et cetera 01/2017 NL by ABB Benelux

1 I 17 The customer magazine of the ABB Group Benelux

De vierde industriële revolutie is begonnen ABB introduceert nieuw platform ABB AbilityTM Thomas & Betts samengesmolten met ABB Terugblik op een geslaagde integratie OPRA verovert China met gasturbines Samenwerking over de grenzen heen

De opener

Polsslag Het nieuwe platform ABB AbilityTM bundelt digitale oplossingen en services in het portfolio van ABB over alle segmenten heen.

et cetera

Alfons Goos, Managing Director ABB Benelux

Aan de slag De vestiging van AkzoNobel in Ghlin rekent al jarenlang op ABB om te blijven innoveren en perfectioneren.

1|17 Toegevoegde waarde bieden De integratie van Thomas & Betts in ABB in de Benelux is afgerond, en daar ben ik blij om. We zijn hiermee niet halsoverkop gestart na de overname, maar namen er onze tijd voor. Dat heeft geloond: we kregen de tijd om te leren van elkaars sterktes. Omdat de productgamma’s complementair zijn, maar ook omdat er een sterke wil tot slagen is, zijn we er sterker door geworden. En dat komt finaal u, de klant, ten goede. Daarnaast neemt ABB met ABB Ability™ de vlucht vooruit naar digitalisatie gebouwd rond het Internet of Things en Industry 4.0. We hadden al heel wat slimme producten en oplossingen in huis, en nu bundelen we die in een platform voor cloudoplossingen. En met een ‘chief digital officer’ op het niveau van ABB Group zijn de focus en toewijding gegarandeerd. Zo kunnen we u als klant in de toekomst nog meer toegevoegde waarde

bieden. De expertise van de medewerkers en hun samenwerking onderling blijven hierbij zeer belangrijk. In deze digitale (r)evolutie is ook een belangrijke rol weggelegd voor smart cities, waarover Pieter Ballon het heeft op pagina 26. Ook hier wordt de toegevoegde waarde voor bewoners en ondernemers de kritische succesfactor: we moeten mensen bewijzen dat ze beter worden van digitalisering. Steden nemen daarin het voortouw, omdat ze de behoefte aan meer levenskwaliteit, goede infrastructuur en duurzame economische activiteiten dag na dag ondervinden. ABB draagt daarin zijn steentje bij met bijvoorbeeld elektrische bussen. 2016 was voor ABB een boeiend jaar. Wij willen u bedanken voor het vertrouwen dat u in ABB stelt en we zien 2017 dan ook met vertrouwen tegemoet. Veel leesplezier!

et cetera 1|17 - Een uitgave van ABB Benelux - Concept Head Office - Hoofdredactie Marco Moerland - Redactiecommissie Karin Bot‑Molenaar, Brian Jagmohan, Teun van den Neste, Marco Moerland, Jos Bernaards - Werkten mee aan dit magazine Suzanne Gielis, John Edwards, Sarah Vangheluwe, Amandine Philippe, Matthieu Irion, Vanessa Uyttenhove, Kristien Vermaelen, Nando Harmsen, Henk Malyster, François Weerts, Marco Mertens, Filip van Loock, Peter van der Horst, Ellyne Temmerman, Katrien Vanwetswinkel - Verantwoordelijke uitgever Jessica Van de Gucht, ABB N.V., Hoge Wei 27, 1930 Zaventem - Copyright 2017 et cetera abonnement aanvragen, wijzigen of opzeggen? Surf naar onze website: new.abb.com/benelux/etcetera. Op dit adres kunt u zich abonneren op ons blad, uw gegevens wijzigen of uit onze database laten verwijderen.

ABB et cetera 1|17

Inhoud

Over en weer “Het ontbreekt hier niet aan goede ideeën, maar we moeten ze ook uitvoeren”, meent Brussels Smart City Ambassador Pieter Ballon.

Het jaar In 1892 stichtte Huibert Doyer een elektrotechnisch bureau in Delft, en zo ook de voorloper van ABB in Nederland.

Polsslag

De wondere wereld

Ontdek ABB AbilityTM Het nieuwe platform wordt voorgesteld op de beurs Indumation. Wij lichten al een tipje van de sluier op.

ABB Torductor Marine Vernieuwd torsiemeetsysteem meet de efficiëntie van scheepsmotoren.

Perspectief

Product

Thomas & Betts samengesmolten met ABB Terugblik op een geslaagde integratie.

Aan de slag 14

ABATO en ABB maken Velsertunnel veiliger ABATO Motoren leverde een installatie op voor de renovatie van de Velsertunnel. AkzoNobel innoveert en perfectioneert met ABB De vestiging van AkzoNobel in Ghlin kan al jarenlang rekenen op de hulp van twee ABB-engineers on-site. OPRA Turbines verovert China met gasturbines OPRA en ABB, een partnerschap over de grenzen heen.

Allround installatieautomaat SU 200 M De SU 200 M biedt wereldwijd veiligheid. Intelligente besturingsproducten Kent u onze top 3 al?

Hotspot 37

Indumation 4.0 Er valt van 8 t.e.m. 10 februari flink wat te beleven op onze stand in Kortrijk Xpo. Building Holland Van 22 t.e.m. 24 maart vindt de beurs Building Holland plaats in de RAI Amsterdam.

Over en weer

Het jaar…

Hoe kunnen steden transformeren tot smart cities? Brussels Smart City Ambassador Pieter Ballon geeft zijn visie over de stad van de toekomst.

Deze keer: 1892 Terugblik op de oprichting van Ingenieursbureau Doyer, de voorloper van ABB in Nederland.

For a better world 30

ABB richting hoogste niveau CO2-prestatieladder De inspanningen van ABB op het vlak van CO2-uitstoot beheren werpen vruchten af.

ABB et cetera 1|17

Polsslag

De vierde industriĂŤle revolutie is begonnen

ABB et cetera 1|17

Polsslag

ABB et cetera 1|17

Polsslag

De digitalisering en automatisering van onze samenleving is de voorbije jaren in een stroomversnelling geraakt. Ook in de industrie is de evolutie merkbaar. Industrie 4.0 is volop in de maak en de belangrijkste concrete toepassingen daarvan worden binnenkort voorgesteld op Indumation, de hoogmis van de industriële automatisering in België, waar ABB uiteraard aanwezig zal zijn.

rendwatchers en experts zijn het erover eens dat connectiviteit tussen machines, applicaties en mensen de kern zal uitmaken van de vierde industriële revolutie, ook wel Industrie 4.0. Producten worden op maat gemaakt en apparaten zullen met elkaar communiceren, met als hoofddoel de efficiëntie te verhogen en de groei te faciliteren, en zo de mens en de bedrijven optimaal van dienst te zijn. “We stemmen de analoge en digitale wereld beter op elkaar af”, zegt Staf Seurinck, Vice President bij ABB. “Wij zijn van origine een hardwarebedrijf, maar door de jaren heen hebben we veel software ontwikkeld voor allerlei

industriële applicaties. ABB bouwde in deze domeinen veel expertise op, die we willen digitaliseren en aanbieden aan onze klanten. Dankzij het Internet of Things (IoT) is dat technologisch al mogelijk, maar met ABB Ability™ willen we een meerwaarde creëren. Een nieuw platform dat de digitale oplossingen en services in onze portfolio bundelt over alle segmenten heen. We zullen de knowhow die we hebben opgebouwd in allerlei applicaties ook horizontaal uitbreiden over alle productgroepen. Dat doen we via gestandaardiseerde digitale oplossingen en diensten.” ABB Ability™ in de Benelux wordt officieel gelanceerd op Indumation.

Staf Seurinck: “We zullen de knowhow die we hebben opgebouwd in allerlei applicaties ook horizontaal uitbreiden over alle productgroepen.”

ABB et cetera 1|17

Bruikbare digitale toepassingen Wereldwijd zijn miljoenen apparaten geïnstalleerd die een massa aan data verzamelen. Als dit allemaal op maat van de applicatie en/of klant geanalyseerd en geïnterpreteerd kan worden, levert dat een onuitputtelijke bron aan informatie en vooral nieuwe opportuniteiten op. Het toepassingsgebied voor de industrie is enorm. Tal van nieuwe dienstverleningen kondigen zich aan. Staf: “Daar zit ook de meerwaarde. Want data verzamelen en machines met elkaar verbinden kan menig techneut. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat een bedrijf op een veilige manier de efficiëntie verhoogt, minder energie of grondstoffen verbruikt en zo geld bespaart? Hoe kunnen we bedrijven helpen om sneller nieuwe producten naar de markt te brengen, nieuwe bedrijfsmodellen te ontwikkelen en nieuwe marktopportuniteiten aan te boren? En hoe tonen we dat aan? ABB heeft die domeinervaring én die technologie bij de klanten opgebouwd. Nu komt het erop aan om die om te zetten naar bruikbare, digitale toepassingen die waarde creëren voor onze klanten.” Geïntegreerd platform Verder werd een partnerschap aangegaan met Microsoft. Microsoft Azure is een geïntegreerd platform voor cloudcomputing dat een wijd spectrum aan internetservices biedt en makkelijk aanpasbaar en uitbreidbaar is, en zal de basis gaan vormen van ons ABB AbilityTM-platform. “Door het IoT kunnen we apparaten op een andere manier met elkaar verbinden en laten communiceren. Dat opent veel mogelijkheden. Maakbedrijven, systeemintegratoren en onze channel partners kunnen via het ABB Ability™-platform gebruikmaken

Polsslag

Ron Nakken: “YuMi is ’s werelds eerste industriële robot die veilig zij aan zij met mensen kan werken.”

van al onze kennis of de cloudservices volledig customizen. In de toekomst zullen we tal van nieuwe applicaties en toepassingen ontwikkelen. ABB is meer dan ooit een technology pioneer en dat zullen we demonstreren op Indumation.” Optimalisatie met industriële bulk data De industriële automatisering genereert veel data. Decathlon Software van ABB verzamelt en analyseert relevante gegevens, en zet die om naar bruikbare

Steven Rogier: “Decathlon Software vertaalt gelogde ruwe data naar onmiddellijk bruikbare context en rapporten.”

module voor Management Execution Systems, energie- en emissiemonitoring, Alarm Insight, Overall Equipment Effectiveness, … Alles wordt in realtime verwerkt, zodat iedereen die betrokken is bij de productie meteen de informatie krijgt en zo nodig kan ingrijpen. Op die manier verhogen we de samenwerking, de efficiëntie en de productiviteit. Klanten of partners kunnen ook zelf applicaties schrijven en in het platform integreren.” De opslag daarvan gebeurt veilig en snel op een lokaal systeem bij de klant of in

Staf Seurinck: “ABB heeft veel expertise opgebouwd om de analoge en digitale wereld beter op elkaar af te stemmen.” informatie om met meer inzicht de productie te optimaliseren. “Het is een digitaal platform om gemakkelijk te connecteren met PLC’s, DCS en sensoren over een TCPIP-netwerk. We vertalen de gelogde ruwe data naar onmiddellijk bruikbare context en rapporten”, verduidelijkt Steven Rogier, General Manager Industrial Automation bij ABB. “De nieuwe versie Decathlon 3.0.2 bevat een aantal interessante tools. Zo is er een

de cloudtoepassing van ABB Ability™. “Vele projecten zijn reeds succesvol geïmplementeerd en die willen we nu verder uitrollen over alle domeinen. ABB heeft de voorbije vier decennia zoveel kennis vergaard dat we toonaangevende configureerbare software-oplossingen en applicaties kunnen aanbieden van sensor en PLC, DCS, MES tot volledige integratie met ERP. Dat is onze kracht.”

Een robot als collega Een van dé blikvangers op Indumation wordt de YuMi, ’s werelds eerste collaboratieve tweearmige industriële robot. Deze is speciaal ontwikkeld om zij aan zij met mensen te werken. Bij het ontwerp en de bouw werd rekening gehouden met de veiligheid van de mensen die met de robot samenwerken. Daardoor kan de robot in de meeste gevallen zonder extra veiligheidsvoorzieningen werken. Ron Nakken, Senior Application Engineer Robotics bij ABB: “YuMi is compact en weegt zo’n 38 kilogram. De besturing is zo ontworpen dat hij bij de geringste tegendruk op een veilige manier stopt zonder dat hier extra sensoren voor nodig zijn. Daarnaast is de robot voorzien van een zachte laag op de armen die beschermt bij botsingen. YuMi heeft ook geavanceerde kijken grijpsystemen.” De compacte robot werd ontwikkeld voor het samenstellen van kleine onderdelen en wordt voornamelijk ingezet voor fijne mechanica, elektronica, kunststoffen en in de farmaceutische industrie. ABB heeft met RobotStudio ® nog een hoogtechnologische troef in huis. Het softwarepakket maakt het mogelijk om virtuele simulaties te maken van een productieeenheid in een virtual reality-omgeving. Handig voor engineers om offline te programmeren en de productie-eenheid ABB et cetera 1|17

Polsslag

Davy Lammens: “Connected Services stelt ons in verbinding met robots, maar vooral met de klant.”

te optimaliseren, maar ook operatoren kunnen ermee aan de slag. “Een bedrijf kan zo ook nieuwe medewerkers opleiden zonder downtime. Met een virtual reality-bril kan men veel makkelijker de robot en periferie van alle kanten bekijken, in realtime een aantal punten aanleren of een traject programmeren. Een heel interessant werkinstrument met oneindig veel toepassingen.” Connected services IoT verbindt niet alleen machines en apparaten met elkaar, maar ook mensen. Omdat technologie snel verandert, is het belangrijk dat de toepassingen en de services voor klanten volgen. Via data mining kan er heel wat informatie worden ontsloten die tot voor kort moeilijk of niet toegankelijk was. Dat komt de dienstverlening alleen maar ten goede, vindt Davy Lammens, Technical Support Engineer Robotics bij ABB. “Vroeger gingen technici on-site om een probleem te definiëren, vandaag kan dat vanaf een afstand. Aan een robot zit een krachtige controller met data. Die kunnen we gebruiken om te achterhalen hoe we een robot productiever kunnen inzetten en of die robot binnenkort kan falen. Connected Services stelt ons echter niet alleen in verbinding met de robots, maar vooral met de klant. We bieden Connected Services aan met 8

ABB et cetera 1|17

Leo Otterspeer: “Door een smart sensor aan een elektromotor te koppelen, gaat er een nieuwe wereld open.”

keuze uit vijf modules. Dat zijn Condition Monitoring & Diagnostics, Backup Management, Remote Access, Fleet Assessment en Asset Optimization. De klant kan hieruit kiezen naar behoefte.” Ook hier toont de cloudtoepassing haar meerwaarde, want via de MyRobot webapplicatie zijn alle data voor de klant toegankelijk. Dit helpt klanten om de operationele bedrijfsvoering verder te optimaliseren. “IoT en connectiviteit zullen de mogelijkheden en voordelen van Connected Services alleen maar vergroten”, besluit Davy. Slimme sensoren Bij modernisering hoeven verouderde machines niet altijd te worden vervangen. Om mee te kunnen draaien in een hoogtechnologische setting volstaat soms een eenvoudige ingreep. “Een elektromotor op zich is een vrij ‘eenvoudig’ ding”, zegt Leo Otterspeer, Service Sales Manager Motors & Generators bij ABB. “Maar door er een smart sensor aan te koppelen, gaat er een nieuwe wereld open. Men kan dan de conditie van de motor monitoren en uitlezen. Is de temperatuur niet te hoog? Kloppen de parameters? Is er een beginnende lagerschade? Dat scheelt veel in tijd voor onderhoudstechnici en asset managers.” Voorlopig verloopt de analyse per

sensor, maar binnenkort is het mogelijk om meerdere machines op één gateway te koppelen aan een cloud server. “Zo wordt de connectiviteit veel groter en de klant kan gemakkelijker achterhalen of bepaalde waarden van een specifieke elektromotor overeenstemmen met andere apparaten. Op die manier wordt er gewerkt met condition basedonderhoud, wat de betrouwbaarheid van de installaties verhoogt, veel efficiënter en goedkoper is.”

Ontdek ABB Ability™ op Indumation Kom meer te weten over het digitale verhaal van ABB Ability™ tijdens de technologiebeurs Indumation. Bezoek ons tijdens de vierde editie van Indumation van 8 tot en met 10 februari in Kortrijk Xpo. Op pagina 37 vindt u meer informatie over de beurs.

Perspectief

Een fusie gebaseerd op wederzijds leren

ABB et cetera 1|17

Perspectief

Thomas & Betts en ABB samengesmolten tot één bedrijf 2016 gaat de geschiedenisboeken in als het jaar waarin ABB de overname van Thomas & Betts voltooide. ABB Electrification Products breidt als gevolg van deze fusie uit naar nieuwe regio’s, sectoren en producten. Overnames worden soms gekenmerkt door het feit dat een bedrijf zijn werkwijze, systemen en cultuur aan de andere opdringt. Maar het samengaan van ABB en Thomas & Betts was voor beide partijen een interessant en leerzaam proces.

eze fusie was een uitstekende beslissing. Sterker nog: ik denk dat het onvermijdelijk was”, vertelt Eric Karsemakers, General Manager ABB. “We hebben veel respect voor Thomas & Betts en we realiseerden ons dat we veel van hen konden leren. Daarnaast waren we er ons ook van bewust dat we bepaalde aspecten van de Thomas & Betts-bedrijfscultuur intact moesten houden.” “Het hele proces bleek voor ons een aangename verrassing”, zegt Antoinette Tirone, nu Systems & Process Manager bij ABB en voorheen werkzaam bij Thomas & Betts Customer Services Management. “Het was niet zo dat we ineens een harde, zakelijke bedrijfscultuur kregen opgelegd, ABB wilde juist van ons leren. Men was uiterst respectvol, zeer open-minded. In plaats van 10

ABB et cetera 1|17

allerlei regels op te dringen luisterden ze juist heel goed naar ons. De integratie is succesvol verlopen en we zijn dankbaar voor de manier waarop ABB hiermee is omgegaan.” Leerzame kennismaking “We namen ruimschoots de tijd om elkaar eerst goed te leren kennen en van elkaar te leren”, vertelt Paul Fagan, BNL TnB Integration Manager bij ABB. “Een zeer bewuste keuze, want we wilden niet dat Thomas & Betts zich door ABB overweldigd zou voelen. Mensen kregen twee jaar de tijd om zich aan te passen aan de nieuwe situatie en aan elkaar. Gedurende deze periode vonden er slechts geleidelijk aan enkele aanpassingen plaats, bijvoorbeeld in verband met het ‘Health & Safety’-beleid. In het derde jaar kwamen we echt op kruissnelheid.”

“Vóór de integratie had Thomas & Betts tevreden klanten en we waren vastbesloten deze te behouden”, vult Marco de Lijster, Sales Manager Thomas & Betts, aan. “Niemand mocht merken dat er een fusie aan de gang was. Bij een grote overname worden klanten gemakkelijk uit het oog verloren, omdat er veel zaken intern op elkaar afgestemd moeten worden. Maar dankzij een-op-eencontacten tussen beide partijen op management- en functieniveau gebeurde dat hier niet. Klanten kunnen het gevoel krijgen dat ze ineens met een ander bedrijf te maken hebben. Daarom zorgden we ervoor dat de contactpersonen zo veel mogelijk gelijk bleven. Zo bleef het klantencontact soepel verlopen, terwijl op de achtergrond alle benodigde veranderingen in gang werden gezet. Ook werd besloten de merken VanLien en

Perspectief

V.l.n.r.: Marco de Lijster, Edward Vermeule, Paul Fagan, Antoinette Tirone en Eric Karsemakers.

Ty-Rap® te laten voortbestaan, inclusief de verkoopspecialisten. Uitdagend allemaal, maar ik denk dat we een prima prestatie hebben geleverd.” “Een paar jaar voor de overname door ABB was Thomas & Betts zelf volop op het overnamepad. In eerste instantie vroeg ik me dan ook af waarom wij eigenlijk werden overgenomen door ABB”, vertelt Edward Vermeule, Product Marketing Director, die op het moment van overname tien jaar bij Thomas & Betts werkte. “Maar het is een volkomen logische beslissing. De geografische footprint en productmix sloten perfect op elkaar aan. Groei was ook een belangrijke strategische reden voor de fusie. Thomas & Betts heeft door de jaren heen namelijk een sterke aanwezigheid in de Verenigde Staten opgebouwd.” “In de Verenigde Staten verliep de

integratie anders dan in Europa, omdat Thomas & Betts daar al een indrukwekkend distributienetwerk had, ter waarde van $ 1,4 miljard in 2014”, voegt Paul toe. “De overname helpt ABB echt om

structuur, waar meerdere landen bij zijn betrokken, het meest complex. Geweldig dat we de kans kregen om uit te zoeken op welke manier we de integratie het best konden verwezenlijken.”

Antoinette Tirone: “Het hele proces bleek voor ons een aangename verrassing.” deze markt aan te boren.” Antoinette: “We bouwden tijdens het gehele proces steeds meer ervaring op, waardoor zaken vlekkeloos verliepen. De Nederlandse integratie werd tot het laatst bewaard. Hier was de juridische

Familiegevoel behouden “ABB is een veel groter Thomas & Betts”, vervolgt zijn meer afdelingen en meer de functies. Mensen hebben manier van werken en van

bedrijf dan Marco. “Er verschilleneen andere met elkaar

ABB et cetera 1|17

Perspectief

Edward Vermeule

Paul Fagan

omgaan. Dat was wel even wennen. We gebruikten altijd onze eigen CRMsystemen en moesten nu overstappen op de systemen van ABB. Het was voor ons overigens heel interessant om te horen wat klanten van ABB vonden.”

kwam nu voor het eerst samen op één stand. De teams zijn geleidelijk samengesmolten en nu hebben we echt het gevoel dat er één geheel is. ABB en Thomas & Betts werden tijdens de integratie evenredig vertegenwoordigd. Dit was

Edward Vermeule: “We zullen samen nog flink groeien. Ik voorspel een mooie toekomst!” “De verkoopteams werken inmiddels nauw samen en presenteerden zich onlangs voor het eerst gezamenlijk tijdens een recente beurs in de Utrechtse Jaarbeurs”, voegt Paul toe. “Iedereen 12

ABB et cetera 1|17

echt een grote klus, omdat alle onderdelen van het bedrijf ermee gemoeid waren. Ondanks het feit dat ik voor opschudding kwam zorgen, voelde ik me echt welkom bij Thomas & Betts. Natuurlijk wordt het

lastiger om het ‘familiegevoel’ intact te houden wanneer een bedrijf groter en complexer wordt, maar iedereen werkt hard aan het behoud hiervan. Werken in een nieuwe cultuur en leren van nieuwe mensen is een geweldige ervaring. Thomas & Betts’ Central Order Handling System is typisch iets waar ABB veel van kan leren. Dat geldt ook voor hun benadering van CRM, dat zowel het bedrijf als de klanten ten goede komt.” Ervaring opbouwen Eric: “We deden vorig jaar al de nodige ervaring op in België, waar ABB en Thomas & Betts eerder de krachten hebben gebundeld. Daar voegden we eveneens twee teams samen die afzonderlijk fantastische resultaten behaalden. Zo hebben we nu het beste van twee werelden. Deze transformatie werd aan de

Perspectief

Marco de Lijster

Antoinette Tirone

hand van een aantal specifieke thema’s uitgevoerd. Thomas & Betts heeft een uitstekende reputatie en marktpositie. We beseften dat er dus veel te verliezen valt als het fout gaat. Maar tot nu toe loopt alles gesmeerd!” “Klanten hebben nu toegang tot een breder productportfolio en tot meer expertise”, besluit Edward Vermeule. “We moeten nog wel een en ander leren over de processen van ABB, maar ik ben ervan overtuigd dat we samen flink zullen groeien. Zo bieden de gecombineerde salesteams, ondersteund door het productmarketingteam, volop nieuwe mogelijkheden. Ik voorspel een mooie toekomst!”

Eric Karsemakers

Synergie voor groei Thomas & Betts is een business unit van de ABB-divisie Electrification Products. Deze divisie biedt nutsbedrijven, distributiepartners, Original Equipment-machinebouwers en installateurs een volledig assortiment laag- en middenspanningsoplossingen, en omvat nu alles van VanLienTy-Rap®-kabelbinders, noodverlichting en -controlesystemen

tot connectoren voor onderstations. De combinatie van Thomas & Betts’ elektrische componenten en ABB’s laagspanningsproducten voor veiligheid, controle en metingen resulteert in een zeer breed totaalaanbod.

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

ABATO en ABB maken samen Velsertunnel veiliger ABATO Motoren is leverancier van noodstroom- en tractoraggregaten, diesel- en scheepsmotoren. Sinds begin 2016 gebruikt het bedrijf vermogensautomaten van de ABBdivisie Electrification Products in al zijn aggregaten. Onlangs leverde ABATO in opdracht van Combinatie Hyacint een installatie op voor de renovatie van de Velsertunnel.

Account Manager Ingrid Verbeek van ABATO Motoren.

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

Product Engineer Gerwin Lammers van ABATO Motoren.

yacint is een bouwcombinatie bestaande uit Dura Vermeer, BESIX, installatiebedrijf SPIE Nederland en Croon Elektrotechniek, dat hier later als participant bij is aangesloten. “De inbedrijfstelling van de installatie, uitgerust met verdelers en vermogensautomaten van ABB, is heel soepel verlopen”, zegt Gerwin Lammers, Product Engineer bij ABATO Motoren. “Alle betrokken partijen, inclusief opdrachtgever Rijkswaterstaat, zijn zeer tevreden. Het project is mede dankzij intensieve samenwerking volgens planning en zonder restpunten of extra testing opgeleverd.” Voordelen van samenwerking “De onderdelen van het totale systeem werden vooraf natuurlijk uitgebreid getest, maar kwamen pas in de Velsertunnel echt bij elkaar. Bij zo’n project mag er absoluut niets fout gaan, mede omdat er ter plaatse allerlei andere partijen aan de slag moeten. Die zijn afhankelijk van de energievoorziening. Tijd en kwaliteit zijn kritische factoren.

Gelukkig werkte alles meteen en leverden de Site Acceptance Tests geen problemen op”, vertelt Gerwin Lammers. Hij vervolgt: “Dankzij de Ekip Connectsoftware van ABB kunnen we bij eventuele problemen precies opzoeken wanneer er sprake was van piekbelasting. We hebben ook mechanische verbindingen tussen de vermogensautomaten laten

Bereikbaarheid en ondersteuning ABATO Motoren werkte eerder met vermogensautomaten van een ander merk, maar stapte mede door de technische ondersteuning en aandacht volledig over naar ABB. Gerwin: “De bereikbaarheid en ondersteuning zijn uitstekend. Ik kan altijd iemand bellen met vragen, bijvoorbeeld over onderdelen voor

Gerwin Lammers: “De onderdelen van het systeem werden vooraf getest, maar kwamen pas in de tunnel echt bij elkaar.” plaatsen. Die zijn zo ingericht dat we eigenlijk nooit verkeerd kunnen schakelen. Het feit dat we de automaten kunnen uitlezen, testen en een uitgebreide rapportage bij de eindklant kunnen afleveren is een groot pluspunt. Overigens is ook de veelzijdigheid van accessoires een enorm voordeel. We kunnen mede daardoor altijd leveren waar de klant om vraagt.”

bestaande installaties. Met het snelle onderbouwde antwoord kunnen we dan meteen aan de slag.” ABATO Motoren heeft een eigen paneelbouwafdeling die zelf schakelkasten tot ca. 600 A bouwt en test. Voor het project Velsertunnel, waarbij een groter vermogen nodig was, werd echter de hulp van ABB ingeschakeld. “Wij hebben ABB et cetera 1|17

Aan de slag

geholpen bij de selectie van een partij die de verdeler zou kunnen bouwen op basis van het ontwerp en de specificaties”, aldus Erik Stam, Sales Specialist Industry bij ABB. “We hebben dit samen met Aqualectra opgenomen en de kast uitgerekend en aangeboden. De uitdagingen van dit project waren met name de hoge aanloopstromen en de selectiviteitsinstellingen.” Opdrachten helpen binnenhalen “ABB denkt graag mee. We stellen alles in het werk om ABATO Motoren te helpen om opdrachten binnen te halen. Dat gaat wel een stapje verder dan veel klant-leverancier-relaties. ABATO werkt net als ABB wereldwijd, en dat brengt een aantal voordelen met zich mee. Een onderdeel dat we in het buitenland leveren is bijvoorbeeld identiek aan wat de klant in Nederland zou ontvangen. Daarnaast zijn ABB-mensen altijd snel ter plaatse indien nodig, waar dan ook ter wereld. Bovendien kennen ze de lokale regels, voorschriften en technologievoorkeuren.”

“ABATO werkt momenteel in Engeland aan een 3.000 A-installatie, uiteraard opnieuw met een ABB-automaat”, voegt Ingrid Verbeek, Account Manager bij ABATO Motoren, toe. “We merken dat de naam ABB het goed doet bij onze klanten, zowel nationaal als internationaal. Bij ons is geen enkel project hetzelfde, maar

Ingrid Verbeek: “We waarderen de flexibiliteit en het meedenken met projecten ten zeerste.” ze zijn wel vaak groot en complex. We hebben met enige regelmaat technische vragen en die worden altijd netjes door de binnendienst van ABB opgelost. We waarderen de flexibiliteit en het meedenken met projecten ten zeerste.”

Over de producten Het volledig vernieuwde ontwerp van de vermogensautomaten van ABB heeft geleid tot verbeterde elektrische prestaties, lagere warmteontwikkeling en een langere levensduur. De nieuwe beveiligingsunits maken het tevens mogelijk om stromen en spanningen te meten, te monitoren en te managen van een afstand. Meer informatie: new.abb.com/low-voltage/ products/circuit-breakers/emax2

Sales Engineer Erik Stam van ABB.

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

Velsertunnel: de renovatieweetjes De Velsertunnel op de A22 tussen IJmuiden en Beverwijk is bijna 60 jaar oud en wordt in opdracht van Rijkswaterstaat ingrijpend gerenoveerd, met het oog op verbeterde doorstroming en veiligheid. Hierbij wordt de doorrijhoogte met 12 centimeter verhoogd en worden alle technische en elektrische systemen vernieuwd. De tunnel gaat in januari 2017 opnieuw open. Voor de noodstroomvoorziening is gekozen voor een omkast aggregaat in combinatie met een dagen hoofdtank. De hoofdtank heeft een inhoud van 15 m3 en staat buiten de tunnel. Bij stroomuitval stuurt een besturingskast het aggregaat en de 2.500 A-generatoren netschakelaar aan. De schakelaars van de 10 kVmiddenspanningsverdeler worden hier

Het noodstroomaggregaat in de Velsertunnel. (Foto: Rijkswaterstaat, Ton Borsboom)

eveneens door aangestuurd. Op die verdeler kan ook een extern aggregaat worden aangesloten. De installatie is zeer

stil geworden, mede door de maatwerkomkasting en de uitlaatdemper op het aggregaat.

Aggregaat in cijfers Type: AB-PEMA1700 CANOPY Vermogen: 1.700 kVA (prime), 1.870 kVA (standby), 1.600 kVA (besteksmatig) Stroomsterkte: 2.448 A Frequentie: 50 Hz Voltage: 400 V

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

AkzoNobel innoveert en perfectioneert samen met ABB De vestiging van AkzoNobel in Ghlin, die bestaat uit een Polymer Chemistry- en een Surface Chemistry-productiesite, probeert voortdurend om haar automatiserings-, controle- en veiligheidssystemen te optimaliseren. AkzoNobel kan hiervoor rekenen op de steun van ABB, dat engineers ter beschikking stelt om de nodige bijstand te verlenen. 18

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

V.l.n.r.: Alain Ekchian, Jean-Luc Sauwens, Frédéric Brissez, Philippe Visée, Logan Tondu, Sergio Scardino, Peter Vos en Guy Damen.

n 1999 werkte AkzoNobel voor het eerst met ABB samen. Sergio Scardino, de Capital Expenditure Manager van AkzoNobel Chemicals te Ghlin, herinnert het zich nog goed: “Op onze Surface Chemistry-site gebruikten we een systeem dat gevoelig was voor de fameuze millenniumbug, die in 2000 kon toeslaan. We zagen ons hierdoor verplicht om onze architectuur te veranderen. Voor die opdracht schreven we een openbare aanbesteding uit.” Sergio weet nog dat die periode heel motiverend was. “We hebben toen heel wat leveranciers geraadpleegd, maar het was vrij snel duidelijk dat ABB met kop en schouders boven de anderen uitstak. We waren vooral onder de indruk van de competenties en de kennis van het team dat toen ter beschikking werd gesteld. Zelfs bij complexe vragen kregen we heel snel de juiste antwoorden.” Naar een geïntegreerd systeem? Toen de keuze werd gemaakt, besliste AkzoNobel om de ingreep niet te beperken tot de correctie van de bug.

“We wilden van de gelegenheid gebruikmaken om de systemen van onze twee fabrieken in Ghlin te hertekenen”, aldus Sergio. “De tweede fabriek produceerde organische polymeren. Het hele proces werd geleidelijk aan uitgevoerd. In vijf jaar tijd hebben we ABB System Six en ABB Freelance op de site van Ghlin geïnstalleerd.”

“Momenteel bekijken we de mogelijkheden om beide systemen te integreren. Het is op termijn de bedoeling om alle activiteiten op de site vanuit één enkele controlezaal te monitoren.” Volgens Sergio zijn de voordelen van zo’n uniek platform evident. “Wanneer men met meerdere systemen werkt, is het moeilijker om de nodige competenties

Logan Tondu: “We willen steeds verder gaan in de configuratie van onze systemen.” De invoering van beide systemen toont duidelijk aan dat AkzoNobel altijd wil innoveren en perfectioneren. “We zijn voortdurend op zoek naar projecten waarmee we nog verder kunnen gaan in de configuratie van onze toepassingen”, verklaart Logan Tondu, Automation Instruments Electricity Manager.

en knowhow op het optimale niveau te houden – zowel bij hardware als bij software.” In verschillende stappen Bij de perfectionering van haar installaties streeft AkzoNobel er altijd naar om geleidelijk aan te werken en een project ABB et cetera 1|17

Aan de slag pas op te starten als het vorige voltooid is. “We hebben onlangs onze verbrandingsoven vervangen en de applicatie mee in een bestaande DCU-controller van ABB geïntegreerd”, verklaart Philippe Visée, Process Control Engineer bij AkzoNobel. “Dat leverde opmerkelijke resultaten op: door die ingreep konden we onze NOxemissies aanzienlijk verlagen.” Nog een positieve evolutie: de waterzuivering. “We wilden de kwaliteit van ons afvalwater drastisch verbeteren”, vertelt Philippe. “We installeerden daarom een nieuwe ABB AC800M-controller om het hele proces in goede banen te leiden. Ook over deze resultaten waren we zeer tevreden.” “Die verbeteringen vormen voor ons een eerste fase in een ruimer project”, maakt Sergio duidelijk. “We overwegen immers de mogelijkheid om de DCUprocessors van onze Surface Chemistry te vervangen door AC800M-processors, die vergelijkbaar zijn met de processors die voor de waterzuivering worden gebruikt.” In afwachting van de start van dat project werkte ABB al nauw samen met

AkzoNobel aan andere verbeteringsprojecten op de site van Ghlin. “We hebben een tijd geleden een nieuw productiegebouw opgetrokken dat naast een eerste fabriek zal worden gebruikt voor de productie van chemische bestanddelen in polymeren”, verklaart Frédéric Brissez. “We hebben daar de bestaande CPU vervangen door een AC900F-controller die ons meer manoeuvreerruimte biedt voor de programmering. Momenteel stuurt deze controller de twee gebouwen. We

Sergio Scardino: “Het team van ABB blijft het verschil maken, maar niets is definitief verworven.” hebben het oude Emergency Shut Down (ESD)-systeem vervangen door een meer geavanceerde 800M High Integrity controller van ABB. Ook voor onze batch zijn we ten slotte naar het 800xA-systeem overgestapt.”

V.l.n.r.: Sergio Scardino, Logan Tondu, Frédéric Brissez en Philippe Visée van AkzoNobel.

ABB et cetera 1|17

Resultaat: in dit deel van de site van Ghlin ondersteunen controllers uit dezelfde familie, de AC800F’s van het 800xA-systeem, het Safety-Instrumented System en de batchoperaties. “Die configuratie biedt een aantal interessante voordelen betreffende harmonisering van de hardware en de programmering”, beklemtoont Sergio. “Dat merken we elke dag in de praktijk. Daarom overwegen we ook om die aanpak naar de andere productie-eenheden op deze site uit te breiden.”

Interne en externe versterking Uiteraard waren al deze transformaties slechts mogelijk dankzij de steun van het team procesingenieurs van AkzoNobel en van de twee ABBingenieurs die op de site werken. “De ondersteuning van System Application

Aan de slag Specialist Jean-Luc Sauwens en Project Application Engineer Peter Vos blijkt telkens opnieuw van onschatbare waarde als we een programmering willen wijzigen of ons productieproces willen verbeteren”, stelt Logan. Voor een bedrijf zoals AkzoNobel is het van essentieel belang om zo veel mogelijk competenties en kennis intern te houden. “We beschikken over een solide team van specialisten die de nodige kennis op peil kunnen houden”, weet Sergio. “Maar de mogelijkheid om op consultants een beroep te doen, bezorgt ons heel wat extra flexibiliteit. De uitdaging bestaat erin om een goed evenwicht te vinden. En ABB helpt ons dat doel te bereiken. Haar experts kennen de hardware tot op een niveau dat wij niet kunnen halen. Ze hebben ook toegang tot de kennisbestanden van ABB, waardoor we op snellere en directere oplossingen kunnen rekenen. En het feit dat we ter plaatse beschikken over twee ingenieurs van ABB, biedt ons de garantie dat we altijd vervangingsresources hebben.” “Ik verwees eerder al naar het professionalisme van het team dat we

ontmoetten toen we met de samenwerking startten. Het huidige team hoeft niet voor die collega’s onder te doen”, besluit Sergio. “Ik ben heel blij dat ik bij hen dezelfde competenties en dezelfde kwaliteit van het partnership aantref. Onlangs hadden we nog een klein technisch probleem. Jean-Luc Sauwens was urenlang bezig om dat incident op

Philippe Visée: “Door een applicatie in een DCU van ABB te integreren hebben we de NOx-emissies van onze verbrandingsoven kunnen verlagen.” te lossen, terwijl hij daar in feite niet toe verplicht was. Dat is het soort hulp en ondersteuning dat voor ons zo kostbaar is. Niettemin moet dit team ook in de toekomst het verschil blijven maken. Niets is definitief verworven.”

Alarmmeldingen voor afgewerkte producten De opslageenheid voor de afgewerkte producten werd voorzien van een nieuw systeem om de alarmmeldingen te verzenden. Het is gebaseerd op de AC800F CPU van ABB met Profibus I/O – een oplossing die heel ruime mogelijkheden biedt. “We hebben op verschillende strategische plaatsen van de site ook

monitors opgesteld, waarmee we in realtime de kritieke parameters kunnen controleren – inclusief de temperaturen”, legt Frédéric Brissez uit. “Het nieuwe systeem betekent een hele stap vooruit.”

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

ABB & OPRA veroveren China met gasturbines 22

ABB et cetera 1|17

Aan de slag

OPRA Turbines uit Hengelo ontwikkelt, produceert, verkoopt en onderhoudt generatorsets met een vermogen van 2 MW. Het hart van deze generatorsets is de OP16-gasturbine, een compacte, efficiënte en betrouwbare industriële gasturbine die werd ontwikkeld voor energieopwekking in de olie-, gasen andere industrie. In 2016 leverde ABB hiervoor twaalf middenspanningsgeneratoren die worden gekoppeld aan OP16-gasturbines van OPRA. Inmiddels zijn deze sets naar China verscheept.

ns bedrijf is met name actief op de markt voor industriële toepassingen, vooral in de olie- en gassector”, vertelt Elwin Grutterink, Purchasing Manager bij OPRA Turbines en verantwoordelijk voor alle inkoopactiviteiten van het bedrijf. “In de oliesector werd gas altijd als een restproduct beschouwd, maar dankzij onze efficiënte technologie kan het als een serieuze energiebron worden ingezet. Sinds kort verkopen wij onze OP16 ook in China. De eerste projecten zijn inmiddels afgewerkt en verstuurd. Daar worden ze nu in gebruik genomen.” De beste keuze “We hadden al langer het idee om met een aantal nieuwe fabrikanten in zee te gaan”, vertelt Niels van Zeijl, verantwoordelijk voor Electrical Systems & Instrumentation bij OPRA Turbines. “Ik heb uitgebreide specificaties en vragenlijsten naar verschillende fabrikanten gestuurd en de reacties kritisch bekeken. Elwin beoordeelde alle partijen vanuit commercieel perspectief. Op basis daarvan was ABB voor ons de beste keuze.” “We kijken vanzelfsprekend naar productkwaliteit, maar ook naar de reputatie

van een partij”, aldus Elwin. “We willen ons uiteraard identificeren met betrouwbare partners. Service en levering wereldwijd zijn eveneens belangrijk. Indien nodig, moet er binnen 24 uur een deskundige bij onze klanten op locatie kunnen zijn. We moeten eindklanten kunnen garanderen dat ze bij een eventuele

kwaliteit en vergeleken ook de verschillende aanbieders op zaken als prijs, levertijd, wereldwijde support en kwaliteit van advies. We keken dus niet alleen naar de productkwaliteit, die vanzelfsprekend zeer hoog moet zijn, maar ook naar meedenken, service en snel handelen.”

Ivo Verhoef: “We hadden erg veel baat bij de kennis binnen de internationale ABB-organisatie.” storing binnen twee dagen weer volledig operationeel zijn. Het feit dat ABB eigen faciliteiten heeft in China was een belangrijke factor in onze beslissing om samen te gaan werken. Zo hebben we dus niet alleen een partner in Europa, maar ook in China.” Niels: “Het productassortiment waaruit we eerder konden kiezen voldeed op zich wel, maar we wilden onze klanten een zo breed mogelijk scala aan keuzes kunnen bieden. We selecteren vooral op

“Als een klant vraagt welke generator we bij een project leveren en we ABB vermelden, dan valt dat wel goed. Dat straalt professionaliteit uit en het vertegenwoordigt een bepaalde waarde”, besluit Elwin. Internationaal samenwerken “We hadden voor dit project erg veel baat bij de kennis op het gebied van generatoren binnen de internationale ABBorganisatie”, vertelt Ivo Verhoef, Sales ABB et cetera 1|17

Aan de slag

V.l.n.r.: Marcel Zevenbergen, Niels van Zeijl, Ivo Verhoef en Elwin Grutterink.

Elwin Grutterink en Niels van Zeijl van OPRA Turbines bij de ingebouwde Cougar-middenspanningsgenerator van ABB.

Engineer Noordoost Nederland bij ABB en verantwoordelijk voor motoren, frequentieregelaars en generatoren. “Onze Zweedse collega Jonas Burström ondersteunde ons vanuit de business unit met het ontwerp van de generatoren. Verder was ik behoorlijk onder de indruk van de Chinese ABB-faciliteiten. Mensen laten

Ivo Verhoef en Marcel Zevenbergen van ABB.

nu voor dat alle opgedane kennis binnen de ABB-organisatie wordt gedeeld en geborgd.” “Door veranderingen in de energiemarkt hield ABB zich de laatste jaren in Nederland wat minder intensief bezig met generatoren”, voegt Marcel Zevenbergen, Project Sales Engineer

Elwin Grutterink: “We hebben niet alleen een partner in Europa, maar meteen ook in China.” zich weleens kritisch uit over Chinese fabrieken, bijvoorbeeld over de kwaliteitscontrole, maar dit waren bedrijven van wereldniveau. Dit project was voor ons een heel interessant leertraject en een geweldige gelegenheid om echt als ‘One ABB’ aan de slag te gaan. We zorgen er 24

ABB et cetera 1|17

bij ABB, toe. “De enorme installed base werd uiteraard wel onderhouden en binnen ABB is er toch behoorlijk veel expertise aanwezig. We zorgen er natuurlijk voor dat onze internationale serviceorganisatie helemaal up-to-date is en de benodigde kennis in huis heeft.”

“De levering van de generatoren, inclusief het testen, de documenten en het vervoer, werd verzorgd door Project Manager Mark Hoogendoorn. Daarnaast verliep de communicatie met de klant en de leverancier tijdens de looptijd van de opdracht voornamelijk via Mark. OPRA was hier zeer tevreden over”, zegt Marcel. “Nadat we de opdracht voor de generatoren hadden geboekt, volgde ook het verzoek voor elektromotoren. Dat proces werd heel goed begeleid door onze collega’s Mark Goetz, Sales Support Engineer, die de aanbieding verzorgde, en Delivery Manager Henri Schrikhof, die betrokken was bij de leveringen.” Nauwe marges “We werken met een bepaald standaardconcept en een modulaire opbouw, dus het was wel even passen en meten, maar de ABB-componenten pasten perfect in het geheel”, legt Niels uit. “We bouwen de turbine packages in Hengelo en testen deze voordat ze worden

Aan de slag

Elwin Grutterink en de gasturbine van OPRA Turbines.

verscheept. In de toekomst zal de bouw van packages voor de Aziatische markt echter in China gebeuren en zullen we hier in Nederland alleen het voorwerk doen. Daarom moeten we zeker weten dat elk aangeleverd onderdeel precies doet wat de leverancier belooft. Te meer omdat we zaken doen met professionele industrieën die hoge eisen stellen. Als de machine eenmaal op de testbank staat, dienen de metingen binnen een echt extreem nauwe marge overeen te komen met de specificaties. Het was erg geruststellend om tijdens tests te zien dat alles wat ABB had geleverd precies deed wat we verwachtten. Dat geeft aan dat een leverancier echt kwaliteit biedt en een zekere meerwaarde toevoegt.” Niels besluit: “Zo’n samenwerking gaan we uiteraard niet voor de korte termijn aan. We zochten een partner die snel onze vragen kan beantwoorden, en die ook inhoudelijk precies de juiste antwoorden weet te geven. Dat zit bij ABB wel goed.”

Over OPRA Turbines OPRA Turbines werd in 1991 opgericht in Hengelo. De OP16 is een compacte, efficiënte en betrouwbare industriële gasturbine op basis van bewezen technologie. Deze wordt ingezet voor het opwekken van energie in zowel de olie- en gasindustrie als voor industriële markten. Met een of meer OP16-units kunnen installaties van 1,5 tot 10 MW worden gerealiseerd.

OPRA Turbines werkt momenteel aan nieuwe innovaties en zakelijke concepten voor OP16, waaronder leasing. Het kwaliteitsmanagement van het bedrijf is ISO 9001:2008-gecertificeerd.

ABB et cetera 1|17

Over en weer

Hoe kunnen steden transformeren tot smart cities? 26

ABB et cetera 1|17

Over en weer

Wereldwijd kiezen steeds meer steden voor slimme en innovatieve oplossingen om uitdagingen aan te pakken. Digitale tools, diensten en processen worden ingezet om de manier waarop we leven en werken in de stad te verbeteren. VUB-professor en iMindsdirecteur Pieter Ballon is een absolute autoriteit op het vlak van smart cities en werd eerder dit jaar benoemd tot Brussels Smart City Ambassador. Hij deelt graag zijn visie over de stad van de toekomst.

et smart city-concept is stilaan doorgedrongen tot de meeste beleidsmakers. De ideeën en plannen voor de slimme stad worden concreter en er duiken tal van proefprojecten op. De juiste technologie kiezen is cruciaal, maar de succesfactor voor smart cities zit hem volgens professor Pieter Ballon in de organisatie ervan. “Vroeger leefde het idee dat we eerst de technologie moesten ontwikkelen om die dan integraal uit te rollen. Nu blijkt het smart city-verhaal zo complex dat geen enkele actor dit alleen kan dragen. Het vraagt een andere denkwijze. We kunnen een smart city zien als een aanbestedingsproces, dat door een overheid wordt uitgeschreven. Een andere piste houdt in dat een smart city en de dienstverlening die daaruit voortvloeit geen exclusieve publieke aangelegenheden meer zijn, maar een publiekprivaat spel.” Voor stadsbesturen is hier een regisserende rol weggelegd, meent Pieter Ballon. Ze kunnen inwoners, bezoekers, applicatieontwikkelaars, bedrijven, non-profitorganisaties, kennisinstellingen en publieke spelers met elkaar laten ageren. Brussel als proeftuin Die regisserende taak heeft hij zichzelf ook opgelegd als Brussels Smart City Ambassador. Sinds mei 2016 gaat hij bij

bedrijven, kennisinstellingen en organisaties langs om organiserende krachten te bundelen in Brussel. “Om de twee dagen geef ik wel ergens een lezing. Ik probeer ook de aandacht van Europa op Brussel te vestigen. Smart cities is zowat het belangrijkste speerpunt van het Europese innovatiebeleid voor de komende tien jaar. Het zou nogal gek zijn als Brussel niet als proeftuin wordt gebruikt.”

Dat leidde in het verleden tot absurdi‑ teiten zoals twee aparte portaalsites voor Smart Brussels of twee verschillende wifi-netwerken met dito inlogsystemen. Zoiets staat de harmonisering van smart cities in de weg.” Dat er nu een coördinator is voor smart cities vindt hij wel een goede zaak. Bovendien geeft een nieuwe generatie politici blijk van initiatief, net als hun

“ Niet de technologie zelf, maar de doorbraak van problemen moet vooropstaan.” Intussen kan de professor terugblikken op enkele realisaties. Zo werd het hoofdkwartier van OASC (Open & Agile Smart Cities), dat streeft naar de standaardisatie en de harmonisering van smart cities-data, in Brussel ondergebracht. Er is nu ook een leerstoel smart cities aan de VUB. “Dat zijn belangrijke stappen die Brussel op de kaart zetten, want het ontbreekt hier niet aan goede ideeën, maar we moeten ze ook uitvoeren. De stad Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werken bijvoorbeeld nog te veel langs elkaar heen.

voorgangers. Want bijna tien jaar geleden speelde Brussel zowaar een voortrekkersrol. “Toen sprak men nog niet van smart cities, maar we hadden wel projecten rond draadloze toepassingen op het openbaar domein. Zuid-Korea plande toen de bouw van de eerste smart city ter wereld en stuurde een delegatie naar hier om onze experimenten te bekijken. Songdo, vlak bij Seoel, werd vorig jaar opgeleverd en de Zuid-Koreanen haalden naar eigen zeggen de mosterd in Brussel.” ABB et cetera 1|17

Over en weer

Burgers overtuigen en beschermen Een dergelijke massale uitrol van sensoren, slimme camera’s en andere technologische hoogstandjes is in de meeste landen onmogelijk. Het is volgens professor Pieter Ballon beter om stelselmatig proefprojecten op te zetten die hun deugdelijkheid bewijzen. “Niet de technologie zelf, maar de doorbraak van problemen moet vooropstaan. Als we met concrete projecten kunnen aantonen dat een probleem efficiënt wordt aangepakt, kunnen we de bevolking makkelijker overtuigen. We hoeven bovendien niet eerst de hele stedelijke structuur te herorganiseren. ‘Fix My Street’ is daar een schoolvoorbeeld van. Via deze site kunnen Brusselaars de slechte staat van een voetpad of een put in de weg signaleren. Op basis van die informatie wordt het euvel dan verholpen. Het bleek een schot in de roos. Technologie zet zo druk op de stedelijke organisatie 28

ABB et cetera 1|17

en bewerkstelligt een verandering. De interactie tussen de burger en de overheid vaart er bovendien wel bij. Dat is zeer positief, want het maakt smart cities concreet en acceptabel voor iedereen. We mogen immers niet ontkennen dat het een complex concept is, waar veel achterdocht en onzekerheid over bestaat. Die is deels gerechtvaardigd. We delen en verspreiden nu al veel data via onze smartphones. Zodra we ook in huis slimme toestellen hebben, zal dat nog toenemen. Zolang het voor de burger comfortabel en goed voelt om die data te delen, zal het systeem kunnen werken. Privacy moet dus worden meegenomen als een ontwerpvariabele in elke fase van een project. Dat is duidelijk voor mij. Als we geen controle meer hebben over onze data, hebben we een probleem. Dan staat de deur open voor misbruik. Consumenten en burgers zullen dus bewuster met hun data moeten omgaan.

Daar liggen zowel uitdagingen als opportuniteiten. Dat kan nu met Internet of Things (IoT) in realtime.” Samenwerking is de sleutel Gegevens verzamelen was tot voor kort een traag en langdurig proces. Achteraf zaten beleidsmakers met gedateerd materiaal, waardoor het moeilijk was om doeltreffende maatregelen te nemen. IoT zorgt ervoor dat we via diverse apparaten en applicaties onmiddellijk informatie kunnen verzamelen en analyseren. Zo kunnen we meteen ingrijpen op bijvoorbeeld een verkeerssituatie. “IoT is een van de bouwstenen voor smart cities. Dat is een nieuw instrument en het is niet alleen bruikbaar voor de overheid. Een navigatieapp als Waze maakt het chauffeurs mogelijk om verkeersinformatie met elkaar te delen in realtime. Binnen afzienbare tijd zullen wearables, sensoren en tal van andere applicaties

Over en weer

VUB-professor en iMinds-directeur Pieter Ballon: “Geen enkele speler is groot of sterk genoeg om het hele smart city-proces te ontwikkelen.”

met elkaar verbonden zijn en een schat aan data opleveren. Een van de vraagstukken is hoe we als mensen of als maatschappij vermijden om daarop de greep te verliezen. Er zijn veel testcases

software en begeleidt ook start-ups, terwijl Imec wereldfaam heeft gemaakt met nanotechnologie en hardwaresystemen. Volgens Pieter Ballon is er voor bedrijven zoals ABB een cruciale rol

“ Consumenten en burgers zullen bewuster met hun data moeten omgaan.” nodig om de juiste combinatie van technologieën en protocollen uit te dokteren. Geen enkele speler is groot of sterk genoeg om het hele proces te ontwikkelen. Samenwerking is dus meer dan ooit aan de orde.” Juist daarom zijn iMinds en Imec recent gefuseerd. iMinds legt zich toe op

weggelegd als enabler, om samen te werken in ‘living labs’, maar ook bij grotere operationele projecten. “We moeten naar een model waarbij overheden, kennisinstellingen, bedrijven en burgers samen bouwen aan smart cities. ‘Living labs’ laten burgers concreet voelen wat de voordelen zijn van een slimme stad.

Tegelijkertijd zijn ze een ideaal platform om bedrijven met elkaar in contact te brengen en nieuwe diensten te ontwikkelen. En het laat een stad nadenken over haar eigen functie. Elke organisatie die met zo’n disruptieve transformatie wordt geconfronteerd, zet een R&Dafdeling op. De steden doen dat tot nader order niet. Dat vind ik moeilijk te begrijpen. Naast de dagelijkse operationele werking is er parallel een tweede spoor nodig met proefprojecten. Dat gaat uiteraard in tegen hoe een stad werkt, want we kunnen belastinggeld niet gebruiken voor experimenten die kunnen mislukken. Toch is het noodzakelijk dat lokale overheden een mentale en fysieke ruimte creëren om die toekomstige uitdagingen uit te proberen. Dat is een continu proces. Als kennisinstelling willen we daar een bijdrage aan leveren.”

ABB et cetera 1|17

For a better world

ABB richting hoogste niveau CO2-prestatieladder Het CO2-beheerplan van ABB werpt zijn vruchten af, want het ziet ernaar uit dat ABB in 2017 het hoogste niveau van de CO2-prestatieladder zal behalen.* In dit niveau staat maatschappelijk verantwoord ondernemen over de bedrijfsgrenzen heen voorop.

BB draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. Onder andere de CO2-uitstoot wordt op een zo goed mogelijke manier beheerd. Dat gebeurt met de CO2prestatieladder, een instrument waarmee bedrijven hun uitstoot in kaart brengen en verminderen. “Voor ABB is duurzaamheid een evenwicht vinden tussen economisch succes, ecologische verantwoordelijkheid en sociale vooruitgang, met het oog op profijt voor alle betrokken partijen”, vertelt Rob van Huissteden, Manager Service bij ABB, die projecten en servicecontracten beheert voor de business unit Power Generation van de divisie Process Automation. “ABB draagt bij aan een duurzamere wereld door producten die de energie-efficiëntie verhogen te ontwikkelen en op de markt te brengen.” Daarnaast formuleerde ABB vanuit de duurzaamheidsgedachte een aantal doelstellingen. Eva De Decker, Environmental Coordinator bij ABB, legt uit: “Onze CO2-uitstoot verminderen is 30

ABB et cetera 1|17

een belangrijk werkpunt en de prestatieladder helpt ons hierbij. We hebben het adviesbureau CO 2 Management in de arm genomen om deze Nederlandse methode in de hele Benelux-organisatie te implementeren.” CO2-analyse Harm Langen, eigenaar van CO2 Management: “Wij leveren software waarmee de CO2-uitstoot wordt geanalyseerd, beheerd en verbeterd zodat een hoger niveau op de prestatieladder kan worden behaald. ABB beschikte al over het niveau 3-certificaat, waarbij vooral wordt gekeken naar de uitstoot van het eigen bedrijf. Wie naar een hoger niveau streeft, moet vaststellen waar in de keten de meeste uitstoot plaatsvindt. Na een grondige analyse besloten we onze pijlen te richten op twee cases: de ABB-drives en het Octopus-product.” Octopus, een product van ABB Dalfsen, maakt slimme systemen voor schepen, waarbij aan de hand van een groot aantal variabelen, zoals snelheid,

belading, weersverwachting en de vorm van het schip, de meest efficiënte route wordt bepaald. “Schepen hebben een grote CO 2-uitstoot, dus daar valt veel te besparen”, zegt Harm. “Daarnaast namen we de drives onder de loep. Vroeger werd een motor steeds aan- of uitgeschakeld, maar nu zorgt dit slimme stuursysteem voor forse energiebesparingen.” “Wat we leerden uit deze twee cases willen we op veel meer producten en ketens toepassen”, vervolgt Rob. “We hebben ons voor 2020 een aantal doelen gesteld, onder meer CO 2 reduceren door minder energieverbruik. Omdat we veel functies hebben waarbij mensen regelmatig reizen, vormen onze verplaatsingen de grootste bron van CO 2. We wisten wel dat er op dat vlak veel winst te behalen viel, maar pas toen we, met hulp van CO2 Management, de zaken echt goed in kaart brachten, konden we bepalen hoe groot de uitstoot is en wat we moeten doen om dat te reduceren.”

For a better world

Eva De Decker en Rob van Huissteden van ABB en Harm Langen van CO2 Management.

Samenwerking van alle partijen De meeste bedrijven met prestatieladder-certificering zitten op niveau 3. Dit wil zeggen dat de CO 2-reductie onder controle is in het eigen bedrijf. Niveau 5 trekt dit door naar de hele keten. “Het hoogste niveau is moeilijker te behalen, onder

verbeteringen realiseren. Data en informatie uitwisselen tussen alle partijen is daarbij essentieel.” Rob vervolledigt: “Een hogere score op de ladder wordt beloond met een concreet voordeel in het aanbestedingsproces in de vorm van een fictieve

Harm Langen: “Het hoogste niveau is lastig te behalen omdat de criteria recent zijn aangescherpt.” meer omdat de eisen zijn aangescherpt en er strenger op wordt toegezien”, legt Harm uit. “Het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen over de grenzen van het eigen bedrijf heen. Het betreft dus niet alleen de interne energiehuishouding, maar ook de hele keten van toeleveranciers en partners. Als alle partijen meewerken, kunnen we enorme

korting op de geoffreerde prijs. Stel dat ABB een offerte indient voor een overheidsopdracht, dan kan ABB bijvoorbeeld 5% fictieve korting krijgen omdat het niveau 5 behaald heeft. Zo wordt de offerte van ABB aantrekkelijker dan die van de concurrentie. Nog een belangrijk punt: wanneer er in consortia wordt gewerkt, geldt de certificering van het

deelnemende bedrijf dat het laagst op de prestatieladder staat voor het hele consortium. Dat wordt in de nabije toekomst uitgebreid naar alle onderaannemers.” “CO2 Management heeft een belangrijke rol gespeeld bij het behalen van dit niveau. Harm begeleidde ons heel goed en gaf blijk van veel knowhow op het werkgebied”, besluit Eva. “We blijven verder met andere bedrijven intensief ideeën uitwisselen en nieuwe plannen bedenken. Ketensamenwerking is de sleutel tot toekomstige energiebesparing.”

* Bij het ter perse gaan van het magazine op 16 december 2016 was de laatste audit positief, maar het certificaat is nog niet uitgereikt. ABB zal binnenkort door de auditor voorgedragen worden aan de certificatiemanager van de certificerende instantie. Die certificatiemanager geeft wellicht in 2017 het finale akkoord over het uitreiken van het certificaat. ABB et cetera 1|17

De wondere wereld

ABB Torductor Marine meet efficiëntie van scheepsmotoren ABB Torductor Marine is een vernieuwd torsiem eet systeem voor zeeschepen dat naadloos aansluit op de Marine Software-portfolio. Door het mechanisch vermogen te vergelijken met het brandstofverbruik kan de gebruiker direct de motorprestaties achterhalen en nagaan of er onderhoud of andere maatregelen nodig zijn. 32

ABB et cetera 1|17

De wondere wereld

Foto: Kees Torn

De pilot van de Torductor Marine vond plaats op het Stena Line-schip Stena Scotia.

e Torductor meet het koppel in grote, langzaam draaiende assen”, vertelt Peter van Baarle, Product Manager voor Torductor. “De sensor maakt hierbij geen contact met de as, en bovendien is de vrije aslengte die nodig is voor het instrument zeer beperkt. 25-30 cm is voldoende. De stabiliteit is blijvend zeer hoog en de sensor is volledig onderhoudsvrij. Vuil en vocht hebben nauwelijks invloed.” “Als u vaststelt dat de prestaties afwijken van de specificaties kunt u met behulp van het systeem mogelijke oorzaken en defecten opsporen”, vervolgt Peter. “In combinatie met windrichting en sterkte, diepgang, stroming, lading, enz. kunt u bepalen hoe gemakkelijk het schip door het water gaat. Tegenwoordig moeten de CO 2-uitstoot en het brandstofverbruik omlaag, en met onze Torductor kan de efficiëntie van het schip precies worden nagaan.”

Bestand tegen omgevingsfactoren “Behalve een pulsband om het toerental te meten, worden er geen componenten op de as zelf gemonteerd”, zegt Product Engineer Kees de Waard. “Een unieke oplossing voor koppelmetingen die gedurende vele jaren stabiele metingen doorgeeft. Andere technologieën gebruiken meer kwetsbare apparatuur

systeem heeft aansluitingen voor flowmeters, waarmee het brandstofverbruik kan worden opgenomen. Wij adviseren hiervoor de ABB Coriolis Master. Deze flowmeters werken zonder bewegende onderdelen en zijn dus, net als de koppelsensor, onderhoudsvrij. De TorductorCoriolis-combinatie levert de basis voor ‘hull condition monitoring’ waarmee het

Peter van Baarle: “Bij afwijkende prestaties kunt u de mogelijke oorzaken en defecten opsporen.” die op de as gemonteerd moet worden. Maar dat is niet ideaal op lange termijn. De Torductor kan tegen een stootje en is bestand tegen allerlei omgevingsfactoren. Het Torductor Marine-

mogelijk wordt om te bepalen wanneer aangroei van schelpdieren en algen verwijderd moet worden. Ook hiervoor kunt u bij ABB terecht. Het is een functie van Octopus, ABB’s advisory system. ABB et cetera 1|17

De wondere wereld

Peter van Baarle en Kees de Waard van ABB met de Torductor Marine.

Als u de langetermijnprestaties van uw schip wil garanderen, moet de eerste meting net zo accuraat zijn als de latere metingen. Het is belangrijk om trends en verlopen nauwkeurig in kaart te brengen. U krijgt afwijkingen eerder in de gaten en kunt dan onderhoud plegen of verder zoeken naar een andere oorzaak.” Succesvolle trial Data kunnen op verschillende manieren met andere systemen worden gedeeld: via een aanraakscherm, een webbrowser of via het ABB Octopussysteem. Modbus RTU en TCP of NMEA 0183 en discrete analoge uitgangen zijn eveneens beschikbaar voor dataoverdracht naar systemen voor derden. De pilot van Torductor Marine vond plaats op het Stena Line-schip Stena Scotia. “Na een succesvolle trial op de bakboord schroefas werd de sensor permanent geplaatst”, vertelt Dick van der Ent, Technical Superintendent en Energy Saving Engineer bij Stena Line. “Net als een tweede systeem voor de stuurboord schroefas.”

ABB et cetera 1|17

De ontdekking van het magneto-elastische principe Toen Orvar Dahle, een onderzoeker bij ASEA in Västerås, Zweden, metingen uitvoerde aan een transformator, plaatste iemand een pot koffie op zijn werkbank. Deze handeling was terug te zien in de meting. Dit intrigeerde hem zo dat Orvar besloot dit verschijnsel verder te onderzoeken. Wanneer er een kracht wordt uitgeoefend op magnetisch kernmateriaal van een spoel of transformator heeft dit gevolgen voor de overdracht van de energie. De magnetische veldlijnen veranderen mee met de mechanische vervorming. Op basis van dit principe werden door ASEA, later ABB, producten ontwikkeld voor het meten van mechanische krachten, waaronder de Torductor, die in 1959 door ASEA werd gepatenteerd. De Torductor is jarenlang met succes toegepast, waarbij de sensor in de vorm van een ring rondom de as werd geplaatst en over 360 graden koppel werd gemeten. Nu hebben we een nieuwe sensor die een paar graden van de as meet en wordt er beroep gedaan

op de elektronica en de software om het ruwe signaal van de sensor om te zetten in een bruikbare meetwaarde. Zowel de hardware als de software zijn nieuwe ontwerpen, met als resultaat een nieuw meetinstrument, gebaseerd op bewezen technologie. De Torductor Marine past binnen de regelgeving van de International Marine Organization (IMO), in het bijzonder het Ship’s Energy Efficiency Management Plan (SEEMP).

Product Low Voltage

Allround installatieautomaat biedt wereldwijd veiligheid Het racecircuit Hockenheimring in Duitsland is vooral bekend van evenementen van wereldklasse, zoals de Formule 1 en de DTM. Het circuit wordt nu ook gebruikt voor openluchtconcerten en andere grootschalige evenementen. Op liveconcerten komen gemiddeld 100.000 bezoekers af, dus bedenk maar hoeveel energie er nodig is voor infrastructuur, licht, geluid en andere systemen tijdens deze events. Een breakdown tijdens een race of een concert kan verstrekkende gevolgen hebben. Om dit te vermijden, vertrouwt de Hockenheimring op ABB-producten: installatieautomaten, aardlekautomaten en vermogensautomaten.

Voordelen −− Dubbele aansluitklemmen tot en met 35 mm2 −− Thermoplast-behuizing: halogeenvrij en recyclebaar −− Laserprintspecificaties: krasvast en bestand tegen vloeistoffen −− Positie-indicatie, direct aangesloten op de bewegende contacten voor hogere veiligheid en contactstatus weergave −− Na uitval direct weer in te schakelen met schakelaar op de automaat −− Duidelijke productcodering voor makkelijke identificatie

Nieuwe installatieautomaat handig voor OEM Omdat ABB-producten wereldwijd worden toegepast, moeten ze voldoen aan de hoogste eisen. De nieuwe installatieautomaat SU 200 M voldoet aan de keurmerken UL 489/CSA22.2 No. 5 en IEC, wat hem wereldwijd inzetbaar maakt, ook in Noord-Amerika en Canada. Voor een OEM die bouwt aan applicaties die wereldwijd worden ingezet, is een allround installatieautomaat de perfecte oplossing. Dankzij de nieuwe SU 200 M bent u altijd verzekerd van de juiste beveiliging, overal ter wereld. Zo wordt iedere installatie net zo veilig als de Hockenheimring. De SU 200 M is leverbaar in 1-, 2-, 3- en 4-polige uitvoering tot 40 A in 480 VAC in C-, K- en Z-karakteristiek. AC en DC naar wens Voorraadplanning en projectengineering worden nog eenvoudiger met de SU 200 M. De installatieautomaten zijn geschikt voor AC- en DCapplicaties. Dit zorgt voor een verlaging van voorraad en het aantal producttypes op projecten. De serie SU 200 M vervangt vanaf heden de series S 200 U en S 200 UP.

ABB et cetera 1|17

Product Low Voltage

Top 3 intelligente besturingsproducten voor alle industriële toepassingen ABB biedt het meest uitgebreide assortiment elektronische producten en relais voor de industrie. Verhoog de betrouwbaarheid, maximale efficiency en beschikbaarheid van uw proces met onze intelligente besturingsproducten. Wij hebben voor u onze top 3 geselecteerd. Elektronische tijdrelais De elektronische tijdrelais uit de CT-serie worden wereldwijd toegepast en bewijzen hun uitmuntende functionaliteiten in dagelijks gebruik onder de meest extreme omstandigheden. Drie varianten van elektronische timers voorzien alle applicaties van timerfunties. Voordelen −− Enkel- en multifuncioneel −− Verschillende uitvoeringen voor verschillende spanningen −− Tijdinstellingen van 0,05 tot 300 uur −− DIN-rail modulaire behuizingen voor utiliteit

Meet- en bewakingsrelais Gebruik de meet- en bewakingsrelais voor een betrouwbare en permanente bewaking van uw proces en apparatuur. De CM-serie heeft relais voor uiteenlopende toepassingen in 1- en 3-fasen netten voor spanning, stroom, niveau, grid feeding, thermistor en temperatuur. Voordelen −− Brede keuze voedingsspanning: 24 tot 240 V AC/DC −− Minder uitvaltijd en snelle inbedrijfstelling −− DIN-rail modulaire behuizingen −− Makkelijk aan te sluiten met push-in-techniek

Interfacerelais De interfacerelais en optocouplers verzekeren een betrouwbare spanningsoverdracht tussen randapparatuur en besturingssystemen van hoger niveau. Het relais uit de CR-serie biedt voor alle soorten machines een betrouwbare signaaloverdracht. Het voorziet in een galvanische scheiding voor gevoelige elektronica zoals PLC’s. Het brede pakket van steekbare interfacerelais met standaard voeten of voeten voor logische relais is geschikt voor het schakelen van AC of DC.

Meer informatie: new.abb.com/low-voltage/nl/producten/ elektronische-producten-en-relais

ABB et cetera 1|17

Voordelen −− Spoelspanningen van 5 V DC tot 230 V AC −− Contacten tot en met 16 A −− Tot en met vier contacten −− Geïntegreerde testschakelaar voor handmatige bediening −− Vergulde contacten beschikbaar voor lage contactweerstand

Hotspot

ABB present op Indumation 4.0 Bezoek ons tijdens de vierde editie van de technologiebeurs Indumation van 8 tot en met 10 februari in Kortrijk Xpo. U vindt ons in hal 1, stand B08.

nze productspecialisten nemen u tijdens Indumation graag mee in het digitale verhaal van ABB AbilityTM, waarover u op pagina 4 al meer gelezen hebt. Mis zeker de presentatie van de YuMi en RobotStudio® niet en ontdek de nieuwe versie van Decathlon Software. Verder komt u alles te weten over de smart sensors voor motoren en de Connected Service voor robots. Het tweejaarlijkse Indumation is in België dé vakbeurs voor aandrijftechniek en industriële automatisatie. Binnen- en buitenlandse experts en bedrijven stellen er hun technologische ideeën en innovaties voor. Meer informatie: www.indumation.be

Building Holland Van 22 tot en met 24 maart vindt u ons op Building Holland in de RAI Amsterdam.

risse en energiezuinige scholen, ontzorgde ouderen die langer thuis wonen en energieneutrale wijken. Dit zijn oplossingen die mede dankzij ABB tot stand komen. ABB levert elektrotechnische oplossingen in de gebouwen en denkt mee over de verduurzaming ervan. Dit tonen we tijdens Building Holland in de RAI Amsterdam van 22 tot en met 24 maart. ABB is founding partner van Building Holland, dat als

doel heeft om nieuwe partners te vinden. Partners om mee te sparren, om samen slimme en duurzame oplossingen mee te bedenken. En om mee te praten over de toekomst van de sector. Architecten, ontwikkelaars, adviseurs, … we willen eigenlijk praten met iedereen die heeft nagedacht over de toekomst van de bouw. We staan overal voor open. De wereld energiezuinig maken doen we niet achter ons bureau.

Aanmelden voor Building Holland kan via new.abb.com/benelux/nieuws/ vakbeurzen ABB et cetera 1|17

Het jaar...

Huibert Doyer (1862-1930) richtte in 1892 het ingenieurs- en installatiebureau op waar ABB in Nederland uit is voortgekomen.

Het jaar 1892 D e wieg van ABB in Nederland stond te Delft. Daar stichtte Huibert Doyer op 3 september 1892 een elektrotechnisch bureau dat zijn naam droeg. De elektrotechniek stond op dat moment nog in de kinderschoenen en de kleine onderneming van Doyer was een start-up avant la lettre. Het ging voorspoedig met het ontwerpen en installeren van elektrische installaties. Om de werkzaamheden uit te voeren had Doyer enige bekwame 38

ABB et cetera 1|17

timmerlieden aangetrokken, want een elektrotechnische opleiding bestond er in 1892 nog niet. In het dagelijkse leven werden vooral stoom- en paardentractie gebruikt, zowel voor verplaatsingen als om werktuigen aan te drijven. Aangezien er nog geen landelijk elektriciteitsnet was en stedelijke energiecentrales in 1892 nog niet bestonden, werd de elektrische energie lokaal opgewekt. Vooral vooruitstrevende middelgrote bedrijven behoorden tot de pioniers die elektriciteit in hun bedrijfsproces toepasten. Op locatie

dreef dan een stoommachine of petroleummotor een generator aan waarmee elektrische energie voor booglampen en elektromotoren werd opgewekt. Via transmissieriemen konden motoren van werktuigen zoals pompen, maalwerken en mechanische werktuigen worden aangedreven. Binnen twintig jaar zou de elektrotechniek zich sterk ontwikkelen. In de steden werden elektriciteitscentrales gebouwd. Nieuwe elektrische tramlijnen zorgden voor de noodzakelijke afname van een

Het jaar... De centrale Oosterwolde werd in februari 1910 in gebruik genomen en leverde elektrische energie voor de voeding van 14 straatlantaarns en 360 lichtpunten bij 60 verbruikers.

125 jaar ABB in Nederland

Het briefhoofd uit 1904 waarin de in 1895 verkregen vertegenwoordiging van A.G. Brown Boveri & Co. wordt genoemd.

Dit jaar gedenken we dat 125 jaar geleden de basis werd gelegd voor de activiteiten van ABB in Nederland. Op 3 september 1892 begon Huibert Doyer een ingenieursbureau en daarmee legde hij het fundament voor de ABB-activiteiten in Nederland. ABB zoals we dat nu kennen, bestaat sinds 1988. Sinds 1 januari 1999 zijn de activiteiten in België, Nederland en Luxemburg gebundeld en opereert ABB in deze landen als Benelux-organisatie.

Een prentbriefkaart uit 1907 waarop de levering ten behoeve van de elektrische centrale aan de Trekweg in Den Haag als referentieproject is afgebeeld.

voortdurende basislast van de centrales, want veel particuliere gebruikers waren er nog niet. In 1900 gingen de eerste elektrische trams in Amsterdam rijden, Den Haag volgde in 1904 en Rotterdam in 1905. Als er eenmaal een stedelijke elektriciteitsfabriek in bedrijf was, kon ook de vervuilende gasverlichting in de steden vervangen worden door elektrische straatlantaarns. Die kwamen eerst op de fraaie boulevards en later in de minder belangrijke straten. Door de komst van de elektrotechniek

nam de vervuiling in de steden aanzienlijk af. Afvalwater kon weggepompt worden, er waren minder paarden en dus ook minder mest en de verstikkende damp van de gaslantaarns verdween door de komst van schone elektrische straatverlichting. Voor Ingenieursbureau Doyer verliepen de zaken zo voorspoedig dat het in 1903 van Delft verhuisde naar de grote opkomende industrie- en havenstad Rotterdam. En in 1914 betrok het een nieuw op maat ontworpen fabrieksen kantoorgebouw in Hillegersberg.

Oprichter Huibert Doyer had zich toen al uit de firma teruggetrokken en het Zwitserse Brown Boveri (één van de voorlopers van ABB) had een aanzienlijk aandelenbelang in de onderneming verkregen. Dankzij die solide basis kon het bedrijf een belangrijke bijdrage leveren aan de verdere uitbouw van de elektrotechniek in Nederland.

ABB et cetera 1|17

JSB

Natuurlijk.

Et Cetera 2017-01 NL correctie.indd

Economische groei, snelle verstedelĳking en de groeiende behoefte aan openbaar vervoer leiden wereldwijd tot uitbreiding van tram-, metro- en spoornetten. ABB biedt tal van producten en oplossingen voor stedelĳ k vervoer, regionale spoorlĳ nen en internationale hogesnelheidslĳ nen. Zo kunnen zowel passagiers als goederen beter en sneller worden vervoerd. Het aanbod van ABB bestaat uit betrouwbare en effi ciënte producten, systemen en diensten voor stationaire voedingsinstallaties en tractie-installaties in rollend materieel. ABB’s installed base op railgebied vormt een zichtbaar bewĳ s van de grote rol die het concern speelt bĳ het realiseren van duurzame mobiliteit. www.abb.com/betterworld

06-01-2017

Duurzame mobiliteit voor miljoenen mensen?