Νομός Φθιώτιδας: Συμβατικές έναντι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας - εξοικονόμηση ενέργειας by Luke Kouk

2012- 2013

Τμήμα: Α5

3 Γενικό Λύκειο Λαμίας

Συμβατικές έναντι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας- εξοικονόμηση ενέργειας στην περιοχή της Φθιώτιδας

ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΟΜΑΔΑ Α: 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΛΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΤΣΟΝΤΟΥ ΙΟΥΛΙΑ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

ΟΜΑΔΑ Β: 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΑΠΑΔΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ- ΚΑΛΟΥΔΑ ΤΣΕΤΣΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΙΡΙΓΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΛΩΡΟΥ ΣΟΦΙΑ

ΟΜΑΔΑ Γ: 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΟΥΡΛΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΕΛΕΝΗ ΤΣΕΚΑ ΜΑΝΟΥΣΑΚΕ ΤΣΙΝΟΓΕΩΡΓΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΟΤΖΑ ΜΑΝΙΕΛΣΑ

ΟΜΑΔΑ Δ: 1. ΤΕΚΕΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 2. ΤΣΕΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 3. ΤΣΙΚΡΙΠΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: 1. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ (ΠΕ 04.01) 2. ΤΑΞΙΑΡΧΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (ΠΕ 19)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας……………….……..σελ.6

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ………………….………σελ.34

Αποτελέσματα ερευνών /ερωτηματολογίου…………….σελ.70

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είναι ευρέως αποδεκτό και πλήρως αποδεδειγμένο από πλήθος ερευνών πως σε λίγα χρόνια από τώρα, η καθημερινή μας ζωή θα αλλάξει ριζικά, αν δεν αλλάξουμε την στάση μας απέναντι στις συμβατικές πηγές ενέργειας, καθώς τα αποθέματα εξαντλούνται. Ακόμη, οι συμβατικές πηγές ενέργειας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το ενεργειακό και κατ’ επέκταση με το περιβαλλοντικό πρόβλημα. Η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται στην άγνοια, καθώς και στην άρνηση πολλών ανθρώπων για την εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας. Μέσα από την επιλογή της εργασίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποσκοπούμε στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι σε αυτές, αφού το σχολείο αποτελεί την τέλεια ευκαιρία για την ενημέρωση όλων απέναντι σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Για τους φυσικούς ενέργεια είναι ο βαθμός της κινητικότητας ή το μέτρο της κίνησης της ύλης. Πιο απλά εννοούμε ότι για κάθε αλλαγή είναι απαραίτητη ενέργεια. Για να αναπνέεις , να μιλάς , να κινείσαι , χρειάζεσαι ενέργεια. Τα αυτοκίνητα , τα τρένα , όλες οι μηχανές χρειάζονται ενέργεια για να λειτουργήσουν. Η ενέργεια δεν εμφανίζεται απ’ το τίποτα ούτε εξαφανίζεται , αλλάζει όμως διαρκώς μορφή και μετακινείται συνεχώς. Το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών μας αναγκών καλύπτεται απ ‘ τα ορυκτά καύσιμα , το πετρέλαιο , τους ορυκτούς άνθρακες και το φυσικό αέριο. Τα αποθέματα όμως του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι περιορισμένα , ενώ τα κοιτάσματα ορυκτών ανθράκων ολοένα και λιγοστεύουν. Ο ρυθμός που αντλούμε και υποβαθμίζουμε αυτές τις πηγές ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερος απ ‘ αυτόν που η φύση τις δημιουργεί. Για να ανανεωθούν χρειάζονται χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια , γι ‘ αυτό και λέμε ότι πρακτικά είναι συμβατικές πηγές ενέργειας. Υπάρχουν όμως και πηγές ενέργειας που όσο και να τις χρησιμοποιούμε δεν εξαντλούνται. Μάλιστα για να τις βρούμε δε χρειάζεται καν να σκάψουμε. Οι πηγές αυτές ανανεώνονται απ ‘ τη φύση με πολύ γρήγορο ρυθμό , γι ‘ αυτό και τις ονομάζουμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο το βασικό πρόβλημά τους είναι ότι αξιοποιούνται δύσκολα και δαπανηρά.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Άνθρακας Πετρέλαιο Φυσικό Αέριο Πυρηνική ενέργεια

ΑΝΘΡΑΚΑΣ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΛΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΤΣΟΝΤΟΥ ΙΟΥΛΙΑ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

ΆΝΘΡΑΚΑΣ Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία πως όλα τα είδη ορυκτών ανθράκων σχηματίστηκαν από τη βραδεία αλλοίωση οργανικών συστατικών φυτικών οργανισμών, αν και υπάρχουν πολλές γνώμες, όσον αφορά την αρχή, τους αναγκαίους όρους και τα στάδια τα οποία πέρασε η αλλοίωση αυτή. Υποθέτουν πως πριν από πολλούς αιώνες δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες, οπότε η βλάστηση διέφυγε κατά ένα μέρος τη σήψη και αποσύνθεση και γι' αυτό συσσωρεύτηκαν μεγάλες ποσότητες βλάστησης. Οι λιθάνθρακες έχουν σχηματιστεί από άλλους τύπους βλάστησης μέσα σε ελώδη εδάφη, από δάση παλιότερων γεωλογικών εποχών. Τότε το κλίμα ήταν θερμό και υγρό, το έδαφος με άφθονη υγρασία και γόνιμα συστατικά και η ατμόσφαιρα με μεγαλύτερη αναλογία σε διοξείδιο του άνθρακα. Αποτέλεσμα όλων αυτών των παραγόντων η δημιουργία τεράστιων δασών με πυκνή βλάστηση .Από τότε έγιναν πολλές γεωλογικές μεταβολές που κάλυψαν τις εκτάσεις αυτές με στρώματα χώματος και πετρωμάτων. Εκεί στα σπλάχνα πλέον της γης, οι φυτικές ύλες έπαθαν, με την πάροδο γεωλογικών αιώνων, αλλοιώσεις εξαιτίας της απουσίας αέρα. Ασθενής εξανθράκωση έδωσε το λιγνίτη. Με επίδραση όμως ισχυρής πίεσης και υψηλότερης θερμοκρασίας, έγινε εντονότερη εξανθράκωση και δημιουργήθηκε ο λιθάνθρακας και ο ανθρακίτης. Όλα επομένως τα είδη ορυκτών ανθράκων προέρχονται απ' την εξανθράκωση των συστατικών του φυτικού κόσμου, από 1 μέχρι και 100 εκατομμύρια χρόνια. Ορυκτά καύσιμα

Πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου Τα ορυκτά καύσιμα είναι καύσιμα προερχόμενα από φυσικές πηγές όπως αναερόβια αποσύνθεση νεκρών θαμμένων οργανισμών. Η ηλικία των νεκρών οργανισμών που με την εναπόθεσή τους σχηματίζουν τα ορυκτά καύσιμα κυμαίνεται από μερικά εκατομμύρια μέχρι

650 εκατομμύρια χρόνια. Στα ορυκτά καύσιμα ανήκουν το κάρβουνο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τα υλικά των ορυκτών καυσίμων μπορεί να είναι ελαφρά αέρια όπως το μεθάνιο ή σκληρά στερεά σώματα όπως ο ανθρακίτης. Αυτά σχηματίζονται από αποθέσεις νεκρών θαλάσσιων οργανισμών, ζώων ή φυτών της ξηράς τα οποία εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις στο εσωτερικό της γης για εκατομμύρια χρόνια. Την διαδικασία αυτή περιγράφει η βιογεννητική θεωρία που πρωτοδιατυπώθηκε από τον Ζεόρζ Ακρικόλα το 1556 και αργότερα από τον Μικαΐλ Λομονόσοφ τον 18ο αιώνα. Εκτιμάται πως η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων το 2007 ήταν κατά 36% πετρέλαιο, 27,4% κάρβουνο και 23% φυσικό αέριο και καλύπτουν το 86% των ενεργειακών αναγκών παγκοσμίως. Από τις υπόλοιπες πηγές ενέργειας το 6,3% προέρχεται από την υδροηλεκτρική το 8,5% από την πυρηνική και το υπόλοιπο 0,9% από τις υπόλοιπες ανανεώσιμες πηγές (γεωθερμική, ηλιακή, αιολική, ενέργεια από την παλίρροια ή τα κύματα και ενέργεια από τα απορρίμματα). Τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γιατί χρειάζονται εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστούν και έτσι εξαντλούνται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τον ρυθμό με τον οποίο σχηματίζονται. Η κατανάλωσή τους ενισχύει το περιβαλλοντικό πρόβλημα. Για να περιοριστεί η κατανάλωσή τους τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται όλο και περισσότερο οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Η καύση των ορυκτών καυσίμων παράγει κάθε χρόνο 21,3 εκατομμύρια τόνους διοξείδιο του άνθρακα. Από αυτή την ποσότητα η μισή απορροφάται από την βιόσφαιρα της γης και η υπόλοιπη παραμένει στον ατμοσφαιρικό αέρα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το κύριο αέριο που ευθύνεται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Χρήσεις

Διυλιστήριο Τα ορυκτά καύσιμα είναι πολύ καλή ενεργειακή ύλη γιατί με την καύση τους παράγουν μεγάλο ποσό ενέργειας. Η χρήση τους ως καύσιμο ξεκινάει από τα πρώιμα χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας. Ο άνθρακας χρησιμοποιούταν σε καμίνους για το λιώσιμο των μετάλλων. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν επίσης και υγροί και κηρώδεις

υδρογονάνθρακες, κυρίως για αδιαβροχοποίηση και αρωματοποιία. Χρήση υδρογονανθράκων για φωτισμό έγινε τον 19ο αιώνα, αντικαθιστώντας ζωικά έλαια.

των

Η κυριότερη χρήση των ορυκτών καυσίμων είναι ως καύσιμα στις μηχανές εσωτερικής καύσης οι οποίες αναπτύχθηκαν από τα τέλη του 19ου αιώνα. Γι’ αυτή την χρήση χρησιμοποιούνται υγροί υδρογονάνθρακες μέσου μοριακού βάρους. Μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα η ενέργεια που χρησιμοποιούταν σε ανθρώπινες δραστηριότητες προερχόταν από τον αέρα στους ανεμόμυλους ή το νερό στους υδρόμυλους και την καύση των ξύλων. Με την εμφάνιση των ατμομηχανών χρησιμοποιήθηκαν ως καύσιμα ο άνθρακας αρχικά και το πετρέλαιο στην συνέχεια και έκαναν δυνατή την βιομηχανική επανάσταση. Στην συνέχεια η χρήση των μηχανών εσωτερικής καύσης και η ανάπτυξη θερμοηλεκτρικών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έκαναν τις ανάγκες για ορυκτά καύσιμα μεγαλύτερες. Οι χρήσεις του πετρελαίου επεκτάθηκαν στην πετροχημική βιομηχανία με τα αναρίθμητα προϊόντα παράγωγα του πετρελαίου. Επίσης βαρύτερο ακατέργαστο πετρέλαιο χρησιμοποιείται για την κατασκευή ασφάλτου.

Αποθέματα και κατανάλωση

Εξόρυξη άνθρακα Τα αποθέματα των ορυκτών καυσίμων όπως έχουν εκτιμηθεί κατά την διάρκεια 2005-07 ήταν:   

Κάρβουνο 905 δισεκατομμύρια τόνοι Πετρέλαιο 1.119-1.317 δισεκατομμύρια βαρέλια Φυσικό αέριο 175-181 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα

Αντίστοιχα η παραγωγή τους κατά την διάρκεια του 2006 ήταν   

Κάρβουνο 16.761.260 τόνοι την μέρα Πετρέλαιο 84 εκατομμύρια βαρέλια την μέρα Φυσικό αέριο 2.960 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα την μέρα

Η εκτίμηση για την χρονική στιγμή εξάντλησης των αποθεμάτων με τα μέχρι τώρα εκτιμώμενα αποθέματα και την τρέχουσα κατανάλωση είναι:   

Κάρβουνο 148 χρόνια Πετρέλαιο 43 χρόνια Φυσικό αέριο 61 χρόνια

Ο χρόνος της εξάντλησης των αποθεμάτων με την πιο αισιόδοξη εκτίμηση για τα αποθέματα ορυκτών καυσίμων είναι:   

Κάρβουνο 417 χρόνια Πετρέλαιο 43 χρόνια Φυσικό αέριο 167 χρόνια

Σημειώνεται ότι οι παραπάνω εκτιμήσεις έχουν γίνει με την παραδοχή ότι το επίπεδο της κατανάλωσης θα παραμείνει σταθερό και πως όλες οι πηγές ορυκτών καυσίμων έχουν ανακαλυφθεί. Στην πραγματικότητα όμως η κατανάλωση αυξάνεται ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα Περιβαλλοντικές επιδράσεις

Θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Η κύρια επιβλαβής επίδραση στο περιβάλλον της χρήσης των ορυκτών καυσίμων είναι η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρά που έχει ως αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη. Με την καύση των ορυκτών καυσίμων, εκτός από το διοξείδιο του άνθρακα, απελευθερώνονται και άλλες επιβλαβείς ουσίες στην ατμόσφαιρα όπως νιτρικά, θειικά ή ανθρακικά οξέα τα οποία είναι υπεύθυνα για τον σχηματισμό όξινης βροχής. Η όξινη βροχή εκτός των άλλων καταστροφικών επιπτώσεων που έχει προκαλεί μεγάλες φθορές στο μάρμαρο και στον ασβεστόλιθο επειδή τα παραπάνω οξέα διαλύουν το ανθρακικό ασβέστιο που περιέχεται σε αυτά τα πετρώματα. Με την καύση των ορυκτών καυσίμων απελευθερώνονται και ραδιενεργές ουσίες όπως ουράνιο και θόριο τα οποίο περιέχονται σε μικρές ποσότητες στα ορυκτά καύσιμα. Το

2000 περίπου 12.000 τόνοι ουρανίου και 5.000 τόνοι θορίου απελευθερώνονται παγκοσμίως από την καύση κάρβουνου. Οι ποσότητες αυτές αναλογικά με την ποσότητα του κάρβουνου που καίγεται είναι πολύ μικρή και δεν έχουν αναφερθεί αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη φυσιολογία. Η καύση του λιθάνθρακα παράγει μεγάλα ποσά τέφρας που επιβαρύνουν τις γειτονικές περιοχές στις μεγάλες μονάδες που χρησιμοποιούν αυτό το καύσιμο. Σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση προκαλούν και οι μέθοδοι εξόρυξης του άνθρακα. Επίσης υπεράκτιες εξορύξεις πετρελαίου μπορούν να προκαλέσουν τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή αν υπάρξει διαρροή του υγρού στην θάλασσα. Αντίστοιχη καταστροφή μπορεί να προκληθεί κατά την μεταφορά του πετρελαίου σε περίπτωση θαλάσσιου ατυχήματος μεγάλου δεξαμενόπλοιου. Τέτοιες καταστροφές έχουν συμβεί αρκετές φορές καταστρέφοντας τις κοντινότερες ακτές στο ατύχημα σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων. Τέλος η χημική βιομηχανία και κυρίως τα διυλιστήρια έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον καθώς επιβαρύνουν και την ατμόσφαιρα με επικίνδυνα αέρια αλλά και τα υπόγεια νερά.

Βιβλιογραφία  Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια  Εγκυκλοπαίδεια Καπούλας τόμος Ά

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΑΠΑΔΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ- ΚΑΛΟΥΔΑ ΤΣΕΤΣΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΙΡΙΓΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΛΩΡΟΥ ΣΟΦΙΑ

Εισαγωγή στο πετρέλαιο

Ο 20ος αιώνας χαρακτηρίστηκε, όχι άδικα, αιώνας της ταχύτητας, γιατί παρατηρήθηκε μια έκρηξη στην ανάπτυξη των μεταφορών και της επικοινωνίας .Η ανάπτυξη της βιομηχανίας των αυτοκινήτων, των αεροπλάνων αλλά και των υπόλοιπων μεταφορικών μέσων δε θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την αξιοποίηση του πετρελαίου. Όμως, όπως ανέφερε ο Mendeleev, «το πετρέλαιο είναι πολύ πολύτιμο για να καίγεται», γιατί αποτελεί την πρώτη ύλη για την παραγωγή πολλών χρήσιμων προϊόντων, όπως τα απορρυπαντικά, τα φάρμακα, τα πλαστικά και πολλά άλλα. Πολλές από τις γεωπολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις του 20ού αιώνα είχαν ως στόχο τον έλεγχο των κοιτασμάτων του πετρελαίου που χαρακτηρίστηκε μαύρος χρυσός.

Η δημιουργία του πετρελαίου, οι χρήσεις του από την αρχαιότητα και τα χαρακτηριστικά του

ο πετρέλαιο σχηματίστηκε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν από τους γαιάνθρακες. Καθώς τα υπολείμματα φυτικών και ζωικών οργανισμών κατακάθονταν στον πυθμένα των θαλασσών, τα πρώτα στρώματα καταπλακώνονταν διαδοχικά από νεότερα στρώματα. Αυτά τα πρώτα στρώματα συμπιέσθηκαν με ταυτόχρονη παραγωγή θερμότητας που, σε συνδυασμό με χημική και βακτηριακή δράση, βοήθησε να μετατραπεί η οργανική ύλη σε υδρογονάνθρακες, στην απουσία αέρα. Το πετρέλαιο που σχηματίστηκε, κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών, εγκλωβίστηκε μέσα σε διάφορα γεωλογικά στρώματα από όπου αντλείται σήμερα.

Το πετρέλαιο όπως αποδείχθηκε από ανασκαφές χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα. Η χρησιμοποίησή του από αρχαίους λαούς αρχίζει πριν από 5000 χρόνια. Οι Σουμέριοι, οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν μεγάλες διαρροές του Ευφράτη ενώ η χρήση τέτοιων διαρροών είναι γνωστή τόσο σε πολλά μέρη της Μεσοποταμίας όσο και σε περιοχές της Ανατολικής Μεσόγειου. Είναι γνωστό ότι γινόταν χρήση του στο καλαφάτισμα των πλοίων, στην κατασκευή δρόμων, στην κατασκευή αδιάβροχης ψάθας και καλαθιών και ως συγκολλητικό στα μωσαϊκά. Επίσης το χρησιμοποιούσαν στην ιατρική σαν καθαρτικό και σαν υγρό εντριβών. Η πίσσα χρησιμοποιήθηκε σε έργα οδοποιίας στη Βαγδάτη του 8ου αιώνα. Και φυσικά, κατά τα Βυζαντινά χρόνια, χρησιμοποιήθηκε το υγρό πυρ ως πολεμικό όπλο. Αν και η σύνθεση του δεν είναι γνωστή, εικάζεται ότι περιείχε κάποιας μορφής πετρελαϊκού προϊόντος.

πρασινωπό υγρό ορυκτό Περιορισμένη διαθεσιμότητα Μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας εύφλεκτο Υψηλές εκπομπές CO2 , NOx Έχει πυκνότητα από 0,73gr/cm3 μέχρι 1,04gr/cm3 και η θερμαντική ικανότητά του φτάνει σε 10.400kcal/gr – 11.000kcal/gr

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Αποτελείται κυρίως από υγρούς υδρογονάνθρακες μέσα στους οποίους είναι διαλυμένοι αέριοι και στερεοί υδρογονάνθρακες. Περιέχει επίσης μικρές ποσότητες ενώσεων θείου, αζώτου. Η ακριβής σύσταση, το χρώμα και η πυκνότητα του πετρελαίου εξαρτάται από την περιοχή προέλευσής του. παχύρρευστο, μαύρο ή βαθύ καφετί ή

Οι κυριότερες πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες, αποθείωση, κλασματική απόσταξη και παράγωγα του πετρελαίου ημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες είναι οι ΗΠΑ, το Μεξικό, η Βενεζουέλα, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία.

Το πετρέλαιο που αντλείται από το υπέδαφος ονομάζεται αργό πετρέλαιο και για να χρησιμοποιηθεί απαιτείται επεξεργασία. Για το σκοπό αυτό μεταφέρεται σε ειδικές βιομηχανικές μονάδες, τα διυλιστήρια πετρελαίου. Η πρώτη επεξεργασία την οποία υφίσταται ονομάζεται αποθείωση και αποσκοπεί στην απομάκρυνση των θειούχων προσμείξεων, οι οποίες κατά την καύση δημιουργούν τα ρυπογόνα οξείδια του θείου (SOx). Στη συνέχεια το πετρέλαιο υποβάλλεται σε κλασματική απόσταξη.

Η κλασματική απόσταξη είναι μέθοδος διαχωρισμού των συστατικών του πετρελαίου σε ομάδες υδρογονανθράκων (κλάσματα) με κριτήριο το σημείο βρασμού τους. Επειδή το σημείο βρασμού των υδρογονανθράκων εξαρτάται από το «μέγεθός» τους, δηλαδή τον αριθμό ατόμων άνθρακα από τα οποία αποτελείται το μόριό τους, η κλασματική απόσταξη διαχωρίζει το πετρέλαιο σε ομάδες υδρογονανθράκων με παραπλήσιο αριθμό ατόμων άνθρακα. Η κλασματική απόσταξη γίνεται στα διυλιστήρια σε ειδική κατακόρυφη στήλη μεγάλου μήκους που ονομάζεται αποστακτική στήλη και παρουσιάζεται στο ακόλουθο σχήμα.

Πολλά από τα αντικείμε να καθημερι νής χρήσης παράγοντ αι από το πετρέλαιο. Τα στυλό και τα περισσότερα μέρη του υπολογιστή είναι κατασκευασμένα από πλαστικό που παράγεται από το πετρέλαιο. Τα απορρυπαντικά, τα συνθετικά χρώματα και τα συνθετικά υφάσματα είναι προϊόντα της πετροχημικής βιομηχανίας.

Μειονεκτήματα της χρήσης του πετρελαίου Τα τελευταία χρόνια η αλόγιστη χρήση τους έχει οδηγήσει σε ενεργειακές κρίσεις, αλλά και στη δημιουργία σειράς προβλημάτων, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Το πετρέλαιο είναι μια πηγή ενέργειας με περιορισμένο αριθμό αποθεμάτων. Παρ’ όλα αυτά η ζήτηση πετρελαίου αυξάνεται:

Σημαντικό μέρος της ρύπανσης της Μεσογείου προέρχεται από τα πετρελαιοειδή. Το πρόβλημα όμως είναι γενικό, όχι μόνο στη Μεσόγειο. Τα αποτελέσματα της ρύπανσης αυτής είναι να μολύνονται τα ψάρια και τα οστρακοειδή, που γίνονται έτσι εκτός των άλλων και οικονομικά και μη εκμεταλλεύσιμα. Οι συνέπειες των πετρελαιοκηλίδων είναι όχι μόνο ορατές αλλά και ιδιαίτερα σημαντικές για την ισορροπία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, ενώ η ρύπανση των ακτών και ο μακρύς χρόνος επανάκαμψης των οικοσυστημάτων έρχονται να συμπληρώσουν την εικόνα της καταστροφής. Τέλος, αξίζει να τονιστεί πως άλλο ένα σημαντικό μειονέκτημα της χρήσης του πετρελαίου είναι η πολύ μεγάλη τιμή του.

Βιβλιογραφία - Πηγές grizosgatos.blogspot.com ellinikiafipnisis.blogspot.com egpaid.blogspot.com thermopilai.org http://www.oneman.gr/keimena/diabasma/article1478219.ece http://www.astro.auth.gr/~vlahos/SF/The%20Petroleum.pdf scienceinschool.org hellenicinterest.blogspot.com http://www.cie.org.cy/sxoliko.html#menu2-1-3 Βιβλίο Χημείας Γ’ Γυμνασίου http://www.servitoros.gr/education/view.php/41/829/

Το Φυσικό Αέριο 1. ΤΟΥΡΛΑΚΗ ΜΑΡΙΑ 2. ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΕΛΕΝΗ 3. ΤΣΕΚΑ ΜΑΝΟΥΣΑΚΕ 4. ΤΣΙΝΟΓΕΩΡΓΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 5. ΧΟΤΖΑ ΜΑΝΙΕΛΣΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ Το φυσικό αέριο είναι ορυκτό καύσιμο όπως το πετρέλαιο και ο άνθρακας. Δημιουργήθηκε όπως και το πετρέλαιο. Δηλαδή πριν από εκατομμύρια χρόνια καταπλακώθηκαν διάφοροι φυτικοί και ζωικοί μικροοργανισμοί από λάσπη, άμμο κλπ και σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και πίεσης μετασχηματίστηκαν σε μίγματα υδρογονανθράκων, δηλαδή πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο πολλές φορές είναι παγιδευμένο μέσα στους βράχους όπως το νερό στο σφουγγάρι. Το φυσικό αέριο είναι πραγματικά ένα μίγμα αερίων. Το κύριο συστατικό είναι το μεθάνιο. Το μεθάνιο είναι άοσμο άχρωμο και άγευστο. Για λόγους ασφαλείας οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου προσθέτουν αυτή τη χαρακτηριστική μυρωδιά (χαλασμένο αυγό) στο αέριο ώστε να ανιχνεύεται σε περίπτωση διαρροής του. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο συνήθως για θέρμανση. Το φυσικό αέριο σχεδόν πάντα θεωρείται μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να παράγουμε φυσικό αέριο σε σύντομο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν όμως μερικές ανανεώσιμες πηγές μεθανίου, όπως οι χωματερές.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Οι αρχαίοι πληθυσμοί της Ελλάδας, της Περσίας, και της Ινδίας ανακάλυψαν το φυσικό αέριο πολλούς αιώνες πριν. Οι άνθρωποι έμαθαν για τη θερμαντική του αξία όταν από τις ρωγμές που ανοίχτηκαν στο έδαφος από διάφορες αιτίες το φυσικό αέριο διέρρευσε από το έδαφος και από κάποια αστραπή αναφλέχτηκε. Μερικές φορές έχτισαν τους ναούς τους γύρω από αυτές τις αιώνιες φλόγες και λάτρεψαν τη φωτιά. Πριν από 2.500 χρόνια περίπου, οι Κινέζοι ανακάλυψαν ότι το φυσικό αέριο θα μπορούσε να τους βοηθήσει στις καθημερινές ασχολίες τους. Οι Κινέζοι διοχέτευσαν με σωλήνες το αέριο από τα ρηχά φρεάτια και το έκαιγαν κάτω από μεγάλα τηγάνια για να εξατμίσουν το θαλάσσιο νερό και να παράγουν αλάτι. Το 1816, το φυσικό αέριο χρησιμοποιήθηκε αρχικά στην Αμερική για να τροφοδοτήσει με καύσιμα τους λαμπτήρες στις οδούς της Βαλτιμόρης. Κατόπιν το 1821,ο William Hart έσκαψε το πρώτο φρεάτιο φυσικού αερίου και εφοδίασε μ’ αυτό τη Νέα Υόρκη. Ήταν ακριβώς 8 μέτρα βαθύ, αρκετά ρηχός σε σχέση με τα σημερινά φρεάτια. Από τότε χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις και είναι το τρίτο σε σειρά προτίμησης, μετά το πετρέλαιο και τον άνθρακα, υλικό για παραγωγή ενέργειας.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το φυσικό αέριο είναι δύσκολο να βρεθεί δεδομένου ότι είναι παγιδευμένο στους πορώδεις βράχους βαθιά στη γη. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν πολλές μεθόδους για να βρουν τις δεξαμενές του φυσικού αερίου. Εξετάζοντας τους επιφανειακούς βράχους βρίσκουν ενδείξεις για την πιθανή ύπαρξή του. Άλλες φορές με ελεγχόμενες μικρές εκρήξεις ή μικρές σεισμικές δονήσεις καταγράφουν την ύπαρξη του φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο μπορεί να βρεθεί στις υπόγειες δεξαμενές πετρελαίου. Τα φρεάτια φυσικού αερίου φθάνουν σε βάθος 1500 μέτρα κατά μέσο όρο. Σήμερα, κάνουμε γεωτρήσεις και μέσω των στρωμάτων της άμμου, του βούρκου, και των πετρωμάτων φθάνουμε στους σχηματισμούς βράχου που περιέχουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Αφότου βγαίνει το φυσικό αέριο από το έδαφος, στέλνεται σε εγκαταστάσεις όπου καθαρίζεται από τις προσμίξεις του και χωρίζεται στα διάφορα μέρη του. Το φυσικό αέριο είναι συνήθως μεθάνιο, αλλά και περιέχει μικρά ποσά άλλων αερίων όπως το προπάνιο και το βουτάνιο. Το ποσοστό συμμετοχής του στην παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας ανερχόταν το 1994 περίπου στο 23,8%, ενώ το 1992 το 63% της παγκόσμιας κατανάλωσής του πραγματοποιούνταν στη Βόρεια Αμερική και στις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ). Στις χώρες της ΚΑΚ υπολογίζεται ότι βρίσκεται το 40% των παγκόσμιων αποθεμάτων (περίπου 56.515 δισεκατομ. κυβικά), ενώ σημαντικά αποθέματα υπάρχουν και στη Μέση Ανατολή (44.752 δισεκατομ. κυβικά), στη Β. Αμερική (7.353 δισεκατομ. κυβικά), στην Αφρική (9.723 δισεκατομ. κυβικά), στην Κεντρική Ασία, Άπω Ανατολή, Αυστραλία κ.α. Το φυσικό αέριο μπορεί επίσης να προέλθει και από άλλες πηγές, όπως το αέριο μεθάνιο που βρίσκεται στον άνθρακα. Το μεθάνιο των ορυχείων άνθρακα θεωρήθηκε κάποτε πολύ επικίνδυνο για την ασφάλεια των ανθρακωρύχων στα υπόγεια ορυχεία άνθρακα, αλλά τώρα είναι μια πολύτιμη πηγή ενέργειας. Μια άλλη πηγή φυσικού αερίου είναι το αέριο που παράγεται στις χωματερές. Το αέριο που παράγεται στις χωματερές χαρακτηρίζεται ως ανανεώσιμη πηγή φυσικού αερίου δεδομένου ότι προέρχεται από το σάπισμα των απορριμμάτων.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το φυσικό αέριο μεταφέρεται συνήθως είτε με αγωγούς είτε με δεξαμενόπλοια. Στην περίπτωση που πρέπει να μεταφερθεί με δεξαμενόπλοια τότε γίνεται -με ειδική επεξεργασία- υγρό, για να μειωθεί ο όγκος του και να μεταφερθεί όσο γίνεται μεγαλύτερη ποσότητα. Σε άλλη περίπτωση, εκατομμύρια χιλιόμετρα σωλήνων το μεταφέρουν από τον τόπο παραγωγής του στις πόλεις. Περίπου πέντε ημέρες κάνει να φθάσει το φυσικό αέριο από το Τέξας στη Νέα Υόρκη. Τελικά, το αέριο φθάνει στην είσοδο των πόλεων κι από 'κει μικρότεροι σωλήνες φέρνουν το αέριο στα σπίτια και τις επιχειρήσεις.

ΠΟΙΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ; Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται τόσο στα σπίτια όσο και στη βιομηχανία. Η βιομηχανία μάλιστα είναι ο μεγαλύτερος χρήστης. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται επίσης ως συστατικό στα λιπάσματα, τις κόλλες, τα χρώματα, τα απορρυπαντικά πλυντηρίων, και σε πολλά άλλα αγαθά. Το φυσικό αέριο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ακριβώς όπως η χημική ενέργεια του άνθρακα χρησιμοποιείται για να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, ανάλογα χρησιμοποιείται και η ενέργεια του αερίου. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ακόμη και ως καύσιμο για τα αυτοκίνητα. Η καύση του φυσικού αερίου εκπέμπει λιγότερους ρύπους στην ατμόσφαιρα απ’ ότι η βενζίνη. Τα οχήματα πρέπει να έχουν ειδικό εξοπλισμό για να χρησιμοποιήσουν το φυσικό αέριο ως καύσιμο.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το κάψιμο οποιωνδήποτε ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, απελευθερώνει ρύπους στην ατμόσφαιρα, καθώς επίσης και διοξείδιο του άνθρακα ενός από τα αέρια που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το φυσικό αέριο και το προπάνιο είναι τα καθαρότερα ορυκτά καύσιμα Έναντι του άνθρακα και του πετρελαίου, τα παραπάνω αέρια εκπέμπουν πολύ λιγότερο θείο, διοξείδιο του άνθρακα, και τέφρα όταν καίγονται. Επειδή είναι μια καθαρή πηγή ενέργειας, οι επιστήμονες ψάχνουν νέες πηγές φυσικού αερίου και νέους τρόπους να το χρησιμοποιήσουν.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται υπό εκτέλεση (1996) η κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη χώρα μας. Ο αγωγός που έχει συνολικό μήκος περίπου 500 χλμ. ξεκινά από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, διατρέχει κατά μήκος τη χώρα και καταλήγει στην Αττική. Η διανομή του αερίου στα αστικά κέντρα θα γίνεται μέσω δικτύων που ήδη άρχισαν να κατασκευάζονται και το συνολικό μήκος τους υπολογίζεται ότι θα ξεπερνά τα 4.000 χλμ. Το δίκτυο παροχής όμως στην Ελλάδα δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Έτσι πολλές περιοχές της χώρας μας ακόμα στερούνται της χρήσης του. Σιγά σιγά όμως αναμένεται να χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο από τις οικογένειες και να αντικαταστήσουν τους καυστήρες θέρμανσης αλλά και τις ηλεκτρικές συσκευές.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Τα πλεονεκτήματα της χρήσης του φυσικού αερίου είναι πολλά. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: Μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο. Εξοικονόμηση ενέργειας. Προστασία του περιβάλλοντος. Είναι ασφαλές, σε αντίθεση με το υγραέριο είναι ελαφρύτερο του αέρα. Έτσι σε περίπτωση διαρροής, διαχέεται στο χώρο και ο κίνδυνος έκρηξης περιορίζεται. Είναι η πιο οικονομική ενέργεια. Οδηγεί σε γρήγορη απόσβεση της επένδυσης. Η μέτρηση γίνεται με ακρίβεια. Ο λογαριασμός πληρώνεται μετά την κατανάλωσή του Δεν απαιτείται αποθηκευτικός χώρος

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Η τιμή του πετρελαίου αυξάνεται πολύ συχνά λόγω της έκρυθμης κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με συνέπεια την αύξηση της τιμής των περισσότερων προϊόντων και τη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής με πολλαπλές

κοινωνικές επιπτώσεις. Η χρήση του φυσικού αερίου θα έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις στη δομή του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας, μια και θα μειωθεί η εξάρτησή μας από το πετρέλαιο. Η διεύρυνση της χρήσης του φυσικού αερίου στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ανεργίας με τη δημιουργία νέων θέσεων και ειδικοτήτων στην αγορά εργασίας. Το φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς ενέργειας, μετά τις ανανεώσιμες μορφές. Τα μεγέθη των εκπεμπόμενων ρύπων είναι σαφώς μικρότερα σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, ενώ η βελτίωση του βαθμού απόδοσης μειώνει τη συνολική κατανάλωση καυσίμου και συνεπώς περιορίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1. ΤΕΚΕΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 2. ΤΣΕΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 3. ΤΣΙΚΡΙΠΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

Πυρηνική Ενέργεια Πυρηνική ενέργεια είναι η ενέργεια που παράγεται από τον πυρήνα των ατόμων. Υπάρχουν δύο τρόποι παραγωγής τέτοιας ενέργειας. Η πυρηνική σχάση και η πυρηνική σύντηξη. Και οι δύο ερευνήθηκαν τον 20ο αιώνα αλλά μόνο η πρώτη έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής για την παραγωγή ενέργειας και άλλους σκοπούς. Η πυρηνική σχάση είναι η διαίρεση ενός ατόμου με ιδιαίτερα βαρύ πυρήνα σε δύο, γενικά, πυρήνες ελαφρύτερων στοιχείων με ταυτόχρονη έκλυση σημαντικής ποσότητας ενέργειας. Η διαίρεση γίνεται με τη σύγκρουση μεταξύ του πυρήνα και ενός σωματιδίου (π.χ. ένα νετρόνιο) οπότε παράγονται δύο περίπου ισοβαρείς πυρήνες, εκλύεται ενέργεια με τη μορφή θερμότητας και ακτινοβολίας καθώς και δύο ή περισσότερα νετρόνια (ακτίνες γ). Τα ελεύθερα αυτά νετρόνια είναι ικανά να προκαλέσουν τη διάσπαση άλλων πυρήνων. Η ακολουθία τέτοιων διασπάσεων (σχάση) ονομάζεται αλυσιδωτή αντίδραση. Ένα κλασικό παράδειγμα φαίνεται στο επόμενο σχήμα (τα παράγωγα στοιχεία μπορεί να είναι διαφορετικά π.χ. 140Xe και 94Sr):

Το συνηθέστερο στοιχείο που διασπάται είναι το ισότοπο Ουράνιο 236 (U 236) που προκύπτει από το U235 αφού προσλάβει το επιπλέον ελεύθερο νετρόνιο που προκαλεί τη σύγκρουση. Η κανονική μορφή του Ουρανίου είναι το U 238 (99.27%) ενώ το χρήσιμο U235 αποτελεί μόλις το 0.72%. Γι'αυτό σε κάποιους αντιδραστήρες χρησιμοποιείται επεξεργασμένο ουράνιο με αυξημένο ποσοστό (2-5%) του ισοτόπου που ονομάζεται εμπλουτισμένο. Ένας συνηθισμένος πυρήνας ουρανίου (U 238) μπορεί και αυτός να διασπαστεί αλλά σε πιο δύσκολες συνθήκες ή να μεταπέσει σε πλουτώνιο (Pu239) το οποίο μπορεί και αυτό με τη σειρά του να διασπαστεί. Στο τέλος του κύκλου ζωής ενός αντιδραστήρα και καθώς έχει αυξηθεί σταδιακά η ποσότητα πλουτωνίου στο καύσιμο, η σχάση του προσφέρει περίπου το 30% της παραγόμενης ενέργειας. Απαιτούνται περίπου 3*1010 σχάσεις για την παραγωγή 1J αξιοποιήσιμης ενέργειας.

Δεδομένου ότι υπάρχουν 2.55*1021 πυρήνες σε κάθε γραμμάριο μετάλλου, η ποσότητα ενέργειας που απελευθερώνεται είναι εντυπωσιακή. Παρόλα αυτά η ποσότητα αποβλήτων είναι μεγάλη γιατί ο χρόνος ζωής των ισοτόπων είναι 0.7 δισεκατομμύρια χρόνια για το U 235 και 6 φορές περισσότερο για το U238. Αυτό μαζί με τον κίνδυνο έκρηξης από ένα ατύχημα και οι συνέπειές του (ραδιενεργό νέφος κ.λπ.) είναι τα μειονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας με σχάση. Η έρευνα πλέον στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας αφορά στη βελτίωση των χαρακτηριστικών των αντιδραστήρων όχι μόνο στα λειτουργικά τους χαρακτηριστικά αλλά και σε τομείς όπως η ασφάλεια και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στα πλαίσια αυτά δοκιμάζονται ακόμα και εφαρμογές που εγκαθίστανται σε πλοία. Υπάρχουν διαφορετικά είδη αντιδραστήρων κυρίως ανάλογα με το υλικό που περιβάλλει τον αντιδραστήρα και με τον τρόπο που αυτός ψύχεται. Έτσι, υπάρχουν οι αντιδραστήρες που έχουν νερό υπό πίεση για την περιβολή του αντιδραστήρα και ελαφρύ ή βαρύ ύδωρ για την ψύξη, άλλοι χρησιμοποιούν μέταλλα (μόλυβδο) ή αέρια (ήλιο) ενώ η ψύξη είναι εφικτή και με τηκόμενα άλατα. Τέλος ένας ακόμα πρωτοποριακός αντιδραστήρας είναι ο αντιδραστήρας Radkowsky με καύσιμο το θόριο που σαν καύσιμο έχει ένα συνδυασμό ουρανίου - θορίου με ειδική μορφή. Η πυρηνική σύντηξη ο τρόπος που παράγουν ενέργεια τα άστρα. Είναι η ένωση πυρήνων ελαφρών στοιχείων σε βαρύτερα που επιτυγχάνεται όταν τα σωματίδια αποκτήσουν μεγάλη ενέργεια (λόγω θέρμανσης). Τα στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν καύσιμα είναι δύο ισότοπα του υδρογόνου. Το δευτέριο H 2 και το τρίτιο H3 (άτομα υδρογόνου με ένα και δύο νετρόνια, αντίστοιχα, στον πυρήνα τους σε σχέση με το συνηθισμένο Η που δεν έχει νετρόνια στον πυρήνα του). Οι αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα μπορούν να περιγραφούν:

H2 + H2 à He3 + n + 3.3MeV H2 + H2 à H3 + H + 4.0MeV Αν το καύσιμο είναι μίγμα δευτερίου και τριτίου τότε έχουμε και: H2 + H3 à He4 +n + 17.6MeV Όπου το n είναι ένα ελεύθερο νετρόνιο και το He 4 είναι ισότοπο ηλίου (σωματίδιο άλφα). Το δευτέριο υπάρχει στη φύση σε μικρά ποσοστά αλλά μπορεί να απομονωθεί και να

παραχθούν ικανοποιητικές ποσότητες. Το τρίτιο υπάρχει σε πολύ μικρότερες ποσότητες γι'αυτό παράγεται βιομηχανικά από λίθιο το οποίο υπάρχει σε ικανοποιητικές ποσότητες στον φλοιό της γης (χρησιμοποιείται και για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας από σχάση). Η αντίδραση είναι: Li6 + n à He4 + H3 ή και από το ισότοπο τριτίου Li7 + n à He4 + H3 + n

πυρηνική ενέργεια Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Όταν ο πυρήνας ενός ατόμου ουρανίου βομβαρδίζεται από ένα νετρόνιο, προκαλείται «σχάση» απελευθερώνοντας ενέργεια και δύο νετρόνια που προκαλούν τη σχάση δύο πρόσθετων πυρήνων ουρανίου Πυρηνική ενέργεια ή ατομική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που απελευθερώνεται όταν μετασχηματίζονται ατομικοί πυρήνες. Είναι δηλαδή η δυναμική ενέργεια που είναι εγκλεισμένη στους πυρήνες των ατόμων λόγω της αλληλεπίδρασης των σωματιδίων που τα συνιστούν. Η πυρηνική ενέργεια απελευθερώνεται κατά τη σχάση ή σύντηξη των πυρήνων και εφόσον οι πυρηνικές αντιδράσεις είναι ελεγχόμενες (όπως συμβαίνει στην καρδιά ενός πυρηνικού αντιδραστήρα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει ενεργειακές ανάγκες. Ιστορική επισκόπηση Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1954 ο Lewis Strauss, ο πρόεδρος της Αμερικάνικης επιτροπής Ατομικής ενέργειας, στάθηκε μπροστά σε ακροατήριο επιστημόνων στη Νέα Υόρκη και με σιγουριά τους διαβεβαίωσε ότι τα παιδιά τους θα απολάμβαναν την ηλεκτρική ενέργεια, υπερβολικά φτηνή, με μηδαμινό κόστος. Η πρώτη εργαστηριακή πυρηνική σχάση επιτεύχθηκε από τους φυσικούς Όττο Χα και Λίζε Μάιτνερ, το 1938 στο Βερολίνο. Οι δυο τους «βομβάρδισαν» ουράνιο με νετρόνια σε μια προσπάθεια να το μετατρέψουν στο

άγνωστο τότε στοιχείο με ατομικό αριθμό 93 (το ουράνιο έχει Α.Α. 92 και η προσθήκη στον πυρήνα του ενός νετρονίου θα έπρεπε, όπως είχε ήδη διαπιστωθεί ότι συνέβαινε με ελαφρύτερα στοιχεία, να το μετασχηματίσει σε ένα νέο στοιχείο με ένα πρωτόνιο παραπάνω). Το παραγόμενο όμως στοιχείο είχε ιδιότητες πολύ διαφορετικές από τις αναμενόμενες (για ένα βαρύ στοιχείο με Α.Α. 93), γεγονός ανεξήγητο για τους δύο επιστήμονες. Εκείνη την περίοδο η Μάιτνερ λόγω της εβραϊκής καταγωγής της υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το Βερολίνο και ο Χαν συνέχισε τα πειράματά του με τον επίσης γερμανό φυσικό Φριτς Στράσμαν. Σύντομα οι τρεις (η Μάιτνερ εξόριστη στη Σκανδιναβία) κατέληξαν σε ένα πολύ τολμηρό συμπέρασμα: Το παραγόμενο στοιχείο με τις αναπάντεχες ιδιότητες ήταν βάριο, που έχει Α.Α. μόλις 56. Αυτό σήμαινε ότι με κάποιο τρόπο η προσθήκη νετρονίου στον πυρήνα του ουρανίου προκαλούσε τη «σχάση» του, όπως ονόμασε τη διαδικασία η Μάιτνερ, σε δύο στοιχεία: Το Βάριο που ήδη ήταν γνωστό και ένα ακόμα στοιχείο (το οποίο αργότερα ονομάστηκε Τεχνήτιο) με Α.Α. 43, απελευθερώνοντας μάλιστα τεράστια ποσά ενέργειας. Εκείνο όμως που έκανε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την ανακάλυψη, ήταν η απελευθέρωση (με τη σχάση) δύο νετρονίων, παρέχοντας τη δυνατότητα για μια αλυσιδωτή αντίδραση. Έτσι, τα δύο νετρόνια που απελευθερώνονται κατά τη σχάση του πυρήνα Ουρανίου προκαλούν τη σχάση δύο πρόσθετων πυρήνων Ουρανίου, απελευθερώνοντας 4 νετρόνια που με τη σειρά τους προκαλούν τη σχάση τεσσάρων πυρήνων κ.ο.κ. Με τον τρόπο αυτό μια ελάχιστη ποσότητα Ουρανίου μπορεί να απελευθερώσει με την αλυσιδωτή σχάση της ένα γιγαντιαίο ποσό ενέργειας, που —όπως έγινε σύντομα κατανοητό— είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί είτε για ειρηνικούς σκοπούς (την κάλυψη ενεργειακών αναγκών) είτε για την κατασκευή πυρηνικών βομβών. Πυρηνική ενέργεια για μη στρατιωτικούς σκοπούς

Πυρηνικός σταθμός ενέργειας στο Κατενόμ της Γαλλίας. Μη ραδιενεργός ατμός εξέρχεται από τους ψυκτικούς πύργους. Αρχή λειτουργίας

Σχήμα 1, PWR.

Σχήμα 2, BWR. Σε έναν τυπικό πυρηνικό αντιδραστήρα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ο πυρήνας του αντιδραστήρα (reactor core) αποτελείται από 80 με 100 τόνους ουρανίου σε παραπάνω από 30.000 ράβδους καυσίμων [1]. Οι ράβδοι καυσίμων αποδίδουν τη θερμότητα που παράγουν στο νερό, σε μια σειρά ατμοπαραγωγών (μπόιλερ) (σύστημα τύπου PWR, σχήμα 1) ή άμεσα (το δοχείο του αντιδραστήρα είναι και δοχείο ατμοπαραγωγής, σύστημα τύπου BWR, σχήμα 2). Ο ατμός συνεχίζει την πορεία του για την κίνηση ατμοστροβίλων (τουρμπίνες) που συνδέονται με μια ηλεκτρική γεννήτρια. Ακολουθεί ψύξη του κορεσμένου ατμού που εξέρχεται από τους ατμοστροβίλους, ο οποίος συμπυκνώνεται και διοχετεύεται και πάλι στο σύστημα. Ο διαχωρισμός του νερού ψύξης σε δακτυλίους συμβάλει στην ελαχιστοποίηση του ρίσκου να φτάσει το μολυσμένο νερό στο περιβάλλον. Οι μεγάλες ποσότητες ατμού που βλέπουμε να εξέρχονται από τους πύργους ψύξης προέρχονται από κύκλωμα νερού ψύξης που είναι ανεξάρτητο από το σύστημα ατμοπαραγωγής. Ιστορικά Στη διάρκεια της δεκαετίας του '40 πολλές χώρες ανάπτυξαν πυρηνικά προγράμματα προσανατολισμένα στην κατασκευή πυρηνικών όπλων. Μόλις το 1951 χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά πυρηνικός αντιδραστήρας για μη στρατιωτικούς σκοπούς και συγκεκριμένα για τη δοκιμαστική παραγωγή μικρής ποσότητας ηλεκτρικού ρεύματος (ΗΠΑ, Αϊντάχο). Στις 27 Ιουνίου 1954 πρώτη φορά πυρηνικός αντιδραστήρας συνδέθηκε με εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΣΣΔ, Ομπνίσκ) παρέχοντάς του σε μόνιμη βάση ηλεκτρικό ρεύμα. Στη διάρκεια της δεκαετίας του '50 ήταν διάχυτη η αισιοδοξία ότι η πυρηνική αποτελούσε τη νέα «μαγική» ενέργεια που θα κάλυπτε τις παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες με πολύ χαμηλό κόστος. Μάλιστα ο πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ Λιούις Στράους έμεινε στην ιστορία για τη λανθασμένη του πρόβλεψη «στο μέλλον η πυρηνική ενέργεια θα είναι τόσο φθηνή, που δεν θα κάνουμε τον κόπο να την κοστολογούμε ». Ο Λιούις είχε επίσης προβλέψει ότι το 2000 στις ΗΠΑ θα λειτουργούσαν 1000 πυρηνικοί σταθμοί. Έπεσε και σε αυτό έξω (λειτουργούν 104), καθώς η κατασκευή νέων πυρηνικών

σταθμών ουσιαστικά ανεστάλη λόγω του ατυχήματος στο Three Mile Island το 1979, αλλά και επειδή η παραγωγή ηλεκτρισμού με φυσικό αέριο ήταν φτηνότερη. Άλλο ζήτημα που καθιστά την πυρηνική ενέργεια λιγότερο δημοφιλή από όσο τη φαντάζονταν επιστήμονες και πολιτικοί πενήντα χρόνια πριν, είναι το κόστος της επεξεργασίας και αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων.

Η διάδοση των πυρηνικών σήμερα Σήμερα 31 χώρες διαθέτουν συνολικά 439 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε λειτουργία παράγοντας το 14% του ηλεκτρισμού του κόσμου. Η Γαλλία, χάρη στους 58 αντιδραστήρες της αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στον τομέα (ποσοστό ενεργειακής κάλυψης 78%). Για να τους «κινήσει» καταναλώνει περίπου 10.000 τόνους ουρανίου καυσίμου το χρόνο. Σήμερα σε όλο τον κόσμο κατασκευάζονται γύρω στους 64 αντιδραστήρες, οι 26 εκ των οποίων στην Κίνα, με δεύτερη τη Ρωσία με 10, και τρίτη την Ινδία με 6. Αρκετές ακόμα χώρες διαθέτουν πυρηνικούς αντιδραστήρες μικρής ισχύος για ερευνητικούς σκοπούς. Ανάμεσά τους η Ελλάδα με τον αντιδραστήρα ισχύος 5ΜW στο Κέντρο Έρευνας «Δημόκριτος». Πυρηνικά ατυχήματα Το πρώτο πυρηνικό ατύχημα με διαρροή ραδιενέργειας συνέβη στον Καναδά, το 1952. Ήταν ωστόσο μικρής κλίμακας και δεν προκάλεσε θύματα ή αξιόλογη ρύπανση. Από τότε έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 25 μικρής ή μεσαίας σημασίας ατυχήματα και ένα σοβαρό, αυτό στο Τσέρνομπιλ στις 26 Απριλίου 1986 (ΕΣΣΔ, τώρα Ουκρανία). Το 1964 ένας αμερικανικός δορυφόρος εφοδιασμένος με πλουτώνιο 238 για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν κατόρθωσε να μπει στην προγραμματισμένη τροχιά και κατά την επάνοδό του στη Γη καταστράφηκε απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα αρκετή ραδιενέργεια ώστε να μετρηθεί με τα μέσα της εποχής. Τον Φεβρουάριο του 2011 μετά από τον σεισμό στα ανοιχτά της Ιαπωνίας, που προκάλεσε το τσουνάμι που έπληξε σφοδρά την περιοχή της Φουκουσίμα, έγινε ατύχημα στους τέσσερις πυρηνικούς αντιδραστήρες του εργοστασίου παραγωγής ενέργειας της Φουκουσίμα. Τεράστιες ποσότητες ραδιενέργειας εκλύθηκαν στην περιοχή αλλά και στη θάλασσα και στον αέρα. Οι επιπτώσεις πήραν παγκόσμιες διαστάσεις και το ατύχημα χαρακτηρίστηκε εξίσου σοβαρό, αν όχι σοβαρότερο, με το Τσέρνομπιλ.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα Γεωθερμία Ενέργεια από Υδρογόνο

ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΛΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΤΣΟΝΤΟΥ ΙΟΥΛΙΑ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

Αιολική ενέργεια

Γενικά αιολική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που παράγεται από την εκμετάλλευση του πνέοντος ανέμου. Η ενέργεια αυτή χαρακτηρίζεται "ήπια μορφή ενέργειας" και περιλαμβάνεται στις "καθαρές" πηγές, όπως συνηθίζονται να λέγονται οι πηγές ενέργειας που δεν εκπέμπουν ή δεν προκαλούν ρύπους. Η αρχαιότερη μορφή εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας ήταν τα ιστία (πανιά) των πρώτωνιστιοφόρων πλοίων και πολυ αργότερα οι ανεμόμυλοι στην ξηρά. Ονομάζεται αιολική γιατί στην ελληνική μυθολογία ο Αίολος ήταν ο θεός του ανέμου. Η αιολική ενέργεια αποτελεί σήμερα μια ελκυστική λύση στο πρόβλημα της ηλεκτροπαραγωγής. Το «καύσιμο» είναι άφθονο, αποκεντρωμένο και δωρεάν. Δεν εκλύονται αέρια θερμοκηπίου και άλλοι ρύποι, και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι μικρές σε σύγκριση με τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα. Επίσης, τα οικονομικά οφέλη μιας περιοχής από την ανάπτυξη της αιολικής βιομηχανίας είναι αξιοσημείωτα.

Αιολικά Πάρκα Η σημερινή τεχνολογία βασίζεται σε ανεμογεννήτριες οριζοντίου άξονα 2 ή 3 πτερυγίων, με αποδιδόμενη ηλεκτρική ισχύ 200 – 400kW. Όταν εντοπιστεί μια ανεμώδης περιοχή – και εφόσον βέβαια έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες μετρήσεις και μελέτες – για την αξιοποίηση του αιολικού της δυναμικού τοποθετούνται μερικές δεκάδες ανεμογεννήτριες, οι οποίες απαρτίζουν ένα «αιολικό πάρκο». Η εγκατάσταση κάθε ανεμογεννήτριας διαρκεί 1-3 μέρες. Αρχικά ανυψώνεται ο πύργος και τοποθετείται τμηματικά πάνω στα θεμέλια. Μετά ανυψώνεται η άτρακτος στην κορυφή του πύργου. Στη βάση του πύργου συναρμολογείται ο ρότορας ή δρομέας (οριζοντίου άξονα, πάνω στον οποίο είναι προσαρτημένα τα πτερύγια), ο οποίος αποτελεί το κινητό μέρος της ανεμογεννήτριας. Η άτρακτος περιλαμβάνει το σύστημα μετατροπής της μηχανικής ενέργειας σε ηλεκτρική. Στη συνέχεια ο ρότορας ανυψώνεται και συνδέεται στην άτρακτο. Τέλος, γίνονται οι απαραίτητες ηλεκτρικές συνδέσεις. Πλεονεκτήματα Απορρέοντας από τον άνεμο, η αιολική ενέργεια είναι μια καθαρή πηγή ενέργειας. Η αιολική ενέργεια δεν μολύνει την ατμόσφαιρα όπως τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού τα οποία στηρίζονται στην καύση ορυκτών καυσίμων, όπως άνθρακα ή φυσικό αέριο. Οι ανεμογεννήτριες δεν εκλύουν χημικές ουσίες στο περιβάλλον οι οποίες προκαλούν όξινη βροχή ή αέρια του θερμοκηπίου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η αιολική ενέργεια είναι οικιακή πηγή ενέργειας, καθώς αφθονεί η διαθέσιμη πηγή, ο άνεμος. Η τεχνολογία που αναπτύσσεται περί την αιολική ενέργεια είναι μια από τις πιο οικονομικές που υπάρχουν σήμερα στον χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κοστίζει ανάμεσα σε 4 και 6 cents ανά κιλοβατώρα· η τιμή εξαρτάται από την ύπαρξη/παροχή ανέμου και από τη χρηματοδότηση ή μη του εκάστοτε προγράμματος παραγωγής αιολικής ενέργειας. Οι ανεμογεννήτριες μπορούν να στηθούν σε αγροκτήματα ή ράντσα, έτσι ωφελώντας την οικονομία των αγροτικών περιοχών, όπου βρίσκονται οι περισσότερες από τις καλύτερες τοποθεσίες από την άποψη του ανέμου. Οι αγρότες μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται στη γη, καθώς οι ανεμογεννήτριες χρησιμοποιούν μόνον ένα μικρό μέρος της γης. Οι ιδιοκτήτες των εγκαταστάσεων για την παραγωγή αιολικής ενέργειας πληρώνουν ενοίκιο στους αγρότες για τη χρήση της γης. Μειονεκτήματα Οι ανεμογεννήτριες μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς ή θανατώσεις πουλιών, κυρίως αποδημητικών γιατί τα ενδημικά «συνηθίζουν» την παρουσία των μηχανών και τις αποφεύγουν. Γι’ αυτό καλύτερα να μην κατασκευάζονται αιολικά πάρκα σε δρόμους μετανάστευσης πουλιών. Σε κάθε περίπτωση, πριν τη δημιουργία ενός αιολικού πάρκου ή και οποιασδήποτε εγκατάστασης ΑΠΕ θα πρέπει να έχει προηγηθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Πάντως η συχνότητα ατυχημάτων πουλιών σε αιολικά πάρκα είναι πολύ μικρότερη αυτής των ατυχημάτων με αυτοκίνητα. Με την εξέλιξη

όμως της τεχνολογίας και την αυστηρότερη επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. πλωτές πλατφόρμες σε ανοικτή θάλασσα) το παραπάνω πρόβλημα, αλλά και ο θόρυβος από τη λειτουργία των μηχανών, έχουν σχεδόν λυθεί. Επιπλέον, για τη δημιουργία αιολικών πάρκων θα πρέπει να ληφθεί υπ'όψην η επιβάρυνση που θα προκληθεί στην τοποθεσία, διότι για να χτιστεί η εγκατάσταση θα πρέπει να κοπούν δέντρα η γενικώς να καταστραφεί μέρος της γης στην οποία θα γίνει το εγχείρημα. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας και την αυστηρότερη επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. πλωτές πλατφόρμες σε ανοικτή θάλασσα) το παραπάνω πρόβλημα, αλλά και ο θόρυβος από τη λειτουργία των μηχανών, έχουν σχεδόν λυθεί. Η αιολική ενέργεια πρέπει να συναγωνιστεί τις συμβατικές πηγές ενέργειας σε επίπεδο κόστους. Ανάλογα με το πόσο ενεργητική, ως προς τον άνεμο, είναι μια τοποθεσία, το αιολικό πάρκο μπορεί ή δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστικό ως προς το κόστος. Παρότι το κόστος της αιολικής ενέργειας έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία 10 χρόνια, η τεχνολογία απαιτεί μια αρχική επένδυση υψηλότερη από εκείνη των γεννητριών που λειτουργούν με καύση ορυκτών. Η ισχυρότερη πρόκληση στη χρησιμοποίηση του ανέμου ως πηγή ενέργειας είναι ότι ο άνεμος είναι περιοδικά διακοπτόμενος και δεν φυσά πάντα όταν ο ηλεκτρισμός απαιτείται. Η αιολική ενέργεια δεν μπορεί να αποθηκευτεί (εκτός αν χρησιμοποιηθούν μπαταρίες). Επιπλέον, δεν μπορούν όλοι οι άνεμοι να τιθασευτούν ώστε να καλυφθούν, τη στιγμή που προκύπτουν, οι ανάγκες σε ηλεκτρισμό. Τα κατάλληλα σημεία για αιολικά πάρκα συχνά βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από πόλεις όπου χρειάζεται ο ηλεκτρισμός. Η ανάπτυξη της εκμετάλλευσης του ανέμου ως φυσικού πόρου μπορεί ίσως να συναγωνιστεί άλλες χρήσεις της γης και αυτές οι εναλλακτικές χρήσεις ίσως χαίρουν μεγαλύτερης εκτιμήσεως απ΄ ότι η παραγωγή ηλεκτρισμού. Αν και τα αιολικά πάρκα έχουν σχετικά μικρή επίπτωση στο περιβάλλον σε σύγκριση με άλλες συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, υπάρχει ένας προβληματισμός για τον θόρυβο που παράγεται από τις λεπίδες του ηλεκτρικού κινητήρα (ρότορα), για την αισθητική (οπτική) επίπτωση και για τα πουλιά που μερικές φορές έχουν σκοτωθεί καθώς πετούσαν προς τους ηλεκτρικούς κινητήρες. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα έχουν επιλυθεί ή έχουν σε σημαντικό βαθμό μειωθεί μέσω της τεχνολογικής ανάπτυξης ή μέσω της επιλογής κατάλληλων περιοχών για τη δημιουργία αιολικών πάρκων.

Η κατάσταση στην Ελλάδα Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μεγάλη ακτογραμμή και τεράστιο πλήθος νησιών. Ως εκ τούτου, οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν κυρίως στις νησιωτικές και παράλιες περιοχές προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στη χώρα. Το εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει το 13,6% του συνόλου των ηλεκτρικών αναγκών της χώρας.

Ενέργειες για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας έχουν γίνει σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ στο γεγονός αυτό έχει συμβάλλει και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ΑΠΕ, η οποία ενθαρρύνει και επιδοτεί επενδύσεις στις Ήπιες μορφές ενέργειας. Αλλά και σε εθνική κλίμακα, ο νέος αναπτυξιακός νόμος 3299/04, σε συνδυασμό με το νόμο για της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 3468/06, παρέχει ισχυρότατα κίνητρα ακόμα και για επενδύσεις μικρής κλίμακας. Η περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας αν και έχει μικρότερο αιολικό δυναμικό σε σύγκριση με άλλες περιοχές, διαθέτει ένα ισχυρό ηλεκτρικό δίκτυο και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ύπαρξη ανεμωδών «νησίδων» (λόφοι, υψώματα κλπ. με εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό) την καθιστούν ενδιαφέρουσα για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. Αιολικά πάρκα υπάρχουν και σε πλήθος νησιών, όπως το Αιολικό Πάρκο «Μανολάτη Ξερολίμπα» του Δ.Δ. Διλινάτων Δήμου Αργοστολίου στην Κεφαλονιά. Στο ίδιο νησί έχουν ήδη δημιουργηθεί δύο ακόμη αιολικά πάρκα: το Αιολικό Πάρκο "Αγία Δυνατή" του Δήμου Πυλαρέων, και το Αιολικό Πάρκο "Ημεροβίγλι" στα διοικητικά όρια των Δήμων Αργοστολίου και Πυλαρέων. Με τη λειτουργία των τριών αιολικών πάρκων ο Νομός Κεφαλληνίας τροφοδοτεί το δίκτυο ηλεκτροδότησης της χώρας με σύνολο 75,6 MW ηλεκτρικής ισχύος. Επιπλέον, σε διαδικασία αδειοδότησης βρίσκονται πέντε ακόμη μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανάγκες του νησιού σε ηλεκτρική ενέργεια και σε περίοδο αιχμής (Αύγουστος) ανέρχονται σε 50MW. Η αντιστοιχία μεταξύ της ισχύος που αποδίδει η Κεφαλονιά στο δίκτυο και της ισχύος που καταναλώνει είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική για την εξάπλωση της αιολικής ενέργειας και σε πολλά ακόμη νησιά της επικράτειας.

Βιβλιογραφία

 Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1. ΤΕΚΕΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 2. ΤΣΕΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 3. ΤΣΙΚΡΙΠΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

Ηλιακή ενέργεια χαρακτηρίζεται το σύνολο των διαφόρων μορφών ενέργειας που προέρχονται από τον Ήλιο. Τέτοιες είναι το φως ή φωτεινή ενέργεια, η θερμότητα ή θερμική ενέργεια καθώς και διάφορες ακτινοβολίες ή ενέργεια ακτινοβολίας. Η ηλιακή ενέργεια στο σύνολό της είναι πρακτικά ανεξάντλητη, αφού προέρχεται από τον ήλιο, και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιορισμοί χώρου και χρόνου για την εκμετάλλευσή της. Όσον αφορά την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες εφαρμογών: ταπαθητικά ηλιακά συστήματα, τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα, και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Τα παθητικά και τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα εκμεταλλεύονται τη θερμότητα που εκπέμπεται μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ τα φωτοβολταϊκά συστήματα στηρίζονται στη μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του φωτοβολταϊκού φαινομένου.

Ηλιακή Ενέργεια Η ύπαρξη ζωής στη γη οφείλεται στον ήλιο. Τα φυτά, για τη φωτοσύνθεση, χρειάζονται ηλιακό φως. Τα φυτοφάγα ζώα τρέφονται με φυτά, τα σαρκοφάγα με φυτοφάγα, άρα όλα εξαρτώνται από τον ήλιο. Ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται την ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιώντας ηλιακά ηλεκτρικά στοιχεία, πλαίσια ηλιακών κυψελίδων και γιγάντια κάτοπτρα. Έτσι θερμαίνεται νερό και παράγεται ηλεκτρική ενέργεια. Η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας έχει πάρα πολλά θετικά στοιχεία, γιατί θα υπάρχει για πάντα και δεν μολύνει καθόλου την ατμόσφαιρα της γης. Οι ηλιακές συσκευές όμως κοστίζουν πολύ ακριβά. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ Η ενεργειακή αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας γίνεται με δυο τρόπους: είτε με απευθείας μετατροπή της ακτινοβολίας σε ηλεκτρική ενέργεια είτε με ενδιάμεση μετατροπή της σε θερμότητα. Στη δεύτερη περίπτωση, η ηλιακή ακτινοβολία συγκεντρώνεται σε κάτοπτρα, τα οποία την εστιάζουν σε έναν βραστήρα, που παράγει ατμούς. Η ηλιακή ενέργεια που προσπίπτει στην επιφάνεια της γης είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που παράγεται στον ήλιο. Φτάνει σχεδόν αµετάβλητη στο ανώτατο στρώµα της ατµόσφαιρας του πλανήτη µας, διαµέσου του διαστήµατος, και στη συνέχεια κατά τη διέλευσή της από την ατµόσφαιρα υπόκειται σε σηµαντικές αλλαγές, που οφείλονται στην σύσταση της ατµόσφαιρας. Η ηλιακή ακτινοβολία που προσπίπτει σε ένα σηµείο στην

επιφάνεια της γης µια δεδοµένη χρονική στιγµή χαρακτηρίζεται από την ένταση και την διεύθυνση πρόσπτωσης. Στην επιφάνεια της γης φτάνει µόνο ένα µέρος της ακτινοβολίας που προέρχεται άµεσα από τον ήλιο (άµεση ηλιακή ακτινοβολία), ενώ το υπόλοιπο είτε απορροφάται από τα συστατικά της ατµόσφαιρας είτε ανακλάτα πάλι προς το διάστηµα ή προς την επιφάνεια της γης. Η ακτινοβολία που προσπίπτει στην επιφάνεια της γης µετά από διαδοχικές ανακλάσεις δεν έχει συγκεκριµένη διεύθυνση και καλείται διάχυτη ακτινοβολία. Η ηλιακή ενέργεια είναι πρωτογενής, ήπια και ανανεώσιµη πηγή ενέργειας η οποία έµµεσα δίνει γένεση σε άλλες τρεις ήπιες και ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, την υδραυλική, την αιολική και την ενέργεια της βιοµάζας. Εδώ θα δούµε µόνο τις µεθόδους άµεσης ενεργειακής αξιοποίησης της ακτινοβολίας του ήλιου που φτάνει στην επιφάνεια της γης. Η ηλιακή ακτινοβολία µπορεί να χρησιµοποιηθεί για: την άµεση παραγωγή θερµότητας, µε ενεργητικά και παθητικά ηλιακά συστήµατα. Αν η παραγόµενη θερµότητα είναι υψηλής θερµοκρασίας, τότε µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την παραγωγή ατµού και στη συνέχεια µηχανικής ενέργειας (µε ατµοστρόβιλους). Η µηχανική ενέργεια µπορεί να µετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια. Σε αυτή τη περίπτωση αναφερόµαστε σε θερµική παραγωγή ηλεκτρισµού από την ηλιακή ενέργεια. την άµεση παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, µε την εκµετάλλευση του φωτοβολταϊκού φαινοµένου. Οι θερµικές εφαρµογές της ηλιακής ενέργειας διακρίνονται σε εφαρµογές χαµηλής, µέσης και υψηλής θερµοκρασίας. Οι εφαρµογές χαµηλής & µέσης θερµοκρασίας περιλαµβάνουν τα ενεργητικά και παθητικά συστήµατα παραγωγής θερµότητας από τον ήλιο. Ονοµάζουµε ενεργητικά τα συστήµατα ή τις ηλιακές εγκαταστάσεις στα οποία η µεταφορά της συλλεγόµενης ηλιακής θερµότητας πραγµατοποιείται µε κυκλοφορία του θερµικού υγρού µε τη βοήθεια αντλίας ή ανεµιστήρα. Αυτά τα συστήµατα εξαρτώνται συνεπώς από πρόσθετη πηγή ενέργειας, κυρίως ηλεκτρισµό, για την λειτουργία τους. Αντίθετα τα παθητικά συστήµατα, λειτουργούν αυτόνοµα και η ενέργεια κυκλοφορεί µε φυσική ροή όπως η ελεύθερη συναγωγή η οποία εξαρτάται µόνο από τις διαφορές θερµοκρασίας και πυκνότητας που δηµιουργούνται σε ορισµένα σηµεία του συστήµατος. Τα ηλιακά συστήµατα θέρµανσης νερού χρησιµοποιούν την ηλιακή ενέργεια άµεσα για την θέρµανση είτε νερού είτε άλλου θερµικού υγρού, όπως π.χ. µίγµατος νερού µε αντιψυκτικό. Αυτό επιτυγχάνεται µε ηλιακούς συλλέκτες οι οποίοι συνήθως εγκαθίστανται στις οροφές κτιρίων. Το ζεστό νερό στη συνέχεια αποθηκεύεται σε δεξαµενή όπως και στα άλλα συστήµατα θέρµανσης νερού. Αυτά τα συστήµατα είναι ανταγωνιστικά για την θέρµανση νερού οικιακής χρήσης και νερού σε πισίνες. Η άµεση µετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική πραγµατοποιείται µε τα φωτοβολταϊκά κύτταρα των οποίων η λειτουργία βασίζεται στο "φωτοβολταϊκό φαινόµενο". Τα φωτοβολταϊκά κύτταρα είναι κρυσταλλοδίοδοι οι οποίες αποτελούνται από ηµιαγωγούς

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Πάµε τώρα στην ηλιακή ενέργεια για να δούµε αν και πόσο µπορεί να είναι αξιοποιήσιµη. Η γη δέχεται από τον ήλιο ένα τεράστιο ποσό ενέργειας 7,5.10 στην 18η κιλοβατόρες το έτος. Αν το συγκρίνουµε µε την παγκόσµια ενεργειακή ζήτηση που είναι 5.10 στην 13η δηλαδή 5 δυνάµεις του 10 παρακάτω βλέπουµε ότι υπάρχει γενικώς πληθώρα ενέργειας που προσπίπτει στη γη και συγκρινόµενη µε τις ενεργειακές ανάγκες είναι βέβαια πολύ µεγάλη. Όµως θα πρέπει εδώ να δούµε κατά πόσο είναι αξιοποιήσιµη όλη αυτή η ενέργεια . Φυσικά δεν είναι αξιοποιήσιµη από τον άνθρωπο όλη αυτή η ενέργεια, προκειµένου να καλύψει τις σηµερινές και πολύ περισσότερο τις µελλοντικές του ανάγκες. Η ηλιακή ενέργεια έχει γενικά µια οµαλή κατανοµή στην επιφάνεια της γής. Φυσικά υπάρχουνε µικρές διαφοροποιήσεις από τον Ισηµερινό προς τους πόλους, λιγότερη ενέργεια προς τους πόλους περισσότερη προς τον Ισηµερινό λόγο της θέσης του ηλίου ως προς την γη. Έχει όµως δύο προβλήµατα τα οποία πρέπει να λαµβάνονται υπόψη για να εκτιµήσουµε καλά κάθε περίπτωση εφαρµογής της. Είναι η µικρή πυκνότητα ανά µονάδα επιφανείας. ∆ηλαδή αν θέλουµε να χρησιµοποιήσουµε την επιφάνεια π.χ. ενός τετραγωνικού µέτρου θα πάρουµε την ηµέρα γύρω στις 5 κιλοβατώρες ηλιακής ενέργειας που προσπίπτει και από εκεί και πέρα βέβαια στην µετατροπή της θα έχουµε ένα µικρότερο ποσό, ας πούµε περίπου 1 µε 2 κιλοβατώρες. Αλλά καταλαβαίνετε αν θέλουµε να χρησιµοποιήσουµε µεγάλες επιφάνειες για να καλύψουµε τις ανάγκες που υπάρχουν τότε θα πρέπει να δούµε πού θα βρούµε αυτές τις επιφάνειες και φυσικά αυτό είναι ένα πρόβληµα για κάθε χώρα για κάθε περιοχή της γης. Υπολογίζεται ότι η συνολική επιφάνεια της γης η οποία θα µπορούσε να καλύψει τις ενεργειακές µας ανάγκες είναι περίπου όση είναι η επιφάνεια της Σαχάρας µαζί µε την επιφάνεια της ερήµου της Σαουδικής Αραβίας δηλαδή γύρω στα 450 εκ. τετραγωνικά χιλιόµετρα. Αλλά από εδώ και πέρα το θέµα δεν είναι µονάχα ποια είναι η επιφάνεια αλλά και πως θα µπορέσει σε κάθε τόπο να εφαρµοστεί για να υπάρχει και αυτό το βασικό πλεονέκτηµα της ηλιακής ενέργειας, ότι κατανέµεται σε όλο τον πλανήτη και όχι σε ένα συγκεκριµένο σηµείο. Ένα δεύτερο πρόβληµα είναι η µεταβολή της έντασής της ηµέρα - νύχτα, την ηµέρα έχουµε ήλιο και το βράδυ δεν έχουµε, την µια µέρα έχει σύννεφα, την άλλη δεν έχει, ακόµα και την ίδια µέρα µπορεί να υπάρξουν µεταβολές στην διάρκεια από διάφορες κλιµατολογικές συνθήκες. Αυτά βέβαια λαµβάνονται υπόψη στις τεχνολογίες και γι αυτό το λόγο προχωρούµε γενικότερα στην ανάπτυξη συστηµάτων τα οποία να µπορούν να ξεπερνούν σε κάποιο βαθµό αυτά τα προβλήµατα. Φυσικά έχουν αναπτυχθεί και έχουν εφαρµοστεί µια ποικιλία συστηµάτων µετατροπής και αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας και θα δούµε στη συνέχεια µερικά από αυτά.

Γενικώς τα συστήµατα µετατροπής, διακρίνονται σε: - συστήµατα άµεσης µετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε θερµότητα, -άµεσης µετατροπής σε ηλεκτρισµό, -συστήµατα που µετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια µέσω θερµοδυναµικών σχηµατισµών σε άλλες εύχρηστες µορφές και ίσως και σε ηλεκτρισµό επίσης -συστήµατα τα οποία µετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε χηµική ενέργεια και από εκεί και πέρα µπορεί να αξιοποιηθεί διαφορετικά. Κάθε όµως σύστηµα µετατροπής και αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας περιλαµβάνει και κάποια υποσυστήµατα: - το σύστηµα συλλογής και µετατροπής - ένα σύστηµα αποθήκευσης γιατί δεν έχουµε τη συνεχόµενη όπως είπαµε παροχή ηλιακής ενέργειας, έτσι πρέπει να αποθηκεύουµε αυτό που συλλέγεται για να χρησιµοποιηθεί λίγο αργότερα - ένα σύστηµα ελέγχου του όλου συστήµατος και της καλής λειτουργίας και αυτό πρέπει να συνυπολογίζεται στο συνολικό σύστηµα και στο κόστος του - ένα σύστηµα µεταφοράς και χρήσης ενέργειας Φυσικά σε όλες αυτές τις διεργασίες καταλαβαίνουµε όλοι ότι η αρχική ποσότητα ηλιακής ενέργειας που προσπίπτει σε κάποια επιφάνεια µειώνεται συνεχώς µέχρι την τελική χρήση και αυτό βέβαια οδηγεί στο να έχουµε συντελεστές απόδοσης γενικότερα οι οποίοι είναι σχετικά χαµηλοί. Συστήµατα µετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε θερµότητα ∆ιακρίνουµε γενικά τρεις υποκατηγορίες σύµφωνα µε την θερµοκρασία της αποδοτικής λειτουργίας τους. Γιατί κάθε σύστηµα δεν έχει αποδοτική λειτουργία µε τους ίδιους συντελεστές, ανεξάρτητα µε την θερµοκρασία που πρέπει να λειτουργήσει. Έτσι λοιπόν διακρίνουµε τα συστήµατα χαµηλών θερµοκρασιών µέχρι τους 100 βαθµούς, όπως είναι οι γνωστοί επίπεδοι συλλέκτες που συνδέονται µε τα θερµοσίφωνα, και συλλέκτες που θερµαίνουνε αέρα, ( παθητικά συστήµατα θέρµανσης). Η δεύτερη υποκατηγορία είναι των µέσων θερµοκρασιών, η οποία δεν έχει ακόµα περάσει ευρέως στην πράξη. Βρίσκεται σε επίπεδο πειραµατικό σε πολύ καλό σηµείο µε κάποια δείγµατα πρακτικής εφαρµογής που θα δούµε στην συνέχεια. Εδώ περνάµε ουσιαστικά στην περίπτωση όπου θα πρέπει το ρευστό να µπορεί να έχει θερµοκρασία άνω των 100 βαθµών. Έχουµε λοιπόν συστήµατα τα οποία στηρίζονται στην τεχνική του κενού, συστήµατα τα οποία στηρίζονται στην συγκέντρωση της ηλιακής ακτινοβολίας µε χρήση κατόπτρων ή φακών διαφόρων τύπων. Η τρίτη υποκατηγορία είναι εκείνη των υψηλών ή των πολύ υψηλών θερµοκρασιών όπου οι θερµοκρασίες που µπορούνε να επιτευχθούνε είναι από 400, 500, 2000,έως 3000

βαθµούς Κελσίου. Υπάρχουν τέτοια συστήµατα τα οποία αυτή τη στιγµή διερευνούνται στην πράξη, όπου η υψηλή θερµοκρασία είτε χρησιµοποιείται για να παραχθεί µέσω του θερµοηλεκτρικού κύκλου ηλεκτρισµός µε πολύ υψηλή απόδοση, είτε χρησιµοποιούνται σαν ηλιακοί φούρνοι για να χρησιµοποιηθεί η υψηλή θερµοκρασία για ειδικές επεξεργασίες υλικών ή παρατηρήσεων ή µετρήσεων ή ελέγχου που δεν µπορούν να γίνουν διαφορετικά και εύκολα µε άλλες τεχνικές. Συστήµατα µετατροπής της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρισµό. Εδώ ανήκουν τα φωτοβολταϊκά συστήµατα τα οποία είναι τα πιο αναπτυγµένα και τα πιο διαδεδοµένα µε δύο εφαρµογές τα φωτοαλγανικά και θερµοϊονικά. Επίσης και τα συστήµατα παραγωγής ηλεκτρισµού µέσω θερµικού κύκλου όπως είπαµε προηγουµένως. Αρα µπορούµε να παράγουµε ηλεκτρισµό, είτε απευθείας µε χρήση των συστηµάτων φωτοβολταϊκού φαινοµένου, είτε µέσω των θερµικών που η θερµότητα σε έργο και από έργο µέσω γεννήτριας σε ηλεκτρισµό. Οι εφαρµογές είναι φυσικά για αυτόνοµα δίκτυα που έχουν ανάγκη ηλεκτρισµού και και είναι συνδεδεµένα µε το δίκτυο ή εφαρµογές οι οποίες µπορεί να είναι ηλεκτροφωτισµός, αφαλάτωση, ψύξη κ.λπ. Σηµερινή κατάσταση εφαρµογών συστηµάτων ηλιακής ενέργειας Ας ξεκινήσουµε µε την πιό διαδεδοµένη εφαρµογή συστηµάτων αξιοποίησης ηλιακής ενέργειας που είναι η θέρµανση του νερού. Παρόλο που είναι µία απλή θα έλεγε κανείς διαδικασία να θερµανθεί το νερό, εντούτοις ακόµα και σήµερα η Ελλάδα προηγείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είµαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη στην παραγωγή, εγκατάσταση και εξαγωγή ηλιακών θερµικών συστηµάτων και τρίτοι στον κόσµο. Αυτό είναι ένα σπουδαίο ζήτηµα και η πολιτεία οφείλει να το προχωρήσει περισσότερο αλλά και εµείς να το δούµε µε ένα θετικό µάτι προς την κατεύθυνση βελτίωσης αυτής της κατάστασης. Σήµερα,20 χρόνια µετά την πρώτη εφαρµογή τους, κατασκευάζονται ηλιακοί θερµοσίφωνες δεύτερης γενιάς και υπάρχει η προοπτική να πάµε αργότερα στην τρίτη γενιά, έρευνα που κάνουµε και εµείς στο το εργαστήριό µας για να καλύψουµε καλύτερα τις ανάγκες σε θέρµανση νερού, θέρµανση χώρου κ.λπ. Η Ελλάδα αποτελεί όπως είπαµε µια χώρα µε σηµαντική αξιοποίηση ηλιακής ενέργειας στη θέρµανση του νερού. Πέρα όµως από τα γνωστά θερµοσιφωνικά συστήµατα υπάρχει και η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών σε κτίρια κυρίως σε ξενοδοχεία όπου όλη η οροφή τους είναι γεµάτη µε ηλιακούς συλλέκτες. Εξελίσσεται πρόγραµµα γενικότερης επιδότησης για την τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών κυρίως σε ξενοδοχεία και βιοµηχανίες. Στην Πάτρα , στην Αχάϊα Κλάους υπάρχει µια εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για θέρµανση νερού. Ενα ενδιαφέρον πρόγραµµα το οποίο ξεκίνησε αρχικά στη χώρα µας και βεβαίως αυτή τη στιγµή βρίσκεται σε κάποια φάση κανονικής χρήσης είναι το πρόγραµµα κατασκευής του ηλιακού χωριού στη Λυκόβρυση της Αττικής. Είναι µια πρώτη προσπάθεια σύνθεσης πολλών συστηµάτων ηλιακής ενέργειας, παραγωγής ζεστού νερού, θέρµανσης χώρων και παθητικών συστηµάτων και βιοκλιµατικής . Τα κτίρια έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί µε βάση τις καλύτερες προδιαγραφές που υπήρχαν πριν όµως από κάποια χρόνια. Σήµερα βεβαίως εξακολουθούν να λειτουργούν τα συστήµατα, αλλά δεν υπάρχει µια ιδιαίτερη

φροντίδα για να συντηρηθούν. Τελευταία γίνεται κάποια προσπάθεια συντήρησης που είναι απαραίτητη. Στις άλλες χώρες πχ της Ευρώπης, έχουν γίνει πολλές εγκαταστάσεις ηλιακών συλλεκτών σε σπίτια και σε κτίρια µε όµορφο και λειτουργικό τρόπο, πράγµα που δεν συµβαίνει δυστυχώς στην χώρα µας. Γιατί όταν µιλάµε για κάλυψη ενεργειακών αναγκών αλλά από την άλλη µεριά καταστρέφεται η αισθητική ενός κτιρίου και ιδιαίτερα των παραδοσιακών κτιρίων τότε αυτό είναι ένα αντιφατικό θέµα που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν στις εγκαταστάσεις. Πρέπει να υπάρχει ένας σωστός συνδυασµός ενεργειακής και αισθητικής. Στα φωτοβολταικά συστήµατα η πρώτη αξιόλογη εφαρµογή ήταν στους δορυφόρους και στα διαστηµόπλοια .Εκεί χρησιµοποιήθηκε σαν µια αυτόνοµη µονάδα παραγωγής ηλεκτρισµού η οποία βεβαίως στη συνέχεια επεκτάθηκε σε σε ηλιακούς φάρους οι οποίοι βρίσκονται σε αποµονωµένες περιοχές όπου ήταν προβληµατική η λειτουργία τους µε καύσιµα. Η κύρια τεχνολογία που εφαρµόζεται είναι αυτή των φωτοβολταϊκών πυριτίου. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες φωτοβολταϊκών πυριτίου, το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο µε απόδοση της τάξεως του 12% περίπου, το µονοκρυσταλλικό πυρίτιο µε 15% και το άµορφο πυρίτιο γύρω στο 4-6%. ∆ηλαδή από το 100% της ηλιακής ενέργειας το 5 ή το 10 ή το 12 µετατρέπεται σε χρήσιµη ενέργεια, δηλαδή σε ηλεκτρική. Υπάρχει και ένα άλλο όµως µέρος της ενέργειας αυτό το οποίο µετατρέπεται σε θερµική ενέργεια. ∆ηλαδή το 80 µε 90% ανάλογα µε τι κατηγορία είναι το φωτοβολταικό γίνεται θερµική ενέργεια. Και αυτός είναι ένας νέος δρόµος τον οποίο τον µελετάµε και εµείς στο εργαστήριό µας, πως να αξιοποιήσουµε και την θερµική ενέργεια που υπάρχει στο φωτοβολταϊκό η οποία βεβαίως πάει χαµένη αυτή τη στιγµή αν παίρνουµε µόνο την ηλεκτρική. Στην Ελλάδα ο πιο σηµαντικός σταθµός φωτοβολταϊκής παραγωγής ενέργειας βρίσκεται στην Κύθνο και είναι άνω των 100 κιλοβάτ. Ήταν ο πρώτος που εφαρµόστηκε αλλά δυστυχώς µέχρι τώρα δεν έχουνε γίνει πολλά επιπλέον βήµατα αφού µέχρι σήµερα η συνολική ισχύς από φοτοβολταϊκά στην Ελλάδα είναι περίπου 250-300 KW. Αντιθέτως στις χώρες της Ευρώπης η εγκατεστηµένη ισχύς είναι σε µεγαβάτ. Συνεχώς εγκαθίστανται µεγάλες µονάδες των 50 ή 100 κιλοβάτ σε κτίρια που στην Ευρώπη ο ήλιος είναι πολύ λιγότερος, από πλευράς ποσότητας σε σχέση µε την Ελλάδα. Οµως θα πρέπει να αρνούµαστε την άκριτη εφαρµογή των φωτοβολταίκών ώστε να αποφεύγονται κακές περιπτώσεις εφαρµογής, όπως π.χ. στα θερµικά ηλιακά Στα κτίρια έχουµε δύο περιπτώσεις, πιο σηµαντική σήµερα που προωθείται είναι η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών σε σύνδεση µε το δίκτυο, ούτως ώστε να µην υπάρχει αναγκαιότητα χρήσης µπαταριών. Φυσικά υπάρχει η δυνατότητα αυτόνοµων συστηµάτων και προωθούνται βέβαια στην αγορά αλλά οι µπαταρίες παρουσιάζουν και τα προβλήµατα της µείωσης απόδοσής τους µε το χρόνο και φυσικά υπάρχει και το πρόβληµα διάθεσής τους όταν καταστραφούν. Η προώθηση γενικά της εφαρµογής των φωτοβολταϊκών στα κτίρια σήµερα είναι ένας σηµαντικός τοµέας που προωθείται τουλάχιστον στην Ευρώπη, στην Αµερική, στην Ιαπωνία και νοµίζω ότι θα ήταν σωστό και στην Ελλάδα µε σωστά βήµατα όπως είπα. Πέρα από τα κτίρια όµως υπάρχουν και άλλες εφαρµογές που στην Ελλάδα θα πρέπει να δώσουµε ιδιαίτερο βάρος. π.χ. οι εφαρµογές σε στέγαστρα σταθµών τρένων, αυτοκινήτων, στις στάσεις των αυτοκινήτων, ο ηλεκτροφωτισµός της πόλης, ή αυτόνοµες εφαρµογές σε µια αγροικία ή

σε ένα τροχόσπιτο. Τα ιστιοπλοϊκά σκάφη επίσης, αντί να κουβαλούν πολλά καύσιµα µαζί τους µπορούν να έχουνε ηλεκτρογεννήτριες φωτοβολταϊκών οι οποίες τους προσφέρουνε ενέργεια για τη χρήση και φυσικά µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε περιπτώσεις άντλησης νερού ή ψύξης. Αυτό είναι ένα σηµαντικό επίσης θέµα και για τις υπανάπτυκτες χώρες που έχουν ανάγκη ενέργειας για να κάνουν άντληση νερού ή να κρατάνε ταπροϊόντα σε χαµηλές θερµοκρασίες, η να κάνουν αφαλάτωση νερού προκειµένου να γίνει πόσιµο όπου και εδώ τα φωτοβολταϊκά µπορούν να παίξουν ένα σηµαντικό ρόλο Ηλιακή ενέργεια και περιβάλλον Τελειώνοντας θα αναφερθούµε και στα προβλήµατα που έχει η ηλιακή ενέργεια σχετικά µε το περιβάλλον γιατί εκτός από τα θετικά υπάρχουν και αρνητικές επιπτώσεις, όπως είδαµε µικρές, που πρέπει όµως να τις παίρνει κανείς σοβαρά υπόψη αν θεωρήσει βέβαια µια εκτεταµένη χρήση της ηλιακής ενέργειας . Το πρώτο, όπως αναφέραµε είναι η αισθητική ένταξη των ηλιακών συστηµάτων στα κτίρια. Είναι πολύ σηµαντικό αυτό, ιδιαίτερα για την Ελλάδα. Ένα δεύτερο σηµαντικό πρόβληµα που υπάρχει γενικότερα είναι η διάθεση µεγάλων επιφανειών. Στις πόλεις βέβαια θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν οι οροφές των κτιρίων. Στην ύπαιθρο το ερώτηµα είναι, κατά πόσο αυτές οι µεγάλες επιφάνειες είναι διαθέσιµες αφού θα πρέπει να 'ναι άγονες περιοχές γιατί δεν µπορεί να αντικατασταθούνε τόσο εύκολα οι καλλιεργήσιµες επιφάνειες για να παράγουµε το ρεύµα. Τρίτο είναι, η απαίτηση ανακύκλωσης των υλικών. Πρέπει σαφώς σε µια εκτεταµένη εφαρµογή συστηµάτων ηλιακής ενέργειας να υπάρχουν και τα κατάλληλα εργοστάσια ανακύκλωσης όλων των υλικών, είτε του γυαλιού, είτε του µετάλλου, είτε τον µονωτικών υλικών κ.λ.π. Και τέταρτον, θα πρέπει να δοθεί µια προσοχή και στα ρευστά τα οποία έχουνε πιθανόν κάποιες τοξικές ουσίες, όπως είναι τα αντιψυκτικά των ηλιακών συλλεκτών ή επίσης και στα φωτοβολταϊκά να µην πετιόνται από εδώ και από εκεί γιατί και τα φωτοβολταϊκά περιέχουν κάποια βαρέα µέταλλα τα οποία είναι τοξικά. Πρέπει τελικά να συνειδητοποιήσουµε ότι ο πλανήτης µας είναι ενιαίος όσον αφορά τα περιβαλλοντικά προβλήµατα. Πρέπει εποµένως να υπάρχει ένα παγκόσµιο πνεύµα που να διέπει τα ζητήµατα ενέργειας και περιβάλλοντος. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1.Αξιοπιστία Είναι μια καθ΄όλα ώριμη και δοκιμασμένη τεχνολογία. 2.Αποκέντρωση Η θερμική ενέργεια παράγεται στα σημεία ζήτησής της. Αποφεύγονται έτσι οι τεράστιες απώλειες μεταφοράς ενέργειας μέσω του ηλεκτρικού δικτύου (που στην Ελλάδα φτάνουν κατά μέσο όρο το 12%). 3.Αυτονομία Αποτρέπονται οι τεράστιες δαπάνες για εισαγωγή ενέργειας και η ανασφάλεια λόγω εξάρτησης από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους. τη στιγμή που ο ήλιος είναι δωρεάν και υπάρχει παντού.

4. Ανάπτυξη Η ενίσχυση της εγχώριας αγοράς θα αυξήσει την ποιότητα των ελληνικών προϊόντων προκειμένου να αντιμετωπίσουν το ανταγωνιστικότερο περιβάλλον των εξαγωγών. 5.Θέσεις εργασίας Ήδη πάνω από 3.500 άτομα απασχολούνται στη βιομηχανία ηλιοθερμικών συστημάτων στην Ελλάδα. Η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς συνεπάγεται νέες θέσεις εργασίας σε μια καθαρή τεχνολογία. 6.Ευκολία Η τοποθέτηση ενός ηλιακού συλλέκτη είναι απλή. Η δε συντήρηση που απαιτεί είναι ελάχιστη. 7.Εξοικονόμηση χρημάτων Για τον απλό καταναλωτή, ο ηλιακός θερμοσίφωνας είναι η πιο απλή και συμφέρουσα λύση για να περικόψει τους λογαριασμούς ρεύματος. Το μέσο ετήσιο κέρδος του μπορεί να ξεπεράσει τα 100 ευρώ. 8.Εξοικονόμηση ενέργειας Για την Ελλάδα, η εξοικονόμηση που ήδη συντελείται είναι πολύ σημαντική. Οι εγκατεστημένοι ηλιακοί θερμοσίφωνες εξοικονομούν ήδη 1,1 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες το χρόνο, όση ενέργεια παράγει δηλαδή ένας συμβατικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, ισχύος 200 μεγαβάτ. Χωρίς τους ηλιακούς θερμοσίφωνες θα υπήρχε ένα σημαντικό έλλειμμα ισχύος, ιδιαίτερα στα απομονωμένα ηλεκτρικά δίκτυα των νησιών που θα αντιμετώπιζαν έτσι συχνές διακοπές ρεύματος, ιδίως κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο. 9.Προστασία περιβάλλοντος Αποτρέπεται η έκλυση μεγάλων ποσοτήτων ρύπων που επιβαρύνουν το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. 10.Κλιματικές αλλαγές Αποτρέπεται η κατανάλωση ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και κατά συνέπεια οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που προκαλούν τις παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές. Ένα τυπικό θερμοσιφωνικό σύστημα για οικιακή χρήση παράγει στην Ελλάδα ετησίως 8401.080 κιλοβατώρες και αποσοβεί την έκλυση 925-1.200 κιλών CO2 το χρόνο, όσο δηλαδή θα απορροφούσε 1,5 στρέμμα δάσους.

Ηλιακή ενέργεια

Φωτοβολταϊκά Η ηλιακή ενέργεια είναι καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ανανεώσιμη. Η ηλιακή ακτινοβολία δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο εγχώριο ενεργειακό πόρο, που παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιμότητα και ασφάλεια στην ενεργειακή τροφοδοσία. Τα φωτοβολταϊκά, τα οποία μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρικό ρεύμα, θεωρούνται τα ιδανικά συστήματα ενεργειακής μετατροπής καθώς [α] χρησιμοποιούν την πλέον διαθέσιμη πηγή ενέργειας στον πλανήτη, [β] δεν έχουν κινούμενα μέρη, και [γ] παράγουν ηλεκτρισμό, που αποτελεί την πιο χρήσιμη μορφή ενέργειας. Όταν τα φωτοβολταϊκά εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπουν ένα 5-17% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική Όλα τα φωτοβολταϊκά μοιράζονται τα παρακάτω πλεονεκτήματα: μηδενική ρύπανση αθόρυβη λειτουργία αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής (που φθάνει τα 30 χρόνια) απεξάρτηση από την τροφοδοσία καυσίμων για τις απομακρυσμένες περιοχές δυνατότητα επέκτασης ανάλογα με τις ανάγκες ελάχιστη συντήρηση Τα φωτοβολταϊκά είναι μία από τις πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες της νέας εποχής που ανατέλλει στο χώρο της ενέργειας. Τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα των φωτοβολταϊκών είναι αδιαμφισβήτητα. Κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από φωτοβολταϊκά, και άρα όχι από συμβατικά καύσιμα, συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης 1,1 κιλών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα (με βάση το σημερινό ενεργειακό μείγμα στην Ελλάδα και τις μέσες απώλειες του δικτύου). Ένα τυπικό φωτοβολταϊκό σύστημα του ενός κιλοβάτ, αποτρέπει κάθε χρόνο την έκλυση 1,4 τόνων διοξειδίου του άνθρακα, όσο δηλαδή θα απορροφούσαν δύο στρέμματα δάσους. Επιπλέον, συνεπάγεται λιγότερες εκπομπές άλλων επικίνδυνων ρύπων (όπως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι ενώσεις του θείου, κ.λπ). Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πυροδοτούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αλλάζουν το κλίμα της Γης, ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον.

1.Ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρισμού με φωτοβολταϊκά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με το δίκτυο της ΔΕΗ (διασυνδεδεμένο σύστημα). Στην περίπτωση αυτή, πουλάει κανείς το ηλιακό ρεύμα στη ΔΕΗ έναντι μιας ορισμένης από το νόμο τιμής και συνεχίζει να αγοράζει ρεύμα από τη ΔΕΗ όπως και σήμερα. Έχει δηλαδή ένα διπλό μετρητή για την καταμέτρηση της εισερχόμενης και εξερχόμενης ενέργειας.

2. Εναλλακτικά, μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση μπορεί να αποτελεί ένα αυτόνομο σύστημα που να καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών αναγκών ενός κτιρίου ή μιας επαγγελματικής χρήσης. Για τη συνεχή εξυπηρέτηση του καταναλωτή, η εγκατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνει και μια μονάδα αποθήκευσης (μπαταρίες) και διαχείρισης της ενέργειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα φωτοβολταϊκά χρησιμοποιούνται για παροχή ηλεκτρικής ενέργειας εφεδρείας (δηλαδή ως συστήματα αδιάλειπτης παροχής - UPS). Στην περίπτωση αυτή, το σύστημα είναι μεν διασυνδεδεμένο με τη ΔΕΗ, αλλά διαθέτει και μπαταρίες (συν όλα τα απαραίτητα ηλεκτρονικά) για να αναλαμβάνει την κάλυψη των αναγκών σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος και για όσο διαρκεί αυτή.

Ηλιοθερμικά συστήματα Με την χρήση των ηλιοθερμικών συστημάτων αξιοποιούμε τη θαλπωρή του ήλιου για θέρμανση και ζεστό νερό. Εδώ και μια εικοσαετία, οι Έλληνες καταναλωτές έχουν εξοικειωθεί με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες για την παραγωγή ζεστού νερού. Εκείνο όμως που αγνοεί η πλειοψηφία των καταναλωτών είναι, όχι μόνο οι τεχνολογικές βελτιώσεις των ηλιοθερμικών συστημάτων για ζέσταμα νερού, αλλά κυρίως οι λοιπές χρήσεις των ηλιοθερμικών τεχνολογιών όπως

η θέρμανση χώρων και η ηλιοθερμική παραγωγή ηλεκτρισμού που μπορούν να αντικαταστήσουν ή και να μειώσουν το κόστος της χρήσης του πετρελαίου και του αερίου.

Ο ήλιος εκπέμπει τεράστια ποσότητα ενέργειας ημερησίως. Η ηλιακή ακτινοβολία αξιοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού με δύο τρόπους. Θερμικές και φωτοβολταϊκές εφαρμογές. Η πρώτη είναι η συλλογή της ηλιακής ενέργειας για να παραχθεί θερμότητα, κυρίως για τη θέρμανση του νερού και τη μετατροπή του σε ατμό για την κίνηση τουρμπίνων. Στη δεύτερη εφαρμογή τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν το φως του ήλιου σε ηλεκτρισμό με τη χρήση φωτοβολταϊκών κυψελών ή συστοιχιών. Αυτή η τεχνολογία που εμφανίστηκε στις αρχές του 1970 στα διαστημικά προγράμματα των ΗΠΑ έχει μειώσει το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού με αυτόν τον τρόπο από $300 σε $4 το Watt. Αν και όλη η γη δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία, η ποσότητά της εξαρτάται κυρίως από τη γεωγραφική θέση, την ημέρα, την εποχή και τη νεφοκάλυψη. Η έρημος δέχεται περίπου το διπλάσιο ποσό ηλιακής ενέργειας από άλλες περιοχές Αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας Σήμερα αξιοποιούμε με πολλούς τρόπους την ευεργετική δράση της ηλιακής ακτινοβολίας: 1) Με τη χρήση των θερμικών ηλιακών συστημάτων που συλλέγουν την ηλιακή ακτινοβολία και τη μετατρέπουν σε θερμότητα σε κάποια θερμομονωμένη δεξαμενή, όπου την αποθηκεύουν και ονομάζονται ενεργητικά ηλιακά συστήματα. 2) Με τα παθητικά ηλιακά συστήματα,. δηλαδή όλα τα κατάλληλα σχεδιασμένα και συνδυασμένα δομικά στοιχεία των οικοδομικών κατασκευών (κτηρίων) που υποβοηθούν την καλύτερη άμεση ή έμμεση εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είτε για τη θέρμανση των κτηρίων το χειμώνα είτε για το δρόσισμα τους το καλοκαίρι. 3) Με την κατευθείαν μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική με τη χρήση των φωτοβολταϊκών συστημάτων. (Κλικ εδώ για περισσότερες πληροφορίες).

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η σύγχρονη τεχνολογία μάς έδωσε τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της ενέργειας της ηλιακής ακτινοβολίας με τη χρήση των ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων (Φ/Β), που η λειτουργία τους στηρίζεται στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο, δηλαδή την άμεση μετατροπή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα. Η μέγιστη απόδοση των φωτοβολταϊκών στοιχείων (Φ/Β), ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους κυμαίνεται από 7% (ηλιακά στοιχεία άμορφου πυριτίου) έως 12-15% (ηλιακά στοιχεία μονοκρυσταλλικού πυριτίου). (Μαλαμής Β, 1999). Το σημαντικό είναι ότι η ενέργεια που παράγεται με αυτό τον τρόπο, είναι δυνατό να αποθηκευτεί σε ηλεκτρικούς

συσσωρευτές (μπαταρίες). Έτσι έχουμε ενέργεια ανεξάντλητη, ανανεώσιμη, φθηνή και κυρίως "καθαρή". Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από τη χρήση των φωτοβολταϊκών είναι :

Πλεονεκτήματα Μηδενική ρύπανση- Αθόρυβη λειτουργία - Αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωήςΑπεξάρτηση από τροφοδοσία καυσίμων της ενέργειας (μπαταρίες) -Δυνατότητα επέκτασης - Μηδενικό κόστος παραγωγής ενέργειας - ελάχιστη συντήρηση Μειονεκτήματα Υψηλό κόστος κατασκευής - προβλήματα στην αποθήκευση ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΕ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που ψηφίστηκε στις 66-2006 (N. 3468/2006), κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από τον ήλιο και τροφοδοτείται στο δίκτυο της ΔΕΗ, θα ενισχύεται με 0,40-0,50 ευρώ. Η σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ισχύει για δέκα (10) έτη και μπορεί να παρατείνεται για δέκα (10), επιπλέον, έτη, μονομερώς, με έγγραφη δήλωση του παραγωγού. Η τιμή αυτή αναπροσαρμόζεται κάθε έτος με βάση τις μεσοσταθμικές αυξήσεις των τιμολογίων της ΔΕΗ ή το 80% του πληθωρισμού. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι, όχι μόνο θα κάνετε απόσβεση του φωτοβολταϊκού σας συστήματος, αλλά θα έχετε και κέρδος, ως επιβράβευση της επιλογής σας να αξιοποιήσετε μια φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία. • Αν είστε επιχειρηματίας, μπορείτε να διεκδικήσετε επιπλέον επιδότηση που μπορεί να φτάσει και το 60% της αξίας του συστήματος σε ορισμένες περιοχές (σύμφωνα με τον νέο επενδυτικό νόμο), ή και επιδότηση επιτοκίου για δανεισμό με ευνοϊκούς όρους. • Αν είστε οικιακός καταναλωτής, δικαιούστε επιπλέον φοροελάφρυνση που ισοδυναμεί με έκπτωση έως 700 ευρώ. Η νέα νομοθεσία απλοποιεί επίσης σημαντικά τις διαδικασίες αδειοδότησης για τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Έτσι, για συστήματα ισχύος μέχρι και 150 κιλοβάτ (kW) δεν απαιτούνται πλέον άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. Τα συστήματα κάτω των 20 kW απαλλάσσονται και από την έγκριση περιβαλλοντικών όρων εφόσον δεν τοποθετούνται σε ευαίσθητες και προστατευμένες περιοχές.

Σχέδια εργασίας για την ενέργεια: Ηλιακή Ενέργεια

Ηλιακή ενέργεια χαρακτηρίζεται το σύνολο των διαφόρων "μορφών ενέργειας", οι οποίες προέρχονται από τον Ήλιο. Τέτοιες είναι η φωτεινή ενέργεια, η θερμική ενέργεια καθώς και διάφορες ακτινοβολίες ή ενέργεια ακτινοβολίας. Η ηλιακή ενέργεια στο σύνολό της είναι πρακτικά ανεξάντλητη, αφού προέρχεται από τον ήλιο, και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιορισμοί χώρου και χρόνου για την εκμετάλλευσή της. Αναφορικά με την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι απαρτίζεται από τρεις κατηγορίες εφαρμογών: τα παθητικά ηλιακά συστήματα, τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα, και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Τα παθητικά και τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα εκμεταλλεύονται τη θερμότητα που εκπέμπεται μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ τα φωτοβολταϊκά συστήματα στηρίζονται στη μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του φωτοβολταϊκού φαινομένου (βλ. για παράδειγμα το ηλιακό δυναμικό της Ευρώπης σε υψηλή ανάλυση) Σε μία σχολική τάξη, η ενασχόληση με την ηλιακή ενέργεια, ως η κυρίαρχη «πηγή ενέργειας», μπορεί ενδεχομένως να προκύψει μέσα από ένα πλαίσιο συζήτησης για τη βιώσιμη διαχείριση ανανεώσιμων και μη ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών και τη σχέση τους με τις ανάγκες των ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες. Παρακάτω παρουσιάζονται 5 ομάδες εφαρμογών της ηλιακής ενέργειας στη σχολική τάξη, με πειράματα & κατασκευές.

ΒΙΟΜΑΖΑ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΑΠΑΔΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ- ΚΑΛΟΥΔΑ ΤΣΕΤΣΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΙΡΙΓΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΛΩΡΟΥ ΣΟΦΙΑ

Εισαγωγή στη βιομάζα Η βιομάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Ο πρωτόγονος άνθρωπος, για να ζεσταθεί και να μαγειρέψει, χρησιμοποίησε την ενέργεια (θερμότητα) που προερχόταν από την καύση των ξύλων, που είναι ένα είδος βιομάζας. Είναι μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση.

Δημιουργία, πηγές και χαρακτηριστικά της βιομάζας Η μόνη φυσικά ευρισκόμενη πηγή ενέργειας με άνθρακα που τα αποθέματά της είναι ικανά ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο των ορυκτών καυσίμων, είναι η βιομάζα. Βιομάζα είναι το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των προϊόντων, αποβλήτων και υπολειμμάτων που προέρχονται από τη γεωργία, (συμπεριλαμβανομένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τις συναφείς βιομηχανίες, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων

Η βιομάζα είναι ανανεώσιμη καθώς απαιτείται μόνο μια σύντομη χρονική περίοδος για να αναπληρωθεί ό,τι χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας. Η βιομάζα χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα μπορεί να αξιοποιηθεί για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών (θέρμανσης, ψύξης, ηλεκτρισμού κ.λπ.) και ακόμα για την παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων (βιοαιθανόλη, βιοντίζελ κ.λπ.).

Επίσης, ως βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά περιλαμβάνεται σε αυτήν οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο βιομάζα εννοούμε τα φυτικά και δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα), τα φυτά που καλλιεργούνται στις ενεργειακές φυτείες για να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, καθώς επίσης και τα αστικά απορρίμματα και τα υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων, της αγροτικής βιομηχανίας και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης της βιομάζας

Πλεονεκτήματα ανανεώσιμη πηγή ενέργειας παρέχει ενέργεια αποθηκευμένη με χημική μορφή

κατά την παραγωγή και την μετατροπή της δεν δημιουργούνται οικολογικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα

Μειονεκτήματα Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα Η μεγάλη διασπορά και η εποχιακή παραγωγή της βιομάζας δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης της βιομάζας. δυσκολίες κατά τη συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης.

Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος

σαν μορφή ενέργειας η βιομάζα χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο, σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα, λόγω χαμηλής πυκνότητας και υψηλής περιεκτικότητας σε νερό, εποχικότητα, μεγάλη διασπορά

αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών

απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες με αυτό των συμβατικών καυσίμων

αυξάνει τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.)

σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσκολίες στη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευσή της

αυξάνει τη συγκράτηση του πληθυσμού στις εστίες τους

το κόστος μετατροπής της σε πιο εύχρηστες μορφές ενέργειας παραμένει υψηλό.

συμβάλλει στη κοινωνικόοικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Χρήσεις της βιομάζας Οι κυριότερες χρήσεις της βιομάζας είναι: Θέρμανση θερμοκηπίων Θέρμανση κτιρίων με καύση βιομάζας σε ατομικούς/κεντρικούς λέβητες Παραγωγή ενέργειας σε γεωργικές βιομηχανίες Παραγωγή ενέργειας σε βιομηχανίες ξύλου Τηλεθέρμανση που είναι η προμήθεια θέρμανσης χώρων καθώς και θερμού νερού χρήσης σε ένα σύνολο κτιρίων, έναν οικισμό, ένα χωριό ή μια πόλη, από ένα κεντρικό σταθμό παραγωγής θερμότητας. Η θερμότητα μεταφέρεται σε προ-

μονωμένο δίκτυο αγωγών από το σταθμό προς τα θερμαινόμενα κτίρια

Παραγωγή ενέργειας σε μονάδες βιολογικού καθαρισμού και Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Τα pellets (συσσωματώματα). Τα pellet (συσσωματώματα) είναι ένα καύσιμο

αποτελούμενο από ξύλο, απαλλαγμένο από κάθε υγρασία, συμπιεσμένο σε μικρούς κυλίνδρους χωρίς καμιά προστιθέμενη συγκολλητική ουσία. Η θερμιδική απόδοση των pellet ανέρχεται στα 4200 kcal/kg. Είναι στερεά καύσιμα που παράγονται με μηχανική επεξεργασία βιομάζας. Με λίγα λόγια, χωρίς την παραμικρή προσθήκη χημικών ουσιών, αξιοποιούνται φυτικής προέλευσης υλικά που κατά την καύση τους απελευθερώνουν ουσιαστικά όσο διοξείδιο του άνθρακα έχουν απορροφήσει κατά την διάρκεια της ζωής τους με αποτέλεσμα να μην επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Βιβλιογραφία-Πηγές http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=288 el.wikipedia.org/wiki/Βιομάζα bioenergynews.capitalblogs.gr tangedco.gov.in cres.gr http://www.eac.com.cy/GR/Pages/Biomassgr.a spx www.hellenic-pellets.gr/articles.asp?... viomaza.info gizas.4ty.gr mahera.gr

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΟΥΡΛΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΕΛΕΝΗ ΤΣΕΚΑ ΜΑΝΟΥΣΑΚΕ ΤΣΙΝΟΓΕΩΡΓΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΟΤΖΑ ΜΑΝΙΕΛΣΑ

Γενικά Γεωθερμική ενέργεια ονομάζεται η θερμική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της γης και εμφανίζεται με τη μορφή θερμού νερού ή ατμού. Η ενέργεια αυτή σχετίζεται με την ηφαιστειότητα και τις ειδικότερες γεωλογικές και γεωτεκτονικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Είναι μια ήπια και σχετικά ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή, που με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα μπορεί να καλύψει σημαντικές ενεργειακές ανάγκες. Οι γεωθερμικές περιοχές συχνά εντοπίζονται από τον ατμό που βγαίνει από σχισμές του φλοιού της γης ή από την παρουσία θερμών πηγών. Για να υφίσταται διαθέσιμο θερμό νερό ή ατμό σε μια περιοχή πρέπει να υπάρχει κάποιος υπόγειος ταμιευτήρας αποθήκευσης του κοντά σε ένα θερμικό κέντρο. Στην περίπτωση αυτή, το νερό του ταμιευτήρια που συνήθως είναι βρόχινο νερό που έχει διεισδύσει στους βαθύτερους ορίζοντες της γης, θερμαίνεται και ανεβαίνει προς την επιφάνεια. Τα θερμικά αυτά ρευστά εμφανίζονται στην επιφάνεια είτε με τη μορφή θερμού νερού ή ατμού όπως προαναφέρθηκε είτε αντλούνται με γεώτρηση και αφού χρησιμοποιηθεί η θερμική τους ενέργεια, γίνεται επανέγχυση του ρευστού στο έδαφος με δεύτερη γεώτρηση. Έτσι ενισχύεται η μακροβιότητα του ταμιευτήρια και αποφεύγεται η θερμική ρύπανση του περιβάλλοντος. Τι είναι η γεωθερμική ενέργεια Είναι μια ανανεώσιμη μορφή ενέργειας που πηγάζει από το εσωτερικό της γης. Μεταφέρεται στην επιφάνεια με θερμική επαγωγή και με την είσοδο στον φλοιό της γης λειωμένου μάγματος από τα βαθύτερα στρώματά της. Για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, ζεστό νερό σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 150οC μέχρι περισσότερο από 370οC μεταφέρεται σε γεωτρήσεις από υπόγειες δεξαμενές σε ειδικές δεξαμενές και με την απελευθέρωση της πίεσης μετατρέπεται σε ατμό. Ο ατμός διαχωρίζεται από τα ρευστά διοχετεύονται σε περιφερειακά τμήματα της δεξαμενής για να βοηθήσουν να διατηρηθεί η πίεση. Αν η δεξαμενή χρησιμοποιηθεί για άμεση χρήση της θερμότητας τα γεωθερμικά ρευστά τροφοδοτούν έναν εναλλακτήρα θερμότητας και να επιστέψουν στη γη. Το ζεστό νερό από την έξοδο του εναλλακτήρα χρησιμοποιείται για την θέρμανση κτηρίων, θερμοκηπίων κ.α. Εφαρμογές Υπάρχουν δυο κύριες εφαρμογές της γεωθερμική ενέργειας. Η πρώτη βασίζεται στη χρήση της θερμότητας της γης για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και άλλες χρήσεις (θέρμανση κτηρίων, θερμοκηπίων). Αυτή η θερμότητα μπορεί να προέρχεται από γεωθερμικά γκάιζερ που φθάνουν με φυσικό τρόπο ως την επιφάνεια της γης ή γεώτρηση στον φλοιό της γης σε περιοχές που η θερμότητα βρίσκεται αρκετά κοντά στην επιφάνεια. Αυτές οι πηγές είναι συνήθως από μερικές εκατοντάδες μέχρι 3000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Η δεύτερη εφαρμογή της γεωθερμικής ενέργειας εκμεταλλεύεται τις θερμές μάζες εδάφους ή υπογείων υδάτων για να κινήσουν θερμικές αντλίες για εφαρμογές θέρμανση και ψύξης.

Θερμικές εφαρμογές Η κυριότερη θερμική χρήση της γεωθερμικής ενέργειας σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκόσμια, αφορά στη θέρμανση θερμοκηπίων. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στις υδατοκαλλιέργειες, δεδομένου ότι πολλά είδη υδροβίων οργανισμών, όπως χέλια, γαρίδες ή φύκια αναπτύσσονται γρηγορότερα σε αυξημένες θερμοκρασίες(25 έως 30οC). Άλλη διαδεδομένη χρήση της γεωθερμίας είναι η θέρμανση οικισμών. Η θερμική ενέργεια που δεσμεύεται από τη γεωθερμική πηγή διοχετεύεται προς τους χρήστες με την βοήθεια ενός δικτύου αγωγών (τηλεθέρμανση). Στις άνυδρες νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές, μια άλλη εφαρμογή μπορεί να είναι θερμική αφαλάτωση θαλασσινού νερού, ενώ στις περιπτώσεις γεωθερμικών ρευστών υψηλής θερμοκρασίας (>150οC) μπορεί να γίνει παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με την εκτόνωση ατμού. Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλο αριθμό επιβεβαιωμένων γεωθερμικών πεδίων που είναι διάσπαρτα σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα, όπως στη Ν.Κεσσάνη Ξάνθης, Νιγρίτα Σερρών, Λαγκαδά, Θεσσαλονίκη, Ελαιοχώρα Χαλκιδικής, Στύψη και Άργεννο Λέσβου, Μήλο, Σαντορίνη και Νίσυρο. Η συστηματική εκμετάλλευση τους μπορεί να επιφέρει στη χώρα μας σημαντικά οφέλη. Χρησιμότητα γεωθερμικής ενέργειας Η εκμετάλλευση της γεωθερμίας συμβάλει στην: 1. Εξοικονόμηση συναλλάγματος, με μείωση των εισαγωγών πετρελαίου. 2. Εξοικονόμηση φυσικών πόρων, κυρίως με την ελάττωση κατανάλωσης των εγχώριων αποθεμάτων λιγνίτη. 3. Καθαρότερη ατμόσφαιρα Βιβλιογραφία: www.ee.teihal.gr/labs/pkoukos/PROSTASIA PERIBALLONTOS/Geothermiki Energeia.htm www.geothermal_energy.org/319,_.html Imarinakis.webs.com/geothermal_energy.htm

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ 1. 2. 3. 4. 5.

ΤΣΑΓΓΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΣΑΠΑΔΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ- ΚΑΛΟΥΔΑ ΤΣΕΤΣΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΙΡΙΓΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΛΩΡΟΥ ΣΟΦΙΑ

Εισαγωγή στο Υδρογόνο Πέρα από τις πολλές του χρήσεις στη χημική βιομηχανία, το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φορέας ενέργειας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η τάση κατανάλωσης καυσίμων όλο και λιγότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα είναι εμφανής. Το υδρογόνο απαλλαγμένο από κάθε ποσό άνθρακα μπορεί να προσφέρει αρκετή ενέργεια για καθημερινές χρήσεις όπως η ηλεκτροδότηση κτιρίων ή η κίνηση των μεταφορικών μας μέσων. Μάλιστα αυτή τη στιγμή γίνονται σημαντικές προσπάθειες, κυρίως στα ιδιαίτερα ανεπτυγμένα κράτη, για τη μετατροπή της προσαρμοσμένης στα καύσιμα άνθρακα υποδομής σε υποδομή με βάση το υδρογόνο.

Γνωριμία με το υδρογόνο (H2) Το υδρογόνο ήταν το πρώτο στοιχείο που σχηματίστηκε μετά το Big Bang και είναι ακόμα το πιο κοινό στοιχείο στο σύμπαν. Το υδρογόνο είναι ένα άχρωμο και άοσμο αέριο το οποίο υπάρχει άφθονο . Το υδρογόνο μπορεί να χαρακτηριστεί σαν το απόλυτο καύσιμο, καθώς δεν έχει καθόλου αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Το υδρογόνο είναι το πιο απλό και ελαφρύτερο στοιχείο στο σύμπαν, άγευστο και μη-τοξικό.

Το υδρογόνο ως πηγή ενέργειας. Το υδρογόνο εκτός του πολύ σημαντικού ρόλου που έχει στη φύση, έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας. Πρόκειται για μια ακόμη εναλλακτική μορφή ενέργειας που αναμένεται να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Πρακτικά αυτό μπορεί να εφαρμοστεί μέσω των κυψελών καυσίμου υδρογόνου, στοιχείο που χρησιμοποιεί την ενέργεια του υδρογόνου για να παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Συνεπώς υπάρχει η δυνατότητα εκτός από καύσιμο, η ενέργεια από το υδρογόνο να χρησιμοποιηθεί για ηλεκτροδοτήσεις. Το υδρογόνο είναι το ιδανικό μέσο για την αποθήκευση του πλεονάσματος ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω ηλεκτρόλυσης, όπου τα στοιχεία καυσίμου θα χρησιμοποιούνται για επανηλεκτροδότηση. Η ενέργεια από υδρογόνο είναι πρακτικά πιο οικονομική από την ηλεκτρική. Αυτό συμβαίνει γιατί το κόστος μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη απόσταση είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Παράλληλα το υδρογόνο έχει το πλεονέκτημα ότι αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μεταφορέας της ενέργειας από τους τόπους παραγωγής στους τόπους κατανάλωσης. Μπορεί ακόμη να παρασκευαστεί με πάρα πολλές μεθόδους σε οποιαδήποτε χώρα και σε οποιοδήποτε μέρος.

Επίσης διαφυλάσσεται ενέργεια χάρις το υδρογόνο. Το στοιχείο αυτό ηλεκτρολυτικά παραγόμενο, μέσα από ιδιαίτερες συνθήκες έχει τη δυνατότητα να παράγει μέταλλα. Το σημαντικό στοιχείο είναι πως με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα. Έμμεσα λοιπόν το υδρογόνο βοηθά και στη βιομηχανική παραγωγή καθώς την απαλλάσσει εν μέρει από την έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση. Πρόκειται για καθαρή καύση. Το υδρογόνο όταν καίγεται με οξυγόνο παράγει μόνο νερό και θερμότητα. Όταν καίγεται με τον ατμοσφαιρικό αέρα παράγονται μόνο αμελητέες ποσότητες οξειδίων του αζώτου.

Όπως αναφέρθηκε το υδρογόνο μπορεί να χρησιμεύσει και ως καύσιμο. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που το εκμεταλλεύονται και κάποιες αυτοκινητοβιομηχανίες. Η λειτουργία τους βασίζεται στη μετατροπή της χημικής ενέργειας του υδρογόνου, σε μηχανική είτε με καύση υδρογόνου σε μηχανές εσωτερικής καύσεως ή με την αντίδραση υδρογόνου και οξυγόνου σε κυψέλες καυσίμου υδρογόνου. Σημαντικό είναι πως είναι εξίσου ασφαλές με τη βενζίνη, το πετρέλαιο diesel και το φυσικό αέριο. Το όλο εγχείρημα με τα υδρογονικά αυτοκίνητα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μέρος της αποκαλούμενης «Οικονομίας του Υδρογόνου».

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα έναντι συμβατικών πηγών ενέργειας

Πλεονεκτήματα Το υδρογόνο έχει τo υψηλότερο ενεργειακό περιεχόμενο ανά μονάδα βάρους από οποιοδήποτε άλλο γνωστό καύσιμο, 120,7 kJ/kg, περίπου τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτό της συμβατικής βενζίνης.

Kαθαρή καύση. Όταν καίγεται με οξυγόνο παράγει μόνο νερό και θερμότητα. Όταν καίγεται με τον ατμοσφαιρικό αέρα, ο οποίος αποτελείται περίπου από 68% άζωτο, παράγονται επίσης αμελητέες ποσότητες οξειδίων του αζώτου. Εξαιτίας της καθαρής καύσης του δε συμβάλει στη μόλυνση του περιβάλλοντος. Το ποσό του νερού που παράγεται κατά τη καύση είναι τέτοιο ώστε να θεωρείται επίσης αμελητέο και μη ικανό να επιφέρει κάποια κλιματολογική αλλαγή δεδομένης ακόμα και μαζικής χρήσης.

Μειονεκτήματα Η αποθήκευση του. Δεδομένου του ότι το υδρογόνο είναι πολύ ελαφρύ, η συμπίεση μεγάλης ποσότητας σε μικρού μεγέθους δεξαμενή είναι δύσκολη λόγω των υψηλών πιέσεων που χρειάζονται για να επιτευχθεί η υγροποίηση. Η έλλειψη οργανωμένου δικτύου διανομής του.

Η τιμή του είναι σχετικά υψηλή σε σύγκριση με αυτή της βενζίνης ή του πετρελαίου. Η περισσότερο διαδεδομένη λόγω χαμηλού κόστους μέθοδος παραγωγής υδρογόνου αυτή τη στιγμή είναι η μετατροπή του φυσικού αερίου. Ωστόσο όσο εξελίσσονται και άλλες μέθοδοι, όπως η μετατροπή της αιολικής ενέργειας, το κόστος θα συνεχίσει να μειώνεται. Είναι το ίδιο ακίνδυνο όσο η Περισσότερο ασφαλές από βενζίνη, το πετρέλαιο diesel ή το οποιοδήποτε άλλο καύσιμο, κάτω φυσικό αέριο. Το υδρογόνο μάλιστα από συγκεκριμένες συνθήκες είναι το λιγότερο εύφλεκτο σε μπορεί να γίνει εξαιρετικά απουσία αέρα με θερμοκρασία επικίνδυνο. αυθόρμητης ανάφλεξης τους 585 °C (230 °C έναντι 480 °C της βενζίνης).

Μπορεί να συμβάλει στη μείωση του ρυθμού κατανάλωσης των περιορισμένων φυσικών καυσίμων. Αν και σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα ίδια καύσιμα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή υδρογόνου το ενεργειακό όφελος είναι μεγάλο. Μάλιστα η πιο συμφέρουσα οικονομικά αυτή τη στιγμή μέθοδος παρασκευής υδρογόνου βασίζεται στη μετατροπή του μεθανίου του φυσικού αερίου. Μπορεί να παρασκευαστεί με πάρα πολλές μεθόδους σε οποιαδήποτε χώρα και σε οποιοδήποτε μέρος κι επομένως μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη αποκεντροποιημένων συστημάτων παραγωγής ενέργειας. Αυτό θα ωφελήσει φτωχότερα και λιγότερο αναπτυγμένα κράτη τα οποία σήμερα εξαρτώνται ενεργειακά από άλλα ισχυρότερα.

Η αυξημένη τιμή των κυψέλων καυσίμου με τις οποίες αυτή τη στιγμή γίνεται η μεγαλύτερη εκμετάλλευση του υδρογόνου ως καύσιμο. Αυτό αυξάνει το κόστος παραγωγής του καυσίμου.

Επιπλέον η τεχνολογία τους δε μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωτικά αξιόπιστη αφού προς το παρόν υπάρχουν αρκετά τεχνικά προβλήματα τα οποία αναζητούν αξιόπιστες λύσεις. Κυψέλες προσανατολισμένες για οικιακή και μεταφορική χρήση χαρακτηρίζονται από μικρή ανοχή σε καύσιμα μη υψηλής καθαρότητας. . Κυψέλες καυσίμου προσανατολισμένες για βιομηχανική χρήση πάλι χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλές θερμοκρασίες λειτουργίας

Βιβλιογραφία- Πηγές

http://www.allaboutenergy.gr/Paragogi34. html http://www.flowmagazine.gr/article/view/ Energy_from_Hydrogen hhotech.gr yupedia.com

Γιατί χρειάζεται η εξοικονόμηση ενέργειας;

1. Ενεργειακό πρόβλημα  Άρρηκτα συνδεδεμένο με το περιβαλλοντικό πρόβλημα  Οφείλεται στις μεγάλες και αυξανόμενες ποσότητες κατανάλωσης ενέργειας από τον άνθρωπο

2.Αύξηση ενεργειακών αναγκών λόγω:

 Αύξησης του πληθυσμού της Γης  Βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου  Πολλαπλασιασμού των δραστηριοτήτων του

3.Περιβαλλοντικό πρόβλημα

   

Διαθέσιμα αποθέματα καυσίμων περιορισμένα Συνεχής μείωση των αποθεμάτων Κίνδυνος εξαφάνισής τους Ρύποι από την παραγωγή και χρήση ενέργειας

Συμπέρασμα: 1.Ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση ενέργειας 2. Στροφή στη χρήση νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Συνέντευξη με το μηχανολόγο- μηχανικό Δημήτρη Ξυδιά

1. Ποιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούμε να αξιοποιήσουμε στην περιοχή μας; Απάντηση: Γεωθερμία , ηλιακή , αιολική

2. ποια πιστεύετε ότι είναι η ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα στον τόπο μας; Απάντηση: Γεωθερμία 3.Ποια η χρησιμότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και με

ποιόν τρόπο διευκολύνουν τη ζωή μας; Απάντηση: Θεωρητικά είναι σχεδόν ανεξάντλητες και δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον καθώς και δεν εξαρτόμαστε από τις συμβατικές μορφές ενέργειας που έχουν πεπερασμένο χρόνο αποθεμάτων.

4.Εσείς προσωπικά χρησιμοποιείτε κάποια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας; Απάντηση: ηλιακή ενέργεια σε ηλιακό συλλέκτη για ζεστό νερό χρήσης.

5.Πιστεύετε ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως τις μη ανανεώσιμες; Απάντηση: δεν μπορούν να τις αντικαταστήσουν πλήρως παρά μόνο τμήμα αυτών και μόνο.

6.Ποια νομίζετε ότι είναι η ανανεώσιμη πηγή του μέλλοντος; Απάντηση: αιολική σε ορισμένες περιοχές κυρίως με πλωτές εγκαταστάσεις λόγο του υψηλού βαθμού απόδοσης.

7.Πως θα μπορούσατε να προσεγγίζατε τα νέα παιδιά για να τους πείσετε να χρησιμοποιούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας; Απάντηση: με την έννοια της εξοικονόμησης

8.Σήμερα οι τιμές των ανανεώσιμών πηγών ενέργειας είναι υψηλές , πιστεύετε ότι στο μέλλον θα μπορέσουν να μειωθούν;

Απάντηση: Θα μειωθούν όσο εξακολουθούν να είναι σε χαμηλά επίπεδα οι συμβατικές.

9.Πόσο ανανεώσιμες είναι τελικά οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Απάντηση: αν το ενεργειακό αποτύπωμα για να παραχθεί η όλη εγκατάσταση μια ανανεώσιμης πηγής είναι μικρό τότε είναι ανανεώσιμη με τη σημασία του όρου. Ευχαριστώ και καλή πρόοδο Δημήτρης Ξυδιάς Μηχανολόγος Μηχανικός

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Όπως προαναφέρθηκε στο προηγούμενο λεκτικό σύνολο (παράγραφο) οι φυσικοί πόροι της γης εξαντλούνται πιο γρήγορα από ότι μπορούν να αντικατασταθούν με κίνδυνο να τελειώσουν. Γι αυτό το λόγο υπάρχουν οι Απε (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) που δεν εξαντλούνται με σκοπό να αντικαταστήσουν τις ήδη υπάρχουσες πήγες ενέργειας. Μέσω ενός ερωτηματολογίου οι μαθητές θα ερωτηθούν κρίσιμα για την έκβαση της έρευνας ερωτήματα οποία θα βοηθήσουν να καταγραφούν και να διερευνηθούν οι απόψεις των συμμαθητών μας. ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΑΥΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ: 1) ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 2) ΕΧΟΥΜΕ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ ΚΑΜΙΑ 3) ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 4) ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑΤΙ? 5) ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ? 6) ΤΙΣ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΤΙΣ ΑΠΕ? 7) ΑΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΕ? 8) ΑΝ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ Η ΑΠΕ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΚΡΙΣΕΙΣ? 9) ΑΝ ΕΧΕΙ ΕΠΙΣΠΕΥΤΕΙ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΑΠΕ? 10) ΑΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΕ? 11) ΑΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ? 27

ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ …

73 67

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΤΡΟΠΟΥΣ ΧΡΗΣΕΙΣ 36

ΕΧΕΙΣ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

64 76

ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ

45 70

ΤΙΣ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΓΙΑΤΙ

ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

79 79

ΕΧΟΥΜΕ Α.Π.Ε. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ όχι

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΚΑΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ Α.Π.Ε

ναι

21 91

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ Α.Π.Ε. 0

9 60

100

«Ερωτηματολόγιο εξοικονόμησης ενέργειας»

1. Έχετε προχωρήσει στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας ( ηλεκτρισμό, ψύξη, θερμότητα ) από ανανεώσιμες πηγές; Ναι Όχι 2. Ποιο / α από τα ακόλουθα συστήματα χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχετε εγκαταστήσει; αιολικό σύστημα ( για ηλεκτροπαραγωγή ) αιολικό σύστημα ( ανεμόμυλοι για άντληση νερού ) ηλιακό σύστημα ( για θέρμανση νερού χρήσης από κεντρικά ηλιακά συστήματα) ηλιακό σύστημα ( παραγωγή ζεστού νερού και αέρα από ηλιακούς συλλέκτες για θέρμανση / ψύξη χώρου ) συμπαραγωγή ηλεκτρισμού / θερμότητας ή και ψύξης με τη χρήση βιομάζας άλλο σύστημα που δεν αναφέρεται πιο πάνω κανένα 3. Έχετε εφαρμόσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας; Ναι Όχι 4. Προτίθεστε να προβείτε στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο άμεσο μέλλον; Ναι Όχι 5. Για ποιους λόγους δεν προτίθεστε να προβείτε στη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και στην εξοικονόμηση ενέργειας στο άμεσο μέλλον; έλλειψη σχετικής ενημέρωσης ύψος αρχικής επένδυσης διαδικασίες έγκρισης, πιστοποίησης, αδειοδότησης απόδοση επένδυσης δυσπιστία νέων τεχνολογιών

άλλο. ( Παρακαλώ διευκρινίστε) *ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΗ 1: ΝΑΙ 24/35 ΟΧΙ 11/35 ΕΡΩΤΗΣΗ 2: αιολικό σύστημα ( για ηλεκτροπαραγωγή ) 1/35 αιολικό σύστημα ( ανεμόμυλοι για άντληση νερού )2/35 ηλιακό σύστημα ( για θέρμανση νερού χρήσης από κεντρικά ηλιακά συστήματα ) 23/35 ηλιακό σύστημα ( παραγωγή ζεστού νερού και αέρα από ηλιακούς συλλέκτες για θέρμανση / ψύξη χώρου ) 5/35 συμπαραγωγή ηλεκτρισμού / θερμότητας ή και ψύξης με τη χρήση βιομάζας 1/35 άλλο σύστημα που δεν αναφέρεται πιο πάνω 1/35 κανένα 9/35 ΕΡΩΤΗΣΗ 3: ΝΑΙ 25/35 ΟΧΙ 10/35 ΕΡΩΤΗΣΗ 4: ΝΑΙ 27/35 ΟΧΙ 8/35 ΕΡΩΤΗΣΗ 5: έλλειψη σχετικής ενημέρωσης 6/35 ύψος αρχικής επένδυσης 15/35 διαδικασίες έγκρισης, πιστοποίησης, αδειοδότησης 6/35 απόδοση επένδυσης 4/35 δυσπιστία νέων τεχνολογιών 0/35 άλλο. ( Παρακαλώ διευκρινίστε) 3/35

*: Οι παραπάνω απαντήσεις είναι τα αποτελέσματα των ερωτηθέντων μαθητών του σχολείου μας και γονιών τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ: Από τις απαντήσεις που δόθηκαν στο πρώτο ερώτημα προκύπτει ότι μεγάλο μέρος των ερωτηθέντων έχει προχωρήσει στην εγκατάσταση κάποιου συστήματος για την παραγωγή ενέργειας ( ηλεκτρισμό, ψύξη, θερμότητα ) από ανανεώσιμες πηγές. Επιπρόσθετα, στη δεύτερη ερώτηση η ηλιακή ενέργεια για θέρμανση νερού χρήσης κερδίζει με διαφορά «στήθους»

τις υπόλοιπες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ δεύτερη έρχεται η ηλιακή ενέργεια αυτή τη φορά παραγωγή ζεστού νερού και αέρα από ηλιακούς συλλέκτες για θέρμανση / ψύξη χώρου. Επομένως, ο ήλιος υπερέχει στη «μάχη» μεταξύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σχετικά με την τρίτη ερώτηση, αποδείχθηκε ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων έχει εφαρμόσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, καθιστώντας τη σύγχρον η ελληνική οικογένεια φιλικότερη απέναντι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μια ιδιαίτερα σημαντική παρατήρηση που έρχεται στο προσκήνιο από το τέταρτο ερώτημα αφορά την επικείμενη χρήση των ΑΠΕ και είναι η θετική στάση απέναντι στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ωστόσο, η μεγαλύτερη τροχοπέδη στην εγκατάσταση μηχανισμών εξοικονόμησης ενέργειας είναι η γραφειοκρατία, καθώς επίσης και το υπέρογκο κόστος της αρχικής επένδυσης . Τέλος, μια αχτίδα φωτός διαφαίνεται όσον αφορά τη χρήση της ηλιακής ενέργειας, όπου τα ποσοστά εφαρμογής της είναι αρκετά υψηλότερα σε σχέση με τις υπόλοιπες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, η προσπάθεια για την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενθαρρύνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό μέσω της σωστής ενημέρωσης, κάτι που καθιστά τις ΑΠΕ σε «ανερχόμενη δύναμη» στο εγγύς μέλλον.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Σημειώστε σε ποιο βαθμό είστε ενημερωμένοι με τα πιο κάτω: 0) Καθόλου 1) Λίγο 2) Μερικώς 3) Αρκετά 4) Πολύ

1) α. Χρήση ανανεώσιμων ηλεκτρισμού. 0

πηγών

ενέργειας

για

παραγωγή

β. Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για παραγωγή θερμότητας και ψύξης. 0

γ. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές (οχήματα) 0

δ. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια 0

ε. Σχέδια χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας και ενθάρρυνση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για οργανισμούς , φυσικά πρόσωπα , νομικά πρόσωπα και φορείς του δημοσίου που έχει εξαγγείλει το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού 0 1

ζ. Το πρόγραμμα παροχής χορηγιών του Ειδικού Ταμείου ΑΠΕ για διοργάνωση σεμιναρίων και ανάληψη άλλων δραστηριοτήτων για θέματα ανανεώσιμων πηγών και εξοικονόμησης ενέργειας από τρίτους. 0 1

Έχετε προχωρήσει στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας ( ηλεκτρισμό, θερμότητα, ψύξη) από ανανεώσιμες πηγές ); Ναι Όχι

Έχετε εφαρμόσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας ; Ναι Όχι

Ποια από τα ακόλουθα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας έχετε εφαρμόσει; 1)Νέος εξοπλισμός για ανάκτηση απορριπτόμενης ενέργειας είτε άμεσα είτε έμμεσα από ανάκτηση/ανακύκλωση απορριπτόμενων υλικών, προϊόντος ή εργαζόμενου μέσου 2)Νέα υλικά και εξοπλισμός για μείωση άεργων ενεργειακών καταναλώσεων και απωλειών ενέργειας 3)Νέος εξοπλισμός στην παραγωγή, μεταφορά, διανομή και χρήση της ενέργειας 4) Νέο πληροφοριακό σύστημα ενεργειακής διαχείρισης ή και ένταξη αυτοματισμών άμεσης ρύθμισης/διακοπής της ενέργειας 5)Αντικατάσταση υπαρχόντων υλικών ή/και εξοπλισμού που αναφέρονται πιο πάνω 6)Άλλο μέτρο διευκρινίστε)

που

δεν

αναφέρεται

πιο

πάνω

(παρακαλώ

Έχετε εφαρμόσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον Τομέα των Μεταφορών; Ναι Όχι Προτίθεστε να εφαρμόσετε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στο άμεσο μέλλον ; Ναι Όχι Προτίθεστε να προβείτε στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο άμεσο μέλλον; Ναι Όχι Για ποιους λόγους δεν προτίθεστε να προβείτε στη χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και στην εξοικονόμηση ενέργειας στο άμεσο μέλλον; 1)Έλλειψη σχετικής ενημέρωσης 2) Ύψος αρχικής επένδυσης 3) Διαδικασίες έγκρισης, πιστοποίησης, αδειοδότησης 4) Απόδοση επένδυσης 5) Δυσπιστία νέων τεχνολογιών 6) Άλλο. Παρακαλώ διευκρινίστε Έχετε προβεί ή συμμετείχατε σε μέτρα ενημερωτικού τύπου για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (πχ σεμινάρια συνέδρια και εκθέσεις); Ναι Όχι

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ : 1.α) 0=10/30,

ε) 0=12/30,

1=11/30,

1=10/30,

2=5/30,

2=3/30,

3=2/30, 4=2/30

β) 0=10/30, 1=15/30, 2=2/30, 3=2/30, 4=1/30

γ) 0=10/30, 1=12/30, 2=5/30, 3=2/30, 4=1/30

δ) 0=5/30, 1=1/30, 2=17/30, 3=3/30, 4=4/30

5=10/30, 6=0/30

3=2/30,

5. ΝΑΙ=25/30,

4=3/30

ΟΧΙ=5/30

ζ) 0=14/30,

6. ΝΑΙ=29/30,

1=12/30,

ΟΧΙ=1/30

2=2/30, 3=1/30, 4=1/30

7. ΝΑΙ=18/30, ΟΧΙ=12/30

2.ΝΑΙ=10/30,

8. 1=5/30,

ΟΧΙ=20/30

2=20/30, 3=1/30,

3.ΝΑΙ=25/30,

4=2/30,

ΟΧΙ=5/30

5=2/30, 6=0/30

4. 1=0/30, 2=5/30,

9. ΝΑΙ=28/30,

3=15/30,

ΟΧΙ=2/30

4=0/30,

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Mέσα από το ερωτηματολόγιο όσον αφορά την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παρατηρήθηκε από την ομάδα μας ότι τα παιδιά της ηλικίας μας δεν είναι πλήρως ενημερωμένα. Γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητη η δημιουργία και η διεκπεραίωση προγραμμάτων γι’ αυτό τον σκοπό. Το θετικό που προέκυψε από αυτού του είδους το ερωτηματολόγιο είναι ότι, σχεδόν όλα τα παιδιά είναι πρόθυμα να εκμεταλλευτούν στο μέλλον με διάφορους τρόπους τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Συγκεκριμένα παρατηρήσαμε ότι με την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού, θερμότητας, ψύξης οι ερωτηθέντες είναι μερικώς ενημερωμένοι. Όσον αφορά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές (οχήματα) και στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια διακρίναμε ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα με την προηγούμενη ερώτηση. Επιπλέον, στο αν η οικογένεια τους έχει προχωρήσει στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας (ηλεκτρισμό, θερμότητα, ψύξη) από ανανεώσιμες πηγές και αν έχουν εφαρμόσει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας απάντησαν θετικά. (προφανώς για οικονομικούς λόγους και όχι από ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον). Τέλος, παραδέχτηκαν ότι δεν έχουν προβεί ή συμμετάσχει σε μέτρα ενημερωτικού τύπου για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (π.χ. σεμινάρια συνέδρια και εκθέσεις).

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΕ Τα κύρια πλεονεκτήματα των ΑΠΕ, είναι τα εξής: Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από συμβατικούς ενεργειακούς πόρους. Απαντούν στο ενεργειακό πρόβλημα για τη σταθεροποίηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και των υπόλοιπων αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, υποκαθιστώντας τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από συμβατικές πηγές οδηγούν σε ελάττωση εκπομπών από άλλους ρυπαντές π.χ. οξείδια θείου και αζώτου που προκαλούν την όξινη βροχή. Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό επίπεδο. Είναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας. Προσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών, αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή). Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος που δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών καυσίμων. Οι επενδύσεις των ΑΠΕ δημιουργούν σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών και πόλο για την τοπική ανάπτυξη, με την προώθηση ανάλογων επενδύσεων (π.χ. καλλιέργειες θερμοκηπίου με τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας).

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος βρίσκεται στο κέντρο της χώρας, συνορεύει προς Βορρά με Θεσσαλία, προς δυσμάς με τη Δυτική Ελλάδα και προς νότο με την Αττική. Βρέχεται ανατολικά από το Αιγαίο Πέλαγος και τον Ευβοϊκό Κόλπο, ενώ νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό Κόλπο. Αποτελείται από τους νομούς Βοιωτίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 15.549 τ.χλμ. (ποσοστό 11,8% της συνολικής έκτασης της χώρας). Έχει έδρα τη Λαμία, πρωτεύουσα του νομού Φθιώτιδας. Το μεγαλύτερο τμήμα της Περιφέρειας είναι ορεινό ή ημιορεινό (ποσοστό 47,4% και 31,8% αντίστοιχα της συνολικής έκτασης) ενώ το πεδινό είναι μόνο το 20,8% της έκτασης. Οι ορεινές περιοχές είναι από τις πιο μειονεκτικές της χώρας. Το υπέδαφος της Στερεάς Ελλάδας είναι πλούσιο σε κοιτάσματα μετάλλου (μαγνησίτης, σιδηρονικέλιο, βωξίτης, δολομίτης), σε μάρμαρο και χρώμιο, τα οποία δεν αξιοποιούνται επαρκώς.

Νομός Φθιώτιδας Ο νομός Φθιώτιδας είναι ένας από τους πενήντα έναν νομούς της Ελλάδας και ανήκει διοικητικά στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Συνορεύει με τους νομούς Ευβοίας μέσω του Ευβοϊκού κόλπου στα ανατολικά, Βοιωτίας και Φωκίδας στα νότια, Αιτωλοακαρνανίας στα νοτιοδυτικά, Ευρυτανίας και Καρδίτσας στα δυτικά, Λάρισας στα βόρεια και Μαγνησίας στα ανατολικά. Πρωτεύουσά του είναι η πόλη της Λαμίας. Η Στερεά Ελλάδα ή Κεντρική Ελλάδα είναι γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας με έκταση 24,910 τ .χ λ μ και πληθυσμό 4,591,568 κατοίκους. Οι κάτοικοί έχουν το εθνικό όνομα Στερεοελλαδίτες. Τους νομούς της Στερεάς Ελλάδας αποτελούν σήμερα η Αιτωλοακαρνανία, η Ευρυτανία, η Φωκίδα, η Φθιώτιδα, η Βοιωτία, η Εύβοια και η Αττική. Παραδοσιακά φέρεται και με την ονομασία Ρούμελη, αλλά συνήθως δεν περιλαμβάνεται η Αττική και η Εύβοια. Η Στερεά Ελλάδα δεν ταυτίζεται απόλυτα με την ομώνυμη Περιφέρεια, μια

και σε αυτή δεν εντάσσονται οι νομοί Αττικής και Αιτωλοακαρνανίας. Μεγαλύτερες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας, εκτός από την πρωτεύουσα Αθήνας, είναι το Αγρίνιο, η Λαμία και η Χαλκίδα. Στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας στατιστικής διάρθρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον γεωκώδικα NUTS, η διευρυμένη περιοχή της Κεντρικής Ελλάδας, εκτός από τις περιφερειακές ενότητες της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, περιλαμβάνονται οι περιφερειακές ενότητες των περιφερειών Δυτικής Ελλάδας, Ιονίων Νήσων και Ηπείρου. Γεωγραφία Η Στερεά Ελλάδα γεωγραφικά χωρίζεται σε Ανατολική και Δυτική, με φυσικό σύνορο ανάμεσά τους το νότιο τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Η Ανατολική αποτελείται από τους νομούς Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Αττικής και την Εύβοια. Η Δυτική Στερεά αποτελείται από ένα μόνο νομό, την Αιτωλοακαρνανία, που είναι και ο μεγαλύτερος νομός της Ελλάδας. Η Στερεά είναι μια από τις ορεινότερες περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στο κεντρικό τμήμα της, όπου δεσπόζει η Νότια Πίνδος. Βρέχεται δυτικά από το Ιόνιο πέλαγος, ανατολικά από το Αιγαίο και νότια από τον Πατραϊκό, τον Κορινθιακό και το Σαρωνικό κόλπο. Αναλυτικά η κατανομή του εδάφους σε κατηγορίες είναι οι εξής : 22% πεδινό, 19% ημιορεινό και 59% ορεινό.

Βουνά της Στερεάς Τα όρη της Στερεάς αποτελούν προέκταση της Πίνδου. Υπάρχουν δύο ορεινά συγκροτήματα, το δυτικό και το ανατολικό. Το δυτικό είναι η νότια προέκταση της Πίνδου και περιλαμβάνει τα Ακαρνανικά όρη, τα Άγραφα, τον Τυμφρηστό, τα Βαρδούσια, τη Γκιώνα, το Παναιτωλικό και τα Αθαμανικά όρη Βάλτου .Το ανατολικό συγκρότημα βουνών της Στερεάς είναι συνέχεια της Όθρυς και περιλαμβάνει τα όρη: Οίτη, Καλλίδρομο, Χλωμό, Παρνασσό, Ελικώνα, Κιθαιρώνα, Πάρνηθα, Γεράνεια, Πεντέλη και Υμηττός.

Λίμνες της Στερεάς Οι κυριότερες λίμνες της Στερεάς Ελλάδας βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της και συγκεκριμένα στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Εκεί δεσπόζει η

Τριχωνίδα (95,8 k m ²), η οποία είναι η μεγαλύτερη λίμνη ολόκληρης της Ελλάδας. Άλλες λίμνες στην Αιτωλοακαρνανία είναι η Αμβρακία, ο Οζερός, η Λυσιμαχία και η Βουλκάρια. Στο νομό Βοιωτίας υπάρχει η Υλίκη και στο νομό Αττικής η λίμνη του Μαραθώνα. Στη Στερεά Ελλάδα βρίσκονται επίσης και τεχνητές λίμνες όπως αυτές των Κρεμαστών και του Καστρακίου στον Αχελώο, βόρεια του Αγρινίου, καθώς επίσης και η τεχνητή λίμνη του Μόρνου στο νομό Φωκίδας.

Ποτάμια της Στερεάς Ο μεγαλύτερος ποταμός της Στερεάς είναι ο Αχελώος με μήκος 220 χλμ. και λεκάνη απορροής 5.470 τ. χλμ. Σχηματίζει τα σύνορα της Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας και χύνεται στο Ιόνιο απέναντι από την Ιθάκη .Με τις προσχώσεις του έχουν σχηματιστεί δύο λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου και της Μελίτης. Ο Εύηνος νοτιότερα πηγάζει από τα Βαρδούσια και χύνεται στον κόλπο της Πάτρας. Έχει μήκος 80χλμ. και είναι γνωστός με το κοινό όνομα Φίδαρης. Άλλος ποταμός της Στερεάς είναι ο Μόρνος, που πηγάζει από τις νότιες προσβάσεις της Οίτης και μετά από διαδρομή 70 χ λ μ . χύνεται στον Κορινθιακό κόλπο. Ο Μόρνος δέχεται πολλά υπόγεια νερά και έχει σταθερή θερινή παροχή. Για τους λόγους αυτούς κατασκευάστηκε στο Μόρνο φράγμα υδροδότησης της Αθήνας. Στην κεντρική Στερεά ο Βοιωτικός Κηφισός πηγάζει από τον Παρνασσό και με τεχνητή σήραγγα χύνεται στη λίμνη Υλίκη, από την οποία υδρεύεται η Αθήνα. Τέλος ο Σπερχειός πηγάζει από το όρος Τυμφρηστός και μετά από διαδρομή 80 χ λ μ. χύνεται στο Μαλιακό κόλπο.

Βιβλιογραφία Γενική Ελληνική και Παγκόσμια ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ, τόμος 14, Εκδόσεις Δομική, σελ. 214

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΦΘΙΩΤΙΔΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΒΙΟΜΑΖΑ Η βιομάζα ως πηγή ενέργειας προερχόμενη από τον αποθηκευμένο άνθρακα των φυτών σε μορφή διοξειδίου του άνθρακα (CO2), αποτελεί ΑΠΕ. Στην περιοχή της Φθιώτιδας η παραγωγή βιομάζας δεν είναι μεγάλη, αν και η ανάπτυξη μιας τέτοιας μορφής ενέργειας θα μπορούσε να αποβεί ιδιαίτερα κερδοφόρα. Έτσι, συστήνεται η ανέγερση ενός κέντρου επεξεργασίας βιομάζας με σκοπό την περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας στο νομό μας. Είναι γνωστή η ιδιαίτερα ανεπτυγμένη κτηνοτροφία και καλλιέργεια οπωροφόρων δέντρων (και μη) στην περιοχή της Φθιώτιδας. Παρακάτω παρουσιάζονται οι διαθέσιμοι τύποι παραγωγής βιομάζας και η βιωσιμότητά τους στην περιοχή της Φθιώτιδας: Πυρηνόξυλο. Αν και η Φθιώτιδα δεν βρίσκεται ανάμεσα στους δέκα πλουσιότερους σε παραγωγή πυρηνόξυλου νομούς της Ελλάδας, θα μπορούσε να αναδειχθεί αφού το πυρηνόξυλο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο ξηραμένος πυρήνας (κουκούτσι) ελιάς. Έτσι, η Φθιώτιδα γνωστή για την παραγωγή της σε ελιά θα μπορούσε να παράγει ικανοποιητικές ποσότητες πυρηνόξυλου. (Ωστόσο η ραγδαία αύξηση της τιμής του το κάνει σχεδόν απαγορευτικό για τους καταναλωτές). Υπολείμματα αγροτικών προϊόντων – Ενεργειακές καλλιέργειες. Τα υπολείμματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α. Υπολείμματα που παραμένουν στο χωράφι ή στο δάσος μετά την απόληψη του κυρίου προϊόντος, όπως είναι η καλαμιά των σιτηρών, τα στελέχη του βαμβακιού, τα κλαδιά που μένουν στο δάσος μετά τη λήψη της ξυλείας κ.ά. β. Υπολείμματα που παραμένουν στα εργοστάσια επεξεργασίας των γεωργικών και δασικών προϊόντων, όπως το πριονίδι από τα πριστήρια ξυλείας κ.ά. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα σκουπίδια των πόλεων, που κατά ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούνται από υπολείμματα βιομάζας. Η Φθιώτιδα, ως πλούσια σε καλλιέργειες ελαιόδεντρων περιοχή, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτό της το χαρακτηριστικό, παράγοντας βιομάζα από τα υπολείμματα του κλαδέματος και όχι μόνο. Η Κεντρική Ελλάδα είναι γνωστή για την παραγωγή καλαμιού, μίσχανθου, αγριοαγκινάρας και ρυζιού ιδιαίτερα στην περιοχή της Φθιώτιδας. Ο μίσχανθος μπορεί να αξιοποιήσει ένα μεγάλο εύρος εδαφικών τύπων

από αμμώδη ως αργιλώδη και εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία Πείραμα στην περιοχή Σπερχειάδας Φθιώτιδας σε έδαφος αμμώδες και άγονο έδειξε ότι η υψηλή παραγωγή μπορεί να επιτευχθεί με άρδευση ύψους 400-500mm.Το εδαφικό pΗ με εύρος (5-8) δεν επηρέασε την παραγωγή ξηρής ουσίας. Όσον αφορά τις ετήσιες θερμοκρασίες και το ύψος βροχής για τις ευρωπαϊκές δοκιμές αυτές κυμαίνονται από 7,5 ως 17,5οC και 500-1000mm με περισσότερη ανάγκη σε άρδευση σε νότια γεωγραφικά πλάτη.

Φυτεία καλαμιού στην κεντρική Ελλάδα

Φυτεία αγριαγκινάρας στην κεντρική Ελλάδα

Φυτεία μίσχανθου στην κεντρική Ελλάδα

Ρυζοκαλλιέργειες στην Ανθήλη Ως καλλιέργειες ενέργειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα παραπάνω γεωργικά προϊόντα, προκειμένου να παραχθεί ενέργεια από βιομάζα. Ακόμη, μπορούν να αξιοποιηθούν θρύμματα ξύλου δασικής ή αγροτικής προέλευσης. Καλλιέργεια για παραγωγή στερεής ή υγρής βιομάζας Στερεή βιομάζα που μπορεί να μετατραπεί σε ενέργεια κυρίως με καύση αλλά και με ζύμωση των κυτταρινών για παραγωγή αλκοόλης. Η λιγνίνη δεν μπορεί να ζυμωθεί με τη σημερινή τεχνολογία. Αλκοόλη μπορεί να παραχθεί και από το πτωχό αέριο που παράγεται από εξαερίωση της στερεής βιομάζας. Τα συσσωματώματα στερεής βιομάζας (πελλέτες, μπρικέτες) αποτελούν τυποποιημένο κυλινδρικό βιολογικό καύσιμο που παρασκευάζεται με τη συμπίεση ξηρών πριονιδιών που παράγονται από απόβλητη και υπολειμματική δασική και αγροτική βιομάζα, από απόβλητα και υπολείμματα ξύλου βιοτεχνιών και βιομηχανιών επεξεργασίας ξύλου κ.ά. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τεχνικές για την εφαρμογή και αξιοποίηση της βιομάζας στην περιοχή της Φθιώτιδας, αφού με την καύση ξύλου των βιομηχανιών της περιοχής.

Βιομάζα - Renewable Energy Magazine Greece Δίκτυα διαχείρισης βιομάζας - ΚΑΠΕ - Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Βικιπαίδεια: Η ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια Agroenergy.gr Ενεργειακή αξιοποίηση βιομάζας

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ -ΓΙΑΤΙ

Η Πράσινη ανάπτυξη σέβεται το περιβάλλον και το αντιμετωπίζει ως αναπτυξιακό απόθεμα

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να υιοθετήσουμε ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης για την περιοχή μας. Ένα πρότυπο ανάπτυξης που υπηρετεί τον άνθρωπο και τις πραγματικές του ανάγκες. Η πράσινη ανάπτυξη, αυτή που σέβεται το περιβάλλον και το αντιμετωπίζει ως αναπτυξιακό απόθεμα είναι η μόνη εφικτή και βιώσιμη λύση για τον τόπο. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις – επισιτιστική, ενεργειακή, χρηματοπιστωτική, εντείνονται ενώ παράλληλα εξελίσσεται και η περιβαλλοντική κρίση. H αντιμετώπισή της μπορεί να αποτελέσει διέξοδο και από την κοινωνικοοικονομική κρίση. Η Πράσινη Ανάπτυξη αποτελεί μια νέα στρατηγική για την έξοδο από αυτήν την κρίση επιδιώκοντας την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της χώρας, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Όλα αυτά δεν μπορεί να γίνουν χωρίς επένδυση στην παιδεία, τη γνώση, την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες. Η ανάδειξη αυτού του νέου αναπτυξιακού προτύπου ανοίγει νέες δυνατότητες από τον αγροτικό μέχρι τον τουριστικό τομέα, δημιουργώντας νέες προοπτικές στον κλάδο της μεταποίησης, στον κατασκευαστικό τομέα, στον τομέα της ενέργειας. Προτεραιότητες αποτελούν το κλίμα και η ενέργεια, η αναδιάρθρωση στους παραγωγικούς τομείς και η εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, προτεραιότητες που συνδέονται με τη δραστηριότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Σ’ έναν προικισμένο από τη φύση τόπο σαν την Ελλάδα, η μετάβαση σ’ ένα πρότυπο που θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης είναι εφικτή. Η εξοικονόμηση της ενέργειας τίθεται στο κέντρο της ενεργειακής πολιτικής τα επόμενα χρόνια. Η εξοικονόμηση και η ορθή διαχείριση της ενέργειας αποτελούν το πιο σημαντικό, οικολογικά βέλτιστο, εγχώριο «κοίτασμα» ενέργειας της χώρας μας. Γι’ αυτό, η εξοικονόμηση της ενέργειας και η προώθηση των ΑΠΕ, με παράλληλη ανάπτυξη τεχνογνωσίας και τεχνολογίας και με προϋπόθεση την αύξηση

της απασχόλησης και της προστιθέμενης αξίας στην οικονομία μας, αποτελούν προτεραιότητες. Στον τομέα της διαχείρισης των φυσικών πόρων, προτεραιότητα δίνεται στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι πολιτικές για τα δάση αφορούν στη διαφύλαξή τους, αλλά και στην ανάπτυξή τους. Εάν διαχειριστούμε συνετά και αποτελεσματικά τα δάση της χώρας μας, θα δημιουργήσουμε ένα πλεονέκτημα για μια ανάπτυξη συμβατή με το περιβάλλον και μάλιστα σε περιοχές γεωγραφικά αποκλεισμένες, τα οφέλη της οποίας θα διαχέονται σε όλο τον τοπικό πληθυσμό. Απαιτείται δασοπονικό σχέδιο για κάθε δασικό σύμπλεγμα, ολοκλήρωση του προγράμματος κατάρτισης των δασικών χαρτών και σύνταξη δασολογίου για τη χώρα. Η επανεξέταση της υδατικής πολιτικής, η ορθή εφαρμογή του εθνικού προγράμματος προστασίας και διαχείρισης των υδάτων και η αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η λειψυδρία και η ξηρασία που αναμένεται να αυξηθούν λόγω κλιματικών αλλαγών, αναδεικνύονται ως τα πιο σημαντικά. Η εξοικονόμηση του πόσιμου νερού και η εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες προέχουν. Απαιτούνται πολιτικές και τεχνικές εξοικονόμησης νερού, οι οποίες θα εφαρμοστούν στον αγροτικό, τουριστικό, βιομηχανικό και αστικό τομέα. Η ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών αποβλήτων με μείωση της παραγωγής τους, η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών διαχείρισης δημιουργεί μια αγορά και ποιοτικές θέσεις εργασίας στην έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογίας, στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, στα προγράμματα ανακύκλωσης, στην κατασκευή και τη λειτουργία μονάδων επεξεργασίας και εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων. Η αναβάθμιση της ζωής της πόλης μέσα από τις αστικές αναπλάσεις και τη δημιουργία ελεύθερων χώρων πρασίνου αποσκοπούν να μετατρέψουν τις πόλεις σε ασφαλείς και βιώσιμες. Η Πράσινη Ανάπτυξη αναδεικνύεται ως νέο μοντέλο με εφαρμογή σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Είναι ταυτόχρονα ένας πολυδιάστατος στόχος για το μέλλον, για το σύγχρονο τοπίο που διαμορφώνεται. Απαιτείται άμεσα η στροφή προς την πράσινη κατεύθυνση για να

πετύχουμε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής αλλά και για να έχουμε βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία.

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ ΣΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ

Η περιοχή της Ανατολικής Στερεάς (Θερμοπύλες- Καμένα ΒούρλαΛεκάνη Σπερχειού) χαρακτηρίζεται από σύγχρονα γεωδυναμικά φαινόμενα και διεργασίες που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ιδιαίτερων γεωλογικών συνθηκών, όπως η ανάπτυξη σημαντικού γεωθερμικού πεδίου στην ευρύτερη περιοχή. Τα πλεονεκτήματα επενδύσεων στη Γεωθερμία για την περιοχή μας είναι: ο πλούτος των γεωθερμικών πηγών η αναδυόμενη αγορά

η υψηλή τιμή αγοράς της παραγόμενης ενέργειας και η δυνατότητα για ποικίλες εφαρμογές σε συνέργεια με άλλες

Μια ολοκληρωμένη μελέτη αξιολόγησης και διαχείρισης του γεωθερμικού πεδίου στην περιοχή της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην τοπική κοινωνία. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τα γεωθερμικά ρευστά της Φθιώτιδας, όπως προκύπτει από το χημισμό των θερμοπηγών, έχουν χαμηλό-μέτριο σύνολο διαλυμένων αλάτων και δε συνοδεύονται από επιβλαβή αέρια, στοιχεία που είναι θετικά από τεχνική και περιβαλλοντική άποψη για μελλοντική, φιλική στο περιβάλλον αξιοποίηση των υδάτων για την παραγωγή ενέργειας. Επίσης η γεωγραφική θέση της περιοχής επιτρέπει την ισόρροπη μεταφορά ενέργειας προς βορρά και το νότο, αποφεύγοντας της απώλειες μεταφοράς ρεύματος λόγω απόστασης. Ως απόρροια του γεωθερμικού πεδίου που αναπτύσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας, είναι και η δημιουργία πληθώρας θερμών πηγών, δηλαδή πηγών των οποίων τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά διαφέρουν σημαντικά από τις ψυχρές πηγές, με την συμβατική έννοια. Οι φυσικοχημικές αυτές διαφοροποιήσεις, που έγκεινται κυρίως στην αυξημένη θερμοκρασία του νερού και στον εμπλουτισμό του με χρήσιμα μεταλλικά στοιχεία και ιόντα, αποτελούν και το λόγο των ευεργετικών, κατά περίπτωση, ιδιοτήτων που έχουν για τον άνθρωπο Σήμερα, η εκμετάλλευση των θερμών πηγών της Φθιώτιδας είναι περιορισμένη, αποσπασματική και στερείται ολοκληρωμένης διαχείρισης. Πολλές από αυτές, συνεχίζουν να είναι αναξιοποίητες, ακόμη και ανεξερεύνητες, υπό το πρίσμα της επιστημονικής γνώσης. Μια τέτοια υποδομή θα μπορούσε να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, είτε άμεσα μέσω των ιαματικών χρήσεων είτε έμμεσα μέσω του θεραπευτικού τουρισμού Όσον αφορά τη γεωθερμική μελέτη του ΙΓΜΕ και μετά από έρευνες σε έξι περιοχές, έγινε γνωστό ότι η Φθιώτιδα παρουσιάζει έντονη τεκτονική με κατακόρυφα ρήγματα, διακλάσεις που συμβάλλουν στην ανοδική κίνηση των θερμών ρευστών στην επιφάνεια του εδάφους, επιφανειακές εκδηλώσεις ζεστών νερών κατά μήκος ρηγμάτων σε Καμένα Βούρλα, Θερμοπύλες, Ψωρονέρια, Υπάτη, Πλατύστομο, Παλαιοβράχα, Αρχάνι, καθώς και μεγάλη διακύμανσή θερμοκρασίας από θέση σε θέση. Η ένταξη των ευρύτερων γεωθερμικών περιοχών του νομού Φθιώτιδας στην κατάρτιση των γεωθερμικών ζωνών όπου προετοιμάζεται από το ΥΠΕΚΑ είναι ιδιαίτερης σημασίας για την ανάπτυξη του τόπου, για εναλλακτικές παραγωγικές δραστηριότητες, αλλά και καινοτόμες επενδύσεις.

Η εκμετάλλευση της γεωθερμίας στην περιοχή μας δεν μπορεί να έχει τίποτα άλλο πέρα από θετικά αποτελέσματα. Μπορεί να προσφέρει οικονομικά οφέλη όχι μόνο στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και στις τσέπες των πολιτών. Παράλληλα με τη χρήση αυτής της ανανεώσιμης πηγής ενέργειας δεν βλάπτεται το περιβάλλον. Τέλος μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ως ένα μεγάλο βήμα εκσυγχρονισμού και προόδου της κοινωνίας μας.

XΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠE ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΕ α) σε περιοχές που έχουν θεσμοθετηθεί ως περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης σύμφωνα με τα άρθρα 19 και 21 του ν.1650/1986 και στην οικεία ειδική περιβαλλοντική μελέτη έχει τεκμηριωθεί ανά τεχνολογία και μέγεθος σταθμών Α.Π.Ε. η μη αντιστρεπτή επίπτωσή τους στο προστατευόμενο αντικείμενο, β) στα κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς

καθώς

και

τις

οριοθετημένες

αρχαιολογικές

ζώνες

προστασίας Α που έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του αρ. 91 του ν.1892/1991 ή κατά τις διατάξεις του ν.3028/2002, Ειδικά για τη Χερσόνησο του Άθω, επιτρέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία έργων ΑΠΕ

από

αυτοπαραγωγούς

για

την

κάλυψη

των

λειτουργικών

ενεργειακών αναγκών των Ιερών Μονών. γ) στους υγρότοπους διεθνούς σημασίας (Ραμσάρ). Στο άρθρο 9 του ν. 2742/1999 προστίθεται παράγραφος 3 ως εξής: «3. Στις περιπτώσεις ήδη θεσμοθετημένων Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ρυθμιστικών σχεδίων, γενικών πολεοδομικών σχεδίων, ή άλλων σχεδίων χρήσεως γης, το περιεχόμενο των οποίων δεν καλύπτει επαρκώς ή έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές

Ενέργειας (ΦΕΚ Β΄2464/2008), και μέχρι την εναρμόνισή τους προς τις κατευθύνσεις αυτές, η χωροθέτηση των έργων Α.Π.Ε. γίνεται με άμεση και αποκλειστική εφαρμογή των κατευθύνσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας».«Τα κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και οι οριοθετημένες αρχαιολογικές ζώνες προστασίας Α που έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του αρ. 91 του ν.1892/1991 ή κατά τις διατάξεις του ν.3028/2002. γ. Ειδικά στην Αττική επιτρέπεται η εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε. κατά παρέκκλιση των διατάξεων των υποκείμενων σχεδίων χωροταξικού

σχεδιασμού

περιλαμβανομένου

του

Προεδρικού

Διατάγματος «Περί τροποποιήσεως των όρων δομήσεως των γηπέδων των κειμένων εκτός των ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων και εκτός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών, του Νομού Αττικής» (ΦΕΚ 707/Δ/13.12.1979). Η διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 6 του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ισχύει και εφαρμόζεται και για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε. των κεφαλαίων Γ’ και Δ’ του Ειδικού αυτού Πλαισίου για τις Α.Π.Ε. Στο τέλος της παραγράφου 3 του άρθρου 10 του ν.3028/2002 (ΦΕΚ Α’153/2002) όπως ισχύει, προστίθενται εδάφια ως ακολούθως: «Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών ή με τα αντίστοιχα κατά περίπτωση Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης που προβλέπονται στο άρθρο 7 του ν.2742/1999, όπως ισχύει, μπορεί να καθορίζονται κριτήρια, διαδικασίες ελέγχου και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογής της παρούσας. Ειδικά για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ισχύουν τα κριτήρια και οι διαδικασίες που προβλέπονται στο εγκεκριμένο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όπως κάθε φορά ισχύει, από το χρόνο της έγκρισής του.»

Οι περιπτώσεις α’ και β’ της παραγράφου 6 του άρθρου 56 του ν.2637/1998 (ΦΕΚ Α’200/1998), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 24 παρ. 37 του ν.2945/2001 (ΦΕΚ Α’ 223/2001), αντικαθίστανται ως εξής: « α) Σε αγροτεμάχια που χαρακτηρίζονται από την οικεία Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας, εκτός από τη γεωργική εκμετάλλευση και την εγκατάσταση σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κάθε επέμβαση στις εκτάσεις αυτές, είτε για τη μεταβολή του προορισμού τους και τη διάθεσή τους για άλλες χρήσεις είτε για την εκτέλεση έργων ή τη δημιουργία εγκαταστάσεων ή παροχή άλλων εξυπηρετήσεων μέσα σε αυτές, έστω και χωρίς μεταβολή της κατά προορισμό χρήσης τους, αποτελεί εξαιρετικό μέτρο και ενεργείται πάντοτε ύστερα από άδεια της οικείας Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης και μόνο για λόγους που εξυπηρετούν το

γεωργικό

χαρακτήρα

της

αγροτικής

εκμετάλλευσης

την

εγκατάσταση σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η απαγόρευση αυτή δεν ισχύει εφόσον πρόκειται για την εκτέλεση στρατιωτικών έργων, που αφορούν την εθνική άμυνα της χώρας, καθώς και για την εκτέλεση μεγάλων αναπτυξιακών έργων του Δημοσίου και των Ο.Τ.Α. α και β’ βαθμίδας. β) Σε περιοχές που χαρακτηρίζονται κατά τα ανωτέρω ως αγροτική γη υψηλής

παραγωγικότητας,

απαγορεύεται

κατάτμηση

των

αγροτεμαχίων, είτε με διανομή μεταξύ των συνιδιοκτητών είτε με πώληση ή οποιαδήποτε άλλη πράξη με την οποία μεταβιβάζονται δικαιώματα

κυριότητας,

χωρίς

προηγούμενη

άδεια

της

οικείας

Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, με ποινή την απόλυτη ακυρότητα της σχετικής δικαιοπραξίας. Η άδεια παρέχεται μόνο εφόσον με την κατάτμηση διευκολύνεται η αγροτική εκμετάλλευση ή η εγκατάσταση σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και επισυνάπτεται στη σχετική συμβολαιογραφική πράξη, στην οποία γίνεται μνεία αυτής. Η άδεια κατάτμησης

απαιτείται

και

όταν

πρόκειται

για

διανομή

μεταξύ

συνιδιοκτητών ή συγκληρονόμων που έχουν το δικαίωμα να λύσουν την κοινωνία και παρέχεται, εφόσον με τη λύση δεν επέρχεται κατάτμηση ή η επερχόμενη κατάτμηση δεν παραβλάπτει την αγροτική εκμετάλλευση ή απαιτείται για την εγκατάσταση σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.» Το τρίτο εδάφιο της παραγράφου 4 του άρθρου 3 του ν.2244/1994, όπως προστέθηκε με την παράγραφο 7 του άρθρου 2 του ν.2941/2001 και αντικαταστάθηκε με την παρ. 9 του άρθρου 27Α του ν.3734/2009, τροποποιείται ως εξής: «Για

την

εγκατάσταση

φωτοβολταϊκών

συστημάτων

και

ανεμογεννητριών δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, αλλά έκδοση έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας που εκδίδεται από την αρμόδια Διεύθυνση Πολεοδομίας. Ειδικά για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων και μικρών ανεμογεννητριών σε κτίρια και άλλες δομικές κατασκευές, αντί της έκδοσης έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, μπορεί, μετά από σχετική απόφαση του ΥΠΕΚΑ, να προβλέπεται απλή κοινοποίηση προς τον οριζόμενο κατά περίπτωση αρμόδιο φορέα.

ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕ Περιοχές Natura: Οι προτεινόμενες εκτάσεις θα πρέπει να βρίσκονται τουλάχιστον 200 m μακριά από τις προστατευόμενες περιοχές Natura. Χώροι Παγκόσμιας Κληρονομιάς: Να βρίσκονται τουλάχιστον 3 km μακριά από αυτές, σύμφωνα με την υφιστάμενη Νομοθεσία. Λοιποί Αρχαιολογικοί Χώροι: Να βρίσκονται τουλάχιστον 500 μέτρα μακριά από τους αρχαιολογικούς χώρους. Κύριο Οδικό Δίκτυο: Να βρίσκεται 500 m από αυτό, ώστε να αποφεύγονται οι αντανακλάσεις από την εγκατάσταση και όχι πέραν των 3 km ώστε να υπάρχει ευκολία πρόσβασης. Ολικό Οδικό Δίκτυο: Οι τελικές κατάλληλες εκτάσεις, προτείνεται να βρίσκονται στα όρια του ολικού οδικού δικτύου και σε εγγύτητα 3 km ώστε να υπάρχει ευκολία πρόσβασης.

Χρήσεις Γης: Κατάλληλες περιοχές είναι αυτές που χαρακτηρίζονται με χορτολίβαδα, θάμνους και γυμνό έδαφος. Οικιστική Ζώνη: Για οικισμούς με πληθυσμό πέρα των 2000 κατοίκων, οι προτεινόμενες περιοχές πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση 500 μέτρων από τα όρια τους. Για οικισμούς με πληθυσμό λιγότερο των 2000 κατοίκων, σε απόσταση 250 μέτρων από τα όρια τους. Κλίση Εδάφους: Οι προτεινόμενες κλίσεις του εδάφους να είναι 40 με 60 μοίρες. Δεδομένου ότι τα φωτοβολταϊκά θα εγκατασταθούν σε οριζόντια βάση. Προσανατολισμός Κλίσεων: Να είναι κυρίως Νότιος, Νότιο Ανατολικός και Νότιο - Δυτικός. Υψόμετρο: Οι προτεινόμενες περιοχές πρέπει να είναι κάτω από το μέσο υψόμετρο της περιοχής (200 m). Τα τεχνοοικονομικά κριτήρια αφορούν, κατά κύριο λόγο, στην οικολογική βιωσιμότητα του έργου και, ειδικότερα, εάν το τοπικό αιολικό δυναµικό είναι επαρκές και ικανοποιητικό, ώστε να έχει νόημα η εγκατάσταση ενός αιολικού πάρκου. Για το σκοπό αυτό, ο επενδυτής θα πρέπει, µε την ανάθεση σε µια εξειδικευμένη εταιρεία μετρήσεων, να πραγματοποιήσει πιστοποιημένες μετρήσεις διάρκειας κατ' ελάχιστον 1 έτους . Στην ίδια ομάδα κριτηρίων (και μάλιστα χρονικά νωρίτερα από το αιολικό δυναµικό) εντάσσεται και το κριτήριο της διαθεσιμότητας ηλεκτρικού χώρου, καθώς υπάρχουν περιοχές που είτε δεν επιτρέπεται καν, είτε δεν έχει νόηµα να υποβληθεί αίτηση, λόγω κορεσµού του τοπικού δικτύου (και αυτό πέρα των γενικότερων θεµάτων που τίθενται από τη μελλοντική μεγάλη διείσδυση - αν ποτέ. επιτευχθεί). Εξίσου σηµαντικά είναι τα περιβαλλοντικά - χωροταξικά κριτήρια, η σωστή εξέταση των οποίων είναι ιδιαίτερα κρίσιµη σε αυτό το αρχικό στάδιο, καθώς, σε περίπτωση ασυμβατότητας του σχεδιαζόμενου αιολικού πάρκου µε τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, θα είναι αδύνατη η υλοποίησή του. Τα αιολικά πάρκα τοποθετούνται σε περιοχές που διασφαλίζουν μεγάλη ταχύτητα ανέμου για μεγιστοποίηση την ενεργειακής απόδοσης. Αυτές οι περιοχές σε ορισμένες περιπτώσεις περιλαμβάνουν κάποια από τα σημαντικότερα και πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα. Υπάρχει λοιπόν

ανάγκη να διασφαλιστεί ότι πιθανά επιζήμια αποτελέσματα θα πρέπει αποφεύγονται και αν αυτό δεν είναι δυνατόν να ελαχιστοποιούνται Επιπλέον, η δημιουργία αιολικών πάρκων προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, και τη δημιουργία συνοδευτικών έργων όπως διανοίξεις δρόμων και πολλά χιλιόμετρα καλωδιώσεων. Τα συνοδευτικά αυτά έργα, είναι πιθανό σε μερικές περιπτώσεις να έχουν μεγαλύτερες επιπτώσεις σε ευαίσθητα οικοσυστήματα από ότι αυτές καθαυτές οι συστοιχίες ανεμογεννητριών. Η Ορνιθολογική υποστηρίζει την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας με την προϋπόθεση ότι οι αναπτυξιακές προτάσεις λαμβάνουν υπόψη τα ανάλογα μέτρα για την προστασία της άγριας ζωής. Η δημιουργία των αιολικών πάρκων οφείλει να ισορροπεί με τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την αναστροφή της μείωσης της βιοποικιλότητας μέχρι το 2010. Η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογη βιοποικιλότητα και οφείλει να την διατηρήσει σαν στοιχείο της εθνικής και παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς. Οι ανεμογεννήτριες μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς ή θανατώσεις πουλιών, κυρίως αποδημητικών γιατί τα ενδημικά «συνηθίζουν» την παρουσία των μηχανών και τις αποφεύγουν. Γι’ αυτό καλύτερα να μην κατασκευάζονται αιολικά πάρκα σε δρόμους μετανάστευσης πουλιών. Σε κάθε περίπτωση, πριν τη δημιουργία ενός αιολικού πάρκου ή και οποιασδήποτε εγκατάστασης ΑΠΕ θα πρέπει να έχει προηγηθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Πάντως η συχνότητα ατυχημάτων πουλιών σε αιολικά πάρκα είναι πολύ μικρότερη αυτής των ατυχημάτων με αυτοκίνητα. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας και την αυστηρότερη επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. πλωτές πλατφόρμες σε ανοικτή θάλασσα) το παραπάνω πρόβλημα, αλλά και ο θόρυβος από τη λειτουργία των μηχανών, έχουν σχεδόν λυθεί. Επιπλέον, για τη δημιουργία αιολικών πάρκων θα πρέπει να ληφθεί υπόψην η επιβάρυνση που θα προκληθεί στην τοποθεσία, διότι για να χτιστεί η εγκατάσταση θα πρέπει να κοπούν δέντρα η γενικώς να καταστραφεί μέρος της γης στην οποία θα γίνει το εγχείρημα. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας και την αυστηρότερη επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. πλωτές πλατφόρμες σε ανοικτή θάλασσα) το παραπάνω πρόβλημα, αλλά και ο θόρυβος από τη λειτουργία των μηχανών, έχουν σχεδόν λυθεί.

100

ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA 2000 ΣΤΗΝ ΦΘΙΩΤΙΔΑ Νομός Φθιώτιδας - Natura 2000 1 2 3 4

Κοιλάδα και εκβολές Σπερχειού - Μαλιακός Εθνικός Δρυμός Οίτης Φαράγγι Γοργοπόταμου Υγρότοπος και νησιά του κόλπου Αταλάντης

1 ΚΟΙΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΕΣ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ - ΜΑΛΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ Κωδικός GR 2440002 Έκταση 340.000 στρέμματα Περιγραφή: Η περιοχή βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της κεντρικής Ελλάδας. Τα όρια της βρίσκονται στην περιφερειακή ζώνη του Εθνικού δρυμού της Οίης και γειτνιάζει με τα όρη Τυμφρηστός και Βαρδούσια. Στην περιοχή διακρίνονται τρία τμήματα: ο Μαλιακός κόλπος, οι εκβολές του Σπερχειού ποταμού και οι γύρω περιοχές και η κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού και οι πηγές του. Η περιοχή καταλαμβάνει έκταση 340.000 στρέμματα. Ο Μαλιακός κόλπος καλύπτει έκταση 90.000 στρέμματα. Είναι ένας μικρός κλειστός κόλπος που συνδέεται μα το Αιγαίο πέλαγος και το βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, στο ανατολικό άκρο του, μέσω δύο μικρών διαύλων. Στο εξωτερικό ανατολικό τμήμα του, το μέσο βάθος είναι 30μ. Ο Σπερχειός με ενώ στο εσωτερικό δυτικό του τμήμα δεν μήκος 82 χιλ. πηγάζει από τον ξεπερνά τι 25μ. Ο πυθμένας του καλύπτεται ως επί το πλείστον από μαλακό ίζημα. Ο Σπερχειός Τυμφρηστό και συναντά τη θάλασσα στο νοτιοδυτικό άκρο του παρουσιάζει σε όλο το μήκος του κόλπου. Το εσωτερικό τμήμα του κόλπου, μεγάλο οικολογικό κοντά στο στόμιο του ποταμού είναι πιο ρηχό. Η αλιευτική δραστηριότητα στον κόλπο ασκείται ενδιαφέρον. από 322 επίσημα καταχωρημένα σκάφη που ανήκουν σε 700 αλιείς. Η παραγωγή ψαριών και δίθυρων μαλακίων είναι υψηλή. Για το εσωτερικό τμήμα (περίπου η μισή από την συνολική έκταση του κόλπου) υπάρχουν αλιευτικοί περιορισμοί. Ο πυρήνας των εκβολών καλύπτει 3.200 στρέμματα ενώ η ευρύτερη περιοχή ανέρχεται στα 100.000 στρέμματα. Οι εκβολές και οι γύρω περιοχές σχηματίζουν ένα ποικίλο τοπίο. Υπάρχουν δύο τύποι

101

φυσικής βλάστησης. Η πρώτη απαντά κατά μήκος των όχθεων του ποταμού, ενώ η δεύτερη καλύπτει την περιοχή των αλιπέδων. Η πρώτη κυριαρχείται από Salix sp., Populus sp., Alnus sp., Phragmites sp., Typha sp., ενώ η δεύτερη από Phragmites australis, κοντά στις όχθες και από Anthrocremnum sp., Tamarix sp. Και Salicornia sp. Στην υπόλοιπη περιοχή. H μεγαλύτερη έκταση της περιοχής έξω από τον πυρήνα καλύπτεται από εντατικές καλλιέργειες, κυρίως ρυζιού. Η γη γύρω από τις εκβολές καλύπτεται κυρίως από ξερικές καλλιέργειες και χορτολιβαδικές εκτάσεις, ενώ ένα μικρό τμήμα καλύπτεται από ελαιόδενδρα (δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες επιστημονικές μελέτες για τη βλάστηση της περιοχής). Το τελευταίο τμήμα των εκβολών, κοντά στο στόμιο του ποταμού και εκεί που η ξηρά συναντά τη θάλασσα, σχηματίζει έναν ρηχό κόλπο σαν λιμνοθάλασσα που ονομάζεται Λιβάρι (5.000 στρέμματα). Το βάθος στο μεγαλύτερο τμήμα του είναι 5 μέτρα. Το κυνήγι απαγορεύεται από το νόμο. Το κυνήγι επίσης απαγορεύεται επίσης στις εκβολές και τις γύρω κοινότητες. Το δυτικότερο άκρο της περιοχής περιλαμβάνει το ορεινού τύπου τμήμα του Σπερχειού. Το μήκος του ποταμού είναι 82 χλμ. και ξεκινά από το όρος Τυμφρηστό σε υψόμετρο 2327μ. Η κοιλάδα του καλύπτει 150.000 στρέμματα με μέσο υψόμετρο 620 -810μ. Προχωρώντας από την πόλη της Λαμίας προς τις πηγές του Σπερχειού το τοπίο κυριαρχείται από μονίμως ξηρές και αρδευόμενες εκτάσεις και εγκαταλειμμένες αγροτικές εκτάσεις. Τέλος κοντά στις πηγές του ποταμού, εκτός από τα μικρά τμήματα που καλύπτονται από καλλιέργειες εσπεριδοειδών, η περιοχή κυριαρχείται από εγκαταλειμμένη αγροτική γη. Στα όρια γύρω από την κοιλάδα κοντά στους πρόποδες των γειτονικών βουνών, η βλάστηση χαρακτηρίζεται από φρύγανα. Σπουδαιότητα: Ο Μαλιακός κόλπος υποστηρίζει σημαντική παραγωγή σε ψάρια και δίθυρα μαλάκια. Υπάρχει επίσης πολύ καλό δυναμικό για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών. Το Λιβάρι Στις εκβολές του στο εσωτερικό τμήμα του κόλπου, είναι ένα Σπερχειού φυσικό θαλάσσιο πάρκο για την αναπαραγωγή απαγορεύεται το ψαριών και την ανάπτυξη των νεαρών ιχθυδίων. κυνήγι Οι εκβολές του Σπερχειού ποταμού προσφέρουν προκειμένου να ιδανικές περιβαλλοντικές συνθήκες στην φυλαχτεί η ορνιθοπανίδα, πολλά είδη της οποίας πλούσια προστατεύονται. Οι Παρακείμενοι στις εκβολές ορνιθοπανίδα της ορυζώνες έχουν μεγάλη οικονομική αξία για τις περιοχής. γύρω κοινότητες. Ο ποταμός υποστηρίζει πολλά

102

σημαντικά (ενδημικά ή και προστατευόμενα) είδη ψαριών. Επίσης αρδεύει τα γόνιμα εδάφη της κοιλάδας και των εκβολών του. Στις θερμές πηγές των Θερμοπυλών απαντά το αφρικάνικο ψάρι Tilapia nilotica. Τέλος οι καρστικές πηγές της Αγίας Παρασκευής έχουν σπουδαίο οικολογικό ενδιαφέρον, γιατί αποτελούν βιότοπο για το ενδημικό ψάρι Pungitius hellenicus, είδος το οποίο βρίσκεται μόνο στο σύστημα του Σπερχειού. 2 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΟΙΤΗΣ - Κωδικός GR 2440004 Έκταση 72.100 στρέμματα Περιγραφή: Ο Εθνικός Δρυμός Οίτης περιλαμβάνει τις ψηλότερες κορυφές του όρους Οίτη με εξαίρεση την ψηλότερη κορυφή Πύργος (2152μ.). Το επικρατέστερο πέτρωμα είναι ο ασβεστόλιθος. Αυτός είναι και ο λόγος που ο δρυμός και το όρος γενικότερα, είναι διάσπαρτος με Το οροπέδιο στις Λιβαδιές όπου … καρστικούς σχηματισμούς μεγάλου αισθητικού ‘’παρουσιάζονται ενδιαφέροντος. Το πιο γνωστό σπήλαιο είναι τρεις τύποι λιβαδιών της Ανεμότρυπας το οποίο βρίσκεται πάνω από και μια εκπληκτική το χωριό Υπάτη, στα βορειοδυτικά του δρυμού. ποικιλία φυτών και Στο κέντρο του δρυμού υπάρχει ένα μικρό εντόμων’’ αλπικό λιβάδι με ενδιαφέρουσα ποώδη βλάστηση και μια εποχικά σχηματιζόμενη λίμνη. Στη βλάστηση του δρυμού επικρατεί το δάσος της ενδημικής και της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica). Επίσης υπάρχουν ακόμα δύο ενδιαιτήματα οι φυτοκοινωνίες Trifolium parnassi και ‘’υπερμεσογειακά υγρά λιβάδια’’. Σε χαμηλότερα υψόμετρα το ελατόδασος το διαδέχονται δρυόδαση και μακκία βλάστηση στην οποία επικρατούν δενδρώδη πουρνάρια . Στην άνω δασική ζώνη η βλάστηση είναι τυπική των αλπικών οικοσυστημάτων της κεντρικής Ελλάδας. Μια μικρής έκτασης συστάδα Pinus nigra ssp. pallasiana βρίσκεται στα βορειοανατολικά του δρυμού. Σπουδαιότητα: Ο Εθνικός Δυμός Οίτης θεωρείται ως ένας από τους πιο επιτυχημένους (από πλευρά οικολογικής αξίας και βαθμό προστασίας) δρυμούς της χώρας. Ιδρύθηκε το 1966 με σκοπό την προστασία της μοναδικής χλωρίδας και άγριας ζωής του βουνού. Τουλάχιστον 50 ελληνικά ενδημικά φυτικά είδη φύονται μέσα στα όρια της προτεινόμενης περιοχής., 8 από τα οποία προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία. Επιπλέον άλλα 40 ενδημικά είδη της βαλκανικής

103

υπάρχουν στην Οίτη. Μεγάλης οικολογικής σημασίας είναι ένα μικρό οροπέδιο στη θέση Λειβαδιές, όπου παρουσιάζονται τρεις τύποι λιβαδιών και μια εκπληκτική ποικιλία φυτών και εντόμων. Η ύπαρξη ενός εποχικού τέλματος στη μέση του οροπεδίου αυτού, προσφέρει οικολογικό θώκο σε είδη που σε άλλη περίπτωση δεν θα ενδημούσαν σε ένα τυπικό ορεινό βιότοπο. Τέλος μεγάλης οικολογικής αξίας είναι μια περιορισμένης έκταση συστάδα από μαύρη πεύκη. Η σημασία της έγκειται στο μεγάλο βαθμό απομόνωσης της από τα εκτεταμένα δάση μαύρης πεύκης της βόρειας (Πίνδος, Ολυμπος) και της νότιας (Ταύγετος, Χελμός) Ελλάδας. Τα σπήλαια του βουνού παρουσιάζουν επιστημονικό ενδιαφέρον, ιδιαίτερα αυτό της Ανεμότρυπας. 3 ΦΑΡΑΓΓΙ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ Έκταση 5.240 στρέμματα

Kωδικός

Περιγραφή: Η περιοχή περιλαμβάνει το φαράγγι του Γοργοπόταμου και τις άκρες του φαραγγιού. Είναι πολύ βαθύ (1500μ.) με πολύ απότομες πλαγιές , που το κάνουν ιδιαίτερα απροσπέλαστο. Το υπόστρωμα είναι ασβεστολιθικό με τοπικά τμήμα από χασμόφυτα. Κατά μήκος του φαραγγιού ρέει χείμαρρος με περιοδική ροή. Οι άκρες του φαραγγιού καλύπτονται από μακκί και φρύγανα.

2440003

Το άγριο και απροσπέλαστο φαράγγι του Γοργοπόταμου προσφέρει καταφύγιο στο αγριοκάτσικο, στον χρυσαετό και σε άλλα αρπακτικά πουλιά.

Σπουδαιότητα: Η σπουδαιότητα της περιοχής έγκειται στη γεωμορφολογική της δομή και στο γεγονός ότι λόγω της δύσκολης πρόσβασης, είναι φυσικά προστατευμένη και προσφέρει καταφύγιο στα αρπακτικά πτηνά, ειδικά στον χρυσαετό, καθώς και τον αίγαγρο (Rupicarna rupicarna balcanica) 4 ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΑΤΑΛΑΝΤΗΣ Κωδικός GR2440001 Έκταση 14.700 στρέμματα

Περιγραφή: Ο κόλπος της Αταλάντης βρίσκεται στον βόρειο Ευβοϊκό. Η θαλάσσια ζώνη καλύπτει το 65% της συνολικής έκτασης.

104

Η παράκτια ζώνη περιλαμβάνει αλμυρά έλη, υποβαθμισμένη υγροτοπική βλάστηση, καλλιέργειες, ρηχό κόλπο και ιλυώδη πλατώματα. Στην περιοχή ανήκουν επίσης τέσσερα ασβεστολιθικά νησιά Αταλαντονήσι (1850 στρέμ), Γαϊδουρονήσι (1700 στρέμ.), Ο κόλπος της Πρασονήσι (120 στρέμ.) και Άγιος Νικόλαος Αταλάντης. Με (140 στρεμ.). Στο Αταλαντονήσι κυριαρχούν η κόκκινο βέλος αγριελιά, ο σχίνος και η λαδανιά και η περιοχή σημειώνεται το Αταλαντονήσι και βόσκεται για πολλές δεκαετίες. Το νησί λειτουργεί σαν ελεγχόμενη κυνηγετική περιοχή με μπλε το Γαϊδουρονήσι που και έχουν εισαχθεί σε αυτό κρητικοί αίγαγροι και αγριοπρόβατα. Εδώ και μερικές δεκαετίες ανήκουν στο οικοσύστημα του μεταφέρθηκαν στο νησί κουνέλια, τα οποία μέχρι σήμερα έχουν επιφέρει σοβαρές κόλπου. επιπτώσεις στη βλάστηση. Στο Γαϊδουρονήσι η μακροχρόνια υπερβόσκηση και οι φωτιές έχουν ευνοήσει την επέκταση της ασφάκας σε βάρος των αείφυλλων πλατύφυλλων. Ο Αγ. Νικόλαος έχει μόνο μερικά κουνέλια. Η θαλάσσια ζώνη περιλαμβάνει ρηχά νερά , ποσειδωνίες και αμμώδεις παραλίες. Σπουδαιότητα: Η περιοχή περιλαμβάνει ένα μικρό υγρότοπο, από τους λίγους της ανατολικής Ελλάδας, που αποτελεί σταθμό για πολλά μεταναστευτικά πουλιά. Ο Κόλπος της Αταλάντης είναι σημαντικός χώρος αναπαραγωγής για πολλά είδη ψαριών και ένα τμήμα του καλύπτεται από ποσειδωνίες. Στο Αταλαντονήσι υπάρχει δάσος αγριελιάς και ένα μικρό μεσογειακό ξηρό ποωλίβαδο. Η βλάστηση στο Πρασονήσι είναι αδιατάρακτη.

(Κείμενα από το βιβλίο ΤΟ ΕΡΓΟ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΙΚΤΥΟ ΦΥΣΗ 2000) Περιοχή Παραλίας Πελασγίας: Βιότοπος λίμνη Σουβάλας (ή Σβάλας). Τροφοδοτείται με νερό από τον ασβεστολιθικό όγκο που βρίσκεται στα νότια. Έχει ανοιχτεί δίοδος προς τη θάλασσα ενώ έχει τεχνητά ανυψωθεί τμήμα της. Περιοχή Μύλων: Τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους είναι το Κεφαλόβρυσο όπου υπάρχει η ομώνυμη πηγή επαφής. Οι παρεμβάσεις στην περιοχή (γεφύρια, τοιχία, τσιμεντοστρώσεις)είναι πολλές και χρειάζεται να προσαρμοσθούν στο περιβάλλον. http://www.pezoporia.gr/pez/routes_region.asp?regID=27&regContent=7

Όπως προαναφέρθηκε , οι εγκαταστάσεις των ΑΠΕ πρέπει να μη βρίσκονται σε περιοχές υψηλής παραγωγικότητας του

105

εδάφους. Ωστόσο, ο Νομός Φθιώτιδας είναι ένας γόνιμος τόπος. Στην εύφορη γη της Φθιώτιδας καλλιεργούνται: σιτάρι, ελιές βαμβάκι, καπνός, κηπευτικά, βιομηχανική ντομάτα και κάποιες δενδρώδεις καλλιέργειες (φυστικιά, αμυγδαλιά, κερασιά, ροδακινιά). Αναπτυγμένη είναι η κτηνοτροφία. Στις θάλασσές της υπάρχουν μαρίνες, αλιεύματα ενώ κάποια από αυτά παράγονται σε ιχθυοκαλλιέργειες – υδατοκαλλιέργειες. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ – ΜΟΥΣΕΙΑ Πλούσια σε αξιοθέατα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι η Φθιωτική γη. Διάσπαρτα σε όλη σχεδόν την έκταση του νομού, σώζονται τα απομεινάρια αρχαίων οικισμών και μνημείων, κάστρα και πύργοι, ενώ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα εκθέματα των μουσείων. Βρίσκονται δε στις παρακάτω περιοχές: Άγιος Ιωάννης Θεολόγος (αρχαία πόλη Αλές): Τμήματα οχυρωματικού περιβόλου του 6ου π.Χ. αιώνα, βωμός της Αθηνάς, λείψανα νεολιθικού οικισμού, οικοδομικά αρχαίας κλασικής και ελληνιστικής περιόδου και θεμέλια εκκλησίας βυζαντινών χρόνων. Λιβανάτες -Πύργος (Κύνος): Οικιστικό συγκρότημα της υστεροελλαδικής περιόδου και τμήματα οχύρωσης της ελληνιστικής περιόδου γύρω από το λόφο. Κάστρο Κολάκας (θέση Πύργος, Κοινότητα Κυρτώνη): Αρχαία οχύρωση, με τετράγωνο πύργο, κτισμένη με λιθόπλινθους, πάχους 1,5 μ. Ιερό της Αρτέμιδος Ελαψηβόλου και του Απόλλωνος της Υαμπόλεως (Καλαπόδι): Θεμέλια δωρικού περιμέρου ναού με κίονες, των μέσων του 6ου π.Χ. αιώνα και ενός ανάλογου, των κλασικών χρόνων.

106

Ελάτεια: Ακρόπολη της αρχαίας Ελάτειας και μυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων. Ιερό αφιερωμένο στην Αθηνά Κραναία και λείψανα δωρικού ναού. Τείχος Τιθορέας: Φέρει πύργους κατά διαστήματα, χρονολογείται στους ελληνιστικούς χρόνους και θεωρείται από τα καλύτερα δείγματα οχυρωματικής της περιόδου. Κάστρο Δρυμαίας: Ταυτίζεται με την ακρόπολη της αρχαίας πόλης των Φωκέων Δρυμαίας. Είναι του 5ου π.Χ. αιώνα. Σώζονται τετράγωνοι πύργοι και λείψανα ναού, αφιερωμένου στη Θεσμοφόρο Δήμητρα. Κάστρο Μενδενίτσας: 'Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα οχύρωσης της εποχής της Φραγκοκρατίας (13ος μ.Χ. αιώνας) στη Στερεά Ελλάδα, στη θέση της αρχαίας πόλης Φαρύγαι. Θερμοπύλες: Τμήμα τείχισης ελληνιστικών χρόνων, ίχνη οικοδομημάτων βυζαντινής περιόδου και τείχος σε οδοντωτή διαμόρφωση, του 6ου π.Χ. αιώνα. Βρίσκονται στο λόφο του Κολωνού, απέναντι από το σύγχρονο μνημείο του Λεωνίδα. Κάστρο Λαμίας: Τμήματα οχυρωματικού περιβόλου του 5ου π.Χ. αιώνα και άλλα, από επεμβάσεις και επισκευές, της βυζαντινής και μεσαιωνικής περιόδου. Από τον 50 π.Χ, αιώνα, ολόκληρη η περιοχή της σημερινής Φθιώτιδας, ως φυσικό πέρασμα κάθε στρατιάς προς το νότο, μετατρέπεται συχνά σε πεδίο μάχης, Η αρχή αυτής της ιστορικής πορείας σηματοδοτείται από τη μάχη των Θερμοπυλών, αιώνιο σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας των Ελλήνων που έπεσαν στο λόφο Κολωνού, μαχόμενοι ενάντια στις ορδές των Περσών. Για αμυντικούς λόγους, οι οικισμοί της Φθιώτιδας περιβάλλονται με τείχη (Λαμία, Αχινός, Στυλίδα, Τιθορέα, Δρυμαία, Πρόερνα), ενώ σε θέσεις

107

κλειδιά κτίζονται φρούρια -βίγλες, για τον έλεγχο των χερσαίων και θαλάσσιων περασμάτων. Ταφικοί κύκλοι των πρώιμων μυκηναϊκών χρόνων στη θέση «Φανός» Γλύφας, η οποία ταυτίζεται με την ομηρική Αντρώνα, μαρτυρούν την ιστορική συνέχεια του έθνους. Οι μνημειώδεις λαξευτοί, θαλαμωτοί τάφοι της Ελάτειας και της ευρύτερης περιοχής, με τις πολλαπλές ταφές και τα πλούσια κτερίσματα, δίνουν το στίγμα των ύστερων φάσεων του μυκηναϊκού πολιτισμού και της πρώιμης εποχής του σιδήρου. Στους ιστορικούς χρόνους αναπτύσσονται σημαντικοί οικισμοί και ιδρύονται ιερά, αφιερωμένα στη λατρεία των ολύμπιων θεών και ηρώων: στο Καλαπόδι Λοκρίδας, ο ναός του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος Ελαφηβόλου, του οποίου η ιστορία αρχίζει από τη μυκηναϊκή εποχή, γνώρισε αλλεπάλληλες καταστροφές και ανοικοδομήσεις μέχρι τα χρόνια του Θεοδόσιου. Στην Ανθήλη, έδρα της πρώτης Αμφικτιονίας, λατρευόταν η Δήμητρα Πυλαία. Στην Πυρά της Οίτης, τόπος του μαρτυρίου του Ηρακλή, ιδρύθηκε πανελλήνιας εμβέλειας ιερό προς τιμήν του και στις Αλές Λοκρίδας (σημερινό Θεολόγο) αποκαλύφθηκε ο ναός της Αθηνάς Σωτήρος. Η ανασκαφική έρευνα των τελευταίων ετών έχει δώσει μια αρκετά σαφή εικόνα της οικιστικής οργάνωσης πολλών πόλεων: αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της Αγοράς και του Γυμνασίου της αρχαίας Λαμίας, δημόσια κτίρια στον Αχινό, κλίμακες και δρόμοι στην Παραλία Πελασγίας, ψηφιδωτά δάπεδα στην Υπάτη και οργανωμένες νεκροπόλεις σε διάφορα σημεία του νομού, αποτελούν μαρτυρίες για την ακμή αξιόλογων οικιστικών κέντρων από τους κλασικούς χρόνους μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Τα σημαντικότερα από τα ευρήματα των ανασκαφών στο νομό Φθιώτιδας εκτίθενται, με τρόπο εποπτικό και διδακτικό, στα δύο νεοσύστατα αρχαιολογικά μουσεία της Λαμίας και της Αταλάντης Η προικισμένη Φθιωτική γη, προνομιούχος τόπος στο κέντρο του ελλαδικού χώρου, με πολλά χιλιόμετρα δαντελωτών ακτών, εύφορες κοιλάδες και ζωογόνα ποτάμια, προσήλκυσε, όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον του ανθρώπου, από τα πρωιμότερα στάδια της προϊστορίας. Οικιστικά λείψανα νεολιθική ς εποχής σώζονται σε πολυάριθμους λοφίσκους, τις ονομαζόμενες τούμπες ή μαγούλες, που έχουν εντοπιστεί

108

σε διάφορα σημεία του νομού, από το βόρειο άκρο στην επαρχία Δομοκού μέχρι την κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού στο νότο. Στις πρώτες φάσεις της εποχής του χαλκού οι κάτοικοι των παράκτιων εγκαταστάσεων, όπως του πρωτοελλαδικού οικισμού που ανασκάφτηκε πρόσφατα στη θέση «Ράχη» Προσκυνά, αναπτύσσουν σχέσεις με τις Κυκλάδες, απ' όπου εισάγουν αντικείμενα και υλικά και υιοθετούν στοιχεία της ανθούσας τέχνης και τεχνικής τους. Στους χρόνους της μυκηναϊκής κυριαρχίας η «Ερήβωλος Φθίη» και η «Εώα Λοκρίς» αποτελούν τμήματα της περιφέρειας του μυκηναϊκού κόσμου. Στο λόφο Πύργο Λιβανάτων αναγνωρίστηκε η θέση του ομηρικού Κύνου, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, εγκαταστάθηκαν μετά τον κατακλυσμό και έζησαν το υπόλοιπο της ζωής τους, οι δύο μυθικοί γενάρχες, ο Δευκαλίων και η Πύρρα. Στο σταυροδρόμι της ιστορίας και του πολιτισμού βρέθηκε η Φθιωτική γη. Εδώ γεννήθηκαν οι Αμφικτιονίες, η πρώτη μορφή οργανισμού ενωμένων εθνών. Εδώ ανακαλύφθηκαν νεολιθικοί οικισμοί και ευρήματα της εποχής του χαλκού και κυρίως των πρώιμων και ύστερων φάσεων του μυκηναϊκού πολιτισμού, καθώς και στοιχεία που μαρτυρούν την ακμή οικιστικών κέντρων από τους κλασικούς χρόνους μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Με ποταμούς αίματος ποτίστηκε το χώμα της Φθιώτιδας ανά τους αιώνες. Στα στενά των Θερμοπυλών, το 480 π.Χ., ο βασιλιάς της Σπάρτης, Λεωνίδας, με 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς, έπεσαν ηρωικά, αφού προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, προσπαθώντας να φράξουν το δρόμο στους Πέρσες εισβολείς. Στα βυζαντινά χρόνια, το 995 μ.Χ., στη θέση Παλαιόμυλος της κοιλάδας του Σπερχειού έγινε η αποφασιστικής σημασίας μάχη του Νικηφόρου Ουρανού (στρατηγού του Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου) εναντίον των Βουλγάρων επιδρομέων, των οποίων ηγείτο ο βασιλιάς Σαμουήλ. Οι Βυζαντινοί κατατρόπωσαν τις βουλγαρικές ορδές και ο ίδιος ο Σαμουήλ κατόρθωσε να διαφύγει τραυματισμένος. Στην Αλαμάνα, στις 23 Απρίλη του 1821, ο Αθανάσιος Διάκος βρίσκει φρικτό θάνατο. 'Ήταν το τίμημα που πλήρωσε για την "αποκοτιά του" να αντισταθεί, με μια χούφτα παλικάρια, στους Τουρκαλβανούς του Ομέρ Βρυώνη. Και λίγους μήνες αργότερα, στις 26 Αυγούστου 1821,

109

στα Βασιλικά, έξω από το χωριό Ρεγκίνι της Λοκρίδας, οι 'Έλληνες οπλαρχηγοί κατατρόπωσαν τους Τούρκους του Μπαϊράμ Πασά, σε μια από τις σημαντικότερες μάχες της Επανάστασης του 1821. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η ιστορία καταγράφει την ανατίναξη της μεγάλης στρατηγικής σημασίας σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοποτάμου. Στις 25 Νοεμβρίου του 1942, 150 αντάρτες του ΕΜΣ, υπό τον καπετάνιο Άρη Βελουχιώτη και άλλοι 60 του ΕΔΕΣ, υπό τον στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα, εξουδετέρωσαν τη φρουρά της γέφυρας, ελευθερώνοντας το πεδίο για τους Άγγλους, που τοποθέτησαν τα εκρηκτικά και την τίναξαν στον αέρα. Το επιτυχημένο σαμποτάζ ανέκοψε τον ανεφοδιασμό των δυνάμεων του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική, γεγονός που έδωσε στους συμμάχους την ευκαιρία να περάσουν στην αντεπίθεση.

110

ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Το κλίμα της Ελλάδας είναι εύκρατο μεσογειακό γιατί επηρεάζεται από τη Μεσόγειο θάλασσα. Οι χειμώνες είναι ήπιοι και υγροί, ενώ τα καλοκαίρια ζεστά και ξηρά. Η ηλιοφάνεια είναι μεγάλη όλο το χρόνο. Μια παράκτια περιοχή έχει συνήθως ηπιότερους χειμώνες, πιο ξηρά καλοκαίρια και λιγότερες βροχές από μια ηπειρωτική. Οι ορεινές περιοχές έχουν πιο ψυχρούς χειμώνες, πιο δροσερά καλοκαίρια και περισσότερες βροχοπτώσεις από τις πεδινές περιοχές. Οι τοπικές συνθήκες διαμορφώνονται από το ανάγλυφο μιας περιοχής. Η Πίνδος εμποδίζει τους υγρούς ανέμους να περάσουν στην ανατολική Ελλάδα κι έτσι η δυτική Ελλάδα έχει περισσότερες βροχοπτώσεις όλο το χρόνο.

Η Ελλάδα ανήκει στη βόρεια εύκρατη ζώνη, σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος από 34° 48' ως 41° 45' κι έχει γενικά εύκρατο κλίμα. Επειδή όμως βρίσκεται στη λεκάνη της Μεσογείου παρουσιάζει, όπως όλες οι παραμεσόγειες περιοχές, ορισμένες ιδιομορφίες και γι' αυτό το κλίμα της χαρακτηρίζεται μεσογειακό, δηλαδή ήπιους και βροχερούς χειμώνες, σχετικώς θερμά και ξηρά καλοκαίρια και μεγάλη ηλιοφάνεια όλο σχεδόν το χρόνο. Οι εποχές δεν τηρούν απόλυτα στη διαδοχή τους την τρίμηνη

111

διάρκειά τους, ούτε και τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά. Το έτος μπορεί να χωριστεί κυρίως σε δύο εποχές: Την ψυχρή και βροχερή χειμερινή περίοδο που διαρκεί από τα μέσα του Οκτωβρίου και μέχρι το τέλος Μαρτίου και τη θερμή και άνομβρη εποχή που διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο. Η διάρκεια της άνοιξης φτάνει μέχρι τα μέσα Μαΐου περίπου γιατί από τότε αρχίζουν ζέστες καλοκαιρινές. Το καλοκαίρι αρχίζει από τα μέσα Μαΐου και πολλές φορές καλύπτει και το Σεπτέμβριο. Παρατηρείται χρονικός περιορισμός της άνοιξης και του φθινοπώρου και χρονική διεύρυνση του καλοκαιριού και του χειμώνα. Οι βροχοπτώσεις είναι περισσότερες στη Δυτική Ελλάδα (μέσος όρος ύψους βροχών ετών 1951-1970 σε χλστρμ 1.010) και λιγότερες στην Ανατολική (585 χλστρμ. κατά την ίδια χρονική περίοδο).

Από το ξηρό κλίμα της Αττικής και γενικά της Ανατολικής Ελλάδας μεταπίπτουμε στο υγρό της Βόρειας και Δυτικής Ελλάδας. Από βορρά προς νότο η διακύμανση είναι μικρή, με κάπως περισσότερες βροχοπτώσεις στα βορειοδυτικά διαμερίσματα (Ιωάννινα).Οι βροχές στη χώρα μας ακόμη και τη χειμερινή περίοδο δεν διαρκούν για πολλές ημέρες και ο ουρανός της Ελλάδας δεν μένει συννεφιασμένος για αρκετές συνεχόμενες ημέρες, όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές της γης. Οι χειμερινές κακοκαιρίες διακόπτονται συχνά κατά τον Ιανουάριο και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου από ηλιόλουστες ημέρες, τις γνωστές από την αρχαιότητα “ Αλκυονίδες ημέρες”. Η χειμερινή εποχή είναι γλυκύτερη στα νησιά του Αιγαίου και του Ιουνίου από ό,τι στη Βόρεια και Ανατολική Ελλάδα .Το κλίμα επηρέασε τη

112

διαμόρφωση του πολιτισμού και εξαιτίας της ποικιλίας που παρουσιάζει κατά περιοχές, παρατηρείται η ιδιαιτερότητά του από την αρχαιότητα ως σήμερα σε κάθε περιοχή. Ακόμη εξαιτίας του κλίματος διαμορφώθηκαν οι καλλιέργειες κατά περιοχές, η βλάστηση και τα είδη δέντρων.

Βιβλιογραφία: http://www.noa.gr/forecast/bolam/index.htm Μηνιαία Δελτία και Ετήσιες Ανασκοπήσεις Μετεωρολογικών Παραμέτρων για την Ελλάδα (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών)

113

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ- ΠΟΛΙΤΕΣ Οι αρμόδιες αρχές του νομού θα πρέπει να φροντίσουν για την πλήρη και σωστή ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τη χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη Φθιώτιδα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να παρέχει οικονομικά κίνητρα στους απανταχού ενδιαφερόμενους για επένδυση στις ΑΠΕ. Συνακόλουθα, θα πρέπει να υιοθετήσει τις νέες τεχνολογίες προκειμένου να εξοικειωθούν με αυτές οι νέοι πολίτες. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΘΕ ΠΟΛΙΤΗΣ ΓΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Στο σπίτι και στο γραφείο Αλλάζουμε τις λάμπες πυρακτώσεως στο χώρο του σπιτιού και του γραφείου με λάμπες εξοικονόμησης Κλείνουμε όλες τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη όταν δεν τις χρησιμοποιούμε Η σωστή μόνωση του σπιτιού είναι απαραίτητη. Αποφεύγεται η χρήση ηλεκτρικού καλοριφέρ ή σόμπας Το καλοκαίρι βάζουμε ανεμιστήρα για να δροσιστούμε και αποφεύγουμε τη χρήση κλιματιστικού Δεν «ξεχνάμε» τους φορτιστές στην πρίζα όταν δεν χρησιμοποιούνται Χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία πλύσης στο πλυντήριο ρούχων και πλένουμε μόνο όταν ο κάδος είναι γεμάτος Μαγειρεύουμε έξυπνα, σε σκεύη που εφαρμόζουν στις εστίες με το καπάκι κλειστό Όταν αγοράζουμε νέες ηλεκτρικές συσκευές, επιλέγουμε υψηλή ενεργειακή κλάση Τοποθετούμε ηλιακό θερμοσίφωνα στο χώρο του σπιτιού Ζεσταίνουμε νερό με ηλιακό θερμοσίφωνα. Όχι με ηλεκτρικό ή πετρέλαιο

Μετακίνηση

Περπατάμε, παίρνουμε το ποδήλατο και τα ΜΜΜ Χρησιμοποιούμε τις σκάλες και όχι τον ανελκυστήρα

Γενικά

Φυτεύουμε δέντρα και δεν τα κόβουμε Συμμετέχουμε ενεργά στην ανακύκλωση Επιλέγουμε ντόπια προϊόντα που δεν έρχονται από μακριά και έχουν ελάχιστη συσκευασία

114

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ O τουρισμός σαν μια κινητήρια δύναμη πολιτικής αλλά και οικονομικής ανάπτυξης κάθε περιοχής αποτελεί έναν τομέα ο οποίος χρειάζεται ιδιαίτερη ενημέρωση, οργάνωση αλλά και προώθηση, με απώτερο σκοπό την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της κάθε περιοχής. Συγκεκριμένα στο νομό Φθιώτιδας μπορούμε να συναντήσουμε πολλές μορφές τουρισμού όπως: ιαματικός, οικολογικός / περιβαλλοντικός / περιηγητικός, πολιτιστικός, θρησκευτικός, αγροτικός και χειμερινός. Στην Φθιώτιδα, έναν τόπο ο οποίος θα μπορούσε να ωφεληθεί ιδιαίτερα από τον τουρισμό, η εικόνα μιας θορυβώδους ανεμογεννήτριας δίπλα σε έναν αρχαιολογικό χώρο, σίγουρα δεν θα προσελκύσει τον επιθυμητό αριθμό τουριστών. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να επιλέγονται οι κατάλληλες περιοχές, ώστε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου σύγχρονη τεχνολογία και κλασικός τουρισμός συνυπάρχουν αρμονικά. ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Για να εξοικονομηθεί ενέργεια θα πρέπει οι χρήστες της να καταλάβουν τη σημασία της εξοικονόμησης και να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση. Στη Φθιώτιδα η οποία διαθέτει γη υψηλής παραγωγικότητας περιοχές προστασίας περιβάλλοντος, αρχαιολογικούς χώρους και περιοχές τουρισμού οι κυριότερες μορφές ΑΠΕ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι η γεωθερμία, η βιομάζα, η ηλιακή ενέργεια και η αιολική με την προϋπόθεση οι εγκαταστάσεις τους να μην βρίσκονται στις προαναφερθείσες περιοχές. Με τη χρήση των ΑΠΕ μειώνουμε την κατανάλωση των ορυκτών καυσίμων ,βοηθάμε τη χώρα μας να μειώσει τις εισαγωγές καυσίμων ,τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος, προστατεύουμε την υγεία μας και την υγεία των συνανθρώπων μας. Για να κατορθώσουμε την εξοικονόμηση ενέργειας επιβάλλεται η ορθή και συνεχής πληροφόρηση των πολιτών κάθε ηλικίας του νομού με σκοπό την απόκτηση ενεργειακής συνείδησης που θα οδηγήσει στην ορθολογική χρήση της ενέργειας.

115