17
Visie op w wereldecono omie – 25 november 20 015
Japa an – Slec chte rapp portcijferrs voor A Abenomic cs Marritza Cabezas Sen nior Econoom Tel:: 020 343 5618 marritza.cabezas@nl..abnamro.com
BBP P-groei vers snelt in 2016 6 naar 1%en n vertraagt in n 2017 naarr 0,6% Infla atie loopt ko omende kwa artalen verd der op maar blijft onder doel van 2% % Verdere moneta aire stimule ering, ergens s rond de lo oononderha andelingen in het voorjaar va an 2016, en begrotingsm b maatregelen n moeten de e economie klaa arstomen vo oor verdere verhoging van v omzetbeelasting in 2017 2 h in een technische rec cessie Japan bevindt zich De econ nomie van Japa an blijft zwak en lijkt weer te zijn z vastgelopeen, getuige de krimp k van 0,7% % in het twee ede kwartaal en n 0,8% in het derde d kwartaal. De consumptiieve besteding gen zijn heel wisselva allig, terwijl het bedrijfsleven de d vinger op de e knip houdt, onndanks de fraa aie winstcijfers.. Uit de cijfers s over het derd de kwartaal ble eek dat de groe ei is gedrukt dooor zwakke bed drijfsinvestering gen terwijl de e bijdrage van de voorraadvo orming sterk ne egatief was. Boovendien blijft de d exportstijging aan de magere m kant. D De groeivertrag ging in de opkomende markteen, en met nam me in China, dru ukt een duid delijke stempel op de buitenla andse vraag. Om O de groei in 22016 boven he et trendmatige niveau van v 0,4% te tille en, zullen de Ja apanse beleids smakers volgenns ons moeten n komen met omvangrijke budgettairre stimulering, naast extra mo onetaire verruim ming. Op deze e manier moete en dens ertoe worrden aangezet om meer te be esteden en beddrijven om mee er te investeren n. huishoud Dit moett de economie robuuster mak ken en zo de weg plaveien vooor een verhoging van de omzetbe elasting in 2017 7.
BBP-g groei: tijdelijk ke inzinking of o is het erger? Bijdrage e aan BBP-groei inn % 10 5 0 -5
Investeringen Overheidsbestedingen Voorra aden Netto export e Part. consumptie c BBP-g groei
-10 -15 -20 K1 1 201 12
K3 2012
K K1 20 013
K3 2013
K1 2014 2
K3 2014
K1 2015
K3 2015
Bron: Thomson Reuters Daatastream
t deflattie is nog nie et gestreden n Strijd tegen Het geve echt dat de Jap panse centrale e bank (BoJ) vo oert tegen deflaatie, is nog niett voorbij. In januari 2013 ma aakte de BoJ b bekend dat de inflatie binnen twee t jaar moesst worden opge ekrikt tot een niveau van v 2%. De trad ditionele inflatie emaatstaf van de BoJ is nu aal drie maanden negatief (gemiddeld -0,1%) en d de twijfel of het inflatiedoel va an 2% überhauupt haalbaar is voor Japan, neemt to eft de toezegging van de BoJ oe. Hieraan hee J om de kwantiitatieve en kwa alitatieve verruiming (QQE) voorrt te zetten zola ang dit nodig is s om het doel tee bereiken, nie ets veranderd. In o deze twijfel heeft de BoJ het h tijdstip waarrop de inflatie oop het beoogde e niveau van 2% reactie op moet ligg gen, verschove en naar de twe eede helft van begrotingsjaar b 2016. Verder hanteert h de BoJ nu een nieuwe n inflatiem maatstaf, waarin de voedsel- en energieprijzzen niet worde en meegenome en. Deze ke erninflatie-in-he et-kwadraat verrtoont een langzaam stijgendee lijn maar zal volgens ons pa as in 2017 dichter d in de bu uurt van het do oel van 2% kom men. Extra monnetaire verruim ming is dus gerechtv vaardigd.
18
Visie op w wereldecono omie – 25 november 20 015
Loongroei is trage er dan verwa acht Een van de factoren w waardoor de infllatie laag blijft, is de bescheidden loongroei, ondanks de torenhog ge bedrijfswinssten en lage we erkloosheid. Op pmerkelijk is daat de lonen van n parttimers sterker stijgen s dan die van fulltimers. Volgens de Bo oJ komt dit om mdat bedrijven liever de kat uitt de boom kijjken tot het herrstel stevig is geworteld. g Pas dan willen ze w weer meer mensen in vaste dienst aa annemen om in n de toegenom men vraag te vo oorzien. Verderr gaat de regerring in 2016 waarsch hijnlijk de venno ootschapsbelas sting verlagen. Doel is ondernnemingen te sttimuleren om het h geld dat zo beschikbaa ar komt, te geb bruiken voor loo onsverhogingeen. Dergelijke maatregelen m zu ullen steringen en de e loongroei in 2016 2 steunen. President P Kurooda van de BoJ J heeft gezegd dat de inves hij na de e loononderhan ndelingen in he et voorjaar van 2016 de loonoontwikkeling sc cherp zal volgen n. Dit is dan ook meteen de meest waarschijnlijke facttor voor extra m monetaire verru uiming in 2016.
Exporttgroei blijft tteleurstellen nd De sterk ke waardedalin g van de yen is s een van de meest m zichtbaree resultaten van het QQE-belleid van de BoJ. B De verwacchte impuls aan de export ble eef echter uit. JJapanse bedrijv ven breiden uitt in het buite enland; volgenss ramingen van n het IMF vindtt ongeveer 25% % van de totale e productie van n Japanse e bedrijven buitten het eigen la and plaats. En ook de zwakkee wereldhande el en de vertrag ging van de Chinese C econo omie hebben de e exportgroei geremd. Sinds bbegin dit jaar is s de export naa ar China stterk ingezakt, vvooral van chem mische producten, machines,, transportmidd delen en metalen producte en. Niet verwon nderlijk gegeve en de vertraging van de Chineese industrie. Wij W denken datt de wereldw wijde groei volge end jaar iets aa antrekt, zodat de d buitenlandsse vraag zal toe enemen.
China C is een belangrijke b haandelspartne er van Japan
index
% j-o-j
% van totale exportt
120
60 70 80 90 100 110 120 130
2 20
0 02
05
07
10
12
15
Exportvolume Japan (l.a.) Reële effectievee wisselkoers Japaan (r.a., invers) Bron: B Thomson Re euters Datastream m
Overig
00
0
Overig Azië
60
4
Taiwan
waardeedaling
70
8
Hongkong
80
1 12
Zuid-Korea
90
China
100
1 16
VS
110
EU
Depreciatie D v van de yen he eeft export ge een impuls ge egeven
Bron n: Thomson Reute ers Datastream
Extra monetaire m ve erruiming is s wellicht niet voldoend de De diverrgentie in mone etair beleid tussen centrale ba anken zal niet ongemerkt voo orbijgaan aan de d yen. Waarschijnlijk zulllen de verwach hte renteverhog gingen door dee Amerikaanse Federal Reserve de koers s van de yen te egenover de do ollar blijven drukken. Op de e uro zal de yen echter terrein winnen, omdat de ECB B naar verwach hting de monetaire teugels meeer zal late vie eren. Het hte zeer trage vverloop van de verkrappingsc cyclus in de VS S zal de BoJ vo olgens ons ruim mte verwach bieden om o haar beleid verder te verru uimen in 2016, vermoedelijk eergens rond de e loononde erhandelingen in het voorjaar. Dit zal de Japanse econom mie, en in het ve erlengde daarvvan de inflatiie, aanjagen. W We signaleren wel w enkele pun nten van zorg. Doordat de Japanse regering g voorzich htig is met het ttempo waarin de d yen daalt, sttaan de voedseelprijzen onderr druk. Dit kan het h consume entenvertrouwe en aantasten. Verder V zijn er grenzen g aan Q QQE. Het feit da at pensioen nfondsen en ve erzekeraars hu un obligatieposities minder snnel gaan afbouw wen, beperkt de d BoJ in haar aankoopprropramma. Ons s basisscenario o is dat er meeer QQE komt maar m de kans iss aanwezig dat de BoJ m met haar beleid d direct gaat stu uren op een neegatieve rente. Een ruimer nlijk niet voldoende zijn om dee economie in de d gewenste monetair beleid alleen zal waarschijn t sturen. Budg gettaire stimule ering ligt volgen ns ons daarom m in de lijn der verwachting. v richting te
19
Visie op wereldecono omie – 25 november 20 015
Begrottingsbeleid als reddings sboei Door de zwakke begro otingssituatie is s de bijdrage va an het begrotinngsbeleid aan de d groei de laatste ager geweest. De overheidsb bestedingen hebben in het afggelopen kwarta aal inderdaad heel h jaren ma weinig aan de BBP-gro oei toegevoegd d. De verhoudin ng schuld/BBP P van Japan blijjft hoog maar de d leenkostten van de rege ering zijn nog steeds s laag. Wij W gaan voor 20016 uit van een n proactiever begrotingsbeleid en de enken dat dit ve ergezeld zal zijn van monetaiire verruiming. Dit zou de economische bedrijvig heid een zetje moeten geven n en zo de nooddzakelijke oms standigheden de geplande ve erhoging van de e omzetbelastinng in april 2017 7. Als deze moeten creĂŤren voor d ng lijkt op de vo orige, zal deze vooraf het meeste effect sortteren en volgt later een terug gval verhogin al zal de groei in 2017 weer vertragen. in de vra aag. In dat geva v
Ingrijpende structturele hervormingen zijn n broodnod dig Van de drie d pijlen van A Abenomics is de d uitbreiding van v QQE effecctief gebleken voor v hogere aandelenkoersen en ee en goedkopere e yen. Van de andere a pijl, eenn budgettaire stimulans s is we einig H budgettaire e beleid is hooguit neutraal geweest door dee verhoging va an de btw. Met de te zien. Het derde pijjl (o.a. structurrele hervorming gen) is onvoldo oende vooruitgaang geboekt; huishoudens h en n bedrijven n zijn niet mee r geld gaan uittgeven. Tot nu toe zijn hervorrmingen doorge evoerd om de dynamie ek van de agrarrische sector te e versterken, de Japanse eleektriciteitsmarktt te liberaliseren, het onde ernemingsbest uur te verbeterren en de hand del te bevordere ren (Transpaciffic Trade Pact). De imple ementatie van dit handelsakk koord zal de no odige tijd verge n maar hierdoo or krijgt de diensten nsector straks w wel een betere e toegang tot bu uitenlandse maarkten. Maatreg gelen die erop gericht zijn z de demogra afische problem men aan te pak kken, zoals eenn hogere arbeiidsparticipatie van v vrouwen n, een baan voo or het leven bijj grote onderne emingen en imm migratie, moeten nog van de grond ko omen.
20
Visie op wereldecono omie – 25 november 20 015
eer van het Eco onomisch Bure eau op: https:///insights.abnaamro.nl/category/economie e/ Lees me Dit document is samengesteld ddoor ABN AMRO. Het H heeft uitsluitend als a doel om financiële le en algemene inforrmatie te verstrekken n over de economie. ABN AMRO behhoudt zich alle rechten voor met betrek kking tot de informaatie in het document en het document wordt uitsluitend aan a u verstrekt voorr uw informatie. Hett is niet toegestaan dit document (geheeel of deels) te kopië ëren, distribueren, do oor te geven aan een derde of om hett voor enig ander do oel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is info ormatief bedoeld en vormt geen aanbie eding van effecten aaan het publiek, of een uitnodiging om een n aanbod te doen. U mag niet om welke reden daan ook vertrouwen op o de informatie, meningen, beramingenn, en aannames in dit d document noch da at het compleet, accuraat a of juist is. Er wordt geen gara antie gegeven, uitdru ukkelijk of stilzwijgennd, door of uit naam m van ABN AMRO, haar directeuren,, functionarissen, verrtegenwoordigers, ge elieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juisstheid of volledigh heid van de informattie in dit document, en geen enkele aan nsprakelijkheid wordt dt geaccepteerd voorr enig verlies als dirrect of indirect gev volg van het gebruik ik van deze informa atie. De opvattingen en meningen opgeenomen hierin kunn nen op enig momen nt aan verandering g onderhevig zijn enn ABN AMRO heeft geen enkele verplic chting om de informa matie in dit document na de datum hiervvan te herzien. Voordat u in i enig product van ABN AMRO investteert, dient u zich te e informeren over de de verschillende financiële en andere rissico’s, alsmede mo ogelijke beperkingenn voor u en uw inves steringen als gevolg van toepasselijke weetgeving en regels. Indien I u, na lezing van v dit document, overweegt o een invesstering te doen in een n product, raadt ABN N AMRO aan om eenn dergelijke investerin ng met uw relatiemanager of persoonlijijke adviseur te besppreken om nader te bezien b of het relevante product – met inacchtneming van alle mogelijke m risico’s – pa ast bij uw investerringen. De waarde van beleggingen ka an fluctueren. In he et verleden behaalde de resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN A AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen w in dit mate eriaal aan te brengenn. Alle rechten n voorbehouden