Economisch Bureau
Macro Weekly Na Zwarte Maandag weer op de goede weg?
Nick Kounis, tel. 020 343 5616
31 augustus 2015 De Amerikaanse en Europese aandelenmarkten konden Zwarte Maandag gelukkig weer snel van zich afschudden en sloten de week in de plus. Wel bleef de stemming nerveus: beleggers maken zich zorgen over China en de opkomende markten. Wij zien echter twee belangrijke positieve factoren die het tij kunnen helpen keren. Ten eerste zijn de beleidsmakers bereid om in actie te komen. De Chinese autoriteiten hebben vorige week het monetair beleid versoepeld. De Fed en de ECB hebben te kennen gegeven dat zij, indien nodig, hun beleidskoers willen bijstellen. De kans dat de Fed rente pas later gaat verhogen en dat de ECB haar programma voor kwantitatieve verruiming uitbreidt, is inderdaad aanzienlijk toegenomen. En ten tweede is de economische situatie fundamenteel sterker dan werd gesuggereerd door de extreme zorgen over de wereldeconomie, zoals deze zich begin vorige week manifesteerden. Zwarte Maandag
stellen. Voorzitter William Dudley van de New York Fed liet
De week begon desastreus en al snel werd er gesproken over
namelijk doorschemeren dat het FOMC, het beleidscomité van
‘Zwarte Maandag’. De risicobereidheid van beleggers nam
de Federal Reserve, de eerste renteverhoging mogelijk zal
sterk af en de aandelenkoersen stortten wereldwijd in. De
uitstellen. Volgens Dudley is door de marktonrust de kans dat
valuta’s van opkomende markten en de grondstoffenprijzen
de rente volgende maand al wordt verhoogd, afgenomen.
kwamen in een duikvlucht. Maar hoe kwam dit nu? De
Daarnaast zinspeelde hoofdeconoom Peter Praet van de ECB
koerszwakte weerspiegelde kennelijk de vrees voor een harde
op de mogelijkheid dat de ECB haar programma voor
landing van de Chinese economie en de kwetsbare positie
kwantitatieve verruiming eventueel zal uitbreiden. Naar zijn
waarin de opkomende markten verkeren zodra de
mening zijn de negatieve risico´s voor het inflatiedoel van de
Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve) de rente gaat
ECB gegroeid.
verhogen. Deze combinatie zou een flinke mondiale groeischok kunnen veroorzaken. Het uitblijven van een reactie
Stemming onder beleggers is verbeterd maar blijft nerveus
van de Chinese autoriteiten in het voorgaande weekend
Indices voor aandelenvolatiliteit
werkte als olie op het vuur. Het herstel In de loop van vorige week herstelde het marktsentiment zich en veerden de aandelenkoersen weer op. De Amerikaanse en
45 40 35 30
Europese effectenbeurzen sloten de week zelfs in de plus. De
25
grondstoffenprijzen en de valuta’s van opkomende markten
20
vonden later in de week ook de weg omhoog.
15
Beleidsmakers zijn bereid om in actie te komen
10 Jan-15
Mar-15
V Stoxx
Waardoor kwam het herstel op gang? Het antwoord op deze vraag is simpel: doordat de beleidsmakers in actie kwamen.
May-15
Jul-15
Sep-15
VIX
Bron: Bloomberg
De Chinese centrale bank (PBoC) liet eindelijk de monetaire teugels vieren door de leenrente en de reservevereisten voor
Betere fundamentele situatie
banken te verlagen. Bovendien zinspeelde de PBoC in de
De markten werden duidelijk ook gesteund door betere
begeleidende verklaring op verdere stappen. Wij verwachten
macrocijfers. Dit benadrukte dat de fundamentele situatie vóór
dan ook dat de reservevereisten met nog eens 50 bp en de
de marktonrust helemaal niet zo slecht was en temperde de
leenrente met nog eens 25 bp worden verlaagd.
vrees voor een mondiale teruggang. Uit China kwamen er geen opmerkelijke berichten maar de cijfers uit de VS en de
De beleidsmakers van de Fed en de Europese Centrale Bank
eurozone konden zonder meer indrukwekkend genoemd
(ECB) lieten er ondertussen geen misverstand over bestaan
worden. Met als absolute uitschieter de groei van het
dat zij bereid zijn om, indien nodig, hun beleidskoers bij te
Amerikaans BBP in het tweede kwartaal: de eerdere raming
2
Macro Weekly - Na Zwarte Maandag weer op de goede weg?
werd bijgesteld van 2,3% naar 3,7%, terwijl de componenten
China zwaait niet met witte vlag
duiden op een breed draagvlak van de groei. Bovendien is in
Wij denken niet dat de Chinese autoriteiten met de witte vlag
augustus het consumentenvertrouwen sterk gestegen. Dit
zwaaien wat betreft de ondersteuning van de economische
weerspiegelt het toegenomen optimisme over de
groei. Volgens ons streven de autoriteiten nog steeds naar een
vooruitzichten op een baan. Hierbij moet wel worden
geleidelijke vertraging. Tekenen dat de groei sterker afzwakt,
aangetekend dat de recente onrust op financiële markten nog
hebben steeds geleid tot steunmaatregelen. De Chinese
niet in de cijfers is meegenomen.
autoriteiten hebben bovendien nog een heel arsenaal aan instrumenten tot hun beschikking. Zij zullen volgens ons dan
In de eurozone steeg de gezaghebbende Duitse Ifo-indicator
ook doen wat nodig is om de economische groei de komende
van het ondernemingsklimaat in augustus terwijl er op een
tijd te sturen in de richting van het doel van 7%.
kleine daling werd gerekend. Hetzelfde gold voor de indicator van het economisch sentiment voor de gehele eurozone.
Lagere trendmatige groei
Verder is de groei van de geldhoeveelheid en de bancaire
De trendmatige groei van de wereldeconomie is sinds de
kredietverlening in de eurozone in juli aanmerkelijk versneld,
financiële crisis uiteraard afgenomen. Wij voorzien een
wat duidt op een doorzettend economisch herstel (zie grafiek
cyclische opleving, met een economische groei die
hieronder).
waarschijnlijk boven het trendmatig niveau uitkomt. Toch zal het groeitempo niet spectaculair zijn.
Geldhoeveelheid eurozone duidt op herstel % j-o-j
Index
65
13 11 9 7 5 3 1 -1 -3 -5
Fed: rente omhoog in september maar kans op uitstel groter Ons basisscenario is nog altijd dat de Fed de rente in september verhoogt. Sinds de recente marktonrust is de kans
60
dat de Fed pas later in actie komt, wel verder toegenomen. De
55
Amerikaanse macrocijfers rechtvaardigen echter nog altijd een
50
renteverhoging. Zodra de eerste rentestap is gezet, zou de
45
onzekerheid aan het rentefront afnemen.
40 35 00
02
04
06
Reële geldgroei (M1, l.a.)
08
10
12
14
Samengestelde PMI (r.a.)
Kans dat ECB nog meer gaat verruimen Tegelijkertijd is de kans toegenomen dat de ECB haar programma voor kwantitatieve verruiming verlengt of uitbreidt, aanzienlijk toegenomen. Dit leiden wij af uit opmerkingen van directielid Peter Praet. Als iemand uit de top van een centrale
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau
bank zegt dat de neerwaartse risico’s zijn toegenomen, dan is dit in de regel een signaal dat beleidsmaatregelen in aantocht
Stemming blijft nog nerveus
zijn. In dit specifiek geval zijn wij echter voorzichtig, want de
Door het herstel van de financiële markten kende de week die
boodschap van Praet is niet door andere ECB-functionarissen
begon met Zwarte Maandag, toch een positief slot. Dit neemt
herhaald.
niet weg dat beleggers nog altijd nerveus lijken te zijn. Zo zijn bijvoorbeeld de indices voor aandelenvolatiliteit gedaald, maar
Is verdere kwantitatieve verruiming trouwens nodig? Volgens
zij liggen nog wel boven het langetermijngemiddelde. Het is
ons op dit moment niet. De risico’s rond China, de daling van
dus nog te vroeg om nu al te juichen. Toch verwachten we dat
de grondstoffenprijzen en de iets duurdere euro zouden een
het beleggerssentiment gesteund zal worden door cijfers die
uitbreiding van het programma kunnen rechtvaardigen.
bevestigen dat de wereldeconomie weer op de goede weg is.
Belangrijker is echter dat de kerninflatie het dieptepunt is gepasseerd en dat het economisch herstel in de eurozone
Opgaande lijn wordt komende maanden doorgetrokken Een harde landing van de Chinese economie en een tegenvallende groei in de opkomende markten zijn negatieve risico’s voor de mondiale groeiperspectieven. Wij denken echter nog steeds dat na het zwakke begin van het jaar de wereldeconomie de komende maanden aan vaart wint. De welvarende economieën lijken goed op weg te zijn nu de binnenlandse vraag aantrekt.
aanhoudt.
3
Macro Weekly - Na Zwarte Maandag weer op de goede weg?
Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%)
2013
2014
2015e
2016e
1.5
2.4
2.7
3.1
Verenigde Staten
-0.3
0.9
1.5
2.2
Eurozone
Japan
1.6
-0.1
1.0
1.2
Japan
0.17
0.17
0.2
0.2
0.2
0.2
Verenigd Koninkrijk
1.7
3.0
2.8
2.6
Verenigd Koninkrijk
0.58
0.59
0.7
1.5
0.7
1.7
21/08/2015 28/08/2015
2016e
Verenigde Staten Eurozone
China
3M interbank rente
21/08/2015 28/08/2015
+3M
+12M
2015e
0.33
0.33
0.7
1.5
0.7
2016e 1.7
-0.03
-0.03
0.00
0.00
0.00
0.10
7.7
7.4
7.0
7.0
-0.4
1.0
2.3
2.4
3.1 2013
3.3 2014
3.1 2015e
3.8 2016e
+3M
+12M
2015e
Verenigde Staten
1.5
1.6
0.4
2.4
VS Treasury
2.05
2.18
2.8
3.0
2.8
3.0
Eurozone
1.3
0.4
0.2
1.5
Duitse Bund
0.57
0.73
0.9
1.7
0.9
1.8
Nederland Wereld Inflatie (%)
10j-rente
Japan
0.3
2.8
0.7
1.4
Euro sw ap rente
0.92
1.05
1.2
2.0
1.2
2.0
Verenigd Koninkrijk
2.6
1.5
1.1
1.9
Japans overheidspapier
0.36
0.39
0.7
1.0
0.7
1.0
VK gilts
1.69
1.97
2.0
2.6
2.0
2.7
21/08/2015 28/08/2015
China
2.6
2.0
1.5
2.0
Nederland
2.6
0.3
0.4
1.5
4.3 28/08/2015
3.9 +3M
3.8 2015e
3.8 2016e
+3M
+12M
2015e
2016e
Federal Reserve
0.25
0.75
0.75
1.75
EUR/USD
1.13
1.12
1.00
1.10
1.00
1.15
ECB
0.05
0.05
0.05
0.05
USD/JPY
122.0
121.7
128
135
128
135
Bank of Japan
0.10
0.10
0.10
0.10
GBP/USD
1.57
1.54
1.49
1.51
1.49
1.51
Bank of England
0.50
0.50
0.50
1.50
EUR/GBP
0.72
0.73
0.67
0.73
0.67
0.76
People's Bank of China
4.60
4.35
4.35
4.35
USD/CNY
6.39
6.39
6.55
6.70
6.55
6.75
Wereld Beleidsrente
Wisselkoersen
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
Lees meer van het Economisch Bureau op: insights.abnamro.nl/category/economie/ Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden