Ecology: คำนำ

คำนำ

หนังสือแตละเลมมีที่มาจากชวงเวลาและสถานที่ที่ไมธรรมดา

หนังสือเลมนี้เริ่มตนขึ้นที่หองจัดเลี้ยงในโรงแรมวัลดอรฟ-แอสโทเรีย เมื่อป ๑๙๙๑ บริษัทที่ผมกอตั้งขึ้นไดรับการเสนอชื่อใหรับรางวัลผูใหบริการดูแล สิง่ แวดลอม (Environmental Stewardship Award) ของ Council on Economic Priorities (CEP) แมจะมีการแจกรางวัลเพือ่ สิง่ แวดลอมกันหลายรางวัล ในชวงเวลานั้น และบางรางวัลก็จอมปลอม แตจุดยืนที่หนักแนนของ CEP ในดานความรับผิดชอบตอสังคมและสิง่ แวดลอมทำใหรางวัลมีนำ้ หนักอยูบ า ง บัญชีรายชื่อโครงการที่บริษัทเราลงมือทำนั้นยาวเหยียด เราจึงไมแปลกใจที่ ไดรับการเสนอชื่อ แตเมื่อ จอรจ พลิมตัน ประกาศวาเราชนะ ผมก็เดินไปที่ โพเดียม แลวมองไปยังทะเลไขมกุ และสูทดำทีอ่ ยูต รงหนา รูส กึ พูดอะไรไมออก แทนทีจ่ ะขอบคุณทุกคน ผมยืนเงียบอยูต รงนัน้ ตระหนักขึน้ มาในทันทีวา บริษทั ของผมไมคคู วรกับรางวัลนี้ และก็ไมมคี นอืน่ คูค วรเชนเดียวกัน สิง่ ทีพ่ วกเราทำคือการตะกุยทีผ่ วิ นอกของปญหา แบกรับความเสีย่ งเพียง เล็กนอย วางเงินจำนวนที่สมเหตุสมผลลงไปในที่ที่ปากของเราวางอยู แต สุดทายผลกระทบตอสิง่ แวดลอมก็แตกตางเพียงเล็กนอยกับการทีเ่ ราไมไดทำ อะไรเลย ตลับหมึกพิมพที่ผานการรีไซเคิล ไมที่ถูกตัดดวยวิธีการที่ยั่งยืน

I

คำนำ 11

ตนไมที่ถูกปลูกทดแทนตนไมเดิมที่ถูกตัด หมึกที่ทำจากถั่วเหลือง และเงิน รางวัลสำหรับองคกรไมแสวงหาผลกำไร ทัง้ หมดลวนดีและงาม แตจริงๆ แลว พวกเราตางอยูใ นธุรกิจไปรษณียข ยะ ขายสินคาผานแค็ตตาล็อก การหมุนเวียน นำกลับมาใชใหมทั้งหมดในโลกนี้ไมสามารถเปลีย่ นแปลงความจริงที่วา การ ทำธุรกิจในทุกวันนี้เปนความพยายามที่ใชพลังงานอยางเขมขนซึ่งกลืนกิน ทรัพยากรมาก ผมไมไดตั้งใจประณามความพยายามของบริษัทตางๆ ในการลดผล กระทบดานลบตอสิ่งแวดลอม ผมชื่นชมพวกเขาอยางมาก แตมันชัดเจน สำหรับผมในขณะนั้น วามันไมมีทางที่จะไปถึง “ที่นั่น” จากที่ที่เรายืนอยู วา บริษทั ทัง้ หมดตางถูกเนรเทศออกจากการเปนมิตรกับระบบนิเวศ และรางวัลทีม่ ี ใหกบั สถาบันทีเ่ สีย่ งทำกำไรกับสิง่ แวดลอมก็เพียงแคเนนย้ำความจริงวา การคา กับความยั่งยืนเปนความขัดแยงที่เกิดขึ้นโดยปริยาย ไมใชจากความตั้งใจ คณะผูบ ริหารกำลังถูกบอกวาหากพวกเขาตืน่ ขึน้ มาและโคงแสดงความเคารพ ประกาศ คำขอโทษ ของบริษทั ทดแทนสารพอลิสไตรีนดวยสารโพลิเมอร เรา ก็จะสามารถอยูบ นเสนทางทีม่ งุ สูโ ลกทีเ่ ปนมิตรกับสิง่ แวดลอม ไมมสี งิ่ ใดทีจ่ ะ หนีความจริงไดพน ปญหาไมไดอยูท มี่ าตรการครึง่ ๆ กลางๆ แตอยูท คี่ วามคิด ผิดๆ ที่พวกเขาหลอเลี้ยง วาการปรับแกเพียงเล็กๆ นอยๆ จะสามารถนำพา พวกเราสูชีวิตที่ดีขึ้น ซึ่งรวมถึงการมีธรรมชาติที่ไดรับการอนุรักษและการ ขยายตัวของหางสรรพสินคา บริษทั ทีก่ ำลังเปลีย่ นทิศทางของตัวเอง ลดมลพิษ ออกแบบผลิตภัณฑ วิธกี าร และการผลิตใหม ตางมีแรงขับทีแ่ ตกตางกัน บาง กรณีพวกเขาตองการหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบทางกฎหมาย บางบริษัท ตองการแลกความมีชอื่ เสียงกับผูบ ริโภค บริษทั อืน่ ๆ อาจตองการหลีกเลีย่ งการ ถูกสัง่ ใหตอ งรับผิดหรือหลีกเลีย่ งความรับผิดในอนาคต และมันก็คอื บริษทั อีก กลุม หนึง่ สวนใหญจะมีขนาดเล็ก ทีก่ ำลังพยายามเปลีย่ นแปลงธรรมชาติของ ธุรกิจและขับเคลือ่ นสูก ารทำธุรกิจทีร่ บั ผิดชอบตอสังคม ปญหาที่เราเผชิญอยูกวางใหญและซับซอน แตมันก็หดลงมาเหลือแค 12

I

การคากับนิเวศ

พวกเรา ๖,๘๐๐ ลานชีวติ ทีอ่ ยูร ว มกันบนโลกใบนี้ กระบวนการเติมเต็มความ ตองการและความจำเปนของเรากำลังปอกเปลือกศักยภาพทางชีวภาพของโลก ในการสรางชีวิต สิ่งมีชีวิตชนิดเดียว (มนุษย) ที่กำลังบริโภคกันอยางระเบิด เถิดเทิง ทำลายสภาพบรรยากาศทองฟา โลก น้ำ และสายพันธุส ตั ว จนระบบ สิง่ มีชวี ติ ทุกระบบบนโลกลดลงไปเรือ่ ยๆ ทำใหสงิ่ ตางๆ เลวรายอยางทีส่ ดุ เรา กำลังอยูท า มกลางชวงเวลาการระเบิดตัวของไฮโดรคารบอนทีเ่ กิดขึน้ หนึง่ ครัง้ ในรอบหนึง่ พันลานป มันกำลังสันดาปเขาไปในบรรยากาศในอัตราทีจ่ ะทำให โลกเหมือนถูกหุม ดวยกระจกสองชัน้ ทีม่ ปี ระสิทธิภาพในศตวรรษที่ ๒๑ ซึง่ จะ สงผลที่เลวรายกับชั้นบรรยากาศ ดังที่นักวิทยาศาสตรคาดการณไว ความ อุดมสมบูรณของทรัพยากรทีก่ ำลังถูกสกัด ถูกขุด และเก็บเกีย่ ว ไดกระจายตัว อยางเลวราย ประชากรโลก ๒๐ เปอรเซ็นตตอ งอดอยากเรือ้ รัง ขณะทีอ่ กี ๒๐ เปอรเซ็นต สวนใหญอยูในประเทศทางเหนือ ควบคุมและบริโภคความมั่งคั่ง ของโลกเกือบ ๘๐ เปอรเซ็นต เพราะธุรกิจทีม่ อี ยางมากมายหลากหลายรูปแบบ ตองรับผิดชอบอยางสำคัญตอการปลนสะดมนี้ จึงเหมาะสมแลวทีบ่ ริษทั จำนวน มากขึน้ เรือ่ ยๆ ตองถามตัวเองวาเราจะทำธุรกิจอยางมีเกียรติไดอยางไรในชวง หลังของยุคอุตสาหกรรม และชวงเริม่ ตนของยุคแหงนิเวศ บริษทั ตางพากัน ตระหนักวาพวกเขาอาจประสบความสำเร็จตามมาตรฐานทีย่ ดึ ถือกันเปนหลัก และละเมิดระบบนิเวศทีส่ ำคัญอยางลึกซึง้ ตอไป คำถามคือ เราจะสามารถสราง บริษทั ทีท่ ำกำไรไดโดยไมทำลายโลกรอบตัวทัง้ ทางตรงและทางออมไดหรือไม บริษทั จำนวนมากในปจจุบนั ไมยอมรับหลักการธุรกิจของธุรกิจคือธุรกิจ ตอไปอีกแลว จุดยืนใหมของบริษัทเหลานี้งายๆ คือ บรรษัทจะตองพูดถึง ประเด็นความเปนธรรมทางสังคมและสิง่ แวดลอมทีก่ อ ใหเกิดความทุกขทรมาน ตอมนุษยชาติอยางตรงไปตรงมา ดวยความทีเ่ ปนสถาบันทีม่ อี ทิ ธิพลบนโลกใบนี้ องคกรทีไ่ มแสวงหาผลกำไร เชน พันธมิตรธุรกิจเพือ่ เศรษฐกิจแหงชีวติ ชุมชน (Business Alliance for Local Living Economies - BALLE) และสภาอาคาร สีเขียวแหงสหรัฐอเมริกา (U.S. Green Building Council - USGBC) บริษทั

I

คำนำ 13

ทีป่ รึกษา เชน ซัสเทน อบิลติ ี จำกัด และ เนเจอรัล ลอจิก บริษทั จัดการเงิน ลงทุนทีม่ คี วามรับผิดชอบทางสังคม เชน พอรตโฟลิโอ ๒๑ และบริษทั ทีเ่ ปน ธุรกิจในครอบครัวอีกนับพันแหง กำลังรางจรรยาบรรณใหมสำหรับชีวติ บรรษัท ทีบ่ รู ณาการหลักการทางสังคม จริยธรรม และสิง่ แวดลอมเขาดวยกัน การจะสรางสังคมทีย่ งั่ ยืนเราจำเปนตองมีระบบธุรกิจและการผลิตทีก่ าร กระทำแตละการกระทำและทุกๆ การกระทำมีความยัง่ ยืนและเปนไปในแนวทาง เพือ่ การฟน ฟูอยางแทจริง ธุรกิจจำเปนตองบูรณาการระบบเศรษฐกิจ ชีววิทยา และมนุษยเขาดวยกันเพื่อสรางสรรควิธีการทำธุรกิจที่ยั่งยืน เพราะการที่เรา พยายามเปนบริษทั ทีย่ งั่ ยืนทีละบริษทั เปนเรือ่ งยาก เราจะไมประสบความสำเร็จ จนกวาสถาบันที่แวดลอมการทำธุรกิจจะไดรับการออกแบบใหม เพราะทุกๆ การกระทำในสังคมอุตสาหกรรมนำไปสูก ารเสือ่ มโทรมของสิง่ แวดลอม ไมวา จะ โดยตัง้ ใจหรือไม เราจะตองออกแบบระบบใหมทสี่ งิ่ ตรงกันขามก็เปนความจริง ทีก่ ารทำสิง่ ดีๆ เหมือนกับการรวงลงมาจากขอนไม ทีซ่ งึ่ ธรรมชาติ การทำงาน และชีวิตทุกวันสั่งสมรวมตัวเพื่อโลกที่ดีขึ้นเพราะมันเปนสิ่งที่จะตองเปนไป ไมใชเรือ่ งของการตระหนักรักผูอ นื่ แตอยางใด นีค่ อื สิง่ ทีห่ นังสือเลมนีพ้ ยายาม จินตนาการถึง เพือ่ เปลีย่ นแปลงการทำธุรกิจ เราจำเปนตองกำหนดลำดับของปญหาที่ เราเผชิญอยูอยางซื่อสัตยและตรงไปตรงมา บทที่ ๑-๓, ๖ และ ๗ กลาวถึง เรือ่ งนี้ ซึง่ ไมไดสาธยายถึงหายนะของสิง่ แวดลอม แตเปนการเกริน่ ถึงทางออก แมผมจะคิดวาปญหาที่เราเผชิญอยูรุนแรงกวาที่เราคิด สิ่งที่ฝงอยูในแตละ ปญหาคือทางออกทีต่ ระหนักถึงได และเปนทางออกทีไ่ ดรบั การออกแบบอยาง จริงจัง เพือ่ บรรลุทางออกเหลานัน้ เราตองเริม่ ตนดวยการตัง้ วัตถุประสงค ผม จะเริม่ ตนตรงนีด้ ว ย ๑. ลดการปลดปลอยคารบอนของพลังงานลง ๘๐ เปอรเซ็นตในป ๒๐๓๐ และลดการใชทรัพยากรทั้งหมดลง ๘๐ เปอรเซ็นตในป ๒๐๕๐ มันไมยาก เหมือนทีฟ่ ง ดูยาก ในมิตขิ องวัตถุสงิ่ ของ ผลรวมของสิง่ ทีผ่ ลิตจะยังคงเปนสอง 14

I

การคากับนิเวศ

เทา โดยใชทรัพยากรเพียงครึง่ เดียว เรามีเทคโนโลยีสำหรับทำสิง่ เหลานีอ้ ยูแ ลว ทุกสวนของระบบเศรษฐกิจ รวมถึงพลังงาน ๒. จัดใหมกี ารจางงานทีม่ นั่ คง ยัง่ ยืน และมีความหมาย สำหรับทุกคนใน ทุกที่ แนวคิดที่มุงไปสูการฟนฟูสิ่งแวดลอมคืออันตรายทางเศรษฐกิจซึ่งจะ ตองทำอยางกลับหัวหลับหาง ระบบปจจุบนั ที่ ใช-สราง-ขยะ ทำใหคนมากกวา หนึง่ ลานคนไมมงี านทำ ดังนัน้ การสรางโลกทีฟ่ น ฟู มัน่ คง เปนการสรางงาน ทีด่ ที สี่ ดุ ๓. จัดการตนเอง แทนการถูกควบคุมหรือบังคับทางศีลธรรม มนุษย ตองการงอกงามและเจริญรุง เรือง พวกเขาตอตานระบบทีแ่ ทรกแซงดวยแรง ผลักทีล่ กึ เหลานัน้ สัญชาตญาณการเอาตัวรอดของเราทีป่ ระกอบดวยความ ปรารถนาทีจ่ ะปกปองครอบครัว เปนรากของแรงขับในทางทำลายลาง และใน ความคิดสรางสรรคของเรา ระบบเศรษฐกิจการเมืองแบบใดละที่จะควบคุม ความตองการที่ไมจบสิ้นของมนุษยไดและรวมมันเขาไวในโลกที่จะเยียวยา อนาคต ๔. หลักการการตลาดที่มีเกียรติ ไมมีโครงการพลิกฟนการทำลายสิ่ง แวดลอมใดจะไดรบั การประกาศใชหากมันเรียกรองการเปลีย่ นแปลงแบบยกชุด ในพลวัตพืน้ ฐานของตลาด เราตองยอมรับและเคารพบทบาทของเรา รวมถึง สัญชาตญาณทีแ่ ข็งแกรงในการเลือกตลาดและซือ้ สินคาทีม่ คี ณ ุ ภาพเทาเทียม กันในราคาต่ำทีส่ ดุ เราขอใหผคู นจายเงินมากขึน้ เพือ่ พิทกั ษโลก ซึง่ สวนใหญ พวกเขาจะไมทำกัน เพราะพวกเขาไมสามารถทำได นีไ่ มไดเปนขอเสนอเพือ่ ตลาดทีไ่ รการควบคุม แตหมายถึงการนำราคาทีแ่ ทจริงของการผลิตใสรวมเขา ไปในราคาตลาด ซึง่ จะทำใหการเลือกซือ้ นำสูผ ลทีด่ ที สี่ ดุ ๕. อยูอ ยางมีคณุ คามากกวาวิถชี วี ติ ทีเ่ ราเปนอยูใ นปจจุบนั เราจำเปนตอง เชิญผูค นเขามาในโลกทีใ่ หกำเนิดสินคา (และความดีงาม) ไมใชผลักพวกเขา ออก ซึง่ จะทำใหเกิดการรวมมือกันโดยไมมกี ารคุกคาม วิถชี วี ติ ใหมทพี่ วกเขา มีสว นรวม มีความสุข และสรางสรรค ขอจำกัดของวันนีจ้ ำเปนตองกลายเปน

I

คำนำ 15

โอกาสของวันพรุง นี้ ๖. ฟน ฟูถนิ่ ทีอ่ ยูอ าศัยตามธรรมชาติ ระบบนิเวศ และสังคม ใหสภู าวะทีด่ ี ทีส่ ดุ ความลับทีไ่ มถกู เปดเผยของแนวคิดดานสิง่ แวดลอมคือไมมสี งิ่ ใดทีย่ งั่ ยืน ไปตลอด ถิน่ ทีอ่ ยูอ าศัยตามธรรมชาติอาจจะคงอยูไ ปนับลานป แตมนั เปนไป ไมไดในทางปฏิบตั ทิ จี่ ะคำนวณความยัง่ ยืนของทรัพยากรประมง พืน้ ทีด่ นิ หรือ พืน้ ทีป่ า ทีแ่ ทจริงเปนการเฉพาะ เราไดผา นจุดทีท่ รัพยากรบนโลกใบนีส้ ามารถ ค้ำจุนประชากรโลกในอีก ๕๐ ปมาแลว การเปลีย่ นแปลงทีจ่ ะเกิดผลจึงตอง ยอนนาฬกาทรัพยากรและอุทิศตนเพื่อฟนฟูชีวิตและระบบสังคมที่ถูกทำลาย จนเสือ่ มโทรม การฟน ฟูจงึ เปนสิง่ ทีต่ อ งใหความสนใจยิง่ กวาพีชคณิตของความ ยัง่ ยืน ๗. อยูกับรายไดในปจจุบัน กองทุนสะสมของทรัพยากรทั่วโลกกำลัง คอยๆ หมดไป สังคมมนุษยจำเปนตองแสดงออกเชนเดียวกับสังคมธรรมชาติ อืน่ ๆ อยูก บั ธรรมชาติทลี่ ดลง และการไหลของพลังงานจากดวงอาทิตยสพู ชื นีห่ มายถึงการออกแบบอุตสาหกรรม ทีอ่ ยูอ าศัย และกระบวนการเดินทางขนสง ใหมทงั้ หมด เพือ่ ใหสงิ่ ใดก็ตามทีเ่ ราตองใชสามารถผุดขึน้ มาจากโลก (และดวง อาทิตย) และหมุนยอนกลับไปสูท เี่ ดิมอยางนุม นวล ๘. สนุก มีสว นรวม และพยายามอยางยิง่ ยวดเพือ่ ผลลัพธทงี่ ดงาม การ ฟน ฟูเกิดขึน้ ดวยการสัง่ สมกิจกรรมประจำวันของผูท มี่ สี ว นเกีย่ วของนับลานคน รวมกัน บางคนคิดวามนุษยคอื ผูล า โดยธรรมชาติ ผมลงคะแนนใหกบั คนทีร่ สู กึ วามนุษยคอื รูปทรงของวัฒนธรรม และการเปลีย่ นแปลงวัฒนธรรมสามารถเกิด ขึน้ ไดในชวงขณะทีห่ าไดยาก ดวยพลังและความเร็วทีโ่ ดดเดน การออกแบบ ทีด่ สี ามารถปลดปลอยมนุษยชาติจากการกระทำอยางวิตกจริตของการทำลาย และตัง้ เปาหมายทีย่ นื ยง แรงกระตุน เพือ่ สรางสรรคความงามและความยุตธิ รรม ยังเปนพลังงานทีไ่ มถกู นำมาใช และสิง่ นีม้ อี ยูใ นทุกระดับของสังคม บทที่ ๔ และ ๕ และบทที่ ๘-๑๐ เสนอเสนทางทีช่ ดั เจนเพือ่ บรรลุวตั ถุประสงคเหลานี้ ตอนอานลองจินตนาการวาคุณเปนนักออกแบบ ทีก่ ำลังสราง 16

I

การคากับนิเวศ

โลกใหมทกี่ ารคาและการฟน ฟูสงิ่ แวดลอมเปนคำพองทีม่ คี วามหมายเดียวกัน ระบบนัน้ จะมีหนาตาอยางไร เราจะรูส กึ อยางไรถาไดทำงานในระบบนัน้ อะไร คือสิ่งที่ขัดขวางเราไมใหทำสิ่งที่ถูกตองเหลานั้น แลวเราจะเปลี่ยนหรือลบ อุปสรรคเหลานัน้ ไดอยางไร ขณะทีค่ ณุ หาคำตอบใหแกคำถามเหลานัน้ จงเก็บประเด็นสำคัญนีไ้ วในใจ ดวย - ชะตากรรมของมนุษยเชือ่ มโยงกับการกระทำของสิง่ มีชวี ติ อืน่ อยางไม อาจหลีกเลีย่ งได การเคารพหลักการนีเ้ ปนความทาทายพืน้ ฐานในการเปลีย่ น แปลงธรรมชาติของธุรกิจ

I

คำนำ 17

คำนำฉบับปรับปรุงใหม*

ตอนที่ การคากับนิเวศ ไดรบั การตีพมิ พในป ๑๙๙๓ หนังสือเลมนี้

โดงดังอยางไมมีใครเหมือน คือถูกคว่ำบาตรจากสำนักพิมพยักษใหญใน สหรัฐอเมริกาทุกแหง ซึง่ ก็คงไมแปลกถาความจริงไมไดปรากฏวาหนังสือของผม กอนหนานี้สองเลม คือ The Next Economy และ Growing a Business ไดรบั การเขียนถึงในสือ่ สิง่ พิมพมากกวา ๒๐๐ ฉบับ และมีเพียง ไมเคิล เพลเลกเชีย แหง ดัลลัส มอรนงิ นิวส เพียงคนเดียวทีเ่ ขียนแนะนำหนังสือของผม ดวยมุมมองทางธุรกิจ แมจะมีคนเขียนแนะนำใน ฟอรบส, ดูนส และ บิสสิเนส วีคส แตคนเขียนก็บอกกับผมวางานเขียนของพวกเขาถูกบรรณาธิการ ฌาปนกิจไปเรียบรอย การปฏิเสธเรื่องเชนนี้ไมไดเปนเรื่องสวนตัว แตเปน สัญญาณการปฏิเสธเรือ่ งราวเกีย่ วกับสิง่ แวดลอมทีด่ ำรงอยูใ นโลกธุรกิจ หนังสือ * ในการปรับปรุง The Ecology of Commerce ผมตองเลือกอยางยากลำบากวาจะปรับปรุง ขอมูลใหมใหทนั สมัย หรือใชขอ มูลและตัวเลขเดิม ในกรณีทขี่ อ มูลเดิมยังคงมีความเกีย่ วของ อยู มันจะถูกคงไวแบบเดิม แตในสวนทีข่ อ มูลเดิมลาสมัยอยางชัดเจน เชน ทีเ่ กีย่ วกับการ ปลอยกาซทีท่ ำใหภมู อิ ากาศเปลีย่ นแปลง ขอมูลจะถูกปรับปรุงใหมใหทนั สมัยมากทีส่ ดุ เพือ่ พยายามรักษาอารมณของหนังสือในป ๑๙๙๓ ไวและใหฉบับปรับปรุงใหมนสี้ ามารถปรับใชได ในปจจุบนั 18

I

การคากับนิเวศ

การคากับนิเวศ บอกวา “ธุรกิจกำลังทำลายโลก อยางทีไ่ มมใี ครทำไดยงิ่ กวา” การถูกปฏิเสธจึงเปนเรื่องที่เขาใจได แตถึงอยางนั้นหนังสือเลมนี้ก็กลายเปน หนังสือขายดีระดับประเทศ และจะขายไดอยางไมมวี นั หยุด อยางทีเ่ ปนอยูใ นขณะนี้ ประเทศนีก้ ำลังเขาสูก ารลมสลายของธนาคาร ที่ แทรกซึมไปทั่วทุกพื้นที่ดวยการหลอกลวง ฉอโกง ละเมิดกฎกติกา และการ ร่ำรวยขึ้นของชนชั้นสูงกลุมเล็กๆ บนตนทุนของผูเสียภาษี อยางที่เปนอยูใน ขณะนี้ ประเทศนีป้ ฏิเสธทีจ่ ะยอมรับความจริงของการขยายตัวและระดับความ รุนแรงของปญหาสิง่ แวดลอมทีเ่ ราเผชิญอยู อยางไรก็ตามหนังสือเลมนีก้ ห็ า หนทางเดินออกมาสูโลกจนเจอ และกลายมาเปนหนังสือเรียนในสาขาวิชาที่ หลากหลายทั้งดานธุรกิจ จริยธรรม เศรษฐศาสตร และชีววิทยา มาจนถึง ปจจุบนั เปนหนังสือทีไ่ ดรบั การแปลถึง ๑๔ ภาษา ซีอโี อจากประเทศฝรัง่ เศส จนถึงญี่ปุนอานมัน และสงตอใหกับฝายบริหารอาวุโสของพวกเขาอานตอ สำหรับผมแลว คนอานทีโ่ ดดเดนทีส่ ดุ ของหนังสือเลมนีค้ อื เรย แอนเดอรสนั ซีอโี อผูก อ ตัง้ อินเตอรเฟส บริษทั พันลานทีเ่ ปนผูน ำระดับโลกดานพรมปูพนื้ แบบ โมดูลาร เรยพาหนังสือเลมนีเ้ ขาไปสูห วั ใจของงานทุกระดับและใชมนั เปนหลัก ในการรางสาสนดานสิ่งแวดลอมใหกับพนักงานของเขาในป ๑๙๙๔ เขาให คำมัน่ กับตัวเองวาจะพาอินเตอรเฟสขึน้ สูบ รรษัทระดับโลกอยางใหความเคารพ ตอความยัง่ ยืน ดวยจุดมุง หมายสูงสุดทีจ่ ะใหมขี องเสียเปนศูนย จำนวนคารบอน เปนศูนย และการปลอยกาซเรือนกระจกเปนศูนยในป ๒๐๒๐ เขามาไดเกิน ครึง่ ทางแลว และในกระบวนการนี้ เขาไดกลายเปนปากเสียงในโลกของความ ยัง่ ยืนทีเ่ สียงดังมากทีส่ ดุ คนหนึง่ พรอมๆ กับดำรงตำแหนงประธานรวมในสภา การพัฒนาอยางยัง่ ยืนของประธานาธิบดี ในยุคประธานาธิบดีคลินตัน หากเขา เปนบุคคลเพียงคนเดียวทีไ่ ดอา นหนังสือเลมนี้ นัน่ ก็คมุ กับความพยายามของ เขาแลว ไมใชแคเรยเพียงคนเดียว ริค เฟดดริซซี ซึง่ ตอนทีเ่ ขาอานหนังสือนีค้ รัง้ แรกเมือ่ ป ๑๙๙๓ เขายังเปนผูอ ำนวยการฝายการตลาดสิง่ แวดลอมของบริษทั

I

คำนำฉบับปรับปรุงใหม 19

แคเรีย ริคบอกวา เขาไมรูเลยวาตำแหนงงานของเขามีความหมายอยางไร จนกระทัง่ ไดอา น การคากับนิเวศ ตอนนีเ้ ขาออกจากบริษทั แคเรียแลว และ กำลังเปนผูนำขององคกรพัฒนาเอกชนดานสิ่งแวดลอมใหญที่สุดในโลก คือ สภาอาคารสีเขียวแหงสหรัฐอเมริกา (U. S. Green Building Council) องคกร ไมแสวงผลกำไรทีต่ า งจากองคกรอืน่ ๆ ทีเ่ คยทำงานดานนีม้ ากอน เพราะองคกรนี้ ประกอบดวยผูค นเกือบทุกกลุม ทีเ่ กีย่ วของกับธุรกิจในชีวติ ประจำวัน ทัง้ สถาปนิก นักวางแผน นักตกแตงภายใน ผูรับเหมา นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย และ ขาราชการ ทุกวันนี้บรรษัทหลักๆ ทุกแหงในโลก ตองกลาวถึงประเด็นสิ่งแวดลอม ถาไมในสินคาหรือบริการของบริษัท ก็ตองในรายงานและงานสื่อสารของตน “สีเขียว” กลายมาเปนคำที่ถูกใชอยางกวางขวางและถูกบิดเบือนอยูบอยครั้ง มันถูกใชครอบคลุมทุกอยาง ตัง้ แตการเปลีย่ นแปลงบรรจุภณ ั ฑทที่ ำจากวัสดุ รีไซเคิล ไปจนถึงรถยนตทปี่ ระหยัดน้ำมันไดมากขึน้ พูดสัน้ ๆ คือ ทุกทาทีหรือ ทุกการเคลือ่ นไหวทีเ่ กีย่ วของกับการลดการใชพลังงานหรือวัสดุ สามารถตีตรา ไดวาเปนสีเขียว แมจะมีการใชคำนี้อยางไมถูกตอง ความรูความเขาใจดาน สิ่งแวดลอมของบรรษัทขนาดใหญก็เติบโตขึ้น จากวอลมารทสูฮิวเลตตแพคการด ทั้งผูบริหารและพนักงานที่ไมไดรูสึกอะไรเลยกับสิ่งแวดลอมเมื่อ ๑๗ ปทแี่ ลว ตอนนีร้ เู รือ่ งสิง่ แวดลอมดีกวาทีน่ กั เคลือ่ นไหวในทศวรรษ ๑๙๙๐ รูก นั ถาจะเรียกสิง่ นีว้ า เปนทะเลทีเ่ ปลีย่ นแปลงก็พดู ไดไมเต็มปาก เพราะความ ไมอยากเปลีย่ นแปลงของระบบธุรกิจยังคงปกคลุมไปทัว่ ตลาด เบือ้ งหลังฉาก กับในหองปฏิบัติการจริงเปนโลกคนละใบ ผมไมคิดวายังมีบรรษัทที่ทุกวันนี้ ยังคิดวาธุรกิจในอนาคตยังเหมือนเดิม ตอใหเขาแสดงออกอยางนัน้ ก็ตาม ในฉบับปรับปรุงใหมนี้ ผมพยายามทำใหหนังสือทันสมัยขึน้ โดยไมสญู เสีย เนื้อหาเดิม อยางไรก็ดี ในขณะที่อานและปรับปรุงตนฉบับ ก็เปนเรื่องชวย ไมไดที่ผมจะสังเกตเห็นวาความคิดบางอยางที่เคยเปนของใหมในป ๑๙๙๓ กลายเปนเรื่องสามัญธรรมดาไปแลวในปจจุบัน อยางนอยก็ในสถาบันที่สอน 20

I

การคากับนิเวศ

ดานธุรกิจอยางหัวกาวหนา ในเวลาเดียวกัน การตอตานอยางดือ้ รัน้ ในประเด็น ทีเ่ กีย่ วกับความคิดพืน้ ฐานมากๆ ทางวิทยาศาสตร รวมถึงฟสกิ ส นิเวศวิทยา และชีววิทยา ก็ยงั คงมีอยูใ นธุรกิจ การอานฉบับพิมพใหมนซี้ ำ้ อีกครัง้ ทำใหผม อยากสนับสนุนการเปลีย่ นแปลงทีไ่ ดเกิดขึน้ แลว และในเวลาเดียวกัน ผมก็เตน อยูในวงธุรกิจ บิดผาขนหนูอยางขัดอกขัดใจกับวิธีที่สมาคมการคาและนัก การเมืองตอตาน หรืออยางดีทสี่ ดุ ก็ออกมาเคลือ่ นไหวพรอมสุนทรพจนทเี่ ย็น ยะเยือกเกีย่ วกับการปฏิรปู และนวัตกรรม ตอน การคากับนิเวศ วางแผง หนังสือสำคัญสองเลมก็เพิง่ ไดรบั การตีพมิ พ คือ The End of Nature โดย บิล แมคกิบเบน และ Earth in the Balance โดย อัล กอร ทัง้ สองเลมติดอันดับขายดี ทัง้ สองเลมเกีย่ วของกับการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ ทัง้ สองเลมมองไปในอนาคต และไมชา หนังสือทัง้ สอง เลมก็เลือนหายไปในวงจรนโยบายแนนอน หนังสือทั้งสองเลมพูดถูกในเชิง ของสัญลักษณ และสังคมธุรกิจสวนใหญกจ็ ะเพิกเฉย ปฏิเสธ หรือหัวเราะเยาะ งานเหลานี้ การลงรายละเอียดดวยเหตุผลทีซ่ บั ซอนและการสรุปโดยปราศจาก เหตุผลทางวิทยาศาสตรยงั คงถูกใสความใน วอลล สตรีท เจอรนลั และวารสาร วาดวยการคาฉบับอื่นๆ อยางตอเนื่องจนถึงปจจุบัน ประเด็นที่แมคกิบเบน และกอรชใี้ หเห็นเปนจริงแลวในวันนี้ กลไกการทำงานของโมเลกุล ๓ อะตอม อยางการดักจับคารบอนไดออกไซด หรือน้ำ หรือการแผรังสีความรอนซ้ำ ไมใชเรือ่ งของอารมณ เรือ่ งของการตีความ เรือ่ งของศาสนาหรือการเมือง แต เปนประเด็นทางวิทยาศาสตร ธุรกิจทีใ่ ชวทิ ยาศาสตรในการพัฒนาผลิตภัณฑ ของตนอยางไมหยุดหยอนสามารถไมสนใจกฎแหงฟสกิ สไดอยางไรเปนเรือ่ งที่ อธิบายไมได นอกเสียจากจะมีใครสักคนยอมรับวาองคกรทางธุรกิจจะสูดหายใจ เอาควันเสียของตนเองเขาไปตราบเทาทีพ่ วกเขาคิดวาจะสามารถทำกำไรจาก มันได การดือ้ แพงเชนนีจ้ ะไมเปลีย่ นแปลงไดมากอยางทีใ่ ครคนใดจะคิดหวัง แตมันก็เปนเรื่องธรรมชาติของมนุษยมากกวาเรื่องของธุรกิจการคา การไม สามารถสรางผลประโยชนระยะสัน้ ทีเ่ ปนตัวเงินยอมสำคัญนอยกวาการอยูด กี นิ

I

คำนำฉบับปรับปรุงใหม 21

ดีในระยะยาวของมนุษย หากผมจะเขียนหนังสือใหมสกั เลมหนึง่ ในวันนี้ ผมจะเนนวาความยัง่ ยืน เปนหนทางแนนอนทีส่ ดุ หนทางหนึง่ ในการสรางสรรคสงิ่ ใหมๆ สำหรับบริษทั ที่ แสวงหาความสามารถทางการแขงขัน ในทางกลับกัน การถวงเวลา หรือการ กลัวความรับผิดชอบและความไมรเู กีย่ วกับสิง่ แวดลอม ทำใหนกึ ถึงการไมตอ ง รับผิดชอบทีเ่ ปนไปในวงกวาง การเปลีย่ นแปลงบนแผนทีท่ างนิเวศวิทยาของ โลกปรากฏใหเห็นอยางเดนชัดในขณะนี้ ไมวามหาสมุทร หนาดิน ความ แปรปรวนของสภาพภูมอิ ากาศ การขาดแคลนทรัพยากร สุขภาวะสิง่ แวดลอม หรือความมัน่ คงทางอาหาร ทีแ่ ตกตางไปตอนนีก้ ค็ อื สิง่ ทีถ่ กู มองวาไมสามารถ นำมาเทียบกันไดกำลังบรรจบเขาหากัน คุณไมสามารถพูดถึงความเปนธรรม ทางสังคมโดยไมพดู ถึงความเปนธรรมทางสิง่ แวดลอม คุณไมสามารถจินตนาการถึงโลกทีม่ งั่ คัง่ โดยไมพดู ถึงความมัน่ คงทางสภาพภูมอิ ากาศ คุณไมสามารถ จินตนาการถึงระบบการเกษตรทีท่ ำงานไดดี โดยไมพดู ถึงความหลากหลายทาง นิเวศและอุทกวิทยา และคุณจะไมสามารถจินตนาการถึงการศึกษาที่มีความ หมายสำหรับเด็กได หากคุณไมเขาใจพืน้ ฐานทางดานสิง่ แวดลอม ทีส่ ำคัญทีส่ ดุ คือ ผมเชือ่ วาการหวงใยและใหความสำคัญกับสิง่ แวดลอม ไมไดเปนเพียงประเด็นทางสังคม ธุรกิจ หรือจริยธรรมอีกตอไป แตเปน ประเด็นทางอารยธรรม ทัง้ ๆ ทีโ่ ลกมีคมู อื การใชงานทีช่ ดั เจนมากๆ เราก็ยงั คง คลำอยางสะเปะสะปะไปรอบๆ เพือ่ หาวิธกี าร นีอ่ าจเปนธรรมชาติของสังคมที่ เชือ่ มถึงกันทัว่ โลก ทีข่ อ มูลขาวสารเดินทางเร็วขึน้ แตประสิทธิภาพการลงมือ ทำตามขอมูลกลับชาลงทัว่ โลก ดวยเหตุนกี้ ารประกอบการของบริษทั ตางๆ จึง มีความสำคัญอยางยิ่ง ทั้งนี้เพราะในธุรกิจ การติดตอคาขาย และในตลาด ผูค นพากันเปลีย่ นแปลงเทคโนโลยี นิสยั และมุมมองกันอยางรวดเร็ว ตอนที่ ผมเขียน การคากับนิเวศ ยังไมมแี นวคิดเกีย่ วกับธุรกิจการกุศล กิจการเพือ่ สังคม หรือวงเงินชา วันนี้ธุรกิจที่เคยแยกตนจากโลกที่ไมมีกำไร ไดรวมตัวเปนรูป แบบทีส่ ดใสหลายรูปแบบ โยนแนวคิดเดิมๆ ทีธ่ รุ กิจเคยเปนและไมไดเปนทิง้ ไป

I

22 การคากับนิเวศ

เมื่อถามวาผมเปนคนมองโลกในแงรายหรือแงดีเมื่อพูดถึงอนาคต คำ ตอบของผมจะเหมือนเดิมเสมอ เมือ่ คุณมองไปในวิทยาศาสตรเพือ่ ดูวา อะไร กำลังเกิดขึน้ บนโลกใบนี้ และไมไดมองในแงรา ย คุณจะไมเขาใจขอมูล แตถา คุณไดพบกับคนทีก่ ำลังทำงานเพือ่ ฟน ฟูโลก ฟน ฟูชวี ติ ของคนจน แลวคุณไม มองโลกในแงดี คุณก็จะไมเกิดแรงกระเพือ่ ม สิง่ ทีผ่ มเห็นทุกทีบ่ นโลกใบนีค้ อื คนทีฉ่ ลาด เปนหวงเปนใย และเต็มใจทีจ่ ะเผชิญกับความสิน้ หวัง อำนาจ และ เหตุการณทคี่ าดการณไมไดมเี หลือคณานับ เพือ่ ทีจ่ ะฟน ฟูความสงางาม ความ ยุตธิ รรม และความงามทีม่ องเห็นไดกลับคืนสูโ ลกใบนี้ กวี แอนเดรียนน ริช เขียนไววา “ถูกทำลายไปมากแลว ผมเขาขางคนรุน แลวรุน เลา ทีส่ รางโลกขึน้ มาใหม อยางดือ้ รัน้ โดยไมมอี ำนาจพิเศษ” ไมมคี ำอธิบายใดดีไปกวาสิง่ ทีผ่ ม เห็นในบริษัทใหญ บริษัทเล็ก สถาบันเงินกูรายยอยที่ไมแสวงหาผลกำไร กองทุนธุรกิจเพื่อสังคมและอื่นๆ มนุษยธรรมมีความเชื่อมโยงกัน มันกำลัง สรางโลกใหม และการลงมือทำก็กำลังเกิดขึ้นในหองเรียน ในฟารม ปา หมูบ า น มหาวิทยาลัย คายผูล ภี้ ยั กลางทะเลทราย ทีเ่ ลีย้ งปลา และสลัม และ ธุรกิจรูปแบบใหมมากมายมหาศาลก็อยูท นี่ นั่ จินตนาการถึงโลกใหม พยายาม ถมชองวางระหวางปจจุบนั ทีเ่ ปนปญหากับอนาคตทีค่ รอบคลุม ใหเกียรติ และ เปนธรรม ทางเลือกเปนสิง่ ทีเ่ กินจะนึกคิด ตัวเลือกชัดยิง่ กวาชัด ไมใชแคการ รักษาโลกทีเ่ รากำลังอยูอ าศัย หากแตตอ งนำเราไปสูอ นาคตทีจ่ ะมีชวี ติ อยูไ ด เรารูอ ะไรบางเกีย่ วกับชีวติ ตามคำพูดของนักชีววิทยา เจไนน เบนยุส ชีวติ สรางสภาพแวดลอมทีส่ อื่ พลังงานสูช วี ติ ผมไมสามารถคิดคำขวัญทีด่ กี วา นีไ้ ดสำหรับเศรษฐกิจในอนาคต ตอนทีเ่ ขียนหนังสือเลมนี้ เรามีบา นเรือนถูก ทิง้ รางไมมคี นอยูอ าศัยนับหมืน่ หลัง และผูค นนับหมืน่ คนถูกทอดทิง้ ไมมบี า น อยู เรามีนกั การธนาคารทีล่ ม เหลวคอยใหคำแนะนำผูร กั ษากฎหมายถึงวิธรี กั ษา สินทรัพยทลี่ ม ละลาย เรายังคงเปนสิง่ มีชวี ติ ชนิดเดียวบนโลกทีไ่ มมกี ารจางงาน เต็มเวลา เรามีเศรษฐกิจที่บอกเราวาการทำลายโลกในเวลานี้ถูกกวาการเริ่ม ใหม การฟนฟู และการรักษาใหยั่งยืน คุณสามารถพิมพเงินใหมเพื่อค้ำ

I

คำนำฉบับปรับปรุงใหม 23

ประกันธนาคาร แตคณ ุ ไมสามารถพิมพชวี ติ ใหม เพือ่ ค้ำประกันโลก ตอนนี้ เรากำลังขโมยอนาคต เอามาขายในปจจุบนั และเรียกมันวาผลิตภัณฑมวลรวม ประชาชาติ เราสามารถมีเศรษฐกิจทีอ่ ยูบ นฐานของการเยียวยาอนาคตไดอยางงายๆ แทนที่จะขโมยมัน เราสามารถเลือกไดวาจะสรางสรรคสินทรัพยเพื่ออนาคต หรือจะยึดเอาสินทรัพยของอนาคตมา อยางหนึ่งเรียกวาการฟนฟู อีกอยาง หนึง่ เรียกวาการใชประโยชนอยางเอาเปรียบ และเมือ่ เราเอาเปรียบโลก เราเอา เปรียบผูค นและทำใหเกิดความทุกขอยางทีไ่ มอาจเอยเปนถอยคำ การทำเพือ่ โลกไมใชหนทางสูค วามร่ำรวย แตเปนทางทีท่ ำใหเรามัง่ คัง่ โลกรองขอนักฝน ใหตงั้ ราน สรางสรรคสนิ คาใหม หรือเทคโนโลยีทางสังคม และสรางสรรคสงิ่ ที่ ไมเคยมีมากอนทีจ่ ะนำพวกเรามารวมกัน และกระทำอยางมีความรับผิดชอบ ในฐานะผูโ ดยสารของสถานทีง่ ดงามทีเ่ ราเรียกวาบาน นีค่ อื สิง่ ทีเ่ ปนจริงในวันนี้ ยิง่ กวาทีเ่ คยเปนมา พอล ฮอวเกน

I

24 การคากับนิเวศ