et cetera 03/2017 NL

et cetera MAGAZINE VOOR KLANTEN VAN ABB BENELUX 03/2017 nl

—

VAN SCHUUR NAAR INTERNATIONAAL DATACENTER

BB verzorgt A volledige upgrade van stroomvoorziening — WISSEL AAN DE TOP ALFONS GOOS GEEFT DE FAKKEL DOOR AAN JO PAUWELS

— SCHOON DRINKWATER EVIDES KIEST VOOR PROCES­AUTOMA­TI­SERING VIA ABB FREELANCE

— ELEKTROTECHNIEK SAMENBRENGEN FEDET SLAAT EEN BRUG IN ELEKTROTECHNISCHE INDUSTRIE

—

BY THE OCEAN WE UNITE ABB ZEILT MEE VOOR SCHONERE OCEANEN

E T C E T E R A 0 3/ 17 E D I TO & I N H O U D

2

— EDITO

6

Beste lezer, Het einde van 2017 nadert alweer. Dit jaar, waarin transformatie op het vlak van competitiviteit en digitalisering voorop stond, bracht voor ABB opnieuw heel wat teweeg. Zo waren er ontwikkelingen die tal van mogelijkheden boden en ook duidelijk aantoonden dat we weer in een groeimodus zitten en niet stil blijven staan. En dat merkt u ook aan deze et cetera die vanaf dit jaar in een heel nieuw jasje zit.

JO PAUWELS, Managing Director ABB Benelux

Als nieuwe Managing Director ABB Benelux, ben ik erg enthousiast en trots dat ik het roer mag overnemen van Alfons Goos en dit bedrijf verder mag sturen in de immer bewegende wereld van de techniek. De continuïteit in het beleid behouden, wordt een van de prioriteiten. En ik ben blij dat ik daarvoor kan rekenen op de steun van een professioneel, open en transparant team, dat bereid is om voor mij – en vooral voor u – tot het uiterste te gaan. Onze focus ligt meer dan ooit op onze klanten. We willen tijd met u doorbrengen om te luisteren naar wat er bij u leeft.

De energietransitie, de voortgang van de digitalisering, de vierde industriële revolutie … Er staan ons nog heel wat transformaties te wachten, die een aantal belangrijke uitdagingen stellen. Maar we bekijken ze als een opportuniteit die we sa-

men met u kunnen ontginnen. We moeten ons blijven aanpassen aan de evoluties in de sector of het nu gaat om energie-efficiëntie of procesautomatisering; snelheid en kwaliteit hanteren we steeds als sleutelwoorden.

Verandering houdt ook in dat we ons innovatieve karakter kunnen blijven uitspelen. We zijn pioniers in technologie en dat willen we zo houden.

Om die voortrekkersrol uit te oefenen, hebben we natuurlijk mensen nodig, en ook daarin blijven we investeren. Onze medewerkers maken immers (voor u) het verschil. Het is ook daarom dat we erg nauw samenwerken met het onderwijs, zodat ook de jongste generatie interesse krijgt in techniek.

2018 zal een jaar van hard werken worden, maar ik zie het met een stevige portie vertrouwen tegemoet. Ik dank Alfons voor zijn jarenlange inzet als Managing Director. U wens ik alvast een prettig jaareinde en een geweldig begin van het volgende jaar toe.

Veel leesplezier!

3

18

10 — INHOUD 04 Breedbeeld

YuMi dirigeert 06 Polsslag

Alfons Goos en opvolger Jo Pauwels in gesprek 10 Perspectief ABB en Van Lente maken studenten warm voor techniek 12

Aan de slag Calais Seaways vaart energie-efficiënt

14

Aan de slag Evides en ABB voor schoon drinkwater

18

Aan de slag ABB levert complete datacenteroplossing

22 Wondere wereld Laagspanningsverdeelsystemen gemonitord en geoptimaliseerd

28

24

Over en weer Fedet verbindt organisaties in de elektrotechniek

28

For a better world By the Ocean we Unite gaat voor zuivere oceanen

32 Producten

Wat is nieuw?

34

Het jaar 1946, wederopbouw en vernieuwing

Et cetera 03|17 - Een uitgave van ABB Benelux Verantwoordelijke uitgever Marco Moerland, ABB N.V., Hoge Wei 27, 1930 Zaventem - Copyright 2017 Concept Head Office Hoofdredactie Marco Moerland Redactiecommissie Ellyne Temmerman, Karin Bot, Marco Moerland en Jos Bernaards Werkten mee aan dit magazine John Edwards, Inne Vanden Bremt, Sven Van Herck, Amandine Philippe, Dries Luyten, Nando Harmsen,

Jan Caris, Matthieu Irion, Peter van der Horst, Griet Byl, Marleen van Leeuwen

4

ZOOM DIRIGENT YUMI

— YuMi, de dirigent Het Lucca Philharmonic Orchestra in Pisa kreeg in september een ware primeur. Niet de vaste dirigent maestro Andrea Colombini leidde zijn orkest in goede banen, maar een robot: YuMi van ABB. Hij nam de baton op in het gezelschap van een van de allergrootsten: de Italiaanse tenor Andrea Bocelli!

Meer dan 800 gasten zagen YuMi drie muziekstukken dirigeren tijdens het gala van het eerste International Festival of Robotics. Een van die stukken was de beroemde aria ‘La donna è mobile’ uit Guiseppe Verdi’s opera Rigoletto.

Dirigent Colombini stak YuMi vooraf wel een handje toe.

Tijdens de repetities werden de armen van de robot zodanig geleid dat ze de menselijke bewegingen van de dirigent tot in het grootste detail volgden. Die bewegingen werden opgenomen en nadien in ABB’s RobotStudio software gesynchroniseerd met de muziek.

CEO van ABB, Ulrich Spiesshofer, glom van trots. “We schrijven geschiedenis en bepalen de toekomst van robottoepassingen. YuMi toonde mooi aan hoe zelflerend hij is.” Ook Andrea Bocelli was bijzonder enthousiast. “Het was geweldig om met YuMi op te treden.

Het laat zien dat robots een echt orkest kunnen leiden dankzij prima samenspel van getalenteerde technici en een maestro.”

5

6

P O L S S L A G N I E U W E C E O J O PA U W E L S

—

CEO ALFONS GOOS IN GESPREK MET ZIJN OPVOLGER JO PAUWELS

“De grootste uitdaging?

Het innovatieve en lokale ondernemerschap aanwakkeren” Het gebeurt niet elke dag dat ABB Benelux een directielid mag uitzwaaien na een lange en welgevulde carrière. Begin november was het nochtans zover. Uittredend Country Managing Director Alfons Goos gaat van een welverdiend rustpensioen genieten en geeft de fakkel door aan zijn gewaardeerde collega Jo Pauwels. Reden genoeg voor een dubbelinterview.

Alfons, u kunt terugblikken op een welgevulde carrière van 33 jaar binnen de groep. Weet u nog hoe het allemaal begon?

AG: “Na mijn opleiding als lasingenieur ben ik aan de slag gegaan bij een bedrijf dat door ABB overgenomen werd. Tijdens mijn carrière heb ik meerdere leidinggevende functies bekleed op lokaal en internationaal niveau. Zo heb ik geruime tijd in het Verre Oosten gewerkt, meer bepaald in China en Japan, waar ik vanaf 1996 verantwoordelijk was voor het opzetten van de robotica-activiteiten. Dat was een bijzonder uitdagende, maar boeiende opdracht. In 2007 ben ik dan teruggekeerd naar België om hier Country Manager te worden.”

Daarmee wachtte een totaal andere functie. Was dat een bewuste keuze?

AG: “Zeer zeker. Robotica is een passie, maar ik koesterde ook de ambitie om ooit een bedrijf te managen. ABB op countryniveau leiden heeft een compleet andere dimensie: in plaats van actief te

zijn op het terrein, moet je vanuit je positie alle activiteiten overzien en in goede banen leiden. Je moet ook je schouders zetten onder de bestuurlijke aspecten en rekening houden met de bredere economische context. Die is vandaag overigens veel globaler dan vroeger.”

Waar bent u het meest trots op?

AG: “Zoals ik al zei, denk ik met voldoening terug aan de ontwikkeling van Robotics in China. De uitdaging was gigantisch, om van een klein land als België de switch te maken naar een grote markt als China, waar een totaal andere cultuur heerste en de markt bepaald werd door staatsbedrijven. Het is me toch gelukt en ik ben zeer blij dat nu een derde van onze wereldwijde productie van robots

7

“Er heerst een constructieve sfeer en het lokale team straalt een solidaire en positieve instelling uit. Ik denk dat mijn voorganger een politiek van open discussie heeft ingevoerd.�

JO PAUWELS

8

P O L S S L A G N I E U W E C E O J O PA U W E L S

— WIE IS JO PAUWELS? vandaag in China verkocht wordt. Maar nu zijn het ook bijzonder boeiende tijden, mede door de digitalisering, de energietransitie en de vierde industriële revolutie en de mogelijkheden en uitdagingen die ze scheppen.”

U wordt opgevolgd door Jo Pauwels, met wie u al geruime tijd samenwerkt. Welke goede raad zou u hem willen meegeven?

AG: “Wel, boven op de digitalisering en de opdracht om ABB een plaats te geven binnen de vierde industriële revolutie waarmee ze gepaard gaat, denk ik dat de challenge er vooral in bestaat de externe focus te behouden. Belangrijk daarbij is dat hij zichzelf de tijd gunt om veel bij klanten te zijn en goed te luisteren. Daarnaast is het, denk ik, essentieel dat je als directeur eerlijk en transparant bent in je beleid. Jo en ik delen dezelfde waarden, dus ik heb er het volste vertrouwen in dat hem dat allemaal zal lukken.”

Waar kijkt u als toekomstig ex-drukbezette bedrijfsleider naar uit?

AG: “Los van mijn pensioen blijf ik een aantal professionele taken behouden. Zo blijf ik zetelen in de board van Enervalis, een start-up die actief is op het vlak van energie. Daarnaast wil ik wat meer tijd maken voor mijn familie: in de eerste plaats mijn vrouw, die mij altijd gesteund heeft tijdens mijn carrière, en daarenboven mijn drie zonen en vijf kleindochters. En mijn vrouw en ik zijn van plan om een wereldreis te maken: ik heb in vele steden verbleven tijdens mijn carrière, maar heb nooit echt de tijd gehad om ter plaatse veel te zien. Dat willen we nu inhalen.”

Jo Pauwels is 58 en komt uit Oost-Vlaanderen (België). Hij is getrouwd, heeft vier kinderen en drie kleinkinderen. Hij studeerde Industriële Automatisering aan de Industriële Hogeschool Gent.

Daarnaast behaalde hij een Advanced Management-diploma van de Vlerick Leuven-Gent Business School. Na zijn studies ging hij in 1981 aan de slag bij ASEA en na de fusie in 1988 bezette hij diverse functies binnen Robotics Benelux, gevolgd door meerdere leidinggevende functies bij Robotics in Duitsland, Frankrijk en Zwitserland.

In zijn nieuwe job zal hij rapporteren aan Jacques Mulbert, Oversight Country Managing Director France. Jo zal zijn werkzaamheden gaan uitvoeren in Zaventem (België) en in Rotterdam (Nederland).

“De digitalisering, de energietransitie en de vierde industriële revolutie: het zijn bijzonder boeiende tijden die uitdagingen scheppen.”

ALFONS GOOS

Jo, net zoals uw voorganger kunt u bogen op een lange carrière bij ABB. Kunt u even uw carrière voor ons samenvatten?

JP: “Na mijn studies Industriële Automatisering en mijn bijkomende managementdiploma ben ik in 1981 begonnen bij ASEA. In 1988 is dat opgegaan in de ABB-groep en sindsdien heb ik verschillende lokale functies gehad binnen Robotics Benelux, gevolgd door meerdere leidinggevende functies bij Robotics in Duitsland, Frankrijk en Zwitserland.

Sinds 2011 ben ik Service Manager voor de divisie Robotics & Motion en daarnaast PG Manager Motor & Generator Service.”

9

Had u deze benoeming verwacht?

JP: “Ze komt niet uit de lucht vallen, we bereiden ze al een tijdje voor. Het is een mooie afronding, want ik ben een ‘one company man’.

Daarnaast betekent deze nieuwe missie ook een vorm van thuiskomen waar het allemaal begonnen is. Ik heb immers heel wat globale functies bezet en heb minder met de Benelux te maken gehad.”

Wat wordt uw eerste taak?

JP: “Die is drievoudig. In de eerste plaats moet ik me inwerken in de markt. Er is immers veel veranderd. Dan is er het aspect van het personeel: het is er niet makkelijker op geworden. De werkdruk ligt hoog en ik vind dat er zorg moet worden gedragen voor de werknemers, zodat hun motivatie intact blijft. Dan is er het aspect van de performantie, de vraag hoe we competitief kunnen zijn en blijven, ook inzake kwaliteit, flexibiliteit en snelheid. Ik denk dat de grootste uitdaging erin bestaat het innovatieve en lokale ondernemerschap opnieuw aan te wakkeren. Daar wil ik op inzetten, ook door mensen niet af te straffen als er iets niet meteen lukt.”

Ook verantwoord ondernemerschap staat hier hoog op de agenda.

AG: “Dat klopt inderdaad. Ecologische bekommernissen hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in ons beleid. Zo zetten we bijvoorbeeld sterk in op hernieuwbare energie en een energie-efficiënte werking, zowel binnen ons eigen bedrijf als voor onze klanten. We besteden aandacht aan de mobiliteit van onze werknemers en zijn ook bezig met een gezond evenwicht tussen werk en privéleven.

Duurzaamheid is geen leeg woord hier en krijgt mede vorm door veiligheid en integriteit.”

JP: “Bovendien wil ik blijven investeren in opleidingen. ABB steekt daar veel geld in, want mensen maken nu eenmaal het verschil. Dat is essentieel, want alles gaat vandaag sneller en is behoorlijk complex geworden. We hebben 17 vestigingen in de Benelux en het is essentieel te kunnen omgaan met al die culturen. Maar er heerst een constructieve sfeer en het lokale team straalt een solidaire en positieve instelling uit. Ik denk dat mijn voorganger een politiek van open discussie heeft ingevoerd. Bijgevolg is er vertrouwen tussen de directieleden. Ik verwacht dezelfde steun en houding.”

10

PERSPECTIEF DEMOK A STEN VOOR PR AK TIJKLESSEN

— “We willen mensen enthousiast maken voor de techniek” ABB EN VAN LENTE SCHERPEN PRAKTIJKVAARDIGHEDEN IN ONDERWIJS AAN

Praktijklessen zijn essentieel om leerlingen voor te bereiden op hun latere werk. Daarom hebben ABB en Van Lente Systeemintegratie een aantal technische opleidingen van demokasten die uitgerust zijn met ABB-frequentieregelaars. Met deze kasten kunnen leerlingen meer dan 50 diverse bedradingsen storingsopdrachten in de praktijk oefenen.

Voor technische bedrijven is het van groot belang dat de vaardigheden van leerlingen op peil zijn en dat hun kennis aansluit bij actuele ontwikkelingen.

Daarom maakte Paul Christenhusz, praktijkopleider bij Van Lente, lesmateriaal voor zowel studenten mechatronica als elektrotechniek. ABB leverde componenten voor de verschillende demokasten die Paul bouwde op basis van wensen van docenten.

PRAKTIJKVAARDIGHEDEN VERBETEREN Van Lente is een systeemautomatiseerder die onder andere productielijnen automatiseert, vooral in de voedingsindustrie. “Ons bedrijf biedt werkervaringsplaatsen aan studenten mechatronica en elektrotechniek”, vertelt Paul. “We hebben al onze Van Lente Academie, maar daarnaast wilden we samen met de opleidingscentra bedenken hoe de leerlingen hun praktijkvaardigheden en inzichten kunnen verbeteren.”

Zo kwamen de demokasten tot stand. “Ze kunnen defecten simuleren. Leerlingen zoeken de oorzaak en lossen het probleem op. Omdat elke kast meerdere defecten kan nabootsen, kunnen exemplaren binnen een opleiding en zelfs tussen scholen rouleren.

Mocht iedere school voor elk lesprogramma aparte kasten nodig hebben, zou dat onbetaalbaar zijn.”

“Bovendien krijgen leerlingen op die manier inzicht in de meest voorkomende problemen. “Ze leren analytisch denken en stap voor stap naar een oplossing toe werken”, weet Paul.

HOGER PLAN Technische scholen ondersteunen en helpen het opleidingsniveau te verhogen, is ook het doel van ABB. Vandaar de samenwerking met Van Lente voor de demokasten. Gertjan Gerritsen, Sales Specialist Electrification Products bij ABB: “Dit project biedt ons een unieke kans om daaraan mee te werken. Er is een chronisch tekort aan mensen in de techniek.

We vinden dat ABB er alles aan moet doen om mensen enthousiast te maken voor dat vakgebied.”

“Toen ik nog studeerde, moesten we het tijdens praktijklessen doen met een houten bordje en banaanstekkers”, haakt Ivo Verhoef, Sales Engineer Motors & Drives bij ABB, in. “Het is voor leerlingen veel interessanter om ervaring te kunnen opdoen met dezelfde systemen en componenten die ze later in de praktijk zullen zien.” Pluspunt? De apparatuur is kosteloos geleverd. En in de nabije toekomst zijn er mogelijkheden om het systeem uit te breiden met systemen voor gebouwautomatisering.

INGENIEURS VAN MORGEN Van Lente krijgt vaak vraag naar de demokasten.

Normaal wordt het lesmateriaal in de tweede helft

11

De demokasten van Van Lente bevatten deze ABB-onderdelen: • k lemmen • relais • motorbeveiligingsschakelaars • 24 V dc voeding • installatieautomaat • hoofdschakelaar • contactdozen

De deur is voorzien van: • drukknopen • k nevels • signaallampen

“Toen ik nog studeerde, moesten we het doen met een houten bordje en banaanstekkers.”

IVO VERHOEF, SALES ENGINEER MOTORS & DRIVES BIJ ABB

van 2017 gebruikt door zo’n 2.300 leerlingen op ROC Twente, Graafschap College Doetinchem, Deltion College Zwolle, Aventus Apeldoorn, ROC A12 Ede, ROC Rijn IJssel Arnhem en ROC Nijmegen.

“Natuurlijk is ook ABB erbij gebaat dat de elektrotechnici en ingenieurs van morgen tijdens de opleiding werken met onze producten”, aldus nog Ivo. “Het is goed dat studenten de mogelijkheden ontdekken en weten wat ABB kan bieden. Hopelijk kiezen ze dan later voor onze oplossingen.”

AANSLUITING BIJ DE PRAKTIJK Even polsen op het terrein, bij het ROC Twente. Een van de doelstellingen van de school is leerlingen oplei-

den met kennis en vaardigheden die aansluiten op de praktijk, zo vertelt Jeroen Harmsen, docent mechatronica en binnenkort opleidingsmanager mechatronica aan het ROC Twente. “Als studenten nieuwe stof moeten leren, is het belangrijk dat ze begrijpen wat het doel en praktisch nut is, en hoe ze het kunnen toepassen. Onze onderwijsmethode is voor een groot deel gebaseerd op projecten waarbij leerlingen zelf uitzoeken hoe ze de theorie in praktijk moeten brengen. De demokasten sluiten daar perfect bij aan. We zetten een leerling voor zo’n kast en geven een korte probleemomschrijving, die ook misleidend kan zijn. Deze aanpak helpt de school zich te onderscheiden en mee te bewegen met veranderingen in de technologie, het onderwijs en vraag vanuit bedrijven.”

12

A A N D E S L A G C A L A I S S E A W AY S

— Verbeterde energie-efficiëntie voor ferry op een van ’s werelds drukste zeeroutes … dankzij ABB’s geïntegreerde automatisering en maritieme software

— Alain Togna (Service Manager ABB Marine & Ports Frankrijk), Jacques Mulbert (Directeur ABB Frankrijk), Jyri Jusslin (Global Manager Marine & Ports Service) en Bart de Graaf (Project Manager ABB Marine & Ports Benelux).

De Calais Seaway vaart tussen Calais en Dover, een van de drukste zeewegen ter wereld. Dankzij ABB’s geïntegreerde automatisering en maritieme software doet ze dat met een verbeterde energie-efficiëntie en langere bedrijfstijd. Met de software overziet de bemanning de belangrijkste energieen aandrijvings­informatie in realtime op één enkel scherm. De reders kunnen eveneens het energieverbruik verifiëren en zo gemakkelijker voldoen aan de CO2-normen.

13

— ABB installeerde zijn systemen op de Calais Seaway, een 164 meter lange RO-PAX ferry van DFDS Seaways.

ABB installeerde in februari zijn systemen op de Calais Seaway, een 164 meter lange RO-PAX-ferry uit 1992 in eigendom van DFDS Seaways. Einde maart werd het schip vaarklaar opgeleverd. De installatie van het ABB Ability™ System 800xA, met inbegrip van de DEGO IV-regelaar voor snelheidscontrole van de motor, integreert het veiligheidstoezicht van het schip dat instaat voor de vroegtijdige detectie van brand- en gasgevaar, stroombeheer en aandrijfcontrole. ABB’s geïntegreerde automatisering biedt een volledige controle van brug tot schroef. Alle informatie komt samen op één intuïtief scherm, zodat de ferry efficiënter en veiliger kan worden bestuurd. Het energiebeheersysteem zorgt ervoor dat er elektriciteit beschikbaar is voor de belangrijkste plaatsen op het schip; doorgaans verdeelt het de belasting over alle dieselgeneratoren voor een betere efficiëntie van de energiecentrale waardoor ook stroomonderbrekingen worden vermeden.

Dankzij de strakke verticale integratie met de elektrische energie- en aandrijfsystemen kon DFDS Seaways de investeringskosten beperken, is het onderhoud geoptimaliseerd en is de stroomregeling en de beschikbaarheid van de installaties verbeterd. Door de weergave van de stroomonderbrekers van de generator bijvoorbeeld, kunnen procedures veiliger verlopen en preventieve onderhoudsplannen gemakkelijk worden opgesteld. ABB’s geïntegreerde automatisering biedt bovendien de mogelijkheid om de toestand van de belangrijkste infrastructuur van

op het hele schip in realtime te monitoren, wat zorgt voor lagere onderhoudskosten en een langere bedrijfstijd van de ferry.

Naast een upgrade van de automatisering biedt ABB’s maritieme software een overzicht van belangrijke prestatie-indicatoren zoals brandstofverbruik en koppelmeting. De component voor rapportage van het brandstofverbruik voldoet aan het SEEMP (beheersplan voor energieefficiëntie) van de IMO, en is ook geschikt voor de toekomstige MRV-richtlijnen van de EU (een systeem voor monitoring, rapportage en verificatie dat reders verplicht een brandstofverbruikregister bij te houden om de CO2-uitstoot te monitoren en te rapporteren).

Mikko Lepisto, Senior Vice President Digital Solutions van ABB’s maritieme en havenactiviteiten, licht toe: “De scheepvaartindustrie vraagt om slimme, geïntegreerde automatiseringssystemen met een bewezen doeltreffendheid. In combinatie met de OCTOPUS-software bieden we een uitgebreid portfolio voor de optimale efficiëntie van de Calais Seaways tijdens haar vaarten op een van de drukste zeeroutes ter wereld.”

14

A AN DE SL AG E V IDES

— EVIDES WATERBEDRIJF GAAT VOOR ABB FREELANCE

GESTANDAARDISEERDE PROCESAUTOMATISERING DRAAGT BIJ AAN SCHOON DRINKWATER

15

— Lydia Bastiaansen, account manager water bij ABB, en het team van Evides Waterbedrijf.

Evides Waterbedrijf levert veilig en schoon drinkwater aan 2,5 miljoen klanten en aan het bedrijfsleven in Zeeland, het zuidwesten van Zuid-Holland en de Brabantse Wal. Vernieuwing is nodig, en daarom vervangt het waterbedrijf de procesautomatisering van alle drinkwaterinstallaties. De keuze viel op Freelance van ABB.

DE UITDAGING | Door de lange doorlooptijd van zes jaar en het bedrijfskritische karakter werd het project onderverdeeld in meerdere stadia.

Onlangs werd de nieuwe procesautomatisering in gebruik genomen op Berenplaat. Dit is de grootste productielocatie van Nederland, die de Zuid-Hollandse eilanden, het Rijnmondgebied en Rotterdam Zuid van drinkwater voorziet. Het invoeren van uniforme, gestandaardiseerde procesautomatisering brengt naast gebruiksgemak en efficiëntie nog heel wat voordelen met zich mee: voorspelbare kosten, betrouwbare data, interne kennis, een verbeterde veiligheid en een lager risico op uitval van waterproductie en -levering.

De grootste uitdaging? De continuïteit van productie en levering die tijdens de ombouw moet

worden gegarandeerd. Vanaf de voorbereiding tot en met het nazorgtraject is één gelijkblijvend projectteam verantwoordelijk voor de voortgang, de kwaliteit en de financiën. ABB kreeg als leverancier de rol van technisch adviseur en waakhond.

DE OPLOSSING | ABB Freelance. “We gaan de Proces Automatisering (PA) van onze 9 drinkwaterzuiveringen en ongeveer 15 pompstations vervangen door ABB Freelance”, vertelt Eddy Janse, Supervisor PA bij Evides Waterbedrijf. “In 2013 zijn we begonnen met het ontwikkelen van standaarden en voor de zomer van 2019 zou het project helemaal

“We doorliepen een Europees aanbestedingstraject en ABB kwam als meest geschikte uit de bus.”

GERTJAN GERRITSEN, SALES SPECIALIST ELECTRIFICATION PRODUCTS BIJ ABB

klaar moeten zijn. Voordat de standaard werd ontwikkeld, waren er al beleidskaders voor procesvoering opgesteld, inclusief bijbehorende voorschriften. Dit werd samen met input van gebruikers vertaald naar het uiteindelijke systeem. We hebben een Europees aanbestedingstraject doorlopen,

16

A AN DE SL AG E V IDES

— OVER EVIDES Evides Waterbedrijf is in 2004 ontstaan uit een fusie van het Rotterdamse WBE (Waterbedrijf Europoort) en het Zeeuwse DWB (Delta Water Bedrijf). Evides Waterbedrijf levert 24 uur per dag 365 dagen per jaar, veilig, schoon én smakelijk drinkwater aan 2,5 miljoen klanten en het bedrijfsleven in Zeeland, het zuidwesten van Zuid-Holland en de Brabantse Wal. Daarnaast biedt Evides industriewaterdiensten op maat aan grote industriële klanten in onder meer Nederland, België en Duitsland.

waarbij het systeem van ABB als meest geschikte uit de bus kwam. En op een aantal locaties maakten we al gebruik van ABB Freelance.”

DE VOORDELEN | “Freelance helpt ons op een toegankelijke manier procesautomatisering te programmeren. Het is ook relatief makkelijk om mensen wegwijs te maken in dit systeem. Dat is een enorme toegevoegde waarde. Een andere belangrijke reden om voor Freelance te kiezen is de schaalbaarheid. We kunnen deze oplossing inzetten bij een kleine installatie met één controller, maar ook op de locatie Berenplaat met zo’n 30 controllers.”

Consultant Peter Verhaar haakt in: “De mogelijkheid om de standaard in te voeren zoals we die voor ogen hadden en om processoperators een hoge mate van zelfwerkzaamheid te bieden, waren belangrijke redenen om voor Freelance te kiezen. We gingen voor een S88-achtige structuur en hebben vervolgens gezamenlijk aan de automatisering en de ‘operator interface’ gewerkt.” Eddy: “Elke individuele processtap kan nu afzonderlijk worden gestart en gestopt, maar we kunnen ook de volledige zuiveringsinstallatie met één druk op de knop in- of uitschakelen.”

“Verschillende regio’s hebben door de jaren heen hun eigen specifieke wensen en werkwijze ontwikkeld”, vertelt Martin van Meer, Lead engineer bij ABB. “In Zeeland was men bijvoorbeeld gewend om met ABB Freelance te werken, maar niet met de S88-structuur. De noordelijke locaties werkten dan weer met een ander besturingssysteem, maar ze waren wel vertrouwd met S88. Het platform is inmiddels verregaand gestandaardiseerd, maar er is nog enige flexibiliteit wat de inrichting betreft – hoewel we dat opzettelijk beperkt houden. De architecten van ABB en Evides bewaken samen nauwlettend de standaarden.”

Peter vult aan: “Iemand die op de ene productielocatie werkt, moet zonder problemen ook met de PA-bediening op een andere locatie uit de voeten kunnen.

Daarom kunnen we niet aan elk verzoek voldoen. Als we iets op één locatie aanpassen, dan moeten we dat namelijk ook op alle andere locaties doen.”

DE EVALUATIE: POSITIEF | “Uiteraard moesten mensen wel wennen aan het systeem en aan de nieuwe aanpak, maar de feedback van de locaties is positief”, vertelt programmeur Jeffry van Dijke. “Men is

“Er wordt naar ons geluisterd en er wordt ook écht iets gedaan met onze bevindingen, en dat is een heel prettige manier van samenwerken.”

EDDY JANSE, SUPERVISOR PA EVIDES WATERBEDRIJF

tevreden over het feit dat de bediening eenduidig en helder is. Dat horen we regelmatig van gebruikers.”

“We zijn natuurlijk heel trots dat bij een project van deze omvang alles volgens de planning loopt”, voegt Lydia Bastiaansen, Account Manager Water bij ABB, toe. “Evides staat doorlopend in contact met onze R&D-afdeling en beide partijen komen eens per jaar bij elkaar. Evides heeft daarmee direct invloed op nieuwe functionaliteiten in Freelance.

Dat is heel kenmerkend voor onze samenwerking.

Het is geen typische klant-leverancierverhouding, maar een heel open samenwerking, ook waar het gaat om het delen van informatie. Iedereen weet precies wat ze aan elkaar hebben!”

17

— ABB FREELANCE DISTRIBUTED CONTROL SYSTEM (DCS) Freelance is een uitgebreid besturingssysteem dat de voordelen van DCS en PLC combineert: de kleine voetafdruk van een PLC, samen met de functionaliteit van een DCS. De geïntegreerde omgeving maakt engineering, inbedrijfstelling, onderhoud en field bus management gemakkelijker en sneller. De intuïtieve interface zorgt voor een eenvoudige bediening en diagnostiek van het gehele systeem. Freelance is al 20 jaar een begrip. Updates zijn altijd volledig ‘backwards compatible’ met oudere versies.

DE TOEKOMST | Na de afronding van het project in 2019 zal doorlopend aan verdere procesoptimalisatie worden gewerkt door de beheerorganisatie binnen Evides. Eddy: “Samen met ABB hebben we bijvoorbeeld patch- en releasemanagement goed opgezet. We verwachten in de komende jaren zeker nog uitbreidingen en investeringen en daar zullen we ABB ook hard bij nodig hebben. Zo wordt het thema ‘veiligheid’ bijvoorbeeld steeds belangrijker. Er wordt naar ons geluisterd en er wordt ook écht iets gedaan met onze bevindingen, en dat is een heel prettige manier van samenwerken. Daardoor voel je je als klant heel serieus genomen. De onderlinge sfeer en samenwerking zijn uitstekend – we zijn gewoon één team.”

18

A AN DE SL AG SERV ERIUS

—

ONE-STOP-SHOP OPLOSSING VOOR VOLLEDIG REDUNDANTE STROOMVOORZIENING BIJ SERVERIUS

ABB levert complete datacenteroplossing

19

Serverius koos voor de vernieuwing van de stroomvoorziening van zijn datacenter in Meppel voor ABB als strategisch partner. Naast de levering van producten, zoals het MNS 3.0 laagspanningsschakelsysteem, DPA500 UPS-systemen, SMISSLINEonderverdelers en CMS-systeem voor energiemonitoring, verzorgt ABB ook het projectmanagement, de engineering en installatie, het testen en de ingebruikname.

Serverius, een van de drie grootste datacenters met eigen IP-netwerk van Nederland, exploiteert twee datacenters die tussen de grootste internetbackbones van Amsterdam en Frankfurt liggen.

Het eerste center (Serverius DC1) staat in Dronten en heeft een datavloer van 800 m², het tweede ligt in Meppel (Serverius DC2) en heeft een vloeroppervlak van 500 m². Dit datacenter, het enige internationale center in Nederland boven zeespiegel, werd in 2014 overgenomen. Van hieruit bedient Serverius deels nationale, maar vooral internationale klanten die voor hun processen afhankelijk zijn van de IT-infrastructuur. Iedere se-

conde downtime moet dan te allen tijde vermeden worden.

2N+1-INFRASTRUCTUUR Momenteel wordt in Serverius DC2 de stroomvoorziening volledig geüpgraded waarbij het datacenter vanaf de inkomende voeding van de netbeheerder tot de uiteindelijke racks op de datavloer volledig redundant wordt uitgevoerd. Met deze upgrade naar een 2N+1-stroominfrastructuur verwacht Serverius niet alleen zijn bestaande klanten nog beter te kunnen bedienen, maar ook nieuwe klanten te kunnen aantrekken.

De uitvoering van het volledige project – van projectmanagement tot uiteindelijke oplevering – werd toevertrouwd aan het ABB Benelux Data Center team. “Bij de keuze voor ABB speelde de uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van datacenters een belangrijke rol. We kunnen niet alleen gebruikmaken van hoogwaardige producten, maar ook van de internationale knowhow”, aldus Alfred van den Berg van Serverius. “Waar we in 2009 begonnen in een schuur, zijn we inmiddels uitgegroeid tot een datacenter met een internationale zichtbaarheid en reputatie. En een bedrijf met klanten waarvan het ver-

20

A AN DE SL AG SERV ERIUS

wachtingspatroon steeds hoger wordt. Aan hun verwachtingen willen we nu en in de toekomst blijven voldoen. Met ABB zijn we ervan verzekerd dat ons dat lukt.”

MAXIMALE BESCHIKBAARHEID Kloppend hart van de nieuwe stroominfrastructuur wordt het MNS 3.0-schakelsysteem. MNS is een gedegen oplossing die betrouwbaarheid en kwaliteit combineert met veiligheid. Het MNS-laagspanningsschakelsysteem is zeer flexibel dankzij het modulaire ontwerp, de structuur, de binneninrichting en de beschermingsgraad. Bovendien is het uitgerust met verschillende beveiligingsfuncties.

Het MNS-systeem wordt gecombineerd met een groot aantal DPA UPS-systemen van ABB. Door deze redundant uit te voeren, wordt de beschikbaarheid van de stroomvoorziening geoptimaliseerd. Maximale betrouwbaarheid en beschikbaarheid worden geboden door twee keer zoveel UPS-systemen te installeren als nodig om het kritische vermogen te kunnen leveren bij stroomuitval.

Eén module wordt daarbij als extra ‘veiligheidsvoorziening’ aangehouden. Het totaal geïnstalleerde UPS-vermogen binnen Serverius DC2 ligt op 1 MW. Een dergelijk 2N+1-ontwerp geldt als de Rolls-Royce onder de datacenters. Die hoge kwaliteit wordt steeds belangrijker. Per slot van rekening moet uitval – iets wat ieder systeem kan overkomen – juist door datacenters ten koste van alles worden voorkomen. Centra als DC2 vervullen immers een cruciale rol in de hedendaagse infrastructuur. De DPA UPS-systemen van ABB bieden daarbij niet alleen de best mogelijke beschikbaarheid, maar onderscheiden zich ook op het gebied van servicemogelijkheden, schaalbaarheid en flexibiliteit.

ten onder spanning kunnen worden geplaatst en verwijderd zonder persoonlijke beschermingsmiddelen ter beveiliging tegen elektrisch gevaar. De steekbare modulen besparen montagetijd en de verticale installatie in de besturingskast zorgt voor ruimtebesparing.

RAILSYSTEEM EN MONITORING Verder levert ABB ook het SMISSLINE TP-railsysteem, een aanrakingsveilig en flexibel railsysteem voor omgevingen waar hoge eisen worden gesteld aan beschikbaarheid. De installatie van het systeem, dat naadloos aansluit op de eisen van datacenters, verloopt eenvoudig en snel. Als ’s werelds eerste aanrakingsveilige systeem waarborgt SMISSLINE TP dat lastvrije modules en componen-

Het SMISSLINE-systeem wordt gecombineerd met ABB’s CMS-systeem voor energiemonitoring. Dit compacte Circuit Monitoring Systeem leent zich bij uitstek voor vermogensmonitoring en analyse van de energie-efficiëntie. De unit is voorzien van een geïntegreerde webserver voor eenvoudige toegang tot de verzamelde gegevens. Deze kunnen offline worden geanalyseerd om zo de energie-efficiëntie verder te verbeteren.

21

— OVER SERVERIUS Serverius Connectivity en Colocation ligt tussen Europa’s grootste internetbackbones van Amsterdam en Frankfurt. De hoogwaardige diensten van het bedrijf worden voornamelijk gebruikt door internationale bedrijven die premium connectiviteit in Europa nodig hebben. Door de unieke combinatie van diensten kan Serverius zich onderscheiden op de markt en ervoor zorgen dat de klanten volledig verzorgd worden.

Het bedrijf heeft twee state-of-the-art datacenters in Meppel en Dronten.

Meer info: www.serverius.net

22

WONDERE WERELD ABB ABILIT Y ELEC TRIC AL DISTRIBUTION CONTROL SYSTEM

— ABB Ability™ monitort, optimaliseert en beheert laagspanningsverdeelsystemen Het ABB Ability Electrical Distribution Control System verbetert aanzienlijk de connectiviteit van Emax2vermogensschakelaars. Het resultaat is een krachtige ABB Ability cloudgebaseerde oplossing voor monitoring, optimalisering en beheer van laagspanningsverdeelsystemen.

Werd de elektriciteitswereld ooit gedomineerd door grote utiliteitsbedrijven die elektriciteit centraal opwekten én de transmissie en distributie verzorgden, dan is die situatie tegenwoordig met een groot aantal uiteenlopende bedrijven volslagen anders. Een verandering die nog eens wordt versterkt door de forse groei van duurzame energiebronnen. In dit nieuwe landschap zijn kosten en complexiteit richtinggevend: extra hard- en software voor systeembesturing, -monitoring en -beheer en een hogere systeemcomplexiteit zorgen voor extra kosten. Om dat te voorkomen, werden al verschillende hard- en softwareoplossingen geïntroduceerd. Maar de overvloed aan digitale systemen en de veelvoud aan aanbieders belemmerden een integrale aanpak. Daar brengt ABB verandering in.

ABB ABILITY Eind 2016 presenteerde ABB zijn gecentraliseerde softwareplatform: ABB Ability. Alle digitale producten en diensten komen hierin samen. Het biedt niet alleen een meerwaarde voor de business van ABB-klanten, maar vormt ook een fundamentele versteviging van ABB’s aanbod voor het Industrial Internet of Things (IIoT). En met een ‘installed base’ van meer dan 70.000 digitale besturingssystemen en meer dan 70 miljoen apparaten in het veld kan ABB Ability rekenen op een stevige basis.

ABB Ability is gebaseerd op Microsoft Azure, waardoor optimale prestaties en de hoogst mogelijke betrouwbaarheid en veiligheid zijn gegarandeerd.

De voordelen van de partnership tussen ABB en Microsoft Corporation reiken verder dan de elektrische infrastructuur. Ook industriële sectoren zoals robotica, de maritieme wereld, de bouw, elektrische voertuigen en duurzame energie profiteren van het cloud-gebaseerde connectiviteitsplatform.

COMBINATIE MET EMAX2 Door ABB’s laagspanningsapparatuur te combineren met ABB Ability Electrical Distribution Control System profiteren gebruikers van innovatieve energie- en asset management-oplossingen.

Door een bestaand product zoals de Emax2 ver­ mo­gens­schakelaar te voorzien van intelligentie en gebruik te maken van de bestaande communicatie-infrastructuur (internet), zijn opeens – zonder kostbare extra apparatuur – tal van nieuwe mogelijkheden beschikbaar.

Het ABB Ability Electrical Distribution Control System opent daarmee de deuren naar extra functionaliteit, waarbij de Emax2-vermogensschakelaar de intelligente schakel vormt die vermogens- en datastromen tussen laagspanningsverdeelsystemen beheert. Het cloud-gebaseerde platform voor elektriciteitssystemen is speciaal ontwikkeld voor: • Monitoring: bepaal de prestaties van uw installatie, bewaak de elektrische installatie en krijg direct toegang tot de belangrijkste informatie. Informatie die niet alleen eenvoudig kan worden uitgewisseld, maar die ook bijdraagt tot een hoger rendement, minder kans op downtime én zelfs 30 procent lagere onderhoudskosten.

23

— SCHAALBAAR EN FLEXIBEL Het ABB Ability Electrical Distribution Control System is zeer schaalbaar en flexibel en leent zich uitstekend voor kleine tot middelgrote industrieën en voor commerciële en openbare gebouwen. Het systeem is speciaal ontwikkeld voor eindgebruikers, facility managers, adviseurs en paneelbouwers, en kan voor meerdere installaties worden ingezet. Zo kunnen verschillende faciliteiten gelijktijdig worden gemonitord en vergeleken. Verder kan op basis van ervaring het toegangsniveau voor gebruikers worden aangepast. Op deze manier blijven gebruikers altijd op de hoogte van de actuele systeemprestaties en kunnen zij zelf efficiëntieanalyses uitvoeren of op afstand audits houden.

Real-time gegevens én historische trends zijn beschikbaar voor één of meerdere installaties. Ze zijn eenvoudig te vergelijken, terwijl benchmarks in een handomdraai zijn gegenereerd.

Eén onderhoudstechnicus kan meerdere installaties en sites monitoren. Die voorspellende aanpak van onderhoud zorgt niet alleen voor een beter draaiende omgeving, maar ook voor minder kosten. Het ABB Ability Electrical Distribution Control System kan ook worden opgenomen in complexere bewakings- en automatiseringssystemen. Voordeel? Een verdere vereenvoudiging van de bedrijfsvoering en verlaging van de kosten. Maar het allerbelangrijkste aan het systeem is dat gebruikers hun energie- en asset management-processen en -activiteiten kunnen vergemakkelijken.

• Optimalisatie: verzamel gegevens van elke afzonderlijke component, analyseer deze en gebruik het resultaat voor besluitvorming. Maak gebruik van benchmarks en best practices. Omdat u toegang hebt tot alle relevante gegevens, is de slag naar maximale betrouwbaarheid en efficiëntie snel gemaakt.

• Beheer: stel rapporten samen, maak gebruik van meldingen om medewerkers direct te informeren en implementeer op afstand een effectieve strategie voor beheer van vermogenspieken en energiemanagement. Zo profiteert u van besparingen door de energievraag van niet-prioritaire lasten te verminderen.

Voor de externe oplossing wordt externe hardware op een DIN-rail gemonteerd, zodat van de gehele elektrische installatie gegevens kunnen worden verzameld. Ook sensoren zijn aan te sluiten, waardoor gegevens over temperatuur, luchtvochtigheid en waterverbruik kunnen worden vastgelegd. Optionele modules voor wifi of GPRS maken het aantal toepassingen nog groter.

ARCHITECTUUR Aangezien het ABB Ability Electrical Distribution Control System draait via een app-interface, is het overal en altijd te gebruiken via een smartphone, tablet of pc. De cloud-diensten zijn ook beschikbaar voor het retrofitten van bestaande systemen en oudere versies van vermogensautomaten. De elektrische installatie laat zich ‘plug & play’ koppelen aan het cloud computing-platform. De oplossing is als geïntegreerde of externe uitvoering mogelijk.

DE KRACHT VAN DE EENVOUD Het ABB Ability Electrical Distribution Control System voorkomt de hoge kosten en complexe werkzaamheden van traditionele energiemonitoring en -managementsystemen. Het installeren van één module, de Ekip Com Hub, volstaat om de cloud-verbinding tot stand te brengen.

De ingebruikname via de zelfconfigurerende Ekip Connect Wizard biedt daarbij ongekende voordelen: in circa 10 minuten is een paneel al verbonden met de cloud. Is de verbinding eenmaal een feit, dan kan met enkele muiskliks ook aan anderen toegang tot het platform worden verleend. De taken en autorisatie van iedere gebruiker zijn daarbij afgestemd op zijn rol binnen de specifieke installatie.

Voor de geïntegreerde oplossing wordt de Emax2 voorzien van de insteekbare Ekip Com Hub-module die verbinding legt met de cloud. Andere apparatuur kan eveneens metingen en data delen met de Ekip Com Hub en de cloud, zolang de Emax2 is voorzien van een passende communicatiemodule. Om het voor klanten zo eenvoudig mogelijk te maken, is de Ekip Com Hub module benaderbaar via de Ekip Connect software. Hierdoor vindt de ingebruikname volledig begeleid en zelfconfigurerend plaats.

Er zijn dan ook geen complexe configuraties en meervoudige DIN-rail-adapters of -gateways nodig. Ten opzichte van vergelijkbare oplossingen kan met het ABB Ability Electrical Distribution Control System het aantal hardware-onderdelen met 60 procent worden teruggebracht. De geïntegreerde architectuur zorgt bovendien voor een vermindering van de bekabelings- en aansluittijd, terwijl de integratie van modules binnen het systeem sterk wordt vereenvoudigd.

24

O V E R E N W E E R F E D E R AT I E E L E K T R OT E C H N I E K

—

MAAK KENNIS MET FEDET, DE FEDERATIE ELEKTROTECHNIEK

“WE KUNNEN ALLEMAAL VAN ELKAAR LEREN”

25

— Voorzitter Rob van Veen en branchemanager Marcel de Haan van Fedet

Organisaties in de elektrotechniek verbinden om samen te bouwen aan een betere wereld. Dat is de missie van Fedet. Elektrotechniek is volgens de federatie van essentieel belang voor de Nederlandse maatschappij en economie: “Wij geloven dat de waarde van techniek voor mens en maatschappij alleen maar toeneemt.”

“Leden uit sterk uiteenlopende expertisegebieden staan vaak voor dezelfde uitdagingen.”

MARCEL DE HAAN, BRANCHEMANAGER FEDET

Fedet vertegenwoordigt zo’n 180 in Nederland actieve bedrijven in de elektrotechnische industrie.

Samen zijn de leden goed voor 24.000 arbeidsplaatsen en een omzet van 8 miljard euro. Afhankelijk van toekomstige ontwikkelingen kan de ledenkring worden uitgebreid met nieuwe bedrijven en zelfstandige brancheverenigingen.

“Fedet bestaat in 2018 tien jaar in haar huidige vorm en werkt nauw samen met ondernemersvereniging FME”, vertelt Marcel de Haan, branchemanager Fedet en eerder werkzaam bij Getronics.

“Toen ik in 2010 aantrad was de elektrotechnische industrie al volop aan het veranderen. Die ontwikkelingen bleven de afgelopen jaren doorgaan en versnelden zelfs in sommige gebieden. Onze doelstellingen zijn de laatste vijf jaar dan ook veranderd.

Veel actuele vraagstukken kunnen alleen worden opgelost door nieuwe manieren van denken, werken en organiseren in te voeren.”

26

O V E R E N W E E R F E D E R AT I E E L E K T R OT E C H N I E K

“We zetten elektrotechniek op de agenda van overheden én opdrachtgevers, zoals de bouw en de industrie.”

ROB VAN VEEN, VOORZITTER FEDET

— De Fedet Marktmeter van FME Business Intelligence (FBI) De marktmeter brengt de bewegingen in de bouw- en elektro-industrie maandelijks in kaart. Steeds meer Fedet-leden gebruiken dit om hun strategieën en plannen op af te stemmen en te toetsen. fedet.nl/fedet-business-intelligence-fbi

— De Fedet Instroom Award Rob van Veen is Commercieel Directeur Draka Kabel en treedt op als voorzitter van Fedet. Hij vertegenwoordigt FME in het bestuur van VNO-NCW. Hij vult aan: “Inmiddels vertegenwoordigen wij het hele spectrum van producenten en fabrikanten tot leveranciers, agentschappen en groothandels. Onze leden werken niet alleen in de industriële elektrotechniek en werktuigbouw, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van verwarming en sanitair. Sinds kort hebben we ook een sectie paneelbouw.”

OP ZOEK NAAR SYNERGIE “Als branchevereniging staan we voor een flinke uitdaging”, vervolgt Marcel. “We moeten een visie uitdragen waarin alle 180 leden zich kunnen herkennen. Dat zijn bijvoorbeeld firma’s die zich bezighouden met hoogspanningsinstallaties, maar ook bedrijfjes die de allerkleinste sensortechnologiecomponenten ontwikkelen. Daarom zoeken we naar gemeenschappelijke doelen binnen de bouw, infrastructuur en industrie. Waar zit de synergie?”

Rob: “Enkele jaren geleden stelden we onszelf een aantal belangrijke vragen. Wat is eigenlijk het bestaansrecht van Fedet? Wat kunnen wij toevoegen?

We trokken het land door en organiseerden sessies onder begeleiding van een moderator. We namen ook een externe adviseur in de arm. Het bestuur werd uitgedaagd om een nieuwe visie en strategie te ontwikkelen en kerndoelstellingen te formuleren.

Zowel bestaande leden als ex-leden werden be-

Om de branche levend te houden en de ontwikkelingen bij te benen, is instroom noodzakelijk.

Fedet en haar leden zijn hier op allerlei manieren mee bezig. De Fedet Instroom Award wordt uitgereikt aan het Fedet-lid met het beste instroominitiatief. Dit kan zijn op gebied van kiezen voor (basisscholen), leren in (middelbaar onderwijs) en werken in (bijscholing/zij-instroom). fedet.nl/instroom

vraagd, met een visiedocument tot gevolg. De nieuwe koers blijkt een succes en het ledenaantal blijft groeien. Dat komt voor een groot deel doordat leden die informatie delen er ook heel veel voor terugkrijgen, over expertisegebieden heen.”

Marcel ziet oude zuilen in de elektrotechnische wereld wegvallen. De communicatie tussen de verschillende gebieden wordt steeds belangrijker, en Fedet faciliteert dit waar mogelijk. “Kijk maar naar gebouwbeheersystemen, waarbij steeds meer technieken aan elkaar worden gekoppeld, voor beveiliging en verlichting tot IT en klimaatbeheer. Onze leden komen uit sterk uiteenlopende expertisegebieden, maar staan vaak voor dezelfde uitdagingen. Vroeger waren dat verschillende werelden: een loodgieter of beveiligingsexpert had niets te maken met de verwarmingsmonteur of de elektricien. Maar nu kunnen ze die uitdagingen onderling bespreken.”

27

Fedet speelt voortdurend in op recente ontwikkelingen op de markt. Enkele belangrijke trends op een rijtje.

— TREND 1: DIGITALISERING

© Fedet

Rob: “Binnen de bouw is de voornaamste ontwikkeling ‘digitalisering’. Daarmee bedoelen we vooral het verwerven en analyseren van data en het baseren van beslissingen en processen op de uitkomsten. Daarbij spelen ook big data, convergentie tussen systemen en ‘Internet of Things’ een rol. Voorheen werkten bouwers, installateurs, fabrikanten en IT-bedrijven onafhankelijk van elkaar – en dat was niet altijd even efficiënt. Nu wordt alle informatie binnen een Building Information System (BIM) samengebracht, waardoor je de gevolgen van elke wijziging op alle niveaus in de constructie kunt overzien. BIM voorziet ook in voorspellend onderhoud. Op basis van drukte en conditie wordt bijvoorbeeld het beste moment gezocht voor het onderhoud aan een tunnel. Als we kijken naar het industriële segment, dan zien we dat de opkomst van ‘predictive maintenance’ op basis van monitoring verstrekkende gevolgen heeft.”

NEDERLAND VEILIGER EN DUURZAMER Marcel: “Zeker nu de economie aantrekt, is het voor bedrijven lastig om tijd vrij te maken voor brede branche-gerelateerde zaken. Dan wordt het al snel ‘ieder voor zich’. Wij zijn er echter van overtuigd dat er in een concurrerende markt ook plaats is voor intensieve samenwerking. Elke sector kent natuurlijk een competitief element, maar zaken als standaardisering of regelgeving raken ons allemaal. Daarom helpen we onze leden om elkaar te informeren en te inspireren. Iedereen leert van elkaar en wisselt slimme ideeën uit.”

“Onze leden, van kleine zelfstandige bedrijven tot grote multinationals, vragen ons regelmatig welke positie we als branche moeten innemen bij bepaalde kwesties”, besluit Rob. “Ze kunnen allemaal van dezelfde toegevoegde waarde gebruik maken. Leden kunnen ontwikkelingen in de technologie, regelgeving en markt volgen aan de hand van informatie en statistieken. Ook kunnen ze profiteren van collectieve voordelen, zoals ondersteuning op beurzen. Daarnaast zetten we elektrotechniek op de agenda van overheden én opdrachtgevers, zoals de bouw en de industrie. Er is ondersteuning vanuit FME op het gebied van bijvoorbeeld rechtspraak en business intelligence. Als vereniging proberen we niet alleen te rapporteren, maar ook te voorspellen. We helpen mensen graag om te anticiperen, zodat ze hun beleid en ontwikkeling vorm kunnen geven. Met als uiteindelijke doel om Nederland veiliger en duurzamer te maken.”

— TREND 2: ENERGIE Marcel: “Fedet houdt zich volop bezig met het energievraagstuk en het inzetten van hernieuwbare bronnen. Met programma’s zoals het platform ‘energieloket’ biedt Fedet energiebesparende oplossingen voor huisbezitters. We zijn aangesloten bij drie Europese koepels en toetsen de effecten van Europese wetgeving op leden. Ook ondersteunen we beleidsmakers in Den Haag, die onmogelijk alle benodigde technische expertise in huis kunnen hebben. De Nederlandse overheid wil vanaf januari 2018 hele woonwijken zonder gas opleveren. Dat betekent dat de sector daarop voorbereid moet zijn. De installateur en fabrikant krijgen een heel andere taak. We zien ook veranderingen in hoe energie in gebouwen wordt gebruikt. Daarbij gaat het om well-being en hoe de omgeving productiviteit bevordert. Ledverlichting wordt bijvoorbeeld aangestuurd op basis van gegevens over het gebruik en de bezetting, die over langere tijd wordt opgebouwd.”

— TREND 3: KENNIS Rob: “We zien een tekort ontstaan aan gekwalificeerde mensen in de elektrotechniek. En dat terwijl we juist steeds meer gespecialiseerde kennis nodig hebben. Bekwame mannen en vrouwen die niet alleen een kabel kunnen strippen, maar ook oplossingsgericht en conceptmatig kunnen denken. Daarom werken we aan instroom en onderwijs. Als mensen niet zien hoe interessant en aantrekkelijk onze branche is, dan hebben we binnen een aantal jaren echt een probleem. Voor elke organisatie actief in elektrotechniek is het belangrijk dat het imago van onze branche over de volle breedte van de markt verbetert. Daarom werken we hard aan het veranderen van het ietwat stoffig imago van de elektrotechniek. We laten ook zien hoe essentieel ons werk is en zetten actief in op aantrekkelijke aanbiedingen voor de leer- en arbeidsmarkt.”

— TREND 4: VEILIGHEID Marcel: “De regelgeving vanuit Europa wordt strenger en het nieuwe beleid moet worden vertaald naar de nationale installatie- en bouwsector. Ook wordt er gewerkt aan handhaving en naleving. Fedet neemt hierin haar verantwoordelijkheid. Als onafhankelijke partij, met juridische ondersteuning, begeleidt de branchevereniging de uitrol van Europese regels in Nederland en verzorgt zij onafhankelijke testen. Naast het verzorgen van online FAQ, wakkert Fedet veel discussie en vragen aan.”

28

FOR A BETTER WORLD BY THE OCE AN WE UNITE

—

BY THE OCEAN WE UNITE STREEFT NAAR SCHONERE OCEANEN EN ZEEËN

“HET TIJ MOET ECHT DRINGEND KEREN” Op 15 mei zette de Fantastiko, het zeilschip van de milieuorganisatie By the Ocean we Unite, vanuit Rotterdam koers naar Schotland. De 14-daagse expeditie stond volledig in het teken van onderzoek en de bewustwording rond plastic­vervuiling in de Noordzee. ABB reisde mee, in de vorm van boordtechnologie.

De reis naar de Schotse wateren was de tweede lange zeiltocht van By the Ocean we Unite. Eerder voer de Fantastiko al naar Noorwegen. “We begonnen met de noordelijke kant van de Noordzee. Tijdens de expeditie naar Schotland deden we de westelijke kant aan en op onze derde tocht in juli voeren we naar het zuiden, naar de Kanaaleilanden. Zo bestreken we met alle vaardagen samen een groot deel van de Noordzee”, vertelt Thomas van Thiel, fanatiek zeiler en oprichter van By the Ocean we Unite.

OVERAL PLASTIC Het doel van de expedities? Plasticvervuiling op zee tegengaan. Daarom wil de Nederlandse organisatie zowel een wetenschappelijk als een breder maatschappelijk verhaal vertellen. “Onze tochten maken het mogelijk om onderzoek te verrichten naar kleine plasticdeeltjes op het water. Met een net dat over een tot twee mijl langs de boot wordt gesleept, kunnen we in beeld brengen hoeveel stukjes plastic er ronddrijven. De data die we zo verzamelen, stellen we ter beschikking van de wetenschap”, legt Thomas uit.

By the Ocean we Unite werkt dan ook samen met tal van instituten en universiteiten. “Zo helpen we het 5 Gyres Institute, een Amerikaans instituut dat

“Bijna overal waar we ons net uitgooien, vangen we plastic. Dat is best schokkend.”

THOMAS VAN THIEL

alle data over plasticvervuiling op zee probeert in kaart te brengen om een grote database te maken.

We ondersteunen ook The Ocean Cleanup, een project dat zeearmen maakt om plastic op te ruimen. Voor de expeditie naar Schotland gingen we eerst langs bij enkele Schotse universiteiten en instituten. Zo konden we bijvoorbeeld meewerken aan onderzoek naar plastic in kleine kwallen, die we mee vingen in het net.”

Thomas en zijn team zijn intussen zelf ook stevig aan de slag met de resultaten van de expeditie.

“We zijn alles aan het verwerken. Wat we al kunnen zeggen, is dat we in alle samples, behalve in die uit Loch Ness (het meer mondt via rivier de Ness en

29

— VAN PLASTIC FLES TOT MISSIE Thomas Van Thiel houdt al heel zijn leven lang van de zee. Toen hij in 2014 bij het oversteken van de Atlantische Oceaan een plastic fles zag voorbijdrijven, werd hij harder geraakt door het probleem van plasticvervuiling dan hij had gedacht. Tijd voor actie, vond hij, en in 2016 zag By the Ocean we Unite het levenslicht. Wat is het idee?

Streven naar een wereld waarin geen plastic meer in de natuur belandt. Een wereld met gezonde wateren en dieren die wij als mensen beschermen. Daarom neemt By the Ocean we Unite mensen mee over oceanen en zeeĂŤn om hen bewust te maken van het plasticprobleem.

Daarnaast draagt de organisatie bij aan wetenschappelijk onderzoek om de kennis over de gevolgen van de vervuiling te vergroten.

Zelf een keer meezeilen? Neem een kijkje op www.bytheoceanweunite.org voor meer informatie.

30

FOR A BETTER WORLD BY THE OCE AN WE UNITE

— ABB STEUNT ONDERZOEK VAN

BY THE OCEAN WE UNITE

Moray Firth uit in de Noordzee, n.v.d.r.), plastic hebben aangetroffen. Dat is best schokkend.

Overal waar je het net uitgooit, vang je plastic. Het tij moet dringend keren.”

DEEL VAN EEN MISSIE Naast het wetenschappelijke aspect zit er dus ook een maatschappelijke kant aan het verhaal van By the Ocean we Unite. “We maken een reis door onze bewustwording. We leggen het probleem bloot, maar denken ook na over oplossingen. Die boodschap willen we via verschillende kanalen verspreiden. Daarom nodigen we altijd fotografen en filmmakers uit om ons te vergezellen. De bekende natuurfotograaf Jasper Doest is bijvoorbeeld meegereisd naar Schotland. En er waren ook twee Schotse filmmakers aan boord.

Zij zijn volop bezig met het editen van onze tweede documentaire. Die komt naar verwachting ergens in het voorjaar van 2018 uit.”

Wetenschap en media liften dus mee, maar Thomas en zijn team nodigen eigenlijk de hele samenleving uit om te participeren in hun project. “We nemen ook ‘leken’ mee aan boord. Iedereen kan bij ons een reis boeken en meevaren. Zo ontstaat een heel gevarieerde groep, met zakenmensen, maar evengoed leraren of muzikanten”, weet Thomas.

ABB treedt op als een van de ondersteunende partners van By the Ocean we Unite en levert enkele concrete bijdrages. De groep verzorgde de systemen aan boord van het zeilschip Fantastiko tijdens verschillende expedities. Voor de expeditie in mei 2017 en de expeditie langs de Kanaaleilanden in juli 2017 installeerde ABB zijn ABB Ability™ Marine Advisory System – OCTOPUS, onderdeel van een reeks producten die operaties op zee zo veilig en efficiënt mogelijk maken. Het OCTOPUS-systeem hielp de crew om de route te plannen en de weersomstandigheden in de gaten te houden.

ABB hielp bovendien bij het publiceren van zeeonderzoek door reisgegevens beschikbaar te stellen via het ABB Ability™ Marine Fleet Portal, dat gekoppeld is aan de website van By the Ocean we Unite. Daardoor konden bezoekers van de website live meekijken met de vorderingen van het team tijdens expeditie.

En de respons is eensluidend positief. “We merken heel sterk dat steeds meer mensen beseffen dat er iets moet veranderen. Het is heel mooi om te zien dat we overal welkom zijn en dat iedereen hier meer over wil leren. Je ziet de mensen op het schip ook echt groeien. De deelnemers delen dan bij het contact met plaatselijke organisaties en mensen of gewoon voorbijgangers – we stellen het schip ook vaak open voor bezoekers – meteen hun ervaringen en hetgeen ze hebben geleerd. Ze voelen zich

31

ben elkaar nodig om ze aan te gaan en naar een oplossing te zoeken. Om dat te kunnen, moeten we elkaar wel begrijpen. Vandaar dat we het zo belangrijk vinden om ons verhaal ook op een positieve manier vanuit verschillende perspectieven naar buiten te brengen.”

duidelijk onderdeel van een missie en blijven dat voelen. We zeggen weleens dat we oceaanambassadeurs opleiden (lacht).”

WERELD ROND Dat is meteen ook het enige ‘mooie’ aan de kwestie van plasticvervuiling, vindt Thomas. “Het is een grensoverschrijdend probleem. En juist omdat het zo’n grenzeloos iets is, verenigt het mensen. We staan allemaal voor dezelfde uitdaging en we heb-

By the Ocean we Unite beseft dat het daaraan moeten blijven werken. Tot het probleem is opgelost. “We blijven varen, dat staat vast. En we zullen foto- en filmreportages blijven produceren om de beweging groter te maken”, vertelt Thomas. “Het is nog niet bepaald waar we volgend jaar naartoe trekken, maar we willen graag met By the Ocean we Unite de wereld rond. Zo kunnen we het verhaal een jaar à anderhalf jaar aan één stuk door brengen. Natuurlijk willen we daarbij ook bedrijven, de politiek en de maatschappij betrekken, om iedereen te scharen achter schonere wateren. Ik geloof dat we, als we als samenleving één geluid laten horen, verandering kunnen realiseren. Want de oplossingen liggen er eigenlijk al.”

PRODUCTEN NIEUWS

32

• DECENTRALIZED PARALLEL ARCHITECTURE (DPA™) • PERSKABELSCHOENEN MET INNOVATIEVE HEX-KRIMPTECHNOLOGIE

—

Productnieuws —

ABB’S DECENTRALIZED PARALLEL ARCHITECTURE (DPA™)

• DPA UPScale ST 10 – 200 kW • Modulair UPS design voor kleine en middelgrote toepassingen

ABB beschikt over een zeer breed UPS-portfolio, opgebouwd uit diverse modellen. Dit betreft zowel stand-alone-systemen als modulaire systemen. Een modulaire opbouw van de UPS-configuratie wint meer en meer terrein ten opzichte van de traditionele stand-alone-toepassing. Vooral de flexibiliteit ‘Pay-as-you-grow’ en de hoge mate van betrouwbaarheid ‘N+1 redundantie’ maken dat eindgebruikers steeds vaker kiezen voor een modulaire opbouw van hun UPS-configuratie.

DECENTRALIZED PARALLEL ARCHITECTURE (DPA™) De Decentralized Parallel Architecture (DPA™)-technologie van ABB is een gepatenteerd ontwerp waarmee de beschikbaarheid en betrouwbaarheid worden geoptimaliseerd en de TCO (Total Cost of Ownership) wordt geminimaliseerd.

Het DPA™-design is gebaseerd op het concept van volledige redundantie. Elke UPS-module beschikt over alle benodigde hardware en software om volledig autonoom te kunnen functioneren. Alle kritische componenten zijn derhalve dubbel uitgevoerd in een redundante configuratie, waarmee een potentieel

DPA UPScale ST specificaties: • O nline dubbel conversietechnologie •D ecentrale Parallel Architectuur (DPA™) • O nline Swap Modularity (OSM) • Vermogensrange van 10 t/m 200 kWatt per UPS-frame • 2 tot 4 frames in parallelbedrijf schakelbaar tot aan maximaal 400 kW • N+1 redundante opbouw per UPS frame • Tot aan 96% efficiëntie in Online bedrijf: de DPA UPScale Series komt hiermee in aanmerking voor de EIA 2017 regeling.

• THDi < 3% • Variabele DC-bus

33

‘Single Point Of Failure’ is geëlimineerd. Doordat iedere power module in de DPA™ volledig zelfstandig opereert, kan deze in volledig online bedrijf, zonder enig risico voor de continuïteit van de achterliggende belasting worden uitgewisseld. De MTTR (Mean Time To Repair) van de DPA UPScale is op die manier tot een minimum gereduceerd.

De DPA UPScale ST Series is één van de ABB UPS Series gebaseerd op de DPA™-technologie. Door middel van 10 of 20 kW power modules kan elke gewenste UPS-configuratie modulair worden opgebouwd binnen de vermogen range van 10 t/m 200 kW per UPS frame. Daarnaast biedt ook deze serie de mogelijkheid identieke UPS-frames parallel te schakelen. Hiermee kan binnen de DPA UPScale ST Series een UPS-configuratie van maximaal 400 kW worden samengesteld.

De DPA UPScale ST Series is uitermate geschikt voor toepassingen in kleine tot middelgrote toepassingen. Naast traditionele IT load-toepassingen is de DPA ST Series inzetbaar in omgevingen waar kritische bedrijfsprocessen afhankelijk zijn van een stabiele en continue energievoorziening. De DPA UPScale levert, vanwege haar dubbel conversie UPS-topologie, een stabiele uitgangspanning zowel op net- als noodbedrijf en voorkomt hiermee mogelijk dataverlies of potentiële schade aan achterliggende apparatuur.

Voor meer informatie over het gehele ABB UPS portfolio kijkt u op http://new.abb.com/ups/systems

Voordelen DPA™ technologie: • Hoge mate van beschikbaarheid • Flexibiliteit • Efficiëntie • Volledige redundantie • State of the Art Topology •G estandaardiseerde totaaloplossing • Minimalisatie van MTTR (Mean Time To Repair) • L age TCO (Total Cost of Ownership) •O ptimalisatie batterijcapaciteit • Minimalisatie van benodigde vloeroppervlakte • Reductie van installatie- en onderhoudskosten

—

VOOR EEN NAUWKEURIGE EN BETROUWBARE VERBINDING

VOLLEDIG NIEUWE SERIE PERSKABELSCHOENEN VAN ABB Met Spec-Kon® introduceert ABB een volledig nieuwe serie perskabelschoenen. Dankzij de innovatieve HEX-krimptechnologie zorgen ze voor een hoogwaardige elektrische verbinding op kabels van uiteenlopende maten. Bovendien zijn ze met de ABB-methode snel en gemakkelijk te monteren, en passen ze perfect bij vermogensschakelaars, motorbeveiligingsschakelaars en magneetschakelaars van ABB. Spec-Kon® perskabelschoenen zijn koper-vertinde metrische kabelschoenen voor stroomkabels met nominale spanning tot 30 kV. De kabelschoenen ondersteunen kabelformaten van 6 tot 400 mm² en zijn verkrijgbaar voor zowel fijnaderige (klasse 2) als flexibele (klasse 5) stroomkabels. Verder zijn de Spec-Kon® kabelschoenen voorzien van een inspectiegat voor eenvoudige installatie en een afgeschuinde rand van de schachtopening voor eenvoudige invoer.

Voordelen • H ex-krimptechnologie voor een nauwkeurige en betrouwbare verbinding • S nelle en betrouwbare verbinding in slechts 4 stappen • Voldoet aan EN13600, IEC 61238 en actuele CE-normeringen.

• S peciaal hand- en hydraulisch gereedschap leverbaar voor snelle en betrouwbare persing

34

HET JA AR 194 6

â&#x20AC;&#x201D;

1946 WEDEROPBOUW EN VERNIEUWING

Na de Tweede Wereldoorlog was Nederland uitgewoond en leeggeroofd. Op alle gebieden drong herstel van overbelaste en beschadigde installaties en machines zich op. In veel gevallen was volledig nieuwe apparatuur nodig, maar dit bood kansen om de wederopbouw volgens de nieuwste inzichten uit te voeren.

35

De havens werden hersteld, de spoorwegen opnieuw geëlektrificeerd en beschadigde en ontmantelde fabrieken werden zo snel mogelijk weer in staat gesteld om te produceren. De voorspoedige ontwikkeling van de economie zorgde voor extra investeringen. Ook bedrijfstakken die anno 2017 geheel verdwenen zijn, zoals de mijnbouw in Limburg, leverden met grote opdrachten hun bijdrage aan de orderportefeuille van Electrostoom, dat de nieuwste technische oplossingen in huis had.

Op het gebied van elektriciteitscentrales volgde de ene grote opdracht na de andere. De vraag naar elektrische energie nam met het jaar toe. In 1964 werden de turbines voor de Amercentrale geleverd. Kort daarna werden ook de IJsselcentrale en de centrale Galileïstraat in Rotterdam van Brown Boveri-turbines voorzien.

De door de oorlog gereduceerde vloot werd aangevuld met nieuwe schepen voor de lijndiensten naar de Verenigde Staten en Nederlands Indië. Later volgden

luxeschepen die ook voor de opkomende cruisevaart ingezet konden worden. Door de toenemende welvaart bleven de handelsafdelingen die voor de oorlog al succesvol waren, groeien.

Luxeproducten zoals koelkasten en wasmachines werden in die jaren door Brown Boveri en ASEA geproduceerd en ze hadden steeds meer succes.

REVOLUTIONAIRE TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN Vanaf het midden van de jaren zestig volgden de vernieuwingen elkaar in een stormachtig tempo op.

De micro- en vermogenselektronica deden op grote schaal hun intrede en veranderden de wereld van de elektrotechniek. Zowel ASEA als Brown Boveri speelde een belangrijke rol bij die nieuwe ontwikkelingen. Kwikdampgelijkrichters werden opgevolgd door gelijkrichters op basis van halfgeleiders.

Frequentiegeregelde draaistroommotoren kwamen in de plaats van gecompliceerde gelijkstroomaandrijvingen.

In 1973 bracht ASEA de eerste volledig elektrische industrierobot op de markt. Het in de elektrotechniek algemeen gebruikte bakeliet werd in deze periode verdrongen door nieuwe technische kunststoffen. De ruimtevaart en de missies naar de maan gaven een impuls aan de computerisering die na verloop van tijd ook doordrong tot de gebieden waarop ASEA en Brown Boveri actief waren. De techniek veranderde in die jaren ingrijpend en het uit ASEA en Brown Boveri voortgekomen ABB leverde daar een belangrijke bijdrage aan.

— FOTO’S MET DE KLOK MEE 1948. Electrostoom leverde de elektrische installatie voor de kolentip in de haven van Born. Hier werd Limburgse steenkool vanuit goe­de­ren­wagons overgeslagen in binnenvaartschepen.

1959. Electrostoom leverde motoren en maritieme apparatuur voor het stoomschip Rotterdam. Ook het installatiemateriaal werd door Electrostoom geleverd.

Het vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn begon in 1959 te varen. Tegenwoordig ligt het als museumschip, hotel en restaurant in Rotterdam.

1973. Om de samenhang met het Brown Boveri-concern duidelijker te maken vond er in 1972 een naamswijziging plaats. De naam Electrostoom werd vervangen door de aanduiding Brown Boveri Nederland B.V. 1985. Het in de elektrotechniek algemeen gebruikte bakeliet werd vanaf de jaren 60 verdrongen door nieuwe technische kunststoffen.

Montage van installatiemateriaal in modulaire kunststof verdeelkasten.

125 jaar ABB in Nederland Dit jaar vieren we dat 125 jaar geleden de basis werd gelegd voor de activiteiten van ABB in Nederland. Op 3 september 1892 begon Huibert Doyer een ingenieursbureau en daarmee legde hij het fundament voor ABB in Nederland.

ABB zoals we dat nu kennen, bestaat sinds 1988. Sinds 1 januari 1999 zijn de activiteiten in België, Nederland en Luxemburg gebundeld en opereert ABB in deze landen als Benelux-organisatie.

â&#x20AC;&#x201D; ABB AbilityTM Smart Sensor

waarschuwt wanneer het tijd is voor onderhoud.

Deze revolutionaire ontwikkeling meldt u op het beste moment wanneer het zinvol is om onderhoud uit te voeren aan laagspanningsmotoren.

De ABB AbilityTM Smart Sensor bewaakt belangrijke parameters en verzendt de gegevens naar een beveiligde server. De gedetailleerde rapporten zijn via de computer of smartphone op een gebruiksvriendelijke manier in te zien. Deze slimme oplossing optimaliseert de onderhoudsplanning, vermindert het aantal storingen en verlengt de levensduur van motoren. Lager energieverbruik gaat hand in hand met kortere stilstandstijden. Verander uw motor nu in een intelligente machine die met u communiceert! www.abb.com/smartsensor