Η ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΟΡΙΣΜΟΣ Αποτελεί οποιαδήποτε ενέργεια που εμπλέκει διαφορές φύλου, δηλαδή κατευθύνεται από τον άντρα προς την γυναίκα και πιθανόν να οδηγήσει σε σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική κακοποίηση.
ΕΜΦΥΛΗ ΒΙΑ (gender violence) Είναι η βία που ασκείται ανάμεσα στα δύο φύλα Συμπεριλαμβάνει: (αλλά δεν περιορίζεται μόνο)
• Την έμφυλη ενδοοικογενειακή βία. • Συζυγοκτονίες. • Τον βιασμό, τον ενδοοικογενειακό βιασμό και την αιμομιξία. • Τον γάμο με τη βία. • Επιθέσεις και δολοφονίες αποκαλούμενες «τιμής». • Εμπορία ανθρώπων.
• Επιθέσεις και δολοφονίες κινούμενες από εχθροπάθεια (hate crimes), λόγω σεξουαλικής ταυτότητας και προσανατολισμού των θυμάτων. • Stalking (παρακολούθηση) • Τον ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων. • Τα σεξουαλικά εγκλήματα ως όπλα πολέμου.
ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΒΙΑΣ:
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ Ο σύντροφος θέλει να: • ελέγχει την γυναίκα του, • της στερεί την ελευθερία της απομονώνοντας την από τους φίλους της, • κατακρίνει κάθε σχέση που έχει με άλλον άνθρωπο, • την ταπεινώνει ακόμη και μπροστά σε κόσμο, • την απειλεί ότι θα της πάρει τα παιδιά, • την υποτιμά τόσο πολύ που νιώθει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνη της.
Επίσης περιλαμβάνει: •την λεκτική βία με διάφορες υβριστικές φράσεις που μειώνουν την γυναίκα, •την κατασκοπία ώστε ο άντρας να γνωρίζει κάθε της κίνηση και την υπερβολική ζηλοτυπία.
ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΒΙΑΣ:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ο σύντροφος θέλει να: • ελέγχει ο ίδιος τα έξοδα και τα έσοδα του νοικοκυριού, • εγκρίνει τα έξοδα που γίνονται, • απαιτεί να μην δουλεύει η σύζυγος του ώστε να εξαρτάται οικονομικά από αυτόν, • μην παίρνει η ίδια πρωτοβουλίες για την κατανομή του οικογενειακού εισοδήματος.
ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΒΙΑΣ:
ΣΩΜΑΤΙΚΗ (bullet) • Η άσκηση βίας κατά της γυναίκας, η οποία δεν διαθέτει την κατάλληλη μυϊκή δύναμη ώστε να αντισταθεί. • Εκδηλώνεται με πράξεις μικρής κακοποίησης και μεγάλης κακοποίησης.
ΑΙΤΙΑ (α) Η αντρική κυριαρχία Εμφανίζεται με 3 διαστάσεις: Η οικονομική διάσταση: • οι γυναίκες δεν ασκούν τα ίδια επαγγέλματα με τους άντρες, • δεν αμείβονται το ίδιο με αυτούς ακόμη και αν έχουν κοινό επάγγελμα, • δεν ανεβαίνουν τόσο εύκολα στην ιεραρχική κλίμακα.
Η πολιτική διάσταση: • Αν και οι γυναίκες καλύπτουν παραπάνω από τον μισό πληθυσμό του έθνους δεν υπάρχει σημαντική παρουσία τους στην πολιτική σκηνή, η οποία κυριαρχείται από άντρες.
Η συμβολική διάσταση: •Από μικρή ηλικία το παιδί υιοθετεί από τους γύρω του την ιδέα της υπεροχής του άντρα απέναντι στην αδύναμη γυναίκα.
ΑΙΤΙΑ (β) • Το στρες στην καθημερινή ζωή. • Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση του θύτη. • Η διαταραγμένη προσωπικότητα του που πολλές φορές εκδηλώνεται με επιθετική συμπεριφορά. • Οι αρνητικές εμπειρίες του μέσα από την οικογένεια και την κοινωνία. • Τα πολιτιστικά και θρησκευτικά δεδομένα, ήθη και έθιμα κάποιας χώρας ή περιοχής.
• Η παραβίαση κανόνων ηθικής. • Η φτώχεια, η καταπίεση και η περιθωριοποίηση. • Ο αναλφαβητισμός.
• Η ηλικία των γυναικών, (οι
ΑΙΤΙΑ (γ)
νέες και ευάλωτες υπόκεινται συχνά σε σεξουαλική κακοποίηση).
• Οι συνηθισμένες πολεμικές πρακτικές, (στους πολέμους οι βιασμοί, οι ακρωτηριασμοί και οι δολοφονίες κοριτσιών και γυναικών αποτελούν συχνό φαινόμενο.
• Η απόφαση της γυναίκας για χωρισμό και αυτονομία, ή μετά από οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναλάβει, που κατά το δράστη, απειλεί την κυριαρχία του και υποσκάπτει την εξουσία του.
• Η οικονομική κρίση, η απώλεια της εργασίας των ανδρών στο πατριαρχικό πρότυπο και στον «ανδρισμό» τους συχνά έχει ως συνέπεια την όξυνση της βίας.
ΘΥΤΕΣ Χαρακτηριστικά ανδρών που κακοποιούν • Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση • Πιστεύουν στην αντρική ανωτερότητα και το στερεότυπο του ρόλου του άντρα στην οικογένεια. • Σαν παιδιά, είτε υπήρξαν μάρτυρες βίαιων περιστατικών (π.χ. του πατέρα προς τη μητέρα) είτε είχαν κακοποιηθεί οι ίδιοι από τους γονείς τους. • Κατηγορούν τους άλλους για τις πράξεις τους « εσύ με αναγκάζεις να το κάνω». • Ζηλεύουν παθολογικά • Παρουσιάζουν «διπλή προσωπικότητα», συνήθως τους περιγράφουν ως «καλό άνθρωπο», «καλό οικογενειάρχη».
• Έχουν έντονες αντιδράσεις άγχους κατά τη διάρκεια των οποίων χρησιμοποιούν αλκοόλ ή την κακοποίηση των γυναικών τους για να εκτονωθούν. • Συχνά χρησιμοποιούν την ερωτική επαφή με μορφή επιθετική, σαν πράξη επιβολής και κυριαρχίας, για να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση ανδρισμού τους. • Δεν θεωρούν ότι η βίαιη συμπεριφορά τους είναι κάτι το κακό, ή ότι μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις.
ΘΥΜΑΤΑ Χαρακτηριστικά γυναικών που κακοποιούνται • Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και υποτιμούν την ικανότητά τους ως προς το να επιτυγχάνουν πράγματα. • Έχουν παραδοσιακή αντίληψη για το ρόλο τους στο σπίτι, ο σύζυγος θεωρείται ως ο αρχηγός της οικογένειας, ενώ πιστεύουν ότι οι ίδιες είναι ανίκανες να φροντίσουν τον εαυτό τους χωρίς την παρουσία κάποιου άντρα που θα «τις προστατεύει». • Πιστεύουν ότι μπορούν να συγκρατήσουν το θύτη από την απώλεια του ελέγχου του. • Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις δικές του πράξεις « έφταιγα κι εγώ»….
• Υποφέρουν από ενοχές αλλά αρνούνται τον τρόμο και το θυμό που νιώθουν. • Έχουν έντονες αντιδράσεις άγχους με ψυχοφυσιολογικά συμπτώματα. • Χρησιμοποιούν τη σεξουαλική επαφή ως μέθοδο για να εδραιώσουν καλή σχέση με το σύζυγο. • Πιστεύουν ότι κανένας δεν μπορεί να τις βοηθήσει να βγουν από την άσχημη κατάσταση που βρίσκονται, εκτός από τον ίδιο τους τον εαυτό. • Έχουν μια μη ρεαλιστική ελπίδα ότι «τα πράγματα θα αλλάξουν» και πείθονται από τις υποσχέσεις των συντρόφων τους .
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (α) • Διαβρώνεται η αυτοπεποίθηση της γυναίκας. • Αναστέλλεται η ικανότητά της να υπερασπιστεί τον εαυτό της. • Επιπλέον ψυχολογικές επιπτώσεις στο θύμα όταν η βία δεν αναγνωρίζεται. • Κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, κατάθλιψη, άλλες διαταραχές της ψυχικής της υγείας και αυτοκτονία.
• Βάζει φραγμό στη ζωή των γυναικών. • Μεγαλύτερη πιθανότητα των παιδιών που εκτίθενται στην βία να γίνουν θύματα ή θύτες. • Δεν μιλούν από φόβο μην χάσουν τα παιδιά τους. • Γίνονται εύκολα θύματα σωματεμπορίας.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (β) • Περισσότεροι τραυματισμοί • Δεν είναι ικανές να από ότι στα αυτοκινητιστικά διασφαλίσουν τα εργασιακά ατυχήματα και στις ληστείες. τους και κοινωνικά τους • Κύρια αιτία θανάτου των δικαιώματα. εργαζομένων γυναικών είναι ο φόνος. • 25% των εργασιακών προβλημάτων όπως η χαμηλή παραγωγικότητα και η υπερβολική χρήση ιατρικών παροχών οφείλεται στην ενδοοικογενειακή βία. • Στοιχίζει στους εργοδότες πολλά δισεκατομμύρια τον χρόνο.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ (α) • Προώθηση προγραμμάτων ισότητας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. • Επαναπροσδιορισμός του ανδρισμού, όχι ως δυνατού και κυρίαρχου αλλά ως ευαίσθητου και σκεπτόμενου ανθρώπου. • Ανάπτυξη θεσμών και αξιών στην συνεργασία μεταξύ άντρα και γυναίκας. • Ευαισθητοποίηση του κοινού.
• Ανάπτυξη συγκεκριμένων μέτρων προστασίας και φροντίδας των γυναικών και κοριτσιών θυμάτων βίας. • Θέσπιση και ενδυνάμωση νόμων, και πολιτικών διαδικασιών. • Βελτίωση των διαδικασιών ποινικής διερεύνησης και δίωξης των περιπτώσεων βίας. • Τροποποίηση του νόμου 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ (β) • Λογοδοσία των ενόπλων δυνάμεων για τις πράξεις βίας που διαπράττουν κατά των γυναικών. • Δημιουργία ξενώνων φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους. • Καταπολέμηση της σωματεμπορίας. • Προστασία των εργαζομένων μεταναστών ή των προσφύγων.
• Νομοθετική ρύθμιση για την εκμετάλλευση γυναικών από κυκλώματα προαγωγών.
Η αρπαγή των Σαβίνων γυναικών
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ (γ) Ειδικά για τα σχολεία • Σχολεία ασφαλή για τα κορίτσια μέσω εθνικών σχεδίων δράσης. • Υποχρεωτική εκπαίδευση για τους δασκάλους και τους μαθητές. • Χωριστές τουαλέτες και εποπτευόμενα μέρη για παιχνίδι και άθληση. • Ανταπόκριση σε περιστατικά βίας κατά κοριτσιών μέσω εμπιστευτικών και ανεξάρτητων μηχανισμών αναφοράς.
• Υποστηρικτικές υπηρεσίες μέσα στα σχολεία, για κορίτσια που έχουν υποστεί βία. • Ανάπτυξη προγραμμάτων που διασφαλίζουν την πρόσβαση στην εκπ/ση σε κορίτσια περιθωριοποιημένων ομάδων. • Απαγόρευση εργασίας σε σχολεία ατόμων που έχουν καταδικαστεί για βιασμό, σεξουαλική κακοποίηση ή άλλα ποινικά αδικήματα εναντίον ανηλίκων.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (α) Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Από τον Μάρτιο του 2011 • Το 78% αφορούσε καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. • Το 74% αφορούσε καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών. • Το 26% καταγγελίες από τρίτα πρόσωπα (φίλους, γονείς, άλλους συγγενείς, γείτονες). • Επτά στις 10 γυναίκες που κάλεσαν στη γραμμή ήταν Ελληνίδες, 9% μετανάστριες.
Από το 79% (3510 κλήσεις) που αφορούσε ενδοοικογενειακή βία: •Το 1% (59 κλήσεις) ήταν σεξουαλική παρενόχληση. •Το 2% (70 κλήσεις) περιπτώσεις βιασμού. •7 κλήσεις πορνεία. •2 κλήσεις trafficking. •564 κλήσεις καταγγελίες άλλων μορφών βίας.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (β) Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Από τον Μάρτιο του 2011 Από τις γυναίκες θύματα βίας που απάντησαν στην ερώτηση για την οικογενειακή τους κατάσταση προκύπτει ότι: •48% είναι έγγαμες, •10% άγαμες •8% σε διάσταση, •5% διαζευγμένες, •1% χήρες •3% σε συμβίωση. •Το 62% είναι μητέρες
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (γ) Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Από τον Μάρτιο του 2012
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (δ) Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Από τον Μάρτιο του 2012
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ (στ) Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Από τον Μάρτιο του 2012
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εμείς και το κράτος επιλέγουμε
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εμείς και το κράτος επιλέγουμε
ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΒΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ •Ζίντρος Γιώργος •Κιόσλι Κρίστι •Κότα Έλενα