon je maar beter tot de nomenklatoera behoren.
IN BAD MET DE INGENIEURS Muziek en vormgeving: ze spreken dezelfde taal. Veel popmuzikanten zaten ook op de kunstschool. Bent Van Looy is daarvan een illustere exponent. Zijn passage bij Sint-Lucas in Gent laat afdrukken na in alles wat hij doet en maakt. Zo kreeg Das Pop dankzij hem een heel herkenbare stijl: van de mooie platenhoezen over de T-shirts tot de goed uitgekiende merchandising. “Logisch,” zegt Michaël. “Een brede achtergrond is belangrijk als je creëert. Als je geen notie hebt van kleuren of vormgeving, moet je als muzikant alles uit handen geven. Dat is een ongemakkelijk gevoel.”
In de kelder tokkelen enkele creatieve geesten op hun laptop. De waar de mijnwerkers vroeger hun kezem voor quinzaine: het tweewekelijkse loon. Eén muur verraadt de aanwezigheid van een vroegere doorgang. Die leidde naar het melkhuisje waar de mijnwerkers gratis melk kregen – zoveel te gaan. Wat ze niet wisten: ‘ had geen enkele heilzame kracht tegen de stofpartikels van het zwarte goud.
PORSELEIN IN EEN METAALMAGAZIJN We verruilen de uitgang van Labyrint intussen voor de ingang van C-mine Crib. Hier zetelden ooit de directeur van de mijn en de mijningenieurs. Vandaag is het gerestaureerde gebouw een dienstencentrum voor startende en jonge creatieve bedrijven. Een inspirerende omgeving. Daar kan Michaël van meespreken. Drie jaar lang bracht hij hier creaties op de wereld. “Het gebouw was toen nog in zijn oorspronkelijke vervallen staat. C-mine als site was nog in aanbouw. Wat me hier aansprak? Het decor, de grote deuren, de grote ruimtes. Grandeur is aangenaam om in te werken.”
Van het wit van melk en het zwart van steenkool naar het typische blauw van Piet Stockmans: het is op C-mine maar enkele minuutjes wandelen. Stockmans is een fenomeen. Zijn fragiel ogend maar toch stevig porselein siert de tafels van tientallen sterrenrestaurants wereldwijd. Hij zette zelfs zijn eigen kleur in de wereld: het Stockmansblauw. Vandaag doen hij en zijn team hun ding in het oude metaalmagazijn van de mijn. Het atelier met zijn vurige ovens en continue bedrijvigheid is keurig weggestopt voor priemende blikken. De royale ruimtes focussen vooral op de creaties zelf én … op de kunstwerken van de oude meester.
Michaël: “Grandeur is aangenaam om in te werken.”
Voor Michaël is dit een aangenaam weerzien met zijn vroegere leermeester. Michaël volgde op C-mine een opleiding industrieel vormgever in wat nu MAD Faculty heet. Hij hoorde bij de laatste lichting om les te krijgen van rasechte kunstenaars zoals Hugo Duchateau en … Piet Stockmans. Michaël: “
Het vroegere atelier van Michaël is nu de stijlvolle ‘Room 1’, zijn vroegere showroom draagt het plaatje ‘Room 2’ – een ruime vergaderzaal. We passeren de oude badzaal van de directeurs en de ingenieurs. Mooie tegelvloeren, stijlvolle baden in afgesloten kamers met naamplaatjes op de deuren zodat de hoge hiërarchische baders zeker waren van hun privacy. Wat een verschil met de badzalen van de ‘gewone’ mijnwerkers. Tientallen douches in één grote ruimte, met maar één knop onder de douchekop. Temperatuur regelen was er niet bij. De eerste
15
Dat je naar je materiaal moet luisteren. Daarom werk ik ook zo marmer, leer, brons en eik.”
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016
Bij C-mine crib.
Michaël: “Piet Stockmans heeft me discipline bijgebracht.”
verbondenheid. In grote steden heb je vaak een kloof tussen rijk en arm. Hier was bijna iedereen arm. De mensen moesten elkaar hier overal in de mijncité.”
Bent toont zijn fascinatie voor een opstelling met honderden porseleinen bekertjes. Een kunstwerk van Stockmans uit 1982 genaamd ’10.000 kroesjes’. “Ik kende Piets werk nog niet, maar ik moet zeggen dat ik hou van het massale karakter van deze installatie. Bijna een boom uit porselein, met de kroesjes als bladeren. De inspiratie komt blijkbaar uit Piets tijd als ontwerper van kopjes en serviezen in een porseleinfabriek. Daar draaide alles om massaproductie. Dit werk bewijst dat kwantiteit ook mooi kan zijn.”
Bent en Michaël vleien zich neer om Rocco’s befaamde ‘pizza chef DOC’ uit te testen. Het gerenommeerde Italiaanse kookboek Ricettario publiceerde het recept in zijn jongste editie. Een grote eer. Rocco is de enige Belgische kok die werd geselecteerd. De ingrediënten van het speciale deeg geeft hij niet prijs. Wél wat voor het blote oog zichtbaar is: “Salsa di pomodoro, spianata calabra, melanzane, crudo San Daniele, mozzarella di bufala en nog wat smaakvolle toetsen. Wat de pizza zo speciaal maakt? De vorm. Hij is niet rond maar vierkant. Gedeeltelijk geplooid als een soort envelop.” Bent en Michaël hebben er alvast de mond van vol.
DAT MAAKT EEN STAD TOT STAD We zetten ons slotakkoord in bij Casa Paglia, . Sinds 1977 is dit pand een oase van goede smaak in het
Bent: “Overal waar je komt nieuwe dingen ontdekken, dat verrijkt je.”
… ze kijken je smakelijk aan vanuit de rekken. In december werd de delicatessenzaak ook pizzeria. En niet zomaar een. Rocco Cagliostro, de pizzaiolo van dienst, werd in februari nog uitgeroepen tot een van de 12 beste pizzabakkers ter wereld. Hier kan dat. Dit is de Vennestraat, het multiculturele multiculinaire hart van Genk. Turkse theehuizen, Italiaanse osteria’s en trattoria’s, mediterrane winkels: ze liggen hier broederlijk naast elkaar.
Bent: “Ik hou enorm van de mediterrane keuken. Italiaans,
Michaël: “Ik hou van de Vennestraat. Elke maand ga ik hier naar de Turkse kapper. Een goede vriend van mij heeft er ook een platenzaak. . Een mooi concept: vinyl én
vindt er de hele wereld op je bord. Overal waar je komt nieuwe dingen ontdekken, dat verrijkt je. Hier in Genk heb je ook dat gevoel. Al die culturen. Net zoals in de haven van Antwerpen. Hoewel: een haven is nog ietsje natuurlijker. Het is een poort van en naar de rest van de wereld. De mijnen zijn meer een noodzaak. Mensen kwamen naar hier om te overleven. Vanuit die drang bouwden ze samen een stad op. Maar toch: al die nationaliteiten die samenwonen: dat maakt een stad tot stad. Dat maakt Genk wat mij betreft groter dan bijvoorbeeld Leuven. Hier, neem ook een stukje van de pizza. Hij is heerlijk!”
wel. Volgende keer als ik binnenspring, zal ik er eens extra op letten,” (lacht). “Weet je, als ik elders in België zeg dat ik uit de
Of hoe de microkosmos van de Genkse mijncité in ieder van ons de kosmopoliet voedt.
geeft. Al die nationaliteiten. Maar het gaat hier veel relaxter aan toe dan in de grote steden. Dat komt door de gelijkheid en
Johan Veldeman
16
zuiderlucht.eu
juni/juli 2016