et cetera 03/2011 NL

3 I 11 The customer magazine of the ABB Group Benelux

El Hierro: Renewable Island Huwelijk van wind en water

Van laptopbatterij tot elektrische auto De overname van het Nederlandse Epyon BV ABB-stand op de beurs Elektrotechniek 2011 goed bezocht Focus op smart grids en energy efficiency

De opener

04

ABB-stand op de beurs Elektrotechniek 2011 goed bezocht Focus op smart grids en energy efficiency

et cetera

Alfons Goos, CEO ABB Benelux

10

Aan de slag In de waterkrachtcentrale van Plate Taille bij Charleroi houdt ABB al ruim tien jaar het controle- en besturingssysteem up-to-date.

3|11 Een selffulfilling prophecy?

Het tumult op de financiële markten zal onvermijdelijk een – tijdelijke – invloed hebben op de industrie. Daar is geen ontkomen aan. Toch denk ik dat wij ons moeten blijven verzetten tegen het overheersende negativisme in onze samenleving.

Doemdenkers beïnvloeden op een negatieve manier het klimaat voor een nieuwe generatie die nog wel kansen ziet en durft te benutten. Zo voltrekt zich een selffulfilling prophecy. Als wij echt geloven dat onze ‘oude wereld’ geen toekomst meer heeft, dan zullen onze beste krachten hun geluk elders gaan zoeken, zodat een braindrain op gang komt. En zonder brains wordt ons toekomstbeeld pas echt somber. Het is dus nodig dat wij de zaken weer positiever gaan zien.

De Benelux en bij uitbreiding geheel Europa, is nog steeds een prima biotoop voor wie wil ondernemen. In dit nummer van et cetera leest u bijvoorbeeld het ver-

haal van drie jonge ondernemers in een kleine start-up, Epyon. Zij hadden briljante ideeën die zij ontwikkelden tot een veelbelovend product. ABB nam dit bedrijf over en zal het nu kansen bieden die Epyon op eigen kracht nooit kon creëren.

Ook andere industriële groepen met Europese roots, zoals ArcelorMittal, Shell en tal van petrochemische bedrijven beschikken over een sterk productieapparaat en hebben voldoende knowhow en middelen om het nieuwe talent in deze oude wereld voluit kansen te geven, door er zelf in te investeren of door er services van in te kopen.

De financiële wereld is in crisis en de industrie zal daar gevolgen van ondervinden, maar dat mag ons nooit doen twijfelen aan onze mogelijkheden.

Negativisme is de grootste bedreiging voor onze toekomst.

et cetera 3/11 - Een uitgave van ABB Benelux - Verantwoordelijke uitgever Katrina Wright - Concept MediaPartners België - Coördinatie Kim Maes en Marco Moerland - Redactiecommissie Katrina Wright, Marco Moerland, Sabbah Doudou, Jan van der Maarel, Brian Jagmohan, Jos Bernaards, Paul Hendrickx, Kim Maes - Werkten mee aan dit magazine Philip van Ootegem, Seger Bruninx, John Edwards, Peter van der Horst, Muriel Kleisterlee, Ivan Roda, Thierry Lamninet, Johan Vanbecelaere - Copyright 2011

2

ABB et cetera 3|11

Inhoud

24

De wondere wereld El Hierro wordt binnenkort het eerste eiland ter wereld dat zijn elektriciteit volledig uit hernieuwbare energie haalt.

30

Over & weer Een gesprek met de drie jonge oprichters van Epyon, ontwikkelaar van innovatieve apparatuur en software voor het snelladen van elektrische voertuigen.

Polsslag

Over & weer

4

30 Epyon Van kleine start-up tot voortrekker van de elektrische mobiliteit.

ABB-stand op de beurs Elektrotechniek 2011 goed bezocht Focus op smart grids en energy efficiency.

Aan de slag

Hotspots

5

34

Jocab Safety Productiviteit gekoppeld aan machineveiligheid.

6 ArcelorMittal De grootste staalproducent ter wereld brengt energierekening omlaag.

8 Konosch Konosch kiest voor innovatieve robotapplicatie.

10 De waterkrachtcentrale van Plate Taille Al meer dan 10 jaar lang up-to-date.

13 De bedrijvengroep van ES Elektro Itsme gaat voluit voor het succes van zijn klanten.

16 Erasmus Met spanning uitzien naar het nieuwe Erasmus MC Rotterdam.

Anders bekeken 22

Solar Team Twente en Umicore Solar Team Leuven Strijden voor een plek onder de zon.

Korte berichten over events Beurs EWEA Offshore 2011 en Elektrovakbeurs Hardenberg.

Product 35 Middenspanning Nieuwe Middenspanningsgeneratie UniSec nu ook uitrijdbaar.

36 ABB Life Expectancy Analysis Program Hoe lang heeft uw motor nog te gaan?

37 De ABB EQ kWh-meters Bijzonder geschikt voor deelmeting.

37 S800 SCL-SR De zelfherstellende stroombegrenzende module.

38 Emax X1 vermogensschakelaar “Hij is niet groter, echt niet!”

38 Endura AZ 20 Marktleider in het meten van zuurstof.

38 IRB 6640-130/3.2 De ABB robotinstallaties bij Konosch.

De Wondere Wereld

Het jaar...

24

39

El Hierro Een huwelijk van wind en water.

Dit keer: het jaar 1932 Brown Boveri als specialist op het gebied van waterkracht en de bijbehorende regelingen.

ABB et cetera 3|11

3

Polsslag

ABB-stand op de beurs Elektrotechniek 2011 goed bezocht Focus op smart grids en energy efficiency

B

ijna 30.000 belangstellenden bezochten in de eerste week van oktober de Nederlandse vakbeurs Elektrotechniek 2011.

Om de twee jaar zet de jaarbeurs te Utrecht haar deuren open voor dit evenement. ABB pakte als vanouds groot uit om bekende producten en innovaties aan een breed publiek te tonen.

Op de beursstand van ABB was er veel aandacht voor noviteiten. Producten die al vele jaren worden toegepast kunnen door goede research en door te luisteren naar wensen uit de markt vaak op een slimme manier aan de eisen van de toekomst worden aangepast.

Voorbeelden die op Elektrotechniek werden getoond, waren de brandvertragende multidoos en de energiezuinige EcoDry-transformator. Ook werd er bij ABB uitgebreid aandacht besteed aan het snelle en doelmatige bedradingssysteem Clixys. Nieuw op de ABB-stand waren de producten van Jokab Safety.

Dit bedrijf is in 2010 door ABB overgenomen. De componenten voor machineveiligheid van Jokab Safety sluiten uitstekend aan bij de systeemcomponenten die ABB op de beurs presenteerde. Uiteraard werd er aangehaakt op de nieuwste trends. Zo werden er diverse laadpalen voor elektrische auto’s getoond. Daarbij werd ook de overname van Epyon benadrukt. De kennis van Epyon over snelladers, intelligente infrastructuur en de koppelingen met het internet en het smart grid is immers bijzonder nuttig voor een succesvolle 4

ABB et cetera 3|11

uitbreiding van de infrastructuur voor elektrisch aangedreven voertuigen.

Twee demo’s sprongen op de grote ABB stand in het oog. Met behulp van een interactief landschap werd de nadruk gelegd op smart grids. Bezoekers konden zelf het energielandschap van de nabije toekomst tot stand brengen door binnen de demo bestaande elektriciteitsverbindingen te verzwaren. Als er ook voor voldoende toekomstgerichte communicatiemiddelen tussen opwekkers en verbruikers gezorgd werd, kon men het

aandeel duurzame energieopwekking vergroten. Een tweede demo bracht het thema energy efficiency onder de aandacht. Bezoekers kregen uitleg over het rendement dat men kan behalen door toepassing van moderne ABB-producten en konden dan deze kennis in de praktijk brengen door binnen de demo verouderde componenten te vervangen door een energiezuinig hedendaags alternatief van ABB. De resultaten die hiermee behaald konden worden, spraken sterk tot de verbeelding.

Polsslag

ABB koppelt productiviteit aan machineveiligheid In maart 2010 nam ABB het Zweedse Jokab Safety over en verwierf op die manier veel waardevolle nieuwe kennis en ervaring.

D

eze acquisitie versterkt dus het aanbod van ABB op het gebied van laagspanning schakelmateriaal en verrijkt het op het terrein van machineveiligheid.

Als leverancier van betrouwbare producten, diensten en systemen die de productiviteit vergroten, bekleedt ABB nu een leidende positie in de industrie.

Met beproefde oplossingen voor alles van grootschalige energieopwekking tot individuele controle van elektrisch aangedreven motoren, is ABB een vaste partner voor tal van toonaangevende bedrijven en organisaties.

De belangstelling voor Jocab Safety was ingegeven door het streven naar totaaloplossingen voor de klanten. Dankzij de acquisitie van het Zweeds bedrijf kan ABB nu allesomvattende oplossingen bieden waarin machineveiligheid naadloos geïntegreerd is en een reële meer-

waarde vertegenwoordigt. De overname is een strategische investering die moet leiden tot een verdere verruiming én verdieping van het aanbod.

De meerwaarde van de overname Sinds de oprichting in 1988 ontwikkelt Jokab Safety succesvolle innovatieve producten en oplossingen voor machineveiligheid en persoonsbeveiliging. De technici van dit bedrijf leveren en installeren alles van alleenstaande veiligheidscomponenten tot volledige beveiligingssystemen voor complete productielijnen.

Daarbij weten zij steeds weer praktische veiligheidstoepassingen te combineren met hoge productiviteitseisen. Het productassortiment van Jokab Safety is dus perfect complementair aan dat van ABB. Qua marktbenadering zijn er ook merkwaardige parallellen. ABB was altijd al een pionier in zijn branche en heeft

steeds een belangrijke stem gehad in professionele organisaties en comités.

Daar worden immers kennis en ervaringen uitgewisseld die ABB steeds ten dienste stelde van zijn klanten. Ook Jokab Safety was vanaf het begin een pionier die steeds aansluiting zocht bij diverse toonaangevende internationale comités voor machineveiligheid. Jokab Safety voegt dus nieuwe waardevolle kennis en ervaring toe aan het totaalpakket van ABB. Productiviteit en veiligheid zijn zeker niet elkaars tegenpolen. Zelfs integendeel, veiligheidsoplossingen die van meet af aan goed zijn doordacht en oordeelkundig zijn uitgevoerd, verhogen juist de productiviteit. Want als veiligheidssystemen intelligent worden opgebouwd en ontwikkeld, hoeft de productiemethode niet telkens aangepast te worden aan steeds nieuwe en strengere veiligheidseisen. Met andere woorden: goede veiligheidssystemen zijn fabricagevriendelijk en sporen perfect met de gestelde productiviteitsdoelstellingen. En dat is precies wat ABB voortaan kan bieden.

ABB et cetera 3|11

5

Aan de slag

ArcelorMittal brengt energie­ rekening omlaag ArcelorMittal, de grootste staalproducent ter wereld met de maatschappelijke zetel in Luxemburg, heeft productievestigingen in België - namelijk in Gent, Genk, Luik en Charleroi – en ook in het Groothertogdom Luxemburg. Begin 2010 werden de vestigingen van ArcelorMittal in België en Luxemburg samengevoegd in eenzelfde evenwichtsperimeter. Hierdoor werd niet alleen gecentraliseerd beheer mogelijk, maar kon er dankzij de stapelfactor ook flink worden bespaard op de elektriciteitsfactuur.

6

ABB et cetera 3|11

V

oor ArcelorMittal is het van groot belang om het werkelijke verbruik van hun grote, industriële installaties ten opzichte van de voorspelde waarden nauwkeurig te kunnen volgen. ABB heeft hiervoor krachtige analytische tools geleverd.

Deze verzamelen en groeperen de prognoses en verbruiksgegevens, verwerken deze informatie en versturen ze automatisch naar de energieleveranciers. Die leveranciers kunnen dan op basis van de ontvangen gegevens de benodigde elektriciteit reserveren voor de verschillende industriële sites van ArcelorMittal.

Aan de hand van de vele beschikbare parameters kunnen dan op eenvoudige wijze balansen worden opgemaakt. Een ander voordeel van deze werkwijze ligt in het feit dat de aanpak schaalbaar is.

Op termijn zullen nieuwe Europese vestigingen worden toegevoegd, die dan ook kunnen profiteren van de schaalvoordelen.

Aan de slag

Naast het monitoren van het verbruik kan er aan piekaftopping worden gedaan en kunnen ontlastingsaanvragen worden beheerd, die dan vervolgens leiden tot aanpassing van de rekenmodellen.

Hierdoor is het mogelijk om toelaatbare overschrijdingen te bepalen en dashboards op te maken voor de analyses.

Elke site kan de ontwikkeling van de eigen curven voor verbruiksverwachtingen op het scherm volgen, net zoals deze van de globale perimeter.

Wanneer het verbruik voorheen afweek van de prognoses, had dat geen grote gevolgen voor de kosten, vertelt projectleider Raymond Cervi. ‘Vroeger hadden de sites eenvoudige historische contracten, maar toen was alles anders dan nu. Er was geen sprake van boetes. Dat aspect is radicaal veranderd.

De marktprijzen die wij vandaag kennen, schommelen immers voortdurend.’

Het is nu nog lastig om de – potentiële – besparing bij ArcelorMittal exact

vast te stellen. Gezien de complexiteit van de productie-eenheden is het gelijktrekken van het verbruik en het opstellen van zo nauwkeurig mogelijke prognoses een uitdagend proces. ArcelorMittal stelt echter wel vast dat de modellen steeds performanter worden. ‘Ik kan wel zeggen dat we ongeveer 1 tot 2 procent besparen op de globale elektriciteitsfactuur’, aldus Raymond Cervi. ‘Dat is zeker niet verwaarloosbaar gezien het globale verbruik van de betrokken sites.’

Een dergelijke besparing is geen uitzondering. Onze oplossingen voor energiebeheer kunnen resulteren in besparingen tot 5 procent op de jaarlijkse energierekening, wat bij grotere ondernemingen miljoenen euro’s scheelt op jaarbasis.

cpmPlus Energy Manager helpt klanten hun energiekosten te reduceren, doorgaans met 2 tot 5%.

Door data nauwkeurig te analyseren en inzichtelijk te maken kunnen de energietoevoer (elektriciteit, gas …), de CO2-uitstoot en het energieverbruik worden geoptimaliseerd. Op de huidige energiemarkt, waar prijzen van dag tot dag fluctueren, is een accuraat en up-to-date overzicht van het energieverbruik onontbeerlijk bij het nemen van inkoopbeslissingen, zowel op korte als op lange termijn.

In 2010 werd cpmPlus Energy Manager onderscheiden met de prestigieuze ‘Engineers’ Choice’ Award in de categorie ‘Energiedashboard’.

Deze prijs wordt uitgereikt door Control Engineering.

ABB et cetera 3|11

7

Aan de slag

Konosch kiest voor innovatieve robotapplicatie In Hasselt, bij Zwolle, produceert Konosch al vele jaren stalen wand- en tunnelbekistingen voor woningbouw- en utiliteitsprojecten. De afgelopen jaren investeerde het bedrijf in automatisering en nam het twee ABB-robotinstallaties in gebruik.

T

unnelgietbouw is een veel gebruikte bouwmethode in Nederland. De techniek houdt in dat betonmortel in herbruikbare bekistingen wordt gegoten.

Tunnelbekistingen voor gietbouw komen steeds zwaar verontreinigd van de bouwplaats terug. Voor en tijdens het bouwproces worden in de stalen tunnelwanden gaten geboord, op plaatsen waar leidingen uit muren of plafonds moeten komen.

Deze gaten moeten worden dichtgelast vóór de bekisting naar een nieuwe bouwplaats vertrekt.

“Het schoonmaken en reviseren van de tunnels en wanden is zwaar routineus werk”, bevestigt Henk Speelman, algemeen directeur van Konosch. “De laatste tijd werd het steeds moeilijker hiervoor geschikte krachten te vinden. Dit lijkt grof werk, maar vergis je niet, iedere lasfout en iedere onoplettendheid leidt tot problemen en vertragingen op de bouwplaats.”

8

ABB et cetera 3|11

Moeilijke bekistingsgaten Konosch probeerde eerder al het dichtlassen van gaten in de bekistingen te automatiseren. “Het was een moeizaam traject dat finaal niet opleverde wat wij ervan hadden verwacht”, geeft Henk Speelman toe. “Het probleem was dat vooraf nooit bekend is waar de gaten precies zitten.

En zelf gaten van verschillende afmetingen opsporen en vervolgens dichtlassen, is niet het meest voor de hand liggende werk voor robots.”

Na de eerste mislukte poging om het lassen te automatiseren, schakelde Konosch over op een lean productietraject. Het doel daarvan was te komen tot een strakkere planning en kortere doorlooptijden. Opnieuw zorgden de gaten voor problemen. “Tijdens het bouwproces lopen die immers vol beton”, vertelt Henk Speelman. “Per project moeten er 2.000 tot 12.000 gaten worden schoongemaakt, gelast en geslepen. Afhankelijk

van het aantal gaten duurde het schoonmaken een dagdeel per tunnelelement.

Wij wonnen advies in over de meest geschikte methode om dit efficiënter te laten verlopen. Zo bleek dat wij de klus sneller konden klaren, als wij de bekistingen met water op 2.500 bar schoonspoten. Daar konden wij natuurlijk wel een robot voor inzetten. Zo kwamen wij bij WWA terecht, een specialist in gerobotiseerde productieautomatisering.”

“Het schoonspuiten van bekistingen was een voor de hand liggende toepassing voor robots”, zegt Nathalie Lotthrinkx, General Manager bij WWA. “Maar wij zagen ook een mogelijkheid om het lassen te automatiseren. Wij stelden een laserscanner voor om de gaten in de tunnelbekistingen te herkennen. De combinatie van een scanner, een robot en de software van WWA genereert nu automatisch een CAD-bestand. Deze CAD-file wordt vervolgens automatisch

Aan de slag

omgezet in een programma voor het aansturen van de lasrobot. Het resultaat is dat de robot alle gaten met een diameter van 4 tot 30 millimeter feilloos dichtlast en vlak slijpt.”

Een miljoen euro besparingen Waarom koos WWA precies voor de robots van ABB? Volgens Nathalie Lotthrinkx zijn daar vier redenen voor.

“In de eerste plaats is er de foundry protection: de robots van ABB zijn bestand tegen 95% luchtvochtigheid, spetters en betonsluier. Toch hebben wij een extra beschermhoes op de spuitrobot aangebracht. De omstandigheden in de werkruimte zijn echt extreem.”

Een tweede reden om voor ABB te kiezen, was de unieke combinatie van de open structuur van de programmering en de grote rekencapaciteit van de robots.

“Als je het optimale traject tussen enkele tientallen punten moet berekenen, heb je

weinig rekenkracht nodig”, legt Nathalie Lotthrinkx uit. “Maar voor de lastoepassing moet de apparatuur het efficiëntste traject berekenen tussen duizenden gaten. Dat stelt hoge eisen aan de rekencapaciteit. Tegelijkertijd is de structuur van de programmering van ABB zeer open.

Om maximale efficiëntie te garanderen, konden wij dus met onze lasapplicatie heel diep ingrijpen op de robotsoftware.

De ABB-robotbesturing is hiervoor de beste oplossing.”

Robots beschikken normaal over zes bewegingsassen. De zogeheten track waarover de robot zich langs het te reinigen of te reviseren object beweegt, is eigenlijk een zevende as. “Het dynamisch model van die track moet ook in het besturingssysteem van de robot zijn ingevoerd”, zegt Nathalie Lotthrinkx. “Bij ABB zijn de tracks feilloos afgestemd op het besturingssysteem. Dat was de derde reden.”

Ook robots maken wel eens een lasfout. De standaard lassoftware van ABB probeert driemaal de fout te herstellen.

Als het na de derde poging nog steeds niet lukt, rijdt de robot naar het torch cleaning center. Daar wordt de lasdraad afgeknipt en de toorts gekalibreerd. “Dat is een vrij unieke voorziening van ABB die wij zeer naar waarde weten te schatten.”

“Dankzij het nieuwe lean productietraject zijn wij erin geslaagd een vergaande automatisering door te voeren”, besluit Henk Speelman. “De combinatie van het lean productieproces en het gebruik van robots stelde ons in staat in amper twee jaar circa één miljoen euro te besparen op onze inkopen van materialen.”

ABB et cetera 3|11

9

Aan de slag

De waterkrachtcentrale van Plate Taille: al meer dan 10 jaar lang up-to-date 10

ABB et cetera 3|11

Aan de slag

De waterkrachtcentrale van de Plate Taille ligt circa 30 kilometer ten zuiden van Charleroi, op de grens tussen de provincies Henegouwen en Namen. De centrale levert niet alleen elektriciteit aan het Belgische net, ze draagt ook bij tot de bevaarbaarheid van de Samber en de Maas. Bovendien lokt ze veel (Nederlandse) watersportbeoefenaars.

ABB houdt hier al ruim tien jaar het controle- en besturingssysteem up-todate.

D

e centrale van de Plate Taille maakt deel uit van een systeem van kleine en grote dammen en twee kunstmatige meren. Het complex werd tussen 1976 en 1979 gebouwd om het hele jaar door de bevaarbaarheid van de Samber – en dus indirect ook de Maas – te verzekeren. “Enkel met dammen op de l’Eau d’Heure, een zijrivier van de Samber, kon het beoogde doel niet worden bereikt zonder de gemeente Cerfontaine onder water te zetten”, legt Jean-Marie Gillard uit. Hij is verantwoordelijk voor de werking van de elektromechanische installaties van het hele complex.

De dam van de Plate Taille is 800 meter lang en meteen ook de grootste van de site. Het reservoir van de Plate Taille bevat circa 60 miljoen kubieke meter water en ligt 48 meter hoger dan dat van de

L’Eau d’Heure. Om die reden wordt het ook ‘bovenmeer’ genoemd. Het reservoir van de L’Eau d’Heure bevat 17 miljoen kubieke meter en heet logischerwijs het ‘benedenmeer’.

Waterkracht Het water uit het benedenmeer stroomt met een constant debiet van 0,37 m3 per seconde in de benedenloop van de L’Eau d’Heure. Alleen als de waterstand van de Samber te laag is, wordt meer water uit het benedenmeer afgevoerd en daarbij wordt elektriciteit opgewekt.

“In de winter stroomt meer water in het benedenmeer dan er weer wegstroomt”, zegt Jean-Marie Gillard. “Dat surplus wordt naar het bovenmeer opgepompt. Op verzoek van de hydrologische dienst van Wallonië laten wij in perioden van droogte het water teruglopen in het

benedenmeer en ook daarbij wekken wij elektriciteit op. Uitzonderlijk kan tot 9 m3 water per seconde naar het benedenmeer worden afgevoerd.”

De waterkrachtcentrale van de Plate Taille produceert tot circa 140 megawatt en kan uitzonderlijk snel worden in- en uitgeschakeld. Dat maakt ze erg interessant voor de grote energieproducenten.

“Wij hebben inderdaad een contract met Electrabel”, bevestigt Jean-Marie Gillard.

“Electrabel kan onze centrale op afstand bedienen. Onze rol bestaat erin de pompen, turbines en alternators operationeel te houden en de goede werking van de installaties te verzekeren.”

Op momenten dat de vraag naar elektriciteit daalt en de thermische en nucleaire centrales meer elektriciteit produceren dan nodig, wordt een deel van die overproductie gebruikt om waABB et cetera 3|11

11

Aan de slag

Jean-Marie Gillard

ter uit het benedenmeer naar het bovenmeer op te pompen. Wanneer de vraag naar energie piekt en de elektriciteitsprijs het hoogst is, kan het water via de vier turbines van de centrale weer naar het benedenmeer worden afgevoerd om elektriciteit te produceren.

Jean-Marie Gillard: “Het voordeel van een waterkrachtcentrale als de onze is, dat ze anderhalve minuut nadat ze is opgestart, haar volle vermogen levert. Bij klassieke thermische of nucleaire centrales duurt dat ettelijke uren of zelfs dagen. Als een klassieke krachtcentrale technische problemen krijgt en van het net wordt afgekoppeld, net op het moment dat de vraag hoog is, kan Electrabel onze centrale met één druk op de knop inschakelen. De centrale van de Plate Taille is dus perfect geschikt voor de balancing van vraag en aanbod van elektriciteit.”

De elektriciteitsproductie heeft geen enkele invloed op het niveau van de Samber, want via de kleine dam aan het einde van het complex stroomt steeds 0,37 m3 water per seconde uit het benedenmeer in de l’Eau d’Heure. Toch kan Electrabel niet onbeperkt elektriciteit blijven produceren via de centrale van de Plate Taille. Nadat de vier turbines vijf uren ononderbroken hebben gedraaid, is 6,5 miljoen m3 water uit het bovenmeer weggestroomd en heeft het benedenmeer zijn hoogst mogelijke niveau bereikt.

12

ABB et cetera 3|11

ABB houdt de centrale up-to-date In 2000 werd de besturingsinstallatie van de Plate Taille integraal vernieuwd.

De oude apparatuur dateerde nog van 1979 en was gebaseerd op de voorlopers van de plc’s. Van een realtime visualisering van de lopende processen was nog geen sprake.

Na een call for tenders en een grondige evaluatie van de offertes ging de Service Publique de la Wallonie in zee met ABB dat een DCS voorstelde op basis van de Harmony controller-lijn (voorheen de Infi 90 controller-lijn). Dit systeem werd specifiek ontwikkeld voor procescontrole en krachtcentrales in de VS en was eerder al toegepast voor de besturing van de waterkrachtcentrale van Coo nabij Stavelot, in de Belgische Ardennen. ABB leverde ook het visualiseringssysteem waarmee alle kritische variabelen in de installatie worden gecontroleerd.

“De bewezen bedrijfszekerheid van deze apparatuur was de eerste reden waarom wij voor ABB kozen”, zegt JeanMarie Gillard. “De tweede reden was de duurzaamheid. Wij zochten een systeem dat continu kon worden aangepast aan de nieuwste technologische ontwikkelingen en ABB bood ons alle nodige garanties op dat vlak. Al meer dan 10 jaar lang bieden de technici van ABB ons de gewenste ondersteuning. Zij passen onze installaties aan en brengen verbeteringen

aan waar nodig. Zo werd bijvoorbeeld de visualiseringssoftware geüpdatet, samen met de pc’s en schermen in de controlekamer. En de installaties in de kasten met de controllers die de vier groepen van pompen, turbines en alternators controleren, werden geüpdated. Dergelijke relatief beperkte ingrepen verzekeren de probleemloze werking van onze centrale en voorkomen onvoorziene en dure reparaties. Ten slotte wil ik ook benadrukken dat de relatie tussen onze mensen en deze van ABB opperbest is. Dat heeft weinig met techniek te maken, maar het is wel zo belangrijk.”

Aan de slag

Itsme gaat voluit voor het succes van zijn klanten Het gaat hard in de itsme-bedrijvengroep, de groep waartoe ES Elektro (voorheen Ehrbecker Schiefelbusch) behoort.

ABB et cetera 3|11

13

Aan de slag

E

erst werd een bedrijf in Roemenië gestart en daarna volgden de overnames van Hoogland‑Mennens in Neder­ land, Schultz+Erbse in Duitsland en werd een nieuw bedrijf, Breemes, gestart in België. In dat laatste bedrijf, in Zonhoven, heeft etcetera een afspraak met Maurice Marchée, Director of Purchasing and HR, voor een gesprek over de strategische koers van de bedrijvengroep die voortaan ‘itsme’ zal heten.

Vanwaar die naamsverandering?

“Industriële klanten vragen nationaal en internationaal dienstverlening die verder reikt dan de levering van elektrotechnische componenten. Daarom hebben we Schultz+Erbse in Duitsland en Breemes in België toegevoegd aan onze holding. Met Hoogland-Mennens zijn we actief geworden in de distributie van mechanische materialen.

Zo is itsme ontstaan: een groep industriële toeleveranciers met hetzelfde DNA en de wil om klanten te ondersteunen bij hun succes. De naam staat voor Industrial Technology and Supply for Mechanical and Electrical en wordt onmiddellijk gevolgd door de tagline “Making You Succeed”.

Daarnaast behouden alle organisaties in de groep wel hun oude naam.”

14

ABB et cetera 3|11

Hoe verloopt de samenwerking tussen de verkooporganisaties van de elektro-distributeurs en die van de mechanische groothandel in Dordrecht?

“We werken samen bij geïntegreerde diensten voor onze klanten. Diensten die de kosten verlagen of de kwaliteit verhogen. Denk bijvoorbeeld aan Vendor Managed Inventory systemen, waarbij we de elektrotechnische én mechanische voorraad van klanten verzorgen. Ook adviseren onze itsme-specialisten klanten op het gebied van mechatronica. Voor de ‘gewone’ levering van materialen zijn de organisaties onveranderd zelfstandig, deskundig en flexibel. En dat willen we graag zo houden.

In Nederland hebben we met ES Elektro veertien verkoopkantoren en met Hoogland Mennens ondertussen al vijf. Ieder kantoor heeft een eigen karakter met een regionale focus, dus altijd dicht bij zijn klanten.

Verder heeft itsme in ieder land specialisten die de verkoopkantoren en haar klanten ondersteunen. We bieden met name praktische expertise op het gebied van industriële automatisering en de optimalisatie van bedrijfsprocessen. Deze waardeconstellatie die wij over de jaren in Nederland hebben neergezet, gaan wij

Aan de slag nu ook opzetten in Duitsland. Dat kunnen wij niet doen zonder de betrokkenheid van onze belangrijkste leveranciers.”

Welke rol is weggelegd voor een leverancier als ABB? “Als je ambitie qua klantenservice hoog is, dan moeten je topleveranciers die ambitie met je delen. Dat is een belangrijke voorwaarde in de samenwerking om te komen tot uitzonderlijke prestaties. Daarnaast verwachten wij dat zij voor onze gezamenlijke klanten goede en innovatieve producten blijven ontwikkelen. Meer in het bijzonder willen wij met ABB het toekomstige landschap van technische distributie verder definiëren en vormgeven. Daarom vragen wij aan ABB – en aan andere partners – hoe wij samen waarde kunnen creëren voor onze klanten. Het gaat om veel meer dan distributie en logistiek. Klanten hechten ook belang aan technische ondersteuning en ondersteuning in bedrijfsmatige processen. Daar kan ABB zeker bij helpen. Wij richten ons niet op generalistische distributie, waardoor er een aparte rol voor ons is weggelegd.

Hoewel we de toekomst van de itsmebedrijven met vertrouwen tegemoet zien, kunnen wij niet achterover gaan zitten.

Daarom willen wij in samenspraak met klanten, keysuppliers en collega’s gaan nadenken over onze gezamenlijke toekomst. Tijdens themadagen bespreken wij voor specifieke marktsegmenten de kenmerken, trends en ontwikkelingen.

Ook nodigen wij keysuppliers uit om te spreken over de technologieën die zij voor specifieke (deel)markten ontwikkelen. Dat is één van de manieren waarop itsme haar meerwaarde gaat leveren: wij zorgen ervoor dat klanten, leveranciers en wijzelf ongehinderd waardevolle informatie kunnen uitwisselen. Market intelligence, heet dat.”

“Als je ambitie qua klantenservice hoog is, dan moeten je leveranciers die ambitie met je delen.”

ABB et cetera 3|11

15

Aan de slag

Met spanning uitzien naar het nieuwe Erasmus MC Rotterdam

16

ABB et cetera 3|11

Aan de slag

Antonio Sensabella, projectmanager elektrotechniek bij lebu

ABB et cetera 3|11

17

Aan de slag

Alleen al door de schaalgrootte is het Erasmus MC nieuwbouwproject vrij uniek in de Benelux en zelfs in Europa.

Vandaag, bijna twee jaar na de aanvang van de werkzaamheden, rijzen al een nieuwe hoofdvleugel en een toren van 31 verdiepingen boven de omgeving uit.

V

oor de oplevering van de gehele nieuwbouw, Oost en West fase is het nog wachten tot 2017. Voor de elektrische installaties van het nieuwe ziekenhuis koos de combinatie BAM Techniek ULC groep die voor de nieuwbouw van het Erasmus MC de VOF onder de naam Installatiecombinatie (Iebu) hebben opgericht, voor materieel van ABB. Het Erasmus MC is een van de grootste ziekenhuizen van Nederland.

Bovendien vervult het Medisch Centrum ook een universitaire functie. “Het bijzondere aan dit project zijn beslist de planning, de complexe installaties en de omvang”, zegt Antonio Censabella, projectmanager elektrotechniek voor de Iebu. Hij is eindverantwoordekijke voor de elektrische installaties van het nieuwbouwproject. “Het gebouw zal worden voorzien van de nieuwste en meest geavanceerde technieken. Voor het geheel van de elektrische installaties zijn dan ook tientallen miljoenen euro’s gereserveerd.”

Terwijl 185.000 m2 nieuwbouw wordt opgetrokken, zullen delen van het oude ziekenhuis worden ontmanteld. Het Erasmus MC zal dus niet integraal naar het nieuwe gebouw verhuizen. Bepaalde delen, zoals 18

ABB et cetera 3|11

het Sofia kinderziekenhuis, blijven gewoon bestaan. Een aantal verouderde vleugels gaat wel tegen de vlakte.

Eén aanspreekpunt De opdracht voor de bouw van het nieuwe ziekenhuis werd verleend aan de Bouwcombinatie Nieuwbouw Erasmus MC, een tijdelijke vereniging van Bam Utiliteitsbouw Grote Projecten en Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten. Die bouwcombinatie bracht het elektrische en werktuigkundige onderdeel van de opdracht meteen onder bij de Installatiecombinatie (Iebu), gevormd door Bam Techniek (een dochter van Bam Utiliteitsbouw) en ULC Groep.

Vervolgens vertrouwde Iebu het middenspanningsdeel van de installatie op zijn beurt toe aan Bam Techniek Industrie, die de opdracht voor de levering van middenspanningsverdelers en de transformatoren toekende aan ABB Power Products Power Systems. Voor het laagspanningsdeel, dat de levering van laagspanningsverdelers en onderverdelers omvat, gaf Iebu de opdracht rechtstreeks aan ABB Low Voltage Systems (LVS). En voor de installatie van de onderverdelers deed ABB LVS een beroep

Aan de slag

ABB et cetera 3|11

19

Aan de slag op zijn channel partner Aqualectra.

“Dergelijk ingewikkelde constructies zijn vandaag meer regel dan uitzondering bij grote opdrachten”, geeft Antonio Censabella toe, “Maar het feit dat ABB zowel het middenspannings- als het laagspanningsdeel uitvoert, is een opsteker voor iedereen. ABB wint een groter referentieproject en vergroot ook het orderbedrag. Iebu is ineens verzekerd van één aanspreekpunt voor de volledige elektrische installatie en dat is een belangrijk voordeel.”

Wat levert ABB? De eerste levering vanuit ABB had plaats in april 2011 en bestond uit 28 standaard droge transformatoren. Vier daarvan hebben een vermogen van 1600 kVA, de andere hebben een vermogen van 1000 kVA. De meeste transformatoren waren bestemd voor de zevende – technische – verdieping en moesten daarom naar binnen worden gehesen vóór die bouwlaag werd dichtgemaakt.

Onmiddellijk daarna volgde de levering van het volledig uitrijdbare Unigearsysteem voor de hoofdverdelers en het vaste SafeRing-systeem voor de onderverdelers. De beide systemen vormen

20

ABB et cetera 3|11

samen een high-end middenspanningsinstallatie met geïntegreerde spanningsmeting. “De leveringen van de trafo’s en de Unigear- en SafeRing-systemen kwamen vrij vroeg in het installatietraject”, bevestigt Antonio Censabella. “De verklaring hiervoor is dat wij vanaf 1 oktober 2011 bouwwarmte gaan leveren. Wij willen meteen de definitieve elektrische voorzieningen gaan gebruiken om de regelkasten van de werktuigbouwkundige installatie te voeden. Tijdelijke noodoplossingen waren geen optie.”

De derde levering volgde in juni 2011 en bestond uit laagspanningsverdelers van het type MNS ®. Het MNS ®-systeem biedt de mogelijkheid om onder spanning afgaande patroonlastschakelaars te wisselen of toe te voegen. Dat kan omdat ABB gebruik maakt van een lichtboogvaste scheidingswand, wat vrij uniek is in de markt. Deze eigenschap is vanzelfsprekend erg nuttig voor een ziekenhuis, waar de hoofdschakelaar nooit uit mag.

De levering van circa 500 laagspan­ ningsonderverdelers gaat nog door tot 2015. Deze kasten worden bij Aqualectra gebouwd, de grootste paneelbouwer met wie ABB samenwerkt.

Voor deze onderverdelers worden com-

ponenten uit de ABB TriLine en ABB CombiLine series gebruikt. Het eindresultaat is een onder spanning uitwisselbare SmissLine-installatie.

Twintig preferenties Een ziekenhuis mag vanzelfsprekend nooit zonder elektriciteit komen te zitten.

Daarom is er voor de nodige redundantie gezorgd in de elektrische installatie. De nieuwbouw krijgt 30 MVA aangeleverd vanuit twee inkoopstations van hetzelfde energiebedrijf. Wanneer het ene station uitvalt, neemt het andere over. Als beide stations uitvallen, leveren vier generatoren 8 MVA noodstroom.

“Alle installaties zijn aan elkaar gekoppeld via een managementsysteem dat meet, signaleert en schakelt”, legt Antonio Censabella uit. “De omschakeling naar noodstroom verloopt volgens een twintigtal preferenties.

Noodverlichting en onder andere de operatiekamers hebben eerste preferentie en moeten dus binnen 15 seconden over noodstroom kunnen beschikken.

Daarna komen de volgende preferenties aan de beurt.”

Aan de slag

Selectiviteit In het bestek had de adviseur ABB voorgeschreven als één van de mogelijke leveranciers. Wat waren de belangrijkste redenen voor de Iebu en Bam Techniek om met ABB in zee te gaan?

“Het feit dat ABB integraal kon aanbieden, was voor ons de belangrijkste reden”, zegt Antonio Censabella. “Er waren wel verschillende ABB-divisies in het spel, maar het ging steeds om hetzelfde fabricaat, hetzelfde merk. Ook een partner als Aqualectra gebruikt ABB-componenten.

Het is zoveel veiliger om overal hetzelfde systeem te hebben. Wij hebben bijvoorbeeld veel railkokers met aftakkasten in het pand zitten. Ook daar hebben wij uiteindelijk hoofdschakelaars van ABB ge-

bruikt, hoewel oorspronkelijk een ander fabrikaat was voorzien. Wij hebben dus bewust een totaalpakket van ABB afgenomen omdat selectiviteit cruciaal is in een installatie. Als zich ergens een kortsluiting of overbelasting voordoet, moet de beveiliging dichtst bij het defect het eerst aanspreken. Die selectiviteit is het best gegarandeerd als overal materieel van dezelfde leverancier wordt gebruikt, ook komt het de betrouwbaarheid van de installaties ten goede. Wij hebben nu aan ABB de aanvullende opdracht gegeven om alle kortsluitvermogens door te rekenen. Zodra die berekeningen klaar zijn en wij over alle instelwaarden beschikken, stellen wij alles in volgens de specificaties van ABB. Als zich nadien een probleem

voordoet, weet ik meteen tot wie ik mij moet richten.

Een andere niet onbelangrijke reden om voor ABB te kiezen was natuurlijk ook de hele scherpe prijs. “ABB was nochtans niet de goedkoopste aanbieder”, besluit Antonio Censabella. “Maar laat ik het zo stellen: kwaliteit heeft een prijs en in het geval van ABB is die helemaal niet buitensporig.”

ABB et cetera 3|11

21

Anders bekeken

Strijden voor een plek onder de zon Bouw een lichtgewicht die uitsluitend rijdt op zonlicht! Dat is kort samengevat de missie voor zowel het Solar Team uit Twente als het Umicore Solar Team uit Leuven. Ze hebben allebei in oktober een wagen aan de start van de World Solar Challenge in AustraliĂŤ gebracht.

22

ABB et cetera 3|11

Anders bekeken

Het Umicore Solar Team stelde op zaterdag 6 augustus zijn gloednieuwe zonnewagen officieel voor aan het Atomium in Brussel. Niet de glinsterende bollen, maar wel de fonkelende Belgische bolide en het team studenten dat er zo hard aan zwoegde, kregen alle aandacht. Ook in de schijnwerpers stond pilote Vanina Ickx. Deze dochter van racelegende Jacky Ickx is zelf ook professioneel racepiloot en zal in Australië achter het stuur kruipen van de Belgische zonnewagen.

P

ower and productivity for a better world’ is de slagzin van ABB. Maar hetzelfde motto gaat op voor de twee groepen studenten die hard sleutelen om hun door zonne-energie aangedreven bolide klaar te stomen tegen oktober. Net als de andere deelnemende bedrijven, universiteiten en hogescholen willen ze de snelste en tegelijk zuinigste wagen bouwen. Allebei krijgen ze de steun van ABB, want ons bedrijf ondersteunt deze innovatieve projecten die het gebruik van groene en hernieuwbare energie stimuleren.

Keurslijf vraagt om creativiteit Zowel voor de bouw van de wagen als voor de race zelf gelden een hele reeks voorschriften. “Het reglement bepaalt dat alle teams over min of meer hetzelfde type zonnecellen kunnen beschikken, zodat de echte verschillen in het ontwerp en de aanpak worden gemaakt”, zegt

Jens Hegeman van Solar Team Twente.

“Verder is de basisregel dat er elke racedag wordt gereden tussen acht uur ’s ochtends en vijf uur ’s middags. Dan moeten we stoppen en een kamp maken voor de nacht. Winnaar is het team dat de ruim 3000 km het snelst aflegt.” Het Japanse team dat de vorige editie won, haalde een gemiddelde snelheid van ruim 100 km/uur.

F1 op zonne-energie De zonneauto’s zien er allemaal even futuristisch uit. “De link met Formule 1 is ook niet veraf”, vertelt Joost Loyen van het Leuvense team. “Tijdens de ontwikkeling zijn we zelfs bij het F1-team van Red Bull in Engeland een kijkje gaan nemen.” Dat het menens is, blijkt verder ook uit de bijna professionele aanpak.

Jens Hegeman: “Met 15 studenten zetten we zelfs anderhalf jaar onze studies stop om ons fulltime te concentreren op

deze wedstrijd. Door als team intens samen te werken aan dit ambitieuze project willen we onze rode bolide laten uitgroeien tot een icoon van duurzaamheid en innovatie.”

De eindstreep Op vrijdag 21 oktober 2011 werd na zes dagen racen de eindstreep in Adelaide bereikt. Het Solar team uit Twente bereikte in het eindklassement een eervolle vijfde plaats. De zonneauto legde het parcours van 2998 kilometer in 45 uur en 4 minuten af. Het Umicore Solar team uit Leuven werd op de zesde dag van de race geteisterd door een kleine brand in het batterijpakket. Desondanks behaalde het team uit Leuven de elfde plaats in het eindklassement van de race waaraan dit jaar maar liefst 37 zonneauto’s deelnamen.

ABB et cetera 3|11

23

De wondere wereld

24

ABB et cetera 3|11

De wondere wereld

Huwelijk van wind en water

ABB et cetera 3|11

25

De wondere wereld

El Hierro wordt binnenkort het eerste eiland ter wereld dat zijn elektriciteit volledig uit hernieuwbare energie haalt. ABB pioniert er in een uniek huwelijk tussen wind en water.

E

l Hierro, het kleinste van de Canarische Eilanden, ligt op 1.500 kilometer van het vasteland. Ooit liep de nulmeridiaan er dwars doorheen, wat het de bijnaam Meridiaaneiland opleverde.

De Alexandrijnse wijsgeer en wiskundige Ptolemaeus wist het in de tweede eeuw na Christus al: hier houdt de Oude Wereld op. Maar nu markeert El Hierro het begin van een Nieuwe Wereld – die van de Hernieuwbare Energie. Of hoe een klein Spaans eilandje het vasteland de weg wijst naar duurzame energie.

Geteisterd door onderzeese vulkaanuitbarstingen Sinds juli 2011 wordt El Hierro geteisterd door een aanhoudende reeks

26

ABB et cetera 3|11

onderzeese vulkaanuitbarstingen. Grote stukken zee ten zuiden van het eiland zijn ten gevolge van de uitbarstingen van kleur veranderd. Ruim tweehonderd jaar geleden werd El Hierro al door een vulkaanuitbarsting geplaagd. Afhankelijk van de vulkanische ontwikkelingen zal het project voor hernieuwbare energie meer of minder vertraging oplopen.

Het geheim van de cirkel Het verhaal van de Central Hidroeólica de El Hierro startte ongeveer 25 jaar geleden. Tomás Padrón was toen niet alleen voorzitter van de eilandraad, maar ook werknemer bij het elektriciteitsbedrijf van zijn eiland. “We richtten indertijd een afdeling voor onderzoek naar alternatieve energie op”, herinnert hij zich. “In

De wondere wereld het begin waren de mensen over dat onderwerp lang niet zo enthousiast als nu. Maar uiteindelijk overtuigden we dan toch de plaatselijke gezaghebbers, de Spaanse regeringen en de Europese Commissie.” Tomás Padrón is nu de baas van Gorana del Viento El Hierro.

Die operator bundelt de overheidsinstelling Cabildo de El Hierro (60%), het nutsbedrijf Unelco-Endesa (30%) en het onderzoeksinstituut Instituto Tecnológico de Canarias (10%). Samen leggen ze de laatste hand aan een uniek project.

“Vandaag staan wij model voor de rest van de wereld”, zegt Tomás Padrón trots.

“Wij zijn dat kleine zaadje dat bloeit in de woestijn van de hernieuwbare energie.”

Het project voor hernieuwbare energie op El Hierro is al even geniaal als eenvoudig. Vijf windmolens leveren elektriciteit vanaf de noordoostelijke tip van het eiland, vlak bij de hoofdstad Valverde.

Die elektriciteit gaat deels naar het plaatselijke netwerk, maar dient ook om water omhoog te pompen van een reservoir van 150.000 kubieke meter beneden naar een reservoir van 550.000 kubieke meter. Dat laatste ligt in een zogenaamde caldera – een vulkanische krater – op 700 meter hoogte. Drie kilometer pijpleidingen verbinden de twee reservoirs.

Zes waterturbines komen in actie als de wind het laat afweten. Zo vullen wind- en waterkracht elkaar aan. De windmolens kunnen 11,5 megawatt en de waterturbines kunnen 11,3 megawatt leveren.

Naar verwachting genereert het project drie keer meer energie dan het eiland nodig heeft. Niet alleen de 11.000 inwoners maar ook de 60.000 toeristen per jaar hebben er meer dan genoeg aan. Het energieoverschot gaat naar drie ontziltingsinstallaties. Die leveren op de koop toe 11.000 kubieke meter water per dag voor de plaatselijke irrigatie.

Kortom, de Central Hidroeólica de El Hierro maakt de cirkel rond van vraag naar en aanbod van energie. Ze maakt niet alleen optimaal gebruik van de natuur, maar respecteert deze ook. Dat is niet meer dan gepast. In 2000 riep Unesco El Hierro uit tot Biosfeerreservaat. Zo’n 60% van het eilandje werd beschermd om zijn natuurlijke en culturele diversiteit te vrijwaren. De architecten van de Central Hidroeólica de El Hierro moesten zich tot in de details naar de natuurlijke omgeving schikken. Zo staan de windmolens in de wind, maar uit het zicht.

Alle pijpleidingen zijn begraven of gecamoufleerd. De natuur blijft heer en meester op El Hierro.

Hydro power plant te Grevenmacher, Luxemburg

De macht van water ABB ontwikkelt al meer dan 125 jaar technologische oplossingen voor waterkrachtcentrales. Die traditie gaat terug tot de prilste dagen van de onderneming. Deze heeft zich niet alleen ontpopt tot de pionier bij uitstek in de sector, maar ook tot ’s werelds voornaamste leverancier in de business. ABB levert bijna elke technologie en oplossing voor waterkrachtcentrales.

ABB et cetera 3|11

27

De wondere wereld

El Hierro, een eilandje in de zon De Central Hidroeólica de El Hierro heeft zijn stek op El Hierro, het kleinste van de Canarische Eilanden. Het eilandje ligt op ongeveer 1.500 kilometer van het vasteland, ver in de Atlantische Oceaan. Ooit liep de nulmeridiaan er dwars doorheen, wat het eiland de bijnaam Meridiaaneiland opleverde.

Volgens de Alexandrijnse wijsgeer en wiskundige Ptolemaeus markeerde El Hierro het einde van de wereld. Toeristen waarderen het eiland tegenwoordig om zijn rijke schakering aan natuurlijke landschappen. El Hierro telt de meeste vulkanen van de hele archipel – zo’n 500 in totaal. In oktober 2011 was El Hiero zelfs wereldnieuws door een aantal onderzeese vulkaanuitbarstingen. Het eilandje

28

ABB et cetera 3|11

ontstond honderd miljoen jaar geleden na drie opeenvolgende vulkaanuitbarstingen. Die schiepen een driehoek van basaltmassieven, bekroond door een vulkaan. Het hoogste punt is Malpaso, 1.501 meter hoog. El Hierro is met zijn 24 bij 27 kilometer maar 278 vierkante kilometer groot; er wonen maar 11.000 mensen – de Herreños. De hoofdstad Valverde telt slechts 2.000 inwoners. In 2000 riep de UNESCO het eilandje uit tot Biosfeerreservaat. Ongeveer 60% van El Hierro werd beschermd om zijn natuurlijke en culturele diversiteit te vrijwaren. De Central Hidroeólica de El Hierro wordt de nieuwe troef voor het groene imago van El Hierro.

De wondere wereld

ABB in de hoofdrol ABB speelt een hoofdrol in het verhaal van de Central Hidroeólica de El Hierro.

Het bedrijf levert in de eerste plaats de zogenaamde medium voltage- alias MVuitrusting. Die is cruciaal. Ze verbindt het substation van het project met de contracthouder Elecnor. Het pakket behelst meer dan negentig schakelpanelen van UniGear ZS1 en meerdere verdeelpanelen van Unimix.

Eveneens belangrijk: ABB tekent behalve voor de verdeling nog voor de bescherming van de MV-uitrusting van de Central Hidroeólica de El Hierro.

Daarvoor doet het een beroep op de intelligente beschermingssystemen van Relion® REB 670. Het tekent voorts voor de motoren, transformatoren en aandrijvingen in de pompstations. De installatie van de Automatic Generation Control (AGC) is de kers op de taart. Dat systeem garandeert de stabiliteit van de energievoorziening: het minimaliseert de schommelingen – en maximaliseert de winstmarges. De AGC van ABB maakt de cirkel perfect rond in het verhaal van de hernieuwbare energie op El Hierro.

Het Distributed Control System (DCS) van ABB controleert daarnaast het proces, op basis van het System 800xA. Windkracht wordt ingeschakeld om water omhoog te pompen naar het reservoir. Dat wordt gelost om waterkracht te genereren als de wind het laat afweten.

Het water in de vulkaankrater doet met andere woorden dienst als een reuzenbatterij – wat al even simpel als vernuftig is. Al dat moois kost samen 1,7 miljoen euro. Maar die investering loont meer dan de moeite. Dankzij de Central Hidroeólica de El Hierro hoeft het eiland niet langer dure olie van ver over zee in te voeren. Nu importeert het nog 40.000 ton olie per jaar, met een CO2-uitstoot van 18.200 ton als gevolg. Het project moet een geschatte besparing van meer dan drie miljoen euro per jaar op de energierekening van El Hierro opleveren.

Zelfs dat kan overigens nog beter. Na de wind- en watermolens wil het eiland nog zonnepanelen en zonnecollectoren installeren met een gezamenlijk oppervlak van meer dan 500 vierkante meter. Het eiland kondigt tot slot de ingebruikname

van een vloot elektrische wagens aan.

Dan wordt niet alleen de vaste maar ook de mobiele energie volledig duurzaam op El Hierro.

Dankzij de Central Hidroeólica de El Hierro verstevigt ABB zijn marktpositie als leverancier van MV-uitrusting voor prestigieuze en vernieuwende projecten voor hernieuwbare energie. “We danken deze order rechtstreeks aan ons engagement om de exploitatie van energiecentrales op basis van hernieuwbare energie te optimaliseren en te integreren in de grid”, zegt Ignacio Coca, verantwoordelijk voor de MV-activiteiten van ABB in Spanje. De energiesector wacht de oplevering van de Central Hidroeólica de El Hierro in 2012 vol spanning af. Een klein eilandje in de Atlantische Oceaan wijst de nieuwe richting in de productie van hernieuwbare energie aan. De hele wereld kijkt graag over de schouders mee.

De kracht van de wind ABB heeft 30 jaar kennis en ervaring in technologie voor windturbines. Het bedrijf heeft zich op dat vlak ontwikkeld tot ’s werelds voornaamste toeleverancier van elektrische producten en oplossingen. Het kan zijn klanten in elke fase van het productie- en distributieproces bedienen. ABB profileert zich onder het motto ‘Power and productivity for a better world’.

ABB et cetera 3|11

29

Over en weer

Van kleine start-up tot voortrekker van de elektrische mobiliteit Op 30 juni 2011 werd bekend dat ABB het Nederlandse Epyon BV uit Rijswijk had overgenomen. Epyon had in korte tijd naam gemaakt als ontwikkelaar van innovatieve apparatuur en software voor het snelladen van elektrische voertuigen. Et cetera ging op zoek naar het echte verhaal achter de droge mededeling.

30

ABB et cetera 3|11

Over en weer

Wouter Smit

ABB et cetera 3|11

31

Over en weer

E

pyon is een jong bedrijf: het startte in 2005. Crijn Bouman, VP Business Development, had net een cursus over product service systems afgewerkt aan de TU Delft.

“Voor dat vak moest ik samen met een medestudent een businessplan opstellen, dus gingen wij op zoek naar een onderwerp. Een promovendus aan de universiteit wees ons op de komst van nieuwe lithium-ion technologie en supercondensatoren die het mogelijk maakten accu’s heel snel op te laden. Dat leek ons wel wat. Op een gegeven moment hadden wij een prototype nodig, dus hing ik een briefje uit bij de faculteit elektrotechniek met de vraag of iemand dat voor ons kon bouwen.”

Robot met eigen energiepakket “En daar heb ik op gereageerd”, gaat Wouter Smit verder. Hij is nu Product Manager van Epyon. “Ik was nog student, maar ik had tegelijk een eenmansbedrijfje, een soort consultancy in elektrotechniek. Crijn vroeg me een systeem te ontwikkelen waarmee hij kon aantonen dat zijn concept echt uitvoerbaar was, een proof of principle, heet dat. De focus

lag toen nog op het snelladen van mobiele telefoons, laptops en mobiele applicaties. Het eerste prototype bouwde ik dus op basis van een acculader voor laptops.”

De bouw van het prototype kostte circa 500 euro, een minieme fractie van wat in de industrie doorgaans in productontwikkeling wordt geïnvesteerd.

Innovation Manager Wouter Robers diept het oude prototype meteen weer op uit een archiefkast en steekt de stekker in het contact. Rode ledjes floepen aan en enkele ogenblikken later blijkt een kleine accu voldoende stroom te leveren om een lampje te laten branden. “Het werkte toen en het werkt nog steeds”, lacht hij.

Het laadsysteem werd Flashpack gedoopt en Crijn Bouman vroeg Wouter Smit of ze niet samen een bedrijf zouden opstarten. Wouter vond dat een aantrekkelijk idee en meteen trok Crijn Bouman bij hem in. “Ik huurde toen namelijk een kantoortje in een leegstaand gebouw van de TU Delft”, vertelt Wouter Smit. “Het was amper 15 m 2 groot en het kostte niet veel meer dan een studentenkamer. Een jaar later werd het gebouw gerenoveerd en vandaag is YES!Delft erin gevestigd,

Crijn Bouman

32

ABB et cetera 3|11

de incubator van de universiteit.”

Maar zonder klanten heb je nog geen bedrijf, dus werd er druk contact gezocht met mogelijke afnemers van het nieuwe intelligente laadsysteem. Uiteindelijk toonde een Chinese fabrikant van kleine elektronica zich bereid het protoype te ontwikkelen tot een marktrijp product.

“Dat zou nog minstens twee jaar in beslag nemen en behoorlijk wat kosten”, zegt Crijn Bouman. “Maar wij geloofden in ons product en iedereen om ons heen zei: ‘Dit is puur goud’. Dus gingen wij in zee met de Chinezen en startten wij een BV. De helft van onze tijd spendeerden wij aan de consultancy-opdrachten voor andere bedrijven en de inkomsten uit die activiteit investeerden wij onmiddellijk in ons bedrijf. Wij betaalden onszelf geen loon uit.”

Op dat moment, begin 2006, kwam Wouter Robers het team versterken. “Ik ruilde een goed betaalde baan bij een groot internationaal elektronicabedrijf voor een job zonder salaris bij een kleine start up”, lacht hij. “Maar je had wel aandelen”, vult Crijn Bouman aan. “Het was ook toen dat wij een naam bedachten voor onze vennootschap. Dat gebeurde in een kroeg, heel studentikoos. Epyon is een robot uit een mangastrip. Hij beschikt over een eigen energiepakket en kan zichzelf via de bliksem weer opladen.

Heel toepasselijk, vonden wij. Later ontdekten wij dat Epyon ook Oud-Grieks is voor ‘toekomstig’ en ‘volgende’. Dat laatste werd meteen de officiële verklaring voor onze naamkeuze. Maar sinds het najaar van 2011 heten wij gewoon ABB.” Parttime bedelaars Een volgende belangrijke fase in de ontwikkeling van Epyon kwam toen de beslissing moest worden genomen om een consumentenproduct op de markt te brengen. De Chinese klant van Epyon had de Flashpack snellader voor mobiele telefoons helemaal klaar… “En wij besloten er niet mee door te gaan”, vertelt Crijn Bouman. “Het was een prima product, maar het was moeilijk te verkopen en de marges waren flinterdun. Er moesten miljoenen exemplaren van worden verkocht vóór wij iets zouden verdienen.

Wij hadden ook bitter weinig kennis van de consumentenbusiness, dus was de kans op een faillissement te groot.”

Intussen bleven de drie vennoten van Epyon als parttime bedelaars constant zoeken naar allerhande subsidies voor hun projecten. Op verzoek van enkele

Over en weer

Wouter Robers

potentiële klanten richtten zij hun aandacht op de on board lader voor de elektrische auto. “Daar konden wij een paar ton subsidie voor krijgen”, herinnert Wouter Smit zich. “En het was nog niet eens een snellader”.

Crijn Bouman: “Daarna ging het heel snel. Elektrische mobiliteit bleek een erg goede markt te zijn, want wij kregen al gauw de vraag om een snellader te ontwikkelen voor vorkheftrucks. En even later kregen wij de opdracht om een snellader te maken voor elektrische scooters. Eind 2007 was dus duidelijk dat elektrische mobiliteit een goede markt zou worden, want hier vonden wij snel steeds meer betalende klanten.”

Flashback op een zijspoor In 2008 investeerden SET-Venture Partners en het Canadese investeringsfonds Chrysalix circa 1 miljoen euro in Epyon, waardoor het mogelijk werd alle consultancy-activiteiten stop te zetten en uitsluitend te gaan focussen op de snelladers. Ook de Flashpack werd definitief op een zijspoor geparkeerd. Het personeelsbestand ging van 9 naar 20 man en het bedrijf verhuisde naar Rijswijk.

“Eind 2008 werd het ons duidelijk dat 2010 het jaar zou worden van de elektrische auto”, zegt Wouter Robers. “Tot dan hadden de constructeurs zich vooral op waterstof geconcentreerd, maar van steeds meer constructeurs vingen

wij signalen op dat de elektrische auto er toch als eerste zou aankomen. 2009 stond dus helemaal in het teken van de groei. Wij trokken een CEO aan, Hans Streng, en wij haalden voor 7 miljoen euro investeringen op via SET-Venture Partners, Chrysalix, het Taiwanese Liteon en de Brabantse ontwikkelmaatschappij.

Ook oud-premier Ruud Lubbers investeerde in Epyon. Zijn politieke contacten hadden een positief effect op onze verdere ontwikkeling. In 2010 waren wij er dus helemaal klaar voor. Ons bedrijf groeide tot 60 medewerkers en wij installeerden onze eerste snelladers… En toen kwamen ook de gesprekken met ABB.” In 2011 worden in heel Europa enkele honderden snelladers geïnstalleerd en in 2012 komen er enkele duizenden bij. Wat daarin het aandeel zal zijn van Epyon, wordt nu samen met ABB bepaald. “ABB besefte heel goed dat elektrische mobiliteit heel erg gaat over ICT en het beheren van infrastructuur en transacties”, besluit Crijn Bouman. Dat was de reden om Epyon te kopen. Wij hadden dit al helemaal uitgewerkt in een productformule en concrete softwareproducten. ABB heeft een heel sterke hardwareachtergrond en de combinatie met onze softwarekennis biedt uitzicht op heel veel moois. et cetera zal het in de toekomst gegarandeerd nog vaker over ons hebben.”

Techniek en toekomst van de snelladers Dankzij de combinatie van de lithiumion- en de nanotechnologie werd het mogelijk accu’s sneller op te laden.

Nanodeeltjes vergemakkelijken de productie van poreuze materialen en die zorgen er voor dat de chemische processen in de accu’s of batterijen sneller verlopen, waardoor de laadtijd aanzienlijk verkort.

Bij het ontwikkelen van een snellader gaat het dus om het vinden van een evenwicht tussen het snelle opladen en het gezond houden van de accu. Tijdens het opladen moet de status van de accu daarom constant worden gemeten. Op basis van die metingen stuurt een speciaal algoritme het verloop van het oplaadproces. Juist daar ligt de expertise van Epyon. Het bedrijf ontwikkelt software voor laadalgoritmen.

Met de komst van de elektrische auto verschijnen nu ook protocollen voor de communicatie tussen de auto en de lader. De communicatie over de status van de accu verloopt dus volgens standaarden die kunnen verschillen van fabrikant tot fabrikant.

Met de juiste combinatie van accu en snellader kan een elektrische auto nu in 15 tot 30 minuten volledig worden opgeladen.

Oorspronkelijk mikte Epyon op 30 seconden voor een volledige oplaadbeurt en in het lab is het momenteel effectief al mogelijk een batterij in 5 minuten op te laden. Alleen vereist dat erg hoge vermogens en dus ook heel dure apparatuur, waardoor de technologie commercieel nog niet levensvatbaar is.

In de komende jaren zal snelladen steeds meer gaan over intelligente infrastructuur en over koppelingen met het internet en met smart grids.

Dat zal nodig zijn om piekbelastingen op het net te voorkomen, om laadpunten op te nemen in navigatiesystemen, om laadbeurten te reserveren en om laadprotocollen te updaten via het internet. Dat is de technologie waar Epyon-ABB nu steeds meer de nadruk op zal gaan leggen.

ABB et cetera 3|11

33

Hotspots

ABB op EWEA Offshore 2011 De vakbeurs en het bijbehorende congres vinden van 29 november tot en met 1 december 2011 plaats in de RAI in Amsterdam.

EWEA Offshore 2011 is het grootste evenement dat specifiek gericht is op energie-opwekking met behulp van windmolenparken op zee.

De vakbeurs en het congres EWEA offshore worden eens in de twee jaar georganiseerd. ABB is een van de 260 exposanten op deze beurs. Op dit gebied behoren generatoren en converters voor windturbines en speciale kabels voor verbinding van de windparken met het vaste

land tot de strategische producten die ABB voor haar klanten in het leveringspakket heeft. Condensatorbanken en DynaPeaQ®-modules voor energie-opslag zijn andere belangrijke ABB-producten voor toepassing binnen dit vakgebied. Via de website www.­ offshorewind2011.info kunt u zich registreren voor een bezoek aan dit evenement.

Elektro Vakbeurs Hardenberg 2011 Met ABB gratis naar de “Elektro Vakbeurs”

V

an 6 tot en met 8 december 2011 wordt de Elektro Vakbeurs in het Nederlandse Hardenberg gehouden. Ook ABB b.v. is hier als exposant aanwezig.

Tijdens deze beurs willen wij u graag ontmoeten. Wij nodigen u van harte uit voor een bezoek in onze stand. Bij ABB is altijd iets nieuws te beleven. Wij zijn immers voortdurend actief om onze producten en diensten aan te passen en te verbeteren.

Wilt u ons ontmoeten? Zodra de inschrijving is geopend kunt u via onze website www.abb.nl een gratis toegangskaart aanvragen.

34

ABB et cetera 3|11

U kunt de Elektro Vakbeurs Harden­ berg bezoeken van 6 tot en met 8 december 2011 tussen 14.00 en 22.00 uur.

Wij verheugen ons op uw komst!

Product

Middenspanning

Nieuwe middenspanningsgeneratie UniSec nu ook uitrijdbaar Moderne, veilige installatie voldoet aan de nieuwe norm IEC 62271 Vandaag de dag verwachten gebruikers een veilige, betrouwbare en vooral continue levering van elektriciteit. Apparatuur die afhankelijk is van de elektriciteitsvoorziening is vaak zeer gevoelig en verdraagt geen uitval of onderbreking van de stroomvoorziening. Dit geldt zowel in industriële toepassingen als voor particuliere gebruikers. De bovengenoemde eisen gelden natuurlijk ook voor de apparatuur die toegepast wordt in de middenspanningsdistributienetwerken.

Uitrijdbare UniSec voor nog meer flexibele configuraties UniSec is de naam van een nieuwe reeks middenspanningsinstallaties van ABB. Deze nieuwe generatie wordt nu stap voor stap op de markt gebracht. Naast installaties in vaste uitvoering is er nu ook een uitrijdbare versie beschikbaar. De diversiteit van de reeks is daarmee uitgebreid en er zijn nu meer flexibele configuraties mogelijk. De uiteenlopende, gemakkelijk uit te breiden delen zijn uitstekend toepasbaar in het grootste deel van de secundaire elektrische distributiemarkt.

Ondanks deze grote variëteit voldoen alle uitvoeringen aan de 20kA/1s lichtboog vastheid klasse AFLR. Dit geldt standaard voor alle compartimenten. Op deze manier waarborgt de toepassing van een UniSec-installatie een veilige bedrijfsvoering voor zowel mens als omgeving.

Voordelen: −− Uitgebreide diversiteit −− Meer flexibele configuraties −− Veilige bedrijfsvoering voor zowel mens als omgeving −− Ononderbroken stroomvoorziening op middenspanningsniveau

Hoogste eisen aan veiligheid Om een hoge continuïteit van de bedrijfsvoering en een ononderbroken stroomvoorziening op middenspanningsniveau te garanderen, zijn uitsluitend de kwalitatief beste onderdelen toegepast. Bovendien is er tijdens de ontwerpfase continu rekening gehouden met de essentiële mogelijkheid om snel en eenvoudig onderhoud te plegen. De installatie is dus zo ontworpen dat onderdelen eenvoudig te vervangen zijn. De uitrijdbare versie die tijdens Elektrotechniek 2011 getoond wordt, is een goed voorbeeld.

Doeltreffende compartimentering Voor toepassingen waar de hoogste eisen gesteld worden aan veiligheid en bedieningsgemak biedt de uitrijdbare UniSec een ideale oplossing. De langdurige ervaring en de hoge mate van kennis van ABB met eerdere generaties middenspanningsinstallaties ligt hieraan ten grondslag. Door een slimme combinatie van epoxyhars in combinatie met de metalen scheidingsdelen is een doeltreffende compartimentering tot stand gebracht, die een hoge mate van veiligheid biedt. Ook onder moeilijke omstandigheden zal een UniSec-installatie van ABB optimaal presteren.

Door zo snel mogelijk de nieuwe norm IEC 62271 als uitgangspunt te nemen heeft ABB een installatie gerealiseerd die de hoogst mogelijke veiligheid en continuïteit voor de bedrijfsvoering biedt en waarmee de gebruiker zich kan richten op de toekomst.

ABB et cetera 3|11

35

Product

Motoren

ABB Life Expectancy Analysis Program Levensduur van motoren exact vastleggen – met slechts één meting!

Midden- en hoogspanningsmotoren en -generatoren zijn van levensbelang voor de productieomgeving, maar hun exacte levensduur valt niet te voorspellen. Dat maakt gericht onderhoud extra lastig. Daar brengt ABB met het Life Expectancy Analysis Program (LEAP) verandering in. Het programma rapporteert namelijk wat de resterende levensduur van de wikkelingen is. Niet pas na meerdere metingen, er kan met één meting worden volstaan.

Hoe dat mogelijk is? Het programma combineert alle metingen die ABB gedurende de afgelopen 12 jaar heeft verricht met onze expertise als motor- en generatorproducent. De expertise van ABB beperkt zich daarbij overigens niet tot het eigen merk.

Een LEAP-rapport geeft concreet aan wat de resterende levensduur van een motor is. Hierop kunnen onderhoudsplannen worden gebaseerd. Ongeplande downtime wordt aldus voorkomen en – minstens zo belangrijk – er kan tijd én beredeneerd budget worden vrijgemaakt voor onderhoud of vervanging. Voortijdig falen van de wikkelingen is, naast lagerproblemen, het meest voorkomende gevolg van gebrekkig onderhoud. Dankzij een ABB LEAP kan het mogelijk te vroeg vervangen van een motor worden voorkomen, omdat er gericht onderhoud kan worden gepleegd.

“LEAP is bedoeld voor alle midden- en hoogspanningsmotoren”, aldus Leo Otterspeer, Service Sales Manager. “Onze klanten zijn dan ook zeer divers, varierend van COG, power generation en afvalverwerking tot staalindustrie. De bevindingen zijn zeer positief. Onlangs hebben wij bij een grote Amsterdamse energiecentrale een LEAP uitgevoerd, op een motor waar al door diverse partijen, waaronder de KEMA, een zogenaamde EMD-meting was uitgevoerd, zonder eenduidige conclusie. Onze LEAP wees uit dat er deelontladingen in de wikkelkoppen aanwezig waren. Door deze meting te combineren met een grote revisie van de motor (L4) door ABB Zwitserland, hebben wij direct preventieve maatregelen kunnen nemen. Waar de klant in eerste instantie dacht aan vervanging, hebben wij de levensduur nu met zeker 12 jaar kunnen verlengen.”

In de praktijk wordt het hoofdzakelijk toegepast op de kritische motoren in een installatie. Het meetsysteem, MACHsence, kan worden beschouwd als een LEAP voor de lagers, rotor en andere mechanische defecten die in een motor kunnen optreden. Met LEAP en MACHsence heeft ABB dus een compleet pakket voor preventief motor- en generatoronderhoud in huis.

36

ABB et cetera 3|11

Voordelen: − − Eén meting volstaat − − Ongeplande downtime wordt voorkomen − − Een compleet pakket voor preventief motor- en generatoronderhoud

Product

Laagspanning

De ABB EQ kWh-meters Bijzonder geschikt voor deelmeting

Met de nieuwe EQ kWh-meter van ABB kunnen beheerders van onroerend goed, huiseigenaren, woningcoĂśperaties, eigenarenverenigingen en facilitymanagers het energieverbruik van afzonderlijke bewoners of gebruikers nauwkeurig in rekening brengen. De meters laten zien wanneer, waar, hoeveel en door wie energie is verbruikt. Ze garanderen dus een eerlijke kostenverdeling en -berekening.

De meters verschaffen ook inzicht in verbruikspatronen en zetten dus aan tot minder en milieuvriendelijker energieverbruik. Ten slotte dragen ze bij tot de optimalisatie van de energie-infrastructuur. Gegevens over het verbruik en de verbruikspatronen maken het mogelijk het energieverbruik beter te voorspellen, waardoor eventuele problemen kunnen worden voorkomen.

De ABB EQ kWh-meters leveren goede prestaties, zijn eenvoudig te installeren en kunnen prima worden gecombineerd met alle bestaande en eventuele toekomstige installaties.

Laagspanning

S800-SCL-SR De zelfherstellende stroombegrenzende module De S800-SCL-SR is een innovatieve zelfherstellende stroombegrenzer gebaseerd op de S800 technologie. Hij verhoogt in sterke mate de kortsluitafschakelcapaciteit van motorstarters en vermogensautomaten aan de afgaande zijde van de installatie.

De module begrenst de kortsluitstroom tot de afgaande beveiliging uitschakelt.

De stroomcontinuĂŻteit maakt het tot de ideale oplossing voor een groepsbeveiliging.

Alle parallelle circuits blijven in bedrijf. Dit draagt bij tot een groter toepassingsgebied van het laagspanning schakelmateriaal, dat een beperkt kortsluitvermogen heeft. De S800-SCL-SR stroombegrenzer kan worden gecombineerd met de S800 installatieautomaat of met motorbeveiligingsschakelaars. De S800-SCL-SR stroombegrenzer kan ook gebruikt worden als back-up voor een enkele of een groep vermogensautomaten of motorstarters (groepsbeveiliging). Aansluitingen en afmetingen zijn gelijk aan de S800 serie.

ABB et cetera 3|11

37

Product

Laagspanning

Analyse

Emax X1 vermogens­ schakelaar

De nieuwe IRB 6640Endura AZ20 130/3.2

“Hij is niet groter, echt niet!”

Grote prestaties bij kleine afmetingen, dat is het kenmerk van de X1 Emax automaat: nominaalstromen tot 1600A, een hoge Icw voor selectieve automaten en een Icu van 150 kA bij 415 V AC voor de stroombegrenzende uitvoering.

De compactheid van de X1 maakt het mogelijk een optimale installatie samen te stellen. Er komt ook meer ruimte beschikbaar voor bochten in kabels of stroomrail. De vermogensautomaat kan gemonteerd worden op een grondplaat, horizontaal of verticaal, zowel in vaste als uittrekbare uitvoering.

De nieuwe vermogensautomaat is uitgerust met de nieuwste elektronische trip units en voldoet aan alle actuele beveiligingseisen. Een goed leesbaar grafisch scherm en een data-logfunctie zijn slechts twee kenmerken van de nieuwe trip units. Een nieuw uitrijdbaar systeem maakt deze handeling nog veiliger en voorkomt potentieel gevaarlijke situaties. Het nieuwe bedradingssysteem voor accessoires zorgt voor een eenvoudige en veilige verbinding.

38

ABB et cetera 3|11

Robotics

Snellere, accuratere De ABBmetingen en minder robotinstallaties bij onderhoud Konosch

De nieuwe Endura AZ20 zorgt voor snelle, accurate metingen, en is ontwikkeld met het oog op duurzaamheid.

Deze zuurstofmeter, gebaseerd op meer dan 50 jaar ervaring met diagnose-apparatuur, vereist een absoluut minimum aan onderhoud. Eventuele reparaties zijn zeer gemakkelijk uit te voeren. Dit is te danken aan een modulaire opbouw met een minimaal aantal makkelijk toegankelijke en gestandardiseerde componenten. Daarnaast zijn er kanten-klare onderhoudskits voor service op locatie beschikbaar.

Voordelen: −− Robuuste long-life sensor, stabiele en nauwkeurige zuurstofmeting −− Zeer snelle responstijd −− Geïntegreerde auto-callibratie −− Lage onderhouds- en installatiekosten −− Geschikt voor een breed toepassingsgebied −− Volledige on-site-service van de meetcel

De introductie en automatisering van een lean productietraject bij Konosch leidde tot de ingebruikneming van volgende installaties: − − Een gerobotiseerde cleaninstallatie voor het schoonspuiten van tunnelelementen met water op 2.500 bar.

ABB leverde hiervoor een IRB 6640130/3.2 robot met een bijbehorende track van 16,7 meter. − − Een gerobotiseerde scan- en lasinstallatie die met behulp van een laserscanner gaten detecteert. Op basis van de scangegevens genereert software van WWA automatisch de lasdata voor het lassen en slijpen van de gaten. ABB leverde hiervoor eveneens een IRB 6640-130/3.2 robot met een bijbehorende track van 9,7 meter.

Het jaar...

Het jaar 1932 A

ls belangrijkste elektrotechnische industrie in Zwitserland was Brown Boveri (een van de voorgangers van ABB) van het begin af aan betrokken bij de ontwikkeling van waterkrachtcentrales. Door de geografische omstandigheden waren de omstandigheden in Zwitserland optimaal om op grote schaal gebruik te maken van de witte steenkool die in het alpenland rijkelijk voorhanden was.

Het wekt dan ook geen verbazing dat het concern zich ontwikkelde tot een leidinggevende internationale specialist op het gebied van waterkracht en de bijbehorende regelingen. In landen waar de mogelijkheden gunstig waren om de

aanwezige waterkracht te exploiteren werd vaak gebruik gemaakt van de kennis en producten van Brown Boveri.

Net als vandaag de dag was alle apparatuur voor controle en besturing ondergebracht in een regelkamer. Realtime visualisering zou echter nog vele jaren toekomstmuziek blijven. In de bedieningslessenaars was een grote verzameling klassieke componenten, zoals elektromagnetische relais, fijnmechanische snelregelaars, draaispoelmeters en signaalgloeilampen, ondergebracht. Door de goede kwaliteit en de lange levensduur bleven deze klassieke regelingen vele jaren in gebruik.

ABB et cetera 3|11

39

Emissie-vrije stroom aansluiten op het net?

ABB bouwt mee aan een van ’s werelds grootste offshore windmolenparken.

Met behulp van onze milieuvriendelijke transmissietechnologie zal deze 400-megawatt installatie naar verwachting 1,5 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar vermijden en de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet verbeteren.

Het is slechts een van de manieren waarop wij, als de grootste leverancier van elektrische producten en diensten voor de windenergie-industrie, gebruik kunnen maken van hernieuwbare energiebronnen om de strijd tegen de klimaatverandering aan te gaan. www.abb.com/betterworld

Natuurlijk.