De proeftuin van het KCO

@@005-PR005-11LM.qxp:Opmaak 1

12-12-2011

13:19

Pagina 2

INTERVIEW In 2010 vertrok Hans Ferwerda bij het KCO, waar hij verantwoordelijk was voor planning en productie. Buitengaats bleef hij betrokken bij de ontwikkeling van de triple Aserie, de multidisciplinaire serie voor hedendaagse muziek.

de proeftuin van het kco door henriette posthuma de boer > fotografie ronald knapp

‘Het Koninklijk Concertgebouworkest had lange tijd acht programma’s met “moderne”muziek per seizoen en wilde dat terugbrengen naar zes, omdat de kosten hoog waren en het bezoek toch tegenviel’, vertelt Hans Ferwerda. In 2009 bedacht algemeen directeur Jan Raes een plan voor de A-serie nieuwe stijl: de AAA-serie oftewel triple A. De drie A’s staan voor Actueel, Avontuurlijk, Aangrijpend. De invulling ervan kreeg gestalte in nauw overleg met de Artistieke Commissie en adjunct-directeur Artistieke Zaken Joel Ethan Fried.

Ferwerda: ‘Jan Raes vroeg zich af hoe we die zes programma’s juist meer gewicht konden geven.Toen ontstond het plan thematisch te gaan programmeren, randprogrammering toe te voegen en intensief te gaan samenwerken met andere Amsterdamse kunstinstellingen, bruggen te slaan tussen verschillende disciplines. Ik was direct enthousiast en werd verantwoordelijk voor de coördinatie.Wat wij willen is aandacht wekken voor de relatie tussen de kunsten, door bijvoorbeeld samenwerking te zoeken met het Stedelijk Museum, lezingen en debatten te organiseren, en door middel van duidelijke thema’s het publiek een nieuwe ingang geven naar eigentijdse muziek. Omdat het vaak om onbekende

‘Een van de doelstellingen is een nieuw publiek te interesseren’

20

namen en werken gaat, hebben mensen toch een houvast nodig. Dat klinkt allemaal simpeler dan het is, want samenwerking met anderen is vaak lastig. Je moet thema’s zien te vindendie voor de verschillende partners breed genoeg zijn om bij aan te haken. Zodat een wetenschapper er in het academisch cultureel centrum SPUI25 een lezing over kan geven, het Stedelijk Museum er iets mee kan, en wij er passende orkestwerken bij kunnen vinden.’

een wereld te winnen

Ferwerda verbaast zich over het geringe contact tussen de verschillende kunstscenes in Amsterdam:‘Het Stedelijk staat honderd meter bij Het Concertgebouw vandaan, maar het zijn twee heel verschillende werelden. ‘Liefhebbers van beeldende kunst staan open voor nieuwe dingen, maar op muziekgebiedis die openheid er nauwelijks. Conceptuele kunstis geaccepteerd, maar bij eigentijdse muziek lopen veel mensen weg. Allemaal piepknars, vindt men al gauw. In de tijd van het hypermodernisme van de jaren 50, 60was dat misschien begrijpelijk. Inmiddels is de muziek ingrijpend veranderd, maar het publiek vindt maar moeizaam zijn weg.

Daar valt een wereld te winnen.’

Ferwerda wil dan ook graag het contact tussen componisten en publiek vergroten.

‘In de moderne muziek wordt vaak over de constructie gepraat, maar het gaat erom

@@005-PR005-11LM.qxp:Opmaak 1

12-12-2011

13:19

Pagina 3

wat muziek de mensen te zeggen heeft. We willen ook graag de link naar de actualiteit leggen, stilstaan bij de plaats van de kunstenaar in de maatschappij, en de muziek een context geven. Dan gaat het dus om een meer filosofische benadering. Wat heeft de componist mij te zeggen? Als je je dat realiseert, luister je toch anders. Als componisten te veel in hun ivoren toren zitten, mag dat best gezegd worden. Ik streef een beetje reuring na. Vroeger uitte het publiek zich ook spontaner door boe of bravo te roepen, dat is een teken van betrokkenheid.’

laboratorium

Om de AAA-serie te realiseren is er een stuurgroep opgericht bestaande uit vertegenwoordigers van het KCO en Het Concertgebouw, het Stedelijk Museum, het Muziekgebouw aan ’t IJ, SPUI25 en De Groene Amsterdam-mer, die aan elk thema een veelzijdige bijlage wijdt. Wat betreft de thema’s heeft het KCO tot nu toe steeds de aanzet gegeven – het gaat in eerste instantie toch om de muziek, regelmatig worden er opdrachten aan componisten gegeven.

Vervolgens is er gebrainstormd over de mogelijke invulling van de themaprojecten met de verschillende partners.

De programma’s van het orkest worden niet in Preludium toegelicht. Er is juist nadrukkelijk gekozen voor aparte, gratis programmaboekjes, met uitgebreide toelichtingen, teksten en illustraties. ‘Een van de doelstellingen is een nieuw en ander publiek voor deze serie te interesseren’, legt Ferwerda uit. ‘We denken dat we dat publiek beter kunnen bedienen met deze boekjes dan met Preludium. De triple Aserie is een soort proeftuin, een laboratorium. Op diverse gebieden volgen we een ander stramien en kijken hoe het werkt.

Zo zal het Late Night Café dat Entrée op vrijdagavond in het Concertge-bouw Café organiseert, met dj’s en live performances, bij het vaste publiek waarschijnlijk verbazing wekken, maar er komen wel jongeren op af die niet eerder naar Het Concertgebouw kwamen. Als zij uitgingen, was Het Concertgebouw al in slaap, nu is er die vrijdagavond een heleboel gaande. We combineren dat met korte stukken eigentijdse muziek: terwijl de dj bezig is in de glazen aanbouw, geven onze eigen musici in de Koorzaal een concertje met moderne

P R E L U D I U M - januari 2012

muziek. Het hele project is nog in ontwikkeling, ik zou bijvoorbeeld graag nog meer met film of toneel doen, daar blijven we over nadenken.’

Inmiddels is er bij elk thema een lezing in SPUI25, een kunstpresentatie en een debat in het vrijdagmiddagprogramma – Confrontaties –, een Meet & Greet, inleidingen en een Late Night Café. Bovendien zijn er geregeld concerten in het Muziekgebouw en de Kleine Zaal; soms is er plek voor andere kunstvormen zoals film.

‘Het is een nieuwe weg, onontgonnen terrein, maar de reacties zijn positief, de abonnementenverkoop stijgt en er komt inderdaad nieuw publiek binnen. De AAAserie is echt heel anders dan de B-serie.

Niet alleen qua repertoire, maar ook qua uitstraling, en dat is verheugend.’

verwachting...

26 EN 27 JANUARI, GROTE ZAAL - Koninklijk Concertgebouworkest - David Robertson, dirigent - Deborah Polaski, sopraan - Debussy, De Vries, Wagner, Schönberg 28 JANUARI, KLEINE ZAAL - hoboïst Alexei Ogrintchouk in Tijdgenoten Zie ook www.AAAserie.nl en de aankondiging op pagina 1.

<

21