T/M 19 JANUARI 2020 IN CUBE DESIGN MUSEUM
1
gesubsidieerd door de Provincie Limbur g
© Designed and photographed by Michelin
NIEUWE PERSPECTIEVEN
VOORWOORD
© Luc Lodder
Mens en natuur staan steeds meer op gespannen voet. Bevolkingsgroei en economische vooruitgang gaan ten koste van de natuur op aarde; nieuwe inzichten en oplossingen zijn onmisbaar om de aarde leefbaar te houden. De expositie Nature, georganiseerd door Cube design museum en Cooper Hewitt Smithsonian Design Museum – gelijktijdig te zien in New York en Kerkrade – laat verrassende designinnovaties zien die de natuur omarmen, ondersteunen
2
en vooruithelpen. Wereldwijd zijn de meest vooruitstrevende projecten, die de afgelopen drie jaar door designers en wetenschappers zijn ontwikkeld, geselecteerd. De expositie toont daarmee een schat aan mogelijkheden voor een harmonieuze toekomst voor mens en natuur. Cooper Hewitt organiseert reeds langere tijd hun succesvolle Design Triennials waarmee het museum vooruitstrevend en provocatief design rond bepaalde thema’s centraal stelt. Voor de zesde Design Triennial werd, in samenspraak met Cube design museum, ervoor gekozen aandacht te schenken aan design dat in een symbiose van natuur en technologie bijdraagt aan een betere wereld. Vanuit de research ontwikkelden zich twee zwaartepunten: Bezoekster Eefke (23) over Nature: “Bijzonder. Ik hou zelf heel erg van design, maar het is denk ik ook heel belangrijk dat de expositie laat zien welke mogelijkheden er zijn en met wat voor materialen we kunnen werken. Ook dat de wereld van design en de ontwerpers wordt meegenomen in een mogelijke oplossing, want dat wordt vaak in de discussie rondom duurzaamheid nog niet gedaan. Zeker heel belangrijk.”
technologische ontwikkelingen in de VS, en innovatief en speculatief design in Nederland. De natuur vormt de rode draad in de expositie die
ongeveer zestig innovatieve projecten bevat, afkomstig van ontwerpers en onderzoeksinstellingen van over de hele wereld. Vaak is samengewerkt met biologen, ingenieurs, boeren, milieuactivisten en andere specialisten. De innovatieve gebieden zijn: synthetische biologie, biomedisch onderzoek, gegevensvisualisatie, stadslandbouw, hernieuwbare energie en additionele productie. De projecten zijn alle gericht op het ondersteunen, verbeteren, herstellen, stimuleren, herdefiniëren en nabootsen van de natuur. Gerenommeerde ontwerpers en onderzoeksinstituten, zoals het Medialab van MIT, Neri Oxman of Alexandra Daisy Ginsberg hebben meegewerkt aan de totstandkoming van deze projecten. Nature gaat over de veranderende rol van designers, en over
hoe zij verantwoordelijkheid nemen
Ontwerpster Teresa van Dongen over Nature: “De aarde komt er wel, ook zonder ons. Het is dat wij de aarde nodig hebben. Als wij als mens deze aarde willen blijven bewandelen dan zullen we heel goed moeten gaan kijken hoe we dat in samenwerking doen met de aarde zelf.”
voor het oplossen van problemen die een grote impact hebben op ons leven, de maatschappij en onze toekomst. In Nature schetsen we de zoektocht van designers in het vinden van oplossingen en hoe zij in hun werk om gaan met nieuwe ontwikkelingen. De expositie biedt bezoekers nieuwe perspectieven door ze te laten kijken naar niet voor de hand liggende oplossingen. Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen spelen
3
hierin een belangrijke rol. Ontwerpers gebruiken innovatieve inzichten zoals het maken van nieuwe materialen om oude en vervuilende te vervangen. Hierdoor bieden ze een duurzaam alternatief. De aanpak van de designers helpt om de huidige uitdagingen te verduidelijken voor de bezoeker en om onverwachte oplossingen te laten zien. Maar het gaat niet alleen om het vinden van oplossingen. Veel van de projecten in de tentoonstelling hebben een bredere context. Ze integreren netwerken die een basis vormen voor de verdere voortgang van het project: het eindresultaat is niet statisch, maar het begin van een organische ontwikkeling met inbreng van collega’s, bezoekers en andere mensen. De lijn tussen ontwerper en onderzoeker is vaag. Uitdagingen en problemen zijn zo complex dat de oplossing uit meerdere disciplines afkomstig is. Nature toont niet alleen het nieuwste in actueel design, maar fungeert ook als een gids voor toekomstgericht denken én biedt een basis voor discussie en debat, zowel binnen de ontwerpsector als bij bezoekers.
Ontwerpster Lonny van Ryswyck (Atelier NL) over Nature: “Hoe gebruiken we onze grondstoffen? Naast water is zand het belangrijkste materiaal op aarde. Zonder zand geen smartphone, geen computers, geen gebouwen. De bouw haalt in Australië hele zandstranden weg om beton te maken. Woestijnzand is daartoe niet geschikt, omdat het een te ronde korrel heeft. Er kan wel glas van worden gemaakt, maar dat gebeurt niet.”
Met deze tentoonstelling willen we laten zien dat de wijze waarop we onze leefomgeving vormgeven de mensheid kwetsbaar heeft gemaakt. Daarnaast willen we met Nature een perspectief bieden op een toekomst die het mogelijk maakt onze relatie met de natuur opnieuw uit te vinden. Ik nodig u van harte uit u te laten inspireren en mee te denken over onze gezamenlijk toekomst.
De tentoonstelling is te zien tot en met 19 januari 2020 Cube design museum Museumplein 2, Kerkrade
Hans Gubbels
T 045 567 60 10 cubedesignmuseum.nl
NATURE: INTERNATIONALE DESIGNERS BRENGEN MENS EN NATUUR WEER SAMEN Te zien in New York en Kerkrade 4 Plastic van algen, waterwinning uit mist, inkt van uitlaatgassen
Infinity Burial Suit © Coeio, Ic./Jae Rhim Lee
Mens en natuur zijn meer dan ooit uit balans. Hoe harder de wereldbevolking groeit en hoe groter de of pleisters geïnspireerd op zeeslakkenslijm. Designers laten economische vooruitgang, des te kwetsbaarder onze zich overal ter wereld meer en meer inspireren door de natuur, planeet wordt. De urgentie van het moment dwingt ons tot ingrijpende maatregelen. Nieuwe inzichten gedreven door de noodzaak op een duurzame manier met onze en oplossingen van wetenschappers, ontwerpers, aarde en natuurlijke grondstoffen om te springen. kunstenaars en technici zijn daarom onmisbaar om de aarde leefbaar te houden. Een selectie van de meest vooruitstrevende nieuwe inzichten en oplossingen is nu te zien in de internationale expositie “Nature - Cooper Hewitt Design Triennial co-organized with Cube design museum”. Deze omvangrijke expositie toont ’s werelds meest verrassende designinnovaties, die de natuur omarmen, ondersteunen en vooruithelpen. NATURE is gelijktijdig te zien in zowel Cube design museum in Kerkrade, als in Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum te New York. Voor de expositie Nature werkt Cube samen met ’s werelds grootste designmuseum, Cooper Hewitt. Een team van curatoren, werkzaam bij beide musea, hebben de afgelopen drie jaar 64 innovatieve projecten geselecteerd van designers en onderzoeksinstellingen wereldwijd in diverse designdisciplines, zoals architectuur, mode, product design en landschapsdesign. De strenge selectie van de projecten is gemaakt op basis van creativiteit, samenwerking met de natuur en functionaliteit. De expositie Nature onderzoekt de manieren waarop designers duurzame productiemethoden verkennen, verkent nieuwe oplossingen voor de bescherming van toekomstige generaties en verdiept onze kennis van en relatie tot de natuur. Innovatiegebieden. Innovatiegebieden die aan bod komen, zijn synthetische biologie, biomedisch onderzoek, datavisualisatie, stadslandbouw, hernieuwbare energie en additieve productie.
Totomoxtle, Fernando Laposse, Delfino Martinez, Lucia Herrera & Noé Leon © Fernando Laposse
DESIGN TRIENNIAL Sinds 2000 organiseert Cooper Hewitt hun unieke Design Triennials. Met bijzondere tentoonstellingen van de beste werken van de afgelopen drie jaar wordt aandacht besteed aan vooruitstrevend en provocatief design rondom een bepaald thema. Voor Nature is Cooper Hewitt, vanwege het vooruitstrevende karakter van de expositie, voor het eerst een co-creatie aangegaan met een andere instelling: Cube design museum. Juist vanwege de pionierende rol van de designdiscipline in Nederland zocht Cooper Hewitt de samenwerking met Cube. “Met de start van het nieuwe millennium in 2000 zijn ook Cooper Hewitt’s Design Triennials van start gegaan. Deze expositieserie brengt iedere drie jaar een wereldwijd overzicht van actueel design naar de Verenigde Staten om zo de dialoog over uiteenlopende onderwerpen te voeden,” zegt Caroline Baumann, directeur Cooper Hewitt, Smitsonian Design Museum. “De Design Triennial 2019 confronteert ons met onze grootste uitdaging ooit -het verlies van natuur- en zet ons allen voor de vraag hoe we omgaan met de relatie tussen mens en natuur.” Voor deze zesde editie van hun Design Triennial
Aliki van der Kruijs (Dutch, born 1984), Silk, digitally printed and wetted by rain; All courtesy of Aliki van der Kruijs. © Pim van Leenen
Bleached (III), 2018; Erez Nevi Pana (Israeli, active in Austria, b. 1983)
Cube is dinsdag t/m zondag geopend van 10 tot 17 uur, in vakanties ook op maandag. Kijk op de website voor openingstijden tijdens feest- en andere bijzondere dagen. Cube is zowel met het OV, als de auto uitstekend te bereiken. Het museum is direct gelegen aan treinstation Kerkrade-
Aguahoja, Neri Oxman, The Mediated Matter Group, MIT Media Lab
Centrum met een ruime (gratis) P+R parkeerplaats en vlakbij uitvalswegen richting A76 en A2 Maastricht/Sittard of Aken. Vanaf Kerkrade-Centrum vertrekt elk half uur een trein richting Heerlen en verder. Ook de streekbussen stoppen voor de deur. Navigeer voor het gratis parkeren van de auto naar Cilllia, Jifei Ou & Hiroshi Ishii, Tangible Media Group, MIT Media Lab
Hambosweg 60 in Kerkrade. Vanaf station en P+R is het te voet nog luttele minuten naar
’Confrontatie met grootste uitdaging ooit.’
Cube. Museumkaart: gratis (de Museumkaart is te koop
werkt Cooper Hewitt voor de eerste keer in co-creatie met een ander museum, Cube design museum: “Het gelijktijdig openen van de Triennial aan beide zijdes van de oceaan versterkt de boodschap van de expositie en effent het pad voor leiders en gemeenschappen in alle sectoren van de samenleving zich aan te sluiten bij deze belangrijke dialoog”, zegt Baumann.
aan de kassa)
HERSTEL VAN BALANS “De natuur staat onder grote druk door het menselijk handelen en de impact van onze levensstijl. Het ombuigen van de trend van natuurverlies is een urgente en cruciale, menselijke behoefte. De expositie Nature laat duidelijk zien dat wij als mens ook in staat zijn de balans tussen de natuurlijke wereld en de door de mens gemaakte wereld te herstellen. Een boodschap die erg goed aansluit op de doelstelling van Cube: het tonen van design met impact; design dat gemaakt is vanuit menselijke behoeften en ambitie, dat het verschil kan maken,” zegt Hans Gubbels, directeur van Cube design museum. De spraakmakende projecten in de expositie zijn van internationale topdesigners, waaronder Neri Oxman, Oron Catts, Alexandra Daisy Ginsberg en Mathieu Lehanneur. De Nederlandse designdiscipline is met ontwerpers Klarenbeek & Dros, Atelier NL, Nienke Hoogvliet, Kirstie van Noort, Shahar Livne, Teresa van Dongen en Aliki van der Kruijs goed vertegenwoordigd in de expositie. Veel projecten vertegenwoordigen unieke samenwerkingen met biologen, ingenieurs, boeren, milieuactivisten en andere specialisten. •
Gezinsticket: 46 euro
Kinderen t/m 4 jaar: gratis Toegangsprijs vanaf 5 jaar (online): 11,50 euro p.p. Toegangsprijs vanaf 5 jaar (kassa): 12,50 euro p.p. (geldig voor 2 volwassenen vanaf 18 jaar en 2 of 3 kinderen t/m 17 jaar) Cube design museum is volledig toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mindervaliden. Het museum beschikt over een lift en invalidentoilet. Er zijn mindervalidenparkeerplaatsen op de P+R naast treinstation Kerkrade-Centrum, tevens parkeerplaats voor Cube.
cubedesignmuseum.nl
5
STRATEGISCH SAMENWERKEN MET NATUUR Nature toont designs in zeven thema’s 6
Het Bamboo Theatre van Xu Tiantian. foto Wang Ziling © DnA_Design and Architecture
De expositie Nature is opgedeeld in zeven secties met ieder een eigen thema. De thema’s van de tentoonstelling zijn Facilitate, Augment, Nurture, Salvage, Remediate, Simulate en Understand. Ze weerspiegelen de strategieën die de ontwerpers hanteren bij hun samenwerking met de natuur. De projecten variëren van speculatief tot praktisch en vertegenwoordigen nieuwe materialen, technologieën, objecten, gebouwen en nog veel meer. Design biedt de mogelijkheid om onze relatie met de wereld te veranderen.
1
FACILITATE Ontwerpers benutten en ondersteunen natuurlijke processen. Sommigen gebruiken het telen, het ontbinden en de regeneratie van levende materialen om de groei van structuren en objecten te bevorderen. Anderen werken samen met wetenschappers en ingenieurs om nieuwe materialen en productieprocessen te ontwikkelen op basis van biologische groei.
➾ Het Bamboo Theater van de Chinese
desiger Xu Tiantian. Een levende structuur geplaatst in een dorp op het platteland van China, waarin mens en natuur als partners samengaan, in plaats van menselijk gebruik van de natuur voor grondstoffen. De muren van het openluchttheater zijn gemaakt van levende bamboestengels, die door de inwoners van het dorp gebogen en geweven worden tot een gewelf.
2
AUGMENT Ontwerpers ontwikkelen materialen, objecten en gebouwen om niet alleen het menselijk bestaan, maar ook de natuur zelf te verbeteren. Sommige ontwerpers gaan op zoek naar de intelligentie van natuurlijke materialen of ontwikkelen innovatieve methoden om ons lichaam te versterken. Anderen stellen vragen en onderzoeken technologische benaderingen van de natuur en het leven.
Tranceflora van Sputniko! en Masaya Kushino. foto Yusuke Kuwabara
7
Curiosity Cloud van designduo Mischer’Traxler. foto Ed Reeve
➾ Tranceflora, een serie kledingstukken van de Japanse designer en
kunstenaar Sputniko! en fashion designer Masaya Kushino. Het duo heeft in samenwerking met wetenschappers en wevers werkzaam bij de 300 jaar oude Japanse Hosoo textielfabriek kleding gemaakt van transgeen oplichtend zijde. Dit zijde is gemaakt door het injecteren van de eitjes van de zijderups met het DNA van kwallen of koraal.
3
NURTURE Onze gezondheid is onlosmakelijk verbonden met de gezondheid van onze planeet. Sommige ontwerpers stimuleren levende organismen die als lichtbron dienen. Anderen proberen het discours rond de impact van de mensheid op de aarde opnieuw vorm te geven en dagen ons uit om ons gedrag te veranderen.
➾ Electric Life van Teresa van Dongen. Dit is de laatste versie van haar
‘levende lamp’, een lichtinstallatie die haar energie haalt uit elektronen die worden afgescheiden door bacteriën.
4
SALVAGE Een van de meest opmerkelijke aspecten van de natuur is het gebrek aan afval. Ontbinding en biologische afbraak zijn enkele natuurlijke processen om een gesloten kringloop in stand te houden. Ontwerpers herdefiniëren grondstoffen door op creatieve wijze luchtvervuiling of oceaanplastic op te vangen en opnieuw te gebruiken. Ook ontwikkelen ze nieuwe methoden om met niet-traditionele natuurlijke materialen te werken.
➾ Het Infinity Burial Suit van Zuid-Koreaanse
designer Jae Rhim Lee dat een duurzaam alternatief voor begraven is. Het pak van organisch katoen bevat biologisch afbreekbare materialen die helpen met het afbreken van in lijken aanwezige gifstoffen.
6
SIMULATE De natuur geeft ons richting. Om te begrijpen hoe de natuur werkt, willen we haar eigenschappen zo goed mogelijk nabootsen. Ontwerpers ontwikkelen systemen, materialen en objecten op basis van biologische structuren om zo optimale vormen en efficiënte toepassingen te creëren.
➾ Resurrecting the Sublime van Britse designer
Alexandra Daisy Ginsberg in samenwerking met de Noorse geurkunstenaar Sissel Tolaas. Zij wekken uitgestorven bloemen weer tot leven door hun geur met DNA-extractie uit exemplaren van de bloemen te vangen. De uitgestorven bloemen zijn onderdeel van de collectie van de Harvard University Herbaria.
7
UNDERSTAND
onderzoeksproject waarin de designer zich een toekomst voorstelt waar we plastic, dat nu de oceanen en aarde vervuilt, zullen ontginnen als een nieuwe grondstof. Livne heeft afgedankt plastic en ander materiaal “gedolven” en hiermee het nieuwe materiaal Lithoplast gecreëerd.
Van micro tot macro: de natuurlijke wereld zit vol met rijke, complexe processen waarin ontwerpers inzicht proberen te geven. Met behulp van nieuw onderzoek, het visualiseren van nieuwe en innovatieve datastromen geven ontwerpers ons de tools om de wonderen van de natuur beter te begrijpen en de eerbied voor haar systemen te herstellen.
REMEDIATE Ontwerpers proberen de balans in onze ecosystemen te herstellen waardoor we dichter bij de natuur komen te staan. Of het nu gaat om het ontwikkelen van nieuwe materialen of het anders kijken naar de rituelen rondom de dood en begrafenissen, ontwerpers helpen ons om onze houding ten opzichte van het klimaat te veranderen, ons geestelijk en lichamelijk welzijn te bevorderen en lokale tradities en omgevingen te herstellen.
➾ Curiosity Cloud van het bekende Oostenrijkse designduo Mischer’Traxler is een project dat biodiversiteit bejubelt en tegelijkertijd de kwetsbaarheid van de natuur aankaart. Het project is een installatie van gloeilampen, met in iedere lamp een handgemaakt insect. Als bezoekers zich door de installatie bewegen, fladderen de insecten. •
➾ Metamorphism van Nederlandse designer Shahar Livne, een
5
BEHOEFTEN VAN DE MENS ZIJN BEHOEFTEN VAN DE NATUUR Curator Gène Bertrand over design for human needs 8
De natuur is altijd al een bron van inspiratie geweest voor
© Kenneth Tan
Twee jaar lang is er, aan weerszijden van de oceaan, gewerkt aan Nature. Het resultaat is een trans-disciplinaire vele kunstenaars en designers; de behoefte om juist nu expositie die tegelijk in New York en Kerkrade wordt aansluiting te vinden bij de natuur is dringender dan ooit. gepresenteerd. Er zijn experimentele prototypes te zien, evenals overweldigende installaties, architectonische Kwesties als klimaatverandering, voedselschaarste en constructies en consumentenproducten. plastic soup krijgen steeds meer aandacht in de wereld We spreken met Gène Bertrand, programmadirecteur van Cube design museum, over de menselijke van de kunst. Kan de natuur onze gids en partner zijn? verantwoordelijkheid voor de aarde en de mogelijkheden die design kan bieden om daarbij te helpen. Het menselijk handelen heeft een onweerlegbare uitwerking op onze planeet. De klimaatverandering, synthetische biologie, massale verstedelijking. Overal klinkt de echo van “Wij waren hier”. Maar de mens is niet de ‘anti-natuur soort’ die de natuur alleen maar bedreigt en tenietdoet. Wij zijn eerder katalysatoren voor verandering. De natuur verandert, en wij met haar. Het is een trend die de wereldwijde aandacht en diepgaande verkenning verdient die de expositie Nature hieraan besteedt. “Het is een dringend thema vanuit een groot aantal verschillende oogpunten. Het is een onderwerp dat door zijn breedte interessant is”, legt Bertrand uit. De samenwerking tussen Cooper Hewitt en Cube design museum rond het thema natuur is organisch gegroeid. Vanwege de breedte van het thema leek samenwerking de perfecte manier om tot een wereldwijd perspectief te komen dat de verscheidenheid van concepten en projecten weerspiegelt. De curatoren van de twee musea hebben samengewerkt met een internationaal adviescomité om de deelnemende projecten te selecteren en het thema en de subthema’s vast te stellen.
’Overal klinkt de echo van ‘wij waren hier’.
GROEN LANDSCHAP De titel van de expositie, Nature: Collaborations in Design, weerspiegelt een zelfde overvloed. Hoe definieert de expositie het concept natuur? “Natuurlijk hebben we hierover heel wat discussies gevoerd, want iedereen had zijn eigen standpunten en definities”, glimlacht Bertrand. “Uiteindelijk is de natuur steeds alles en altijd. Als je tegenwoordig met mensen over natuur spreekt, hebben zij meestal een romantisch, groen landschap voor ogen. Maar in de viereneenhalf miljard jaar dat de aarde bestaat, heeft de natuur zich in verschillende gedaantes voorgedaan. Voor ons is de natuur een verschijnsel dat voortdurend transformeert. En de mens is daar deel van. Alles wat we hebben, doen en zijn, van smartphone tot en met koffie, vindt zijn oorsprong in de natuur. Het is een gesloten systeem.” DE KRACHT VAN DE NATUUR De expositie is een reactie op de antropogene klimaatverandering en op het gebrek aan een gepaste samenwerking met de natuur dat kenmerkend is voor onze tijd. “Vroeger had ons plaatselijke handelen alleen plaatselijke
’We zijn de oorzaak, én we maken deel uit van de oplossing.’
9 “omdat design als proces nieuwe perspectieven opent en nieuwe mogelijkheden biedt. Als je het proces volgt, kan het resultaat weleens anders uitpakken dan je dacht. Dat is precies wat we nodig hebben om tot nieuwe formules voor ons bestaan te komen.” Het werk van Shahar Livne is een goed voorbeeld. “Zij ziet plastic als een grondstof voor de toekomst omdat plastic op de lange termijn een verbinding aangaat met steen. Met de traditionele ambachtelijke vaardigheden kan het nieuwe materiaal tot nieuwe producten worden verwerkt. Haar project roept vooral vragen op. Is onze huidige kijk op plastic wel de juiste?”
Metamorphism van Shahar Livne © Alan Boom
gevolgen. Nu is ons handelen van invloed op het leven van mensen aan de andere kant van de wereld. Dat betekent dat we een groter besef van verantwoordelijkheid moeten ontwikkelen.” “In het Antropoceen is de mens een natuurkracht geworden. Wij beschikken zowel over de macht te vernielen, als over de kracht te bouwen of te herbouwen. Wij zijn de oorzaak van het probleem, maar tegelijkertijd ook deel van de oplossing. Om deze oplossing te kunnen vinden, moeten we nieuwe wegen inslaan en nieuwe methoden ontwikkelen. Wij kunnen niet op dezelfde weg doorgaan, maar moeten een nieuwe formule vinden voor ons bestaan.’ Toch benadrukt Bertrand het optimistische karakter van de expositie. “Wij willen de bezoekers een perspectief van optimisme bieden. Natuurlijk moeten wij ons gedrag diepgaand veranderen, maar er zijn ook technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen die ons kunnen helpen.” ONTWERPEN ALS ACTIEF PROCES Door de combinatie van ontwerpen, wetenschap en technologie vervaagt het verschil tussen natuurlijk en door de mens gemaakt. Nature schept een ‘volgende natuur’ die net zo onberekenbaar is, van water-robots en interactieve landschappen tot regeneratieve architectuur en schoenen die zijn gekweekt. De 62 projecten die deel uitmaken van Nature tonen de verregaande samenwerking tussen ontwerpen, technologie en wetenschap. “Design kun je niet meer los zien van technologie en wetenschap”, zegt Bertrand. “Dit heeft natuurlijk een uitwerking op design als professionele activiteit. In de expositie richt hij de aandacht op design als proces en activiteit,
MENS EN NATUUR Cube propageert een heel specifieke definitie van design: design voor menselijke behoeften en ambities. Maar hoe verhouden de menselijke behoeften zich tot de behoeften van de natuur? “De behoeften van de mens zijn ook de behoeften van de natuur”, zegt Bertrand, “omdat wij mensen deel uitmaken van de natuur. Wij hebben allemaal zuurstof en voedsel nodig. Als je goed voor de natuur zorgt, zorg je ook goed voor jezelf. En als je van iets houdt, wil je er ook goed voor zorgen.” Kan design de natuur en de mens weer bij elkaar brengen? “Het gaat om het creëren van het bewustzijn dat wij mensen al deel van de natuur zijn. Wij kunnen onze leefomgeving niet naar onze hand zetten, maar wij kunnen invloed uitoefenen, ook al is dat moeilijk te zien.” Nature wil vragen oproepen en een discussie op gang brengen. Wat is natuur, en wat is onze relatie tot de natuur? “We willen in Cube design museum een dialoog op gang brengen met onze bezoekers en hen aanmoedigen hun eigen standpunt te bepalen.” • (i.s.m. Next Nature Network)
© Kenneth Tan
10
PRACTISE WHAT YOU PREACH Cube kiest voor circulair tentoonstellingsontwerp Bij een expositie met duurzaam design hoort een duurzaam
De expositie Nature is simultaan te zien in New York en Kerkrade met grotendeels dezelfde ontwerp. Samen met bureau Van Eijk & Van der Lubbe heeft Cube projecten. Voor het ontwerp van de expositie bij Nature gekozen voor een circulair tentoonstellingsontwerp. De zijn beide musea met een lokale partner in zee gegaan. Voor Cube design museum ging bureau ondergronden en sokkels zijn gemaakt van natuurlijke materialen, Van Eijk & Van der Lubbe aan de slag. afkomstig van lokale leveranciers. Na de expositie gaan ze retour “In de opdracht aan het bureau is natuurlijk uitdrukkelijk aangegeven dat het ontwerp om opnieuw te worden gebruikt in het productieproces. de natuur zo min mogelijk moet belasten,“ vertelt Hans Gubbels, directeur van Cube. “In samenspraak zijn we gekomen tot dit vernieuwende ontwerp, waarbij transport beperkt blijft en de grondstoffen worden hergebruikt. Bij het tentoonstellen van projecten van internationale designers ontkomen we helaas niet aan het transporteren over grote afstanden. De natuurbelasting van de expositie compenseren we via Trees for All, een stichting die de bijdrage voor CO2-compensatie en het planten van bomen investeert in de aanleg van nieuw bos en de bescherming van bestaand bos.”
Š Ruud Balk
11
BIJENWAS EN HONINGRAAT De expositie Nature bestaat uit zeven themagebieden (zie ook pagina 6 en 7), waarin de relatie met de natuur op een andere manier wordt benaderd. In het expositieontwerp heeft elk gebied een eigen materiaal, waarbij de ondergrond van het gebied wordt gemaakt van de ruwe grondstof en de sokkels van de bewerkte grondstof. Zo is voor het themagebied ‘Augment’ een vloer gegoten van bijenwas en zijn de sokkels ingelegd met honingraat. De ondergrond van ‘Salvage’ bestaat uit garen dat is verkregen door het uithalen van oude vloerbedekking. Van dit garen worden na afloop weer nieuwe tapijten gemaakt. •
đ&#x;Ž§
AUDIOTOUR
De expositie Nature heeft met 62 ontwerpen binnen zeven thema’s veel informatie te bieden. Naast een boekje met zaalteksten is er daarom ook een gratis audiotour beschikbaar met alle achtergronden. Deze audiotour is gratis beschikbaar en te beluisteren op uw smartphone of tablet (tip: neem een koptelefoon mee). In Cube is gratis WiFi met behulp waarvan u de benodigde app kunt installeren. Wat ook kan: kijk op cubedesignmuseum.nl voor een instructie om de app alvast thuis te installeren.
12
ZORGEN VOOR AARDE MET COLUMBUS In de jaren zestig zien astronauten de aarde voor het eerst
Columbus earth center, gelegen naast Cube design museum op het Museumplein in Kerkrade, heeft dit vanuit de ruimte. Ze raken op slag verliefd. Overvallen ‘overview effect’ vertaald naar een unieke filmbeleving. door gevoelens van euforie en enthousiasme groeit er een De boodschap is duidelijk: we hebben maar één aarde, één thuis. En voor die aarde moeten we beter zorgen. intens verantwoordelijkheidsbesef en een diep bewustzijn De filosofie achter Columbus is om die indrukwekkende van de schoonheid én de kwetsbaarheid van de aarde. Dat ervaring van de blik vanuit de ruimte op de aarde opnieuw besef noemen we het ‘overview effect’. te beleven. De film Earth - our Planet, our Home neemt je mee op een indrukwekkende reis vanuit de ruimte over de aarde. Astronauten doorstaan voor hun lancering een lange training, na terugkeer op aarde is er sprake van een uitgebreide nazorg. De filmbeleving Earth - our Planet, our Home volgt eenzelfde lijn, met een pre-show, de ‘earth-experience’ en een nashow. Het verhaal begint met de eerste kaarten van de wereld, gevolgd met de eerste foto’s vanuit de ruimte. Daarna kijk je letterlijk neer op de aarde vanaf grote hoogte. Je ziet de aarde als geheel in de zwarte ruimte en je krijgt het gevoel er ver boven te zweven. Op deze ervaring wordt gereflecteerd in de na-show. Hier nemen astronauten, wetenschappers en filosofen je verder mee in ‘earth gazing’ resulterend in het ‘overview effect’. Ze vertellen over de impact die dit effect kan hebben op een duurzame planeet. •
Columbus earth center Museumplein - Kerkrade columbusearthcenter.nl
JAARPROGRAMMA COLUMBUS EARTH CENTER
2019
_ Expositie Duurzame superhelden
_ Masterclass Duurzaamheidsintelligentie
t/m januari 2020
21 november 2019
Een expositie met verhalen en tips van
Werk aan je duurzaamheidsÂintelligentie
regionale en nationale denkers en doeners.
aan de hand van expertbijdragen, visuele
Mensen die op grote en kleine schaal met
illustraties en concrete voorbeelden. Humor,
duurzaamheid bezig zijn.
creativiteit en lef vormen belangrijke ingrediĂŤnten in het proces. Frans Melissen
_ Community talks
en Lars Moratis van ImpactAcademy
Tweemaandelijks
begeleiden deze masterclass. Na
Ambassadors bieden verdieping op een
afloop ontvangen alle deelnemers een
actueel onderwerp. De data en thema’s van
deelnamecertificaat van NHTV Breda
de community talks worden afgestemd op de
University of Applied Sciences.
actualiteit. _ Overview symposium
đ&#x;ŽĽ
_ Filmvertoning An Inconvenient Sequel:
November 2019
Truth to Power met aansluitend ruimte voor
Een jaarlijks terugkerend symposium om
debat
het Overview Effect vanuit verschillende
Juni 2019
perspectieven en disciplines te belichten.
In 2006 schrok Al Gore de wereld
Het symposium wordt georganiseerd door
wakker met An Inconvenient Truth, zijn
de leden van het Overview Forum.
documentaire over de opwarming van de aarde. Elf jaar later presenteert de
_ Theatervoorstelling Stadsastronaut. Een
voormalige vice-president van de VS een
handleiding voor de toekomst Stichting
tweede documentaire, An Inconvenient
Marjolein van Heemstra in coproductie met
Sequel: Truth to Power’. Een hoopvolle
Theater Rotterdam
documentaire, waarin hij laat zien hoe dicht
Datum volgt
we een ware energierevolutie genaderd
In de warmste zomer in drie eeuwen
zijn. Organisatie in samenwerking met het
probeert Marjolijn van Heemstra zichzelf
Climate Reality Leadership Corps van Al
op te leiden tot astronaut in de hoop een
Gore.
handleiding te vinden voor de toekomst. Stadsastronaut is het verslag van een doe-
COLUMBUS BIEDT SPECIALE NATUREFILMBELEVING
_ Future Impact Makers festival
het-zelf ruimtevaarder op zoek naar het
31 augustus - 3 september 2019
allergrootste in het allerkleinste. Ideaal
In samenwerking met Cube design museum,
en werkelijkheid samengebracht in een
internationale partners van Columbus en
voorzichtig pleidooi voor meer geloof in de
de Earth Ambassadors, organiseren we een
toekomst. Voor onszelf maar vooral voor wie
internationaal festival dat een podium biedt
er nog komen.
Ter introductie op de expositie Nature biedt Columbus gedurende de looptijd van de expositie een speciale filmbeleving. Volgens het Columbus-principe kijk je vanaf grote hoogte op de aarde neer. Die aarde toont je haar rijkdommen en vertelt je haar onthutsende verhaal. De designprojecten die je vervolgens in Nature ziet krijgen door het beleven van deze film nog meer betekenis.
aan alle soorten changemakers: bedrijven, uitvinders, wetenschappers, kunstenaars,
_ Footprint Diner
designers en studenten. Experimenteren,
December 2019
onderzoeken en maken staan centraal.
Om de feestdagen duurzaam ĂŠn dierzaam in te luiden organiseren we een diner met een
_ Theater-college
minimale ecologische footprint. Locatie is de
People, Planet, Prozac
bodem van het 360 graden filmtheater van
23 september 2019
het Columbus earth center, te midden van
Met Ronald van Marlen en in het
filmbeelden.
voorprogramma Anabella Meijer en Lars Moritas. Vol passie en met tal van verbale vondsten presenteert Ronald van Marlen, ondernemer in de biologische sector, het eerste duurzaamheidtheatercollege. Met
Voor een geringe extra bijdrage bezoek je deze filmbeleving als introductie op je bezoek aan de Nature-expositie. Meer informatie is te vinden op cubedesignmuseum.nl
Anabella Meijer, schrijfster van Eerste hulp bij klimaatverandering, het enige boek ter wereld over deze materie waar je blij van wordt, en Lars Moratis, oprichter van ImpactAcademy.
13
© Erin Baiano
‘HOE DESIGNERS DE PLANEET KUNNEN REDDEN’ Interview met Caroline Baumann over Nature
14
Volgens Caroline Baumann, directeur van het Cooper Hewitt,
De tentoonstelling Nature toont zowel laagals hoogtechnologische oplossingen voor Smithsonian Design Museum in New York is het de allerhoogste de problemen van het menselijke handelen tijd voor (design)tentoonstellingen die aandacht besteden aan waarmee onze wereld wordt geconfronteerd. Volgens directeur Caroline Baumann van het veranderende klimaat. Zoals de expositie Nature, die volgens Cooper Hewitt zijn “thema en tijdstip van de haar aantoont “hoe designers de planeet kunnen redden”. expositie meer dan ooit van toepassing”, ook gezien het onlangs gepubliceerde VN-rapport Door Dan Howarth dat opriep tot “ongekend urgent handelen”. “We zien dit als een noodgeval”, zegt Baumann. “We waren al bezig met de expositie, maar toen we de verwachtingen (van de VN, red.) voor de toekomst hoorden, kreeg de tentoonstelling een voorspellend karakter.” Sinds 10 mei 2019 neemt de zesde design triënnale van Cooper Hewitt twee verdiepingen en de tuin van het museum aan de Fifth Avenue in beslag. De tentoonstelling toont 62 projecten van designers van overal ter wereld. Het overgrootste deel ervan is gewijd aan de klimaatverandering. De transdisciplinaire werken omvatten open-source ideeën, experimenten met materialen, geavanceerde biologische concepten en producten die hun diensten hebben bewezen en die bruikbaar zijn om urgente, wereldwijde kwesties aan te pakken.
‘Het biedt ons de mogelijkheid van de daken te schreeuwen dat er een probleem is.’
NIEUWE WEGEN “Nature laat zien hoe designers nieuwe wegen bewandelen, en hoe zij veranderingen tot stand kunnen brengen”, zegt Baumann. “Met andere woorden hoe zij de planeet kunnen redden. Overal in het museum kom je de boodschap tegen dat het belangrijk is
HISTORIE VAN EEN SAMENWERKING natuur en design met elkaar te verweven, maar ook om samen te werken”, gaat ze verder. “Het mag duidelijk zijn dat dit niet zomaar projecten van designers zijn. Biologen, wetenschappers en andere deskundigen ontmoeten elkaar om een nieuwe benadering voor onze natuurlijke leefomgeving te bedenken.” Parallel aan Nature heeft Cooper Hewitt ook programma’s opgezet om bewustwording te stimuleren onder bezoekers van alle leeftijdscategorieën. Er zijn designwedstrijden voor jonge mensen, cocktailparty’s met performances en een reeks discussieavonden. Het doel is de boodschap van de klimaatverandering duidelijk over te brengen voor het te laat is. “Natuurlijk dringt de tijd”, vindt Caroline Baumann, die eerder dit jaar tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos het woord voerde over inclusive design. “Deze expositie is ook een belangrijke educatieve inspanning. De hele gemeenschap moet echt gaan nadenken over dit onderwerp.” MOOI EINDE Nature is één van een aantal belangrijke exposities die zich dit jaar bezighouden met het verontrustende thema van de klimaatverandering. Eerder was er de Triennale di Milano, met als titel Broken Nature, onder de verantwoordelijkheid van MoMa-curator Paola Antonelli, met eveneens klimaatverandering het thema. Aan Dezeen liet Antonelli weten dat “het niet in onze macht ligt uitsterving vanwege de afbraak van het milieu een halt toe te roepen”, maar dat “we wel design kunnen maken voor een mooi einde”. Later dit jaar is de Royal Academy in Londen gastheer voor de tentoonstelling van de Eco-Visionaries die vorig jaar te zien was in MAAT in Lissabon. Ook hier gaat het over een creatieve visies voor ons veranderende klimaat. “Ik heb er geen moeite mee dat dit soort tentoonstellingen nu op meerder plekken worden gehouden”, zegt Baumann. “Het biedt ons de mogelijkheid van de daken te schreeuwen dat er een probleem is en zo de aandacht van iedereen te trekken.” “Wij signaleren trends, met shows rond robotics en techniek en deze trends waren ook zichtbaar op voorgaande triënnales”, laat zij nog weten. “Maar voor Nature was geen beter thema denkbaar.’ •
Nature betreft een gelijkwaardige
aangegeven dat beide instellingen
samenwerking tussen Cube
willen samenwerken op het
design museum en Cooper Hewitt,
gebied van kennisuitwisseling,
Smithsonian Design Museum.
educatieve samenwerking en
Het tentoonstellingsidee, het
gezamenlijke ontwikkeling van
cureren, de ontwikkeling van de
tentoonstellingen. Eerder was
conceptualisering en de realisatie
er al een samenwerking bij de in
van de tentoonstelling zijn
Cube getoonde expositie Desiging
gezamenlijk tot stand gekomen.
the World. De tentoonstelling
Het curatorenteam van Cooper
Nature draagt bij aan verdere
Hewitt bestaat uit Matilda McQuaid,
intensivering van de relatie en
Andrea Lipps, Caitlin Condell
het gezamenlijk organiseren van
en projectcoördinator Caroline
activiteiten in de toekomst.
O’Connell. Het curatorenteam van
De selectie van projecten die in
Cube design museum bestaat uit
Nature worden getoond zijn zo
Gene Bertrand, Hans Gubbels en
actueel dat bij gesprekken met de
projectcoördinator Madeleine van
desbetreffende ontwerpers bleek
Daele.
dat er gaandeweg, maar nog vóór
In thematische tentoonstellingen
aanvang van de expositie alweer
zoals Nature is het vinden
nieuwe of verder gevorderde
van de juiste internationale
ontwerpen ontwikkeld waren.
projecten een uitdaging voor de
Door de dialoog tussen curatoren
curatoren. Daarom stelden ze
en ontwerpers leidde dit in enkele
een internationaal adviesteam
gevallen tot het opnemen van
samen met zowel designers als
de allerlaatste ‘state of design’
wetenschappers: Aric Chen,
in de expositie. Zo krijgen de
curator at large van het M+
ontwerpers een hyperactuele rol
Museum in Hong Kong, Michael
bij de totstandkoming van Nature.
John Gorman, directeur en oprichter van BIOTOPIA Museum in München, Suzanne Lee, chief creative officer van Modern Meadow in New York, Ravi Naidoo, oprichter van Interactive Africa in Kaapstad, Simone Rothman, directeur en oprichter van FutureAir in New York en Barbara Stauffer, chef community programs in het National Museum of Natural History in Washington.
Dit interview verscheen eerder bij www.dezeen.com
In april 2017 tekenden Cube design museum en Cooper Hewitt een Memorandum of Understanding waarin staat
15
Warka Water Tower, Arturo Vittori, Architecture and Vision & Warka Water Inc.
16
Nu verkrijgbaar in de museumwinkel
CATALOGUS ‘NATURE: COLLABORATIONS IN DESIGN’ Rijk geïllustreerde catalogus bij de expositie Dit prachtige naslagwerk bevat alle projecten uit de expositie in tekst en beeld: meer dan 60 internationale projecten op het gebied van architectuur, productontwerp, landschapsontwerp, mode, interactief en communicatieontwerp en materiaalonderzoek. In zeven essays, passend bij elk van de zeven thema’s (Facilitate, Augment, Nurture, Salvage, Remediate, Simulate, Understand) en vier gesprekken tussen wetenschappers en designers wordt de aanpak van de designers uitgelegd. Deze zijn geïllustreerd met meer dan 300 meeslepende en prachtige foto’s, afbeeldingen en inhoud van gegevensvisualisaties.
✂
Paperback, 240 pagina’s, full colour: €29,95
ACTIE Als lezer van deze uitgave bieden we u graag een speciaal voordeel op een bezoek aan de expositie Nature in Cube design museum. Tegen inlevering van deze bon ontvangt u 2,50 euro p.p. korting op de entreeprijs voor Cube design museum. Maximaal vier personen per bon.
COLOFON
Geldig t/m 31 december 2019. Niet geldig
Deze uitgave bij de expositie Nature in Cube design museum in Kerkrade
in combinatie met andere acties en
valt buiten de redactionele verantwoordelijkheid van Zuiderlucht. Productie
arrangementen, niet inwisselbaar tegen
en coördinatie: Bodosz Media | Tekstredactie: Carola van ’t Hof | Fotografie:
contanten.
Kenneth Tan, Ruud Balk | Vormgeving: Andrea Bertus/Buro Bertus