BBP NR 19 ”WESTWIJK VAN HET NOORDSTATION”
DEEL 1 – VERSLAG
MEI 2023
BBP NR. 19 “WESTWIJK VAN HET NOORDSTATION”
DEEL 1 – VERSLAG
mei 2023
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST GEMEENTE SCHAARBEEK
BIJZONDER BESTEMMINGSPLAN
Gemeentelijk nummer: SCH_019_005
Gewestelijk nummer: 15/PPAS/167450
PLAN
Opgemaakt door de projectauteur: 1010 Architecture Urbanism bv
Birminghamstraat 57 G310, 1080 Brussel
tel.: +32 485 15 11 70
e-mail: mail@1010au.net
De Gemeenteraad geeft het College van Burgemeester en Schepenen opdracht het ontwerpplan te onderwerpen aan een openbaar onderzoek op de zitting van 19 oktober 2022.
In opdracht, de Gemeentesecretaris de Burgemeester,
Het College van Burgemeester en Schepenen bevestigt dat het ontwerpplan ter inzage van het publiek op het gemeentehuis werd neergelegd van 8 november 2022 tot 7 december 2022
In opdracht, de Gemeentesecretaris de Burgemeester,
Gezien en goedgekeurd door de Gemeenteraad op de zitting van 31 mei 2023
In opdracht, de Gemeentesecretaris de Burgemeester,
Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van … / … / ……
REGION DE BRUXELLES-CAPITALE COMMUNE DE SCHAERBEEK
PLAN PARTICULIER D'AFFECTATION DU SOL
Numéro communal : SCH_019_005
Numéro régional : 15/PPAS/167450
PLAN
Dressé par l'auteur de projet : 1010 Architecture Urbanism bv
Birminghamstraat 57 G310, 1080 Brussel
tél. : +32 485 15 11 70
e-mail : mail@1010au.net
Le Conseil Communal charge le Collège des Bourgmestre et Echevins de soumettre le projet de plan à enquête publique en séance du 19 octobre 2022
Par ordonnance, le Secrétaire communal, le Bourgmestre,
Le Collège des Bourgmestre et Echevins certifie que le projet de plan a été déposé à l'examen du public à la maison communale du 8 novembre 2022 au 7 décembre 2022
Par ordonnance, le Secrétaire communal, le Bourgmestre,
Vu et adopté par le Conseil Communal en séance du 31 mai 2023
Par ordonnance, le Secrétaire communal, le Bourgmestre,
13/07/2023 13/07/2023
Vu pour être annexé à l’arrêté du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale du / … / ……
Le Ministre-Président
De Minister-President
DOCUMENTEN MET BETREKKING TOT DE WIJZIGING VAN HET BBP
DEEL 1 – Verslag (diagnostisch luik)
1.1. Inleiding
1.2. Analyse van de bestaande rechtstoestand
1.3. Analyse van de bestaande feitelijke toestand
1.4. Analyse van de verwachte toestand
1.5. Beperkingen, gebreken en mogelijkheden van het territorium
1.6. Lijst van plannen die het verslag vergezellen
1.7. Bibliografie
1.8. Afkortingen
1.9. Bijlagen
Dit verslag gaat vergezeld van bundels met plannen van de bestaande feitelijke en rechtstoestand
DEEL 2 – Verklarende nota (strategisch luik)
2.1. Toelichting van de redenen die geleid hebben tot de wijziging van het BBP
2.2. Inhoud van de voorschriften
2.3. Inhoud van de begeleidende maatregelen
2.4. Verband tussen het BBP en andere geldende plannen
DEEL 3 – Bundel met schriftelijke voorschriften en verordenende plannen (verordenend luik)
3.1. Bundel met schriftelijke voorschriften
3.1.0. Algemene bepalingen
3.1.1. Algemene voorschriften
3.1.2. Bijzondere voorschriften
3.2. Lijst van verordenende plannen
3.3. Bijlagen
Dit deel gaat vergezeld van zijn verordenende plannen
DEEL 4 – Begeleidende maatregelen
4.1. Maatregelen met betrekking tot de economische en sociale impact van het plan
4.2. Maatregelen met betrekking tot het landschap en de stedenbouw
4.3. Maatregelen met betrekking tot de lucht en het microklimaat
4.4. Maatregelen met betrekking tot de mobiliteit
4.5. Maatregelen met betrekking tot de bodem en het water
4.6. Maatregelen met betrekking tot het geluid en trillingen
4.7. Maatregelen met betrekking tot de biodiversiteit
4.8. Maatregelen met betrekking tot de veiligheid en gezondheid
4.9. Maatregelen met betrekking tot de circulaire en energietransitie
Dit dossier gaat vergezeld van een milieueffectenrapport (MER).
DEEL 1 – VERSLAG
1.1. INLEIDING
1.1.1. GESCHIEDENIS VAN HET BIJZONDER PLAN VAN AANLEG NR. 19 « WESTWIJK VAN HET NOORDSTATION »
Het Bijzondere Plan van Aanleg (hierna BPA) nr. 19 is een instrument met verordenende waarde dat voortvloeit uit het “Manhattanplan”. Dit plan, gelanceerd door Paul Vanden Boeynants, Brussels schepen van Openbare Werken, en geleid door bouwheer Charles de Pauw, richtte zich op een deel van het grondgebied van 3 gemeenten:
- stad Brussel,
- Schaarbeek,
- Sint-Joost-ten-Node.
Het voorstel was om de compacte, gemengde en laag bij de grond gebouwde 19e-eeuwse stad af te breken om plaats te maken voor het ideaalbeeld van de modernistische, open en monofunctionele stad van de 20e eeuw, zwevend op een 13 meter hoge sokkel1 met aanzienlijke landschapsoriëntatiepunten.
In de eerste versie van het BPA nr. 19 werden deze beginselen op Schaarbeeks grondgebied toegepast. Het plan werd goedgekeurd in 1967 (K.B. van 16.02.1967). Het BPA nr. 19 werd vervolgens voor het eerst gewijzigd door het K.B. van 20.03.1974 en voor een tweede keer door het K.B. van 31.10.1978. De archiefplannen van deze laatste wijziging zijn van kracht vóór de aanname van onderhavige wijziging. Zij omvatten de huizenblokken 61, 62, 64, 68, 71 en 72.
In 1992 wenste het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het BPA nr. 19 te wijzigen met als doel handelingen en werken van openbaar nut uit te voeren met betrekking tot het project voor de uitbreiding van het CCN, maar deze procedure werd verworpen Tot slot werd in 1995 het gedeelte van het BPA ten noorden van het Solvayplein door het Gewestelijk Ontwikkelingsplan (hierna "GewOP" genoemd) ingetrokken omwille van het gebrek aan overeenstemming (Besluit van 03/03/1995 - Artikel 5, 7°).
1.1.2. DE GEWIJZIGDE PERIMETER VAN BBP NR. 19
De perimeter van het BBP nr. 19 die vóór de aanname van onderhavige wijziging van kracht was, resulteert uit de gedeeltelijke intrekking van het plan door het GewOP van 1995.
Het wordt begrensd door het Solvayplein in het noorden (gedeeltelijk inbegrepen), de grens met de stad Brussel in het westen, de grens met de gemeente Sint-Joost-ten-Node in het zuiden, en de voormalige toegangshellingen tot het Noordstation in het oosten (inmiddels afgebroken).
Het omvat volgende openbare ruimten:
- een deel van het Solvayplein,
- het begin van de Simon Bolivarlaan (Bolivarplein genoemd in het vervolg van dit document),
- een deel van de Koning Albert II-laan,
- een deel van de Vooruitgangstraat.
Het ontwerp tot wijziging stelt een uitbreiding van de perimeter van het BBP voor van 48.903 m² naar 91.181 m² om de samenhang van de aanleg van de openbare ruimten langs het Solvayplein en de verbinding tussen de Noordwijk en de Brabant- en Gaucheretwijk te waarborgen2 .
1 Het oorspronkelijk ontwerp voor het "Manhattanplan" voorzag dat de hele nieuwe ontwikkeling door ononderbroken loopbruggen verbonden zou worden, 13 m hoog geplaats en gescheiden van de grond dewelke uitsluitend voor autoverkeer was bestemd.
2 In tegenstelling tot wat is aangegeven in de voorafgaande nota (zie punt E.3.1 van de voorafgaande nota), werd beslist om geen overlappingen tussen de perimeter van het BBP Gaucheret en de nieuwe perimeter op te nemen, dit om de gedeeltelijke intrekking van
Deze nieuwe perimeter omvat, bovenop de perimeter van het van kracht zijnde BBP:
- het Noordstation en de spoorbundel langs de Aarschotstraat,
- de doorgang onder de sporen ter hoogte van de Kwatrechtstraat,
- het perceel van het zogenaamde "Medical Center",
- een groter deel van het Solvayplein.
De andere grenzen van het BBP zijn: de gemeentegrenzen met de stad Brussel (westen) en met Sint-Joost-ten-Node (zuiden) en de grens van het BBP Gaucheret.
Het ontwerp tot wijziging van BBP nr. 19 omvat bijgevolg hoofdzakelijk 3 stedelijke huizenblokken (huizenblokken 68, 71 en 72) en het Noordstation.
Twee van deze drie huizenblokken liggen op de grens met de gemeente Sint-Joost-ten-Node:
- huizenblok 71 (Proximus) bestaat uit twee torens, een middelhoog gebouw en een gemeenschappelijke sokkel. Het is gelegen binnen de perimeters van het BBP 19 van Schaarbeek en het BBP 26 van Sint-Joost-tenNode. Alleen de noordelijke toren van het huizenblok en een deel van de sokkel bevinden zich op Schaarbeeks grondgebied,
- het Schaarbeekse deel van huizenblok 72 (CCN & Noordstation) bevindt zich slechts gedeeltelijk binnen de perimeter van het bestaande BBP 19. Het deel gelegen op het grondgebied van Sint-Joost-ten-Node maakt geen deel uit van een BBP.
We merken op dat het Noordstation geen deel uitmaakt van het initiële BBP, hoewel het grenst aan en deel uitmaakt van hetzelfde huizenblok als het CCN.
Zie plan: 1. Liggingsplan
1.1.3 ONTWIKKELINGSCONTEXT VAN DE WIJZIGING VAN BBP NR. 19
De Noordwijk is een gebied van gewestelijk belang zoals blijkt uit planningsdocumenten en politieke verbintenissen. Diverse werkzaamheden worden door het gewest uitgevoerd om een coherente stedelijke ontwikkeling van het Territorium Noord te verzekeren. Deze werkzaamheden beogen de gewestelijke doelstellingen opgenomen in de strategische documenten (GDPO, Good Move, Groen en Blauw netwerk) over te nemen en de ontwikkeling van de stationswijk af te stemmen op de verschillende stadsvernieuwingscontracten (SVC) die in de omgeving worden uitgevoerd (SVC Citroën-Vergote - SVC Brabant-Noord-Sint-Lazarus - RPA Maximiliaan - Duurzame Wijkcontracten). Deze werkzaamheden zijn met name gebundeld in de studie Territorium Noord van perspective.brussel3 .
Ook het openbaar vervoersnet zal op middellange termijn aanzienlijk evolueren, met name door de ontwikkeling van de Metrolijn Noord en de studies over de nieuwe tramlijnen (Belgica - Centraal Station via Bolivar en het Noordstation, NOH - Rogier) en de denkpistes over het busstation (de zoektocht naar nieuwe oplossingen voor de buslijnen van de MIVB en De Lijn, met inbegrip van oplaadvoorzieningen voor elektrische bussen en de eventuele verplaatsing van het internationale busstation (hetgeen een tijdelijke toestand impliceert waarvoor een onderzoek lopende is)).
De Noordwijk maakt eveneens het voorwerp uit van talrijke vastgoedontwikkelingsprojecten: project Zin (in uitvoering), project Ferraris (onderzoek lopende), project WTC IV (stedenbouwkundige vergunningsaanvraag ingediend), project CCN (sloopvergunning verleend, stedenbouwkundige vergunningsaanvraag voor de bouw ingediend) en het renovatieproject van het Proximusgebouw (stedenbouwkundige vergunningsaanvraag ingediend).
Voor verschillende van deze projecten zijn door gewestelijke en gemeentelijke actoren programmatische kadernota's
de eerste te vermijden, aangezien de voorschriften en gebieden van het BBP Gaucheret verenigbaar zijn met de voorschriften van het ontwerp tot wijziging.
3 https://perspective.brussels/nl/stadsprojecten/strategische-polen/territorium-noord
opgesteld teneinde de ontwikkelaars te informeren over de ambities en ontwikkelingsdoelstellingen waaraan privéprojecten moeten voldoen. Deze nota's zijn gebaseerd op de lopende werkzaamheden van perspective.brussels voor Territorium Noord (zie hieronder punt 1.4.4. Analyse van de verwachte toestand): zij bevatten niet alleen programmatische elementen gericht op een sterkere mix, maar ook de stedelijke en landschappelijke ambities die voor dit gebied moeten worden bereikt.
In oktober 2020 besliste de Brussels Hoofdstedelijke Regering om een gewestelijke coördinatiestructuur op te richten teneinde de huidige veranderingen in het gebied te omkaderen, het zogenaamde Platform Territorium Noord. Deze structuur, gestuurd door de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI), heeft tot doel de operationaliteit van deze stadsprojecten en de goede coördinatie tussen private en publieke actoren beter te kunnen beheren
Gezien de gewestelijke ambities voor het gebied en de vele lopende projecten vonden publieke actoren het nodig om het BBP nr. 19 te wijzigen. Het huidige BBP kan inderdaad als achterhaald worden beschouwd: het beantwoordt niet aan de algemene ontwikkelingsbelangen van het stationsgebied, noch aan de uitdagingen van de transitie naar een belangrijk intermodaal knooppunt en een levendige wijk die zowel aan grootstedelijke als aan lokale behoeften beantwoordt. Het laat eveneens niet toe in te spelen op de ambities waaraan de verschillende lopende ontwikkelingsprojecten zouden moeten beantwoorden op vlak van dichtheid, sociale en programmatische mix, esthetiek en milieu. De ondersteuning van en de samenhang tussen de lopende projecten kunnen eveneens niet verzekerd worden; of het nu gaat om private of openbare ontwikkelingen, bebouwde of onbebouwde ruimten.
1.2. ANALYSE VAN DE BESTAANDE RECHTSTOESTAND
1.2.1. GEWESTELIJK PLAN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING (GPDO) – 12.07.2018
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.2.1. GPDO (1/25 000)
Het GPDO wijst de Noordwijk aan als een prioritaire ontwikkelingspool. Deze gebieden vereisen bijzondere investeringen om hun (her)ontwikkelingspotentieel op korte en middellange termijn te verwezenlijken.
De volgende elementen komen naar voren uit de kaarten van de GPDO die de visie en de ambities van het gewest territoriaal afbakenen:
N° Kaarten Karakteristieken
1 Ruimtelijke ruggengraat en visie voor Brussel
De BBP-perimeter wordt tegelijkertijd weergegeven als een groot stationsgebied en een wijkcentrum. Het maakt deel uit van een stedelijk centrum en van een sociaaleconomisch zwakke ruimte
2 Grote grondreserves De perimeter van het BBP is opgenomen in de prioritaire ontwikkelingspool nr. 11 Noordwijk.
3 Groen en blauw netwerk
De perimeter van het BBP omvat een groene ruimte op de Koning Albert II-laan. Het ligt ook in een gebied voor de versterking van de connectiviteit van het ecologische netwerk.
4 Openbare ruimte en stadsvernieuwing De BBP-perimeter is gelegen in een Zone voor Stedelijke Herwaardering (ZSH) en maakt deel uit van een bestaande lokale identiteitskern met als middelpunt het station.
5 Economische ontwikkeling
De perimeter van het BBP wordt begrensd door de linten voor handelskernen Brabant en Aarschot. Het BBP bevindt zich eveneens nabij twee noord-zuidelijke economische ontwikkelingsassen, de ene uitgelijnd met de centrale lanen en de andere met de kleine ring.
6 Structurele mobiliteitsnetwerken De perimeter van het BBP bevindt zich op de kruising tussen één bestaande openbare hoge capaciteitsvervoerslijn en op één te creëren openbare hoge capaciteitsvervoerslijn (metro en tram).
7 Fietsnet De perimeter van het BBP omvat een deel van het fiets-GEN op de Koning Albert II-laan.
8 Stadsproject Deze kaart neemt verschillende componenten over die al in de vorige kaarten aanwezig waren.
Tabel 1: Inhoud van de belangrijkste kaarten van het GDPO binnen de perimeter van BBP nr. 19
1.2.2. GEWESTELIJK BESTEMMINGSPLAN (GBP) - 03.05.2001
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.2.2. GBP (1/10 000)
Volgens de bestemmingskaart van het GBP is de perimeter van het BBP opgenomen in drie verschillende gebieden van het GBP:
- administratiegebied,
- spoorweggebied,
- parkgebied.
Huizenblokken 71 en 68 zijn opgenomen in administratiegebied
Huizenblok 72 is opgenomen in administratiegebied (CCN en stationsgebouw). Het CCN wordt eveneens in overdruk bestemd als winkelgalerij "G"
De perrons bevinden zich in spoorweggebied. Ook de ruimte ten noorden van het Solvayplein langs de sporen is gedeeltelijk opgenomen als spoorweggebied
De middenberm van de Koning Albert II-laan is opgenomen als parkgebied.
De Koning Albert II-laan en de Simon Bolivarlaan worden in overdruk bestemd als structurerende ruimte.
Het Solvayplein ten noorden van het CCN en de openbare ruimte voor het Noordstation ten zuiden van het CCN worden opgenomen als wegen.
De voorschriften met betrekking tot deze bestemmingen zijn online beschikbaar4
1.2.3. GEWESTELIJK MOBILITEITSPLAN (GMP, GOOD MOVE) - 25.03.2021
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.2.3. GMP: Good Move
Het Gewestelijke Mobiliteitsplan is opgebouwd rond 4 strategische punten:
- het creëren van grote, rustige "leefwijken",
- het in evenwicht brengen van de ruimte toegewijd aan elke vervoersmodus,
- het aanbieden van een betere kwaliteit van mobiliteitsdiensten,
- de keuzes richten op duurzame mobiliteit.
Zodoende voorziet het plan in verschillende netwerken met 3 niveaus in de weghiërarchie per vervoersmodus, de zogenaamde Multimodale Wegen Specialisatie (MWS): grootstedelijk (PLUS), gewestelijk (COMFORT) en lokaal (WIJK), om de openbare ruimte beter te verdelen en actieve modi aan te moedigen.
ACTIEVE MODI
Wat de voetgangers betreft, voorziet het BBP in het kruisen van twee voetgangersboulevards ter hoogte van de waterpartij op de Koning Albert II-laan. Deze boulevards zijn "grote voetgangersroutes [die] toegang [geven] tot de grote economische, toeristische, recreatieve of culturele polen van het stadscentrum; […] uitgebreid met begrijpelijke, aangename en comfortabele trajecten" (Good Move 2021:80). De eerste route volgt de Koning Albert II-laan vanaf de 4
Emile Jacqmainlaan en het De Brouckèreplein. De tweede route loopt via het Bolivarplein, de Vooruitgangstraat en het Rogierplein om vervolgens via de Adolphe Maxlaan ook het De Brouckèreplein te bereiken.
Het Solvayplein is gecategoriseerd als een PLUS-weg. De Vooruitgangstraat en de Koning Albert II-laan ten noorden van de Simon Bolivarlaan zijn gecategoriseerd als COMFORT-wegen
In het Good Move-plan worden de Koning Albert II-laan, de Simon Bolivarlaan en de Aarschotstraat tot aan de kruising met de Dupontstraat gedefinieerd als PLUS-wegen voor fietsers Het Noordplein, de Vooruitgangstraat en het Solvayplein richting de doorgang onder de sporen – Kwatrecht als COMFORT-wegen
OPENBAAR VERVOER
Het openbaar vervoersnet, als PLUS-net gecategoriseerd, valt samen met het traject van de bestaande premetrolijnen (die onder het CCN lopen en bovengronds uitkomen op de Vooruitgangstraat ter hoogte van de Rogierstraat) en de toekomstige metro. Het volgt ook de Simon Bolivarlaan langs de oost-westelijke as. De Vooruitgangstraat, het Noorden het Solvayplein zijn COMFORT-wegen. Dit netwerk komt met name overeen met de toekomstige tramlijn tussen Belgica en het Centraal Station, die het kanaal kruist via de voetgangersbrug, Suzan Daniel
WEGINFRASTRUCTUUR
Wat de bereikbaarheid per auto betreft, valt het gebied onder het COMFORT-netwerk. Het GMP definieert de Vooruitgangstraat in het noorden, het Solvayplein en de Koning Albert II-laan als onderdeel van deze classificatie. Deze zelfde COMFORT-route geldt ook voor vrachtverkeer. Daarom moet bij de uitvoering van het plan het gemotoriseerde verkeer op deze routes worden bevoordeeld.
Het Solvayplein is dus sterk vertegenwoordigd in de MWS's van de verschillende modaliteiten. Deze weg, 20 m breed met een centrale beplante berm van gemiddeld 5 m breed, is namelijk geklasseerd als PLUS-weg voor voetgangers tussen de Koning Albert II-laan en de Brabantstraat en als COMFORT-weg voor auto's, fietsers en vrachtverkeer (logistiek en internationale bussen).
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand:
2.2.4. GemPDO
Het GemPDO, opgesteld in 2011 en geactualiseerd in 2016, stelt een "Toekomstplan" voor voor de Noordwijk, met als doel de problemen van de wijk op te lossen (onveiligheidsgevoel, prostitutie, gebrek aan kwaliteitsvolle openbare ruimte, gebrek aan gemengdheid, enz.) en tegelijkertijd meer zichtbaarheid te geven aan de bestaande troeven, zoals de centraliteit en intermodaliteit van dit gebied (project 7.11). Dit Toekomstplan werd niet gerealiseerd.
1.2.5. GEMEENTELIJK MOBILITEITSPLAN (GEMMP) – 29.04.2010
De gemeente Schaarbeek heeft een Gemeentelijk Mobiliteitsplan (GemMP) dat in 2010 is goedgekeurd en voor zo’n 85% is uitgevoerd. Het wordt momenteel bijgewerkt sinds de goedkeuring van het Gewestelijke Mobiliteitsplan Good Move. In 2021 heeft Brussel Mobiliteit een studie uitgevoerd betreffende de Lambermont-maas die geleid heeft tot een Lokaal Mobiliteitscontract (LMC) tussen de gemeente en het gewest voor de Koninklijke Sinte-Mariawijk, de Verboekhovenwijk en de Azaleawijk. De wijk van het Noordstation maakt dus niet rechtstreeks deel uit van het betrokken gebied.
Het GemMP wordt op zich niet langer gebruikt als relevant hulpmiddel voor lopende mobiliteitsprojecten.
1.2.6. BPA/BBP NR.19 – 31.10.1978 – MOMENTEEL VAN KRACHT EN VOORWERP VAN AANVRAAG TOT WIJZIGING
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.1.3 bestaand BBP en voorschriften
Ter herinnering, het BPA/BBP nr. 19 Westwijk van het Noordstation (K.B. 31.10.1978) had vóór de aanname van onderhavige wijziging alleen betrekking op de huizenblokken 68, 71 en 725
In het bestemmingsplan van het BBP werd het grondgebied gedefinieerd in 4 zones (art. 2):
- een verkeerszone. Deze zone wordt hoofdzakelijk gereserveerd voor mechanisch of voetgangersverkeer en beplanting,
- een bouwzone Deze zone bevat hoofdzakelijk particuliere of openbare voorzieningen, zowel ondergronds als bovengronds,
- een zone voor groene ruimten. Deze zone bepaalt alle verplichte groenvoorzieningen op natuurlijke grondniveau of hier kortbij,
- het Communicatiecentrum Noord en zijn toegangshellingen.
Wat de bouwzones betreft, deze “zijn hoofdzakelijk bestemd tot het ontwikkelen of het aanleggen van residentiële, administratieve en commerciële groeperingen en tot alle uitrustingen die daartoe behoren. Deze zones omvatten de volgende kenmerken:
a) Zone voor laagbouw: Deze zone omvat hoofdzakelijk de uitrustingen gelegen onder het kunstmatig geschapen grondvlak, zowel onder als boven de begane grond.
b) Zone der gebouwen met middelmatige hoogte: Deze zone omvat hoofdzakelijk de gebouwen voor collectieve uitrustingen.
c) Zone voor hoogbouw: Deze zone omvat de lokalen bestemd voor huisvesting, bureaus, uitrustingen, handel of het uitoefenen van vrije beroepen” (BPA, 1978).
In overdruk worden inlichtingen gegeven over het percentage aan groenruimte te voorzien voor elk huizenblok, de vloeroppervlakten per bouwlaag en de maximaal toegelaten hoogte
Op basis van het van kracht zijnde plan is de voorgeschreven grondoppervlakte (48 903 m²) onderverdeeld in:
- de verkeerszone: 25.319 m² (51,7%),
- huizenblok 68 (North Galaxy-torens): 11.837 m² (24,2%),
- huizenblok 71 (Proximus-toren): 3.612 m² (7,4%),
- huizenblok 72 (CCN + hellingen): 8.135 m² (16,6%)
Voor een volledige beschrijving van deze voorschriften nodigen wij de lezer uit de volledige versie van het plan te raadplegen die online beschikbaar is6 .
1.2.7. AANGRENZENDE BBP’S
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.1.1 Bestaande rechtstoestand: plan 1 (1/1000)
Ter herinnering: BBP nr. 19 lag oorspronkelijk te midden van andere BBP's die in 1967 werden goedgekeurd om de uitvoering van het "Manhattanplan" mogelijk te maken. Op datum van het opstellen van onderhavige wijziging van het BBP, is het nog steeds omgeven door een dicht planningssysteem, hoewel sommige van deze BBP's zijn gewijzigd, vervangen of ingetrokken. De bestaande rechtstoestand op 18 mei 2022 is weergegeven op onderstaand figuur.
5 De perimeter van het BBP werd gedeeltelijk ingetrokken door het GPDO – cf. hierboven
6 De volledige voorschriften zijn online beschikbaar: https://www.1030.be/nl/leefomgeving-milieu/stedenbouwhuisvesting/stedenbouw-leefmilieu/reglementen-plannen/bijzonder-bestemmingsplan-bbp/bbp
De van kracht zijnde en ingetrokken BBP's rond BBP nr. 19 zijn hieronder opgesomd:
BPA NR. 26 NOORD - SINT-JOOST-TEN-NODE (1)
Het BPA nr. 26 Noord (Besluit D2273/26) omvatte aanvankelijk het hele gebied ten westen van de spoorweg op de gemeente Sint-Joost, zoals weergegeven op onderstaand figuur.
De planologische toestand voor deze perimeter is geleidelijk aan vervangen door andere BBP's.
Huizenblokken die het voorwerp uitmaken van wijzigingen in 1974, 1977, 1988 en 1990
Figuur 3 - Opeenvolging van de verschillende wijzigingen van het BBP nr. 26 (CSD, Gemeenteadministratie Sint-Joost-ten-Node)
Zie plan: 1. Liggingsplan dat de BBP’s oplijst
Het BPA nr. 26 Noord – een deel van huizenblok 9 maakt deel uit van de oorspronkelijke perimeter van het BBP nr. 26 dat niet gewijzigd werd en is nog steeds van kracht Het wordt begrensd door:
- de grens met de gemeente Schaarbeek (in het noorden),
- de gebogen grens van het BPA n°26 (in het oosten),
- de grens met huizenblok nr. 4 langs de Koolbrandersstraat (in het zuiden),
- de grens met huizenblok nr. 9 aan de rooilijn langs de Vooruitgangstraat.
Op het ogenblik van de opstelling van onderhavige wijziging, maakte dit deel van het huizenblok voorwerp uit van een intrekkingsprocedure. Deze procedure is in 2019 opgestart door de gemeente Sint-Joost-ten-Node
Het betrokken gebied wordt hieronder weergegeven (in rode stippellijn).
Het plan bestemd het gebied als verkeerszone
De geschreven voorschriften van dit plan zijn beschikbaar bij de betrokken administratie.
BPA NR. 26 NOORD - HUIZENBLOK 9 - SINT-JOOST-TEN-NODE (2)
Het BPA nr. 26 Noord – een deel van huizenblok 9 (K.B. 12.04.1977) is een herziening van het BPA nr. 26 Noord (K.B. 17.02.1967). Het is nog steeds van kracht en omvat het deel van het huizenblok dat niet onder het BBP nr. 19 valt.
In het plan wordt voornamelijk onderscheid gemaakt tussen:
- zones der verkeerswegen,
- zone voor gebouwen met lage hoogte,
- zone voor gebouwen met middelmatige hoogte,
- zone voor hoge gebouwen.
De geschreven voorschriften van dit plan zijn beschikbaar bij de betrokken administratie.
BPA NR. 46 / 21 – WIJK VAN HET NOORDSTATION – STAD BRUSSEL (3)
Het BBP n° 46 / 21 (K.B. van 17.02.1967) – Wijk van het Noordstation gelegen op het grondgebied van de stad Brussel werd op 26 augustus 2008 ingetrokken.
BPA NR. 19 – WESTWIJK VAN HET NOORDSTATION – SCHAARBEEK (4)
Dit gebied ten noorden van het Solvayplein komt overeen met het gedeelte van de BBP dat door het GewOP is ingetrokken (besluit van 03.03.1995 - artikel 5, 7°).
BBP GAUCHERET – SCHAARBEEK (5)
Het BBP Gaucheret (BBHR van 14.07.2005) omvat huizenblokken 59-Zuid, 61-Zuid, 62, 63 en 64 (begrensd door het Gaucheretplein, de Philippe Thomaslaan, de Vooruitgangstraat, het Solvayplein, de Gaucheretstraat, de Rogierstraat, de Koning Albert II-laan en de Helihavenlaan). Het omvat een deel van het grondgebied van BPA nr. 19 uit 1967.
Onderstaande figuur toont een deel van huizenblok 64 gelegen op de zuidelijke grens van het BBP van Gaucheret.
Op dit deel van het huizenblok onderscheidt het BBP Gaucheret hoofdzakelijk de volgende gebieden:
- wegenisgebieden, - groenruimtegebieden,
- met bomen beplante wegen in wegenisgebieden,
- gemengd gebied,
- ruimte gereserveerd voor het openbaar vervoer (overdruk).
De geschreven en grafische voorschriften van dit plan zijn beschikbaar bij de betrokken administratie.
1.2.8. AFGELEVERDE STEDENBOUWKUNDIGE EN MILIEUVERGUNNINGEN BINNEN DE PERIMETER VAN HET BBP EN IN DE ONMIDDELIJKE OMGEVING
De volledige lijst is toegevoegd in bijlage : zie 1.9. Bijlagen, Bijlage 1. Lijst van afgeleverde stedenbouwkundige en milieuvergunningen
Zie de plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.1.1. Bestaande rechtstoestand: plan (1/1000)
1.2.9. STADSVERNIEUWING
Zie de plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.2.5. Stadsvernieuwing
De perimeter van het BBP is opgenomen in de zone voor stedelijke herwaardering (ZSH, bijgewerkt in 2020). De perimeter van de ZSH wordt vastgesteld op basis van belangrijke sociaaleconomische criteria, die representatief zijn armoedeniveau in de wijken.
Dit gebied omvat dus wijken die mogelijk in moeilijkheden verkeren en waar de overheid haar investeringen wil opvoeren om de levenskwaliteit en de sociaaleconomische integratie van de inwoners te verbeteren en een nieuwe dynamiek voor de ontwikkeling van de plaatselijke economie tot stand te brengen.
In de ZSH worden verschillende gewestelijke voorzieningen uitgevoerd: duurzame wijkcontracten (DWC), stadsvernieuwingscontracten (SVC), subsidies voor de renovatie en verfraaiing van gevels en de verhoging van de belastingaftrek voor registratie.
De perimeter van BBP nr. 19 is of werd ten minste gedeeltelijk opgenomen in verschillende stadsvernieuwingsprogramma's: het lopende SVC 2 Noord-Brabant-Sint Lazarus (Schaarbeek - Sint-Joost; 2017-2023), het WC Aarschot (Schaarbeek; 2001-2005) en het DWC Koningin Vooruitgang (Schaarbeek; 2012-2017).
In de omgeving van het BBP nr. 19 worden of zijn andere programma's ontwikkeld: het SVC 1 Citroën Vergote (lopend, Brussel-Stad/Molenbeek, 2017-2023), de DWC Heuveltje (lopend, Schaarbeek: 2021-2025), DWC HelihavenAntwerpen (lopend, Stad Brussel, 2021-2026), WC Meridiaan van Brussel (Sint-Joost, 2006 -2010), WC Brabant – Groen (Schaarbeek, 2000-2004).
SVC 2 BRABANT-NOORD-SINT LAZARUS (2017-2023)
Het interventiegebied van het SVC Brabant-Noord-Sint Lazarus (2017-2023) bevindt zich in de gemeenten Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node. De ambitie van dit programma is het probleem van de fysieke barrières - die de wijk insluiten en de toegang/het verkeer van alle vervoersmodi bemoeilijken - op te lossen. Daartoe richt het zich op de weg- en spoorweginfrastructuur. Het voorziet ook in een studentencentrum, een centrum voor jonge kinderen en een sociaalcultureel centrum. In de wijken zijn ook nieuwe projecten inzake sociale samenhang gepland (animatie van de openbare ruimte, netheid, opwaardering van de binnenhuizenblokken, dynamisering van Brabant-Liedts-Sint-LazarusHaacht-Koning, verbetering van de woningen en het gebouwde erfgoed, betere integratie van de bevolking in moeilijkheden en jongeren). Ten slotte wordt gestreefd naar een verbetering van ontmoetingsruimten van geringe kwaliteit (verzadigd, modal split, mineraliteit) en van verschillende ongebruikte of leegstaande eigendommen: braakliggende terreinen, leegstaand erfgoed. Bijvoorbeeld de St-Lazaruslaan, de Koninklijke as en de doorgangen onder de sporen.
SVC 1 CITROEN VERGOTE (2017-2023)
Het SVC 1 Citroen-Vergote (2017-2023) bevindt zich nabij de perimeter van het BBP. De ambitie van dit programma is de grote stedelijke lichamen (havendokken, Thurn-en-Taxis, Helihavenplaat, enz.) opnieuw te verbinden met de omliggende wijken en een gewestelijk netwerk van openbare en groene ruimten tussen deze lichamen en de wijken te creëren. Daartoe wijst het SVC een reeks te ontwikkelen ruimten aan, zoals het gebied rond het Vergotedok, de Groendreef en de Willebroekkaai, de omgeving rond de site van Thurn-en-Taxis en ten slotte het blootleggen van de Zenne in het Maximiliaanpark en de herinrichting van de Simon Bolivarlaan. Deze nieuwe reeks open ruimten moet
worden aangelegd in het verlengde van de grote bestaande of geplande open ruimten (Zennepark, Thurn-en-Taxispark, Materialenkaai, Handelskaai).
De kernprojecten van het SVC, namelijk de blootlegging van de Zenne in het Maximiliaanpark en de heraanleg van de Simon Bolivarlaan, zullen een aanzienlijke invloed hebben op de werking van het stationsgebied, door de aanwezigheid van de auto terug te dringen ten gunste van het openbaar vervoer en de actieve vervoersmodi en door de bestaande groenruimten (Zennepark, Thurn-en-Taxis-park, Materialenkaai-park, Handelskaai) beter in een netwerk op te nemen.
1.2.10. STATUUT VAN DE WEGEN
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.1. bestaande rechtstoestand - plan (1/1000)
De wegen binnen de perimeter van het plan waren gemeentelijke wegen toen ze werden aangelegd.
Ingevolge het Koninklijk Besluit van 6 december 1991 en de Besluiten van 12 mei 1992 en 10 juni 1993 tot wijziging van dit Besluit van 6 december, werden sommige gemeentelijke wegen overgedragen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
De Vooruitgangstraat werd opgenomen als gewestweg ingevolge het Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 6 mei 1999 houdende de indeling van gemeentewegen bij de gewestwegen voor de gemeente Schaarbeek
Het Solvayplein werd opgenomen in het gewestelijk wegennet ingevolge het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke
Regering van 15 mei 2003 houdende de indeling bij de gewestwegen van het Koninginne-, het Liedts-, en het Solvayplein, gelegen op het grondgebied van de gemeente Schaarbeek
Alle wegen binnen de gewijzigde perimeter van het BBP zijn gewestwegen. Buiten de perimeter maar in de omgeving zijn alleen de Aerschotstraat, Koolbrandersstraat, Willem de Molstraat, Rogierstraat, Gaucheretstraat en de Antwerpsesteenweg gemeentelijke wegen.
1.2.11. ONTEIGNEINGSPLANNEN EN VERKAVELINGSVERGUNNINGEN
Er bestaan geen onteigeningsplannen of verkavelingsvergunningen binnen de perimeter het gewijzigde BBP
1.2.12. ERFDIENSTBAARHEDEN EN RECHT OP DOORGANG
Een erfdienstbaarheid van openbaar nut wordt hernomen in de verkoopakte voor het CCN. Deze erfdienstbaarheid moet een vrije toegang en doorgang mogelijk maken op elk moment voor de operatoren van het openbaar vervoer, op welke wijze ook, tot de delen van het goed die op dit moment door dergelijke operatoren in gebruik zijn, zoals het busstation, tramstation en (pre)metrostation en met inbegrip van de toegang/uitgang voor de personeelsleden van de operatoren van het openbaar vervoer en toeleveranciers, het traject voor de klanten en de toegangswegen op verdiepingen 0 en +1 (tot het Noordplein, het Solvayplein, het Noordstation en het Bolivarplein). Het busstation, met inbegrip van en erfdienstbaarheid voor het behoud van de bouwwerken van het busstation gelegen op niveau 0, met inbegrip van de omgeving en aanhorigheden (onder andere lokalen voor personeelsleden van de operatoren van het openbaar vervoer, technische lokalen en lokalen voor onderhoud, alle technische installaties met nutsvoorzieningen, kabels, rioleringen en leidingen die noodzakelijk zijn voor de uitbating) van dat station, gelegen op niveau 0, moet behouden blijven. De akte geeft eveneens aan dat deze erfdienstbaarheid kosteloos en eeuwigdurend gevestigd wordt.
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.2.6 Bestaande rechtstoestand –erfdienstbaarheden
Bij het opstellen van dit PPAS heeft de planningsautoriteit geen verdere informatie over deze erfdienstbaarheid.
OP PLANNIVEAU
Het bestaande BBP 19 vestigt een erfdienstbaarheid op alle wegen, die het gebruik van de ondergrondse ruimte als parkeerplaats toestaat, en verschillende andere erfdienstbaarheden op de percelen door middel van schriftelijke en grafische voorschriften.
Schriftelijke voorschriften
Wat de schriftelijke voorschriften betreft, wijst artikel 9 op een gebruik van erfdienstbaarheden in de ondergrond voor de wegenzone:
“Het plan bepaalt de zone welke voorbehouden is aan het voertuigen- en het voetgangersverkeer, onder deze zone kunnen inrichtingen van openbaar nut aangelegd worden zoals riolen, goten, cabines, pompstations, diverse leidingen en uitrustingen zoals parkings.
De bedekking van de gebouwen opgetrokken in de zone voor laagbouw wordt zodanig uitgevoerd dat het verkeer voor voetgangers en lichte dienstvoertuigen erop mogelijk is. Al de constructies in de zones voor gebouwen met middelmatige hoogte en hoogbouw zij alzo toegankelijk op het peil van deze bedekking, dewelke zodus een kunstmatige grond uitmaakt.
Dit verkeer boven het peil van de begane grond, dat kan verwezenlijkt worden onder vorm van overdekte doorgangen, zal aan dit van de begane grond verbonden worden door trappen, opritten en mekanische ophalingen, dwars door de constructies of de verkeerszone gevestigd.
Het aantal, de plaatsing en de kenmerken van deze verbindingen, alsook van deze welke verschillende verkeersnetten op het peil van de kunstmatig geschapen grond verenigen, worden vastgesteld door het Kollege van Burgemeester en Schepenen” .
Grafische voorschriften
Het bestemmingsplan van 31 oktober 1978 vermeldt ook een wit gearceerd gebied ten noorden van het CCN dat uitgeeft op het Solvayplein, omschreven als een gebied dat is gereserveerd voor CCN-toegangshellingen.
OP PERCEELNIVEAU
Speciaal geval van het CCN
Artikel 13 van het BBP bepaalt dat “het Communicatiecentrum Noord (afgekort CCN) is bestemd om in eenzelfde geheel onder te brengen: een station voor interlokaal en metropolisch spoorverkeer, een autobus- en tramstation, een taxistation, de toegangen tot deze stations, alsook de lokalen bestemd voor alle bijhorende diensten en uitrustingen”
De verkoopakte van het CCN (van het Gewest aan een particuliere projectontwikkelaar) vestigt een erfdienstbaarheid (van openbaar nut), ten behoeve van de exploitanten van het openbaar vervoer, van toegang en verkeer tot die delen van het goed die (reeds) door hen worden gebruikt, en met name het bus-, tram- en premetrostation met inbegrip van de toegang en nooduitgangen voor personeel en bezorgers, de route voor klanten en nooduitgangen op de verdiepingen 0 en +1 (tot op het Noordplein, het Solvayplein, het Bolivarplein en het Noordstation). De verkoopakte legt ook de verplichting op om het busstation, met inbegrip van de omgeving en de bijgebouwen, te onderhouden.
De aldus in de verkoopakte vastgestelde erfdienstbaarheid is, bij gebreke van een bij deze akte gevoegde grafische voorstelling, op het plan van bestaande erfdienstbaarheden in het ontwerp-BBP aangegeven door gekleurde vlakken.
Het perceel dat overeenkomt met de toegangstrap van het CCN op het Bolivarplein is tegelijk met het CCN-gebouw verkocht, maar deze trap wordt momenteel gebruikt door het CCN en is toegankelijk voor het publiek, zodat het in de bestaande toestand is opgenomen als zijnde aangetast door een erfdienstbaarheid van publieke doorgang op privéterrein
Het CCN beschikt ook over een publieke parking onder de straat onder de vorm van een bezetting van de ondergrond van de weg als private erfdienstbaarheid op publieke ondergrond (cf. artikel 9 van het BBP).
1.2.13. ROOILIJNEN
Artikel 16, 7° van de Wet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw van 29 maart 1962 bepaalt het volgende: "De goedkeuring van het bijzonder plan door de Koning ontheft de gemeente van alle andere wettelijke formaliteiten inzake rooiplannen". Het bestemmingsplan van het BPA van 31 oktober 1978 staat derhalve gelijk aan een rooilijnplan voor de perimeter van het plan.
Het terrein dat overeenkomt met de toegangstrap van het CCN op het Bolivarplein is door het Gewest tegelijk met het CCN-gebouw verkocht. Bijgevolg toont het plan een grens tussen het privéterrein van de CCN en het openbare domein.
1.2.14. BESCHERMDE LANDSCHAPPEN7
Zie plannenbundel van de bestaande rechtstoestand: 2.1.2. Bestaande rechtstoestand - plan 2 (1/1000)
BINNEN DE PERIMETER
De perimeter van het gewijzigd BBP omvat geen beschermde gebouwen, monumenten of landschappen.
Enkele gebouwen binnen de perimeter zijn bij wijze van overgangsmaatregel opgenomen in de elektronische inventaris https://monument.heritage.brussels in afwachting van de officiële publicatie van de inventaris van het bouwkundig erfgoed:
- Noordstation - Vooruitgangstraat 80: Het Noordstation, in classicistische modernistische stijl, werd gebouwd tussen 1938 en 1956 volgens de plannen van de architecten Paul en Jacques Saintenoy en Jean HendrickxVan den Bosch. Het station, een rechthoekig gebouw met een symmetrische structuur van gewapend beton, is 210 meter lang en 22 meter breed, bevindt zich achter een vierkante toren, en bestaat uit drie symmetrisch geordende volumes en een paviljoen in het noorden, met onzichtbare platformen of afgeplatte daken.
- Pleiadetorens – Koning Albert II-laan 27: Dit project is ontworpen door het bureau Structures volgens de bouwvergunning van 1988, onder leiding van architect Jacques Cremer. De gevels worden gekenmerkt door gordijngevels in spiegelglas. De torens werden door Michel Jaspers gerenoveerd (bouwvergunning verkregen in 1993) om ze hun huidige uitzicht te geven. Op dat moment werden de torens voorzien van rotondes, de loopbrug en de antenne.
- Simon Bolivarlaan: Het eerste straatdeel, tegenover de hoofdingang van het Noordstation, bestaat uit een grote, door twee rijstroken afgeboorde esplanade. De kruising met de Koning Albert II-laan is ingericht als een ovale rotonde rond een waterpartij met daarin een stalen structuur ontworpen door Tapta in 1997, genaamd “Esprit ouvert – Perspectives et Réflexions”. De volgende straatdelen bestaan uit verscheidene door bermen gescheiden rijstroken. Het tracé van de laan werd eind jaren 1950 uitgezet in het kader van het Manhattanplan. Dit project was gestructureerd rond twee loodrechte assen, de Koning Albert II-laan en de Simon Bolivarlaan, die het nieuwe Noordstation met de verschillende autosnelwegen van het land verbond.
- Solvayplein: Dit plein, dat het uitzicht van een laan heeft, werd aangelegd na de bouw van het Communicatiecentrum Noord (CCN), een groot handels- en kantorencomplex dat tegen het Noordstation is aangebouwd tussen 1974 en 1982. Het Solvayplein verving een aantal dicht bebouwde huizenblokken die in het kader van het Manhattanplan waren gesloopt. Aan de zuidkant wordt het afgeboord door het North Galaxy-complex (Jaspers-Eyers Architects, H. Montois, Art & Build), dat in 2005 werd voltooid, en aan de noordkant door de Ellipse Building (Montois Partners Architects, Art & Build, 2003) en door een toren met 640 woningen die vanaf 1974 voor de maatschappij Amelinckx werd gebouwd.
IN DE BUURT VAN DE PERIMETER
In de directe omgeving van de perimeter van de wijziging van het BBP nr. 19 bevindt zich één beschermd monument: de Sint-Jan en -Nikolaaskerk (K.B. 22.02.1984), gelegen tussen de Brabantstraat 75a en de Aarschotstraat 58-60. Deze
katholieke kerk werd in 1847 in neoklassieke stijl ontworpen door de architect J. P. J. Peeters. In de jaren negentig werd de kerk gerestaureerd door de architecten H. Boghemans en M. Henrard.
1.3. ANALYSE VAN DE BESTAANDE FEITELIJKE TOESTAND
1.3.1. HISTORISCHE CONTEXT
In de jaren vijftig werd de Noordwijk gekenmerkt door een mix van arbeiderswoningen en kleine bedrijven. De NoordZuidverbinding werd in 1952 voltooid. Het nieuwe Noordstation, dat in 1958 vanaf het Rogierplein werd verplaatst, was de voorloper van de herdefiniëring van de Noordwijk. Deze werken droegen bij tot de verbetering van de toegankelijkheid van de wijk en tot de internationale uitstraling van Brussel; er werd een "zakenwijk" gepland. Na de werkzaamheden aan de binnenring en langs het kanaal ter voorbereiding van de Expo van 1958 raakte de wijk echter geïsoleerd en in verval.
Het welvarende klimaat van de jaren zestig deed de vraag naar nieuwe bedrijfs- en kantoorruimten toenemen. In en rond het stadscentrum verrees hoogbouw.
In deze context werd in 1965 het "Manhattanproject" gelanceerd: 2 miljoen vierkante meter aan kantoorruimte, parkeerplaatsen, winkels en woningen werden gepland in dit bijzonder plan van aanleg uit 1967. Het doel van het gemeentebestuur was ook het saneren van de wijk, waar oncomfortabele woningen stonden en veel gezinnen in overbevolkte omstandigheden leefden. Het Manhattanplan strekt zich uit over de gemeenten Brussel, Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node en vertaalt zich in drie gemeentelijke bestemmingsplannen (BPA). Het strekt zich uit vanaf de binnenring, tussen het kanaal en het Noordstation, over een oppervlakte van 53 ha. Het voorziet in de volledige afbraak van de Noordwijk, dat als onherstelbaar werd beschouwd, en de bouw van 70 torengebouwen die door een netwerk van loopbruggen met elkaar worden verbonden.
In het wegenplan waarop het Manhattanproject is gebaseerd, moet de Noordwijk een belangrijk kruispunt worden van twee verkeersassen: de as Antwerpen/Parijs die langs het Noordstation loopt en de as Luik/Oostende die door het Noordstation loopt. Ter hoogte van het station wordt het kruispunt van de twee verkeersassen ontwikkeld tot een zakencentrum waarrond een reeks torens draait. De WTC-torens zijn het middelpunt. Ze werden ontworpen als een samenhangend geheel van 8 torens.
De sokkels zouden door loopbruggen met elkaar worden verbonden om een verhoogd voetgangersverkeer te creëren, gescheiden van de autowegen op grondniveau. De torens werden dus ontworpen om te worden waargenomen vanaf deze kunstmatige begane grond en niet vanaf het eigenlijke straatniveau. Deze scheiding van stromen en functies was geïnspireerd op de voorschriften van het Handvest van Athene, dat destijds de beginselen van de functionele stad voorscheef, volgens de trends van die tijd verpersoonlijkt door de Duitse architect Mies Van Der Rohe en de Fransman Le Corbusier.
Wat de bouw betreft, werden de toenmalige innovatieve bouwtechnieken gebruikt, zoals bijvoorbeeld het gebruik van betonnen kernen door middel van glijbekisting, metalen vloerstructuren en volledig beglaasde gordijngevels. Deze technieken maakten het mogelijk open kantoorplateaus aan te bieden met een panoramisch uitzicht op de stad.
Deze technologische innovaties en de toenmalige internationale functionalistische architectuurstroming leidden tot een esthetiek van zuiver geometrische volumes, geïnspireerd op de New Yorkse wolkenkrabbers. De architectuur van de geplande torens wordt gekenmerkt door de tegenstelling tussen enerzijds de horizontale ondoorzichtige matte sokkel, vervaardigd uit materialen (beton) die massiviteit en zwaarte uitdrukken, en anderzijds de verticaliteit van de torens opgebouwd uit metaal en reflecterend glas, die lichtheid uitstralen. Dit contrast tussen de sokkel en de torens accentueert en benadrukt het zwevende karakter van de torens, die gedeeltelijk het beeld van de lucht weerspiegelen. Aangezien de loopbruggen en de verhoogde openbare ruimten nooit werden gerealiseerd, werden de kelders de begane grond, gekenmerkt door hun gesloten karakter en "technische" openingen. De kwaliteit van de interactie tussen de openbare ruimte en de gebouwen werd hier sterk door beïnvloed.
De eerste onteigeningen begonnen al in 1968 en de bouw begon in 1973 met de WTC I-toren. De voortzetting van het project werd vervolgens belemmerd door de economische crisis van begin jaren zeventig, waardoor tientallen
hectaren grond jarenlang braak lagen. De onteigeningsprojecten, gekoppeld aan de uittocht van de bevolking en de economische achteruitgang van de wijk, leidden tot een daling van de vastgoedwaarde en de opkomst van een bevolking van economische immigranten op zoek naar goedkope huisvesting. Naast de kantoren werden sociale huisvestingsprojecten opgezet (Lakense en Brusselse Haard, Harmoniecomplex, enz.).
Vanaf 1987 werden de vastgoedomstandigheden gunstiger en werden de werkzaamheden in de Noordwijk hervat. Er verschenen nieuwe kantoortorens, met daarnaast enkele woningbouwprojecten. Ondanks deze nieuwe wending in de verstedelijking van de Noordwijk was de euforie van de jaren zeventig, die voor de Manhattanwijk zo'n 100.000 banen en woningen voor 12.000 personen voorspelde, definitief verdwenen.
De Noordwijk is vandaag de derde grootste zakenwijk van Brussel, na het Centrum (de Vijfhoek) en de Europese wijk. Volgens cijfers van het Overzicht van het kantorenpark nr. 36 (2016) beschikte de Noordwijk in 2015 over 1.772.804 m² aan kantoren.
De alomtegenwoordige kantoorfunctie in de onmiddellijke omgeving van het Noordstation en langs de Koning Albert II-laan bestaat uit gebouwen van verschillende leeftijden, gaande van de eerste constructies uit de jaren 1970 tot nieuwe gebouwen. Deze gebouwen grenzen echter nog steeds aan enkele woonblokken die bewaard zijn gebleven maar nog steeds te lijden hebben onder de ontkoppeling en waarvan sommige in een vrij vergevorderde staat van verval verkeren.
Sinds de jaren 1990 investeert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in de wijk in het kader van zijn stadsvernieuwingsbeleid: ontwikkeling van het Maximiliaanpark, ontwikkeling van het wijkcontract "Noord" (19992003), ontwikkeling van BBP’s, enz. Parallel met de operationele instrumenten voor stadsvernieuwing worden private vastgoedprojecten voortgezet in overeenstemming met de internationaliseringsstrategieën van Brussel en de wereldwijde economische schommelingen.
Afbeeldingen van boven naar beneden, van links naar rechts: ansichtkaarten van de Brabantstraat en de kruising met de Aarschotstraat (voormalige Keulenstraat) rond 1920 (urban.brussels), ansichtkaart van het Marktplein rond het einde van de 19e eeuw; de WTC-torens in 1983; het Noordstation in 1950, de bouw van de Martinitoren in 1957, uitzicht vanaf Rogierplein (voormalig Keulenplein).
Figuur 11 - Historische zichten
De Noordwijk wordt in het zuiden begrensd door de kleine ring, in het westen door het kanaal en in het oosten door de overhangende spoorbundel. Deze laatste vormt vooral een breuk tussen het kantoorgebied en de traditionele Brusselse woonwijken. De kantoorwijk is opgebouwd volgens een raster van wegen en bestaat uit torens volgens het in de jaren zestig ontworpen Manhattanplan (zie geschiedenis hierboven).
Hoewel de brede noord-zuidwegen die de wijk doorkruisen nog steeds sterk door de auto worden gemarkeerd, bieden zij toch een zeker potentieel voor de ontwikkeling van landschapsverbindingen. Het kanaal, dat momenteel wordt heringericht, het Maximiliaanpark en het Gaucheretpark zijn potentiële verankeringspunten die met elkaar kunnen worden verbonden tot een sterke stedelijke en landschappelijke structuur. Gebieden zoals het Maximiliaanpark, de middenberm van de Koning Albert II-laan en het Gaucheretpark zijn de enige groene en met bomen beplante gebieden in deze dichte wijk. De wijk is bijna volledig verhard. De wijk lijdt ook onder een gebrek aan samenhang tussen de enkele groenruimtes en bomen die er staan.
De transversale oost-westrelaties vanaf het kanaal naar het station en vervolgens naar de woonwijken zijn helemaal niet gemarkeerd in het landschap en bemoeilijken de relaties tussen de verschillende delen van de wijk, met name ter hoogte van de doorgangen onder de sporen maar ook door de brede oversteekplaatsen die momenteel door auto's worden ingenomen.
De pleinen die het CCN-gebouw omkaderen (het Noordplein, het Solvayplein en het Bolivarplein) vormen de essentiële verbindingsruimten om de noord-zuid- en oost-westrelaties van het stedelijk netwerk te verweven.
Op wijkniveau zijn de openbare ruimten opeenvolgend aangelegd, maar nooit met een gecoördineerd en homogeen ontwerp. Over het algemeen werd deze aanleg zodanig ontworpen dat allereerst tegemoet gekomen werd aan het gemotoriseerd verkeer, ten koste van de actieve modi. De openbare ruimte in de rest van de wijk is vrijwel volledig verhard, hetgeen bijdraagt tot het hitte-eilandeffect. De aanwezigheid van hoge gebouwen en het gebrek aan vegetatie en bomen benadrukken over het algemeen ook de windeffecten in de openbare ruimte.
Er zijn echter enkele correcties aangebracht in de meer recente ontwikkelingen van het Simon Bolivarplein dat nu profiteert van ruimere voetgangersvoorzieningen, alsook van de Koning Albert II-laan die in het midden voorzien is
van een met bomen omzoomde esplanade, die dienst doet als wandelpromenade, voorzien van bankjes en beeldhouwwerken. Deze laan beschikt over doorlopende fietsvoorzieningen (fietspad).
Het gebrek aan verankering van de gebouwen in de openbare ruimte vormt een van de grootste problemen binnen de BBP-perimeter. Dit kan in de eerste plaats verklaard worden door het feit dat de gebouwen ontworpen werden als in zichzelf gekeerde functionalistische machines, die niet tot doel hadden stedelijke evenementen te genereren en slechts blinde muren of parkingtoegangen aan de openbare ruimte te bieden hebben. Deze ontkoppeling is ook het gevolg van de oorspronkelijke bedoeling van het "Manhattanplan" om de begane grond te beschouwen als bestemd voor auto's.
In het geval van het CCN is de ontkoppeling paradoxaal aangezien niet alleen het stadsgelijkvloers (die wordt ingenomen door de “bushub”) elke verbinding tussen het station en de omgeving verhindert, maar ook het stationsgelijkvloers het oorspronkelijke station verbergt waardoor het ver van het voorplein op de Simon Bolivarlaan gelegen is, evenals van de omliggende wijken. Door de geschiedenis van de bouw van het Noordstation en vervolgens van het CCN, dat moest dienen als toegangsbrug naar de hangende tuinen van het Manhattanplan, bevinden het stadsgelijkvloers (waar het busstation is gevestigd), het straatniveau (+17,00 TAW) en het stationsgelijkvloers (op het niveau van het Noordstation (+21,00 TAW)) zich namelijk op 3 verschillende vloerniveaus. Daarom moeten, voor het gebied rond het Noordstation en het CCN, twee niveaus aan openbare ruimte worden beschouwd
De perimeter van het BBP omvat 5 wegen:
- de Koning Albert II-laan,
- de Simon Bolivarlaan,
- het Solvayplein,
- de Vooruitgangstraat,
- de doorgang onder de sporen - Kwatrecht.
Het Noordplein maakt geen deel uit van de perimeter, maar is niettemin een ruimte waar rekening mee gehouden moet worden, zowel wat betreft de stedelijke vormgeving als de werking en het gebruik van de openbare ruimte binnen de perimeter.
Het Solvayplein en het Noordplein vormen een wisselwerking tussen het CCN en het Noordstation. De voetgangerstoegangen tot het CCN vloeien over in die van het station. Deze wisselwerking is doorgaans niet kwalitatief, gezien de openbare ruimte door het verkeer (met name bussen) wordt gebruikt. Bovendien vormt het niveauverschil op deze openbare ruimten een beperking voor de verschillende gebruiksdoeleinden die van dergelijke ruimten in een stationsomgeving wordt verwacht.
Het Solvayplein groepeert de verlenging van de Kwatrechtstraat, die als een beplante laan is aangelegd, en een verbrede zone aan de voet van het CCNgebouw. Deze verbreding wordt begrensd door de ingang van de overdekte straat die toegang biedt tot de benedenverdieping van het station en door de Vooruitgangstraat. Dit deel van het Solvayplein vormt de berijdbare toegang tot het busstation van De Lijn en de MIVB via een helling tot op niveau -1 van het CCN. Deze ruimte omvat eveneens een toegang tot de parkeergarage gelegen onder het CCN-gebouw. Aan de rand van het plein, langs de spoorbundel, geeft een voetgangershelling toegang tot het treinstation (niveau +1); aan de andere kant, op de Vooruitgangsstraat, zijn er bushaltes voor internationale lijnen (deze worden momenteel verplaatst). De randen van het plein zijn beplant met bomen in bakken.
Het Noordplein (gelegen buiten de perimeter van het BBP nr. 19) werkt als een groot kruispunt tussen de Vooruitgangstraat, de Koolbrandersstraat, de toegangen tot de CCN-parking en het busstation van de Lijn en de MIVB, verbonden met niveau -1 van het CCN via een berijdbare toegangshelling. Een voetgangershelling geeft toegang tot het station (niveau +1). Het algemene uitzicht van het Noordplein is even infrastructureel en verhard als dat van het Solvayplein.
Het historisch tracé van de Vooruitgangstraat wordt onderbroken door het CCN. De Vooruitgangstraat wordt hervat aan de westelijke zijde van het CCN. Aan de kant van het Solvayplein huisvest de Vooruitgangstraat aan de voet van het CCN een internationaal busstation zonder passende voorzieningen (perrons, schuilhokjes, banken, enz.).
De huidige ”bushub” bevindt zich onder het stadsgelijkvloers, tussen 1,3 m en 1,6 m afhankelijk van de locatie (gemiddeld +15,50 TAW). Ook de doorgang langs het Noordstation, die onder de verbinding tussen het CCN en het station doorloopt, en die we in dit document de "binnenstraat" hebben genoemd, ligt iets lager dan het stadsgelijkvloers (+16,20 TAW), en bijna 5 m lager dan het stationsgelijkvloers. De ligging van deze straat komt min of meer overeen met de voormalige Vooruitgangstraat, die het Koninginne- en het Rogierplein met elkaar verbond. Het is een frequent gebruikte straat voor fietsers die door de wijk reizen, naar het station of naar het CCN (en biedt comfortabele fietsenstallingen). De binnenstraat wordt ook gebruikt als kiss & ride-zone van het station, gezien men van hieruit via roltrappen rechtstreeks toegang heeft tot de stationshal. Tegenover de ingang, trekt het postkantoor enkele klanten aan De straat biedt echter een weinig kwalitatieve ruimte aan: gebrek aan licht, gangeffect door technische kokers voor het CCN-gebouw erboven, geen verbinding met de mobiliteitshub, dewelke overigens niet erg toegankelijk is (weinig trappen, en niet voor PBM). Vanuit deze straat kun je de Rogierluifel zien, en als je je omdraait, de begroeide talud van de Noord-Zuidverbinding. Er is licht aan het einde van de tunnel!
Het Bolivarplein dient als voorplein voor het CCN, met als zwakke punt dat de voetgangerstoegang tot het gebouw zich niet op het hoofdniveau bevindt, maar bereikbaar is via een trap en niet aangepast aan PBM.
Dit plein heeft aan beide zijden MIVB-bushaltes. De centrale voetgangersesplanade is een drukbezocht gebied en is over de hele lengte voorzien van een grote bank. In het midden van het Bolivarplein zijn banken geplaatst. De kant van de "FOD Financiën" is levendiger door de aanwezigheid van een horecazaak en een terras. De andere kant van het plein geeft toegang tot de Proximusgebouwen.
Onder de toegangstrap naar het CCN loopt een verkeerslus, waardoor een overdekte, sombere ruimte ontstaat met laag plafond. De twee kleine torentjes naast de hoofdtrap vormen donkere hoeken Groene en beplante ruimten worden aan de randen van de huizenblokken aangelegd, waardoor een afstand tussen de gebouwen en de openbare ruimte ontstaat. Rond het plein zijn diverse fiets- en Villo-stallingen ingeplant
De doorgang onder de sporen – Kwatrecht heeft het voorwerp uitgemaakt van verschillende projecten, waaronder de studie “I love Aarschot” (Schelde, 2012) en meer recent het SVC 2, dat voorstelt om de spoorwegonderdoorgang herin te richten. Het is een akelige plek die 's nachts onrustwekkend aanvoelt. Aan de kant van de Brabantwijk, op de Kwatrechtstraat (buiten de perimeter gelegen), worden nieuwe woningen gebouwd tegenover de doorgang onder de sporen; de middenberm zou er op een andere manier gebruikt kunnen worden. De hoek van de Kwatrechtstraat en de Brabantstraat, momenteel onbebouwd, is één van de aangewezen terreinen voor een eventuele gemengde ontwikkeling in het kader van het duurzaam wijkcontract Heuveltje.
Grenzend aan de perimeter, aan de kant van de Brabantwijk, bevindt zich de Aarschotstraat langs de achterkant van het station waar deze laatste ook ingangen heeft. Het grootste deel van deze achtergevel bestaat uit een grote muur over de volledige lengte van het station, zonder kwaliteit of activiteit, hetgeen het gevoel opwekt dat het station de wijk de rug toekeert. Er is veel autoverkeer aanwezig in de straat (parkeer- en verkeerszones).
Buiten de perimeter van het BBP 19 bevindt zich het Gaucheretpark, een plek die door de bewoners veel wordt bezocht en gewaardeerd. Het maakt ook deel uit van een netwerk van hoogwaardige openbare ruimten, bestaande uit de Philippe Thomaslaan (een genereuze met bomen beplante laan), de Helihavenlaan en het Zennepark. In deze context waar het aantal groenruimten te klein is, vormen deze ruimten echte kansen om de ecosysteemvoordelen van de gebieden te versterken (klimatologisch, visueel en akoestisch comfort); andere ruimten verdienen het om erin geïntegreerd te worden: het talud van de Noord-Zuidverbinding langs de Vooruitgangstraat, het terrein tegenover het voormalige “Medical Center” en het Solvayplein.
BEBOUWING
Huidige functies binnen de perimeter van het BBP 19
- +/- 220.000 m² aan kantoorruimte,
- +/- 1.630 parkeerplaatsen buiten de rijweg, waarvan +/- 120 openbaar toegankelijk.
Er zijn geen woningen aanwezig binnen de grenzen van het BBP.
Enkele handelszaken en voorzieningen verspreid in het CCN (fastfood, boekhandel, superette, fietsenmaker) en 3 handelszaken in het North Galaxy-huizenblok (Exki) zijn aanwezig binnen de BBP-perimeter. De handelszaken in het CCN zijn reeds gesloten om de site voor te bereiden voor de sloop.
Derhalve kan worden geconcludeerd dat de BBP-perimeter een slechte mix van functies kent en dat de kantoren meer dan 95% van de bestemmingen aan vloeroppervlakte beslaan.
Sommige indicatoren, zoals het Overzicht van het kantorenpark, wijzen op een zeer grote leegstand in dit type monofunctionele kantoorgebouwen.
Eigendomstoestand binnen de perimeter van het BBP 19
De gebouwen zijn in privébezit.
Huizenblok 71 (Proximus)
Gebouw uit de jaren '90, bestaande uit twee hoofdtorens (118 meter voor de hoogste) die bovenaan verbonden zijn door een 30 meter lange loopbrug.
De toren met de antenne (de hoofdingang), de zogenaamde U-toren, staat op grondgebied van de gemeente Schaarbeek, terwijl de andere toren, de zogenaamde T-toren, in Sint-Joost-ten-Node staat. Er is ook een derde gebouw van zes verdiepingen tussen de twee torens, het Paviljoen.
Het huizenblok is het hoofdkantoor van de telefoonmaatschappij Proximus.
Huizenblok
68 (North Galaxy)
Een gebouw uit het begin van de jaren 2000; de North Galaxy Towers bestaan uit:
- twee torens van G + 29 verdiepingen waaronder 2 technische verdiepingen onder het dak (de zogenaamde toren A in het noorden en toren B in het zuiden),
- een paviljoen van G + 7 verdiepingen waarvan 2 technische verdiepingen onder het dak (de zogenaamde toren C),
- een gemeenschappelijke sokkel van 2 verdiepingen,
- een kelder van 4 verdiepingen.
Het huizenblok werd gekocht door een Zuid-Koreaans investeringsfonds vertegenwoordigd door Knight Frank Investment Management en is bezet door de FOD Financiën.8
Huizenblok 72 (CCN & Noordstation)
Het Communicatiecentrum Noord (CCN) is een ouder gebouw dan de voorgaanden, gebouwd in de jaren 1970, dat grenst aan het gebouw van het Noordstation. Het bestaat uit een grote hal die de verschillende verkeersknooppunten met elkaar verbindt (premetro, busstation van de MIVB en De Lijn op niveau -1, naastgelegen treinstation). De hal heeft een winkelgalerij en op de bovenste verdiepingen bevinden zich lege kantoren die vroeger door verschillende administraties van de Gewestelijke Overheidsdienst werden bezet. Het CCN was vroeger in het bezit van meerdere eigenaren (de NMBS, bpost, GOB, Axa Real Estate) maar werd verkocht aan een particuliere derde partij (CCN Development SA).
1.3.3. FUNCTIES EN GEBRUIK
Zie plannenbundel van de bestaande feitelijke toestand: 3.1. plan van de bestaande feitelijke toestand 1 en 2
De dominante bestemming binnen de BBP-perimeter is de vervoersinfrastructuur, die 2/3 van de totale oppervlakte van het gebied beslaat (inclusief het station en de wegen). Dit is ook de functie die de identiteit van dit gebied bepaalt, namelijk een belangrijk intermodaal knooppunt9 .
De andere dominante bestemming is de tertiaire sector: de Noordwijk is de derde grootste kantoorwijk van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, na de Vijfhoek en de Europese wijk, en telt ongeveer 1,8 miljoen m² vloeroppervlakte. Geen van de in het BBP 19 opgenomen huizenblokken bevat woningen.
8 https://www.lalibre.be/economie/immo/2022/05/11/les-tours-north-galaxy-acquises-par-un-fonds-sud-coreen3OU26TOW5VBRFGL3KYKFAZ4EJM/;
https://www.lecho.be/entreprises/immobilier/le-nouveau-proprietaire-des-tours-north-galaxy-a-bruxelles-est-sudcoreen/10387484.html
9 Deze functie werd steeds beschouwd als een strategische functie: reeds in het Schaarbeeks BBP uit 1978, werd het CCN beschreven als een geheel “bestemd om […] onder te brengen: een station voor interlokaal en metropolisch spoorverkeer, een autobus- en tramstation, een taxi-station, de toegangen tot deze stations, alsook de lokalen bestemd voor alle bijhorende diensten en uitrustingen.” (BBP, 1978, Schaarbeek).
Op straat lopen voorbijgangers richting het Noordstation en de mobiliteitshub of richting T&T of Rogier, met uiteenlopende profielen en herkomst: de werknemers van de kantoortorens zijn meestal pendelaars die zich met het openbaar vervoer of de eigen auto naar de locatie begeven. De minder geschoolde werknemers (schoonmaakpersoneel, beveiligingspersoneel, bezorgers, horecamedewerkers, verkopers, enz.) zijn waarschijnlijk ook niet verbonden met de wijk en werken in (supra)gewestelijke organisaties.
Zodra we de perimeter verlaten, wordt de toestand genuanceerder: we vinden gemengde en dichte wijken, met productie- en commerciële activiteiten op de begane grond. Wat het grondgebruik betreft, beslaan de groenruimten ongeveer 10% van het grondgebied, de wegen vertegenwoordigen ongeveer 1/3 van de totale oppervlakte, en meer dan de helft van deze oppervlakte bestaat uit gebouwen. Het bouwkundig erfgoed is over het algemeen slecht onderhouden, en in de omgeving van het Zennepark kan een bescheiden regeneratiedynamiek worden waargenomen: voormalige loodsen worden omgevormd tot woningen of gesloopt om plaats te maken voor wooncomplexen.
Sociaaleconomisch is het gebied rond het BBP vergelijkbaar met andere buurten in de “arme sikkel”: een oververtegenwoordiging van jongeren en ouderen (tussen 0-17 jaar en +75), wonend in grote huishoudens (waarvan de gemiddelde grootte varieert van 2,5 tot 2,8 terwijl het gewestelijke gemiddelde 2,13 is volgens BISA, 2014), met zeer lage belastbare inkomens (gemiddeld per hoofd van de bevolking minder dan 17.000 euro en op sommige plaatsen zelfs minder dan 11.000 euro, ruim onder het gewestelijke gemiddelde van 14.644 euro volgens Statbel, 2018). Het werkloosheidspercentage bedraagt meer dan 30% en treft vooral jongeren (45% van de bevolking tussen 17 en 35 jaar zoekt werk), waarvan meer dan 60% langdurig werkloos is (een waarde die overeenkomt met het gewestelijke gemiddelde), en mannen.
Ongeveer een derde van de totale bevolking van het gebied is van buitenlandse afkomst, zoals in het volledige gewest het geval is. De meeste van deze mensen komen uit Noord-Afrika, Afrika ten zuiden van de Sahara en Turkije. Bovendien is ongeveer 25% van de bevolking afkomstig uit de nieuwe EU-lidstaten, d.w.z. uit Oost-Europa (bron: Wijkmonitoring).
Er dient ook gewezen te worden op het feit dat er een overvloed aan openbare bezit aanwezig is (zie afbeelding hiernaast), het resultaat van de onteigeningen van het Manhattanplan evenals de voormalige aanwezigheid van vervoersinfrastructuur zoals het goederenstation Groendreef, dat tijdens de Expo 58 werd vervangen door de Heliport en nu is omgevormd tot een park (Maximiliaanpark).
Er kan dus worden geconcludeerd dat het om een gebied gaat met sterke contrasten tussen de strikte perimeter van het BBP 19 en de omgeving, met een potentieel voor transformatie onder leiding van de publieke instanties dankzij hun grondbezit binnen het gebied.
DE KANTOORFUNCTIE
“De concentratie van projecten in de Noordwijk springt in het oog. De wijk maakt zich zonder twijfel op om zijn tweede jeugd te beleven. We zien immers dat de functiemenging zich daar begint te ontwikkelen, eerst in de vorm van winkels onderaan in gebouwen (de projecten Moebius en Quatuor) om zich daarna significant uit te breiden, naar het voorbeeld van het ZIN-project dat, naast 70.000 m² kantoren van de Vlaamse Gemeenschap ook plaats zal bieden aan 127 woningen en 240 hotelkamers. Het beweegt ook langs de kant van het CCN en de Victoria Regina Tower. Die laatste is van eigenaars veranderd. De nieuwe eigenaars overwegen een gemengd project van kantoren/coworking/woningen. De verwachte evolutie van de Noordwijk kan het begin zijn van het einde van de monofunctionaliteit van de zakenwijken. Daarnaast zal de bouw van de Silver Tower aan de overkant van het Noordstation een einde maken aan een oude stadskanker. Er werd immers al een paar keer met de bouw van de toren gestart, maar telkens werd die tijdelijk stil gelegd.” (Overzicht van het kantorenpark, nr. 38, 2019).
Daarom hebben de eigenaars zich georganiseerd om collectieve voorstellen te formuleren voor de herontwikkeling van de torens (inclusief de evolutie van de sokkels en de aangrenzende openbare ruimten). De acht initiële spelers die zich verenigd hebben in de vzw Up4North zijn AG Real Estate, Allianz, AXA, Banimmo, Befimmo, Belfius Insurance, Immobel en Triuva. Zij creëerden LabNorth, een platform voor tijdelijke bewoning en de sociaal-culturele programmering van de wijk (Agenda North), om tijdelijke ontwikkelingen mogelijk te maken en nieuw gebruik van de openbare ruimte te testen. Dit helpt een klimaat van vertrouwen te scheppen bij projectontwikkelaars.
De projecten volgen elkaar op en over 3 tot 5 jaar zal in de Noordwijk tussen 300.000 en 500.000 m² beschikbaar zijn. Dit roept vragen op over een mogelijk overaanbod.
De lockdown-periode heeft de werkwijze van bedrijven en dus het beheer van gebouwen sterk veranderd10. Dit alles in een klimaat waar kantoorgebouwen al niet langer als rendabel werden beschouwd: te groot aanbod voor een stabiele vraag, met weinig nieuwkomers en een vervangingsdynamiek11. Met name in het noorden zal de gezamenlijke oplevering van twee grote ontwikkelingen, het Manhattan aan Rogier en het Gare Maritime aan Thurn-en-Taxis, van invloed zijn op de kantorenleegstand in de Noordwijk.
Daaraan kan de gemengdheidsproblematiek toegevoegd worden: de wens om af te stappen van het model van de monofunctionele stad waar tot 95% van het vloeroppervlak wordt toegewezen aan kantoren in torens die los staan van de openbare ruimte. De huidige ideeën over gemengd gebruik in kantoorgebouwen (bijv. ZIN, IBM, WTC 4) suggereren een radicale transformatie van deze wijk en de aantrekkelijkheid ervan.
Met een totale kantooroppervlakte van 1.733.000 m² (2019) en een optimale toegankelijkheid met het openbaar vervoer (zone A) blijft de prognose echter positief, op voorwaarde dat dezelfde dynamiek van verbetering van de voorraad wordt gehandhaafd zoals tot nu toe het geval was, zonder dat het aanbod aan m² wordt opgeblazen, met het risico dat zonder een evenredige toename van de vraag alles instort
10 Kantoren zullen niet verdwijnen als gevolg van de pandemie, maar hun bezetting zal worden heroverwogen om er plekken van ontmoeting, uitwisseling, leren, opleiding, brainstorming, creativiteit, teamwerk en bedrijfscultuur rond een gemeenschappelijk project van te maken. Kortom, alles wat niet efficiënt kan worden gedaan in telewerken. Omgekeerd is het niet onmogelijk dat bedrijven proberen hun leegstaande ruimtes onder te verhuren aan actoren die in dezelfde sector werken, om zo een soort cluster te creëren.
11 De Brusselse kantorenmarkt is een vervangingsmarkt, d.w.z. de verplaatsing van bestaande bedrijven en administraties die verouderde kantoren achterlaten.
DE WOONFUNCTIE
Binnen de perimeter van het BBP, en meer in het algemeen in het centrale deel van de Noordwijk, is er een totale afwezigheid van woningen. Projecten voor de modernisering van het bestaande kantorenbestand kondigen een vorm van gemengde economische en residentiële functies aan (bijvoorbeeld in het ZIN-project, door de installatie van een hotel en studio’s), en de consensus tussen de publieke actoren neigt ertoe te garanderen dat ten minste een derde van de nieuwe vloeroppervlakte aan woningen wordt gewijd. Er is echter een extra uitdaging om het bestaande lokale aanbod opnieuw in evenwicht te brengen, namelijk door meer grote woningen toe te voegen, alsmede sociale en middelgrote huurwoningen, die zijn aangepast aan de behoeften van de specifieke bevolkingsgroepen in dit gebied, namelijk een verarmde oudere bevolking en jongeren die het ouderlijk huis niet kunnen verlaten bij gebrek aan werk. Typologieën zoals studio's en kleine woningen (1-2 kamers) worden voldoende voorgesteld in de projecten in uitvoering (bijv. Quatuor of ZIN).
Op de grotere schaal van het territorium noord leidt de historische ontwikkeling van de wijk (zie 1.3.1. Historische context) tot de volgende toestand:
- een oververtegenwoordiging van nieuwbouw appartementen of appartementen als gevolg van de onderverdeling van herenhuizen (meer dan 83% van de bevolking in de Noordwijk, en tussen 60-70% in de Brabantwijk, volgens BISA 2001),
- een aanzienlijk laag aandeel woningen bewoond door de eigenaar (minder dan 30%, voor een gewestelijk gemiddelde van 41% volgens BISA 2001), wat in combinatie met de slechte staat van deze woningen zou kunnen wijzen op de aanwezigheid van "huisjesmelkers" (perspective.brussels, 2017); alsook een aanzienlijk laag aandeel particuliere huurwoningen (minder dan 55%, voor een gewestelijk gemiddelde van 72% volgens BISA 2001), wat kan worden verklaard door de sterke aanwezigheid van huisvestingsmaatschappijen in het gebied,
- een relatieve aanwezigheid van sociale woningen (tussen 10-20 woningen per 100 huishoudens in de Noordwijk, tegenover een gewestelijk gemiddelde van 7,2 volgens het BISA 2019), in eigendom van de Laakense, Schaarbeekse en Brusselse haard (deels afkomstig van het Manhattanplan, om de bewoners van de wijk opnieuw te huisvesten, en deels als gevolg van de stadsvernieuwingsprojecten die in de jaren negentig zijn ontwikkeld),
- een overwicht van kleine woningen in de Noordwijk (0-2 ruimtes) en middelgrote woningen in de Brabantwijk (4 ruimtes en meer),
- een lage gemiddelde prijs (gekoppeld aan de grootte en de kwaliteit van het gebouw, zie volgend punt), hoewel de prijs van sociale woningen overeenkomt met het gewestelijke gemiddelde (BISA, 2019),
- lage kwaliteit van gebouwen, gekoppeld aan lage investeringen in renovatie (perspective.brussels, 2017),
- een continue productie van nieuwe woningen dankzij de aanwezigheid van vele openbare eigendommen (als gevolg van de onteigeningen uit de jaren zeventig).
DE HANDELS - EN PRODUCTIEFUNCTIE
Volgens de definitiestudie voor het RPA Maximiliaan-Vergote (perspective.brussels, 2017) blijkt uit de laatste evaluatie van het gebouwenbestand (uitgevoerd tussen 2011 en 2015) dat de productieactiviteiten in de wijken ten noorden van de perimeter, met name de Masuiwijk, grotendeels behouden blijven. De activiteiten worden gehandhaafd in de haven- en logistieke gebieden, maar ook binnen de wijken gelegen in woon- of gemengde gebieden. Deze laatste beslaan gebouwen met een oppervlakte van minder dan 20.000 m², hoewel hun leegstand blijft toenemen – in de meeste gevallen zijn deze gebouwen door hun omvang en ligging niet aangepast aan de huidige normen voor industrie en opslag.
Wat het profiel van deze bedrijven betreft, bevinden er zich groothandelaars in de voedings- of bouwsector, afhankelijk van hun nabijheid tot MABRU en de bouwmaterialenbedrijven rond het Vergotedok, kleine transporteurs en logistiekbedrijven, alsook garagehouders.
Wat het commerciële aanbod betreft, bestaan er verschillende soorten handelszaken naast elkaar: supra-lokale handelszaken, hoogstaande handelszaken, lokale handelszaken, enz. Er kunnen vier clusters worden vastgesteld waar de meeste handelszaken in het analysegebied zijn geconcentreerd (zie onderstaande kaart):
- het centrum van de Masuiwijk rond de Antwerpsesteenweg en de Koninginnelaan met diverse lokale en supra-lokale handelszaken,
- het centrum van de Brabantwijk, dicht en gestructureerd, langs de gelijknamige straat, met relatief diverse en kwalitatieve buurtwinkels, alsook bovenlokale handelszaken die beantwoorden aan een specifieke etnische vraag. Dit centrum heeft minder last van leegstand dan de andere en wordt beschouwd als een van de belangrijkste handelsaders van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,
- de Aarschotstraat, waar handelszaken die verband houden met het "nachtleven" en de prostitutiesalons gegroepeerd worden (aanwezig in dezelfde commerciële sector als nachtclubs, stripclubs, enz.),
- het commerciële gebied van het station, schrijlings tussen het CCN-gebouw en de winkelgalerij van het Noordstation. Dit gebied wordt gekenmerkt door internationale franchisen, met een winkelaanbod dat meer op reizigers is afgestemd (restaurants, pers, geldautomaten, enz.).
Het stimuleren van de gemengdheid voor nieuwe ontwikkelingen zal de vraag naar een lokaal commercieel aanbod doen toenemen, hoewel het geneigd zal zijn ook aan de vraag van het publiek van de internationale knoop te beantwoorden door aansluiting te zoeken bij commerciële en ludieke centra.
VOORZIENINGEN
Binnen de BBP-perimeter zelf is er bijna een totaal gebrek aan voorzieningen.
Het aanbod van voorzieningen voor het hele Noordwijk ligt dicht bij het gewestelijke gemiddelde, terwijl de Brabantwijk een groot tekort kent, ondanks talrijke stedelijke revitaliseringsprojecten. Met name het totale aantal kinderopvangplaatsen per kind (minder dan 0,15 in de Brabantwijk en tussen 0,25 en 0,35 in de Noordwijk). Het tekort is hetzelfde voor andere indicatoren: kleuter- en basisschoolplaatsen: bijna één plaats per kind in de Noordwijk en minder dan 0,7 voor de Brabantwijk (BISA, 2017; overgenomen uit de Taskforce Voorzieningen 2020). Tussen 60-66% van de kinderen uit de buurt die naar de basisschool gaan, doen dat echter in de buurt van hun huis, wat overeenkomt met het gewestelijke gemiddelde. Daarentegen gaan 1/3 van de middelbare schoolkinderen uit de Noordwijk dicht bij huis naar school, en slechts 1/4 uit Brabantwijk (Wijkmonitoring, 2018-2019).
Wat de gezondheidszorg betreft, is de Brabantwijk een gebied met een tekort aan huisartsen, met minder dan 0,6 artsen per 1.000 inwoners, terwijl de Noordwijk wordt gekenmerkt door een grote oudere bevolking (+75), maar een gebrek aan gespecialiseerde voorzieningen en zorg. (Wijkmonitoring, 2017).
Wat de recreatie- en sportvoorzieningen betreft, blijkt uit een studie van de gemeente (Zweden 36, 2017) dat er ook structurele tekortkomingen zijn die moeten worden gecompenseerd gezien de oververtegenwoordiging van kinderen en jongeren in de lokale bevolking.
TIJDELIJKE BEZETTINGEN
De Noordwijk groepeert de laatste jaren een groot aantal tijdelijke bezettingen; deze getuigen van een verenigingsdynamiek van dit stadsdeel binnen de sector van de sociale samenhang. Het gaat om: de vzw Harmonie, die een tijdlang een ruimte ten noorden van de Antwerpsesteenweg bezette; de Humanitaire Hub, die verschillende NGO's en het burgerplatform voor steun aan vluchtelingen bundelt; en het project Allée du Kaai aan de andere kant van het Kanaal. Door middel van tijdelijke bezettingscontracten proberen deze verenigingen hun kosten te beperken en kunnen zij ook nieuwe gebruiksvormen testen.
Sinds enkele jaren lopen de kantoren in de vele torens van de Noordwijk leeg. Ze zijn verouderd. De privésector probeert de trend te keren door grote werken uit te voeren. In afwachting van de vernieuwing, stemt de tijdelijke bezetting ermee in om het standskankereffect te vermijden en andere activiteiten en actoren naar de wijk toe te trekken. Dit is in ieder geval de ambitie die vzw Up4North ondersteunt en die gevolgd wordt door enkele gebouweigenaren in de Noordwijk. Zij hebben LabNorth opgericht, een platform voor tijdelijke bezetting en de sociaalculturele programmering van de wijk (Agenda North), om tijdelijke ontwikkelingen mogelijk te maken en nieuwe gebruiksmogelijkheden van de openbare ruimte te testen. De eerste test op grote schaal was de bezetting van de WTC torens. Dit initiatief heeft bewezen te werken en is herhaald in het CCN (met een huurovereenkomst voor tijdelijk gebruik die eind april 2021 afliep).
OPENBARE RUIMTE
Van de Aarschotstraat tot de Koning Albert II-laan is de perceptie van de openbare ruimte zeer divers. Aan de kant van de Aarschotstraat bevinden we ons in de 19e-eeuwse stad. De straten zijn levendig, de ruimten zijn smal, de oriëntatiepunten vallen op door hun hoogte en de weerspiegeling van het licht, enz. De ruimten worden als claustrofobisch ervaren door de combinatie van smalle straten (minder dan 15 m breed), de blinde muur van de Noord-Zuidverbinding (8 m hoog), het lange huizenblok tussen de Allardstraat en de Kwatrechtstraat (160 m lang) en de ramen van de prostitutieactiviteiten die rechtstreeks op de straat uitgeven, zonder enige filter. De bomen die de voetgangersoversteekplaatsen accentueren (bijv het doel van de Allardstraat), zijn echte kwalitatieve elementen in het stadslandschap. Achter de Aarschotstraat loopt de heuvel van Schaarbeek steil omhoog, met auto's en bomen op de achtergrond.
De doorgang onder de sporen – Kwatrecht wordt, in plaats van een verbinding, eerder ervaren als een onveilig obstakel, net zoals alle nabijgelegen spoorwegonderdoorgangen. Er bestaat een verbeteringsproject voor de Koninginne- en Paleizenspoorwegonderdoorgangen, gedragen door de MIVB; het SVC 2 treedt op bij de spoorwegonderdoorgang ter hoogte van de Kwatrechtstraat en de onderdoorgangen verder in het zuiden gelegen, op het grondgebied van de gemeente Sint-Joost.
Na de doorgang onder de sporen wordt de ruimte vrijgemaakt en zijn de gebouwen hoger. De ruimte gewijd aan wagens en wegbeplanting neemt de bovenhand. Het perspectief eindigt in het Maximilianpark. Als we ons omdraaien, zien we de Koninklijke Sinte-Mariakerk en het gebouw van de Franse Gemeenschapscommissie boven de NoordZuidverbinding.
Aangekomen op de Koning Albert II-laan domineren de lange perspectieven, de grootsheid van de hoge gebouwen en de weelderigheid van het groen. De wijk wordt echter gekenmerkt door het gebrek aan activiteit, de weinige mensen die er rondlopen of in de openbare ruimte verblijven. Het is het beeld van een New Yorkse zakenwijk, maar zonder de gebruiksdichtheid ervan. Alleen rond het Noordstation en het CCN kan er een voldoende grote stroom aan personen en gemotoriseerd verkeer (vooral bussen) waargenomen worden om de openbare ruimte te animeren. Het algemene gebrek aan stromen accentueert het “backstreet-effect” van dit stadsmodel, zoals bijvoorbeeld op het gedeelte van de Vooruitgangstraat tussen het Solvayplein en het Noordplein. De straat is ingeklemd tussen de mobiliteitshub, een donkere en weinig toegankelijke plaats (er zijn slechts enkele oversteekplaatsen voorzien van trappen: exact 4 op een totale afstand van 220 m) en de parkingingangen voor de logistieke dienst. Het krijgt daarom de status van een "achterstraat". De ligging van de internationale bushaltes bevestigt de passiviteit van het station als intermodaal knooppunt (van internationale omvang). De binnenstraat biedt hetzelfde gevoel van beklemming tussen de mobiliteitshub en de technische voorzieningen van het station. De enige kwalitatieve plaats is de ingang van de stationshal op de eerste verdieping (en van bpost op het stadsgelijkvloers).
Op de middenberm van de Koning Albert II-laan werd door landschapsarchitect Wirtz een echte oase van groen ontworpen waarvan de frisheid wordt versterkt door de omvang van de bomen. Ook de esplanade van het CCN, met een centraal zitgedeelte, is aan de randen beplant. Deze relatief kwalitatieve ruimtes, waarlangs de formele ingangen van de kantoorgebouwen gelegen zijn, staan in contrast met de functionele achterstraten, waar alles wat nodig is voor het functioneren van de wijk verborgen is en restruimtes genereert.
Het Solvay- en het Noordplein worden volledig opgeofferd aan het manoeuvreren van de bussen die gebruik maken van de mobiliteitshub onder het CCN. Hoewel het Solvayplein in URBIS hernomen wordt als groen- en openbare ruimte, is het 100% gewijd aan busverkeer, logistieke toegangen tot het station en de fietsdoorgang door de binnenstraat (die is omgevormd tot een "kiss & ride"-zone, een stationstoegang voor PBM en een fietspad met een rijke hoeveelheid aan fietsenstallingen)
De volgende getuigenissen vullen de analyses van de openbare ruimte aan. Ze werden vastgelegd tijdens het onderzoek van het studiegebied12
12 Deze getuigenissen werden tijdens de studie aangevuld door de "micro-trottoir"-studie van het bureau Vraiment Vraiment in de omgeving van het station.
1.3.4 MOBILITEIT
Zie plannenbundel van de bestaande feitelijke toestand: 3.1. Plan van de bestaande feitelijke toestand en 3.2.1. Toegankelijkheid
OPENBAAR VERVOER
De perimeter bevindt zich ter hoogte van de spoorbundel van het Brussels Noordstation, een belangrijk intermodaal knooppunt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: het Noordstation biedt gewestelijke, nationale en internationale spoordiensten, evenals nationale en internationale busdiensten. Het Noordstation wordt ook bediend door de gewestelijke openbaar vervoersnetwerken, beheerd door de operatoren De Lijn en MIVB.
Wat het spoorverkeer betreft, is het Noordstation het drukste station van België. De NMBS meldt inderdaad dat het aantal vertrekkende passagiers op 63.779 lag op een weekdag in 2019, wat een stijging betekent van 120% ten opzichte van de waarden uit 2011 (53.015) en van 250% ten opzichte van die van 2001 (25.798). Deze frequentie ligt bijna 5% hoger dan dat van het tweede drukste station van België (Brussel Centraal) en 13% hoger dan het drukste station buiten het BHG (namelijk dat van Gent Sint-Pieter).
Deze opwaartse trend zal alleen maar worden bevestigd, met het risico dat er zelfs een "aanzuigeffect" van gebruikers uit andere intermodale knooppunten zal ontstaan, vanwege de voor het gebied bestaande projecten op middellange termijn (zie hieronder 1.4. Analyse van de verwachte toestand):
- een bovengrondse traminfrastructuur tussen T&T en het Centraal Station,
- een intergewestelijke tramlijn,
- de nieuwe metrolijn in combinatie met de toekomstige conversie van de noord-zuidas tot een metro.
Er dient op gewezen te worden dat dit station hoofdzakelijk door pendelaars wordt gebruikt (met pieken in de ochtend- en vooral de avondspits met vertrek vanuit Brussel). In het weekend daalt het aantal reizigers met 60 tot 66% (25.820 reizigers op zaterdag, 21.621 op zondag).
Wat het aantal uitstappende passagiers betreft, vertegenwoordigt de ochtendspits ongeveer 20-22% van het dagtotaal. Op een normale dag is het aantal uitstappende passagiers ongeveer gelijk aan het aantal instappende passagiers, waardoor het aantal uitstappende passagiers in Brussel-Noord geschat kan worden op 13.000 tussen 8u009u00. Een deel van het uitstappen gebeurt in het kader van trein-treinverbindingen, waardoor de reizigers het stationsterrein niet verlaten. Het grootste deel (naar schatting 60%) gebeurt echter in uitwisseling met naburige wijken of andere openbaar vervoerslijnen (bus en tram) (bron: sloopvergunning CCN, 03/03/2021).
Het CCN wordt momenteel bediend door 5 tramlijnen (3, 4, 25, 32 en 55), 6 MIVB-buslijnen (14, 20, 57, 58, 61 en 88) en ongeveer 30 lijnen van De Lijn.
Momenteel is de halte Noordstation slechts een eindpunt voor tramlijn 4. Met de aanleg van de nieuwe metrolijn zullen ook de lijnen T3 (die van naam zal veranderen) en T25 hier stoppen, terwijl lijn T4 zal verdwijnen en vervangen worden door M3. De lijnen T32 en T55 zullen door de M3 worden geabsorbeerd. De halte Noordstation wordt dus een belangrijker verbindingspunt dan vandaag, want het wordt het station met de belangrijkste uitwisselingen tussen tram- en metrolijnen (die vanuit het centrum komen).
Wat het MIVB-busnet betreft, hebben de lijnen 14, 20, 57 en 61 een eindhalte in het Noordstation, verdeeld over twee zones: 14 en 57 op de Simon Bolivarlaan; 20 en 61 onder het CCN.
De lijnen 58 en 88 lopen langs het Noordstation, maar hebben geen eindpunt in de directe omgeving. Zij lopen niet door de ondergrondse verdieping van het CCN, maar omzeilen deze vanuit het zuidwesten, via de Vooruitgangstraat en het Noordplein, waardoor in beide richtingen haltes nodig zijn.
In de buurt van het CCN bedient lijn 46 de Antwerpsesteenweg langs een noord-zuidtracé.
Vanaf het CCN worden bijna uitsluitend twee doorgangen gebruikt: één richting het Rogierplein, de andere richting Thurn & Taxis. De buslijnen maken logischerwijs gebruik van deze twee doorgangen: in zuidelijke richting, de "Rogier"corridor voor lijnen 58, 61 en 88; in westelijke richting, de "Thurn & Taxis"-corridor voor lijnen 14, 20, 57, 58 en 88.
In totaal zijn er dus 39 bewegingen per uur en per richting (aankomst en vertrek). 27 bewegingen betreffen lijnen die hun terminus aan het Noordstation hebben, de overige 12 betreffen lijnen in transit.
In totaal bedienen 30 lijnen van De Lijn het Brussels Noordstation, waarvan de meeste richting Machelen en Zaventem. Al deze lijnen hebben hun terminus aan het Noordstation. Bij het schrijven van dit verslag gebruiken op één na (471) alle lijnen de "Rogier"-corridor, die identiek is aan die van MIVB-lijn 61. Lijn 471 beweegt zich richting het noorden van de site en de “noordelijke” Vooruitgangstraat.
Volgens de gegevens verstrekt door De Lijn, stappen op een gemiddelde werkdag 1.709 passagiers uit en 1.979 passagiers op aan de halte. Tijdens de twee drukste uren (7u-8u en 16u-17u) kruisen ongeveer 400 passagiers elkaar op deze twee haltes gelegen op het Noordplein, hetgeen betekent dat alle bussen (behalve de B471), na het uitstappen van de passagiers, een lus moeten maken op het Solvayplein alvorens de instapzone te bereiken.
In de toekomst is het niet uitgesloten dat sommige lijnen richting het noordwesten van Brussel worden omgeleid via Thurn & Taxis en de Simon Bolivarlaan tussen het Bockstaelplein en het Noordstation. In dat geval zouden deze lijnen gebruik maken van de "Thurn & Taxis"-corridor, die identiek is aan die van de MIVB-lijnen 14, 20 en 57. Momenteel zijn het aantal betrokken lijnen en het tijdschema voor de uitvoering nog niet bekend.
Er is een theoretisch maximum van 84 bewegingen per richting per uur in de spits, 40 per richting per uur in de daluren. Daarnaast is er één schoollijn (532) met één vertrek naar Campus Wemmel (‘s ochtends) en één aankomst vanaf Campus Wemmel (‘s middags).
Omgerekend naar doorgangen, MIVB en De Lijn samengenomen, geeft dit ons :
- 33 voertuigen per uur richting Thurn & Taxis (alleen STIB),
- 57 tot 98 voertuigen per uur (MIVB + De Lijn) richting Rogier,
- 1 tot 4 voertuigen per uur richting Thomas (alleen De Lijn).
Rekening houdend met het bovenstaande is de site zeer goed bereikbaar met het openbaar vervoer (de site is opgenomen als zone A, de meest toegankelijke zone). De mate van toegankelijkheid wordt in feite, in de zin van de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening, bepaald door de afstand tot de metro-/premetrostations en de spoorwegstations.
WEGINFRASTRUCTUUR
De weginfrastructuur bestaat grotendeels uit interwijk- of dienstwegen die de Noordwijk toegang geven tot de (buiten de weg gelegen) parkings van de verschillende gebouwen in de zakenwijk, en de Brabantwijk toegang geven tot de woningen en de talrijke handelszaken en salons in de wijk (met name de Brabantstraat). De dichtstbijzijnde grootstedelijke wegen zijn de Willebroekkaai en de Kleine Ring, op ongeveer 850 m van de perimeter. De zogenaamde gewestelijke wegen zijn de Vooruitgangstraat, de Kwatrechtstraat en het Solvayplein, het Noordplein, de Koning Albert II-laan en de Simon Bolivarlaan, die het grootste deel van het in- en uitgaande verkeer opvangen.
De Kwatrechtstraat en het Noordplein zijn de enige spoorwegonderdoorgangen tussen de twee wijken, die worden gescheiden door de spoorbundel van het Brussels Noordstation. De Kwatrechtstraat is desondanks niet erg drukbezocht, rekening houdend met het feit dat de verbindingen tussen de Noord- en de Brabantwijk plaatsvinden in beter toegankelijke gebieden zoals de Koninginnelaan (in het noorden) en het Noordplein (ten zuiden van het project). Het “Good Move”-plan zal deze toestand echter veranderen, aangezien de plaats van de auto op het Noordplein sterk zal worden teruggedrongen ten gunste van de actieve modi en het openbaar vervoer.
Dit is ook het geval voor de Simon Bolivarlaan, die momenteel wordt gebruikt om files op de Willebroekkaai te vermijden, maar waar de ambitie is om de plaats van de auto te verkleinen voor de actieve modi en het openbaar vervoer.
De huidige gemotoriseerde stromen op het netwerk binnen het geografisch gebied worden in belangrijke mate beïnvloed door de vele kantoorgebouwen, die pendelaarsverkeer genereren op het wegennet van de Noordwijk. Een aanzienlijke belasting wordt ook veroorzaakt door de commerciële activiteiten in de Brabantwijk. De dichtheid en het eenrichtingswegennet leiden tot snelle filevorming.
De Willebroekkaai is de belangrijkste as voor doorgaand verkeer die de Kleine en de Middenring met elkaar verbindt, evenals de Simon Bolivarlaan, die een verbinding vormt tussen het centrum van de Noordwijk en de Brabantwijk.
Naast de stroom particuliere voertuigen zijn er in het gebied ook verschillende langeafstandsbusmaatschappijen.
PARKEERGELEGENHEID
Fiets
De NMBS beschikt over een beveiligde parking met een capaciteit van 100 plaatsen langs de binnenstraat, waaraan verschillende fietsbeugels en groepen beugels zijn toegevoegd die nog eens 69 plaatsen bieden aan de zuidelijke toegang tot het station. Bij de noordelijke ingang zijn dergelijke voorzieningen niet aanwezig, maar op het Solvayplein zijn er wel fietsstallingsplaatsen (8 in totaal). Aan de kant van de Aarschotstraat zijn er 14 fietsstallingsplaatsen beschikbaar nabij de ingangen van het station.
Rond het station Brussel-Noord bevinden zich twee Villo!-stations op het Noordplein en op de Simon Bolivarlaan, die elk 42 stallingsplaatsen aanbieden.
Tot slot heeft het Noordstation bij de hoofdingang aan de Noordplein een fietspunt met fietsverhuur en kleine reparaties.
Wagens
Op de weg: er zijn bijna 50 parkeerplaatsen op de weg gereglementeerd als groene zone. Ze zijn als volgt verdeeld: op de Vooruitgangstraat, voor het “Medical Center” (aan beide kanten van de weg); op het Solvayplein (aan beide kanten, behalve het gedeelte voor de mobiliteitshub en de ingang van het station); op de Koning Albert II-laan. De plaatsen langs de Aarschotstraat zijn niet inbegrepen (buiten de BBP-perimeter). Verder zijn er 4 gereserveerde plaatsen voor touringcars in de Vooruitgangstraat, grenzend aan het Solvayplein; 10 taxistandplaatsen onder de verhoogde doorgang tussen de esplanade en de toegangshal van het CCN, alsook in de Vooruitgangstraat. In de binnenstraat: 4 “kiss & ride”-plaatsen. Tenslotte zijn er 2 parkeerplaatsen voor personen met beperkte mobiliteit vlak voor de ingang van het station vanuit de Kwatrechtstraat.
Wat de vraag naar parkeerplaatsen op straat betreft, neemt de parkeerdruk in het algemeen overdag toe, wat de behoeften van de werknemers in het gebied maar ook van de bezoekers tot uitdrukking doet komen.
Buiten de weg gelegen: binnen de huizenblokken zijn er +/- 1 630 parkeerplaatsen, waarvan +/- 120 toegankelijk voor het publiek. Het aanbod buiten de weg is zeer groot op de schaal van de Noordwijk.
1.3.5 MILIEU
Zie plannenbundel van de bestaande feitelijke toestand: 3.2.2 Overstromingsrisicogebieden – 3.2.3. Bodemgesteldheid - 3.2.4. doorlaatbare/ondoorlaatbare gebieden
WATERBEHEER
De perimeter van de wijziging van het BBP bevindt zich in de directe nabijheid van de oude bedding van de Zenne, op de bodem van de vallei en vlakbij de onderbreking van de helling die zichtbaar is vanaf de Aarschotstraat in oostelijke richting. Deze factoren maken, samen met de hoge bebouwingsdichtheid en de hoge mate van verharding (± 90% van de oppervlakte), dat het gebied zich in een gebied met laag tot hoog overstromingsrisico bevindt.
Het regenwater dat terecht komt op de openbare ruimte wordt naar de riolering geleid en afgevoerd naar het noordelijk waterzuiveringsstation.
Het water afkomstig van de privépercelen bestaat uit:
- bemalingswater: dit water wordt opgevangen en afgevoerd vanuit de parkings van de bestaande gebouwen. De onderste niveaus van de parkings bevinden zich onder het niveau van de grondwatertafel, die zich tussen de 2m (ter hoogte van de Simon Bolivarlaan) en de 8m (ter hoogte van het Noordstation) diep bevindt. Dit water wordt naar de openbare riolering afgevoerd en wordt momenteel niet gebruikt. De betrokken volumes variëren bijvoorbeeld tussen 119 m³/d voor het WTC 1 en 10 m³/d voor het CCN (Stratec, 2021),
- regenwater: dit water is afkomstig van alle gedraineerde oppervlakten (daken, verharde oppervlakken, enz.) Gelet op de bouwjaren van de verschillende constructies aanwezig binnen de perimeter, is het waarschijnlijk dat dit water momenteel onvoldoende wordt opgewaardeerd,
- grijs en zwart water: dit water wordt naar het riool geleid
waterzuiveringsstation
De uitdagingen zijn dus meervoudig:
- het opnieuw doorlaatbaar maken van de openbare ruimte en private percelen,
- het maximaal opwaarderen van het opgevangen regenwater (sanitair, onderhoud, besproeiing, wasmachines, enz.) op voorwaarde dat het geen vervuilende stoffen bevat,
- het infiltreren en temporiseren van niet-herbruikbaar regenwater voordat het in het hydrografisch netwerk of het riool opgelost wordt.
BODEM EN ONDERGROND
De ondergrond van de perimeter bestaat voornamelijk uit vulmateriaal. Een deel van deze opvulling is al lange tijd aanwezig, aangezien het verband houdt met de aanleg van de spoorwegbedding (1840) en vervolgens de verhoging van de sporen (1952). De oorsprong ervan houdt ook verband met de zeer lange periode van afbraak en wederopbouw van de zakenwijk (1958-1990).
Dankzij de oppervlakkige boringen in het kader van een verkennend bodemonderzoek (Aries, 2019) kon de samenstelling ervan op bepaalde plaatsen worden geanalyseerd. De opvulling ter hoogte van de perimeter zou bestaan uit variabele hoeveelheden (klein tot extreem) van onbepaald materiaal, baksteen en zand- of leemachtige steen. Af en toe werden ook slakken (ook scoria of sintel genoemd) of as aangetroffen.
Het hydrogeologische karakter van deze opvullingen, die in dikte variëren van 3-4 m, is doorlatend. Onder deze laag bevinden zich alluviale kleien, waaronder zand- en veenpassen van ongeveer 4 m dik, die als semipermeabel worden beschouwd. Daaronder bevinden zich zeer grove zanden en alluviale kiezels die water doorlaten over een dikte van 4 m. De site steunt vervolgens op oudere tertiaire formaties, eerst de Kortrijk-formatie (Ieperiaan) en vervolgens de Hannuit-formatie. De Kortrijk-formatie wordt gekenmerkt door een afwisseling van ziltige klei en ziltig zand van 34 m dik, een laag met lage doorlatendheid.
Wat de ondergrond betreft, moet erop gewezen worden dat er een grote dichtheid van ondergrondse infrastructuren aanwezig is: collectoren, tunnels, leidingen, enz. doorkruisen de perimeter van oost naar west en van noord naar zuid. Dit heeft tot gevolg dat de natuurlijke stromingsrichting van het grondwater wordt gewijzigd (Stratec, 2021).
Zie plannenbundel van de bestaande feitelijke toestand: 3.2.4 doorlaatbare/ondoorlaatbare gebieden
De premetro loopt onder het Noordplein door, waar hij op een basis rust die 10,5 m onder de grond gelegen is
Wat de bodemverontreiniging betreft, zijn vóór de bouw van de tunnel voor de nieuwe metrolijn voorafgaande proeven uitgevoerd ter hoogte van de weg en monsters afgenomen ter hoogte van de spoorweg. De twee percelen van het CCN en het Noordstation zijn ingedeeld in categorie 0+4, d.w.z. het zijn percelen van categorie 4 "verontreinigde percelen in onderzoek of behandeling" en waarop een risicovolle activiteit wordt uitgeoefend.
Bijgevolg zal voor deze percelen na afloop van de activiteiten opnieuw een bodemonderzoek nodig zijn om na te gaan of er al dan niet nieuwe verontreiniging is bijgekomen. Een ander perceel is opgenomen in de bodeminventarisatie (toestand 25/08/2022), namelijk dat van huizenblok 68 (Proximus). Dit perceel is opgenomen als categorie 0 (mogelijk verontreinigd perceel) aangezien op het terrein nog steeds een risicovolle activiteit wordt uitgeoefend.
Ten slotte heeft de ondergrond ook een geothermisch potentieel in de zandige formaties die zich tussen 53 en 60 m onder het niveau van het wegdek bevinden.
MICROKLIMAAT
Het gebied wordt beïnvloed door hitte-eilandeffecten. Deze houden verband met de intrinsieke kenmerken van het gebied:
- zeer weinig groen en water rond de gebouwen om de lucht te koelen, - beton- en asfaltverhardingen hebben doorgaans een laag albedo en absorberen veel warmte in plaats van het zonlicht te weerkaatsen.
De zwarte oppervlakken en de vele glazen gebouwen fungeren als zonnecollectoren of broeikassen die de geabsorbeerde zonnestralen terugkaatsen als infraroodstraling die de stadslucht opwarmt en, bij gebrek aan wind, de hele stedelijke omgeving.
De materialiteit van de Noordwijk (de glazen torens die zich gedragen als echte "urban canyons" en de hoge mate van ondoorlaatbaarheid) maakt deze plek bijzonder blootgesteld aan de verwachte temperatuurstijging.
Naast de herbeplanting van de stad en haar omgeving vereist de bestrijding van hitte-eilanden een verhoging van het stedelijke albedo (keuze van witte of lichtgekleurde oppervlakken en reflecterende materialen) en een keuze van aangepaste materialen (doorlaatbare materialen: zie het WBP), alsook de installatie van antiterugstroomvoorzieningen.
Wind kan ook helpen om de temperatuur plaatselijk te reguleren, door oppervlaktewarmte af te voeren via convectie en door lucht te verplaatsen tussen gebieden met een uiteenlopende atmosferische druk. De belangrijkste windrichtingen in Brussel liggen in het zuidwestelijk kwadrant. In het BBP-gebied vertegenwoordigen de NNO-NOONO richtingen 14,5% van de voorkomens. Afgezien van de plaatselijke windeffecten als gevolg van de aanzienlijke landschapsoriëntatiepunten binnen de perimeter van het BBP, beperkt de bestaande bouwlijn de luchtcirculatie voor bepaalde windrichtingen, hetgeen niet bijdraagt tot de afvoer van warmte.
De slagschaduwen op de gebouwen kunnen ook bijdragen tot het verlagen van de plaatselijke temperatuur. De baan van de zon varieert het hele jaar door; de twee data die overeenkomen met de zomerzonnewende (21/06) en de herfstequinox (21/09) worden hieronder hernomen en geïllustreerd. Om een idee te krijgen van de variatie in schaduwen gedurende de dag, werden twee referentietijden gekozen: 9.00 uur en 16.00 uur. Deze schaduwen, die door de omvang van het gebouw relatief belangrijk zijn, helpen het hitte-eilandeffect binnen de perimeter een beetje te reduceren
Tenslotte moet ook worden opgemerkt dat hitte-eilanden de luchtverontreiniging versterken door de vorming van ozon te verergeren (Klimaatplan, 2016).
ENERGIE
In de EU bedraagt het gemiddelde jaarlijkse energieverbruik per m² voor alle soorten gebouwen ongeveer 200 kWh/m² (elektriciteit en gas samen). Dienstgebouwen zijn gemiddeld 60% meer energieverslindend dan woongebouwen (250
kWh/m² tegenover 150 kWh/m²). De referentiewaarden voor openbare kantoorgebouwen van meer dan 10.000 m² (Leefmilieu Brussel, Benchmarking 2012, versie november 2013) bedragen echter 102 kWh/m² per jaar voor elektriciteit en 70 kWh/m² per jaar voor gas.
In het BHG zijn gebouwen verantwoordelijk voor maar liefst 70% van het energieverbruik. De werking van de bestaande gebouwen wordt vanuit energetisch oogpunt gewaarborgd door een groot aantal HVAC-installaties, alsook transformatoren en noodstroominstallaties. Het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van de bestaande gebouwen (3Estudie) varieert tussen 6.000.000 kWh/jaar voor North Galaxy (huizenblok 68) en Proximus (huizenblok 71), en 10.000.000 kWh/jaar voor CCN (huizenblok 72).
Het jaarlijkse gasverbruik is onbekend, maar op basis van de berekeningen voor het WTC 2-gebouw (ABV, 2019) wordt het geschat op bijna 4.000.000 kWh/jaar. De gemiddelden bedragen dus 132 kWh/m².jaar voor elektriciteit en 72 KWh/m².jaar voor gas, wat iets hoger is dan de waarden die door Leefmilieu Brussel als referentie worden gebruikt (zie hierboven). Het hogere verbruik zou onder meer kunnen worden verklaard door de aanwezigheid van een koelsysteem en een slecht werkend verlichtingssysteem.
Er zijn momenteel geen geothermische installaties aanwezig binnen de perimeter, maar dit potentieel lijkt reëel aangezien er in de Noordwijk nabij de locatie bestaande of geplande installaties zijn: één onder het ENGIE-gebouw, van het gesloten type, de andere onder het nieuwe ZIN-gebouw (voormalige WTC 1 en 2), van het open type.
OPENBARE NETHEID EN AFVALPRODUCTIE
Op de site zijn talrijke openbare vuilnisbakken op de trottoirs geplaatst die regelmatig door de diensten worden leeggemaakt. Er zijn twee soorten vuilbakken: donkergroene metalen bakken en zakhouders die aan een (lantaarn)paal worden bevestigd. Er staan ook glascontainers en een kledingcontainer op de kruising van de Vooruitgangstraat en het Solvayplein.
In de voor het publiek toegankelijke ruimten van het CCN staan verschillende sorteerbakken (glas, papier, PMD en restafval). Openbare netheid is echter een aanzienlijke uitdaging in het station en zijn directe omgeving. Het station trekt immers een kwetsbare bevolking aan, hetgeen gevolgen kan hebben voor de netheid van de ruimten.
De totale afvalproductie binnen de BBP-perimeter in de bestaande toestand is in dit verslag niet gekwantificeerd. Ter informatie: in 2019 produceerden de kantoren en bedrijven gevestigd in het CCN13 265 ton afval, of 5,1 ton/week. De volgende hoeveelheden afval werden geproduceerd: 134,47 ton restafval (2,6 t/week) en 70,02 ton papier/karton (1,4 t/week).
Hoewel de bestaande afvalhoeveelheden niet zijn geraamd, zijn ze dus aanzienlijk. Dit zal ook het geval zijn voor de projecten die in het kader van het BBP zullen plaatsvinden. De opslag en inzameling van afvalstoffen is derhalve een aspect dat moet worden behandeld in het kader van het onderhavige planningsinstrument, dat momenteel wordt gewijzigd.
Tenslotte blijkt uit de te verwachten toestand (zie punt 1.4 hieronder) dat er binnen de perimeter veel projecten lopen waarbij sprake is van sloop/wederopbouw of verbouwing. Tijdens de werkzaamheden zullen dus ook aanzienlijke hoeveelheden afval worden geproduceerd, hoewel deze niet kunnen worden geraamd. Deze materialen vormen echte bronnen waarvan de terugwinning in situ of via een recyclagecentrum moet worden aangemoedigd.
1.4. ANALYSE VAN DE VERWACHTE TOESTAND
De volgende projecten en studies zijn lopende in de perimeter en haar onmiddellijke omgeving:
1.4.1. MOBILITEITSPROJECTEN EN OPENBARE RUIMTE
BINNEN DE PERIMETER VAN HET BBP
Metro 3 (A)
De nieuwe metrolijn 3, met 18 stations, zal 10,3 km lang zijn en het gewest van noord tot zuid doorkruisen: van Evere naar Vorst, via het Noordstation, het stadscentrum en het Zuidstation.
De ontwikkeling van metrolijn 3 bestaat uit 2 delen: het eerste deel, dat momenteel wordt aangelegd, betreft de omvorming van de tram- of "pre-metro"-lijn die sinds 1993 bestaat tussen het Noordstation en het Albertplein in Vorst. Dit deel van de lijn omvat de aanleg van een nieuw metrostation op de Stalingradlaan.
Het premetrogedeelte moet tegen 2025 worden omgebouwd tot een metro met een tijdelijk eindpunt onder de spoorwegbundel tussen de Vooruitgangstraat en de Aarschotstraat (werkzaamheden in uitvoering). Op dat moment zal het pre-metrostation Noordstation gedeeltelijk worden omgebouwd tot metrostation.
Het tweede deel van de lijn (de stedenbouwkundige en milieuvergunningsaanvraag is in behandeling) zal het Noordstation verbinden met het station Bordet in Evere; dit deel van de lijn omvat 7 nieuwe stations en een stelplaats in Haren. Vier nieuwe stations bevinden zich in Schaarbeek: Liedts, Colignon, Verboekhoven en Riga. Drie stations op het grondgebied van de gemeente Evere: Linde, Vrede en Bordet; de stelplaats van Haren ligt op het grondgebied van
de stad Brussel. De ingediende stedenbouwkundige vergunningsaanvraag voorziet ook in een waterzuiveringsstation binnen de perimeter van het BBP, op het perceel dat bekend staat als het Medical Center
De opening van de metro voor dit deel van de lijn is momenteel gepland voor 2032.
De voorgestelde wijziging van de BBP-perimeter maakt het mogelijk om binnen de BBP-perimeter de bezette ruimte op te nemen die bekend staat als het "Medical Center", genoemd naar het gebouw dat oorspronkelijk aanwezig was op deze site maar intussen afgebroken werd in het kader van het metroproject.
Tram tussen Thurn & Taxis en Centraal station (B)
Deze nieuwe lijn zal langs de Simon Bolivarlaan lopen, via de Suzan Danielbrug (zie hieronder), de kleine Vooruitgangstraat, het Noordplein, de Brabantstraat, de Sint-Lazaruslaan en de Pachecolaan naar Centraal. Haltes langs deze lijn zijn gepland op het Bolivarplein.
Tramlijnproject van De Lijn: Brabantnet (C)
Het gaat om een intercitylijnenproject van De Lijn van het Brabantnet tussen Willebroek en het Noordstation. Dit project voorziet in de aanleg van 3 tramlijnen tussen Brussel en Vlaams-Brabant:
- een sneltramlijn die Willebroek met het Brussels Noordstation verbindt,
- een lijn die de luchthaven verbindt met het station Brussel-Noord,
- een concentrische lijn die het universitair ziekenhuis van Jette verbindt met de luchthaven.
De eerste twee lijnen zullen hun eindpunt hebben in de Koolbrandersstraat, met dezelfde tramhalte op het voorplein van het CCN als de MIVB-tramlijnen.
Tram Neder-Over-Heembeek (NOH) (D)
In december 2018 besloten de Brussels Hoofdstedelijke Regering, stad Brussel en de MIVB om een impactstudie te starten voor een structureringslijn van Rogier naar Neder-Over-Heembeek (NOH).
De routekeuze is begin 2020 gemaakt voor de werkzaamheden die voor 2022-2025 zijn gepland. Ter hoogte van het BBP in kwestie loopt het traject ondergronds en maakt het gebruik van de bestaande infrastructuur.
Internationaal busstation (E)
Tachtig procent van de reguliere langeafstandslijnen komen samen in het station Brussel-Noord. De bussen parkeren in de Vooruitgangstraat, aan de kant van het Solvayplein, in erbarmelijke omstandigheden qua comfort en veiligheid. Dit station wordt verplaatst (studie voor een locatie naast het metrostation Erasmus in Anderlecht uitgevoerd in 2017). In een overgangsfase, in het kader van de afbraak van het CCN-gebouw, zullen de internationale bushaltes worden verplaatst naar het oostelijke deel van de Koning Albert II-laan, tussen het Solvayplein en het Gaucheretpark.
BUITEN DE PERIMETER VAN HET BBP
Fiets-, voetgangers- en bus/trambrug “Suzan Daniel” (in de afrondingsfase) (F)
Deze nieuwe verbinding (vroeger bekend als de Picard-brug) zal, samen met de herinrichting van de Simon Bolivarlaan en het Maximiliaanpark (zie hieronder), een belangrijke impact hebben op de mobiliteit van de Noordwijk: overeenkomstig het Good Move-plan zullen deze projecten de wijk ontsluiten en de nieuwe tramlijn van Thurn & Taxis (zie hierboven) integreren.
Heraanleg van de Simon Bolivarlaan (G)
Deze heraanleg is gepland in de continuïteit van de Suzan Daniel-voetgangersbrug (zie hierboven). Het project voorziet in een verkleining van de laanbreedte naar 30 m en een vermindering van het aantal rijbanen naar twee rijstroken in elke richting, d.w.z. 2 x 2, teneinde een exclusieve doorgang te kunnen voorzien voor de tram en de bus alsook voor fietsvoorzieningen (twee gescheiden eenrichtingsstroken). Het is ook de bedoeling het verkeer tussen het kruispunt met de Antwerpsesteenweg en de Koning Albert II-laan te elimineren om de doorstroming van het openbaar vervoer en de actieve vervoerswijzen beter te beheren. Er is geen parkeergelegenheid op straat gepland.
Heraanleg van het Maximiliaanpark en de omliggende wegen (SV-aanvraag in behandeling) (H)
Het Maximiliaanpark, dat zich uitstrekt van het stadscentrum tot het Bassin Béco, zal volledig worden heraangelegd over een oppervlakte van 9 hectare. Het project voorziet in een sterke en continue open ruimte met een duidelijke identiteit en een grote toegankelijkheid. Het omvat de heropening van de Zennerivier en een nieuw gebouw voor de stadsboerderij van Maximiliaanpark.
Heraanleg van de Sint-Lazaruslaan (in de afrondingsfase) (I)
De Sint-Lazaruslaan ligt achter de spoorbundel, vlakbij de perimeter van het BBP. De heraanleg ervan begon in het najaar van 2019 tussen het kruispunt met de Brabantstraat en de Kruidtuin (Pacheco-tunnel) en had tot doel het aantal rijstroken te verminderen en tegelijk de trottoirs te verbreden. De werken werden gefinancierd door Beliris, Brussel Mobiliteit, de gemeente Sint-Joost en de lasten voor de Silver Tower. Dit project wordt nu uitgebreid onder de Noordbrug, die aansluit op het Noordplein.
1.4.2. LOPENDE EN GEPLANDE VASTGOEDPROJECTEN BINNEN EN ROND DE PERIMETER
BINNEN DE PERIMETER VAN HET BBP
Sloop van het CCN-gebouw (vergunning verleend, in uitvoering) (1)
De verhuis van de gewestelijke administratie ontketende de ideeën om het CCN-gebouw te verbouwen. De private eigenaars van het CCN-gebouw wisten de stedenbouwkundige vergunning voor de gedeeltelijke sloop van het CCNgebouw tot op het stationsgelijkvloers te bemachtigen. Zowel de kantoren op de verdiepingen als de winkelgalerij zijn ontdaan van hun gebruikers ter voorbereiding van de sloop.
Heropbouw van het CCN en het stationsgebied (ingediende vergunningsaanvraag) (2)
Een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag werd ingediend voor de heropbouw van het CCN tot een volwaardig openbaar vervoersknooppunt van hoge kwaliteit, gekroond door een kantoor-, handels- en wooncomplex van ongeveer 160.000 m² De timing van de sloop en de wijziging van dit BBP zullen gevolgen hebben voor de verwezenlijking van dit project.
Project Proximus site (ingediende vergunningsaanvraag) (3)
Het succes van telewerken heeft verschillende bedrijven in de Noordwijk ertoe aangezet de vorm en de continuïteit van hun activiteiten te evalueren. Dit is het geval voor Proximus, dat momenteel de verkoop van zijn twee torens onderzoekt (huizenblok 71 in Schaarbeek en 9 in Sint-Joost) om tegen 2023-2025 eventueel een echte "Proximus Campus" te creëren op deze site of elders: kleiner, groener en beter aangepast aan samenwerking en formele of informele contacten. De BMA heeft een nota opgesteld om het transformatie- en verkoopproject te begeleiden. De kantoren waar de telecomgroep momenteel is gevestigd, zullen volledig worden gerenoveerd en geïntegreerd in een gemengd project met woningen.
BUITEN DE PERIMETER VAN HET BBP
Zin-project (WTC 1&2) (in de bouwfase) (4)
Dit huizenblok, omgeven door de Koning Albert II-laan, de Simon Bolivarlaan, de Willem de Molstraat en de Antwerpsesteenweg, ligt op het grondgebied van de stad Brussel op de grens van de BBP-perimeter. De bestaande gebouwen worden heropgebouwd (SV afgeleverd op 19.03.2020 (gewestelijke referentie 04/PFD/688807 – ref. stad: R1154/2018)).
Het project omvat de sloop van alle bovenbouwstructuren (basis en torens) met uitzondering van de kernen van de twee torens, evenals het grootste deel van de vloerplaat op het gelijkvloers en de bouw van een multifunctioneel gebouwencomplex voor kantoren, woningen, een hotel en handelszaken, met inbegrip van de renovatie van de parkeerverdiepingen.
Dit door Befimmo geleide gemengde project omvat ongeveer 115.000 m² bovengrondse oppervlakte, waarvan 82.500 m² aan kantoren, 14.000 m² aan woningen, 16.000 m² aan hotelruimte, zones toegewijd aan sport, ontspanning, horeca en handelszaken, alsook 863 ondergrondse parkeerplaatsen. Het gebouw zal een deel van de kantoren van de Vlaamse Overheid huisvesten.
Het project wil met name de adressen van de verschillende functies aan de zijkanten van het huizenblok situeren en zo een sleutelrol spelen in de versterking van de oost-westas (Simon Bolivarlaan). Op vlak van circulariteit wil het ZINproject ook representatief zijn door het behoud van de bestaande structuur en het hergebruik en de recyclage van bouwmaterialen.
WTC 4 – Livin-project (ingediende vergunningsaanvraag) (5)
Dit huizenblok, omgeven door de Koning Albert II-laan, de Simon Bolivarlaan, de Volksstraat en de Antwerpsesteenweg, ligt op het grondgebied van de stad Brussel op de grens van de BBP-perimeter. WTC 3 is eigendom van Befimmo, die het gebouw tot 2028 verhuurt aan de federale overheid.
Dit huizenblok maakt eveneens het voorwerp uit van een project voor de bouw van een nieuwe kantoortoren met een horecazaak op de begane grond.
Boréalgebouw (6)
Na de voltooiing van het nieuwe hoofdkantoor nabij het Centraal station zullen de medewerkers van BNP Paribas op termijn het Boréalgebouw verlaten, dat waarschijnlijk ook het voorwerp zal uitmaken van een project door de eigenaar BNP Paribas
Ferrarisgebouw (7)
Eigendom van en bezet door de Vlaamse overheid tot 2024. Het gebouw werd ontworpen door Jaspers & Eyers, gebouwd in 1997 en gedeeltelijk gerenoveerd in 2004. Het is de bedoeling het gebouw te moderniseren, het terrein te verdichten en te diversifiëren (in een voorgestelde verhouding van 50% kantoren en 25% woningen).
1.4.3. PLANOLOGISCHE EVOLUTIE
RICHTPLAN VAN AANLEG MAXIMILIAAN
Op datum van dit schrijven is het Richtplan van Aanleg "Maximiliaan-Vergote" in ontwikkeling. De perimeter ervan wordt hieronder weergegeven.
Dit plan stoelt op 2 grote ambities:
- de oprichting van een grootstedelijk park, - een gemengd programma.
Het plan ontwikkelt 4 strategieën:
- de noord-zuidas als kader voor landschap, identiteit, klimaat en verbindingen op grootstedelijke schaal, - oost-westroutes als steun voor menging, lokale intensiteit, activiteiten en ecosysteemdiensten op lokale schaal,
- veranderende sectoren als knooppunten voor ontwikkeling en transformatie,
- geconsolideerd weefsel als basis voor een transitie-identiteit
BBP’S WAARVAN INTREKKINGSPROCEDURE LOPENDE IS
Voor volgende BBP’s is een intrekkingsprocedure lopende of gepland:
Stad Brussel
- BBP nr. 46-65bis, - BBP nr. 45-60,
- BBP nr. 46-41.
Sint-Joost-ten-Node
- BPA nr. 26 Noord - huizenblok 1.
1.4.4. STEDENBOUWKUNDIGE STUDIES EN ONTWIKKELINGSSTRATEGIEËN STUDIE TERRITORIUM NOORD (PERSPECTIVE.BRUSSELS)
Om te voldoen aan de strategische ontwikkelingsdoelstellingen die zijn vastgelegd in de geldende plannings- en regelgevende kaders en om een kader te bieden voor de vele huidige en toekomstige projecten, werkt perspective.brussel momenteel aan de ontwikkeling van een « gedeelde visie » voor de het Territorium Noord. Het werk is in uitvoering: op datum van het schrijven van onderhavig verslag is een diagnose en de bijbehorende participatiefase uitgevoerd. Momenteel is het werk gericht op het definiëren van de strategieën en operationele maatregelen die moeten worden ingevoerd.14
Dit werk identificeert vier uitdagingen:
- verbeteren van de stedelijke structuur en het creëren van interwijkverbindingen,
- versterken van de ecologische veerkracht van het grondgebied,
- ondersteunen van het gebruiksgemak en de gastvrijheid,
- ontwikkelen van de diversiteit aan activiteiten en economische dynamiek
COÖRDINATIESTRUCTUUR TERRITORIUM NOORD (MSI)
De regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft op 29 oktober 2020 besloten een coördinatiestructuur op te zetten om de huidige en toekomstige transformaties in de Noordwijk te begeleiden en te zorgen voor de verwezenlijking van de bovengenoemde visie. De BHR heeft de MSI (Maatschappij voor Stedelijke Inrichting) belast met de leiding van deze structuur, die alle bij de ontwikkeling van de wijk betrokken publieke actoren moet samenbrengen.
1.5. BEPERKINGEN, GEBREKEN EN MOGELIJKHEDEN VAN DE WIJZIGING VAN HET BBP
De in dit verslag ontwikkelde analyses (bestaande rechtstoestand, bestaande feitelijke toestand en te verwachten toestand) moeten worden gezien in de context van de wijziging van een bestaand BBP en niet in de context van de invoering van een nieuw BBP. Bij wijze van conclusie van dit verslag stellen wij een analyse van de conformiteit voor van de bestaande feitelijke toestand ten opzichte van de rechtstoestand van het bestaande BBP De elementen van deze vergelijking worden hier beschouwd als beperkingen en gebreken. Deze, gecombineerd met de hierboven geschetste te verwachten toestand, stellen ons in staat de mogelijkheden die ontstaan door de wijziging van BBP nr. 19 op te lijsten Deze mogelijkheden vormen de basis voor de toelichtingen hernomen in de verklarende nota die volgt op dit verslag (zie DEEL 2 – Verklarende Nota, 2.1.1. Uitdagingen en prioriteiten: 6 strategische richtlijnen voor de transformatie van het stationsgebied en 2.1.2. Doelstellingen en krijtlijnen van het BBP).
Ter herinnering: het BBP was ten tijde van zijn ontwerp onderworpen aan onteigeningsmaatregelen. Het doel van het plan was namelijk een bestaande wijk af te breken, de bouwpercelen en wegen om te vormen door middel van nieuwe
14 De documenten met betrekking tot deze werken zijn hier beschikbaar: https://perspective.brussels/nl/stadsprojecten/strategischepolen/territorium-noord.
rooilijnen en opnieuw aan te leggen en een nieuwe stedenbouwkundige reeks voor te stellen gebaseerd op het model van een zakenwijk met kantoortorens op sokkels, omgeven door stedelijke snelwegen.
Een geheel van 4 dubbele torens (waarvan 2 op dit BBP) is in een kruis gerangschikt rond de Koning Albert II-laan (noord-zuidas) en rond de Simon Bolivarlaan (oost-westas). Deze 8 torens zouden een identieke voetafdruk en maximale hoogte hebben.
Uiteindelijk heeft de wijk zich dus min of meer volgens de doelstellingen en voorschriften van het oorspronkelijke plan ontwikkeld; niettemin zijn sommige gebouwen, voorzieningen en openbare ruimten anders gerealiseerd dan oorspronkelijk voorgeschreven.
Opgemerkt dient te worden dat het bestaande BBP chronologisch gezien dateert van vóór het GBP, het GPDO en de andere plannen die hoger gerangschikt zijn in de hiërarchie van de stedenbouwkundige plannen
De confrontatie van de feitelijke toestand met de interpretatie van de plannen en voorschriften, gecombineerd met bovenstaande thematische analyses, leidt tot de volgende elementen:
1.5.1. PERIMETER VAN HET BBP
BEPERKING
De territoriale entiteit Noordwijk of Territorium Noord strekt zich uit over verschillende gemeenten en is veel groter dan het gebied waarop het BBP 19 betrekking heeft. Bovendien is de perimeter van het huidige BBP 19 aanzienlijk gewijzigd en verkleind tot het absolute minimum ten opzichte van de oorspronkelijke perimeter van het BBP (zie hierboven onder 1.2.6.).
Huizenblokken 71 en 72 bevinden zich op de gemeentegrens met Sint-Joost, maar gezien de BBP-tool enkel van toepassing is binnen de gemeentegrenzen, is het niet mogelijk deze huizenblokken er volledig in op te nemen.
GEBREKEN
Huizenblok 71 bestaat uit twee torens, een gemeenschappelijke sokkel en een gebouw met middelmatige hoogte en bevindt zich binnen de perimeter van het Schaarbeeks BBP 19 en van het BBP 26 van Sint-Joost. Enkel de noordelijke toren van het huizenblok en een deel van de sokkel bevinden zich op Schaarbeeks grondgebied.
Het Schaarbeeks deel van huizenblok 72 is slechts voor de helft in de perimeter van het BBP 19 opgenomen. Het BBP omvat slechts een deel van het gebouw gelegen op Schaarbeeks grondgebied. Tot slot valt het deel van het gebouw op grondgebied van Sint-Joost onder een BBP dat momenteel wordt ingetrokken (zie punt 1.2.7.1 hierboven).
Bij de wijziging van het BBP moet derhalve rekening worden gehouden met de nog geldende naburige BBP’s om de samenhang van de gebruiks- en ontwikkelingslogica van de huizenblokken als geheel te waarborgen. Er moet ook rekening worden gehouden met de continuïteit van de openbare ruimten rond deze huizenblokken.
Er moet op gewezen worden dat het Noordstation geen deel uitmaakt van het bestaande BBP, hoewel het grenst aan het CCN en deel uitmaakt van hetzelfde huizenblok als het CCN.
MOGELIJKHEDEN
De wijziging van het BBP maakt het onder meer mogelijk de perimeter uit te breiden tot het gehele huizenblok CCNNoordstation - het Schaarbeeks deel - om samenhang te krijgen met de stedelijke ontwikkeling van dit huizenblok; dit betekent dat op een meer geïntegreerde manier moet worden gewerkt aan de werking van het station en de andere ruimten van dit huizenblok, met inbegrip van de logistieke functies en de toegangen tot het station vanuit de Aarschotstraat. Ook de onderdoorgang van de Kwatrechtstraat kan in dit geheel worden geïntegreerd.
De wijziging van het BBP maakt het ook mogelijk het perceel van het zogenaamde “Medical Center” (nu afgebroken) te integreren om ruimtelijke continuïteit in het noordelijke deel van de perimeter mogelijk te maken, zowel wat betreft de openbare ruimte en voorzieningen voor de Gaucheret- en (dichtbevolkte) Brabantwijk als op vlak van ecologische continuïteit.
1.5.2. ROOILIJNEN BEPERKINGEN
Het bestaande BBP definieert rooilijnen in een gebouwenlogica. Opgemerkt dient te worden dat de logica van de rooilijnen aanhoudt tot het naburig BBP (BBP nr. 26 op Sint-Joost) (zie hierboven).
GEBREKEN
Ter herinnering: de uitvoering van het bestaande BBP heeft geleid tot talrijke onteigeningen en de totale verdwijning van de voorheen bestaande wijk, zowel wat de stedelijke vorm als wat het sociale weefsel betreft.
De stedelijke vorm die uit het BBP (en meer in het algemeen uit het Manhattanplan) is voortgekomen, is in grote lijnen bereikt. De volgende rooilijnen zijn niet in overeenstemming met het bestaande BBP:
- de toegangstrap naar de hoofdingang van het CCN (huizenblok 72) vanaf de Simon Bolivarlaan. Afgezien van de visuele waarneming van de non-conformiteit van deze rooilijn, is er bij ons weten geen enkel officieel document beschikbaar dat de non-conformiteit van deze rooilijn rechtvaardigt (bijvoorbeeld een goedkeuring van de gemeenteraad) (zie punt 1.3.3.K. huizenblok 72),
- de hoek van het Proximus-complex (huizenblok 71), tussen de Vooruitgangstraat en de Simon Bolivarlaan, momenteel aangelegd als gebogen toegangshelling, privatiseert de openbare ruimte en is opgenomen in het kadastrale perceel, maar volgt de rooilijn van het BBP niet15
Het North Galaxy-perceel vertoont ook tegenstrijdigheden tussen de afmetingen op het kadastrale plan (CadGIS en BruGIS) en de werkelijke afmetingen. Na onderzoek blijken de grenzen van het perceel wel degelijk overeen te komen met de rooilijnen uit het BBP. Bij het kadaster dient een correctie van de perceeltekening aangevraagd te worden
MOGELIJKHEDEN
De wijziging van het BBP zal het mogelijk maken de continuïteit van de rooilijnen van het bestaande BBP te handhaven en nieuwe rooilijnen te bevorderen die nodig zijn om de geest van het Manhattanplan te bekrachtigen als een iconisch geheel dat op erfgoedniveau moet worden versterkt. Door de aanpassingen komt met name openbare ruimte vrij en worden de perspectieven op de klokkentoren en de gevel van het Noordstation, inclusief de toegang tot de stationshal,
15 Het is waarschijnlijk een door het kadaster genomen vrijheid om dit gedeelte van de openbare ruimte op te nemen in het perceel 1R18 van Proximus. Controle van de grensplannen van de percelen die aan Proximus toebehoren, bevestigt dat de hoekruimte inderdaad deel uitmaakt van wegenisgebied en niet van het eigendom van Proximus. De rooilijnen zijn derhalve in overeenstemming met het BBP.
en verder tot de Koninklijke Sinte-Mariakerk geopend; dit door de sokkels opnieuw te verbinden en te activeren (zie hieronder).
1.5.3. DICHTHEDEN BEPERKINGEN
In het bestaande BBP zijn voor de middelhoge en hoge gebouwen maximale vloeroppervlakten per niveau vastgelegd op het bestemmingsplan.
Huizenblok 68 (North Galaxy)
Theoretische TB/T : 0.7 theoretische V/T : 10,22
Huizenblok 71 (op Schaarbeek) (Proximus)
vloeroppervlakte (BBP 1978)
hoogte (BBP 1978)
Tabel 2 - Bestaande rechtstoestand (BBP n°19 van 1978) : maximale vloeroppervlakte en hoogte
Theoretische TB/T : 0.7 theoretische V/T : 14,21
Huizenblok 72 (op Schaaerbeek) (perceel CCN)
Theoretische TB/T: 1,00 theoretische V/T : 10
GEBREKEN
hoogte (BBP 1978)
68
Wat de dichtheid betreft, is de voetafdruk van het Proximus- en het North Galaxy-gebouw kleiner dan de theoretische maximale voetafdruk die door het BBP is toegestaan. Ondanks het niet naleven van de door het BBP opgelegde bouwprofielen/hoogtes (zie hieronder), worden de theoretische maximale vloeroppervlakten van huizenblokken 68 en 71 niet bereikt.
MOGELIJKHEDEN
De Noordwijk ondergaat momenteel grote veranderingen, waaronder grootschalige sloop-, heropbouw- en renovatieprojecten. Om deze veranderingen te kaderen maakt de wijk ook het voorwerp uit van strategische beschouwingen op gewestelijk niveau (zie hierboven 1.4. Verwachte toestand). De Noordwijk is dus een potentiële stedelijke groeipool, visueel en functioneel verbonden met het kanaal en de Thurn & Taxis-site, maar ook verbonden met de omliggende woonwijken (met name Brabant en Gaucheret). Deze strategische ontwikkeling is vooral gebaseerd op de uitstekende bereikbaarheid van deze site.
De wijziging van het BBP zal een kader scheppen om de huidige gebouwen als conform te beschouwen - en dus hun ingrijpende renovatie in plaats van hun sloop aan te moedigen - en de herontwikkeling van de percelen mogelijk te maken in de continuïteit van de visies en plannen die zijn aangenomen of die momenteel worden aangenomen (GPDO, GBP, GMP Good Move, Territorium Noord, enz.), alsook de ontwikkelingsdoelstellingen van het territorium Noord in termen van dichtheid, menging, dynamiek, enz. ; dit rekening houdend met de toegankelijkheid van de site.
1.5.4. BOUWPROFIELEN
BEPERKINGEN
Het bestaande BBP definieert verplichte maximumhoogten voor bepaalde gebieden (de torens) en maximale bouwprofielen (gebouwtypes: laag-, middelhoog- en hoogbouw) voor andere gebieden op zijn bestemmingsplan
GEBREKEN
Deze bouwprofielen werden niet volledig gerespecteerd en maakten voorwerp uit van talrijke afwijkingen tijdens de verstedelijking van het gebied.
Bouwprofielen: (i) de hoogten van de North Galaxy-torens (huizenblok 68) zijn hoger dan toegestaan door het BBP (105 m in plaats van de verplichte 102 m, zonder de twee technische niveaus op het dak); ii) het bouwprofiel van de Proximus-toren was in overeenstemming met het BBP toen deze werd gebouwd, maar latere wijzigingen wijken af van het plan (met name de antenne, waarvan de vorm de toegestane 102 m met 14 m overschrijdt); (iii) de verhoging van het CCN in 1992 (huizenblok 72), van R+4 naar R+11, vereiste de herziening van het BBP om redenen van openbaar nut, maar deze herziening is nooit uitgevoerd; iv) aan de kant van de Vooruitgangstraat respecteert het North Galaxygebouw noch de bouwhoogten, noch de bouwprofielen van het plan; het breekt bovendien het principe van de continue 13 m hoge sokkel
Alle gebouwen binnen de perimeter van het bestaande BBP wijken dus af van de voorschriften wat de bouwhoogtes en -types betreft
Ten slotte is de wijk door de gedeeltelijke wijzigingen van de bestemmingsplannen en de afwijkingen uitgegroeid tot een onsamenhangend en moeilijk leesbaar geheel.
MOGELIJKHEDEN
De wijziging van het BBP moet het mogelijk maken de bestaande hoogbouw te handhaven en voor het CCN-huizenblok hoogbouw toe te staan in het belang van de continuïteit en de verduidelijking van het weefsel. Het behoud van de stedelijke vorm (huizenblokgebouwen met torens), die overeenstemt met de huidige identiteit van de wijk, voortvloeiend uit het Manhattanplan, zou beantwoorden aan een logica van circulariteit en opwaardering van het erfgoed.
Wat de bouwprofielen betreft, moet de wijziging van het BBP het ook mogelijk maken openbare ruimte vrij te maken met behoud en verhoging van de bestaande dichtheid. De herziening van de bouwtypes moet het mogelijk maken de problemen met de aansluiting op de grond en de activatie van de openbare ruimten op te lossen die het gevolg zijn van het niet uitgevoerde voetgangersplatform uit het oorspronkelijke project (zie hieronder).
Door de definitie van de bouwprofielen kan ook de algemene skyline van de wijk worden herzien om de bezonningskwaliteit te verbeteren en de venturi-effecten van de torens te verminderen.
Tenslotte moeten de werkzaamheden aan de stedelijke vorm (dichtheid en omvang) het ook mogelijk maken zoveel mogelijk in te spelen op de uitdagingen van omkeerbaarheid en evolueerbaarheid van de functies in de gebouwen.
1.5.5. BESTEMMINGEN BEPERKINGEN
Het bestaande BBP definieert ook verschillende bestemmingen naargelang de bouwtypes op zijn bestemmingplan. Zo omvatten de laagbouwzones de technische en bijkomende voorzieningen van de gebouwen en de parkings, de
middelhoogbouwzones omvatten de collectieve voorzieningen (wat momenteel door interpretatie van het GBPglossarium vertaald zou kunnen worden in: voorzieningen van collectief belang), en de hoogbouwzones huisvesten woningen, kantoren, voorzieningen, winkels of zijn bestemd voor de uitoefening van vrije beroepen.
De vloeroppervlakten van de bestaande feitelijke toestand zijn hieronder weergegeven:
Tabel 4 – Bestaande feitelijke toestand : vloeroppervlakte en grandinname - huizenblokken 68, 71 et 72
GEBREKEN
Wat de bestemmingen betreft, werd de functionele menging die mogelijk gemaakt werd door het plan uiteindelijk niet uitgewerkt. De wijk heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld tot een bijna volledig monofunctioneel gebied: de gebouwen worden voornamelijk gebruikt voor kantoren en administratieve activiteiten (openbare diensten).
Hetzelfde geldt voor de voorzieningen van collectief belang, die niet ontwikkeld werden.
Wat de laagbouw betreft, zijn de technische en bijkomende functies op veel plaatsen ontwikkeld; dewelke zonder de voltooiing van het aanvankelijk geplande voetgangersplatform grotendeels voor de slechte kwaliteit van de openbare ruimte op grondniveau zorgden en de hierboven vermelde “backstreet”-effecten veroorzaakten.
Het enige element in termen van gebruik dat werd gehandhaafd, betreft de bestemming als vervoersknooppunt. De verbindingen tussen de administratieve en vervoersfuncties zijn echter slecht opgelost en zijn nu moeilijk leesbaar, met name de toegang tot het station, die over twee niveaus is verdeeld.
Er dient ook opgemerkt te worden dat de ruimtelijke organisatie van de gebouwen zoals ze gebouwd zijn, grotendeels verouderd is ten opzichte van de evolutie van de verschillende functies; bovendien zijn er vandaag de dag bedenkingen met betrekking tot de converteerbaarheid van de gebouwen. Deze ruimtelijke organisatie is ook niet optimaal voor de gewenste menging van gebruiksmogelijkheden.
MOGELIJKHEDEN
De wijziging van het BBP moet de verbinding van het communicatieknooppunt met de economische pool kunnen versterken; ook het openbare karakter van het gebied is een troef die moet worden ontwikkeld en versterkt.
De wijziging van het BBP zou de problemen in verband met de monofunctionaliteit van het gebied kunnen oplossen door een (horizontale of verticale) menging van gebruiksmogelijkheden af te dwingen om er een gemengd, bewoond gebied van te maken. De wijziging van het BBP moet het mogelijk maken de verdeling van de functies te herzien en de mobiliteits-, kantoor-, productieactiviteits-, huisvestings-, handels- en openbare voorzieningsfuncties beter in evenwicht te brengen en op elkaar af te stemmen, met inachtname van gewestelijke en lokale behoeften.
Een diverser aanbod van woningen, kantoren en handelszaken moet het mogelijk maken de continuïteit met de omliggende wijken te herstellen (volkse woonwijken met een divers economisch en commercieel weefsel). De verplichte voorzieningen op vastgelegde locaties in strategische gebieden ten opzichte van de gebruikersstromen van het openbaar vervoer en de verbinding met de omliggende wijken moeten bijdragen tot het herstel van de verbindingen; zowel tussen het gebied en haar omgeving als intern.
De wijziging van het BBP zal het ook mogelijk maken de aanwezigheid van actieve en open functies op het gelijkvloers te systematiseren, teneinde het backstreet-effect te bestrijden en kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren.
Met de in de wijziging van het BBP opgenomen stedenbouwkundige lasten kan de ontwikkeling van de ontbrekende voorzieningen in het gebied en van de openbare ruimte op gang gebracht worden.
1.5.6. OPENBARE RUIMTE EN MOBILITEIT BEPERKINGEN
Het bestaande BBP definieert op de begane grond een laagbouwzone en de overdekking daarvan met kunstmatige vloeren; deze kunstmatige vloeren zijn bestemd voor "voetgangers en licht verkeer". De gebouwen in (middel)hoogbouwzone moesten ter hoogte van deze kunstmatige vloeren toegankelijk worden gemaakt. De beginselen van de verbindingen tussen de niveaus (aantal, plaats en kenmerken) zouden later worden gepreciseerd Het grondniveau is bestemd voor de technische en bijkomende functies van de gebouwen en voor het autoverkeer.
GEBREKEN
Het idee van het bestaand BBP om bovenop de laagbouw een openbare ruimte met hangende tuinen te voorzien, is niet uitgevoerd, aangezien alle daken nu geprivatiseerd zijn. De daken van de middelhoge gebouwen op het grondgebied van Schaarbeek zijn privé gebleven, met weinig groenvoorzieningen, en wijken dus af van de wensen van het oorspronkelijke plan. Het resultaat: een indruk van massieve blokken met weinig tot geen groendaken en een ontkenning van de relatie met de begane grond omdat de gebouwen alleen dienst- en parkingtoegangen bieden vanaf de stoep, met uitzondering van de hoofdingang van het CCN-complex.
Er dient ook opgemerkt te worden dat het bestaande BBP zeer vaag blijft over de ontwikkeling van de openbare ruimten (op artificiële vloeren) en dat er in het plan en de voorschriften geen sterke wil was om deze te ontwikkelen. Het principe van de Manhattanwijk bestond eruit de begane grond toe te wijzen aan de auto en de actieve modi te verplaatsen tot op de artificiële vloeren. De quasi algemene lokalisatie van de logistieke en technische functies en toegangen op de begane grond heeft geleid tot de vastgestelde “backstreet”-effecten en het gebrek aan activatie van de openbare ruimte.
De onbebouwde ruimten zijn voornamelijk gewijd aan het beheer van de stromen (spoorweg-, gemotoriseerde en voetgangersstromen van de gebruikers van het openbaar vervoer en de bewoners van de gebouwen) met een aanzienlijke aanwezigheid van het openbaar vervoer, dat de hoofdfunctie van deze pool vervult, maar waarvan de organisatie op twee niveaus verwarrend en inefficiënt is.
Daarnaast dien eveneens opgemerkt te worden dat de belangrijke bezetting van de openbare ruimte door het gemotoriseerde verkeer nog steeds bijdraagt aan de slechte kwaliteit van de openbare ruimte en de moeilijkheden bij de toe-eigening en de leesbaarheid ervan.
Er dient ook gewezen te worden op de slechte milieukwaliteit van de openbare ruimten, die sterk gemineraliseerd zijn en onderhevig zijn aan de klimatologische ongemakken als gevolg van de samenstelling van de omliggende bebouwing.
MOGELIJKHEDEN
Wat de stedelijke vorm betreft, zou de wijziging van het BBP kunnen bijdragen tot de versterking van het netwerk van de stedelijke en landschappelijke ruimten: in de oost-westelijke richting (van het kanaal tot de Brabantwijk en tussen de voetgangersboulevards) en in de noord-zuidelijke richting (richting Rogier en de vijfhoek). In deze stedelijke structuur zijn het Bolivarplein, het Solvayplein en het Noordplein (buiten de perimeter) verbindende ruimten.
Gezien de lopende transformaties, waaronder de reorganisatieprojecten voor het openbaar vervoer, zou de wijziging van het BBP kunnen bijdragen tot de samenhang van deze projecten en de integratie van de openbare ruimte in de vastgoedprojecten. De wijziging van het BBP maakt een betere articulatie van de administratieve en vervoersfuncties mogelijk door de noodzakelijke verbindingen tussen openbare en private ruimten en tussen onbebouwde en bebouwde ruimten aan te duiden.
Gezien het gaat om een wijk met verschillende voordelen en mogelijkheden op vlak van mobiliteit (stadscentrum is te voet bereikbaar, uitgebreid aanbod van openbaar vervoer (gemakkelijke, snelle en frequente verbinding met de luchthaven, internationaal aanbod van het spoorwegennet, goede verbinding met de Europese wijk)), moet de
wijziging van het BBP bijdragen tot het bieden van de best mogelijke omstandigheden voor de organisatie van het openbaar vervoer en de intermodaliteit (leesbaarheid, comfort van de reizigers). Het gaat erom te zorgen voor een goede integratie van het zeer grote aantal stromen en soorten gebruikers (waaronder deze uit de nabije woongebieden). De wijziging van het BBP maakt het mogelijk de organisatie van de verschillende stromen onderling te herzien, de actieve vervoerswijzen en het openbaar vervoer te bevoordelen, de voetgangersboulevards te verbinden en de werking van het openbaar vervoer te optimaliseren (haltes en eindstations + elektrische laadzones), rekening houdend met de geplande ontwikkelingen (nieuwe trams, metro).
Gezien het potentieel voor multifunctionaliteit van de openbare ruimten moet de wijziging van het BBP ook de verblijfs- en verplaatsingsfuncties binnen deze beperkte ruimten in evenwicht brengen; dit door de reorganisatie van de passagiersstromen en de activatie van de begane grond (zie hierboven voor de bestemmingen).
Wat het milieu betreft, maakt de wijziging van het BBP het mogelijk de ambities inzake beplante oppervlakken van gebouwen en openbare ruimten te herzien, een geïntegreerd beheer van het oppervlaktewater te ontwikkelen en verder te gaan dan de verschillende gewestelijke plannen of door deze voornemens om te zetten in regelgevende bepalingen; aldus de gevolgen van hitte-eilanden te bestrijden en de ecologische continuïteit zoveel mogelijk te verbeteren
De toewijzing van de stedenbouwkundige lasten aan de openbare ruimten in de wijziging van het BBP kan het belang ervan voor de ontwikkeling van de wijk helpen versterken.
Er dient opgemerkt te worden dat alle wegen in het BBP gewestwegen zijn.
1.5.7. ERFDIENSTBAARHEDEN BEPERKINGEN
Het BBP geeft in zijn voorschriften (art. 9) aan dat de ondergrond onder het gebied bestemd voor verkeer en voetgangers voorbehouden wordt voor installaties van openbaar nut, zoals rioleringen, af- en aanvoerkanalen, cabines, pompstations, diverse leidingen en voorzieningen zoals parkeerplaatsen.
Het BBP geeft in artikel 13 ook aan dat het CCN bedoeld is om in één enkel complex een inter- en grootstedelijk spoorweg-, tram- en busstation, een taxistandplaats, de toegangen daartoe alsook de ruimten voor alle bijkomende diensten en voorzieningen bijeen te brengen.
Het BBP geeft in zijn bestemmingplan eveneens een zone aan die gereserveerd is voor de toegangshellingen van het CCN op het Solvayplein in het noorden, zonder echter specifiek daarop in te gaan in de voorschriften.
Deze elementen vormen de erfdienstbaarheden in het bestaande BBP
GEBREKEN
Gezien de verandering van eigenaar als gevolg van de verkoop van het CCN is het gebouw nu voor 100% in privaat eigendom, met uitzondering van het niveau van het metrostation en de (rol)trappen, die eigendom zijn van de GOB. Het gedeelte op het gelijkvloers in het verlengde van de Vooruitgangstraat is eigendom van de NMBS.
De kelder van het CCN-huizenblok is in werkelijkheid gebouwd op de helft van de Vooruitgangstraat en omvat een parkeergarage die zich gedeeltelijk onder deze ruimte bevind. Wat het busstation betreft, moest in de verkoopakte van CCN een erfdienstbaarheid van openbaar nut worden opgenomen om de doorgang en het stoppen van bussen en metro's onder het gebouw te garanderen (zie 1.2.12.).
Er dient opgemerkt te worden dat de toegang tot de openbaarvervoersfuncties nooit op coherente wijze en in samenhang met de openbare ruimte werd aangelegd (zie hierboven).
MOGELIJKHEDEN
De wijziging van het BBP biedt de mogelijkheid om in de voorschriften betreffende de bebouwde gebieden (of ze nu openbaar of privé zijn) erfdienstbaarheden op te nemen die de nodige ruimten voor de infrastructuur en de technische werking van het openbaar vervoer waarborgen en de reizigers de nodige toegang tot de haltes garanderen, met bijzondere aandacht voor de toegankelijkheid, de leesbaarheid en het comfort van die toegangen; in de specifieke context van het terrein moeten de erfdienstbaarheden bijdragen tot de versterking van de stedelijke structuur en de verbindingen en de coördinatie van de bebouwde ruimten met de openbare ruimten.
1.5.8. ESTHETIEK / MATERIALEN BEPERKINGEN
Wat de gevelmaterialen betreft, pleit artikel 10 van de bestaande BBP- voorschriften voor een uniforme bekleding, wat kan hebben geleid tot de bouw van torens met een uniforme esthetiek (in dit geval door gordijngevels): "Al de gevels van eenzelfde gebouw, de mantels der schoorstenen, de machinekamers des liften en alle boven het dak uitstekende en vanaf de grond zichtbare gedeelten worden in dezelfde materialen uitgevoerd".
GEBREKEN
De gebouwen werden volgens dit principe opgetrokken, met uitzondering van het CCN, waarvoor een mengeling aan materialen werd gebruikt. Uniforme gordijngevels zijn energieverslindend en beperken het gebruik van de gevels en de daaruit voortvloeiende bestemmingen, door het ontbreken van terrassen of patio's. Het leidt tot een starheid van architectonische concepten die de diversiteit en toe-eigening belemmert. De bestaande materialen zijn ook niet in verhouding met de milieuprestaties die vandaag worden verwacht (albedo, levenscyclus, energie- en geluidsisolatie).
MOGELIJKHEDEN
De architectonische behandeling van het Noordstation is een van de elementen die op gebied van erfgoed moet worden benadrukt. Naast de maatregelen tot behoud van dit gebouw (opname in de inventaris) kan de wijziging van het BBP in het gedeelte rooilijnen bijdragen aan die opwaardering (zie hierboven).
De wijziging van het BBP maakt het mogelijk een reeks milieubeginselen toe te passen met betrekking tot bouwmethoden en materialen. De wijziging van het BBP moet ook milieukwesties zoals de beginselen van circulariteit door hergebruik van materialen en het gebruik van herbruikbare en/of duurzame materialen bevorderen.
1.6. LIJST VAN PLANNEN BIJ HET VERSLAG
Dit verslag gaat samen met de volgende plannenbundel (conform aan het BRBHG omtrent de inhoud van de BBP van 2 april 2020):
1. Liggingsplan
2. Bestaande rechtstoestand
2.1. Bestaande rechtstoestand: plannen (1/1000)
2.1.1 Plan 1 herneemt BBP/SVA/GemSV
2.1.2. Plan 2 herneemt DWC/SVC/RPA/Erfgoed
2.1.3. Bestaand BBP + voorschriften
2.2. Bestaande rechtstoestand: bundel met plannen
2.2.1. GPDO (1/25 000)
2.2.1.1. GPDO Kaart 1 Ruimtelijk kader en visie voor Brussel - GPDO Kaart 2 Grote grondreserves - GPDO Kaart 3 Netwerk Groen Blauw
2.2.1.2. GPDO Kaart 3 Netwerk Groen Blauw - GPDO Kaart 4 Openbare ruimte en stadsvernieuwing - GPDO
Kaart 5 Economische Ontwikkeling
2.2.1.3. GPDO Kaart 6 Structurerend Mobiliteitsnetwerk – GPDO Kaart 7 Fietsnetwerk - GPDO Kaart 8 Het stadsproject
2.2.2. GBP (1/10 000)
2.2.3. GMP : Good Move
2.2.3.1. Good Move MWS Auto - Good Move MWS Vrachtverkeer - Good Move MWS Voetgangers
2.2.3.2. Good Move MWS Fiets - Good Move MWS Openbaar Vervoer
2.2.4. GemPDO
2.2.4.1. GemPDO 1. Stadsontwikkeling - GemPDO 2. Publieke ruimte
2.2.4.2. GemPDO 3. Groen netwerk - GemPDO 4. Mobiliteit
2.2.5. Stadsvernieuwing
2.2.5.1. Zone voor Stedelijke Herwaardering (ZSH) 2020 - Stadsvernieuwingscontracten (SVC)
2.2.5.2. Wijkcontracten (1994-2009)
2.2.5.3. Duurzame Wijkcontracten (2010-2022)
2.2.6. Erfdienstbaarheden
3. Bestaande feitelijke toestand
3.1 Bestaande feitelijke toestand: plannen
3.1.2. Gebruik – stadsgelijksvloers
3.1.2. Gebruik – stationsgelijksvloers
3.1.3. Gebruik – verdiepingen
3.2. Bestaande feitelijke toestand: bundel met plannen
3.2.1. Toegankelijkheid van de site
3.2.2. Overstromingsgebieden
3.2.3. Bodemtoestand
3.2.4. Ondoorlaatbare/doorlaatbare gebieden
3.2.5. Kaart met eigendommen
3.2.6. Orthofotoplan
3.2.7. Fotografisch verslag (3.2.7.1. en 3.2.7.2.)
1.7. BIBLIOGRAFIE
- ABV Development (2019) MER ZIN
- BMA (2020) « Facsheet : Max sur Senne ». Toegankelijk via de website:
https://bma.brussels/app/uploads/2021/02/FACTSHEET-Max-sur-Senne.pdf
- BMA (2020) Stedenbouwkundige nota - ruimtelijke en programmatorische krijtlijnen voor de reconversie en transformatie van het Ferraris- gebouw
- BMA (2021) Projectlines Proximus
- Bruxelles Environnement (2004) « Info Fiches Espaces Verts : L’espace Gaucheret. Un lieu décloisonné pour des espaces polyvalents ». Toegankelijk via de website:
https://document.environnement.brussels/opac_css/elecfile/IF%20EV%20ESPACE%20GAUCHERET%20FR
- Bruxelles Environnement (2011) Le jeu dans la ville. Pour un maillage jeux à Bruxelles
- Bruxelles Environnement (2015) Plan de Gestion de l’Eau : 2016-2021
- Bruxelles Environnement (2016) Plan régional air-climat-énergie
- Bruxelles Environnement - Facilitateur Quartiers Durables (2019) « Note de Durabilité et recommandations programmatiques pour le Quartier Nord »
- Bruxelles Mobilité (2017) L’autocar en pleine mutation. Toegankelijk via de website: https://mobilitemobiliteit.brussels/sites/default/files/transport_pages_attached_files/ESPMOB_Brochure_ Autocar_FR_DEF_WEB.pdf
- Bruxelles Mobilité (2021) Plan régional de mobilité 2020-2030 Plan stratégique et opérationnel. Toegankelijk via de website: https://mobilitemobiliteit.brussels/sites/default/files/202104/goodmove_FR_20210420.pdf
- Buildings Performance Institute Europe (BPIE) (2011) EUROPE’S BUILDINGS UNDER THE MICROSCOPE A country-by-country review of the energy performance of buildings
- Cahiers de la Fonderie (1998) Bruxelles entre en gare, Cahier #24 Cushman & Wakefield (2020) « Marketbeat – Brussels Office Market 2020. Q4 » Cushman & Wakefield (2021) « Marketbeat – Brussels Office Market 2021. Q1»
- Commune de Schaerbeek (2016) PCDD Schaerbeek 2021. Toegankelijk via de website:
https://issuu.com/1030be/docs/pcdd_schaerbeek_2021?e=23589250/39636408
- Dessouroux, Ch. (2015) Espaces disputés, espaces partagés. Catalogue édité par la Direction Études et Planification (Administration de l’Aménagement du Territoire et du Logement), dans le cadre d’une exposition organisée à l’initiative du Ministre-Président du gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale
- IBSA, Observatoire de la Santé et du Social (2016) Zoom sur les communes : Schaerbeek ; toegankelijk via de website :
https://ibsa.brussels/sites/default/files/publication/documents/Schaerbeek_FR_2_pma.pdfErreur ! Référence de lien hypertexte non valide.
- IBSA, Observatoire de la Santé et du Social (2016) Zoom sur les communes : Ville de Bruxelles ; toegankelijk via de website : https://ibsa.brussels/sites/default/files/publication/documents/Bruxelles_FR_3_tma.pdf
- KUL (2019) Atlas du Quartier Nord, Campus Brussel
- Le blog de généalogie, histoire et recherches (2019) « La place du Marché à Schaerbeek ». Toegankelijk via de website: http://genealogie-histoire-recherches.over-blog.com/2019/04/la-place-du-marche-aschaerbeek-belgique.html
- M.A.B. Modern Architecture in Brussels (2012) Carte d’architecture de Bruxelles
- Martens, A. (2009) « Dix ans d’expropriations et d’expulsions au Quartier Nord à Bruxelles (1965-1975) : quels héritages ? » Brussels Studies, n. 29. Toegankelijk via de website: https://journals.openedition.org/brussels/685
- Perspective.brussels (2016) Observatoire des bureaux #36Perspective.brussels (2017) « Etude de définition pour le PAD Maximilien-Vergote »
- Perspective.brussels (2019) Observatoire des bureaux #38
- Perspective.brussels, LabNorth, bouwmeester architecte (2018) Brussels North District : Next step ?
- Perspective.brussels (2019) Quel futur pour quartier nord? Rapport d’étape. Hier te downloaden: https://perspective.brussels/sites/default/files/poles/qn-rapport_detape_190802_print_version.pdf
- Perspective.brussels (2020) Une vision partagée du territoire nord. Rapport de participation en ligne : Synthèse
- Pironet, Ewald (2017) « Un Coca Zero ne lève pas le soupçon de conflit d’intérêts dans un dossier d’immobilier », Le Vif, 23/11/2017, https://www.levif.be/actualite/belgique/un-coca-zero-ne-levepas-lesoupcon-de-conflit-d-interets-dans-un-dossier-d-immobilier/articlenormal760307.html?cookie_check=1621106157
- RBC – Direction de Monuments et Sites (2009) Schaerbeek a la carte. Toegankelijk via de website: http://patrimoine.brussels/liens/publications-numeriques/versions-pdf/a-la-carte/schaerbeek/view
- RBC (2018) « PRDD. Construisons ensemble la Région bruxelloise de demain. » Version approuvée par le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale le 12 juillet 2018. Toegankelijk via de website: https://perspective.brussels/sites/default/files/documents/prdd_2018_fr.pdf
- RTBF (2021) « Les tours WTC à Bruxelles sont tombées : retour sur le fiasco du projet Manhattan et de ses 54 gratte-ciel », https://www.rtbf.be/info/regions/detail_les-tours-wtc-a-bruxelles-sont-tombees-retoursur-le-fiasco-du-projet-manhattan-et-de-ses-54-gratteciel?id=10727387
- Stratec (2021) « Etude d’incidences relative à la déconstruction du bâtiment du CCN »
- SUEDE 36 (2017) Diagnose et Opportunités d’espaces ludique-sportifs dans la Commune de Schaerbeek
- Urban. brussels (2016) L’inventaire du patrimoine architectural en RBC. Toegankelijk via de website: https://monument.heritage.brussels/fr/ Perspective.brussels (2016) Plan
- Guide de la Rénovation Urbaine Vanhamme, M. (1947) Bruxelles-Capitale. Evolution de la ville de 1830 à nos jours. Collection Nationale, 7e série, N° 79. Collection Nationale, 7e série, N° 79
- Zitouni, B. (2010) Agglomérer, une anatomie de l’extension bruxelloise (1828-1915), VUB Press, Bruxelles
- Zitouni, B., Tellier, C. (2013) « Comment les corps techniques construisent la ville», Brussels Studies,64
- Vanhamme, M. (1947) Bruxelles-Capitale. Evolution de la ville de 1830 à nos jours. Collection Nationale, 7e série, N° 79.
1.8. AFKORTINGEN
- BAF Biodiversiteitspotentieel-oppervlaktefactor
- BBHR Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering
- BBP Bijzonder Bestemmingsplan
- BBRoW Brusselse Bond voor het Recht op Wonen
- BHG Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- BIM Brussels Instituut voor het Milieu
- BISA Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse
- BL Brussel Leefmilieu
- BM Brussel Mobiliteit
- BMA Bouwmeester Maître-Architecte
- BRAL Brusselse Raad voor het Leefmilieu
- BSE Brussel Stedenbouw en Erfgoed
- BWRO Brusselse Wetboek voor Ruimtelijke Ordening
- BWLKE Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing
- CLT Community Land Trust
- DBDMH Dienst voor Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp
- DML Directie voor Monumenten en Landschappen
- DWC Duurzaam Wijkcontract
- GBP Gewestelijk Bestemmingsplan
- GCHEWS Gebied voor Culturele, Historische, Esthetische Waarde of voor Stadsverfraaiing
- GDPO Gewestelijk Plan Duurzame Ontwikkeling
- GSV Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening
- GemPO Gemeentelijk Plan voor Ontwikkeling
- GemSV Gemeentelijke Stedenbouwkundige Verordening
- GOB Gewestelijke Overheidsdienst Brussel
- GPCE Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie
- GMP Gewestelijk Mobiliteitsplan
- GFR Gewestelijke Fietsroutes
- GMC Gewestelijke Mobiliteitscommissie
- GOC Gewestelijke Ontwikkelingscommissie
- GR Groene ruimte
- EPB Energieprestatie van gebouwen
- ESRBHG Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- HABP Hulpbronnen- en afvalbeheerplan
- IEB Inter-Environnement Bruxelles
- IOP Internationale Ontwikkelingsplan
- KB Koninklijk Besluit
- KCML Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen
- KLI Kern van Lokale identiteit
- KMO Kleine en middelgrote bedrijven
- KUL Katholieke Universiteit Leuven
- LEED Leadership in Energy and Environmental Design
- LEZ Lage-Emissie Zone
- MER Milieueffecten Rapport
- MIVB Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel
- MOB Milieucommissie Brussel en Omgeving
- MSI Maatschappij voor Stedelijke Inrichting
- MV Milieuvergunning
- NOx Stikstofoxide
- NSR Nieuwe stedelijke rivieren
- O & O Onderzoek en Ontwikkeling
- OGSO Ondernemingsgebieden in een Stedelijke Omgeving
- OSH Ordonnantie houdende de stedelijke herwaardering
- OV Openbaar vervoer
- P + R Park + Ride
- PAVE Toegankelijkheidsplannen voor de weg en de openbare ruimte
- PBM Personen met Beperkte Mobiliteit
- PLKE Plan Lucht, Klimaat en Energie
- RLBHG Raad voor het Leefmilieu Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- RPA Richtplan van Aanleg
- RS Raad van State
- SDC Stedelijke Distributie Centra
- SV Stedenbouwkundige Vergunning
- SVA Stedenbouwkundige Vergunningsaanvragen
- SVC Stadsvernieuwingscontracten
- T & T Thurn-en-Taxis
- TN Territorium Noord
- VZW Vereniging Zonder Winstoogmerk
- WBP Waterbeheerplan
- WC Wijk Contract
- ZEUS Zone van Economische Uitbouw in de Stad
- ZIU Zone voor Stedelijke Industrie
- ZSH Zone voor Stedelijke Herwaardering
1.9. BIJLAGEN
BIJLAGE 1. LIJST VAN AFGELEVERDE STEDENBOUWKUNDIGE EN MILIEUVERGUNNINGEN
Hieronder volgt een lijst van afgeleverde vergunningen en certificaten die van invloed kunnen zijn op de toekomstige ontwikkeling en de keuze van de ontwikkeling binnen het plangebied.
Deze zijn ook opgenomen in de plannenbundel – verslag : 2.1.1. Bestaande rechtstoestand: plan (1/1000).
IN DE PERIMETER VAN DE GEWIJZIGDE BBP:
Huizenblok 68 (North Galaxy)
15/IPEEXT/677452, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 14-05-2018
Voorwerp van de aanvraag “Remplacement d'installation de refroidissement dont l'étanchéité est défectueuse”
PU/549507, Simon Bolivarlaan 7, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 28-11-2014
Voorwerp van de aanvraag “ (Clôturé) Dans un immeuble mixte (bureaux/commerces), modifier le revêtement du sol pour la terrasse attenante au snack situé au rez-de-chaussée de l'immeuble”
PU/477718, Simon Bolivarlaan 7, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 02-01-2013
Voorwerp van de aanvraag “Changer l'utilisation d'une superficie commerciale située au rez-de-chaussée de cet immeuble en snack, modifier l’aspect architectural de la façade (création de portes) et aménager une terrasse”
15/PFD/207745, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 09-04-2009
Voorwerp van de aanvraag “Plaatsen bijkomende koeltoren + leidingen, nieuwe transformator, nieuw ALSBH en uitbreiden klimaatkasten voor datacenter, op dak en in gebouw North Galaxy”
CL3/575652, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 29-03-2007
Voorwerp van de aanvraag “Exploiter d’installations frigorifiques”
PU/195133, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 06-09-2005
Voorwerp van de aanvraag “Supprimer #51 parking, installer +1713 m² dépôt et installer restaurant +1”
PU/195119, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 19-04-2005
Voorwerp van de aanvraag “Modifier PU 17/07/2001 - Construire complexe 109,334 m² bureaux et commerces avec parking #662”
909e/B/Ilot 68/IS/MT, îlot 68 begrensd door de Koning Albert II-laan, het Solvayplein, de Vooruitgangstraat en de Simon Bolivarlaan
Betekening van de beslissing 17-07-2001
Voorwerp van de aanvraag “la construction d’un complexe de 108 578 m² de bureaux comprenant : 4 niveaux de sous-sols abritant un parking de 1089 places et des locaux techniques et d’archives, un « socle » R+1 contenant les accès, zones d’accueil et de circulations, un restaurant, une cafétéria, des espaces polyvalents, des bureaux et des commerces (la toiture de ce socle est aménagée en jardin – 2350 m²), 2 tours (A et B) rez + 27 + 2 étages techniques en toiture contenant des bureaux, un pavillon (C) rez + 5 + 1 étage technique contenant des bureaux”
CU/191453, Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 30-04-1999
Voorwerp van de aanvraag “Construire 2 tours R+29+4 sous-sols, 1 pavillon R+5”
Huizenblok 68 (North Galaxy) - Geldige MV
Houder(s) GALAXY PROPERTIES S.A.
Adres Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA 15/IPEPLP/563303
Klasse 1A
Gemengd -
Voorwerp van de aanvraag “Prolongation du PE1A couvrant le site NORTH GALAXY comprenant deux tours de bureaux de 28 étages et un immeuble moyen (soit près de 105.000 m² de bureaux) et ses 611 parkings”
Beslissingsdatum 18/05/2016
Vervaldatum 22/05/2031
Houder(s) LACASSE MONTFORT S.P.R.L.
Adres Koning Albert II-laan 33, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA 2007~34=177/033
Klasse 3
Gemengd -
Voorwerp van de aanvraag “l'exploitation d'installations frigorifiques ”
Beslissingsdatum 29/03/2007
Vervaldatum -
Huizenblok 71 (Proximus) SV
15/PFD/1700282, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 20-02-2019
Voorwerp van de aanvraag “Aanpassen toegang inkom personeel - plaatsen anti parkeerpalen”
15/PFD/1705297, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek.
Betekening van de beslissing 04-07-2019
Voorwerp van de aanvraag “Remplacer un groupe de refroidissement”
15/PFD/548445, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek.
Betekening van de beslissing 26-03-2015
Voorwerp van de aanvraag “Wijzigen van de naamsaanduiding (4 stuks) en plaatsen van een kunstwerk”
15/PFD/225962, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 23-06-2009
Voorwerp van de aanvraag “Poser 2 affiches publicitaires temporaires de 15mX20m et 20mX27m sur 2 façades, côtés bd Simon Bolivar et rue du Progrès”
15/PFD/146362, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek.
Betekening van de beslissing 17-02-2003
Voorwerp van de aanvraag “Placer 4 enseignes”
264/BB/78.992 & 14/PFD/88.054, Emile Jacqmainlaan, Simon Bolivarlaan en Vooruitgangstraat, 1030 Schaarbeek.
Betekening van de beslissing 11.02.1994
Voorwerp van de aanvraag “construire une passerelle fermée entre les deux tours (à 2 niveaux), rehausser le bâtiment (pose d'antennes), étendre le rez-de-chaussée, adjoindre des ascenseurs en façade (côté bd E. Jacqmain), [effectuer des] transformations intérieures”
910/B/Lot 71, boulevards Emile Jacqmain, Simon Bolivar en rue du Progrès, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 28.08.1990
Voorwerp van de aanvraag “construire un immeuble à usage administratif”
Huizenblok 71 (Proximus) – geldige MV
Houder(s) PROXIMUS
Adres Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA
15/IPE/691727
Klasse 1A
Gemengd -
Voorwerp van de aanvraag “Vernieuwing MV voor de Proximus torens”
Beslissingsdatum 10/09/2020
Vervaldatum 10/09/2035
Huizenblok 72 (CCN) SV
15/PFD/1754360, Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 9 mei 2022
Voorwerp van de aanvraag “Déconstruire le bâtiment appelé « CCN » jusqu’au niveau de rez-de-gare et y aménager un espace en plein air à destination de structures évènementielles. Il s’agit d’un permis de démolition sans reconstruction, associé au projet de redéveloppement du bâtiment CCN. Le permis aura un impact sur les superficies de plancher des bureaux (de 78 975 m2 vers 654 m2), d’équipement d’intérêt collectif ou de service public (de 11 983 m2 vers 10 550 m2), et de commerce (de 3 216 m2 vers 119 m2)”
04/PFD/1811312, Vooruitgangstraat 79-80, 1210 Sint-Joost-ten-Node.
Betekening van de beslissing 14-02-2022
Voorwerp van de aanvraag “Réaliser les travaux nécessaires à l’exploitation de la ligne de métro 3 : rehausser les quais et consolider le nez des quais, aménager des locaux techniques”
15/PU/1730219, Vooruitgangstraat 76-aan de kant van de Aarschotstraat, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 19-02-2020
Voorwerp van de aanvraag “Dans la gare du Nord, changer l'utilisation d'une concession commerciale en local de guichets automatiques bancaires et modifier la façade située rue d'Aerschot afin d'y placer un guichet automatique bancaire”
15/PFD/497659, Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissin 10-04-2014
Voorwerp van de aanvraag “Placement d’un grillage en métal déployé pour fermer 4 zones autour du CCNmodification de l’escalier menant vers le lieu-dit place Simon Bolivar”
PU/481737, Aarschotstraat 1, 1210 Sint-Joost-ten-Node.
Betekening van de beslissing 01-02-2013
Voorwerp van de aanvraag “Installer un Horeca (café) dans un commerce existant”
15/PFD/284216, Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 21-09-2010
Voorwerp van de aanvraag “Placer +/- 100 (nombre) dispositif(s) de publicité, d'une superficie totale de +/100 m² Placer 1 (nombre) dispositif(s) de publicité, d'une superficie totale de 1 m²”
15/PFD/284216, Vooruitgangstraat 76, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 29-08-2011 verlengd op 15-05-2013
Voorwerp van de aanvraag “Renoveren en verbouwen van de reizigerszones van het Noordstation, met reorganisatie van laad-, los-, en circulatiezones en inrichting van concessies en de toegangshellingen Noord en Zuid, alsook vernieuwen van de technische installaties”
PUFD/197314, Vooruitgangstraat 76, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 31-03-2009
Voorwerp van de aanvraag “verbouwen van de zuidvleugel van het Noordstation: herinrichting van het kantoorgebouw, uitbreiding op perron 1 met een vergaderzaal onder bestaande luifel van stationtoren, verlaging borstweringhoogte van ramen op perron 1 en creatie van twee nieuwe dubbele dienstdeuren en inplanting van 2 koelgroepen op perron 1”
PU/194025, Vooruitgangstraat 76, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 03-02-2003
Voorwerp van de aanvraag “Installer station de transfert de données IPARIX”
PU/194027, Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 19-02-2002
Voorwerp van de aanvraag “Transformer local technique et vélos en local guichets et vélos”
15/PFD/139644, Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 08-01-2002
Voorwerp van de aanvraag “Implanter une station de radio-communication”
Bouwvergunning voor de aanleg van de definitieve westelijke toegang tot het CCN, toegekend op 19 juli 1993 door de gemachtigd ambtenaar.
Bouwvergunning voor de herinrichting van het CCN op de niveaus 0 en +1, alsmede het noordelijke en zuidelijke voorplein, toegekend op 7 maart 1996 door de gemachtigd ambtenaar.
Het gemeentelijke Departement Stedenbouw en Leefmilieu beschikt niet over het bouwvergunningsarchief voor het Noordstation.
Het gemeentelijke Departement Stedenbouw en Leefmilieu beschikt over de gearchiveerde bouwvergunningsplannen voor de sokkel van het CCN, opgesteld op 9 april 1973 (maar niet afgestempeld met het gemeentelijk zegel), maar niet over het vergunningsdocument.
Het gemeentelijke Departement Stedenbouw en Leefmilieu beschikt over de gearchiveerde bouwvergunningsplannen voor de uitbreiding van het CCN (afgestempeld op 23/07/1991), maar niet over het vergunningsdocument. De vergunning zou op 02.06.1992 door de gemachtigd ambtenaar zijn toegekend met als referentie 264/AB/81.662.
Huizenblok 72 (CCN) – Geldige MV
Houder(s)
SM De Meuter-Democom
Adres Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA 2022~37=221/080
Klasse 3
Gemengd
Niet-gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Entreprendre un chantier de démolition (phase 1)”
Beslissingsdatum 31/03/2022
Vervaldatum -
Houder(s)
MIVB - MAATSCHAPPIJ VOOR HET INTERCOMMUNAAL VERVOER TE BRUSSEL (Koningsstraat 76, 1000 BRUSSEL)
Adres Niet gedefinieerd
Dossiernr. NOVA
14/IPE/1833776
Klasse 2
Gemengd Niet-gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Construction d'une sous-station dans la station de métro gare du Nord (poste de redressement tram)”
Beslissingsdatum 23/06/2022
Vervaldatum 27/06/2037
Houder(s) BAM GALERE - BAM Contractors "Metro Nord"
Adres Vooruitgangstraat 86, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA
IPEDEC/1C/2021/1783112
Klasse 1 C
Gemengd Niet-gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Rabattement pour la construction d'un tunnel de Metro sous les lignes de chemin de fer de la gare du Nord + création de 2 puits d’accès au tunnel (côté rue du Progrès et rue d’Aerschot)”
Beslissingsdatum 26/07/2021
Vervaldatum 01/01/2024
Houder(s) SM Progrès
Adres Vooruitgangstraat 88, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA 2020~154=221/088
Klasse 3
Gemengd Niet-gemengd
Voorwerp van de aanvraag “entreprendre un chantier de construction (métro- gare du Nord)”
Beslissingsdatum 20/01/2021
Vervaldatum -
Houder(s)
FEDERALE OVERHEIDSDIENST MOBILITEIT EN VERVOER DIVERS
Adres Vooruitgangstraat 86, 1030 Schaarbeek
Dossiernr NOVA 2019~53=221/086
Klasse 2
Gemengd Niet gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Drainage permanent pour le maintien à sec du futur ouvrage « métro » sous les lignes de chemin de fer de la gare du Nord”
Beslissingsdatum 08/07/2019
Vervaldatum 03/07/2034
Houder(s) McDonald's Restaurants Belgium
Adres Vooruitgangstraat 76, 1030 Schaarbeek
Dossiernr NOVA 2020~66=221/076
Klasse 3
Gemengd Niet gemengd
Voorwerp van de aanvraag “ exploiter les installations frigorifiques d'un Mc Donald”
Beslissingsdatum 08/07/2020
Vervaldatum -
Houder(s)
DOMINOR S.P.R.L.
Adres Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA 2017~4=221/080
Klasse 3
Gemengd Niet gemengd
Voorwerp van de aanvraag “l'exploitation d'installations frigorifiques”
Beslissingsdatum 24/03/2017
Vervaldatum -
Houder(s)
INFRABEL S.A.
Adres Vooruitgangstraat 80, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA PE/2/2012/394769
Klasse 2
Gemengd Niet gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Antenne BX-L36-000A”
Beslissingsdatum 18/11/2013
Vervaldatum 18/11/2028
Houder(s)
NATIONALE MAATSCHAPPIJ DER BELGISCHE SPOORWEGEN N.V.
Adres Vooruitgangstraat 76, 1030 Schaarbeek
Dossiernr. NOVA PE/1B/2011/374495
Klasse 2
Gemengd Niet gemengd
Voorwerp van de aanvraag “Exploiter les installations de la gare du Nord”
Beslissingsdatum 06/09/2013
Vervaldatum 06/09/2028
Huizenblok “Medical Center”
15/PFD/648592, Vooruitgangstraat 86, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 25/05/2020
Voorwerp van de aanvraag “Réaliser l’extension du réseau de transports en commun de haute performance en site indépendant par la construction d’un tunnel sous les voies de chemin de fer situées juste au nord de la gare du Nord. Construire des accès techniques du côté de la rue du Progrès (P6) et du côté de la rue d’Aerschot (P5). Abattre 14 arbres et planter 14 nouveaux sujets”
15/PFD/692097, Vooruitgangstraat 86, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 29/10/2018
Voorwerp van de aanvraag “Démolir sans reconstruire le « Medical Center » dans le contexte spécifique de la mise en place des travaux de la future ligne de métro dans le Nord de Bruxelles”
15/PFD/501283, Vooruitgangstraat 86, 1030 Schaarbeek
Betekening van de beslissing 09/09/2014
Voorwerp van de aanvraag “Poser une clôture”
BUITEN DE PERIMETER VAN BBP 19 MET INVLOED OP HET WIJZIGINGSPROJECT
04/PFD/688807, Koning Albert II-laan 28 - 30 (ZIN-project - gemeente Brusselstad)
Betekening van de beslissing 12/02/2020
Voorwerp van de aanvraag “démolir l’ensemble des ouvrages en superstructure (socle et tours) à l’exclusion des noyaux des deux tours ainsi que la majeure partie de la dalle de plancher du RDC ; construire un complexe immobilier multifonctionnel à usage de bureau, logement, établissement hôtelier et commerce, incluant la rénovation des niveaux de parking”
LOPENDE STEDENBOUWKUNDIGE- EN MILIEUVERGUNNINGEN (EIND JULI 2022)
De belangrijkste stedenbouwkundige en milieuvergunningen en certificaten die momenteel in behandeling zijn en die van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling en de keuze van de toekomstige ontwikkelingen binnen het plangebied staan hieronder vermeld.
15/PFD/1696165, Aarschotstraat 130, 1030 Schaarbeek
Gemengde vergunning (stedenbouw en leefmilieu) in behandeling:
Datum van indiening december 2018
Voorwerp van de aanvraag “Réaliser l’extension du réseau de transports en commun de haute performance vers le Nord de la Région de Bruxelles Capitale (nouvelle ligne de métro vers Bordet). Spécifiquement, la partie du permis ayant une incidence probable sur le PPAS vise la construction d’une station d’épuration rue du Progrès le long du talus de chemin de fer. Ce permis vise également le réaménagement des espaces publics résultant de cette intervention”
14/PU/1703859, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek
Stedenbouwkundige vergunning in behandeling:
Datum van indiening 20-02-2019
Voorwerp van de aanvraag “Adapter l’accès du personnel et placer des dispositifs anti-parking”
04/PFD/1831779, Koning Albert II-laan 24, 1000 Brussel
Stedenbouwkundige vergunning in behandeling:
Datum van indiening 11-02-2022
Voorwerp van de aanvraag “Construire sur une partie du site formé par l'actuel immeuble sur dalle WTC III, sis n°24 boulevard du Roi Albert II, après démolition partielle du socle, une tour de R+29 niveaux à usage de bureaux et commerce (HoReCa), pour une superficie de plancher totale d'environ 48 000 m²”
15/CL3/1847445, Simon Bolivarlaan 7-9 1030 Schaarbeek
Milieuvergunning in behandeling:
Datum van indiening
29-06-2022
Voorwerp van de aanvraag “Création et exploitation d’un atelier de traiteur (non classé – pas de force motrice) avec la présence de fours électriques et installations frigorifiques, (classe 3)”
15/PFD/1841757, Vooruitgangstraat 80 1030 Schaarbeek
Gemengde vergunning (stedenbouw en leefmilieu) in behandeling:
Datum van indiening 11-05-2022
Voorwerp van de aanvraag “Construire des immeubles mixtes de logements, bureaux, commerces, d’équipements, d’une voirie et d’espace publics sur le site de l’ancien CCN à démolir (dont 3 arbres) gare du Nord de Bruxelles”
2022~86=005/130 PE / Klasse 1A / APPEAL, Aarschotstraat 130, 1030 Schaarbeek, België
Beroep tegen de stilzwijgende weigering van gemengde vergunning:
Datum van indiening 30/05/2022
Voorwerp van de aanvraag “Recours auprès du Collège d'environnement contre refus tacite 1696876 Exploitation de stations de métro”
15/PFD/1848776, Koning Albert II-laan 27, 1030 Schaarbeek
Gemengde vergunning (stedenbouw en leefmilieu) in behandeling:
Datum van indiening 12/07/2022
Voorwerp van de aanvraag “Transformer le Bâtiment "Proximus" en un complexe immobilier mixte à usage de bureau, logement, équipements public et commerce”