businessenergy mag 20

ΤΟΥΡΚΙΑ

Από τον Κεμάλ Ντερβίς στον… γαμπρό του Ερντογάν

ΛΑΤΣΗΣ

Η Μαριάννα, το ενημερωτικό και το Mall

ΚΑΥΣΙΜΑ

Επόμενη πελατεία οι σημερινοί 16άρηδες

• ΤΕΥΧΟΣ 20 • ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 • TIMH: 3 €

ΑΓΟΡΑ

ΚΙ ΑΠΌ ΑΎΓΟΥΣΤΟ, ΧΕΙΜΏΝΑ…

Χρήστος Σταϊκούρας: Τέλος του μήνα θα έχουμε εικόνα

περιεχόμενα

14-21 Editorial Μήπως είχε δίκιο ο Ανδρέας; Σελ. 4 Γιάννης Κανουπάκης Καλοκαίρι-ασανσέρ με… μάσκες! Σελ. 6 Μανταλένα Πίου Έχει τα λεφτά η «κορωνόπληκτη» μεσαία τάξη να πληρώσει το νέο «Εξοικονομώ»; Σελ. 8 Σταϊκούρας Από τα τέλη Αυγούστου η εικόνα για την επιστροφή των αναδρομικών Σελ. 10 Τα τρία premium Τι αλλάζει στην πράξη και την τσέπη μας με το νέο «Εξοικονομώ» Σελ. 12

Ελληνικό Γιατί η Μαριάννα Λάτση πούλησε τη συμμετοχή της στη Lamda Σελ. 22 Toυρκία Καληνύχτα… Κεμάλ - Σόου, φιέστες, απειλές και στο βάθος… όλεθρος! Σελ. 28 Επιχειρηματικά νέα Ειδήσεις από τον κόσμο των επιχειρήσεων Σελ. 36

Ενέργεια Η νέα πραγματικότητα για την αγορά των καυσίμων, πελάτες οι σημερινοί 16άρηδες Σελ. 14 Γιάννης Κανουπάκης Ηλεκτροκίνηση και με τον νόμο Σελ. 21

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr ΕΚΔΌΤΗΣ:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ:

Γιάννης Κανουπάκης Έφη Καραγεώργου Έλενα Κρίτσαλου Χρήστος Κολώνας Αγγελική Μαρίνου Μανταλένα Πίου Γιάννης Σταυρόπουλος Γιώργος Τριανταφύλλου Έφη Τσιβίκα Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος ΣΧΕΔΊΑΣΗ:

Oδυσσέας Μανάκης ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ:

Σελίδες ιστορίας Η Κνωσός, Κέντρο πολιτισμού 2.000 π.Χ. Σελ. 42

2 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α 11521 Αθήνα τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

Έξυπνη φόρτιση γρήγορα και εύκολα με τον σταθμό φόρτισης EVlink Οι σταθμοί φόρτισης EVlink της Schneider Electric είναι εύκολοι στη χρήση και παρέχουν δυνατότητες συνδεσιμότητας. Είναι ιδανικοί για καθημερινή χρήση και συμβατοί με όλα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που διαθέτουν πρίζες φόρτισης τύπου 1 και 2, για δημόσιο parking, εταιρικούς στόλους, εμπορικές ή κατοικημένες περιοχές. Το EVlink Parking και το Smart Wallbox προσφέρουν δυνατότητες μέτρησης της ενέργειας καθώς και συνδεσιμότητα, για να διασφαλίζεται η ταυτότητα του χρήστη, να δημιουργούνται αναφορές για την κατανάλωση ενέργειας και να παρέχεται απομακρυσμένη συντήρηση. Μπορείτε να συνδέσετε τον σταθμό φόρτισης EVlink στην πλατφόρμα EcoStruxureTM Cloud και να παρακολουθείτε την κατανάλωση ενέργειας ή ακόμη και να διανείμετε τα κόστη στους χρήστες. Ανακαλύψτε περισσότερα για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, σαρώνοντας το QR code.

se.com/gr

editorial

Μήπως είχε δίκιο ο Ανδρέας;

Έ

νας γνωστός ξενοδόχος νάζι, δηλαδή, μιας ολόκληρης αυτό φτάνει. Βασικό μέτρο αποτεμου έλεγε ότι για να τα μηχανής παραγωγής ωφελειών λεί η μείωση της προκαταβολής βγάλει πέρα ένα ξενο- για την προβολή του τόπου και φόρου. Πού ακούστηκε να προπληδοχείο, πρέπει να έχει για τη δημιουργία ρευστότητας ρώνεται ο φόρος της επόμενης πληρότητα 65%. Τον για την οικονομία. χρονιάς με βάση τα κέρδη της προΙούλιο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ηγούμενης! Βασικό μέτρο αποτελεί του Ξενοδοχειακού Επιμελητη- Το έργο της επιτροπής Πισαρίδη επίσης η μείωση της κιλοβατώρας ρίου, η μέση πληρότητα στη χώρα που ασχολείται με το σχέδιο του στην όποια βαριά βιομηχανία. Μόήταν 22%. Μάλιστα, recovery της Ελλάδας νιμο μέτρο με ευεργετικές ικανόη Μύκονος σε σχέση Το έργο της μετά τον κορωνοϊό, με τητες για το μέλλον της απασχόλημε τα Κύθηρα κάποιες τον οποίο ουδείς γνω- σης αποτελεί ακόμα η μείωση των επιτροπής Πισαρίδη ρίζει πότε θα τελειώ- ασφαλιστικών εισφορών. Ο συνδυμέρες του Ιουλίου ήταν άδεια, όπως δι- που ασχολείται σουμε, είναι να βάλει ασμός των παραπάνω θα βοηθήσει ατείνονται επαγγελ- με το σχέδιο του τις βάσεις για να μην σημαντικά στην ανταγωνιστικότητα ματίες του κλάδου. recovery της εξαρτάται το μέλλον των ελληνικών προϊόντων, στην Για δε τον μήνα που της χώρας από μία μό- ενίσχυση της παραγωγής, στη μείΕλλάδας μετά τον διανύουμε οι εκτιμήνο δραστηριότητα, τον ωση της ανεργίας. σεις της αγοράς είναι κορωνοϊό είναι τουρισμό. Ίσως αυτό ότι θα πάμε για πλη- να βάλει τις βάσεις που έλεγε κάποτε ο Η εξάρτηση από τον τουρισμό ρότητα της τάξης του για να μην εξαρτάται Α ν δ ρ έ α ς δεν μας ωφέλησε 30%. Τι σημαίνει αυΠαπανδρέτελικά. Δεν ωφέληΒασικό μέτρο το μέλλον της τό σε χρήματα; Ο στόου, ότι «δεν σε το τραπεζικό σύχος των 7,5-8 δισ. ευ- χώρας από μία μόνο θα γίνουμε αποτελεί η μείωση στημα. Θυμίζουμε ρώ από 18,5 δισ. ευρώ δραστηριότητα, τον τα γκαρσό- της προκαταβολής τους πλειστηριαπέρσι δεν ισχύει. Κυ- τουρισμό. νια της Ευ- φόρου όπως και σμούς ξενοδοχείων βέρνηση και επιχειρώπης», να τα πέτρινα χρόνια η μείωση της ρηματίες του τουριήταν πράγτων μνημονίων. Αν σμού υπολογίζουν ότι ο τουρισμός ματι σωστό. Αρκεί ο κιλοβατώρας λάβουμε υπόψη ότι θα συνεισφέρει φέτος στο ΑΕΠ ίδιος και οι κυβερνήσεις στη βαριά σύμφωνα με την Έκτης ύφεσης με 3,5 δισ. ευρώ ή 5 που ακολούθησαν να βιομηχανία. Μέτρο θεση Χρηματοπιστωδισ. ευρώ. Στα 5 δισ. ευρώ, για να μην έδιωχναν τη βαριά τικής Σταθερότητας με ευεργετικές τεθεί το θέμα ωμά, οι επιχειρήσεις βιομηχανία της χώρας της ΤτΕ το 27,6% θα πρέπει να κάνουν πάρτι… και μεγάλες επενδύ- ικανότητες και των δανείων προς σεις, όπως για παράδειγ- η μείωση των τουρισμό/ καταλύΑπό αυτά τα 13,5 δισ. ευρώ που μα της Nissan τη δεκα- ασφαλιστικών ματα είναι μη εξυπηβρίσκονται πλέον στον αέρα πε- ετία του ’80. ρετούμενο και ταυεισφορών. ρίμεναν να ζήσουν οικογένειες, τόχρονα η εστίαση να πληρωθούν δάνεια, φόροι, Πια, η κυβέρνηση καλείπαρουσιάζει σήμερα ασφαλιστικές εισφορές, να συ- ται να αποφασίσει μόνιμες πολιτικές. το υψηλότερο ποσοστό (58,8%) ντηρηθούν ως ακίνητα, να εξο- Η αρχή έγινε με τη μείωση του φό- κόκκινων δανείων, αντιλαμβάνεφληθούν προμηθευτές, να σχε- ρου των επιχειρήσεων από το 29% ται κανείς ότι η ζώσα πραγματιδιαστούν οι επενδύσεις της επό- που τις «έσφαζε» η πολιτική Τσα- κότητα οδηγεί σε έναν εφιαλτικό μενης χρονιάς. Να κινηθεί το γρα- καλώτου, στο 24%, που όμως ούτε χειμώνα…

4 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Θέση Του Γιάννη Κανουπάκη

Καλοκαίρι-ασανσέρ με… μάσκες!

Κ

αμία ασφαλής πρόβλεψη, κανένας εγγυημένος σχεδιασμός, μόνον …εκτιμήσεις, αν όχι προσδοκίες λόγω κεκτημένης. Αυτό είναι το κλίμα που επικρατεί διεθνώς, αφού η υγειονομική κρίση, τα γεωπολιτικά και ο διαρκής πόλεμος για την οικονομική επικυριαρχία των ισχυρών της γης, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μίγμα έτοιμο να «σκάσει», ανά πάσα στιγμή. Στα τέλη Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) επέκτεινε τη σύστασή της προς τις τράπεζες της Ευρωζώνης να μη διανέμουν μερίσματα μέχρι το τέλος του 2020, γνωστοποιώντας, παράλληλα, σε ανάλυσή της δυο σενάρια που περιέχονται στις μακροοικονομικές προβλέψεις για την ζώνη του ευρώ. Κατέστησε, δε σαφές ότι θα δίνει στις τράπεζες περισσότερο χρόνο για να χρησιμοποιούν τα «μαξιλάρια» κεφαλαίων και ρευστότητας που έχουν, ώστε να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Η ΕΚΤ ανέφερε ότι οι τράπεζες μπορούν να αντεπεξέλθουν σε ένα δεύτερο κύμα κρουσμάτων, όμως, κάλεσε τις Αρχές να είναι έτοιμες να παρέμβουν και να αποτρέψουν μία πιστωτική κρίση, ακόμη και με ανακεφαλαιοποιήσεις... Ωχ, κάτι μας θυμίζει αυτό και είμαστε ένα βήμα από το να αναφωνήσουμε: «’Oχι άλλο κάρβουνοooo»! Ας είναι… Την ίδια ώρα, η κεντρική τράπεζα αποφάσιζε να παρατείνει για άλλους έξι μήνες, έως το τέλος του Μαρτίου 2021, την προθεσμία που είχε δώσει στις τράπεζες με υψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) να υποβάλουν αναθεωρημένα σχέδια για τη μείωσή τους. Στόχος να δώσει στις τράπεζες πρόσθετο χρόνο να εκτιμήσουν καλύτερα τον αντίκτυπο της παν6 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

δημίας του κορονοϊού στην ποιότητα του ενεργητικού τους, κάτι που επιτρέψει σε αυτές έναν πιο ακριβή σχεδιασμό. Έτσι, επικεντρώθηκε στα εξής: Στο βασικό σενάριο (που η ΕΚΤ θεωρεί το πιο πιθανό να υλοποιηθεί), προβλέπει μείωση του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ κατά 8,7% και αύξηση 5,2% και 3,3% το 2021 και 2022 αντίστοιχα. Στο χειρότερο σενάριο, το οποίο αντιπροσωπεύει μια πιο δυσμενή εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης, προβλέπεται μείωση του ΑΕΠ κατά 12,6% το 2020 και αύξηση 3,3% και 3,8% το 2021 και 2022 αντίστοιχα. Σε αρνητικό έδαφος βρέθηκαν, στο μεταξύ, τα βασικότερα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, εν μέσω ανακοίνωσης εταιρικών αποτελεσμάτων και παρά τη πρόοδο που σημειώθηκε στις διαπραγματεύσεις για το πακέτο στήριξης της αμερικανικής οικονομίας. Ωστόσο, νέο ιστορικό ρεκόρ σημείωνε η τιμή του χρυσού, οδεύοντας, πλέον, ολοταχώς προς το ψυχολογικό φράγμα των 2.000 δολαρίων, μέσα σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την ακατάσχετη άνοδο του πολύτιμου μετάλλου, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, της ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας, της αναζωπύρωσης των εμπορικών εντάσεων ΗΠΑ-Κίνας και της καθοδικής πορείας του δολαρίου. Από τις αρχές του έτους έως τον Ιούλιο κατέγραψε ράλι 30%, ενώ τους τελευταίους 14 μήνες είχε ενισχυθεί 53%. Η παλαιά φράση, βεβαίως, «ο χρυσός μας φέρνει πιο κοντά», αποκτά, μάλλον, σουρεαλιστικές διαστάσεις, για το ευρύ κοινό, υπό τις παρούσες, ειδικά, πρωτόγνωρες συνθήκες, αλλά, εξακολουθεί να μας πείθει πως κάποιες αξίες παραμένουν διαχρονικές στα «μεγάλα παζάρια» της υφηλίου. Στα μέρη μας, παρακολουθώντας το όλο σκηνικό με τον Τούρκο να μας

αναστατώνει και πάλι σαν το μελτέμι, με το φοράμε-δε φοράμε μάσκα, με τον τουρισμό να βρίσκεται σε κατάσταση νευρικού κλονισμού και την αγορά να τσαλαβουτάει στα λασπόνερα, τα δίνουμε όλα για την «πράσινη μετάβαση», περιμένοντας να ηλεκτροκινηθούμε (…λέμε, τώρα), στρέφουμε το βλέμμα στις αποκρατικοποιήσεις και τις όποιες επενδύσεις -αν και εφόσον, πάντα…- αναζητώντας «πατήματα» για να πούμε ότι υπάρχει ελπίς, βοηθούσης της «μαμάς ΕΕ», φυσικά. Διότι, μπορεί να ζήσαμε το κωμικοτραγικό των ενστάσεων των ευρωβουλευτών για τις περικοπές που αποφάσισαν οι ευρωπαίοι ηγέτες στον προϋπολογισμό της (ήμαρτον), αλλά, η απόφαση για τη σύσταση του Ταμείου Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ, μέσω κοινού δανεισμού των κρατών μελών, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ιστορική και να φέρνει τεράστια ανακούφιση, σε αυτή τη φάση, στην Αθήνα και τους άλλους αναξιοπαθούντες της Γηραιάς Ηπείρου. Όπως είπε και η αγαπητή Ούρσουλα, «σε ευρωπαϊκό επίπεδο ζητάμε να μπει επάνω η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η μάχη για την κλιματική αλλαγή, η ψηφιοποίηση που σημαίνει εκσυγχρονισμός και η ανθεκτικότητα, τα μαθήματα που αντλήσαμε από την κρίση». Για να προσθέσει ως προς την επιτήρηση των εθνικών προγραμμάτων, ότι «όσον αφορά στην ίδια τη διαδικασία, φυσικά η Κομισιόν παρακολουθεί, θα συζητάμε την πρόοδο με τα κράτη-μέλη και στη συνέχεια κάθε φορά που θα επιτυγχάνεται ένας στόχος θα γίνεται η εκταμίευση της απαραίτητης δόσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Τα ξέρουμε εμείς αυτά, τα έχουμε νιώσει στο πετσί μας την τελευταία δεκαετία, μα, τελικά, δεν γίνεται αλλιώς. Μέχρι να βρούμε, κάποτε, στο απώτερο μέλλον, το νέο «παραγωγικό μας πρότυπο»…

άποψη Της Μανταλένας Πίου

Έχει τα λεφτά η «κορωνόπληκτη» μεσαία τάξη να πληρώσει το νέο «Εξοικονομώ»;

Σ

την προαναγγελία του ποιήσει τη δαπάνη της μεσαίας τάν έ ο υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς ξης μέσα σε αυτή τη δύσκολη συ«Εξοικονομώ» για την γκυρία, χρειάζεται, όπως υποστηενεργειακή αναβάθμιση ρίζουν εμπειρογνώμονες και ειδικοί, των κατοικιών που θα τρέ- ευρύτερες και ταυτόχρονα στοχευξει από το φθινόπωρο προχώρησε μένες προσεγγίσεις. πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος-Ενέργειας. Πρόκειται για το Το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ-ΑΥΤΟΝΟΜΩ», μεγαλύτερο πρόγραμμα της κατη- όπως ονομάζεται, θα είναι ένα νέο, γορίας αυτής, προϋποδιευρυμένο και μολογισμού 850 εκατ. ευντέρνο πρόγραμμα ρώ, το οποίο έρχεται να Το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩγια την ενίσχυση της κ ο υ μ π ώ σ ε ι σ τ ο ΑΥΤΟΝΟΜΩ» ενεργειακής εξοικο«Renovation Wave» θα είναι ένα νέο, νόμησης των κατοικι(Κύμα Ανακαίνισης), την ών, με ευρύτερες επιπανευρωπαϊκή δράση διευρυμένο και λέξιμες παρεμβάσεις που αναμένεται να ανα- μοντέρνο πρόγραμσε σχέση με το πακοινώσουν οι Βρυξέλλες μα για την ενίσχυση ρελθόν, όπως, μεταξύ το φθινόπωρο. άλλων, έξυπνα συστήτης ενεργειακής ματα διαχείρισης (π.χ.

H Kομισιόν όπως και οι εξοικονόμησης έξυπνα συστήματα περισσότερες χώρες-μέσκίασης, έξυπνοι θερτων κατοικιών, λη επενδύουν πολλά στο μοστάτες κ.λπ.), υπο«Renovation Wave» για με ευρύτερες δομές φόρτισης για την αναθέρμανση της επιλέξιμες ηλεκτρικά οχήματα, κατασκευαστικής δρασυστήματα παραγωστηριότητας και όλης παρεμβάσεις γής και αποθήκευσης της μικροοικονομίας που σε σχέση με ηλεκτρικής ενέργειας σχετίζεται με αυτήν. Θε- το παρελθόν. με χρήση ΑΠΕ, όπως ωρείται ένας από τους για παράδειγμα φωβασικούς μοχλούς για τοβολταϊκά με ενερνα τραβήξει την ευρωπαϊκή οικο- γειακό συμψηφισμό κ.ά. νομία από τη μεγάλη ύφεση στην οποία βυθίζεται εξαιτίας της παν- Τα νέα προγράμματα πρέπει να δημίας του Covid-19. Ταυτόχρονα, ανταποκρίνονται και στις νέες πααποτελεί ένα από τα κύρια εργαλεία ραμέτρους που θέτει η πανδημία, της Ε.Ε. για την επίτευξη των στό- την αντιμετώπιση της ενεργειακής χων για το κλίμα και την ανθρακική φτώχειας -που αναμένεται να πλήουδετερότητα, καθώς το παλαιό ξει φέτος πολύ περισσότερα νοικτιριακό δυναμικό έχει από τα με- κοκυριά λόγω της ύφεσης- και τον γαλύτερα μερίδια στις εκπομπές παράγοντα υγιεινή και ασφάλεια. διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, Οι πολίτες, για να πειστούν να αναγια να πετύχει το πρόγραμμα, τόσο καινίσουν τα σπίτια τους, θα πρέπει στην εγχώρια μορφή του όσο και να αισθανθούν καταρχάς ότι ένα την πανευρωπαϊκή και να κινητο- στιβαρό και αξιόπιστο χρηματοδο8 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

τικό σχήμα θα τους στηρίξει στην επένδυση που θα επιλέξουν. Παράλληλα, όμως, εκτός από την οικονομική ενίσχυση, χρειάζεται να δοθεί έμφαση και σε άλλες παραμέτρους, όπως η ενσωμάτωση κοινωνικοοικονομικών μέτρων για την ενεργειακή φτώχεια στην κτιριακή ανακαίνιση, αλλά και κοινωνικοοικονομικών μέτρων για τις άλλες επιμέρους δράσεις του προγράμματος, προκειμένου να κινητοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πόροι και να υπάρξει διάχυση του οφέλους. Η νέα κανονικότητα που προέκυψε με την πανδημία θα χρειαστεί πιο εξειδικευμένες δράσεις και χρήση των βέλτιστων τρόπων, προκειμένου η βιώσιμη αστική ανάπλαση και όλες οι άλλες δράσεις να αποτελέσουν πραγματικά τον πυρήνα τόσο των περιφερειακών και εθνικών πλάνων όσο και του ευρωπαϊκού Σχεδίου Ανάκαμψης. Το ελληνικό πρόγραμμα φιλοδοξεί να δημιουργήσει, όπως έχει ανακοινώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος- Ενέργειας, ένα κύμα επενδύσεων από τα νοικοκυριά για την ποιοτική αναβάθμιση τουλάχιστον 60.000 κατοικιών ετησίως έως το 2030, με βάση και τους στόχους που θέτει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Ξεκινά σε μία δύσκολη περίοδο κρίσης και για να πετύχει, θα χρειαστεί να υλοποιηθεί με συνέπεια και αξιοπιστία, χωρίς τις καθυστερήσεις, την περιττή γραφειοκρατία και τις δυσλειτουργίες που παρουσίασαν ανάλογα προγράμματα στο παρελθόν.

publi Net Metering

Μία νέα υπηρεσία από την Protergia

H

Protergia, ο Τομέας Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου της MYTILINEOS, προσφέρει μία ακόμα «πράσινη» υπηρεσία στους πελάτες της: ένα «προσωπικό» φωτοβολταϊκό σύστημα, με το κλειδί στο χέρι! Πρόκειται για την υπηρεσία ενεργειακoύ συμψηφισμού - Net Metering, που μπορεί να μεταμορφώσει σπίτια και καταστήματα σε ενεργειακά αυτόνομα κτίρια και τους ενοίκους τους σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας! Μέσω της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πανέλων στο ακίνητο, πραγματοποιείται συμψηφισμός της ενέργειας που παράγεται από το σύστημα, με την ενέργεια που καταναλώνεται από την εγκατάσταση.

Τι κερδίζουμε; • Εξοικονόμηση στο λογαριασμό του ρεύματος • Μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εγκατάστασης • Μετατροπή της εγκατάστασης σε «πράσινη» • Άμεσο χρόνο απόσβεσης της επένδυσης σε σχέση με τη διάρκεια ζωής του φωτοβολταϊκού συστήματος Μέσω της υπηρεσίας ικανοποιούνται όλα τα στάδια της διαδικασίας για τη θέση του συστήματος σε λειτουργία: ενεργειακή ανάλυση του ακινήτου, σχεδιασμός, μελέτη και εγκατάσταση του συστήματος των πανέλων με τις υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας παγκο-

σμίως, με συνεχή και έγκαιρη τεχνική υποστήριξη. Αφήστε τον ήλιο να δουλεύει για εσάς, με την ενέργεια της Protergia! Αποκλειστικός συνεργάτης της Protergia στην υπηρεσία αυτή είναι η aleo solar GmbH. Η MYTILINEOS, μέσω της Protergia, δραστηριοποιείται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, προσφέροντας σύγχρονες και αξιόπιστες

υπηρεσίες και συνδυαστικά προϊόντα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, με περίπου 250.000 παροχές σε ολόκληρη τη χώρα. Ο εξελιγμένος τρόπος που η Protergia προσφέρει τα προϊόντα της δείχνει το μέλλον της ενέργειας και ανοίγει έναν καινούργιο δρόμο με νέες δυνατότητες για χιλιάδες σπίτια και επιχειρήσεις. Ένα δρόμο γεμάτο δυνατότητες όπου όλα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 9

Θέμα

10 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

ΣΤΑΪΚΟΎΡΑΣ

Από τα τέλη Αυγούστου η εικόνα για την επιστροφή των αναδρομικών • «Ναι» υπό όρους και προϋποθέσεις στην bad bank Στουρνάρα • Προσωρινές μειώσεις φόρων, όχι μόνιμα μέτρα φέτος • 3 δισ. επιπλέον έπεσαν στην αγορά τον Ιούλιο Toυ Σταύρου Κ. Χαρίτου

Ό

σο πιο σύντομα τόσο πιο καλά, είναι το μήνυμα του υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα για την επιστροφή εφάπαξ των αναδρομικών στους συνταξιούχους. Με συνέντευξή του στο «Βusiness Energy Mag», ο κ. Σταϊκούρας προανήγγειλε ότι ο χρόνος επιστροφής των αναδρομικών στους συνταξιούχους τοποθετείται από τον Αύγουστο και μετά, όταν θα έχουν ξεκαθαρίσει σε μεγάλο βαθμό οι δημοσιονομικές ανάγκες της χώρας, αλλά και αν οι πιέσεις από την πανδημία δείχνουν ότι οδεύουμε προς ένα δεύτερο κύμα. Πρόκειται για 2,3 εκατ. συντάξεις του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, συνολικού ύψους 1,4 δισ. ευρώ. Τα 900 εκατ. ευρώ αφορούν στις συντάξεις του ιδιωτικού τομέα και τις επόμενες μέρες, όπως είπε, θα έρθει νέα διάταξη στη Βουλή που θα περιλαμβάνει και τις υπόλοιπες 500 χιλιάδες συντάξεις του δημοσίου τομέα. Το 1,4 δισ. ευρώ θα περάσει μία κι έξω από τον προϋπολογισμό του 2020. Ο κ. Σταϊκούρας παραδέχτηκε ότι ο στόχος του πρωτογενούς ελλείμματος 2,9% που είχε θέσει η κυβέρνηση λόγω της πανδημίας παύει να υφίσταται, αφού τα κεφάλαια που απαιτούνται για την επιστροφή των αναδρομικών στους συνταξιούχους αποτελούν σχεδόν το 1% του ΑΕΠ. Που σημαίνει πρακτικά, ότι αναθεωρείται επί τα χείρω ο στόχος του πρωτογενούς ελλείμματος σε τουλάχιστον 3,9% του ΑΕΠ για την τρέχουσα πολύ δύσκολη χρονιά. Μάλιστα, είπε ότι οι θεσμοί είναι ενημερωμένοι για την εξέλιξη αυτή. Συμπλήρωσε, ακόμα, ότι η κυβέρνηση περιμένει βαθιά ύφεση αλλά και αύξηση της ανεργίας και πως προς ώρας δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για να αλλάξουν και πάλι οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης για την ύφεση φέτος. Όμως, σημείωσε ότι υπάρχουν εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, όπως της Ε.Ε. που αρχικά τοποθετούσε την ύφεση στο 9,7% και πλέον στο 9%.

Ο κ. Σταϊκούρας ανέφερε επίσης ότι τις επόμενες μέρες θα έρθει τροπολογία όπου θα καθορίζεται το επιτόκιο για τις 24 δόσεις για τα χρέη που σωρεύτηκαν στην πανδημία, με το επιτόκιο να κλειδώνει στο 2,5% από 5% που ίσχυε. Εξέφρασε μάλιστα την ικανοποίησή του αλλά και την αισιοδοξία του ο τραπεζικός τομέας να συμβαδίσει με το Δημόσιο και το υπουργείο Οικονομικών, ανοίγοντας τα γκισέ για δάνεια προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Όπως ανέφερε, με το ΤΕΠΙΧ ΙΙ μέχρι και τις 30/7 είχαν δοθεί 9.500 δάνεια και είχαν εκταμιευθεί 1,3 δισ. ευρώ. Μέσω των εγγυοδοτούμενων προγραμμάτων είχαν διατεθεί 1.500 δάνεια ύψους 1 δισ. ευρώ, κεφάλαιο που καλύπτει το 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ως προς την επιστρεπτέα προκαταβολή, μέχρι τώρα έχει διατεθεί 1,8 δισ. ευρώ από τα δύο προγράμματα και μόνο τον Ιούλιο από τις παρεμβάσεις της κυβέρνησης έχουν πέσει στην αγορά 3 δισ. ευρώ και μάλιστα χωρίς ακόμα η χώρα να έχει εισπράξει ένα σεντ από την Ευρώπη. Χρήση της επιστρεπτέας προκαταβολής ΙΙ έκαναν 19.000 επιχειρήσεις μόνο από τα νησιά, τα οποία, ως γνωστόν, πλήττονται από την κρίση του τουρισμού λόγω πανδημίας. Η επιστρεπτέα προκαταβολή ΙΙΙ θα αφορά κυρίως σε επιχειρήσεις που καταπιάνονται με τον τουρισμό και προβλέπεται επιπλέον ποσό 1 δισ. ευρώ. Ως προς την bad bank που φέρεται να σχεδιάζει η Τράπεζα της Ελλάδος, ο κ. Σταϊκούρας είπε ότι «αν και είναι πρόωρο το οτιδήποτε, έχουμε ανοικτά μάτια και αυτιά σε ό,τι μπορεί να μειώσει το ύψος των κόκκινων δανείων σε μονοψήφιο ποσοστό, αρκεί πρώτα να καλύπτει τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει η ελληνική κυβέρνηση». Τέλος, αναφορικά με τις μόνιμες μειώσεις φόρων και εισφορών, ο υπουργός Οικονομικών ανέφερε ότι για φέτος προβλέπονται μόνο παρεμβάσεις προσωρινού χαρακτήρα, όπως η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση ή στα γήπεδα κ.ά. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 11

Θέμα ΤΑ ΤΡΊΑ PREMIUM

Τι αλλάζει στην πράξη και την τσέπη μας με το νέο «Εξοικονομώ» ΌΛΑ ΤΑ ΚΊΝΗΤΡΑ Του Τάσου Φραγκούλη

M

ε χρήσιμα παραδείγματα το B.E. επιδιώκει να «ξεκλειδώσει» το Εξοικονομώ κατ΄οίκον στο οποίο προστέθηκε ένας ακόμα όρος το «αυτονομώ», ρήμα που προσδιορίζει την ενεργειακή αυτονομία του κάθε οικήματος. Έχουμε και λέμε: Έστω, ότι ένας ιδιοκτήτης παρουσιάσει το ανώτατο ύψος του επιλέξιμου προϋπολογισμού που είναι οι 50.000 ευρώ και υποτεθεί ότι ανήκει στην εισοδηματική κατηγορία με το ανώτατο ποσοστό επιδότησης του 65% συν 20% τα μπόνους (covid-19 και ενεργειακό) τότε θα δικαιούται το ποσό των 42.500 ευρώ. Στο προηγούμενο «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον» το ανώτατο ποσό ενίσχυσης ανερχόταν στα 17.500 ευρώ (στα 25.000 ευρώ ήταν ο υψηλότερος επιλέξιμος προϋπολογισμός δαπανών και στο 70% το ανώτατο ποσοστό ενίσχυσης αν ο δικαιούχος είχε και δύο παιδιά). Στο νέο πρόγραμμα, αν ένας ιδιοκτήτης κατοικίας ανήκει στην υψηλότερη εισοδηματική κατηγορία τότε επιδοτείται για το 35% των δαπανών. Κι αν συνυπολογιστούν και τα δύο μπόνους συνολικού ύψους 20% τότε ανεβαίνει στο 55%. Άρα το ποσό της ενίσχυσης επί των 50.000 ευρώ διαμορφώνεται σε 27.500 ευρώ. Πιο αναλυτικά οι 10 αλλαγές είναι: 1. Η απλοποίηση των εισοδηματικών κατηγοριών με διεύρυνση των εισοδηματικών ορίων. Τα παραδείγματα των αλλαγών τα είδαμε πιο πάνω.

2. Ελάχιστη ενεργειακή απαίτηση-στόχος του νέου προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα καθιερώνεται η υποχρέωση της ενεργειακής αναβάθμισης της κατοικίας κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές κατηγορίες. Η προϋπόθεση αυτή ανεβάζει τις δαπάνες, αλλά τα ποσά της επιδότησης είναι αυξημένα.

3. Αύξηση βασικού ποσοστού επιχορήγησης. Αυτό επιτυγχάνεται με τα τρία premium: • Ενεργειακό premium για κατηγορίες Η και Ζ αναβάθμιση σε κατηγορία τουλάχιστον Β: +10% • COVID-19 premium για τα έτη 2020 – 2021: +10%ειδική προσαύξηση +10% στο βασικό ποσοστό επιχορήγησης για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης 12 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

4. Αίρεται ο περιορισμός μιας αίτησης ανά ωφελούμενο. Όπως ανακοινώθηκε ένα φυσικό πρόσωπο μπορεί να αιτηθεί την επιδότηση περισσοτέρων των μίας κατοικίας με τον επιλέξιμο προϋπολογισμό των δαπανών να ανέρχεται στις 100.000 ευρώ.

5. Επιλέξιμες κατοικίες ενεργειακής κατηγορίας Γ και κάτω. Στο προηγούμενο πρόγραμμα ήταν η κατηγορία Δ.

6. Ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός ενεργειακών παρεμβάσεων 1,2 ευρώ ανά εξοικονομούμενη KWh. 7. Ανώτατος συνολικά επιλέξιμος προϋπολογισμός (ενεργειακές παρεμβάσεις και παρεμβάσεις αυτονόμησης) 50.000 ευρώ ανά επιλέξιμη κατοικία ή 100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ Ωφελούμενου Δικαιούχου 8. Νέες επιλέξιμες παρεμβάσεις.Παρεμβάσεις Ενεργειακής αυτονομίας • Παρεμβάσεις Έξυπνων Συστημάτων (Smart Home) • Επιλέξιμες Κοινόχρηστες Παρεμβάσεις (Πολυκατοικίες) 9. Ελάχιστος ενεργειακός στόχος αναβάθμιση κατά τρεις ενεργειακές κατηγορίες 10. Κίνητρα για πολυκατοικίες Προβλέπεται διακριτός προϋπολογισμός και διαφορετική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων (από 3 Δεκεμβρίου) και δύο τύποι αίτησης για συμμετοχή στο πρόγραμμα: Αίτηση Πολυκατοικίας τύπου Α: Κοινόχρηστες παρεμβάσεις και παρεμβάσεις στα επιμέρους διαμερίσματα Αίτηση Πολυκατοικίας τύπου Β: Μόνο Κοινόχρηστες Παρεμβάσεις Επίσης δίνεται οριζόντια σε όλους τους ιδιοκτήτες βασικό ποσοστό επιχορήγησης 60% ανεξαρτήτως εισοδήματος το οποίο προσαυξάνεται με 10% για τα έτη 2020 – 2021 (COVID-19 premium) ενώ προβλέπεται Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης, με ειδική προσαύξηση +10% στο βασικό ποσοστό επιχ/σης για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης. Επιπλέον δίνεται ενεργειακό premium στις αιτήσεις πολυκατοικίας τύπου Α 10% όταν οι παρεμβάσεις οδηγούν σε σημαντική μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης (αναβάθμιση κτιρίου από Ζ/Η ενεργειακή κατηγορία σε τουλάχιστον Β).

publi

ΔΕΗ MyHome Online

Κέρδισε χρόνο, Εξοικονόμησε χρήματα

Η

ΔΕΗ προσφέρει από τις 15.07.2020 το ΔΕΗ MyHome Online, ένα νέο ψηφιακό προϊόν με προνομιακή χρέωση για τους οικιακούς πελάτες της, που τους δίνει τη δυνατότητα να εξοικονομήσουν χρήματα και χρόνο πραγματοποιώντας όλες τις συναλλαγές τους ηλεκτρονικά. Το ΔΕΗ MyHome Online διατίθεται με χαμηλότερο πάγιο σε σχέση με τα βασικά προϊόντα της ΔΕΗ και με μία μόνο κλίμακα χρέωσης ενέργειας την ημέρα. Οι πελάτες που θα επιλέξουν το ΔΕΗ MyHome Online θα έχουν επιπλέον έκπτωση 50% στο ήδη χαμηλότε-

ρο πάγιο και επιστροφή €30 στη διάρκεια του συμβολαίου καθώς και την έκπτωση συνέπειας 5%. Το νέο προϊόν ΔΕΗ MyHome Online είναι 24μηνης διάρκειας και είναι διαθέσιμο μόνο ηλεκτρονικά. Οι πελάτες θα λαμβάνουν μηνιαίο ηλεκτρονικό λογαριασμό, μέσω της υπηρεσίας e-bill και θα εξοφλούν τον λογαριασμό τους αποκλειστικά με πάγια εντολή μέσω πιστωτικής/χρεωστικής κάρτας ή τραπεζικού λογαριασμού. Η επικοινωνία με τη ΔΕΗ θα γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά, μέσω της ιστοσελίδας της ΔΕΗ www.dei.gr ή τηλεφωνικά στο 11770. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 13

ενέργεια

«ΑΠΌΣΥΡΣΗ» ΓΙΑ ΒΕΝΖΊΝΗ, ΠΕΤΡΈΛΑΙΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΌ ΑΈΡΙΟ

Η νέα πραγματικότητα για την αγορά των καυσίμων, πελάτες οι σημερινοί 16άρηδες • Σε απαξίωση τα διυλιστήρια και οι αποθήκες • Σε πτώση οι μετοχές τους στο Χ.Α.

• Έρχεται τροποποίηση των αγωγών τύπου ΤΑΡ

14 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Της Μανταλένας Πίου

Α

νατροπές μεγάλης κλίμακος, μία κυριολεκτική κοσμογονία φέρνει στον χώρο των παραδοσιακών καυσίμων και της ηλεκτροπαραγωγής ο στόχος της Ε.Ε. για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050. Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, βρίσκονται αντιμέτωποι με μία κρίση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και υπαρξιακή, αν δεν προσαρμοστούν ταχύτατα στις νέες απαιτήσεις. Οι αλλαγές ήδη είναι ορατές με την είσοδο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, τη σταδιακή κατάργηση της ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα/ λιγνίτη, τις νέες τεχνολογίες για τα λεγόμενα συνθετικά καύσιμα χαμηλού CO2, το υδρογόνο, τους μηχανισμούς δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 κ.ά., που σταδιακά κερδίζουν έδαφος εκτοπίζοντας τα ορυκτά καύσιμα. Η νέα πραγματικότητα όσο περνούν τα χρόνια φέρνει την απαξίωση σε παραδοσιακές υποδομές, από τα διυλιστήρια και τις αποθήκες πετρελαϊκών προϊόντων ως τους αγωγούς μεταφοράς αερίου, εκτός και αν μετασκευαστούν προκειμένου να χρησιμοποιηθούν με τα καύσιμα της νέας γενιάς. Το νέο σχέδιο της Ε.Ε. σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το μπλοκ των 27 χωρών μπορεί να εξαλείψει τα ορυκτά καύσιμα έως τα μέσα του αιώνα μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης. Είναι ο πρώτος οδικός χάρτης, που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες μπορούν να εξαφανίσουν ή να περιορίσουν στο ελάχιστο τον άνθρακα από όλες τις ενεργειακές χρήσεις - από την ηλεκτρική ενέργεια έως τη θέρμανση/ θερμότητα, τις μεταφορές και τη βαριά βιομηχανία, μέσα σε 30 χρόνια από σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι το 2050 δεν θα υπάρχουν -ή και αν υπάρχουν θα είναι ελάχιστα- οχήματα βενζίνης και ντίζελ ή φυσικό αέριο στα σπίτια, ακόμη και τα πλοία και τα αεροπλάνα θα κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα. Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται καλεί ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 15

ενέργεια σχεδόν κάθε «παραδοσιακό» ενεργειακό όμιλο και σχεδόν όλες τις λεγόμενες ρυπογόνες βιομηχανίες, από τους γίγαντες πετρελαίου έως τους παραγωγούς χάλυβα και τις εταιρείες μεταφορών, να ανασχεδιάσουν την πολιτική τους. Η νέα στρατηγική της Ε.Ε. για την κλιματική ουδετερότητα καλεί καταρχάς στην ολοκλήρωση του ενεργειακού συστήματος, δηλαδή στον σχεδιασμό και τη λειτουργία του ενεργειακού συστήματος ως ενιαίο σύνολο πολλών ενεργειακών φορέων (π.χ. ηλεκτρική ενέργεια, αέριο και υγρά καύσιμα), υποδομές (π.χ. δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, δίκτυα φυσικού αερίου, πρατήρια καυσίμων κ.λπ.) και τομείς κατανάλωσης (π.χ. θέρμανση, μεταφορές, βαριά βιομηχανία). Η ενιαία αντιμετώπιση αποσκοπεί στη δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ όλων των κλάδων, με στόχο την παροχή αξιόπιστων ενεργειακών υπηρεσιών χαμηλού άνθρακα, με το λιγότερο δυνατό κόστος για την κοινωνία και τη λιγότερη δυνατή σπατάλη ενεργειακών πόρων.

Πέντε θεμελιώδεις αρχές Για την επίτευξη του ολοκληρωμένου ενεργειακού συστήματος μηδενικού άνθρακα, το σχέδιο εκτυλίσσεται σε πέντε άξονες: 1) Eξηλεκτρισμός των μη ενεργειακών τομέων, όπως ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας που αντικαθιστούν τους λέβητες αερίου, τα ηλεκτρικά οχήματα (EV) που αντικαθιστούν τους κινητήρες εσωτερικής καύσης και χρήση κλιβάνων ηλεκτρικού τόξου για θερμότητα υψηλής θερμοκρασίας σε βαριές βιομηχανίες. Η ηλεκτρική ενέργεια θα προέρχεται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές έως το 2050.

2) Χρήση ανανεώσιμων ή ουδέτερων από άνθρακα καυσίμων, όπου δεν είναι δυνατή η ηλεκτροδότηση. Αυτό περιλαμβάνει την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμο υδρογόνο, βιοαέριο, βιοκαύσιμα ή συνθετικά καύσιμα που παράγονται από καθαρό υδρογόνο και ίσως δεσμευμένο CO2.

3) Ένα πιο «κυκλικό» ενεργειακό σύ-

στημα, με πυρήνα την ενεργειακή απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι μπαίνουν σε προτεραιότητα οι αντλίες θερμότητας έναντι των λεβήτων φυσικού αερίου, η επαναχρησιμοποίηση των ροών αποβλήτων για ενεργειακούς σκοπούς και η αξιοποίηση συνεργειών σε διάφορους τομείς. Ένα παράδειγμα είναι η μετατροπή οργανικών αποβλήτων σε βιοαέριο ή η χρήση της παραγόμενης θερμότητας από κέντρα δεδομένων για τη θέρμανση γειτονικών κτιρίων.

4) Προτεραιότητα στις τεχνολογίες

16 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

μηδενικού άνθρακα όσον αφορά στη φορολογική πολιτική, στα τέλη κ.λπ., προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πιο ενεργειακά αποδοτικές και φθηνότερες επιλογές για την εξάλειψη του διοξειδίου του άνθρακα θα έχουν χαμηλούς ή καθόλου φόρους, ενώ οι ρυπογόνες βιομηχανίες θα πληρώνουν τα περισσότερα.

5) Αποτελεσματική χρήση των υφιστάμενων υποδομών, όπως η μετατροπή των υπαρχόντων δικτύων αερίου σε δίκτυα καθαρού υδρογόνου.

λής ενεργειακής απόδοσης. Σήμερα πάντως οι αντλίες θερμότητας δεν είναι η φθηνότερη επιλογή. Η Ε.Ε. θεωρεί ως το σημαντικότερο εμπόδιο για τη διάδοσή τους το σχετικά υψηλότερο επίπεδο φόρων και εισφορών που εφαρμόζονται στην ηλεκτρική ενέργεια και τα χαμηλότερα επίπεδα φορολογίας για τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο θέρμανσης, φυσικό αέριο και άνθρακας). Υ πάρχουν όμως και άλλα εμπόδια, όπως ο ακατάλληλος σχεδιασμός των υποδομών, οι κώδικες δόμησης και τα πρότυπα προϊόντων, η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού για εγκατάσταση και συντήρηση, η έλλειψη δημόσιων και ιδιωτικών χρηματοδοτικών μέσων και η μη προσθήκη κόστους CO2 στα καύσιμα θέρμανσης. Όλα αυτά τα θέματα θα αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της επικείμενης πρωτοβουλίας της Κομισιόν για το «Renovation Wave», το μεγάλο πακέτο για την Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια, το «Κύμα Ανακαίνισης», όπως αποκαλείται, το οποίο θα ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο. Η Ε.Ε. εκτιμά ότι η θέρμανση με ηλεκτρισμό θα αντιπροσωπεύει το 40% της οικιακής ζήτησης θερμότητας έως το 2030 και 50-70% έως το 2050, με αντίστοιχα ποσοστά 65% και 80% στον «τομέα υπηρεσιών».

Ηλεκτρικές μεταφορές Επίτευξη των στόχων Επιτάχυνση της ηλεκτροδότησης με βάση τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Μέχρι το 2030, το μερίδιο των ΑΠΕ στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας θα διπλασιαστεί στο 55-60% και ως το 2050 προβλέπεται να φτάσει σε περίπου 84%, ενώ το υπόλοιπο θα καλύπτεται από άλλες επιλογές χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Αυτές οι «επιλογές» θα μπορούσαν να ήταν σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου ή ακόμη και άνθρακα, εξοπλισμένοι με συστήματα δέσμευσης και αποθήκευση άνθρακα (CCS).

Το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της θέρμανσης, των μεταφορών και της βαριάς βιομηχανίας, προβλέπεται να αυξηθεί από 23% σήμερα σε 30% έως το 2030 και ίσως να φθάσει στο 50% έως το 2050.

Θέρμανση με ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας Η θέρμανση από ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, μπορεί να αντικατασταθεί με ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας υψη-

Το ταχέως μειούμενο κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων σημαίνει ότι το 2025 θα μπορούσαν να είναι ανταγωνιστικά με τα οχήματα κινητήρα εσωτερικής καύσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Βρυξελλών. Για να υπάρξει μεγάλη διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων θα πρέπει να εγκατασταθούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο σημεία φόρτισης, προσβάσιμα στο κοινό σε ολόκληρη την Ε.Ε. έως το 2025. Προς τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθούν διάφοροι μηχανισμοί χρηματοδότησης και παράλληλα θα απαιτηθούν τοπικές αναβαθμίσεις δικτύου και ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας και ευελιξίας.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 17

ενέργεια Εξηλεκτρισμός της βαριάς βιομηχανίας Στη βιομηχανία, η θερμότητα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 60% της χρήσης ενέργειας. Οι βιομηχανικές αντλίες θερμότητας μπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψη του άνθρακα από την παροχή θερμότητας χαμηλών θερμοκρασιών και μπορεί να συνδυαστεί με την ανάκτηση θερμότητας από απόβλητα. Αναγνωρίζοντας ότι η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ηλεκτρικές λύσεις μπορεί να αυξήσει το κόστος και να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα ορισμένων βιομηχανικών τομέων, η Ε.Ε. σκοπεύει να αναπτύξει μια σειρά από εμβληματικά έργα και να επιδείξει καινοτόμες διαδικασίες με βάση την ηλεκτρική ενέργεια. Ενώ οι φούρνοι ηλεκτρικού τόξου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κάποια βιομηχανική θερμότητα υψηλής θερμοκρασίας, όπως η τήξη χαλύβδινων σκραπ, δεν μπορούν να φτάσουν στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες που απαιτούνται, όπως, για παράδειγμα, στον ελασματοποιημένο χάλυβα. Αυτές οι εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες παρέχονται σήμερα σε μεγάλο βαθμό από κοκ ή άνθρακα, αλλά μπορούν επίσης να επιτευχθούν από καθαρό υδρογόνο, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα στη Σουηδία.

Ανανεώσιμα και συνθετικά καύσιμα Η άμεση ηλεκτροδότηση και η θερμότητα από ανανεώσιμες πηγές παρουσιάζουν τις πιο οικονομικά αποδοτικές και ενεργειακά αποδοτικές επιλογές εξάλειψης του άνθρακα, υπάρχουν όμως πολλές εφαρμογές τελικής χρήσης όπου ενδέχεται να μην είναι εφικτές ή να έχουν υψηλότερο κόστος. Πρόκειται για τις περιπτώσεις διαφόρων βιομηχανικών διεργασιών, αλλά και για κλάδους των μεταφορών, όπως η αεροπορία και η ναυτιλία, τομείς για τους οποίους τα βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα, όπως τα προηγμένα υγρά βιοκαύσιμα και τα συνθετικά καύσιμα, θα διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο. «Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ορισμένα

ανανεώσιμα ή χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα καύσιμα, όπως το βιώσιμο βιοαέριο, το βιομεθάνιο και τα βιοκαύσιμα, καθώς επίσης το υδρογόνο και τα συνθετικά καύσιμα» αναφέρει σε σχετικό έγγραφό της η Επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης για όλα τα ανανεώσιμα καύσιμα χα-

18 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

μηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, ώστε να επισημαίνεται με ακρίβεια η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται στην παραγωγή τους, καθώς και κατά την καύση ή την κατανάλωσή τους. Η Κομισιόν προτίθεται να εξετάσει πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη των ανανεώσιμων καυσίμων και των καυσίμων χαμηλών εκπομπών διοξειδίου

πομπών ρύπων σε τομείς που είναι δύσκολο να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα, ιδίως στις οδικές μεταφορές βαρέων φορτίων, στις μη ηλεκτροκίνητες σιδηροδρομικές μεταφορές, στις θαλάσσιες μεταφορές κ.λπ., αλλά και ως καύσιμο ή πρώτη ύλη σε ορισμένες βιομηχανικές διεργασίες (χάλυβας, διύλιση ή χημικές βιομηχανίες - συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής «πράσινων λιπασμάτων» για τη γεωργία). Εξάλλου, το διοξείδιο του άνθρακα σε αντίδραση με υδρογόνο μπορεί επίσης να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων, όπως η συνθετική κηροζίνη στην αεροπορία. Η Κομισιόν στη στρατηγική της ευνοεί το «πράσινο υδρογόνο», αυτό δηλαδή που παράγεται μέσω ηλεκτρόλυσης με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Θεωρείται μάλιστα και ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας, καθώς η υπερβάλλουσα αιολική ή ηλιακή ενέργεια, που δεν απορροφάται από το ηλεκτρικό σύστημα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή υδρογόνου, το οποίο αποθηκεύεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ηλεκτρισμού σε άλλη χρονική στιγμή ή να διοχετευθεί κατευθείαν για άλλες εφαρμογές. Η Ε.Ε. σκοπεύει να «εξετάσει επίσης τον καθορισμό ελάχιστων μεριδίων ή ποσοστώσεων ανανεώσιμου υδρογόνου σε συγκεκριμένους τομείς τελικής χρήσης», όπως αναφέρει στο σχετικό της έγγραφο. Η πολιτική αυτή δεν θα ισχύσει για το λεγόμενο μπλε υδρογόνο, το οποίο προέρχεται από ορυκτά καύσιμα με δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα.

Βιοκαύσιμα / βιοαέριο / βιομεθάνιο του άνθρακα, πιθανώς μέσω της επιβολής ενός ελάχιστου ποσοστού ή μίας ποσόστωσης για τη χρήση τους σε συγκεκριμένους τομείς τελικής χρήσης, συμπεριλαμβανομένης της αεροπορίας και της ναυτιλίας. Μέχρι το 2050, σύμφωνα με την Ε.Ε., το μερίδιο του φυσικού αερίου προβλέπεται να μειωθεί στο 20% και το υπόλοιπο 80% των αέριων καυσίμων

θα πρέπει να είναι ανανεώσιμης προέλευσης. Ακόμα πάντως το μελλοντικό μείγμα αυτών των αερίων καυσίμων -βιοαέριο, βιομεθάνιο, υδρογόνο ή συνθετικά αέρια- είναι δύσκολο να προβλεφθεί.

Καθαρό υδρογόνο Το υδρογόνο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση των εκ-

Το βιοαέριο μπορεί να παραχθεί από οργανική ύλη εντός των λεγόμενων αναερόβιων χωνευτών - μεγάλες δεξαμενές χωρίς οξυγόνο, στις οποίες τα αναερόβια βακτήρια διασπούν τη βιομάζα σε μεθάνιο και CO2. Αυτό το βιοαέριο μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω (ή «αναβαθμιστεί») για να παράγει βιομεθάνιο - ένα άμεσο υποκατάστατο του φυσικού αερίου. Η πρώ-

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 19

ενέργεια

τη ύλη για το βιοαέριο μπορεί να προέρχεται από οτιδήποτε, από κοπριά αγελάδας έως γεωργικά απόβλητα, λάσπη λυμάτων ή τρόφιμα που έχουν λήξει. Τα βιοκαύσιμα περιλαμβάνουν την αιθανόλη -που παράγεται συχνά από κόκκους όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι και το κριθάρι αλλά και από απόβλητα βιομάζας και απόβλητα φυτικά έλαια- και το βιοντίζελ, το οποίο παράγεται με συνδυασμό φυτικών ελαίων ή ζωικού λίπους με αιθανόλη. Προκειμένου να μη διαταραχθεί η τροφική αλυσίδα, η Ε.Ε. έχει δηλώσει

ρητά ότι για την παραγωγή βιοκαυσίμων και βιοαερίου, η προτίμησή της στρέφεται στις προσεγγίσεις μετατροπής αποβλήτων σε ενέργεια.

Συνθετικά καύσιμα ουδέτερα από άνθρακα Τα συνθετικά καύσιμα που παράγονται με συνδυασμό πράσινου ή χαμηλού άνθρακα υδρογόνου με δεσμευμένο CO2 είναι ένα είδος καθαρής ενέργειας για χρήση μόνο εάν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Αυτό οφείλεται στο κόστος, στην ενέργεια που απαιτείται για την

20 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

παραγωγή τους και στο γεγονός ότι εξακολουθούν να απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρούνται ως ρεαλιστικές επιλογές μόνο για τη ναυτιλία (εάν το υγρό υδρογόνο ή η αμμωνία δεν επαρκούν) και για την αεροπορία. Σύμφωνα με την πρόσφατη ειδική έκθεση της Recharge για την «πράσινη αεροπορία», είναι πολύ πιθανό τα συνθετικά καύσιμα ή/και τα βιοκαύσιμα να είναι τα μόνα που θα χρησιμοποιηθούν για τα αεροσκάφη με-

ΑΠΟΨΗ

Ηλεκτροκίνηση και με τον νόμο Του Γιάννη Κανουπάκη

Ξ

εκινάει το φιλόδοξο εγχείρημα που περιλαμβάνει επιδοτήσεις για την αγορά 11.700 ηλεκτρικών οχημάτων και δικύκλων καθώς και 1.000 φορτιστών, με συνολικό προϋπολογισμό 100 εκ. ευρώ και ισχύ μέχρι 31 Δεκεμβρίου του 2021, ήτοι 17 μήνες! Δεν είναι, με λίγα λόγια, για… χόρταση. Το αν θα επιτύχει θα φανεί στην πορεία, οπότε θα κριθεί και η όποια δυνατότητα συνέχισής του. Ειδικότερα, το πρόγραμμα προβλέπεται να επιδοτήσει φυσικά πρόσωπα και εταιρίες για την αγορά 1.700 ηλεκτρικών Ι.Χ. και 3.000 δικύκλων (1.500 ποδήλατα και 1.500 σκούτερ), 1.000 ηλεκτρικών ή υβριδικών Plug in ταξί και 6.000 εταιρικών οχημάτων (Ι.Χ. και LCV). Όταν ξεκινήσει και το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε., άμεσα θα σχεδιαστεί και αντίστοιχο πρόγραμμα που θα αφορά αποκλειστικά και μόνο τις υποδομές φόρτισης. Να σημειωθεί πως σε περίπτωση που η ζήτηση για ενισχύσεις είναι μεγαλύτερη στα Ι.Χ. σε σχέση με τα δίκυκλα, τότε θα μεταφέρονται κονδύλια στα αυτοκίνητα ή και το αντίστροφο.

γάλων αποστάσεων, καθώς είναι χημικά πανομοιότυπα με τα ορυκτά καύσιμα. Οι μπαταρίες και το υδρογόνο απλώς δεν περιέχουν την αναλογία βάρους προς ενέργεια που απαιτείται για να πετάξουν τα σημερινά αεροπλάνα των 300 τόνων. Τέλος, οι εγκαταστάσεις δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCUS) και τα συστήματα DAS (απορρόφησης CO2 από τον αέρα) θεωρούνται χρήσιμα τόσο για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα όσο και για την παραγωγή των συνθετικών καυσίμων.

Να επαναλάβουμε ότι το νομοσχέδιο προβλέπει σειρά κινήτρων (οικολογικό μπόνους, φοροαπαλλαγές κ.ά.) που οδηγούν σε μείωση 25%, κατά μέσο όρο, της τιμής ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου και 40% ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου. Αυτό το όφελος προστίθεται στο σημαντικά χαμηλότερο κόστος χρήσης. Ως γνωστόν, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ενός οχήματος της μικρής κατηγορίας αντιστοιχεί σε περίπου 16 κιλοβατώρες/100 χλμ., περίπου 2,7 ευρώ με βάση το οικιακό τιμολόγιο που γνωρίζουμε σήμερα, έναντι περίπου 9 ευρώ που είναι το κόστος για ένα αντίστοιχο αυτοκίνητο βενζίνης. Αυτά όλα είναι καλό να τα γνωρίζει κάποιος πριν κάνει τις επιλογές του, γιατί άλλο οι στόχοι των κυβερνήσεων και άλλο οι οικονομικές αντοχές των καταναλωτών. Για να είμαστε ρεαλιστές, δηλαδή…

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 21

επιχειρήσεις

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΊ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΆ Η ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ΤΙΣ ΚΙΝΉΣΕΙΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΏΝ ΜΕΤΌΧΩΝ

Γιατί η Μαριάννα Λάτση πούλησε τη συμμετοχή της στη Lamda • Και τα Mall βρίσκουν στέγη στο Χρηματιστήριο • Πώς θα επενδύσει τα 2 δισ. ευρώ ο Σπύρος Λάτσης • Ο κρυφός όρος στην αύξηση κεφαλαίου του Δεκεμβρίου

22 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Του Στ. Κ. Χαρίτου

Μ

ε προβληματισμό αλλά και διακριτικά παρακολουθεί η κυβέρνηση τις μετοχικές εξελίξεις στη Lamda Development με αφορμή την αποχώρηση από το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας, της κυρίας Μαριάννας Λάτση, η οποία συμμετείχε εμμέσως μέσω της Consolidated Holding, συμφερόντων της οικογένειας. Πλέον, όπως γράφτηκε στον Τύπο των προηγούμενων ημερών, το ποσοστό της Consolidated έχει υποχωρήσει στα επίπεδα του 42% από 50 plus, που ήλεγχε πριν από τις 24 Ιουλίου, όταν και ξεκίνησαν οι πράξεις πώλησης. Η κυβέρνηση μπορεί να ισχυρίζεται ότι το θέμα δεν την αφορά και πως πρόκειται για κινήσεις μεταξύ των βασικών μετόχων, αλλά αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που: α) βρίσκεται σε εκκρεμότητα η άδεια για το καζίνο, και β) η Lamda έχει συγκεντρώσει ιλιγγιώδη ρευστότητα άνω των 2 δισ. ευρώ από την αύξηση κεφαλαίου τον περασμένο Δεκέμβριο και την έκδοση των ομολογιακών δανείων που ακολούθησαν, ή τις χρηματοδοτήσεις παλαιότερου, κι ακόμα τα έργα στο Ελληνικό βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο. Συγκεκριμένα, έχουν εξασφαλιστεί: • Δανειακά κεφάλαια 850 εκατ. ευρώ.

• Κεφάλαια ύψους 600 εκατ. ευρώ από την αύξηση κεφαλαίου.

• Κεφάλαια 400 εκατ. από έσοδα ενοικίων και τις πωλήσεις κατοικιών κατά τη διάρκεια κατασκευής.

• Κεφάλαια από έκδοση ομολόγου έως 320 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 150 θα είναι για το Ελληνικό. Και μέσα σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν μελλοντικά τα έσοδα από την είσοδο του Mall στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με τη διοίκηση της Lamda να βρίσκεται σε συζητήσεις για την προώθηση της υπόθεσης. Επιπρόσθετα, ισχυρά ονόματα της ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 23

επιχειρήσεις εγχώριας οικονομικής ζωής, όπως ο καταθέσει ο έτερος διεκδικητής, η Πάνος Γερμανός ή ο fund manager, Hard Rock, η οποία έχει αποκλειστεί ελληνικής καταγωγής Νάτσης, που από τη διαδικασία. Παράλληλα, ο απέκτησε 5 εκατ. μετοχές της Lamda διαγωνισμός βρίσκεται αυτή τη στιγαπό την κυρία Λάτση, παρακολου- μή στο στάδιο της εξέτασης της τεθούν ή συμμετέχουν σε ανταλλαγές χνικής προσφοράς από την αρμόδια πακέτων στο Χρηματιστήριο, χωρίς Επιτροπή, ώστε να ανοίξει εν συνεεπί της ουσίας το έργο να έχει ξεκι- χεία η οικονομική προσφορά. To IRC νήσει, και τούτο διότι υπάρχουν σο- εκτιμάται ότι μπορεί να προσεγγίσει βαρές εκκρεμότητες. Που προφανώς ως επένδυση το 1 δισ. ευρώ και θα έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί από περιλαμβάνει ξενοδοχείο 5 αστέρων, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η οποία καζίνο, συνεδριακούς εκθεσιακούς όμως έχανε τον χρόνο της με τους… χώρους κ.τ.λ. κορμοράνους του Ελληνικού και τα Δεύτερο προαπαιτούμενο είναι να αρχαία. που τελικά δεν ήταν αρχαία, έχουν αρθεί όλες οι δικαστικές εκαλλά το μοντέρνο κτίριο των πτήσε- κρεμότητες επί των πράξεων διοίων εξωτερικού όταν λειτουργούσε κησης για το έργο. Στο πλαίσιο αυτό το παλιό αεροδρόμιο… αναμένεται απόφαση Τρεις μεγάλες εκκρεμό- Ο διαγωνισμός του ΣτΕ επί της αίτητητες μένουν τώρα για βρίσκεται αυτή τη σης ακύρωσης της Κοινα μπουν οι υπογραφές νής Υπουργικής Απόστιγμή στο στάδιο και να ξεκινήσει η πρώτη φασης έγκρισης πολεφάση του έργου, αφού, της εξέτασης της οδομικών μελετών και όπως προβλέπεται, η αξι- τεχνικής προσφοράς η ε κ δ ί κ α σ η σ τ ι ς οποίηση του «Ελληνι- από την αρμόδια 16.09.2020 επί τριών κού», ή ορθότερα του Επιτροπή, ώστε να αιτήσεων ακύρωσης «Μητροπολιτικού Πόλου ανοίξει εν συνεχεία των ΚΥΑ: α) έγκρισης Ελληνικού – Αγίου Κοχωρικής οργάνωσης η οικονομική σμά», θα ξεκινήσει μόλις της Ζώνης Ανάπτυξης το ΤΑΙΠΕΔ μεταβιβάσει προσφορά. To IRC που βρίσκεται στην στους επενδυτές τις με- εκτιμάται ότι μπορεί περιοχή του πρώην αετοχές της ΕΛΛΗΝΙΚΟ να προσεγγίσει ως ροδρομίου και σχετίΑ.Ε., η οποία έχει το δι- επένδυση το 1 δισ. ζεται με τον διαγωνικαίωμα να εκμεταλλεύσμό χορήγησης άδειας εται τον εν λόγω Μητρολειτουργίας καζίνο, β) πολιτικό Πόλο. έγκρισης χωρικής οργάνωσης του Μητροπολιτικού Πάρκου και γ) έγκριΤα τρία προαπαιτούμενα σης χωρικής οργάνωσης των Ζωνών Πρώτο προαπαιτούμενο η ολοκλή- Ανάπτυξης που βρίσκονται στο παρωση του διαγωνισμού για την άδεια ράκτιο μέτωπο. καζίνο και το Ολοκληρωμένο Του- Ένα ακόμη βασικό προαπαιτούμενο ριστικό Συγκρότημα (IRC) εντός της για την οριστική μεταβίβαση σχετίέκτασης, για το οποίο είναι αυτή την ζεται με την ιδιοκτησιακή ωρίμανση περίοδο σε εξέλιξη ο σχετικός δια- και τη διανομή του δικαιώματος κυγωνισμός για την παραχώρηση της ριότητας μεταξύ των συνιδιοκτητών άδειας από το Ελληνικό Δημόσιο, με (30% της έκτασης θα μεταβιβαστεί μοναδικό διεκδικητή πλέον τη κατά πλήρη κυριότητα και 70% ως Mohegan από κοινού με τον όμιλο δικαίωμα επιφανείας) που ολοκλητης ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Πρόσφατα, μάλιστα, ρώνεται σύντομα. ταυτόχρονα με την επίσημη έναρξη των κατεδαφίσεων, γινόταν η εκδί- Και η σύμπτωση καση στο Συμβούλιο της Επικρατεί- Ανατρέχοντας στο πρόσφατο ενηας της αίτησης ακύρωσης κατά της μερωτικό της αύξησης κεφαλαίου απόφασης της Αρχής Εξέτασης Προ- υπάρχει ρήτρα καταγγελίας ομολοδικαστικών Προσφυγών που είχε γιακού δανείου σε περίπτωση που 24 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

το ποσοστό της Consolidated Lamda Holdings στη Lamda Development υποχωρήσει κάτω από το 50% συν μία μετοχή. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται πως «για ομολογιακό δάνειο εκδόσεως της Lamda (βλ. σχετικό πίνακα) προβλέπεται ως γεγονός καταγγελίας η μείωση του ποσοστού συμμετοχής της Consolidated Lamda Holdings στο μετοχικό κεφάλαιο (ή στα δικαιώματα ψήφου) της Lamda σε ποσοστό μικρότερο του 50% συν μία μετοχή (ή η παύση της άσκησης του ελέγχου και της διοίκησης της εταιρείας από την Consolidated Lamda Holdings)». Υπενθυμίζεται πως την Παρασκευή 24/7 η Consolidated Lamda Holdings πούλησε 8,9 εκατ. μετοχές και τη

Δευτέρα 27/7 πούλησε άλλες 5,99 εκατ. μετοχές της Lamda. Έτσι το ποσοστό της Consolidated Lamda Holdings στην εισηγμένη μειώθηκε από 50,62% σε 42,2%. Όπως έχει αναφερθεί, οι πωλήσεις έγιναν για λογαριασμό της Μαριάννας Λάτση. Θα μπορούσε επομένως να καταγγελθεί το δάνειο, αλλά σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, δεν τίθεται θέμα ενεργοποίησης της ρήτρας καθώς από την πρόσφατη έκδοση ομολογιακού δανείου ύψους 320 εκατ. ευρώ αποπληρώθηκε το ομολογιακό που περιελάμβανε τη σχετική ρήτρα. Με άλλα λόγια η εταιρεία «πρόλαβε» τις εξελίξεις και πλέον μπόρεσε ο βασικός μέτοχος να πουλήσει μετο-

χές. Το ομολογιακό ξεκίνησε διαπραγμάτευση στις 22 Ιουλίου με τις πωλήσεις μετοχών να ξεκινούν στις 24 Ιουλίου. Στο ενημερωτικό για το ομολογιακό αναφερόταν πως θα γίνει αποπληρωμή του εν λόγω δανείου. Αξίζει επίσης να τονιστεί πως οι νέες μετοχές από την αύξηση κεφαλαίου είχαν ξεκινήσει να διαπραγματεύονται στις 23 Δεκεμβρίου 2019 και στο ενημερωτικό σημειωνόταν πως η Consolidated Lamda Holdings θα διατηρούσε το ποσοστό της για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Επομένως οι μετοχές δεν θα μπορούσαν να είχαν πουληθεί πριν από τις 23 Ιουνίου, καθώς όχι μόνο υπήρχε η δέσμευση, αλλά δεν είχε αποπληρωθεί το ομολογιακό.

Οι μέτοχοι μειοψηφίας Αμέσως μετά το πέρασμα των πρώτων πακέτων την Παρασκευή 24 Ιουλίου και μόλις η αγορά είδε το μεγάλο discount που υπήρχε έναντι της τιμής της μετοχής, ξεκίνησαν οι ρευστοποιήσεις. Όταν μάλιστα έγινε γνωστός ο πωλητής, οι πιέσεις στη μετοχή εντάθηκαν με αποτέλεσμα στη συνεδρίαση της Δευτέρας 27 Ιουλίου να κλείσει το discount και η μετοχή να κάνει πράξεις κάτω από τα 5,70 ευρώ. Στελέχη της αγοράς σημείωναν πως παρατηρήθηκε άνοιγμα short θέσεων, καθώς είναι συνηθισμένο σε τέτοιες περιπτώσεις η τιμή της μετοχής να «βρίσκει» την τιμή του πακέτου.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 25

επιχειρήσεις Υπενθυμίζεται πως η τιμή της μετοχής όταν έγιναν τα πρώτα πακέτα ήταν περίπου στα 6,20 ευρώ. Επιπλέον, υπήρξε ανησυχία στην επενδυτική κοινότητα, καθώς η οικογένεια Λάτση συμμετείχε στην αύξηση καλύπτοντας το ποσοστό της και είχε εκδηλώσει πρόθεση να καλύψει και τυχόν αδιάθετα. Όμως έναν μήνα μετά τη… λήξη της δέσμευσης διακράτησης μετοχών έγιναν μεγάλες πωλήσεις και σε τιμή σημαντικά χαμηλότερη από την τιμή της αύξησης (discount 16% έναντι της τιμής της αύξησης και 10% έναντι της τρέχουσας τιμής). Σημειωτέον ότι τον Ιούνιο που η Τον Ιούνιο που αγορά είχε αρχίη αγορά είχε αρχίσει σει να σηκώνει κενα σηκώνει κεφάλι φάλι από την καραντίνα, η μετοχή από την καραντίνα, της Lamda δεν η μετοχή της έδρεψε σπουδαίLamda δεν έδρεψε ους καρπούς προς σπουδαίους καρπούς απογοήτευση των προς απογοήτευση οπαδών της και βεβαίως των οπατων οπαδών της δών-μετόχων ενόκαι βεβαίως των ψει του έργου του οπαδών-μετόχων Ελληνικού. Ξεκίενόψει του έργου νησε τη χρονιά του Ελληνικού στα 8,45 ευρώ, έφτασε στις 16 Μαρτίου την ημέρα του sell off της αγοράς ενόψει καραντίνας στα 4,45 ευρώ και ανέκαμψε στα τέλη Ιουνίου στα 5,97 ευρώ.

Έργα Στα έργα της πρώτης φάσης περιλαμβάνονται η ανάπτυξη της παραλιακής ζώνης, τμήματος του Πολεοδομικού Κέντρου επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, καθώς και ένα σημαντικό τμήμα του Μητροπολιτικού Πάρκου. Ειδικότερα προβλέπεται: Η υλοποίηση της ζώνης ανάπτυξης «Γειτονιά Ενυδρείου Αγίου Κοσμά», στην οποία περιλαμβάνονται χρήσεις τουρισμού αναψυχής με μέγιστη εκτιμώμενη επιφάνεια δόμησης περίπου 24.600 τ.μ. τα οποία αφορούν στην κατασκευή 26 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

ενός παραθαλάσσιου πολυτελούς ξενοδοχείου (5 αστέρων) 170 περίπου δωματίων και το ενυδρείο - κέντρο θαλασσίων ερευνών. Η υλοποίηση τμήματος της ζώνης ανάπτυξης «Γειτονιά Μαρίνας Αγίου Κοσμά» συνολικής επιφανείας 334.854 τ.μ. με συνολική επιτρεπόμενη δόμηση περίπου 67.000 τ.μ. με χρήσεις τουρισμού-αναψυχής. Ειδικότερα, προβλέπεται η αναβάθμιση της υφιστάμενης μαρίνας του Αγίου Κοσμά 308 θέσεων ελλιμενισμού, η ανάπτυξη εμπορικού κέντρου - καταστημάτων εκτιμώμενης δόμησης περίπου 30.000 τ.μ., στον χερσαίο χώρο της μαρίνας, η ανέγερση παραθαλάσσιου πύργου κατοικιών σε περιοχή με χρή-

σεις αμιγούς κατοικίας, που γειτνιάζει με τη «Γειτονιά Μαρίνας Αγίου Κοσμά», με επιτρεπόμενο ύψος έως 200 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας και μέγιστη εκτιμώμενη επιφάνεια δόμησης περίπου 45.000 τ.μ. Το κτίριο αυτό θα αποτελέσει τοπόσημο της περιοχής (πύργος κατοικιών στη μαρίνα). Η ανέγερση παραθαλάσσιου οικισμού κατοικιών ήπιας δόμησης (μονοκατοικίες, συγκροτήματα κατοικιών - διαμερισμάτων μέγιστου ύψους 11 μ.), σε περιοχή με χρήσεις αμιγούς κατοικίας, που γειτνιάζει με τη «Γειτονιά Ενυδρείου Αγίου Κοσμά», με μέγιστη εκτιμώμενη επιφάνεια δόμησης περίπου 43.500 τ.μ. Η τμηματική ανέγερση συγκροτημάτων κατοικιών διαφόρων τύπων (κτίρια ύψους έως 50 μ., διαμερίσματα κ.λπ.), εκτιμώμενης δόμησης περίπου 40.000 τ.μ. (περίπου 800 κατοικίες) εντός της Πολεοδομικής Ενότητας Α-Π1 «Γειτονιά πρώην Ολυμπιακής Αεροπορίας». Η ανάπτυξη εμπορικού κέντρου εντός του πολεοδομικού κέντρου επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, πλησίον της στάσης μετρό «Ελληνικό» και εκτιμώμενη μεικτή εκμισθώσιμη επιφάνεια περίπου 72 χιλ. τ.μ. Η υλοποίηση ενός σημαντικού τμήματος του Μητροπολιτικού Πάρκου με χρήσεις πρασίνου, αναψυχής, ελευθέρων χώρων, αθλητισμού, πολιτισμού, κοινωφελών λειτουργιών και πρότυπων αστικών υποδομών ως προς τη λειτουργία τους και των λοιπών έργων υποδομής, όπως η ανάπλαση και διαμόρφωση αμμώδους παραλίας σε μήκος 1 χλμ., λιμενικά έργα, το έργο παράκαμψης και υπογειοποίησης τμήματος της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος (έργο που θα επιτρέψει την ενοποίηση του μητροπολιτικού πάρκου με το παραλιακό μέτωπο), έργα ανασύστασης και διευθέτησης ρεμάτων, εγκαταστάσεις διαχείρισης στερεών αποβλήτων κ.ά.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 27

διεθνή

TOΥΡΚΊΑ

Καληνύχτα… Κεμάλ • Σόου, φιέστες, απειλές και στο βάθος… όλεθρος!

• Η οικονομική ακτινογραφία του φτωχού συγγενή του ΝΑΤΟ και τα απατηλά όνειρα για το… G 7 • Από τον Κεμάλ Ντερβίς στον γαμπρό του Ερντογάν για το οικονομικό θαύμα της λίρας των… 8 ευρώ

28 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Της Έλενας Κρίτσαλου

Τ

ο 2001 o Μπουλέντ Ετσεβίτ, επί πολλά χρόνια πρωθυπουργός της Τουρκίας, είχε φωνάξει τον πιο διαπρεπή Τούρκο οικονομολόγο με θητεία στο ΔΝΤ και επικεφαλής στο ίδρυμα Brooklyn να αναλάβει την τύχη της οικονομίας της χώρας του. Είχαν προηγηθεί τα Ίμια, είναι η αλήθεια… Αλλά η κατάσταση στην οικονομία δεν πήγαινε άλλο και η Τουρκία βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Στις 9 Ιουλίου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που έκλεισε δύο χρόνια στην προεδρία της Τουρκίας, έχει υπουργό Οικονομικών τον… γαμπρό του. Και οι δύο μαζί έκαναν όνειρα για το… G 7 και όλη η υφήλιος, εκτός από τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, γελάει και με τους δύο. Δύο χρόνια που σημαδεύτηκαν από αύξηση της ανεργίας, πτώση της οικονομικής παραγωγής και ενίσχυση του πληθωρισμού. Ανησυχίες που μαστίζουν το εσωτερικό της χώρας, οδηγώντας σε δημοσκοπική… καθίζηση τον Ερντογάν, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, και διώχνοντας ουσιαστικά από την τουρκική αγορά τους ξένους επενδυτές. Πολλοί μιλούν ακόμη και για αποδόμηση των θεσμών, κατάχρηση εξουσιών και τυχοδιωκτικές τακτικές από έναν πρόεδρο που θα ήθελε κατά βάθος να έχει γεννηθεί σουλτάνος. Και που οραματίζεται να γίνει ηγέτης και σύμβολο του ευρύτερου μουσουλμανικού κόσμου, αυξάνοντας τη σφαίρα επιρροής μιας καθαρά ισλαμικής Τουρκίας που απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη Δύση. Η αλήθεια είναι ότι ο Ερντογάν τις εξουσίες που ήθελε τις διεκδίκησε μεθοδευμένα και τις πήρε, αρχής γενομένης από το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017. Παρά την οριακή πλειοψηφία με την οποία πέρασε (51,4% έναντι 48,59% με συμμετοχή που άγγιξε το 86% των πολιτών) και τις καταγγελίες που υπήρξαν περί νοθείας του εκλογικού αποτελέσματος, ο Ερντογάν κατάφερε να ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 29

διεθνή H εξέλιξη στις αφίξεις τουριστών στην Τουρκία

περάσει το δικό του και συγκεκριμένα την αλλαγή του Τουρκικού Συντάγματος του 1980 με 18 συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και τη μετατροπή του πολιτεύματος από Προεδρευομένη Δημοκρατία σε Προεδρική. Μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν, ως επί το πλείστον, τη συγκέντρωση των εκτελεστικών εξουσιών και τυπικά πλέον γύρω από το πρόσωπο του προέδρου Ερντογάν, αλλάζοντας ουσιαστικά τη μορφή -αλλά και το πνεύμα- του πολιτεύματος που είχε εγκαθιδρύσει ο Κεμάλ Ατατούρκ το 1923. Δεκατέσσερις μήνες μετά, στις 24 Ιουνίου 2018, ο Ερντογάν, αρχηγός του κυβερνώντος ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και για χρόνια πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τουρκίας, επανεξελέγη μετά τις πρόωρες εκλογές που προκήρυξε, αλλά αυτή τη φορά με πολύ διευρυμένες εξουσίες, όντας πλέον αρχηγός τόσο του κράτους όσο και της κυβέρνησης.

Το πρώτο προεδρικό διάταγμα Την επομένη της ορκωμοσίας της 9ης Ιουλίου στην πρωτεύουσα της Άγκυρας, ο Ερντογάν εξέδωσε το πρώτο του προεδρικό διάταγμα, ένα

από τα πολλά που θα ακολουθούσαν, και ο πληθωρισμός καλπάζει. προκειμένου να ανακοινώσει το Την εποχή που ο Ερντογάν ανέλαβε υπουργικό του συμβούλιο. Ξεκινώ- τον νέο, ενισχυμένο ρόλο του, η ντας με τον τρόπο αυτό και επισήμως τουρκική λίρα βρισκόταν περίπου την τρέχουσα προεδρική θητεία του στο 4,73 ανά δολάριο. Αρχές του την επόμενη μέρα. φετινού Μαΐου έφτασε στο χαμηλόΣτα δύο χρόνια από τότε, το προε- τερο επίπεδο όλων των εποχών έναδρικό σύστημα που αντικατέστησε ντι του δολαρίου, με ένα δολάριο να το κοινοβουλευτικό σύστημα διακυ- αντιστοιχεί σε 7,269 λίρες, επίπεδο βέρνησης της Τουρκίας με το οποίο «φλερτάρει» υπήρξε αντικείμενο πολ- Ο Ερντογάν παίζει και σήμερα, ενώ κινείται λών συζητήσεων, με πλέον πρωταγωνι- σε χαμηλά ρεκόρ έναντι αφορμή διάφορα θέματα, του ευρώ (με 1 ευρώ να στικό ρόλο και στη αντιστοιχεί σε πάνω από όπως ο αντίκτυπος του συστήματος στην εξωτε- χάραξη νομισμα8 τουρκικές λίρες). Την ρική πολιτική, οι εκτελε- τικής πολιτικής, ίδια ώρα, ο πληθωρισμός στικές και νομοθετικές παρεμβαίνοντας καλπάζει, «τρέχοντας» εξουσίες του Ερντογάν σε θεσμούς που σε με 12,6% ετησίως, από και η αύξηση των προεόλα τα δημοκρατι- 8,6% που ήταν τον πεδρικών δαπανών. Όμως ρασμένο Οκτώβριο παρά εκείνο που έχει «πονέ- κά κράτη οφείλουν την υποχώρηση της ζήσει» περισσότερο από τη -και είναι μέχρι τησης που έφερε το ξέμετάβαση στο προεδρικό αποδείξεως του σπασμα της πανδημίας σύστημα διακυβέρνησης εναντίου- ανεξάρCOVID-19. Με το τουρκιτης χώρας ήταν η οικονο- τητοι. κό νόμισμα να αποδυναμία. Ο Ερντογάν είχε υπομώνεται όλο και περισσχεθεί στους ψηφοφόσότερο και τη ζωή να ρους του ότι η αλλαγή θα έφερνε ακριβαίνει, η κεντρική τράπεζα της οικονομική σταθερότητα, ανάπτυξη, Τουρκίας, κατόπιν εντολής του αυξημένες επενδύσεις και ευημερία. Ερντογάν, μείωσε το επιτόκιο αναΑντ’ αυτού, το ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί φοράς στο 8,25% από 24% που ήταν κατά 125 δισεκατομμύρια δολάρια, τον Ιούλιο του περασμένου έτους, το έλλειμμα του προϋπολογισμού προκειμένου να τονώσει τόσο την έχει εκτιναχθεί σε επίπεδα ρεκόρ καταναλωτική ζήτηση όσο και την

30 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Η εξέλιξη του ποσοστού απασχόλησης στην Τουρκία

οικονομική δραστηριότητα. Με τον Τούρκο πρόεδρο να υποστηρίζει, ενάντια σε κάθε συμβατική οικονομική λογική, ότι για να μειώσεις τον πληθωρισμό πρέπει να μειώσεις τα επιτόκια!

Ξέρει κι από… νομίσματα Η αλήθεια είναι ότι ο Ερντογάν παίζει πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο και στη χάραξη νομισματικής πολιτικής, παρεμβαίνοντας σε θεσμούς που σε όλα τα δημοκρατικά κράτη οφείλουν -και είναι μέχρι αποδείξεως του εναντίου- ανεξάρτητοι. Είναι ενδεικτικό ότι πέρυσι τον Ιούλιο απέπεμψε τον κεντρικό τραπεζίτη Μουράτ Τσετίνκαγια, εν μέρει διότι δεν ακολουθούσε τις οδηγίες του περί περαιτέρω μείωσης των επιτοκίων δανεισμού. Λίγες εβδομάδες αφότου ανέλαβε καθήκοντα ως νέος πρόεδρος της κεντρικής Τράπεζας, ο διάδοχός του, Μουράτ Ουισάλ, εφάρμοσε μέτρα επεκτατικής πολιτικής. Ο ίδιος είχε τονίσει τον προηγούμενο μήνα ότι το οπλοστάσιο της τράπεζας για επεκτατική πολιτική είχε σχεδόν στερέψει. Ωστόσο, ο Ερντογάν συνέχισε να υποστηρίζει ότι η κεντρική Τράπεζα έχει κι άλλο περιθώριο να μειώσει τα επιτόκια. Όταν ο πληθωρισμός και τα επιτόκια δανεισμού φτάσουν σε μονοψήφια ποσοστά

«το νόμισμα και η οικονομία της Η κατάσταση, όμως, στην αγορά ερΤουρκίας θα είναι πολύ διαφορετικά. γασίας είναι, στην πραγματικότητα, Δεν πρέπει να ανησυχεί κανείς» πολύ χειρότερη. Ο Ερντογάν και η υποστήριζε πριν από ακριβώς έναν κυβέρνησή του πήραν αρκετά μέτρα χρόνο ο Τούρκος πρόεδρος. Για να για να μη χαθούν θέσεις εργασίας τον διαψεύσει πανηγυρικά η τρέχου- λόγω κορωνοϊού. Μεταξύ αυτών, σα πραγματικότητα… απαγορεύεται στις εταιρείες να αποΦυσικά, στον κατήφορο της τουρκι- λύουν εργαζομένους. Αυτό σημαίνει κής οικονομίας συνέβαλε αναπό- ότι τα στοιχεία για την ανεργία ουφευκτα και το ξέσπασιαστικά «λειαίνονται», επεισμα της πανδημίας, Στον κατήφορο δή οι επιχειρήσεις στην που ήρθε να διογκώ- της τουρκικής Τουρκία δεν μπορούν μεν σει τα προβλήματα να απολύσουν εργαζόμεοικονομίας που άφησε πίσω της νους, αλλά μπορούν να τους η νομισματική κρίση συνέβαλε θέσουν εκτός δίνοντάς τους το καλοκαίρι του αναπόφευκτα και άδεια άνευ αποδοχών. Έτσι 2018. Η ανεργία αυ- το ξέσπασμα της ο μεγάλος αριθμός των δήξήθηκε και ο αριθμός πανδημίας, που θεν εργαζομένων, οι οποίοι των απασχολούμεόμως ούτε εργάζονται ούτε ήρθε να διογκώσει νων στην Τουρκία πληρώνονται, δεν συνυποέχει συρρικνωθεί τα προβλήματα που λογίζεται στα στοιχεία για δραματικά. Μέσα σε άφησε πίσω της η την ανεργία. Εν τω μεταξύ, τρεις μήνες φέτος νομισματική κρίση το δημοσιονομικό έλλειμμα βρέθηκαν χωρίς δου- το καλοκαίρι του της Τουρκίας έχει διευρυνλειά 2,59 εκατομμύ- 2018. θεί σε επίπεδα ρεκόρ. Διαρια άνθρωποι. Το πομορφώθηκε στα 17,3 δισ. σοστό απασχόλησης τουρκικές λίρες τον Μάιο, ή το ποσοστό του πληθυσμού σε σημειώνοντας άνοδο 44% σε σχέση ηλικία εργασίας που έχει εργασία με έναν χρόνο νωρίτερα και διευρύδιαμορφώνεται πλέον στο επίπεδο νοντας το έλλειμμα στο πεντάμηνο του 41%, έχοντας μειωθεί κατά 4,9 στα 90,1 δισ. τουρκικές λίρες, ήτοι ποσοστιαίες μονάδες. στο 65% του στόχου της κυβέρνη(Γράφημα: Εξέλιξη του ποσοστού σης να κλείσει τη χρονιά με έλλειμαπασχόλησης στην Τουρκία) μα 138,9 δισ. Τον Απρίλιο το έλλειμΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 31

διεθνή

μα άγγιξε τα 43,2 δισ. τουρκικές λίρες, υποχωρώντας ελάχιστα από το έλλειμμα ρεκόρ των 43,7 δισεκατομμυρίων λιρών που ανακοινώθηκε για τον Μάρτιο. Στο μεταξύ, η οικονομική παραγωγή της Τουρκίας μειώθηκε στα 758 δισεκατομμύρια δολάρια στο δωδεκάμηνο μέχρι τον Μάρτιο. Το ποσοστό αυτό είναι 16% χαμηλότερο από το ΑΕΠ των 883,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων που καταγράφηκε για την αντίστοιχη περίοδο μέχρι τον Μάρτιο του 2018, λίγο πριν από την υιοθέτηση του προεδρικού συστήματος.

Ποιες επενδύσεις; Ταυτόχρονα, οι ξένες επενδύσεις στην τουρκική χρηματιστηριακή αγορά έχουν μειωθεί κατακόρυφα. Η αξία των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης μετοχών που ανήκουν σε θεσμικούς και μη επενδυτές έχει μειωθεί κατά 8 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος, στα 24,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι το ξένο χρήμα αντιστοιχεί πλέον σε λιγότερο από το 50% των συνολικών επενδύσεων στο Χρηματιστήριο, για πρώτη φορά

32 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

μετά από 16 χρόνια. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η Τουρκία πληρώνει βαρύ τίμημα για τη μετάβασή της από ένα κοινοβουλευτικό σε ένα προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης, που υστερεί σημαντικά σε διαφάνεια, εποπτικούς μηχανισμούς, θεσμική ανεξαρτησία. Τώρα υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για το ποιος ελέγχει μια πληθώρα σημαντικών οικονομικών θεσμών που κάποτε ήταν ανεξάρτητοι. Μεταξύ αυτών είναι και η κεντρική Τράπεζα της χώρας, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, το Ελεγκτικό Συνέδριο, η εποπτική Αρχή για τις τράπεζες. Σύμφωνα επίσης με τον Τούρκο οικονομολόγο και καθηγητή Πανεπιστημίου, Öner Günçavdı, η διαχείριση της οικονομίας έχει γίνει πιο δύσκολη καθώς δεν υπάρχει καμία αντιστοιχία ανάμεσα στους στόχους της κυβέρνησης και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Τα οικονομικά αποτελέσματα των τελευταίων δύο ετών είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που υποσχέθηκε η κυβέρνηση, υποστηρίζει. Ο ίδιος λέει ότι αν η τουρκική κυβέρνηση δεν καταφέρει τελικά να αντιμετωπίσει τα χρόνια προβλήματα της Τουρκίας, όπως η απασχόληση και ο πληθωρισμός, η κρίση που βιώνει σήμερα η τουρκική οικονομία δεν μπορεί παρά να επιδεινωθεί. «Εξετάζοντας διάφορους δείκτες, βλέπουμε ότι η οικονομία δεν είναι στην πραγματικότητα ανερχόμενη, όπως λένε ορισμένοι, αλλά έχει αρχίσει να κινείται προς τα κάτω» λέει χαρακτηριστικά.

Το ξύπνημα του εφιάλτη Όσες φιέστες κι αν δοθούν, όσες εθνικιστικές κορώνες κι αν ακουστούν, η οικονομική πραγματικότητα είναι μία και είναι αμείλικτη. Το τουρκικό νόμισμα, μετά από αρκετές εβδομάδες, ξεκίνησε και πάλι να υποχωρεί έντονα τις τελευταίες μέρες του Ιουλίου, τροφοδοτώντας ανησυχίες για ραγδαία επιδείνωση του τουρκικού οικονομικού αδιεξόδου. Επιδείνωση που θα μπορούσε να σηματοδοτεί παράλληλα και την

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 33

διεθνή Ο Κεμάλ Ντερβίς

αρχή του τέλους για τον ίδιο τον Ερντογάν. Πριν από περίπου δύο μήνες οι διεθνείς αγορές κρατούσαν την ανάσα τους βλέποντας τη λίρα να καταρρέει. Κατάρρευση που προανήγγειλε ουσιαστικά αντίστοιχη πορεία και για την υπερδανεισμένη σε συνάλλαγμα και υπερθερμασμένη τουρκική οικονομία. Αρχές Μαΐου η διολίσθηση της τουρκικής λίρας έφτασε στο χειρότερο επίπεδό της, στις 7,269 τουρκικές λίρες ανά δολάριο.

Οι «καμένες» επιλογές Οι επιλογές του Ερντογάν έμοιαζαν να έχουν εξαφανιστεί: Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, που θα του έδιναν τη δυνατότητα να συνεχίσει να παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος πουλώντας δολάρια για να συγκρατήσει την ισοτιμία της λίρας, είχαν εξαντληθεί και οι πόρτες για δανεισμό συναλλάγματος είχαν κλείσει, αφού οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη είχαν εξαιρέσει την Τουρκία από τις

συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος (swaps). Και σαν να μην έφταναν αυτά, ο κορωνοϊός θα στερούσε από την τουρκική οικονομία δύο σημαντικές πηγές συναλλάγματος: τουρισμό και εξαγωγές. Όμως, την ύστατη στιγμή, ο Ερντογάν κατάφερε να βρει καταφύγιο και

34 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

να κερδίσει πολύτιμο χρόνο, με το Κατάρ να προστρέχει στο πλευρό του, προσφέροντας στον Τούρκο πρόεδρο τα δολάρια που είχε τόσο ανάγκη. Στενός σύμμαχος της Τουρκίας από το 2016, το πλούσιο Εμιράτο δέχθηκε να αυξήσει στα 15 δισ. δολάρια, από 5 δισ. που ήταν, το

Ο γαμπρός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ

ανώτατο όριο στη συμφωνία swap τουρκικής λίρας και ριάλ Κατάρ που έχουν συνάψει οι δύο χώρες από την εποχή της κρίσης της τουρκικής λίρας το 2018. Η τουρκική λίρα σταθεροποιείται… Για λίγο όμως…

οι «κακοί ξένοι» που θέλουν το κακό της χώρας του, όπως έχει πει ουκ ολίγες φορές, αλλά η δική του ακραία μεγαλομανία και έπαρση.

Μόλις δύο μήνες μετά, τέλη Ιουλίου, ξαναξύπνησε ο εφιάλτης, με το το υρκικό νόμισμα να ξαναπαίρνει τον κατήφορο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η χρηματοδότηση του ελλείμματος της τουρκικής οικονομίας γίνεται πλέον σχεδόν αδύνατη. Και την ίδια στιγμή πολλές τουρκικές επιχειρήσεις, που έχουν πάρει δάνεια σε δολάρια ή ευρώ, θα βρεθούν να μην μπορούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, κινδυνεύοντας ακόμη και με «λουκέτο». Δεν είναι να απορεί κανείς, λοιπόν, που γκρεμίζεται δημοσκοπικά ο Ερντογάν. Όσο και αν απειλεί με γεωτρήσεις, όσες προσευχές κι αν οργανώσει στην Αγία Σοφία, αν ο Τούρκος πρόεδρος χάσει το εσωτερικό στοίχημα της οικονομίας, θα το πληρώσει ακριβά. Και δεν θα του φταίνε

Η πιο άμεση απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα η τουρκική λίρα απορρέει, πάντως, από την ανησυχία που υπάρχει για τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ (η οποία, όπως επισήμανε σε πρόσφατη ανάλυσή του το think tank Capital Economics, ήταν πιθανότατα και αυτή που πυροδότησε την τελευταία υποχώρηση της λίρας έναντι ευρώ και δολαρίου). Η απόφαση του Ερντογάν να μετατρέ ψει σε τζαμί την Αγιά Σοφιά γύρισε μπούμερανγκ για τον ίδιο, βάζοντας φωτιά στα σενάρια ότι μπορεί η ΕΕ να ακυρώσει την τελωνειακή ένωσή της με την Τουρκία. Επιπλέον, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υποστήριξε ότι η ΕΕ θα έπρεπε να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για τις γεωτρήσεις σε ελληνικά και κυπριακά ύδατα. Η εμπειρία του παρελθόντος

Capital Economics

δείχνει πως αν επιβληθούν έστω και περιορισμένες κυρώσεις στην Τουρκία, η απειλή περαιτέρω ενεργειών και το αρνητικό σήμα που θα δοθεί για τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ θα έχουν ως αποτέλεσμα να στερέψουν τελείως οι ήδη μειωμένες εισροές κεφαλαίων και να ασκηθούν περαιτέρω πιέσεις στην τουρκική λίρα. Αυτό θα στρέψει και πάλι το ενδιαφέρον στην κεντρική τράπεζα, η οποία, όμως, όπως έχει αποδειχθεί δεν λειτουργεί πλέον ανεξάρτητα, αλλά παίρνει κατεύθυνση από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Τουριστικές αφίξεις στην Τουρκία Ο αριθμός των ξένων επισκεπτών στην Τουρκία ήταν μειωμένος κατά 96% τον φετινό Ιούνιο, σε σχέση με τον ίδιο μήνα πέρυσι, σε μόλις 214.768 άτομα, λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών που έφερε η πανδημία. Σε επίπεδο πρώτου εξαμήνου, οι τουριστικές αφίξεις παρουσίασαν μείωση 75,1%, στα 4,51 εκατομμύρια.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 35

επιχειρήσεις

ΔΕΗ MyHome Online Κέρδισε χρόνο Εξοικονόμησε χρήματα Η ΔΕΗ προσφέρει το ΔΕΗ MyHome Online, ένα νέο ψηφιακό προϊόν με προνομιακή χρέωση για τους οικιακούς πελάτες της, που τους δίνει τη δυνατότητα να εξοικονομήσουν χρήματα και χρόνο πραγματοποιώντας όλες τις συναλλαγές τους ηλεκτρονικά. Το ΔΕΗ MyHome Online διατίθεται με χαμηλότερο πάγιο σε σχέση με τα βασικά προϊόντα της ΔΕΗ και με μία μόνο κλίμακα χρέωσης ενέργειας την ημέρα. Οι πελάτες που θα επιλέξουν το ΔΕΗ MyHome Online θα έχουν επιπλέον έκπτωση 50% στο ήδη χαμηλότερο πάγιο και επιστροφή €30 στη διάρκεια του συμβολαίου καθώς και την έκπτωση συνέπειας 5%. Το νέο προϊόν ΔΕΗ MyHome Online είναι 24μηνης διάρκειας και οι λογαριασμοί εξοφλούνται με πάγια εντολή μέσω πιστωτικής κάρτας ή τραπεζικού λογαριασμού.

Bridgestone Νέα τεχνολογία ελαστικών για το ηλεκτρικό VW ID.3 H τεχνολογία που εφαρμόζει η εταιρεία ελαστικών Bridgestone ονομάζεται Enliten, με αποτέλεσμα το κάθε ελαστικό να είναι έως 2 κιλά ελαφρύτερο. Eίναι όμως φιλικό προς το περιβάλλον, προσφέρει υψηλό επίπεδο απόδοσης τόσο στο βρεγμένο όσο και στο στεγνό, ασφαλές φρενάρισμα, μεγάλη διάρκεια ζωής και, το σημαντικότερο, εξαιρετικά χαμηλή αντίσταση κύλισης. Αυτό το ελαστικό τοποθετεί η Volkswagen στο ηλεκτροκίνητο ID.3, με τις τιμές να ξεκινούν από τα 39.600 ευρώ με δωρεάν φορτιστή wallbox.

36 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Lidl Ελλάς «Υιοθέτησε την πόλη σου» Η Lidl Ελλάς στηρίζει το πρόγραμμα «Υιοθέτησε την πόλη σου» με την παραχώρηση ηλεκτρικής αυτοκινούμενης σκούπας πεζού χειριστή, στοχεύοντας να ενισχύσει περαιτέρω την προσπάθεια του Δήμου Αθηναίων για αναβάθμιση της εικόνας της Αθήνας, μιας Αθήνας καθαρής. Πρόκειται για σκούπα με μηδενικούς ρύπους, αθόρυβης λειτουργίας, εύκολης διαχείρισης, εξαιρετικής αποτελεσματικότητας και με κάδο χωρητικότητας 240 λίτρων, ταχύτητας έως 6 χλμ./ώρα, που καθορίζεται από τον χειριστή, και με δυνατότητα κίνησης στα πεζοδρόμια και το οδόστρωμα.

Schneider Electric - Cisco Συνεργάζονται για να φέρουν κοντά το Operational Technology με το Information Technology στα συστήματα διαχείρισης κτιρίων Η Schneider Electric, πρωτοπόρος στον ψηφιακό μετασχηματισμό της διαχείρισης ενέργειας και του αυτοματισμού, μαζί με τη Cisco, δημιούργησαν μια τεχνολογική συνεργασία που έχει σχεδιαστεί για να συμβάλει στην επίτευξη σημαντικών εξελίξεων στην κατασκευή έξυπνων κτιρίων. Οι δυο εταιρείες έχουν αναπτύξει, δοκιμάσει και υλοποιήσει σχέδια που υποστηρίζουν τη σύνδεση συστημάτων διαχείρισης κτιρίων μέσω ενός Internet Protocol (IP) δικτύου, με ασφαλή, αναβαθμιζόμενη και ανθεκτική αρχιτεκτονική, για εύκολη διαχείριση.

νται εύκολα για τη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών σε αληθινό χρόνο» δήλωσε ο κ. Kaynam Hedayat VP Product Management, Digital Energy της Schneider Electric. «Είναι υπέροχο να βλέπεις τις λύσεις μας, σε συνδυασμό με την τεχνογνωσία της Cisco IT, να αποδίδουν καρπούς. Έτσι, οι EcoXpert συνεργάτες μας μπορούν να παρέχουν τις καλύτερες λύσεις στους πελάτες τους, βοηθώντας στο να αναπτύξουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, να ξεχωρίσουν στην αγορά και να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους». Η λύση της Schneider Electric και της Cisco παρέχει στα συστημάτων διαχείριΔυο ηγέτες του χώρου σης κτιρίων: • Ασφάλεια της τεχνολογίας, • Ομοιομορφία μέσα από ένα προμηθευμια πρωτοποριακή λύση Τα έξυπνα κτίρια του σήμερα τή ασφάλειας για ΙΤ και ΟΤ γίνονται ολοένα και πιο ψηφια• Διάγνωση, ανάλυση και αντιμετώπιση δυσλειτουργιών ή κυβερνοεπιθέσεων κά χρησιμοποιώντας τις τεχνοόταν προκύπτουν λογίες του Internet of Things Κaynam Ηedayat. Vp product • Επιβολή συνεχούς ταυτοποίησης στην για καλύτερη αποδοτικότητα, υποδομή δικτύου περισσότερη άνεση, προσδίδο- management digital energy • Κλιμακούμενη επεκτασιμότητα ντας παράλληλα μεγαλύτερη • Εύκολη επεκτασιμότητα από μικρή σε αξία στο κτήριο. Η λύση της μεγάλη εγκατάσταση με ταυτόχρονη διαχείριση πληSchneider Electric και της Cisco, ενώνει τους τομείς του ΙΤ και της λειτουργικής διαχείρισης των κτηρίων ροφοριών που συλλέγονται συνεχώς από εφαρμογές σε ένα ασφαλές και αποδοτικό δίκτυο IP. ΙοΤ Έτσι δίνεται η δυνατότητα σε πολλαπλά συστήματα με • Εκμετάλλευση των υψηλών ταχυτήτων του δικτύου αρχιτεκτονική Schneider ΙΡ για διαχείριση των συστημάElectric EcoStruxure των σε πραγματικό χρόνο Building IP, να ενσωματω• Ανθεκτικότητα • Μεγιστοποιεί την διαθεσιμότηθούν με υφιστάμενα layouts κτηρίων που χρησιτα του συστήματος κτιριακής διμοποιούν Βιομηχανικά αχείρισης ώστε να μην γίνεται Ethernet network switches αποσύνδεση σε περιπτώσεις της Cisco για να συνδεθούν βλάβης του δικτύου με τους SmartX IP • Άμεση και εύκολη αναγνώριση Controllers της Schneider. προβλημάτων μέσω τυπικού διαΓια την άμεση και εύκολη γνωστικού εργαλείου δικτύων εξυπηρέτηση των πελατών, • Ευκολία στη διαχείριση η λύση αυτή σχεδιάζεται • Μείωση κόστους και απλοποίηγια να καλύψει όλες τις ση συστήματος διαχείρισης κτιανάγκες του συστήματος ρίων με ένα ενιαίο δίκτυο ΙΤ και κατά την εγκατάσταση της. ΟΤ «Η Schneider Electric ηγείται του τεχνολογικού μετα• Δίνει τη δυνατότητα σε τεχνικούς χωρίς μεγάλη εμπειρία σε ΙP να θέσουν σε λειτουργία τα Ethernet σχηματισμού των έξυπνων κτιρίων με την διάθεση της fieldbus switches πριν την εγκατάσταση, Plug and ανοιχτής και ασφαλούς πλατφόρμας «EcoStruxure™ Play, χωρίς ανάγκη παραμετροποίησης.

Building» η οποία επιτρέπει σε ΙοΤ λύσεις να συνδέο-

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 37

publi devolo Magic LAN DINrail

Ισχυρό δίκτυο 2400 Mbps κατευθείαν από τον ηλεκτρολογικό πίνακα

Η

καινοτόμα πρόταση της devolo ήρθε να δώσει την πιο αποδοτική λύση δικτύωσης κτηρίων και κατοικιών κατευθείαν από την πηγή, τον ηλεκτρολογικό πίνακα! Το νέο προϊόν της devolo, Magic 2 LAN DINrail είναι ένα powerline ράγας. Εγκαθίσταται στον ηλεκτρολογικό πίνακα και μετατρέπει όλη την ηλεκτρολογική καλωδίωση σε ένα δίκτυο υψηλών ταχυτήτων έως και 2400 Mbps και αυτό χάρη στην πιο πρόσφατη τεχνολογία G.hn Powerline και MIMO (Multiple In -Multiple Out), καλύπτοντας παράλληλα μέχρι και 500 μέτρα ηλεκτρολογικής εγκατάστασης. Τοποθετώντας το devolo Magic 2 LAN DINrail, με τη βοήθεια εξειδικευμένου – ηλεκτρολόγου, στον ηλεκτρολογικό πίνακα του κτηρίου και στη συνέχεια συνδέοντάς το με το κεντρικό router, δημιουργείται αυτόματα μία σύνδεση Powerline μεταξύ

του router και της παροχής ρεύματος. Αυτόματα, η ηλεκτρολογική εγκατάσταση έχει μετατραπεί σε δίκτυο. Η σύζευξη φάσεων γίνεται αυτόματα σε όλο μήκος του ηλεκτρολογικού δικτύου και τα δεδομένα μεταδίνονται επαγωγικά από τη μια φάση στην άλλη, γεγονός που εξασφαλίζει ότι το Magic 2 LAN DINrail είναι κατάλληλο τόσο για μονοφασικές όσο και για τριφασικές εγκαταστάσεις. Το κτήριο είναι πλέον έτοιμο να υποδεχτεί σε κάθε ηλεκτρική πρίζα τους προσαρμογείς devoloMagic και να προσθέσει σημεία πρόσβασης στο δίκτυο. Ανάλογα με τις ανάγκες διασύνδεσης, διατίθεται μια μεγάλη γκάμα devolo Magic Powerline προσαρμογέων προς επιλογή, με δυνατότητα ενσύρματης ή και ασύρματης δικτύωσης (WiFi/ LAN). Ολόκληρη η γκάμα των devoloMagic 1 καιMagic 2 είναι συμβατές μεταξύ τους και μπορούν να συνδυαστούν.

38 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Το devolo Magic 2 DINrail, επιτρέπει την υλοποίηση μιας ποικιλίας συνδέσεων και σεναρίων Σε καταναλωτικό επίπεδο δίνει τη δυνατότητα για μια δυνατή ισχυρή οικιακή δικτύωση, αλλά αυτή τη φορά, κατευθείαν από την πηγή, μέσα τον ηλεκτρολογικό πίνακα αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες του δικτύου με μηδαμινές απώλειες. Μπορεί να συνδεθεί σε σπίτια που διαθέτουν συνδέσεις ADSL, VDSL και οπτικών ινών. Το Magic DINrail είναι ιδανικό επίσης και για τη δημιουργία ενός κοινού δικτύου μεταξύ διαφορετικών διαμερισμάτων που διαθέτουν το καθένα δικό του ρολόι της ΔΕΗ. Σε B2C επίπεδο, το devolo Magic 2 DINrail μπορεί να δώσει λύση σε εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστη-

μάτων σε στέγες οικιών. Έτσι, ένα σύστημα με τα φωτοβολταϊκά πάνελ στέγης, αποκτά αμέσως την δυνατότητα επικοινωνίας για τα δεδομένα που απαιτούνται να μεταφερθούν μέσω του δικτύου devolo powerline. Σε επαγγελματικό επίπεδο επίσης, το devolo Magic 2 DINrail μπορεί να φανεί κατάλληλο και για συνδέσεις M2M (Machine to Machine), καθώς και σε διάφορες άλλες εφαρμογές, όπου μεταξύ άλλων είναι η διασύνδεση για αυτοματοποίηση κτηρίων, ή και η πρόσβαση σταθμών φόρτισης αυτοκινήτων σε δίκτυο. Περισσότερα στο www.devolo.gr & info@devolo.gr ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 39

auto news Hyundai Kona Electric

Δυνατός παίκτης Ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 100.000 μονάδες στα δύο χρόνια από την έναρξη της παραγωγής και τώρα ξεκινάει την καριέρα του και στη χώρα μας Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος Φωτογραφία: Hyundai

T

ο πρώτο αμιγώς ηλεκτρικό μοντέλο της Hyundai φέρει ηλεκτροκινητήρα 100 KW (136 ίπποι) με ροπή 395 Nm και διατίθεται με δύο διαφορετικές μπαταρίες. Η μία, με χωρητικότητα 39 kWh, προσφέρει αυτονομία 305 χλμ. και εντός των τειχών 453 χλμ., καθώς ανακτά συνεχώς ενέργεια από τα φρεναρίσματα και τα ρολαρίσματα, ενώ με τη μεγαλύτερη, 64 kWh, η αυτονομία αυξάνει στα 449 χλμ.

και εντός πόλης στα 619 χλμ., σύμφωνα με το πρωτόκολλο WLTP.

Design Το ηλεκτρικό Kona, μια σειρά από σχεδιαστικές λεπτομέρειες το κάνουν να ξεχωρίζει από τα άλλα Kona με τους θερμικούς κινητήρες. Φέρει άλλη μάσκα, πιο «κλειστή», διαφορετικής σχεδίασης προφυλακτήρες και ζάντες 17 ιντσών. Στο εσωτερικό τα βλέμματα μαγνητίζει η οθόνη αφής 10.25 ιντσών, ενώ μπροστά από τον οδηγό βρίσκεται ο ψηφιακός πίνακας οργάνων, 7 ιντσών.

Στόχος Nα σημειωθεί ότι το Kona ένα από τα πιο σημαντικά μοντέλα της Hyundai στο κυνήγι των στόχων της που δεν είναι άλλος από τα περισσότερα από τα 500.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2025. Για αυτό ακριβώς ετοιμάζεται να «ρίξει» στην αγορά μια σειρά νέων ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Οι τιμές στη χώρα μας ξεκινούν από τα 37.990 ευρώ με τη μικρή μπαταρία και από τα 42.990 ευρώ με τη μεγάλη.

motori.gr όλος ο κόσμος του 40 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

auto news

Ford Kuga 1.5 EcoBlue

Και το diesel καλά κρατεί Το νέο kuga διατίθεται με κινητήρες βενζίνης, πετρελαίου και plug-in hybrid, καλύπτοντας έτσι ένα μεγάλο εύρος αγοραστών της μεσαίας κατηγορίας των SUV. Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

Κινητήρας

T

Για τη συγκεκριμένη περίπτωση είναι Diesel 1.500 κ.εκ. απόδοσης 120 ίππων (240 Nm ροπής), με μηχανικό κιβώτιο 6 ταχυτήτων και καλή απόκριση από τις χαμηλές στροφές και με κατανάλωση 6.4 λίτρα/100 χλμ. όπως έδειξε το κομπιούτερ ταξιδιού. Να προσθέσουμε τον τρόπο κύλισης, την ηχομόνωση, την απόσβεση των αναρτήσεων (πολλαπλών συνδέσμων ο πίσω άξονας), το σαφές τιμόνι, δημιουργώντας ένα πολύ υψηλό κλίμα ασφάλειας και καλύπτοντας με το παραπάνω τις απαιτήσεις των οδηγών στους οποίους απευθύνεται. Να αναφέρουμε επίσης το εύκολο μενού της κεντρικής οθόνης,

o νέο SUV της Ford, ακολουθεί την σχεδιαστική φιλοσοφία της εταιρίας, με το μακρύ καπό, την πολυγωνική μάσκα, τους ψηλά τοποθετημένους προβολείς, ενώ για πίσω τα φώτα ακολουθούν πιο παραλληλόγραμμη διάταξη.

Εσωτερικό H Ford έδωσε έμφαση στην εικόνα του εσωτερικού με τα μαλακά υλικά να κυριαρχούν στο ταμπλό. Φαρδιά άνετα καθίσματα, χώροι, πορτ-μπαγκάζ 475 λίτρων, κεντρική οθόνη αφής, καλή περιμετρική ορατότητα, έξυπνη εταζέρα συνθέτουν το παζλ.

ηλεκτρονικό χειρόφρενο, επαγωγική φόρτιση του κινητού, αλλά και την παροχή 220 volt ανάμεσα στους πίσω επιβάτες είναι μερικά στοιχεία του εξοπλισμού του. Για τι επιδόσεις η τελική ταχύτητα ανέρχεται στα 180 χλμ./ώρα, για την επιτάχυνση 0-100 ο χρόνος είναι 11.7 δευτ. και ο εκπομπές C02 σε πρωτόκολλο WLTP 133 γρ./χλμ.

Εν κατακλείδι Προσεγμένη ποιότητα, ιδιαίτερα ασφαλή οδική συμπεριφορά, χώρους είναι στοιχεία που δημιουργούν όλες τις προοπτικές ώστε το νέο Kuga να βρει τη θέση του στη δύσκολη κατηγορία των μεσαίων SUV. Τιμή: από 27.668 ευρώ

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 41

σελίδες

Κνωσός

Κέντρο πολιτισμού 2.000 π.Χ. Του Κ. Α. Φραγκούλη

T

o σημαντικότερο κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού, η Κνωσός, αναπτύσσεται πάνω στο ύψωμα της Κεφάλας μέσα σε ελιές, αμπέλια και

κυπαρίσσια και βρίσκεται 5 χιλ. νοτιοανατολικά του Ηρακλείου. Δίπλα της ρέει ο ποταμός Καίρατος (ο σημερινός Κατσαμπάς). Σύμφωνα με την παράδοση αποτέλεσε την έδρα του βασιλιά Μίνωα και πρωτεύουσα του κράτους του. Με το χώρο του

42 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

ανακτόρου της Κνωσού συνδέονται οι συναρπαστικοί μύθοι του Λαβύρινθου με τον Μινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο. Αναφορές στην Κνωσό, το ανάκτορό της και το Μίνωα γίνονται στον Όμηρο (ο κατάλογος πλοίων της Ιλιάδας αναφέρει ότι η Κρήτη απέστειλε 80 πλοία υπό τις διαταγές του βασιλιά της Κνωσού, Ιδομενέα. Οδύσσεια, τ 178-9), στο Θουκυδίδη (αναφορά στο Μίνωα), στον Ησίοδο και Ηρόδοτο, στο Βακχυλίδη και Πίνδαρο, στον Πλούταρχο και Διόδωρο το Σικελιώτη. Η περίοδος ακμής της πόλης ανάγεται στη μινωική εποχή (2000 - 1350 π.Χ.) κατά την οποία αποτελεί το βασικότερο και πολυπληθέστερο κέντρο της Κρήτης. Και σε μεταγενέστερες περιόδους διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και αναπτύσσεται ιδιαίτερα, όπως στην ελ-

μεγάλος σεισμός καταστρέφει την Κνωσό και οδηγεί σε εργασίες μεγάλης κλίμακας στην πόλη και στο ανάκτορο. Η πόλη της Κνωσού αναπτύχθηκε σε μεγάλη έκταση και ο πληθυσμός της υπολογίστηκε από τον Evans γύρω στους 80.000 κατοίκους.

Μεγάλη άνθιση Το 1450 π.Χ., μετά από μερική καταστροφή της Κνωσού, εγκαθίστανται στην πόλη Μυκηναίοι, χωρίς όμως να ξανακτίσουν τα ανάκτορα. Από τις επόμενες περιόδους σώζονται λίγα λείψανα, τα περισσότερα από τα οποία είναι τάφοι και ένας μικρός κλασικός ναός στην περιοχή του ανακτόρου. Μεγάλη άνθιση γνώρισε η πόλη κατά την ελληνιστική περίοδο (ιερό Γλαύκου, ιερό Δήμητρας, λαξευτοί τάφοι, χρήση βόρειου νεκροταφείου, οχυρωματικοί πύργοι). Το 67 π.X. ο Quintus Caecilius Metellus Creticus κατέλαβε την Κνωσό και ίδρυσε ρωμαϊκή αποικία με το όνομα Colonia Julia Nobilis. Στην περίοδο αυτή ανήκει η ‘’έπαυλη του Διονύσου’’ με τα θαυμάσια ψηφιδωτά.

ληνιστική εποχή. Η πόλη της Kνωσού κατοικήθηκε συνεχώς από τα τέλη της 7ης χιλιετίας έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Η νεολιθική εποχή χαρακτηρίζεται από το στάδιο της τεχνολογικά εξελιγμένης αγροτικής ζωής (λίθινα εργαλεία και υφαντικά βαρίδια). Οι κάτοικοι από τροφοσυλλέκτες γίνονται οι ίδιοι παραγωγοί (γεωργοί και κτηνοτρόφοι) και παρατηρείται η τάση για μια πιο συστηματική και μόνιμη εγκατάσταση. Οι οικιστικές φάσεις στην Κνωσό διαδέχονται η μια την άλλη, ενώ ο πληθυσμός του οικισμού στα τέλη της Ύστερης Νεολιθικής Εποχής υπολογίζεται σε 1.000 - 2.000 κατοίκους. Στην Εποχή του Χαλκού, η οποία χαρακτηρίζεται από την κατεργασία του χαλκού, συνεχίζεται πιθανόν η ανάπτυξη του οικισμού. Ωστόσο,

κατά τις εργασίες που έγιναν για την κατασκευή του ανακτόρου καταστράφηκαν πολλά παλιότερα κτίσματα.

Tα ανάκτορα Ο οικισμός, πλέον, αναφέρεται ως Ko-no-so στα κείμενα της Γραμμικής Γραφής Β΄ του 14ου αι. π.X. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η κατοίκηση με τα πρώτα (19ος-17ος αι. π.X.), δεύτερα ανάκτορα (16ος-14ος αι. π.X.) και τις πολυτελείς οικίες, τον ξενώνα και τα μινωικά έργα υποδομής. Τα ανάκτορα κτίζονται σε θέσεις που ελέγχουν πεδιάδες και προσβάσεις από τη θάλασσα, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται και σημαντικοί οικισμοί γύρω από αυτά. Πόλεις και ανάκτορα μένουν ωστόσο ατείχιστα, επιβεβαιώνοντας τη λεγόμενη pax minoica. Γύρω στο 1700 π.Χ. πιθανόν ένας

Στη βυζαντινή εποχή η Κνωσός αποτέλεσε έδρα επισκόπου, ενώ διατηρούνται ακόμη τα λείψανα βασιλικής του 6ου αι. μ.Χ. Μετά την αραβική κατάκτηση της Κρήτης, το λιμάνι του Ηρακλείου αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα, ενώ η Κνωσός αρχίζει να ξεχνιέται σιγά-σιγά. Ένας μικρός οικισμός κτίστηκε πάνω στα ρωμαϊκά ερείπια και αναφέρεται σαν ‘’Μακρύτοιχος’’, παίρνοντας το όνομα του από ένα μακρύ τοίχο, λείψανο της ρωμαϊκής Κνωσού. Η Κνωσός εντοπίστηκε το 1878 από το Mίνωα Kαλοκαιρινό. Ο A. Evans άρχισε συστηματικές ανασκαφές το 1900, οι οποίες συνεχίστηκαν έως το 1931 με την ανακάλυψη του ανακτόρου, μεγάλου τμήματος της μινωικής πόλης και των νεκροταφείων. Έκτοτε συνεχίζονται οι ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Kνωσού από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή και την ΚΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 43

press Σκυλακάκης

MLS Μεγάλη είναι η ανησυχία στους ομολογιούχους της εισηγμένης, οι μετοχές της οποίας όμως τελούν εκτός διαπραγμάτευσης, ότι ο κ. Καματάκης και οι συνεργαζόμενες με αυτόν χρηματιστηριακές έχουν άλλα σχέδια. Όλο και πιο έντονα συζητείται στην αγορά και στα χρηματιστηριακά γραφεία ότι η δουλειά πάει για χρεοκοπία των ομολογιούχων. Η επόμενη γενική συνέλευση είναι προγραμματισμένη για τις 5/8, όπου απαιτείται απαρτία 2/3 εκ μέρους των ομολογιούχων. Η προγραμματισμένη για τις 29/7 αναβλήθηκε. Η διοίκηση Καματάκη εμφανίζεται όμως καθησυχαστική. Και τι να κάνει;

Λιακουνάκος Με νέες μπίζνες καταπιάνεται ο επιχειρηματίας κ. Θωμάς Λιακουνάκος, όπως διαβάσαμε στη life style συνέντευξη που είχε παραχωρήσει τον Ιούλιο στην κυριακάτικη εφημερίδα «Πρώτο θέμα». Μεταξύ άλλων, λέει, θα ασχοληθεί με τα βρώσιμα λουλούδια. Ενώ, όπως επίσης λέει, κερδίζει το ένα δικαστήριο μετά το άλλο, σε ό,τι έχει να κάνει με τα εξοπλιστικά. Η απορία όμως παραμένει: Ενώ οι λογαριασμοί του είναι δεσμευμένοι, πώς βρίσκει λεφτά να χρηματοδοτεί τις νέες τους επενδυτικές πρωτοβουλίες;

44 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

Στην περιοχή πέριξ της Πλατείας Μαβίλη γίνονται συναντήσεις κορυφής. Όπως με πληροφορεί κατάσκοπός μου, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης δεν άγγιξε καν την ψαρόσουπά του σε γνωστή ψαροταβέρνα της περιοχής κατά το γεύμα που είχε με τον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Όχι γιατί το πιάτο δεν ήταν νόστιμο. Τουναντίον, αλλά ήταν, όπως φαίνεται, πολύ κρίσιμη η συζήτηση. Κρίμα για τον σεφ, λοιπόν…

Μητσοτάκης Η αίσθηση που έχει η στήλη είναι ότι ο πρωθυπουργός είναι μπροστά. Και το εννοώ. Όπως κατά τη διάρκεια της καραντίνας, που η κυβέρνηση έβλεπε 15 μέρες μπροστά σε σχέση με αυτά που μας ανακοίνωναν κάθε απόγευμα ο καθηγητής κ. Σωτήρης Τσιόδρας και ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας κ. Νίκος Χαρδαλιάς, κάτι το οποίο προκύπτει από το μελετημένο άνοιγμα της αγοράς. Το ίδιο πρέπει να ίσχυε και με την ελληνοτουρκική κρίση που προκλήθηκε από την έξοδο του στόλου του Ερντογάν στο Καστελόριζο στο τέλος Ιουλίου. Ο πρωθυπουργός, πληροφορούμαι, ήταν γνώστης της διαμεσολάβησης Μέρκελ και του παζαριού που έγινε με τον Σουλτάνο. Παζάρι, το οποίο έγκειτο στην οικονομική πίεση της Τουρκίας, όπως συμβαίνει άλλωστε από την αύξηση της λίρας στα 8,10 ευρώ. Για τον λόγο αυτό, ήσυχος ο πρωθυπουργός μετά της συζύγου βρέθηκε στην οικία του Αμερικανού ηθοποιού Τομ Χανκς πολιτογραφώντας τον ίδιο και τη σύζυγό του ως Έλληνες και με τη βούλα του κράτους.

Δομική Κρήτης και Περιστέρης; Μία φήμη ήρθε στο γραφείο και προσγειώθηκε ανάμεσα στα στυλό, το πληκτρολόγιο και τα τσαλακωμένα χαρτιά του κλεισίματος της ύλης του τεύχους που κρατάτε στα χέρια σας. Ότι ο κ. Περιστέρης της ΓΕΚ/ ΤΕΡΝΑ και της Τέρνα Ενεργειακής συζητεί με τη διοίκηση της Δομικής Κρήτης για επικείμενη εξαγορά, επειδή εμπλέκεται -ο όμιλος Περιστέρη- στην κατασκευή του αεροδρομίου του Καστελίου. Λες;

QUIZ Ποια πρώην μεγαλομέτοχος σε τράπεζα ζήτησε από ορισμένα ιντερνετικά αλλά πολύ μαχητικά μέσα ενημέρωσης να κατεβάσουν ρεπορτάζ από το μπάτσελορ πάρτι ενόψει του γάμου που θα τελούσε το τέκνο της; Και μάλιστα απειλώντας με μηνύσεις αν δεν το έπρατταν;

;

Καλλιτσάντσης Στην αγορά, επίσης, κυκλοφορούν διάφορα και για το μέλλον της Ελλάκτωρ. Έχουν περάσει δύο χρόνια από την αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης του ομίλου, με τους αδελφούς Καλλιτσάντση να παίρνουν το πάνω χέρι εκτοπίζοντας τους Μπόμπολα – Κούτρα. Ο μεν κ. Μπόμπολας, όπως πληροφορούμαι, ιδιωτεύει, ο δε κ. Κούτρας δίνει όλο του το βάρος στην Ιντρακάτ. Όμως, στην αγορά κυκλοφορούν διάφορα για την εκ νέου αλλαγή στη μετοχική σύνθεση της Ελλάκτωρ με ενδεχόμενη μείωση ποσοστού από τους αδελφούς Καλλιτσάντση. Οι ψιθυριστές στέκονται στους μεγάλους όγκους που πραγματοποιούνται στη μετοχή το τελευταίο διάστημα. Οψόμεθα…

Μη σας πιάνουν κορόιδα Toν νου σας όταν κάνετε αγορές από το Internet. Σχεδόν 11 εκατομμύρια ευρώ ή 30.000 την ημέρα απέσπασαν επιτήδειοι από Έλληνες συναλλασσόμενους το 2019 μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών. Το 2018, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που προκύπτουν από την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το αντίστοιχο μέγεθος ανερχόταν σε 7,677 εκατ. ευρώ. Δηλαδή σε έναν χρόνο προκύπτει αύξηση πάνω από…

42%, που «έσβησε» από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους 4.586 εκατ. ευρώ! Αυτό, παρά το γεγονός ότι η συνολική αξία των συναλλαγών και για τα δύο έτη ανήλθε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή σε 64,9 δισ. ευρώ το 2019 και 64,795 δισ. ευρώ το 2018.

Ένταση Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά την αύξηση της αξίας της απάτης, ο δείκτης της έντασης της απάτης, που αφορά στην αναλογία της αξίας των περιστατικών απάτης προς την αξία των συναλλαγών, εξακολουθεί να διατηρείται στο χαμηλό επίπεδο του 0,02%, αντιστοιχώντας σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 5,9 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών. Ανάλογη εξέλιξη αποτυπώνεται και στον αριθμό συναλλαγών απάτης, όπου σημειώνεται αύξηση κατά 70% σε σχέση με το 2018. Ο δείκτης της έντασης της απάτης που αφορά την αναλογία του αριθμού των περιστατικών απάτης προς τον αριθμό των συναλλαγών εξακολουθεί να παραμένει στο χαμηλό επίπεδο του 0,03%, αντιστοιχώντας σε 1 συναλλαγή απάτης ανά 3,8 χιλ. συναλλαγές.

Ανάλυση Αναλύοντας την απάτη ανά τύπο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών, διαπιστώνεται ότι η πλειονότητα των περιστατικών απάτης εξακολουθεί να εκδηλώνεται στις εξ αποστάσεως (card not present) συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου. Τα περιστατικά αφορούν κυρίως σε διαδικτυακές συναλλαγές αγορών προϊόντων σε εμπόρους του εξωτερικού με κάρτες που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα, όπως συνέβαινε και κατά τα προηγούμενα έτη.

Και καμπάνες Εν τω μεταξύ, καθημερινά η Γενική Διεύθυνση Προστασίας Καταναλωτή έρχεται αντιμέτωπη με τέτοιου είδους απάτες. Πρόσφατα επέβαλε σε ηλεκτρονικό κατάστημα εμπορίας συσκευών κινητών τηλεφώνων και προϊόντων τεχνολογίας χρηματικό πρόστιμο συνολικού ύψους 250.000 ευρώ, για παραβάσεις της νομοθεσίας για την προστασία του καταναλωτή.

ΕΊΠΑΝ «Έχουμε κάνει συγκεκριμένους υπολογισμούς στην Τράπεζα της Ελλάδος. Για τα επόμενα έξι χρόνια, η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι 2% υψηλότερη από τις προβλέψεις που κάναμε ως τώρα. Οπότε, θα αναθεωρηθούν υψηλότερα οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια». Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής Τραπέζης της Ελλάδος ΣΧΌΛΙΟΝ: Από το στόμα σας και στου Θεού τ’ αφτί… ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 45

τελευταία Τoυ Σταύρου Χαρίτου

Τελικά, πόσα από τα 20 δισ. ευρώ θα αρχίσουν να εξυπηρετούνται; Είναι γνωστό ότι τα δάνεια που πάνε προς τα πίσω κατόπιν πράσινου φωτός από τις τράπεζες, ανέρχονται στο ποσό των 20 δισ. ευρώ. Είναι τα δάνεια που διεκόπη η αποπληρωμή τους λόγω κορωνοϊού, με αποτέλεσμα τα πιστωτικά ιδρύματα να πηγαίνουν την επιστροφή τους στην ομαλότητα μέχρι τέλος του χρόνου. Οι δε μετοχές των τραπεζών, όλοι όσοι ασχολούμαστε με το Χρηματιστήριο, βλέπουμε ότι πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Οι τραπεζίτες ανησυχούν πόσα από τα 20 δισ. ευρώ θα επιστρέψουν στον ίσιο δρόμο της αποπληρωμής και δεν θα κοκκινίσουν. Αυτό το άγχος, λοιπόν, είναι η βασική αιτία που ο κλάδος δεν τσουλάει με τίποτα στο ταμπλό της Λεωφόρου Αθηνών. Αν στις 16 Μαρτίου, που ήταν η χειρότερη μέρα για την αγορά φέτος, ο τραπεζικός δείκτης κατέγραφε από την αρχή του χρόνου απώλειες 62,71%, σήμερα η πτώση από την αρχή του χρόνου έχει διευρυνθεί σχεδόν σε 63% με βάση το χθεσινό κλείσιμο. Και να φανταστεί κανείς ότι από τα χαμηλά των 484 μονάδων φέτος μέχρι και τις 633 μονάδες που παραδέρνει η αγορά, η κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. έχει ενισχυθεί κατά 10 δισ. ευρώ. Και οι τράπεζες όχι απλώς έχουν διατηρήσει τα ποσοστά τους, αλλά έχουν και εκροές στην κεφαλαιοποίηση. Δείχνουν αδύναμες να ακολουθήσουν και να υποστηρίξουν μια ανοδική κίνηση, ενώ οι εμποροβιομηχανικές εταιρείες έχουν καλύτερη συμπεριφορά και είναι πιο ανθεκτικές σε έξωθεν αρνητικά εναύσματα. Το ενδεχόμενο νέων επισφαλειών και η καθυστέρηση στην υλοποίηση των πλάνων μείωσης των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων είναι οι βασικοί 46 I BUSINESS ENERGY I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

λόγοι των ανησυχιών της Αγοράς, που σε συνδυασμό με την άγνωστη διάρκεια των εκτάκτων παραγόντων της πανδημίας έχουν καταστήσει την παρουσία των επενδυτών που δραστηριοποιούνται στην αγορά εξαιρετικά βραχύβια. Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη άσκηση αντοχής από τον SSM, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στην οικονομία, δεν έβγαλε αρνητικά ευρήματα για τις ελληνικές τράπεζες. «Οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν ο αδύναμος κρίκος της αγοράς λόγω της πρόσφατης προϊστορίας τους» υποστηρίζει ο υπεύθυνος ανάλυσης της Beta ΑΧΕΠΕΥ κ. Μάνος Χατζηδάκης. Αυτό που μεταφέρουν Έλληνες διαχειριστές είναι ότι ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα εξακολουθεί να επηρεάζει σημαντικά τη διαμόρφωση του Γενικού Δείκτη και την εικόνα της αγοράς, λόγω των πολλαπλών επιλογών εισόδου – εξόδου που παρουσιάζει η εμπορευσιμότητά του. Άρα, λοιπόν, σε ένα ανοδικό γύρισμα της αγοράς, η αντίδραση θα μπορούσε να συντελεστεί από τον τραπεζικό κλάδο. Ταυτόχρονα, εξαιτίας του λόγου αυτού, ο κλάδος είναι ευαίσθητος και στις πτωτικές συνεδριάσεις και την παρεπόμενη νευρικότητα στο ταμπλό, όπως τις περασμένες μέρες με την απειλή θερμού επεισοδίου από τους Τούρκους στο Αιγαίο. Από την άλλη, οι ξένοι διαχειριστές διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει σαφής πολιτική επιλογή στήριξης του κλάδου, τη στιγμή μάλιστα που άλλοι φορείς, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, φέρονται αποφασισμένοι να φέρουν το δικό τους σχέδιο για την προστασία των τραπεζών από κόκκινα δάνεια.

ΘΑ ΠΕΙ

Κι ενέργεια θα πει δύναµη, εξέλιξη, ασφάλεια, πρωτοπορία. Όλα όσα εµείς, στη ∆ΕΠΑ, προσφέρoυµε για περισσότερο από 30 χρόνια. Όλα όσα η ∆ΕΠΑ Εµπορίας αντιπροσωπεύει σήµερα και σχεδιάζει για το αύριο. Υλοποιούµε µε δυναµισµό ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα ανάπτυξης, για να κάνουµε την ενέργεια προσιτή σε όλη την Ελλάδα, ενώ παράλληλα εγγυόµαστε την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Γιατί αυτός είναι ο τρόπος που προχωρά η ενέργεια: πάντα γρήγορα και πάντα µπροστά.

Ενέργεια που µας πάει µπροστά.