Αρχές Φιλοσοφίας: Θανατική Ποινή Επιμέλεια Εργασίας Παραβάντης Αθανάσιος Παραλίκης Αθανάσιος Πλέσσας Παναγιώτης Ράδος Νικόλαος Στέρριο Αθανάσιος Στύλο Αναστάσιος
Τμήμα Β3 46ο ΓΕΛ Αθήνας
1. Εισαγωγή Θανατική ποινή είναι η ποινή που επιβάλλεται σε έναν εγκληματία σύμφωνα με τους νόμους του κράτους, σε ορισμένες περιπτώσεις κακουργημάτων, με αφαίρεση της ζωής αυτού. Είναι η αυστηρότερη ποινή που μπορεί να επιβληθεί παγκοσμίως και συχνά ονομάζεται «η εσχάτη των ποινών». Στην Ελλάδα, η θανατική ποινή καταργήθηκε τον Δεκέμβριο του 1993 από την κυβέρνηση
του
Ανδρέα
Παπανδρέου,
κάτι
που
επιβεβαιώθηκε
και
στη
συνταγματική αναθεώρηση του 2001. Όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πλέον καταργήσει την θανατική ποινή, αλλά συνεχίζει να εφαρμόζεται σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, και πολλά κράτη του Μουσουλμανικού κόσμου.
2. Στο παρελθόν Η επιβολή αυτής της ποινής ήταν πολύ συνηθισμένη από τους αρχαίους χρόνους, μέχρι τον 20ό αιώνα. Ένα πρώιμο γνωστό παράδειγμα θανατικής ποινής είναι αυτή που εμφανίζεται στον κώδικα του Χαμουραμπί, την 2η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία. Στην Αθήνα, κατά την αρχαϊκή εποχή, προβλεπόταν από τους νόμους του Δράκοντα. Οι συνηθέστεροι τρόποι θανάτωσης στην αρχαιότητα ήταν η σφαγή και ο αποκεφαλισμός. Κατά την ρωμαϊκή εποχή διαδόθηκε σε όλη τη Μεσόγειο η μέθοδος της σταύρωσης και της κατασπάραξης από θηρία. Στον Μεσαίωνα και στην πρώιμη νεότερη Ευρώπη, όσοι θεωρούνταν αιρετικοί και οι κατηγορούμενοι για μαγεία, τιμωρούνταν με θάνατο στην πυρά. Σε πολλούς πολιτισμούς συνυπήρχαν διαφορετικά είδη θανάτωσης, ανάλογα με το τύπο εγκλήματος, διότι κάθε είδος είχε συνήθως διαφορετικό συμβολισμό. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη, ο θάνατος δι’ απαγχονισμού θεωρείτο εξευτελιστικός και προβλεπόταν για ληστές, σε αντίθεση με τον αποκεφαλισμό, που θεωρείτο ευγενής τρόπος θανάτου, κατάλληλος για αριστοκράτες. Οι αιρετικοί καίγονταν
2
στην πυρά διότι, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής, η φωτιά ήταν μέσο κάθαρσης. Οι περισσότερες εκτελέσεις στην ιστορία, και ακόμα και σήμερα σε κάποιες χώρες, γίνονταν δημοσίως, ενώπιον πολλών θεατών, για παραδειγματισμό και για επίδειξη της δύναμης του κράτους.
3. Τρόποι εκτέλεσης
Εικόνα 1. Θανάτωση με απαγχονισμό Στο πέρασμα των αιώνων και στις διάφορες κοινωνίες των ανθρώπων η εκτέλεση της θανατικής ποινής, λόγω της σπουδαιότητάς της, στην έννοια της καλώς ευνομούμενης τάξης, ακολούθησε πολλούς τρόπους και μεθόδους, έτσι ώστε σήμερα ακόμα και η λέξη «εκτέλεση» να θεωρείται κατά μια έννοια ως αυτή καθ’ αυτή η απόδοση της θανατικής ποινής. Σήμερα , σε διάφορα κράτη ως μέθοδοι «εκτέλεσης» παραμένουν ο τυφεκισμός, ο απαγχονισμός, ο στραγγαλισμός, ο θάλαμος αερίων, η ηλεκτρική καρέκλα, και τέλος πολύ σπάνια ο λιθοβολισμός (Αφρική, Αφγανιστάν κ.α.). Από την αρχαιότητα όμως, είχαν αναπτυχθεί και άλλοι τρόποι όπως , ο ποδοβολισμός, η δηλητηρίαση, η καύση, ο αποκεφαλισμός (με ξίφος ή ξιφίδιο, 3
πέλεκη ή λαιμητόμο), η σταύρωση, ο πνιγμός, ο τεμαχισμός, η εντοίχιση, ο βρασμός, ο επιτρόχιος ή δια τροχού, η κατάσχιση, η επαγκίστρωση, ο ανασκολοπισμός, η εγκατάλειψη, η έκθεση, ο ενταφιασμός ζώντος κ.ά. Οι σαμουράι όταν καταδικάζονταν σε θάνατο λάμβαναν εντολή να τελέσουν Σεπούκου, γνωστό και ως χάρα-κίρι.
4. Επιχειρηματολογία Η εσχάτη όλων των ποινών υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει σαν θέμα συζήτησης. Ο κόσμος φαίνεται να είναι διχασμένος, παρόλο που πλέον η θανατική ποινή έχει καταργηθεί σε πάρα πολλές χώρες. Γιατί όμως σε κοινωνίες που καταδικάζουν τον φόνο, αυτή η ποινή είναι τόσο δημοφιλής; Ίσως δεν μπορούμε να κρίνουμε τους συγγενείς κάποιου θύματος βιασμού, παρατηρώντας εκ του ασφαλούς, που απεγνωσμένα ζητούν την παραδειγματική τιμωρία του δράστη. Παρ’ όλα αυτά όμως, αυτό δεν μας δίνει το δικαίωμα να καθόμαστε άπραγοι και άβουλοι όσο καταπατάται το πιο βασικό δικαίωμα κάθε όντος, όχι μόνο ανθρώπινου. Αυτό της ζωής. Έτσι τίθεται το ερώτημα, είμαστε υπέρ ή κατά αυτού του δικαιώματος; Είμαστε ή όχι ικανοί να αποφασίζουμε εμείς για το αν θα τελειώσει εδώ και τώρα η ζωή κάποιου άλλου; Σε πολλές δημοκρατικές χώρες σήμερα καθώς και στην Ελλάδα αρκετές φορές επανέρχεται στο προσκήνιο το συγκεκριμένο θέμα, καθώς πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν την επαναφορά της εφαρμογής της θανατικής ποινής ως μέσο κολασμού με τα κυριότερα επιχειρήματά τους να συνοψίζονται παρακάτω.
4.1. Θετικές συνέπειες Αρχικά, η θανατική ποινή έχει απίστευτη εκφοβιστική και προληπτική δύναμη καθώς ο φόβος της ποινής του θανάτου αποθαρρύνει τον εγκληματία από την τέλεση εγκλήματος. Επιπλέον, η ισάξια ανταπόδοση είναι η μόνη που αρμόζει σε άτομα
που
έχουν
αφαιρέσει
κάποια
4
ανθρώπινη
ζωή αλλά
και
σε
περιπτώσεις άλλων εγκλημάτων που πλήττουν σοβαρά μια ανθρώπινη ζωή όπως είναι οι βασανισμοί, οι βιασμοί, η παιδεραστία, η εμπορία ναρκωτικών κ.ά. Στην συνέχεια εμβαθύνουμε σε λίγο πιο συναισθηματικούς παράγοντες, αφού θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε και την δικαίωση του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος του θύματος, το οποίο συχνά βλέπουμε να ζητάει απεγνωσμένα την παραδειγματική τιμωρία του δράστη. Προχωρώντας, συναντάμε το εμπόδιο της συμμόρφωσης και αναπροσαρμογής του δράστη στο κοινωνικό σύνολο, κάτι που το παρών σωφρονιστικό σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί και που αποτελεί βασικό πάτημα για τους υποστηρικτές αυτής της ποινής. Θα
μπορούσαν
να
συμπεριληφθούν
και
άλλα
μετριοπαθή
και
ανούσια
επιχειρήματα υπέρ, όπως το μηδαμινό κόστος της ποινής ή της νόμιμης αυτοάμυνας της πολιτείας απέναντι στους «εχθρούς» της, όμως κάτι τόσο επιπόλαιο θα μπορούσε να θεωρηθεί και προσβολή, λαμβάνοντας υπόψη την σοβαρότητα αυτού του θέματος.
4.2. Αρνητικές συνέπειες Περνώντας στην μεριά αυτών που αντιτίθενται στην θανατική ποινή, τα επιχειρήματα είναι πολλά και βαρύγδουπα, σε σχέση με αυτά των υποστηρικτών της που απλά προσπαθούν να δώσουν μορφή και νόημα σε κάτι πανάρχαιο και πρωτόγονο, την δίψα για εκδίκηση. Καταρχήν θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όλη αυτή η «διαμάχη» θα μπορούσε να λήξει με την φράση «αφού δεν μπορούμε να δώσουμε ζωή, πως μπορούμε να πάρουμε μία;», όμως θα πρέπει να το εξετάσουμε σε μεγαλύτερο βάθος. Όσο αναφορά την πρόληψη ενός εγκλήματος, η θανατική ποινή είναι παντελώς άχρηστη, αφού παίζει τον ρόλο του τιμωρού. Περεταίρω, το σύστημα «οφθαλμός αντί οφθαλμού» είναι αναχρονιστικό και δεν μπορεί να εφαρμόζεται στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες. Δεν μπορεί η κοινωνία να εφαρμόζει ως ποινή την ίδια την εγκληματική πράξη για την οποία κατηγορεί και καταδικάζει το
5
δράστη καθώς έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος βίας. Με την επιβολή της θανατικής ποινής το κράτος μετατρέπεται σε ένα νομιμοποιημένο δολοφόνο με τη δική μας συναίνεση. Επανερχόμενοι πάλι στο θέμα της ψυχικής αποκατάστασης των συγγενών και κοντινών ανθρώπων του θύματος, μπορεί με τη θανατική ποινή να επέρχεται ψυχική δικαίωση της οικογένειας αλλά με το θάνατο του δράστη το θύμα δεν επιστρέφει στη ζωή. Άλλωστε η θανάτωση του δράστη είναι μια απόφαση την οποία δεν παίρνει το ίδιο το θύμα αλλά η οικογένεια του για λογαριασμό του χωρίς να είναι σίγουρη αν και το θύμα θα είχε την ίδια επιθυμία. Βάζοντας στο στόχαστρο τώρα την ίδια την φύση του ανθρώπου, την επιρρέπεια του δηλαδή σε σωρείες λαθών, ένα τεράστιο μείον της θανατικής ποινής είναι το μη αναστρέψιμο αυτής. Δεν είναι λίγες οι φορές που αθώοι καταδικάζονται αδίκως είτε από λάθη, είτε εσκεμμένα. Αμέτρητες οι ιστορίες ανθρώπων που χαράμισαν την ζωή τους στην φυλακή χωρίς να έχουν διαπράξει καμία αξιόποινη πράξη. Και μόνο η αμφιβολία που μπορεί να έχει ο καθένας ότι κάποιος καταδικάστηκε και έχασε την ζωή του (εάν ίσχυε η θανατική ποινή) χωρίς προφανή λόγο, είναι αρκετή για να δικαιολογήσει την κατάργηση αυτής της βάναυσης τιμωρίας.
Εικόνα 2. Παγκόσμιος χάρτης
6
5. Χώρες που έχουν καταργήσει και διατηρούν την θανατική ποινή Σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία οι παρακάτω χώρες έχουν καταργήσει την θανατική ποινή για όλα τα ποινικά αδικήματα. Πίνακας 1. Χώρες που έχουν καταργήσει την θανατική ποινή Αλβανία
Ανδόρα
Αγκόλα
Αργεντινή
Αρμενία
Αυστραλία
Αυστρία
Αζερμπαϊτζάν
Βέλγιο
Μπρούτα
Βοσνία Ερζεγοβίνη
Μπουρούντι
Καμπότζη
Καναδάς
Πράσινο Ακρωτήριο
Κολομβία
Νήσοι Κουκ
Κόστα Ρίκα
Κροατία
Κύπρος
Τσεχία
Δανία
Τζιμπουτί
Δομινικανή
Εκουαδόρ
Εσθονία
Φινλανδία
Γαλλία
Γκαμπόν
Γεωργία
Ελλάδα
Χόλι Σι
Ονδούρα
Γουινέα Μπισσάου
και Αϊτή
και Βουλγαρία
Ουγγαρία
Ισλανδία
Ιρλανδία
Ιταλία
Κιριμπάτι
Κιργιστάν
Λετονία
Λιχτενστάιν
Λιθουανία
Λουξεμβούργο
Μακεδονία
Μάλτα
Νήσοι Μάρσαλ
Μαυρίκιος
Μεξικό
Μικρονησία
Μολδαβία
Μονακό
Μαυροβούνιο
Μοζαμβίκη
Ναμίμπια
Νεπάλ
Ολλανδία
Νέα Ζηλανδία
Νικαράγουα
Νιούε
Νορβηγία
Παλάου
Παναμάς
Παραγουάη
Φιλιππίνες
Πολωνία
Πορτογαλία
Ρουμανία
Ρουάντα
Σαμόα
Σαν Μαρίνο
Σάο Τόμε Πρινσίπο
Σεϋχέλλες
Σλοβακία
και Σενεγάλη Σλοβενία
7
Σερβία Κόσοβο)
(και
Νησιά Σολομώντα
του
Βόρεια Αφρική
Ισπανία, Σουηδία
Ελβετία
Τιμόρ-Λέστε
Τόγκο
Τουρκία
Τουρκμενιστάν
Τουβαλού
Ουκρανία
Ηνωμένο Βασίλειο
Ουρουγουάη
Ουζμπεκιστάν
Βανουάτου
Βενεζουέλα
Σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία οι παρακάτω χώρες διατηρούν την θανατική ποινή για κάποια ποινικά αδικήματα. Πίνακας 2. Χώρες που διατηρούν την θανατική ποινή Άγιος Βικέντιος και Αφγανιστάν Γρεναδίνες
Αντίγκουα και Αίγυπτος Μπαρμπούντα
Αιθιοπία
Βιετνάμ
Βόρειος Κορέα
Γουατεμάλα
Γουινέα
Ισημερινή Γουινέα
Ζιμπάμπουε
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
ΗΠΑ
Ινδία
Ινδονησία
Ιράν
Ιράκ
Ιαπωνία
Ιορδανία
Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
Λευκορωσία
Λίβανος
Λεσότο
Λιβύη
Κατάρ
Κίνα
Κομόρες
Κούβα
Κοινοπολιτεία της Κουβέιτ Ντομίνικα
Μαλαισία
Μογγολία
Μπαχάμες
Μπαχρέιν
Μπαγκλαντές
Μπαρμπάντος
Μπελίζε
Μποτσουάνα
Νιγηρία
Ομάν
Ομοσπονδία Αγίου Ουγκάντα Χριστοφόρου και Νέβις
Πακιστάν
Παλαιστινιακή Αρχή
Σάντα Λουσία
Σαουδική Αραβία
Σιέρα Λεόνε
Σιγκαπούρη
Σομαλία
Σουδάν
Συνεργατική Δημοκρατία Γουιάνας
Συρία
Ταϊβάν
Ταϊλανδή
Τζαμάικα
8
της Τρινιδάδ Τομπάγκο
και
Τσαντ
Υεμένη
6. Η θέση της θρησκείας Σύμφωνα με την θέση της Παλαιάς Διαθήκης, η θανατική τιμωρία έπρεπε να επιβάλλεται για διάφορα ποινικά αδικήματα που περιλαμβάνουν φόνο, απαγωγή, κτηνωδία, μοιχεία, ομοφυλοφιλία, ψευδοπροφήτες, πορνεία, βιασμός κ.ά. Όμως, ο Θεός προηγουμένως συχνά έδειχνε έλεος σε αυτούς που καταδικαζόντουσαν, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του Δαβίδ όταν διέπραξε μοιχεία και φόνο, όμως ο Θεός δεν ζήτησε την ζωή του. Όσο για τον Ιησού, από την χαρακτηριστική απάντηση που έδωσε στους Φαρισαίους (όταν έφεραν μια γυναίκα που είχε συλληφθεί να μοιχεύει) είπε «Όποιος από εσάς είναι αναμάρτητος, ας ρίξει πρώτος πέτρα πάνω της.», συμπεραίνουμε πως ο Ιησούς δεν απέρριψε τη θανατική ποινή σε όλες τις περιπτώσεις, απλά ήθελε να ξεσκεπάσει την υποκρισία των Φαρισαίων. Άλλωστε ο Θεός ήταν αυτός που καθιέρωσε την θανατική ποινή λέγοντας «Όποιος αφαιρέσει τη ζωή άλλου ανθρώπου, και τη δική του τη ζωή κάποιος άλλος θα την πάρει.» άρα ο Ιησούς θα υποστήριζε τη ποινή αυτή σε μερικές περιπτώσεις.
6.1. Ποια πρέπει να είναι η άποψη του Χριστιανού Πρώτον, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Θεός καθιέρωσε τη θανατική ποινή στο Λόγο Του. Γι’ αυτό θα ήταν αλαζονικό εκ μέρους μας να σκεφτούμε ότι μπορούμε εμείς να θέσουμε υψηλότερα στάνταρ από Αυτόν, ή να είμαστε πιο καλοί από Αυτόν. Ο Θεός έχει τα υψηλότερα στάνταρ από οποιονδήποτε αφού είναι τέλειος. Αυτά τα στάνταρ ισχύουν όχι μόνο για μας αλλά και στον ίδιο το Θεό. Έτσι, Αυτός αγαπάει σε άπειρο βαθμό, και έχει έλεος σε άπειρο βαθμό. Βλέπουμε επίσης ότι Αυτός έχει θυμό σε άπειρο βαθμό, και όλα διατηρούνται σε τέλεια ισορροπία.
9
Δεύτερον, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο Θεός έχει δώσει στην κυβέρνηση την εξουσία να καθορίζει πότε απαιτείται η θανατική ποινή. Το να ισχυριζόμαστε ότι ο Θεός είναι αντίθετος στη θανατική ποινή σε όλες τις περιπτώσεις αντιτίθεται στις γραφές της βίβλου. Οι Χριστιανοί δεν θα έπρεπε ποτέ να χαίρονται όταν επιβάλλεται, αλλά ταυτόχρονα, οι Χριστιανοί δεν θα έπρεπε να πολεμούν την εξουσία της κυβέρνησης να εκτελεί τους δράστες των πιο ειδεχθών εγκλημάτων.
6.2. Η θέση του Ισλάμ Οι νόμοι στα κράτη του Ισλάμ είναι επηρεασμένοι από τη διδασκαλία του Κορανίου. Όμως το Κοράνιο δεν περιλαμβάνει καμία διάταξη για ποινή λιθοβολισμού. Μάλιστα για τις γυναίκες που κατηγορούνται για μοιχεία το Κοράνιο προβλέπει απλά «σκληρή μεταχείριση» (δεν μιλά όμως για λιθοβολισμό). Το Ιερατείο του Ισλάμ ξεκαθαρίζει τη θέση του λέγοντας πάντα ότι στο Κοράνιο ο Θεός είναι σπλαχνικός και συγχωρεί αυτόν που μετανοεί. Γι’ αυτό πολλοί ερευνητές αποδίδουν τη σκληρή ποινή του λιθοβολισμού γυναικών σε βάρβαρα τοπικά έθιμα. Αλήθεια όμως είναι ότι στις χώρες αυτές από την εποχή που επικρατούσαν οι Μεγάλοι Πολιτισμοί, οι σκληρές ποινές ήταν πολύ συνηθισμένες. Η Νομοθεσία του Μωυσή επηρεάστηκε άμεσα από τις Ασιατικές νομοθεσίες. Γι’ αυτό πριν ο Χριστός με τη διδασκαλία του αναθεωρήσει κάποιες διατάξεις της, οι λαοί της Παλαιάς Διαθήκης φέρονταν σκληρά σε μερικά αμαρτήματα - όπως τη βλασφημία και τη μοιχεία. Το κακό είναι ότι τιμωρούσαν μόνο την αμαρτωλή γυναίκα ενώ για το ίδιο παράπτωμα ποτέ δεν καταδικαζόταν ο άνδρας. Αντίθετα με τις χώρες του Ισλάμ η Χριστιανική Ευρώπη, σιγά - σιγά, εκσυγχρονίζοντας τη νομοθεσία της απορρίπτει γενικά την ποινή του Θανάτου. Το λιθοβολισμό τον θεωρεί βάρβαρη πράξη και κατακρίνει κάθε είδους βίας. Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία επηρεάστηκε άμεσα από τη διδασκαλία του Ευαγγελίου.
10
7. Δράσεις κατά της θανατικής ποινής Μέχρι το 1961, το έτος ίδρυσης της Διεθνούς Αμνηστίας, μόνο 9 χώρες ανά τον κόσμο είχαν καταργήσει την θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα, ενώ η πρακτική αυτή δεν θεωρούνταν καν μέρος της θεματολογίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 50 χρόνια αργότερα, η παγκόσμια τάση για την κατάργησή της είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Η συνεισφορά της Διεθνούς Αμνηστίας σε αυτήν την εξέλιξη είναι θεμελιώδης. Σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυσή της, η οργάνωση ξεκίνησε να στέλνει εκκλήσεις που στόχευαν στην αποτροπή των εκτελέσεων των κρατουμένων συνείδησης, αλλά σύντομα διεύρυνε το πεδίο δράσης της ζητώντας την καθολική κατάργηση της θανατικής ποινής ανεξαρτήτως εγκλήματος, χαρακτηριστικών του εγκληματία, αλλά και ανεξαρτήτως της μεθόδου εκτέλεσης. Η συνολική δράση της οργάνωσης σχετικά με τη θανατική ποινή περιλαμβάνει: •
Την ενασχόληση με ατομικές υποθέσεις θανατοποινιτών.
•
Δράσεις που στοχεύουν στη ενδυνάμωση του διεθνούς δικαίου και την καθολική κατάργηση του απάνθρωπου αυτού θεσμού, τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
•
Άσκηση πίεσης για την υιοθέτηση ενός επισήμου μορατόριουμ, από τις κυβερνήσεις όλων των χωρών, που να σχετίζεται με τη χρήση της θανατικής ποινής και τη μείωση του αριθμού των αδικημάτων που επισύρουν την ποινή αυτή, με απώτερο στόχο την κατάργησή της.
•
Την παρακολούθηση των εξελίξεων σε σχέση με το θέμα αυτό διεθνώς.
•
Την ενδυνάμωση του κινήματος που αποσκοπεί στην κατάργηση της θανατικής ποινής σε παγκόσμια κλίμακα.
11
8. Στατιστικά στοιχεία Σήμερα, πάνω από τα 2/3 των κρατών παγκοσμίως έχουν καταργήσει την θανατική ποινή πρακτικά ή με νόμο. Το 2010, πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον 527 εκτελέσεις σε τουλάχιστον 23 χώρες, χωρίς να προσμετρώνται σε αυτόν τον αριθμό οι χιλιάδες εκτελέσεις που πιστεύεται ότι πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα, κατά την διάρκεια του χρόνου. Η συντριπτική πλειοψηφία των εκτελέσεων έλαβε χώρα σε Κίνα, Ιράν, Βόρεια Κορέα, Υεμένη και ΗΠΑ. Η Γκαμπόν κατήργησε την θανατική ποινή από το Σύνταγμά της, ανεβάζοντας τον αριθμό των χωρών που έχουν καταργήσει την θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα σε 96. Άλλες 34 μέχρι στιγμής την έχουν καταργήσει στην πράξη, ενώ άλλες 9 χώρες την έχουν καταργήσει για κοινά εγκλήματα. Η Μογγολία έθεσε σε ισχύ μορατόριουμ με απώτερο σκοπό την κατάργησή του απάνθρωπου αυτού θεσμού. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας προέβη σε μία απόφαση ορόσημο, σύμφωνα με την οποία αν το έγκλημα που επισύρει θανατική ποινή είναι αποτέλεσμα κοινωνικό-οικονομικών παραγόντων τότε η ποινή μπορεί να τροποποιηθεί. Στην Κίνα έχουν προταθεί τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην μείωση του συνολικού αριθμού των εγκλημάτων που τιμωρούνται με εκτέλεση από 68 σε 55. Πτωτική τάση στον αριθμό των εκτελέσεων παρατηρείται τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στη Μέση Ανατολή, αλλά και τη Βόρεια Αφρική, σε σχέση με το 2009. Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που προέβη σε εκτέλεση ήταν η Λευκορωσία.
9. Πολιτικός θάνατος Εκτός από την εφαρμογή της θανατικής ποινής, ο πολιτικός θάνατος είναι ένας όρος που αναφέρεται στην απώλεια του συνόλου ή σχεδόν του συνόλου των
12
ατομικών δικαιωμάτων από ένα πρόσωπο, λόγω καταδίκης για κακούργημα (ή για έγκλημα που τιμωρείται με περισσότερο από ένα χρόνο φυλάκιση) ή για πράξη προερχόμενη από την κυβέρνηση μιας χώρας που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των δικαιωμάτων των πολιτών. Συνήθως αναφέρεται σε πρόσωπα που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα κατά του κράτους ή σε περιπτώσεις ενηλίκων καταδικασθέντων όπου αποφασίζεται από το δικαστήριο ο καταδικασθείς να μην έχει νομικά δικαιώματα λόγω ψυχικής αναπηρίας. Στη μεσαιωνική Ευρώπη, οι εγκληματίες έχαναν όλα τα πολιτικά τους δικαιώματα. Αυτός ο πολιτικός θάνατος οδηγούσε συνήθως σε φυσικό θάνατο, καθώς οποιοσδήποτε θα μπορούσε να σκοτώσει το πρόσωπο που δεν είχε νομική υπόσταση, μένοντας ατιμώρητος. Στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ένα πολιτικά νεκρό πρόσωπο ονομαζόταν «vogelfrei» (ελεύθερο πουλί) και θα μπορούσε ακόμη και να σκοτωθεί καθώς θεωρούταν εντελώς εκτός νόμου. Ιστορικά, η κήρυξη ενός προσώπου εκτός νόμου, ήταν η πιο κοινή μορφή του πολιτικού θανάτου. Στην Ελλάδα ο πολιτικός θάνατος ήταν σε ισχύ από τη σύσταση του νέου κράτους μέχρι και την εποχή του Βασιλιά Όθωνα. Καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα του Γεωργίου Α' το 1864.
10. Προϋποθέσεις εφαρμογής της θανατικής ποινής Η θανατική ποινή είναι μια σκληρή τιμωρία, και ακριβώς για αυτό πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της. Αρχικά, είναι βασικό, να προβλέπεται από το Σύνταγμα. Θα πρέπει επίσης, να έχει διαβεβαιωθεί η σκληρότητα του εγκλήματος και να έχει αποδειχθεί η ενοχή. Κατ’ επέκταση, θα πρέπει να έχει εξαντληθεί κάθε ελαφρυντικό. Θα πρέπει το έγκλημα να είναι τέτοιο, ώστε να αιτιολογείται η επιβολή της. Τέλος, αν δεν υπάρχει κάποια ένδειξη μεταστροφής του δράστη ή κάποιο δείγμα μετάνοιας, είναι πλέον η έσχατη λύση.
13
11. Επίλογος Η κοινωνία έχει χρέος να αποτρέψει το έγκλημα με την ανάλογη αγωγή και τη μόρφωση των μελών της. Η καλύτερη πρόληψη του εγκλήματος και η προστασία της κοινωνίας επιτυγχάνονται με την καλλιέργεια της συνείδησης και την κοινωνική δικαιοσύνη. Όπως είπε και ο Βίκτωρ Ουγκώ «όπου ανοίγει ένα σχολείο, εκεί κλείνει μια φυλακή».
14
Πηγές πληροφοριών 1. el.wikipedia.org: «Θανατική Ποινή» 2. el.wikipedia.org: «Πολιτικός Θάνατος» 3. curia.gr: «Θανατική ποινή: Η εσχάτη των ποινών-Επιχειρήματα υπέρ και κατά αυτής» 4. amnesty.org.gr: «Κατάλογος κρατών που έχουν καταργήσει την θανατική ποινή και κρατών που την διατηρούν» 5. amnesty.org.gr: «10 λόγοι για τους οποίους η διεθνής αμνηστία αντιτίθεται στη θανατική ποινή» 6. gotquestions.org: «Τι λέει η Αγία Γραφή για την θανατική τιμωρία / ποινή θανάτου;» 7. users.sch.gr: «Η ποινή του λιθοβολισμού στις χώρες του Ισλάμ»
15