@@004-PR008-13LM.qxp:Opmaak 1
15-03-2013
11:20
Pagina 2
INTERVIEW Bijna negen jaar geleden nam Riccardo Chailly afscheid als chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest. Deze maand keert hij terug bij het orkest waaraan hij ‘de beste jaren van zijn leven’ gaf. Hoe is het hem sindsdien vergaan?
amsterdam revisited door hans ferwerda
‘We’ll keep in touch’ had hij gezegd, voordat de liftdeuren zich sloten na zijn laatste uitvoering van Don Carlo bij De Nederlandse Opera in juni 2004. Nu, na een hartelijke ontvangst in gezelschap van zijn vrouw Gabriella in een hotellobby in Berlijn, zegt hij lachend: ‘Ik weet het nog heel goed, het was een emotioneel afscheid.’ Hij was dankbaar dat het Koninklijk Concertgebouworkest hem de titel conductor emeritus gaf, maar wist ook dat hij zich eerst volledig op Leipzig – waar hij in 2005 Herbert Blomstedt opvolgde als chef van het Gewandhausorchester – zou gaan richten. ‘Weet je,’ zegt Chailly, ‘ik kijk met enorm veel voldoening terug op mijn tijd bij het orkest. Het was misschien wel de belangrijkste periode uit mijn leven, van mijn vierendertigste tot mijn vijftigste. Ik denk dat we ontzettend veel hebben bereikt. Na zo’n lange tijd wilde ik me concentreren op het Gewandhausorchester, en ook Mariss Jansons de tijd geven, zonder hem voor de voeten te lopen. Het is goed frisse lucht te ademen en afstand te nemen.’ Hij noemt Jansons ‘a dear friend and a splendid conductor’. Ze hebben goed contact sinds hun eerste ontmoeting in Amsterdam ergens in de jaren negentig. Desalniettemin zou het dus lang duren voor de man die zestien jaar chef-dirigent
‘De moeilijkheid is wel de irrationele kant van de musici te overwinnen’
22
van het Concertgebouworkest was weer voor zijn oude orkest zou staan.
leipzig
Na zijn vertrek nam hij een sabbatical en wijdde hij zich intensief aan de studie van Mendelssohn en Schumann, twee componisten die onlosmakelijk met Leipzig verbonden zijn. Ook in Amsterdam had Chailly zich gevoelig getoond voor lokale tradities: hij bestudeerde de partituren van Willem Mengelberg, dirigeerde veel Nederlands repertoire en uiteraard Bruckner, Mahler en de Matthäus-Passion. Op mijn vraag of Amsterdam hem wat dat betreft gevormd heeft, is hij stellig: ‘Absoluut, die tradities zijn een heel sterk element in Amsterdam, niet alleen Bach, Bruckner en Mahler, maar ook de vroege klassieken en Beethoven. Het was voor mij een grote inspiratie, maar het bezorgde me soms ook hoofdpijn om met die tradities geconfronteerd te worden. Ik zie nu dat het een ideaal parcours was voordat ik naar Leipzig ging, dat een enorm zware muzikale traditie heeft. Het was voor mij een logische stap.’ Het Gewandhausorchester is met zijn 235 jaar het oudste orkest van Duitsland, benadrukt hij. Chailly praat er met passie over. ‘Het is een echt Duits orkest in de goede zin van het woord, met een kleurrijke, donkere, diepe klank geleid door de strijkers, en hout en koper van de Duitse school. In de vijftien jaar voor ik hem opvolgde, was Blomstedt begonnen met een meer transparante speelwijze die