Ecology: จากสำนักพิมพ์

จากสำนักพิมพ ตอน การคากับนิเวศ ไดรบั การตีพมิ พครัง้ แรกเมือ่ ป ค.ศ ๑๙๙๓ นัน้ มันกลายเปนดาวจรัส แสงทีถ่ กู กลาวขานถึงในชัว่ ขามคืน เหตุเพราะหนังสือเลมนีถ้ กู คว่ำบาตรจากสำนักพิมพ ยักษใหญทั่วอเมริกา บทความตางๆ ที่เขียนถึงก็พลอยถูกฌาปณกิจไปดวย แตผูเขียน พอล ฮอวเกน กลับมองปรากฏการณนดี้ ว ยทาทีปกติ เขาบอกวา การปฏิเสธเรือ่ งเชนนี้ ไมไดเปนเรือ่ งสวนตัว แตเปนสัญชาตญาณการปฏิเสธเรือ่ งราวเกีย่ วกับสิง่ แวดลอมทีด่ ำรง อยูใ นโลกธุรกิจนัน่ เอง และ การคากับนิเวศ ก็ประกาศออกมาอยางชัดเจนวา “ธุรกิจกำลัง ทำลายโลกอยางทีไ่ มมใี ครทำไดยงิ่ กวา” (หนา ๑๘-๑๙) นีอ่ าจเปนอีกหนึง่ ปจจัยขางเคียงที่ สงผลใหงานเขียนเลมนีก้ ลายเปนหนังสือขายดีไปทัว่ โลกมาจนถึงทุกวันนี้ ดวยความทีฮ่ อวเกนสวมหมวกหลายใบ ทัง้ ในบทบาทนักธุรกิจ ทีป่ รึกษาองคกรและ บรรษัท นักอนุรกั ษสงิ่ แวดลอม นักรณรงคขบั เคลือ่ นเพือ่ ความเปนธรรมทีม่ ปี ระสบการณ การทำงานเชิงรุกมาอยางยาวนาน กอปรกับการมีทศั นะทีเ่ ปดกวาง มองทุกอยางไปขาง หนา ทำใหปญ หาทีเ่ ขาขุดคุย เจาะทะลวงใหเราเห็นทีม่ าทีไ่ ปอยางโจงแจงนัน้ ตามมาดวย ขอเสนอแนะและทางออกทีเ่ ปนรูปธรรมเสมอ ใน การคากับนิเวศ ก็เชนกัน ฮอวเกนตัง้ ขอสังเกตวาการพัฒนาของโลกธุรกิจมักใหความสำคัญกับการสรางผลกำไร ไมไดใหความ สำคัญกับกระบวนการของธรรมชาติ การทำธุรกิจและการคาจึงขาดหลักการทางนิเวศวิทยา เปนเหตุใหสงิ่ ทีด่ ที างธุรกิจกลายเปนสิง่ ทีเ่ ลวรายสำหรับธรรมชาติไปอยางนาเศรา (หนา ๙๔) กระนั้น ผูเขียนไมไดมองสภาพเศรษฐกิจและสิ่งแวดลอมที่กำลังเสื่อมถอยอยูใน ปจจุบันนี้ดวยทาทีกนดา ตัดพอ หากพยายามจี้ไปที่ตนเหตุอยางตรงไปตรงมา นั่นคือ ศักยภาพทางชีวภาพของระบบนิเวศในทุกชีวมณฑลกำลังถูกมนุษยรุกล้ำทำลายอยาง ตอเนือ่ งและอยางถึงทีส่ ดุ ทัง้ ในแมนำ้ มหาสมุทร ผืนปา ทัง้ บนดิน ใตพภิ พ และในหวง อากาศ ระบบสิง่ มีชวี ติ กำลังลดปริมาณลงเรือ่ ยๆ ทัง้ หมดนีล้ ว นมาจากการพยายามสราง ระบบเศรษฐกิจทีข่ าดความรับผิดชอบ และเปนทีม่ าของปญหาเรือ้ รังในปจจุบนั หากเรา ยังดันทุรงั ขยายการเติบโตในเสนทางนีต้ อ ไป นอกจากจะไมเกิดมรรคผลใดๆ ทัง้ ตอธุรกิจ และสังคมโดยรวมแลว ยังลากอนาคตของโลกไปสูห ายนะเร็วขึน้ แตฮอวเกนไมวายมองโลกในแงดี ปญหาทีเ่ ราเผชิญอยูน แี้ มจะรุนแรงกวาทีห่ ลาย คนคิด แตมที างออกแฝงฝงอยูใ นทุกปญหาเชนกัน ขึน้ กับวาเราจะมองมันอยางซือ่ สัตย และรอบดานแคไหน เขาชวนเชิญใหเรา “จินตนาการ” พรอมบรรยายใหเห็นวา “ธุรกิจ สามารถเดินไปในทิศทางทีฟ่ น ฟูสงั คมและสิง่ แวดลอมไดอยางไร”

I

จากสำนักพิมพ 7

และนีน่ า จะเปนนิมติ หมายทีด่ ี ทีผ่ ขู บั เคลือ่ นในภาคธุรกิจจะลุกขึน้ มาถามตัวเองวา จะประกอบธุรกิจอยางมีเกียรติไดอยางไรในโลกตอจากนี้ ฮอวเกนเชื่อวา เราสามารถ สรางสรรคธรุ กิจทีท่ ำกำไรไดโดยไมทำลายโลกรอบตัว เขาไดยกตัวอยางใหเห็นอยางเปน รูปธรรมผานแนวทางการบริหารงานของ เรย แอนเดอรสัน ซีอีโอผูกอตั้งอินเตอรเฟส บริษทั ชัน้ นำดานพรมปูพนื้ แบบโมดูลาร แอนเดอรสนั ไดรบั แรงบันดาลใจจากหนังสือเลมนี้ และนำมันไปใชเปนหลักการในการรางสาสนดานสิง่ แวดลอมใหกบั พนักงาน เขาวางหมุด หมายใหอนิ เตอรเฟสเปนบรรษัททีด่ ำเนินงานอยางใหความเคารพตอความยัง่ ยืน เปาหมาย สูงสุดคือ ใหมขี องเสียเปนศูนย จำนวนคารบอนเปนศูนย และการปลอยกาซเรือนกระจก เปนศูนย และแอนเดอรสนั ก็ทำใหวงการธุรกิจทัว่ โลกไดประจักษวา เสนทางนีท้ ำไดจริง หากเปาหมายเชนนีเ้ ปนเพียงปณิธานทีเ่ ลือ่ นลอย การสรางสังคมแหงความยัง่ ยืน ยอมเปนจริงไปไมได และสิง่ ทีจ่ ะนำไปสูส งั คมทีย่ งั่ ยืนก็คอื การรวมสรางระบบธุรกิจและ การผลิตที่การกระทำทุกการกระทำ มีความยั่งยืนและเปนไปในแนวทางเพื่อการฟนฟู อยางแทจริง (หนา ๑๔) ดวยการชวยกันออกแบบระบบธุรกิจเสียใหม ใหเปนระบบที่ให เกียรติ ใหคุณคากับทุกชีวิต ระบบที่ใชธรรมชาติเปนเครื่องนำทาง ชวยกันคิดวาเราจะ ใชสอยธรรมชาติอยางมีมนุษยธรรมไดอยางไร จะออกแบบธุรกิจและการตลาดอยางไรให สอดคลองกับแนวทางเศรษฐกิจแบบฟน ฟู (restorative economy) เศรษฐกิจทีว่ างอยูบ น ฐานของความออนนอมถอมตน ฮอวเกนยืนยันใหเราเบาใจวา ระบบนีไ้ มไดทำใหความ สะดวกสบายในชีวติ ประจำวันของเราหดหายไป หากแตชว ยใหความตองการของเราจะยิง่ ลดนอยลง เมือ่ ระบบถูกออกแบบมาอยางดี อาทิ การผลักดันใหมกี ารเก็บภาษีสงิ่ แวดลอม ทีม่ ปี ระสิทธิภาพ การหันกลับมาสูก ารเกษตรทีย่ งั่ ยืนและสอดคลองกับสภาพทางชีวภาพ การเปลี่ยนจากการใชพลังงานฟอสซิลมาใชพลังงานจากแหลงพลังงานถาวร นั่นก็คือ พลังงานลม ความรอนจากใตดนิ และแสงอาทิตย เปนตน การเติบโตทางเศรษฐกิจนัน้ สัมพันธโดยตรงกับการสรางสรรคนวัตกรรมตางๆ เชน การเพิม่ ภาษีสงิ่ แวดลอมไมไดไปปดกัน้ การขยายตัวหรือลดทอนการเติบโตทางเศรษฐกิจ แตจะชวยกระตุน เราใหเราคิดคนนวัตกรรมใหมๆ ทีส่ ามารถลดการใชพลังงานไดอยางมี ประสิทธิภาพมากขึน้ ฮอวเกนตัง้ โจทยใหเราชวยกันขบคิดทิง้ ทายวา เราจะออกแบบโลก ใหมอยางไร หากคำวา “การคา” และ “การฟน ฟู” มีความหมายเดียวกัน ไมวา เราจะชอบ หรือไมกต็ าม แตชะตากรรมของมนุษยเชือ่ มโยงสัมพันธกบั สิง่ มีชวี ติ อืน่ อยางเลีย่ งไมพน ถึงเวลาแลวทีเ่ ราจะตองสรางจินตนาการรวมกันถึงโลกทีท่ กุ ชีวติ กระทำตอกันอยางเคารพ เกือ้ กูล สำนักพิมพขอขอบคุณกรมสงเสริมคุณภาพสิง่ แวดลอมทีร่ ว มสนับสนุนการจัดพิมพ และขอบคุณ คุณเพ็ญนภา หงษทอง ผูแ ปล และอาจารยสดใส ขันติวรพงศ บรรณาธิการ ตนฉบับทีช่ ว ยกันสรางสรรคงานชิน้ นีอ้ อกมาอยางมีคณุ ภาพ

I

8 การคากับนิเวศ