ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ
ΜΑΘΗΤΕΣ: Παπαποστόλου Αποστόλης Πατσίλης Μανώλης
Τάξη Β3 46 ΓΕ.Λ. Αθηνών Σχολικό Έτος 2013-2014 ο
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.
Ορισμός αγοραφοβίας.
2.
Μαρτυρία ατόμου με αγοραφοβία.
3.
Ορισμός κλειστοφοβίας.
4.
Μαρτυρία ατόμου με κλειστοφοβία.
5.
Πως αντιμετωπίζεται η αγοραφοβία.
6.
Πως αντιμετωπίζεται η κλειστοφοβία.
7.
Αίτια και συμπτώματα αγοραφοβίας.
8.
Αίτια και συμπτώματα κλειστοφοβίας.
9.
Τι έχει μεγάλη σημασία.
10.
Ερωτηματολόγιο.
11.
Αποτελέσματα.
12.
Συμπεράσματα.
13.
Πηγές.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΣ Η αγοραφοβία είναι μια αγχώδης διαταραχή. Το βασικό χαρακτηριστικό της αγοραφοβίας είναι το άγχος του ατόμου να βρεθεί σε χώρους και καταστάσεις από τις οποίες θεωρεί ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα έγκαιρης διαφυγής σε περίπτωση που εμφανίσει συμπτώματα πανικού, δεν θα λάβει βοήθεια από ένα αξιόπιστο πρόσωπο και θα βρεθεί σε μία κοινωνικά δυσάρεστη κατάσταση. Τα αγοραφοβικά άτομα δεν αποφεύγουν μόνο την πολυκοσμία αλλά και κλειστούς χώρους. Σε σοβαρές περιπτώσεις το άτομο δεν μπορεί να βγει από την κατοικία του. Η αγοραφοβία εμφανίζεται σε ποσοστό από 29.5% ως 58.2% με διαταραχή πανικού. Η έναρξη της διαταραχής είναι συνήθως μεταξύ 20 και 40 ετών και εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες. Υπολογίζεται ότι 2 ως 3% των ενήλικων ατόμων (18 ως 54 ετών) θα εμφανίσουν στην ζωή τους αγοραφοβία. Υπολογίζεται ότι περίπου 60% των ατόμων που πάσχουν γενικά από μια φοβία, εμφανίζουν αγοραφοβία. Πιο συγκεκριμένα ο Τζ. Μπόλμπι (J.Bowlby) το 1973 περιέγραψε την αγχωτική προσέγγιση των παιδιών που χαρακτηρίζεται από έναν έντονο φόβο αποχωρισμού. Είχε υποθέσει ότι αυτό το φαινόμενο αντανακλά τη μετάδοση μιας αγχωτικής προσέγγισης των γονιών προς τα παιδιά, αλλά και την άμεση απειλή της εγκατάλειψης από μέρους των γονιών. Επίσης ισχυρίστηκε ότι τα άτομα με αγοραφοβία ή σχολική άρνηση είναι αυτά που στην προσχολική ηλικία είχαν τα χαρακτηριστικά μιας αγχωτικής προσέγγισης αλλά και την έλλειψη μιας γερής βάσης.
ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ Η Δώρα είναι 28 ετών, ζει μόνη της και εργάζεται ως καθηγήτρια. Τους τελευταίους έξι μήνες τις περισσότερες φορές που βρίσκεται έξω από το σπίτι παθαίνει κρίσεις πανικού και νιώθει έντονο άγχος: «η καρδιά μου χτυπάει δυνατά και γρήγορα, το στήθος μου σφίγγεται, δε μπορώ να πάρω ανάσα, ιδρώνω, ζαλίζομαι, φοβάμαι ότι θα πάθω έμφραγμα», λέει χαρακτηριστικά. Αποφεύγει να βγαίνει από το σπίτι της μόνη και αν αυτό συμβεί, φροντίζει να κινείται σε διάμετρο ενός χιλιομέτρου το πολύ, έχοντας πάντα μαζί το κινητό της. Η Δώρα έπαθε την πρώτη κρίση πανικού στο μετρό, τρόμαξε πολύ και, προκειμένου να μη της ξανασυμβεί, σταμάτησε να το χρησιμοποιεί. Ωστόσο οι κρίσεις πανικού γρήγορα γενικεύτηκαν και στα υπόλοιπα μέσα μαζικής μεταφοράς (τρένο, λεωφορείο) και κατόπιν σε πολλές καταστάσεις απ’ όπου ήταν δύσκολο να φύγει άμεσα, όπως το σινεμά, οι ουρές σε τράπεζες και
σούπερ μάρκετ, η κίνηση στο δρόμο, οι συναυλίες, τα πολυσύχναστα εμπορικά κέντρα.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑΣ Η κλειστοφοβία είναι μία νοσηρή ψυχική κατάσταση φοβίας, όπου το άτομο αισθάνεται έντονο φόβο, συνήθως παράλογο και αδικαιολόγητο, όταν βρίσκεται σε κλειστό χώρο, όπως ασανσέρ, υποβρύχιο, καμπίνα, λεωφορείο ή ακόμη και αίθουσα, και ειδικότερα όταν είναι μόνο του. Η κλειστοφοβία καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1870. Όπως όλες οι αγχώδεις διαταραχές, έχει γνωστά και άγνωστα αίτια αλλά και συγκεκριμένους τρόπους αντιμετώπισης. Γενικά το κλειστοφοβικό άτομο ψάχνει συνεχώς για μια έξοδο σε όποιον κλειστό χώρο και αν βρεθεί, αποφεύγει τους ανελκυστήρες, τους κινηματογράφους, τα δωμάτια χωρίς παράθυρα και πιθανόν το μετρό και το αεροπλάνο. Τα τούνελ, οι σπηλιές και τα υπόγεια κελάρια είναι οι χειρότεροι εφιάλτες του, ενώ ενδέχεται να νιώσει πανικό ακόμα και όταν κολλήσει στην κυκλοφορία, βρεθεί σε μια υπερπλήρη αίθουσα χωρίς ορατή πρόσβαση στην έξοδο ή φορέσει ρούχα που τον/την στενεύουν στον λαιμό.
ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ Είμαι 40 ετών εδώ και πολλά χρόνια δεν έχω καταφέρει να βρω λύση και δεν το έχω συζητήσει παρά μόνο με την οικογένειά μου, που αν και μου συμπαραστέκεται, δεν έχει την δυνατότητα να με βοηθήσει στο θέμα αυτό. Το πρόβλημά μου είναι Η κλειστοφοβία με όλα τα επακόλουθά της. Μόνο το γεγονός ενός ασανσέρ, του μετρό ή μιας πτήσης με «αρρωσταίνουν». Δύσπνοια, ταχυκαρδία, εφίδρωση, πανικός και η εντύπωση ότι εδώ «τελειώνω και σβήνω» είναι αυτά που με κυριεύουν. Λόγο επαγγέλματος (απόφοιτος Πολυτεχνείου) είμαι αναγκασμένος να κάνω ταξίδια αρκετές φορές. Αυτό όμως γίνεται αποκλειστικά με το πλοίο (μετά από πολλή προσπάθεια και εδώ) και με τις (υπέργειες) συγκοινωνίες. Το «τελευταίο» ασανσέρ το πήρα το 2002! Από τότε, απλώς το «καλημερίζω» καθημερινά πηγαίνοντας στην εργασία μου που είναι στον 1o όροφο πολυκατοικίας. Τα ταξίδια στο εξωτερικό είναι για μένα μόνο ένα όνειρο.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές. Πολλοί πιστεύουν ότι αρκεί η θέληση για να ξεπεραστούν τα συμπτώματα, αλλά τα συμπτώματα δεν μπορούν απλά να εξαφανιστούν από μόνα τους. Υπάρχουν θεραπείες που έχουν αναπτυχθεί μέσα από την έρευνα, αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση των διαταραχών. Συνήθως αντιμετωπίζονται με δύο τρόπους, με συγκεκριμένα είδη ψυχοθεραπείας ή και με φαρμακευτική αγωγή. Η αντιμετώπιση με ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει τη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία (ΓΣΘ) και τη Συμπεριφοριστική θεραπεία. Η φαρμακευτική αγωγή έχει άμεσα βραχύχρονα αποτελέσματα και κυρίως ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου το άτομο εξαιτίας του έντονου άγχους είναι αποδιοργανωμένο και έχει περιοριστεί σε σημαντικό βαθμό η λειτουργικότητά του. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να το βοηθήσει να ανακουφιστεί από το τόσο έντονο άγχος και έτσι να μπορέσει να ακολουθήσει μία ψυχοθεραπεία, η οποία θα επιφέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης είναι οι εξής:
1. Διερεύνηση 2.
3. 4. 5. 6. 7.
των προσωπικών εξηγήσεων και ερμηνειών του θεραπευμένου για το πρόβλημά του. Ημερολόγιο καταγραφής σκέψεων και συναισθημάτων ώστε να γίνει κατανοητή από το άτομο που εμφανίζει κρίσεις πανικού η σχέση μεταξύ σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών. Γνωσιακή Αναδόμηση. Χαλάρωση και ασκήσεις αναπνοής Προβολή σε μικροπανικούς με υπεραερισμό. Απόσπαση της προσοχής Συστηματική έκθεση
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ Με τη λεγόμενη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία, που εφαρμόζεται με τη βοήθεια ειδικού ψυχολόγου-θεραπευτή. Η τεχνική βασίζεται στην επεξεργασία διαφόρων σεναρίων κλειστοφοβίας, με σκοπό το κλειστοφοβικό άτομο να συνειδητοποιήσει ότι δεν σκέπτεται ρεαλιστικά, αλλά διαστρεβλώνει την αντίληψή του. Συνήθως συνοδεύεται από ασκήσεις αναπνοής, χαλάρωσης ή γιόγκα και τεχνικές απεικόνισης για μείωση του φόβου. Μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες μεθόδους (συστηματική απευαισθητοποίηση ή υπνοθεραπεία παλινδρόμησης). Η φαρμακευτική αγωγή (κυρίως αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά) δεν ακουμπά τη ρίζα του προβλήματος, αλλά προσπαθεί να μειώσει τα συμπτώματα. Η εναλλακτική ιατρική και η ομοιοπαθητική προσφέρουν σκευάσματα για την καταπολέμηση του άγχους.
ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΣ
Η αγοραφοβία μπορεί να ξεκινήσει από μια τραυματική εμπειρία όπως π.χ. να νιώσει κάποιος ένα δυνατό πονοκέφαλο και στη συνέχεια να αρχίσει να αναπτύσσει την φοβία ότι θα πάθει εγκεφαλικό.
Στην αρχή μπορεί να αποφεύγει τα ταξίδια και να νιώθει άβολα όταν οδηγεί μόνος του, και τελικά να καταλήξει να μη βγαίνει από το σπίτι του. Κάποιος άλλος μπορεί να έχει αλλεργική ρινίτιδα και βουλωμένη μύτη και να πανικοβάλλεται κάθε φορά που πάει στο θέατρο ή τον κινηματογράφο έχοντας το φόβο ότι θα του συμβεί κάτι που θα τον ταπεινώσει, όπως π.χ. να αρχίσει να φταρνίζεται. Έτσι μπορεί αρχικά να αποφεύγει τους κλειστούς χώρους με πολυκοσμία και στη συνέχεια να αποφεύγει τους ανοιχτούς χώρους. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα αγοραφοβίας περιλαμβάνουν: 1. Φόβο να μείνεις μόνος και γενικότερες φοβίες. 2. Φόβο να υπάρξεις σε μέρη συνάθροισης, όπως μια λαϊκή αγορά ή ένα αθλητικό στάδιο. 3. Φόβος από το μη έλεγχο ενός μέσου σε κίνηση όπως ένας ανελκυστήρας, ένα τραίνο, ή ένα αεροπλάνο. 4. Ανικανότητα να φύγετε από το σπίτι σας για μεγάλες περιόδους (κλεισμένοι στο σπίτι). 5. Αίσθηση ανικανότητας και ανημποριάς. 6. Υπερβολική εξάρτηση από άλλους. 7. Μια αίσθηση ότι το σώμα σας είναι πλασματικό. Επιπλέον, μπορείτε επίσης να έχετε συμπτώματα παρόμοια με μια διαταραχή πανικού, που περιλαμβάνει: 8. Ζαλάδα. 9. Προβλήματα στην αναπνοή. 10. Υπερβολικό ιδρώτα. 11. Ταχυκαρδία. 12. Ναυτία. 13. Στομαχικούς πόνους ή διάρροια. 14. Θωρακικό πόνο. 15. Αίσθημα απώλειας ελέγχου. 16. Κόπωση. Τα συμπτώματα υποχωρούν όταν ο πάσχων απομακρυνθεί από το σημείο όπου εκδηλώθηκε η κρίση του. Κατόπιν αποφεύγει το μέρος αυτό για να μην ξαναζήσει παρόμοια εμπειρία και κάπως έτσι ξεκινά η αγοραφοβία.
ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑΣ
Η κλειστοφοβία συνήθως προκαλείται από μια έντονη και δυσάρεστη εμπειρία του παρελθόντος. Μπορεί να αναπτυχθεί είτε μετά από ένα τραυματικό συμβάν της παιδικής ηλικίας (π.χ. όταν κάποιος παγιδευτεί σε έναν μικρό χώρο κατά τη διάρκεια παιχνιδιού ή τιμωρηθεί με κλείδωμα σε ένα δωμάτιο) είτε πολύ αργότερα (π.χ. μετά από εγκλωβισμό σε χαλασμένο ασανσέρ, ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα ή ένα πένθος). Όμως το μυαλό έχει επίσης την ικανότητα να δημιουργήσει έναν τέτοιο φόβο χωρίς φαινομενικά να υπάρχει κάποια βάση. Ακόμα έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχουν άτομα που είναι πιο επιρρεπή στην κλειστοφοβία, όπως: 1. Όσοι έχουν γενικά τάση προς τον φόβο και το άγχος. 2. Όσοι χαρακτηρίζονται από μεγάλη νευρικότητα. 3. Όσοι διαθέτουν πλούσια φαντασία, ικανή να πλάθει ολοζώντανες
εικόνες και φανταστικά σκηνικά με δυσάρεστες προεκτάσεις. Όσοι πάσχουν από ανεπάρκεια των επινεφριδίων.
4. Σύμφωνα πάντως με μια άλλη θεωρία η κλειστοφοβία βρίσκεται σε λανθάνουσα μορφή μέσα στο μυαλό όλων μας, ίσως λόγω του αρχέγονου φόβου του θανάτου ή της ανάμνησης του δύσκολου περάσματος μέσα από τη μήτρα κατά τη γέννηση. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας μας έχει κλειστοφοβία – τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Κάποιοι υποστηρίζουν επίσης ότι το φαινόμενο προέκυψε από τη ραγδαία αστικοποίηση, γιατί το να ζεις στις μεγαλουπόλεις σε κάνει να αισθάνεσαι στενότητα.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Τα συμπτώματα είναι ψυχοσυναισθηματικά και σωματικά. Στα πρώτα ανήκουν οι έμμονες ιδέες, ένα περίεργο αίσθημα ότι βγαίνεις έξω από τον εαυτό σου, ο φόβος για απώλεια ελέγχου, τρέλα ή λιποθυμία καθώς και η δημιουργία φανταστικών σεναρίων τρόμου, που διαδραματίζονται σε περιορισμένους χώρους. Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα εξής: ξηροστομία, ιδρωμένα χέρια, ταχυκαρδία, πόνο στο στήθος, δυσφορία, δύσπνοια, αίσθημα αποπνικτικής ατμόσφαιρας, ζαλάδα, αστάθεια.
ΤΙ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ Σε κάθε περίπτωση η στήριξη, η αγάπη και η ενθάρρυνση από την οικογένεια και τους φίλους είναι κριτικής σημασίας, γιατί οι βαθιές, εξουθενωτικές ανησυχίες που φέρνουν η αγοραφοβία και η κλειστοφοβία μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη ή αποκοινωνικοποίηση του ατόμου που υποφέρει
Στα πλαίσια της ερευνητικής αυτής εργασίας μοιράστηκε σε μαθητές του 46ου ΓΕ.Λ. Αθηνών Ερωτηματολόγιο με θέμα την αγοραφοβία-κλειστοφοβία.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
1.
Πως νιώθετε όταν βρίσκεστε σε κλειστό χώρο; 1) άγχος 2) πανικό 3) ουδέτερα
4) άνετα
2.
Πόσο συχνά πανικοβάλλεστε όταν βρίσκεστε σε μικρούς και κλειστούς χώρους; 1) ποτέ 2) σπάνια 3) συχνά 4) σχεδόν πάντα
3.
Πως θα αντιμετωπίζατε έναν ενδεχόμενο αποκλεισμό σας ; 1) με ψυχραιμία 2) με χιούμορ 3) με άγχος 4) με πανικό
4.
Χρησιμοποιείται τα μέσα μαζικής μεταφοράς; 1) σπάνια 2) συχνά 3) αρκετές φορές
4) πάντα
5.
Έχετε νιώσει πανικό όταν χρησιμοποιείτε το μετρό; 1) Όχι 2) Ναι
6.
Πως θα αντιμετωπίζατε έναν κλειστοφοβικό; 1) με υπομονή 2) με χιούμορ 3) κοροϊδευτικά 4) με κατανόηση
7.
Θεωρείται ότι η κλειστοφοβία είναι ψυχική ασθένεια; 1) Ναι 2) Όχι
8.
Πως αισθάνεστε όταν βρίσκεστε σε πολυπληθείς συγκεντρώσεις; 1) πολύ άβολα 2) λίγο άβολα 3) αρκετά άνετα 4) νιώθω πολύ άνετα
9.
Νιώθετε άνετα όταν βγαίνετε μόνοι σας από το σπίτι για προσωπικές σας δουλειές; 1) Ναι 2) Όχι
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από το σύνολο των απαντήσεων συμπεραίνουμε ότι το σύνολο των παιδιών δεν αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα. Το άγχος που αισθάνονται σε περιπτώσεις αποκλεισμού είναι φυσιολογικό και το να μην αισθάνονται άνετα σε μεγάλες συγκεντρώσεις επίσης. Άλλωστε τα ίδια θα ένιωθαν ακόμα και οι ενήλικες.
ΠΗΓΕΣ 1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF %83%CF%84%CE%BF%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%AF%CE%B1 2. http://www.boro.gr/14203/pos-antimetopizetai-i-kleistofobia 3. http://www.lifemag.gr/Default.aspx?lang=1&id=432&t=6 4. http://www.goldenmag.gr/%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF
%83%CF%84%CE%BF%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%AF%CE %B1-%CF%84%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE %B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CF%8E%CF%82-%CE %B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%84/ 5. http://www.vitatherapy.gr/E50764E3.el.aspx 6. http://anxietydisorders.gr/index.php?
option=com_content&view=article&id=83&catid=37