About autumn 2017

ζήσε μάθε νιώσε

FREE PRESS ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2017

Θέλουµε ένα παιδάκι και δεν έρχεται!

Asperger Το σύνδροµο του µικρού σοφού

Χορτοφαγική διατροφή Μπορεί να είναι ισορροπηµένη;

Φίµωση στην παιδική ηλικία 25 µύθοι για τον καρκίνο του µαστού Ενδοσχολικές συγκρούσεις Πώς να προετοιµάσω το παιδί µου;

Εντατικά τμήμ

ατα φοιτητών - ενηλίκω ν - εργαζομένων

ng Blended Learni ευρώ 0 Proficiency 7 0 ευρώ Lower 6

πολύ ψηλά πολύ μπροστά

Τμήματα Βlended Learning που συνδυάζουν, διαδικτυακά μαθήματα στο σπίτι με παράλληλα μαθήματα στην τάξη για όσους αδυνατούν να εντάξουν τακτικές ώρες μαθήματος στην καθημερινότητά τους.

9

Τμήματα Refresher για να φρεσκάρετε τα Αγγλικά σας, με έμφαση στην προφορική επικοινωνία, χωρίς βιβλία και χωρίς διάβασμα.

σημεία λη στην πό

τηλ.: 2610 222.648 Κεντρική Διεύθυνση: Γούναρη 35 & Κανακάρη, Ά όροφος

www.koutsantoni.gr

English for Special Purposes Eξειδικευμένα τμήματα για επαγγελματίες στο χώρο της Διοίκησης, της Νομικής, του Τουρισμού και της Υγείας.

you

Περιεχόμενα 10 Δίχως τίτλο 15 Θέλουμε ένα παιδάκι και δεν έρχεται!

19 25 Μύθοι

για τον καρκίνο του μαστού

24 Τριχόπτωση

Ο εφιάλτης των ανδρών

15

28 Ουρολοιμώξεις

Συμπτώματα και αντιμετώπιση

34 Η «δικτατορία» του «θύματος» 38 Συνήθεια

Είναι φίλος ή εχθρός;

40 Ενδομητρίωση

Τι προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται

40

44 Παχυσαρκία και καρκίνος ήπατος Υπάρχει σχέση;

46 Χορτοφαγική διατροφή

Μπορεί να είναι ισορροπημένη;

49 Το κουτσομπολιό

στην καθημερινότητά μας

54 Η διατροφή πριν και μετά την άσκηση 58 Προτάσεις βιβλίων

49

kids

Φθινόπωρο 2017

Περιεχόμενα 59 Πώς μπορώ να ενισχύσω το

ανοσοποιητικό του παιδιού μου;

62 Φίμωση στην παιδική ηλικία 66 Ενδοσχολικές συγκρούσεις

Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου;

70 Λογοθεραπεία

στην προσχολική ηλικία

59

Πότε και γιατί είναι αναγκαία;

74 Πόνος στο πόδι σε παιδιά Παροδική υμενίτιδα ισχίου

78 Είναι δύσκολο να μιλήσω στο παιδί για τον θάνατο…

82 Μαμά έχω ψείρες!

84 Asperger

Το σύνδρομο του μικρού σοφού

78

90 Υγιεινές προτάσεις

για το πρωινό των παιδιών

94 Το «ιδιαίτερο» παιδί

μέσα στη σχολική τάξη: Ενσωμάτωση/ένταξη ή αποκλεισμός;

97 Προτάσεις βιβλίων Βρείτε μας στο facebook www.facebook.com/aboutyoukids

82

Δίχως τίτλο

«Χρυσωμένες έχουν τις παγίδες τους οι άνθρωποι κι είναι ανάγκη να μείνω απ’ τους απέξω». Ο. Ελύτης, «Τα ετεροθαλή», 1974

ΛΟΥΗ I. ΜΑΡΙΑ / ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΡΙΑ

Είναι φορές που συνειδητοποιείς ότι βρίσκεσαι σε μια συνθήκη η οποία σε καθιστά ακίνητο. Ψυχικά δεν μπορείς να κάνεις βήμα. Στέκεσαι ωραία στη θέση σου, έχεις το κοινωνικό και επαγγελματικό σου πλαίσιο, σου είναι εύκολο γιατί μετά από τόσα χρόνια οι κινήσεις σου είναι πλέον μηχανικές αλλά αν σου ζητούσαν να δεις τον εαυτό σου από πάνω, σε βλέπεις σαν ένα καλοσυντηρημένο άγαλμα στο κέντρο μιας πλατείας με θαυμαστές και περαστικούς να στέκεις σιωπηλά ως απόηχος μιας άλλης εποχής με Όνομα και Τίτλο. Η εικόνα σου φαίνεται τρομακτική. Ωραία τα αγάλματα αλλά ο δικός σου «μαρμαρωμένος εαυτός» σε παραπέμπει σε κάτι που κάποτε υπήρχε αλλά πολύ απλά τώρα δεν υπάρχει. Είναι μνήμη. Ήταν άλλοτε. Έμεινε η αναπαράσταση του ζωντανού στοιχείου. Αυτό για σένα δεν είναι ζωή. Τρομάζεις. Βιάζεσαι. Πανικοβάλλεσαι. Θέλεις να σπάσεις σε χίλια κομμάτια το άγαλμα, να διαμελίσεις την ιστορία και να πας αλλού. Να τρέξεις, να σωθείς, από τι; Πώς είναι δυνατόν να πιστεύεις ότι μπορείς τόσο εύκολα να ξεφορτωθείς την ιστορία σου και γιατί να πανικοβάλλεσαι όταν αντιλαμβάνεσαι πως ο ψυχισμός σου αντιδρά; Τίποτα δεν σβήνεται αλλά μόνο τακτοποιείται. Τίποτα δεν χάνεται αλλά μόνο αλλάζει. Τίποτα δεν παραγράφεται αλλά μόνο εγγράφεται σε μια τάξη. Τίποτα δεν συνιστά πανάκεια για σένα αν εσύ προσωπικά δεν το ανακαλύψεις. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως έχεις αποφασίσει ότι κάποια πράγματα στη ζωή σου πρέπει να τα αλλάξεις γατί ναι μεν περνάς στοιχειωδώς καλά αλλά αυτό το «καλά»

έχει «καταντήσει» μια ευθεία γραμμή που πλέον σου προκαλεί δυσφορία. Αρχικά λοιπόν σκέφτομαι να σου προτείνω τι να ΜΗΝ κάνεις έτσι ώστε να συναντήσεις κάποτε την προοπτική να ξανασυστηθείς με σένα. Μην τα βλέπεις γενικά Δεν είναι δυνατόν τίποτα στη ζωή σου να μην σου αρέσει. Δεν γίνεται όλα να τα έχεις κάνει λάθος. Σου έχει τύχει ποτέ να έχεις ισχυρό πονόδοντο; Αν ναι, θυμήσου πως το δόντι που πονάει σε παραπλανεί και νομίζεις πως σε πονούν όλα σου τα δόντια. Σε ένα σημείο είναι ο πόνος αλλά διαχέεται και μπερδεύονται τα πράγματα. Πηγαίνοντας στον οδοντίατρο το πρώτο πράγμα που ρωτάς είναι «γιατρέ ποιο είναι;». Κι όταν εκείνος σου πει, τότε σαν να μην πονάς και τόσο στα γύρω από το προβληματικό. Άρχισε να απομονώνεις γεγονότα και καταστάσεις που δεν σε κάνουν να νοιώθεις καλά. Μη γενικεύεις. Μην πέφτεις στην παγίδα του βολικού μεν, ανυπέρβλητου δε. Άλλο είναι να πεις «αισθάνομαι χάλια». Άλλο είναι να πεις «αισθάνομαι χάλια όταν κάθε βράδυ λείπεις». Το πρώτο δεν μπορείς να το λύσεις γιατί δεν γνωρίζεις το αντικείμενο. Το δεύτερο είτε το λύσεις είτε όχι, μπορείς να το ξεφορτωθείς. Πρόκειται για το «πώς θα πολεμήσεις τον εχθρό αν δεν ξέρεις το όνομά του»; Μη φοβάσαι Αν δεν φοβήθηκες κάνοντας πράξεις που σε οδήγησαν στη σημερινή σου δυσφορία και απογοήτευση, τώρα που το αναγνώρισες θα φοβηθείς; Αλλά όλα τότε έγιναν εν αγνοία σου θα σκεφτείς. Κι αυτός που δεν ξέρει είναι ατρόμητος. Σωστά «μακαρίως απολαμβάνει ο άγνωρος» συ11

νηθίζω να λέω. Όμως το να μην ξέρεις τον εαυτό σου δεν είναι καθόλου ασφαλές. Το να μην ξέρεις τι έκανες, πώς το έκανες και πόσο κόστισε στα μέσα της ψυχής σου, κατά πρώτον δεν είναι δίκαιο για σένα και κατά δεύτερον σε καθιστά έρμαιο στα βάθη της Απόλαυσης και των Συμπτωμάτων που δεν ξέρεις από πού και πώς έρχονται. Μη φοβάσαι και τα αντιμετωπίζεις σαν ξένα σώματα που σου επιτίθενται ξαφνικά απ’ έξω. Από μέσα έρχονται. Είναι δικά σου και είναι για το καλό σου. Αν π.χ. έχεις όλη μέρα ημικρανία ή αρρώστησες και πρέπει να σε φροντίσεις ή πιέστηκες πολύ και πάλι πρέπει να σε φροντίσεις. Δεν φταίει ούτε η υγρασία, ούτε ο χειμώνας που έρχεται, ούτε ο καιρός που άλλαξε. Μη σε τρομάζει η δυσφορία σου και μην προσπαθείς να την ξεφορτωθείς. Άλλωστε από τη στιγμή που την ένοιωσες, τα χρόνια που «δεν ήξερες» αρχίζουν όχι απλά να ζητούν αλλά να απαιτούν να ξαναγνωριστείτε. Στην πίστα της επανασύστασης θα παιχτεί το παιχνίδι με τον εαυτό σου. Και σε αυτόν τον αγώνα μόνο εσύ μπορείς να κερδίσεις. Πρόσεξε όμως: Μην φοβάσαι τα άσχημά σου! Κάθε μικρό «άσχημο» είναι σαν ένα μικρό κομμάτι παζλ που κουμπώνει και κλείνει το κάθε μικρό κενό έτσι ώστε η ιστορία σου να πάρει μια μορφή. Μην την αρνείσαι την ιστορία σου Μην ξεκινάς από απολογία. Σε ποιον; Γιατί; Εσύ είσαι που θέλεις ν’ ανοίξεις τα χαρτιά της ζωής σου και να ανακαλύψεις σε ποια σημεία το παιχνίδι με τον εαυτό σου ήταν κάλπικο. Σκέφτεσαι: «Ναι, δεν ξέρω πώς το έκανα εγώ αυτό, και… δηλαδή δεν το κατάλαβα και δεν ήθελα να το κάνω και… παρασύρθηκα» κλπ. κλπ.

12

Τη δεδομένη χρονική στιγμή αυτό ήθελες, αυτό έκανες και κανείς δεν σε παρέσυρε δεμένο με αλυσίδες να το κάνεις με το ζόρι. Θα ήταν πιο βολικό να είχε κάποιος άλλος την ευθύνη των πράξεών σου αλλά ξέρεις πως δεν είναι έτσι. Τότε έτσι ήθελες, έτσι αποφάσισες, έτσι έκανες. Τώρα προσπαθείς να το ακυρώσεις, με τις τωρινές σκέψεις και τις τωρινές ανάγκες. Γιατί προσπαθείς να παραγράψεις τις τότε σκέψεις και τις τότε ανάγκες; Γιατί αρνείσαι την ιστορία σου; Δεν είναι κακό να αλλάζει κανείς. Αλλά για να αλλάξει θα πρέπει να υπάρχει ήδη μια θέση. Ποια είναι λοιπόν αυτή; Τι να αλλάξεις αν πριν δεν αναγνωρίσεις αυτό στο οποίο χρειάζεσαι αλλαγή; Δεν μπορείς να γεννηθείς για πρώτη φορά τώρα που το θέλεις γιατί ήδη έχεις γεννηθεί μια φορά. Μπορείς να ξαναγεννηθείς ή αλλιώς μπορείς να αναγεννηθείς. Σκέψου πώς νοιώθει ένας άνθρωπος με αμνησία. Το μόνο που ζητάει είναι να θυμηθεί. Εσύ ζητάς να διαγράψεις, να προσπεράσεις, να αλλάξεις και να φύγεις μακριά. Από πού μακριά αν όχι από τον εαυτό σου, δεδομένου ότι η ζωή σου είναι προϊόν του εαυτού σου; Δεν υπάρχει Άλλος που έδρασε εκ μέρους σου. Ίσως υπάρχεις εσύ που έδρασες σαν να ήσουν Άλλος. Μην το αρνείσαι. Αποδέξου την ιστορία για να μπορέσεις να πάρεις θέση στις σελίδες της, στις σελίδες της ζωής σου, στις λανθασμένες ή σωστές επιλογές της ψυχής σου. ‘Όλα δικά σου είναι, συμφιλιώσου έστω κι αν ποτέ δεν τα επαναλάβεις. Μη φοράς «αποφόρια» Άλλο είναι να υπάρχουν φορές που κάνεις ένα βήμα πίσω για να συγχρωτιστείς με τον εκάστοτε διπλανό σου κι άλλο να ντύνεσαι διαρκώς με τη δική του συμπεριφορά, τους δικούς του τρόπους και τις δικές

13

του ανάγκες για να αγαπηθείς. Ακόμη κι αν είναι στα μέτρα σου φέρει άλλης ψυχής βιώματα, εσύ τι σχέση έχεις με όλο αυτό; Κανείς δεν θα σε αγαπήσει μόνο και μόνο επειδή κάνεις ό,τι κάνει, ζητάς ό,τι ζητάει και λες πως αγαπάς ό,τι αγαπάει. Και ίσως να έχει και δίκιο, γιατί ναι μεν ένας καθρέφτης εξυπηρετεί τον ναρκισσισμό του, ναι μεν τον χρησιμοποιεί για να δει και να θαυμάσει τον εαυτό του αλλά αν τον αγαπούσε θα πνιγόταν κάποτε σαν τον Νάρκισσο. Μη χάνεις τον εαυτό σου για την αγάπη. Φόρεσε τα δικά σου ρούχα καινούργια και παλιά και πέταξε τα αποφόρια στα άχρηστα. Δεν είναι δικά σου. Μη γίνεσαι η Ηχώ του Νάρκισσου, γιατί εκείνος κάποτε θα πνιγεί και κατά συνέπεια κι εσύ θα εξαφανιστείς μαζί του. Μην ψάχνεις τίτλους «Ενώ τα έχω όλα, νοιώθω θλίψη. Μήπως είμαι εγωιστής;» «Αυτή την εβδομάδα δεν έχω διάθεση. Μάλλον έχω κατάθλιψη!» «Δεν βρίσκω μια σχέση ερωτική. Τελικά γέρασα!» Τίτλοι, ερμηνείες, αυτοδιαγνώσεις και συμπεριφοριστικοί χαρακτηρισμοί. Τι μπορούν να σε ωφελήσουν; Να σε διευκολύνουν ναι, να σε ωφελήσουν όμως… Τώρα θα σκεφτείς ως προς τι η διευκόλυνση! Μα είναι πολύ εύκολο να πεις έχω κατάθλιψη και να κάνεις «παύση ζωής», από το να αναρωτηθείς τι σου προξενεί λύπη και να αρχίσεις να ψάχνεις τη χαρά που δεν νοιώθεις. Δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου. Για να μην πω, είναι από τα πιο δύσκολα. Οι τίτλοι καλύπτουν το νόημα. Η συμπεριφορά είναι ο απόηχος της ουσίας. Η λέξη «εγωιστής» είναι στα πάνω-πάνω της ψυ14

χής, η λέξη «άμυνα» είναι στα πιο βαθιά νερά. Και ο νοών νοείτω. Άσε που οι τίτλοι σχεδόν πάντα μπαίνουν από τους άλλους. Σκέφτεσαι μήπως έχεις κατάθλιψη, γιατί πολύ το ακούς γύρω, γιατί και σε κάποια φίλη το είπε ο γιατρός της, γιατί είναι η διαταραχή της εποχής. Και το λες σαν να σου ήρθε απ’ έξω κι εσύ απλώς το υπομένεις και υποφέρεις. Αν κάτι είναι απ’ έξω τις περισσότερες φορές αυτό είναι οι τίτλοι και οι αυθαίρετες ερμηνείες. Τους τοποθετούν συνήθως οι γύρω ορμώμενοι από κάτι δικό τους ή από κάποιον δικό τους. Πάντως σίγουρα όχι από σένα. Μη μένεις στη σιωπή Μίλησε. Μη στέκεσαι και περιμένεις. Βιάσου. Μια στάλα ζωής έχει ο καθένας μας. Μη ξεγελιέσαι και ζεις σαν ο χρόνος μας να είναι άπειρος. Μη βουλιάζεις στη δυσφορία και χάνεις τις εποχές. Να χαίρεσαι και το καταχείμωνο και την Άνοιξη και τα Φθινόπωρα και το κατακαλόκαιρο! Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί το «μέσα» σου αν δεν κάνεις μια προσπάθεια να το αρθρώσεις. Γιατί καλώς ή κακώς τη φοβούνται τη σιωπή οι άνθρωποι, τους φαίνεται ανοίκεια. Μίλησε εσύ, γιατί αν το κάνουν οι άλλοι για σένα θα είναι ερμηνεία χωρίς εσένα. Ο λόγος που θέλησα να δημοσιευθεί αυτό το άρθρο Δίχως Τίτλο, είναι για να σου αφήσω χώρο να τον δώσεις εσύ τελειώνοντας την ανάγνωση. Να πάρεις μια λέξη, μια φράση, μια σκέψη μου και να κατασκευάσεις το δικό σου «σκεπτικό». Θα μπορούσαν να σου συμβαίνουν τα πάντα και τίποτα. ‘Όπως και να ‘χει σκοπός μου είναι να βρεις μια θέση στους δικούς σου προβληματισμούς. Διαβάζοντας, να το πεις όπως θες για να είναι ο τίτλος «από μέσα». Καλό φθινόπωρο σε όλους.

Θέλουμε ένα παιδάκι

και δεν έρχεται! Δρ. ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΜΑΡΟΥΛΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΔΡΑΜΑΤΙΣΤΡΙΑ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

«... Πίστευα πως θα έμενα έγκυος αμέσως. Ούτε που μου είχε περάσει από το μυαλό ότι θα προσπαθώ και και θα ξαναπροσπαθώ χωρίς αποτέλεσμα. Τον τρίτο μήνα που κατάλαβα πως πάλι δεν είμαι έγκυος, με έπιασε πανικός. Στην αρχή προσπάθησα να το κρύψω από τον άντρα μου, το έπαιζα άνετη. Μετά τους έξι μήνες εκεί-

νος άρχισε να με ρωτάει αν έχω πάει στο γυναικολόγο και αν είμαι εντάξει. Ένιωσα ενοχές και ντροπή. Μάσησα τα λόγια μου και έκλεισα αμέσως ραντεβού με το γιατρό μου. Στην επίσκεψη κατάλαβα ότι αρχίζει για μας ένας Γολγοθάς. Εγώ πρέπει να κάνω εξετάσεις, εκείνος πρέπει να κάνει εξετάσεις... Πώς θα του το πω;».

15

«... Όταν μου είπε ότι μπορεί να φταίει το δικό μου σπέρμα, κόντεψα να τρελαθώ. Θύμωσα πάρα πολύ και δεν ήθελα ν’ ακούσω τίποτε. Μου πήρε πολλές μέρες για να μπορέσω να την ακούσω και να δεχτώ να κάνω εξετάσεις. Είναι πολύ δύσκολο για έναν άντρα να βγαίνει προβληματικός... Έτσι το πήρα στην αρχή, ότι είμαι προβληματικός. Για μας τους άντρες είναι πιο δύσκολο να ψαχτούμε. Ευτυχώς ο γιατρός μας με ηρέμησε και με έκανε να νοιώσω ασφαλής. Έτσι, μπόρεσα να συνεργαστώ και όλα πήγαν καλά».

πίζουν αντίστοιχα προβλήματα ανακαλύπτοντας πως έχουν αδύναμο σπέρμα ή πως έχουν κάποιο ιό ή μικρόβιο που θα χρειαστεί ειδική θεραπεία προτού μπορέσουν να τεκνοποιήσουν.

Η υπογονιμότητα είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στις μέρες μας. Λίγο η κακή διατροφή, λίγο το καθημερινό στρες, λίγο η απομάκρυνση από μια φυσιολογική καθημερινότητα που θα περιλαμβάνει άσκηση και στιγμές χαράς, και λίγο το ότι σήμερα τα ζευγάρια αποφασίζουν να κάνουν παιδιά σε μεγάλη ηλικία, το αποτέλεσμα είναι η υπογονιμότητα.

Η υπογονιμότητα δημιουργεί μεγάλο στρες στο ζευγάρι, πράγμα που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την κατάσταση και περιορίζει ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες μιας φυσικής σύλληψης. Ο ειλικρινής διάλογος ανάμεσα στους δύο συντρόφους και η αίσθηση της συμμαχίας, είναι τα μόνα που μπορούν να βοηθήσουν τα υπογόνιμα ζευγάρια. Το ‘’εσύ φταις’’, ή το ‘’εγώ φταίω’’, δεν πρέπει να έχει καμία θέση μέσα στους διαλόγους του ζευγαριού. Ο καθένας μπορεί για οποιοδήποτε λόγο να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα που να εμποδίζει τη φυσική σύλληψη. Το αν αυτή θα είναι η γυναίκα, ή αν αυτός θα είναι ο άντρας, είναι ένα τυχαίο γεγονός. Εξάλλου οι άνθρωποι ζευγαρώνουν από αγάπη και με αγάπη χρειάζεται να αντιμετωπίζουν από κοινού το πρόβλημα της υπογονιμότητας.

Οι γυναίκες που έχουν ξεπεράσει την ηλικία των 35, έχουν μειωμένες πιθανότητες να μείνουν έγκυες χωρίς ιατρική υποβοήθηση. Αυτό σημαίνει πως θα οδηγηθούν σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και πολλές από τις γυναίκες που ξεπερνούν τα 40 ίσως χρειαστούν και δανεικό ωάριο! Αλλά και οι άντρες αντιμετω16

Με το σκεπτικό ότι «δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να γίνουμε γονείς» για τον άλφα ή βήτα λόγο, πολλά ζευγάρια πέφτουν στην παγίδα να καθυστερήσουν τόσο πολύ την απόφαση να γίνουν γονείς, που μετά γίνεται πολύ δύσκολο να τα καταφέρουν με φυσικό τρόπο.

Δυστυχώς ένα από τα μεγάλα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει το υπογόνιμο ζευγάρι είναι η θέση των τρίτων. Δηλαδή, των γονιών, των στενών συγγενών αλλά και των φίλων και συναδέλφων. Υπάρχουν ζευγάρια που στην κυριολεξία τρελαίνονται με τις παρεμβάσεις των τρίτων. «Άντε, ακόμα να κάνετε παιδί;», «Μήπως πρέπει να δεις κι άλλο γιατρό;», «Κοριτσάκι μου τι έγινε, το προσπαθήσατε χθες; Δεν πρέπει να χάνετε χρόνο!». Υπάρχουν μητέρες που ‘’πυροβολούν’’ καθημερινά τις κόρες τους με ερωτήσεις,

νουθεσίες, ακόμη και απειλές! «Άμα δε μου κάνεις εγγόνι δε θέλω να σε ξέρω!». Δεν είναι όμως μόνο οι παρεμβάσεις των τρίτων αλλά και οι σκέψεις που κάνει το ίδιο το ζευγάρι, που δημιουργούν προβλήματα και αυξάνουν το άγχος. «Τι σκέφτονται οι άλλοι για μας;», «Θα μας κοιτάνε και θα μας λυπούνται!». Τα συναισθήματα ματαίωσης (εμείς δεν είμαστε ικανοί), αλλά και το συναίσθημα της απελπισίας (ποτέ δεν θα τα καταφέρουμε - η ζωή δεν έχει πια κανένα νόημα), πολύ συχνά καταλαμβάνουν την καρδιά και οδηγούν το ζευγάρι στην κατάθλιψη.

λλάβει τότε και ο άντρας χρειάζεται να ελέγξει την ποιότητα του σπέρματός του. ΝΑΙ πρέπει να το δούμε σαν πρόβλημα που καταρχήν αφορά το ζευγάρι. ΟΧΙ δεν είναι καλή ιδέα να μιλάμε με όλο τον περίγυρο για το πρόβλημα γιατί ο καθένας έχει και μια γνώμη, ο καθένας ξέρει και κάποιο καλό γιατρό και ο καθένας από τους ανθρώπους που μας αγαπούν έχει το δικό του άγχος, που χωρίς να το θέλει μπορεί να μας το φορτώσει. ΝΑΙ το ζευγάρι που αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας χειάζεται να παραμείνει ψύχραιμο και να καταλάβει πως το άγχος αποτελεί σοβαρό παράγοντα που συμβάλλει στην υπογονιμότητα. ΟΧΙ δεν πρέπει να υποτιμούμε τους παράγοντες διατροφής, εξαντλητικών ωραρίων εργασίας και καταχρήσεων είτε με «νόμιμες», είτε με «παράνομες» ουσίες.

Τα ΝΑΙ και τα ΟΧΙ όταν αντιμετωπίζουμε πρόβλημα υπογονιμότητας ΝΑΙ έχουμε πρόβλημα υπογονιμότητας γιατί έχουμε προσπαθήσει για 2 χρόνια και δεν μπορούμε να συλλάβουμε. ΟΧΙ δεν θα προστρέξουμε σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αν είμαστε κάτω των 40 ετών και δεν έχουμε συστηματικά προσπαθήσει τουλάχιστον για 1 χρόνο με φυσικό τρόπο. ΝΑΙ είναι καλό μια γυναίκα άνω των 35 να εξετάσει την ποιότητα των ωαρίων που παράγει, εφόσον διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να μείνει έγκυος. ΟΧΙ το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη γυναίκα. Αν το ζευγάρι δεν μπορεί να συλ-

ΝΑΙ ένα υπογόνιμο ζευγάρι πρέπει να φροντίζει την καλή διατροφή. ΟΧΙ ένα υπογόνιμο ζευγάρι δεν πρέπει να καταφεύγει σε χρήση αλκοόλ ή άλλων «ουσιών» για να «χαλαρώσει». ΝΑΙ βάσει της Ελληνικής νομοθεσίας υπάρχει όριο ηλικίας για την εφαρμογή μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που είναι το 50ο έτος για τις γυναίκες. ΟΧΙ δεν πρέπει να εφαρμόζονται μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκες άνω των 50 ετών. ΝΑΙ ένα υπογόνιμο ζευγάρι πρέπει να απευθυνθεί σε μια αδειοδοτημένη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και να πάρει έγκυρες συμβουλές.

17

ΟΧΙ ένα υπογόνιμο ζευγάρι δεν πρέπει να καταφεύγει σε ανεξέλεγκτες πηγές πληροφόρησης μέσα από το διαδίκτυο.

ηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ), με εξειδικευμένο προσωπικό που μπορεί να συμβουλέψει κατάλληλα το ζευγάρι για τις επιλογές που έχει.

ΝΑΙ ένα υπογόνιμο ζευγάρι χρειάζεται να προβληματιστεί σοβαρά αν προκύψει ανάγκη δανεικού σπέρματος ή ωαρίου εξετάζοντας με προσοχή τις συναισθηματικές – ψυχολογικές επιπτώσεις μιας τέτοιας απόφασης.

Στην Ελλάδα υπάρχει νομοθεσία που ελέγχει τις ΜΙΥΑ και προστατεύει όλα τα ζευγάρια που υποβάλλονται στις σχετικές θεραπείες.

ΟΧΙ δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι και κάθε ζευγάρι έχει το δικαίωμα να κάνει τη δική του επιλογή. Το πρόβλημα της υπογονιμότητας είναι ένα πρόβλημα και όπως κάθε πρόβλημα έχει τρόπους αντιμετώπισης. Η επιστήμη έχει προχωρήσει πάρα πολύ και η υπογονιμότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Στη χώρα μας υπάρχουν πολλές αδειοδοτημένες Μονάδες Ιατρικώς Υποβο-

18

Πληροφορίες σχετικά με τις αδειοδοτημένες ΜΙΥΑ και Τράπεζες Κρυοσυντήρησης (ΤΚ) αλλά και σχετικά με την ισχύουσα νομοθεσία και τον Κώδικα Δεοντολογίας υπάρχουν αναρτημένες στον ιστότοπο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής www.eaiya.gov.gr *Η Δρ. Σμαρούλα Παντελή είναι ιατρικός ψυχολόγος και συγγραφέας, τακτικό μέλος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

25 Μύθοι

για τον Καρκίνο του Μαστού Ο καρκίνος στο στήθος είναι πολύ συχνός και αποτελεί ένα πολυσυζητημένο θέμα. Είναι μία μορφή κακοήθειας που τα τελευταία χρόνια έχει δει ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης και βελτιώσεις στην επιβίωση και την ποιότητα ζωής των γυναικών που πάσχουν. Δυστυχώς, οι πληροφορίες που παρέχονται είναι πολλές φορές ανακριβείς και ξεπερασμένες, άρα παραπλανητικές. Τέτοιους μύθους επικαλούνται πολύ συχνά οι γυναίκες στη φάση της πρόληψης αλλά ακόμα και μετά τη διάγνωση καρκίνου του μαστού. Δρ. ΧΑΒΕΛΕΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / MD, cMS, PhD ΜΑΣΤΟΛΟΓΟΣ - ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΥ

19

Ξεκινώντας από τη βασική πεποίθηση ότι ο σωστά ενημερωμένος άνθρωπος είναι ο καλύτερος ασθενής, θα βοηθήσουμε στην εξάλειψη κάποιων σχετικών μύθων. Μύθοι για τους παράγοντες που προκαλούν τον καρκίνο του μαστού: 1. Τα αποσμητικά μασχάλης προκαλούν καρκίνο στο στήθος Καμία μεγάλη επιστημονική μελέτη δεν μπόρεσε να αναδείξει σαφώς τέτοια συσχέτιση. Τα αποσμητικά εμπλέκονται στην πρόκληση της λεγόμενης ιδρωταδενίτιδας, δερματικής πάθησης της μασχάλης. Τέτοια περιστατικά συναντάμε συχνά, αλλά ουδεμία σχέση έχουν με καρκίνο.

2. Τα εμφυτεύματα σιλικόνης προκαλούν καρκίνο Τα εμφυτεύματα που χρησιμοποιούνται σήμερα σαφώς δεν είναι καρκινογόνα, ακόμα και αν σπάσουν. Έτσι, χρησιμοποιούνται είτε για αμιγώς αισθητικούς λόγους, είτε για ανάπλαση του στήθους μετά από μαστεκτομή λόγω καρκίνου.

3. Η αποτρίχωση της μασχάλης ή της θηλής με laser προκαλεί καρκίνο Η αποτρίχωση έχει να κάνει με το δέρμα και δεν προκαλεί αλλαγές στον αδένα του μαστού. Για τον λόγο αυτό δεν είναι επικίνδυνη για το στήθος.

4. Το piercing στη θηλή προκαλεί καρκίνο Άλλος ένας μύθος σχετικά με μία αισθητική παρέμβαση στον μαστό, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το τρύπημα της θηλής μπορεί όντως να προκαλέσει κάποια προβλήματα όπως φλεγμονές του μαστού ή δυσκολίες στον θηλασμό, αλλά όχι καρκίνο.

5. Τα στενά σουτιέν προκαλούν καρκίνο Δεν έχει βρεθεί σαφής σχέση μεταξύ κακοήθειας και χρήσης στενών στηθόδεσμων. Αυτό που όντως μπορούν να προκαλέσουν είναι διαταραχές της φλεβικής και 20

λεμφικής κυκλοφορίας στον μαστό και τον θώρακα.

6. Τα κινητά προκαλούν καρκίνο στον μαστό Πολλοί είναι οι μύθοι που έχουν ακουστεί για τα κινητά. Ο μύθος για το στήθος είναι, πάντως, ανεδαφικός, καθώς η χρήση του κινητού τηλεφώνου ουδεμία σχέση έχει με τον μαστό.

7. Τα χτυπήματα στο στήθος προκαλούν καρκίνο Ένα τραύμα στο στήθος μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ογκιδίου στην περιοχή, που ονομάζεται λιπονέκρωση. Στις απεικονιστικές ακτινολογικές εξετάσεις για το στήθος μπορεί να μοιάζει με καρκίνο. Τέτοια περιστατικά είναι συχνά αλλά δεν απαιτούν χειρουργείο.

8. Το άγχος (στρες) προκαλεί καρκίνο Όλοι μας το έχουμε, είτε λίγο είτε πολύ, και είναι επιβλαβές για την υγεία γενικά. Το άγχος μόνο του, όμως, δεν προκαλεί καρκίνο μαστού. Το υπερβολικό άγχος μπορεί να οδηγήσει κάποιους ανθρώπους στο αλκοόλ και την παχυσαρκία και αυτά όντως αποτελούν παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου μαστού.

9. Η καφεΐνη αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού Δεν έχει αποδειχθεί τέτοιος συσχετισμός. Η καφεΐνη ίσως επιβαρύνει τον καλοήθη πόνο του μαστού. Πολλές γυναίκες με ινοκυστικούς μαστούς εμφανίζουν μείωση των συμπτωμάτων πρηξίματος και πόνου με ελάττωση της πρόσληψης καφεΐνης (καφές) και τεΐνης (τσάι).

10. Οι άνδρες δεν παθαίνουν καρκίνο μαστού γιατί δεν έχουν στήθος Κι όμως, οι άντρες έχουν λίγο αδένα πίσω από τις θηλές τους και μπορούν να πάθουν καρκίνο μαστού. Για κάθε 100 γυναίκες ασθενείς υπάρχει και ένας άνδρας με καρκίνο μαστού. Απαιτείται άμεση διερεύ-

νηση από ειδικό Μαστολόγο σε κάθε διόγκωση του ανδρικού στήθους.

11. Δεν μπορούν να μειωθούν οι πιθανότητες να νοσήσει κανείς από καρκίνο μαστού

όντως ένα πλεονέκτημα, αυτό της έγκαιρης και ευκολότερης διάγνωσης. Όμως δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες με μικρό στήθος πρέπει να αδιαφορούν.

Υπάρχουν παράγοντες που μπορούμε να επηρεάσουμε και να μειώσουμε -αλλά όχι να εξαλείψουμε- τον κίνδυνο. Ο υγιεινός τρόπος ζωής, η αποφυγή λήψης αλκοόλ και παχυσαρκίας, η άσκηση και ο θηλασμός είναι μερικοί από αυτούς.

12. Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου μαστού είναι οικογενείς Σύνηθες λάθος, καθώς το ιστορικό στην οικογένεια ναι μεν αυξάνει τον κίνδυνο, αλλά εν τέλει μόλις 5% του συνόλου των περιστατικών οφείλονται στο ιστορικό. Το υπόλοιπο 95% είναι σποραδικά περιστατικά.

13. Μόνο οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρέπει να ανησυχούν Αυτό το ακούμε πολύ συχνά. «Γιατρέ δεν ανησυχώ γιατί κανείς στην οικογένειά μου δεν το έχει». Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει. Αναφέραμε ήδη ότι η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών που νοσούν δεν έχουν ιστορικό. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά πρέπει να διερευνούνται άμεσα. Μύθοι σε σχέση με τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού: 14. «Έπιασα κάτι στο στήθος μου, μάλλον έχω καρκίνο!» Ευτυχώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Πάνω από το 80% των ογκιδίων που ψηλαφούμε στον μαστό είναι καλοήθους αιτιολογίας. Πάντως, κάθε νέο εύρημα πρέπει να διερευνάται εξονυχιστικά από τον ειδικό μαστολόγο σας.

15. «Έχω μικρό στήθος δεν θα πάθω καρκίνο!» Κάθε στήθος, ανεξαρτήτως μεγέθους μπορεί να νοσήσει. Οι μικροί μαστοί έχουν

16. Αν υπάρχει καρκίνος, η συμπίεση του στήθους στην μαστογραφία προκαλεί διασπορά Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η μαστογραφία είναι μία απαραίτητη εξέταση όταν διερευνούμε κάποιο ύποπτο εύρημα. Ο καρκίνος μαστού είναι ένας συμπαγής όγκος που δεν επηρεάζεται από την πίεση του μαστογράφου ή άλλης αιτιολογίας.

17. Η βελόνα προεγχειρητικής βιοψίας για ιστολογική διάγνωση προκαλεί διασπορά Αυτός είναι ένας μύθος που εντέχνως διαιωνίζεται από αναχρονιστικούς ιατρικούς κύκλους για να καλύψει έλλειψη εξειδίκευσης και σύγχρονης εκπαίδευσης. Η προεγχειρητική βιοψία δια βελόνης υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, είναι αναπόσπαστο τμήμα της διαγνωστικής προσέγγισης των ογκιδίων μαστού σε όλες τις ιατρικά ανεπτυγμένες χώρες. Σαφώς δεν γίνεται διασπορά του καρκίνου και πολλές ιατρικές μελέτες το έχουν αποδείξει από ετών.

18. «Αν η μαστογραφία είναι καθαρή, δεν έχω να φοβάμαι τίποτα» Η μαστογραφία είναι σαφώς πολύτιμη, 21

αλλά δεν αποτελεί πανάκεια. Η σωστή προληπτική εξέταση συμπεριλαμβάνει τη λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση από εξειδικευμένο χειρουργό μαστού, καθώς και επιπλέον απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ο υπέρηχος μαστών. Το σύνολο των ενεργειών αυτών προσφέρει την καλύτερη δυνατή ασφάλεια.

κίνδυνη; Αμφισβητείται πολύ αν η μικρή δόση ακτινοβολίας που λαμβάνουμε από τη μαστογραφία μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα. Αν αναλογιστούμε το τεράστιο όφελος που προκύπτει από την έγκαιρη διάγνωση που μας προσφέρει η μαστογραφία, δεν θα ανησυχούμε ιδιαίτερα για την ακτινοβολία.

19. Η μαστογραφία προλαμβάνει τον καρκίνο του μαστού

21. Οι ινοκυστικοί μαστοί παθαίνουν συχνότερα καρκίνο

Ουσιαστικά δεν υφίσταται πρόληψη για τον καρκίνο. Αυτό που κάνουμε είναι προληπτική εξέταση σε ασυμπτωματικές γυναίκες για να πετύχουμε πρώιμη διάγνωση. Αν αντιληφθούμε τον καρκίνο του μαστού στα αρχικά στάδια, συνήθως η ίαση είναι εφικτή, με τις λιγότερες δυνατές θεραπείες.

Λάθος. Οι πυκνοί ινοκυστικοί μαστοί είναι πιο δύσκολοι στη διάγνωση και τον εντοπισμό του προβλήματος. Αυτό τους κάνει πιο επικίνδυνους στην πράξη, αλλά δεν έχουν υψηλότερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου.

20. Η ακτινοβολία της μαστογραφίας προκαλεί καρκίνο στον μαστό Ναι, η μαστογραφία έχει ακτινοβολία (όπως όλες οι ακτινογραφίες). Είναι επι-

ΚΙΝΤΗΣ ΓΕΩΡ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος • ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ • ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ • ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ - ΘΗΛΑΣΜΟΣ • ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ • ΠΑΙΔΙΑ - ΕΦΗΒΟΙ • ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • ΑΘΛΗΤΕΣ

ΔΕΧΕΤΑΙ ΜΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ Μαιζώνος 13, Πάτρα Τηλ.: 2610 422.621, 6981 052 392 e-mail: spiroskintis@gmail.com 22

Μύθοι σε σχέση με τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού: 22. «Μάλλον έχετε καρκίνο, πάμε άμεσα για χειρουργείο» Άλλη μία πεποίθηση που συντηρείται εντέ χνως από κάποιους για ίδιον όφελος. Η σύγχρονη αντιμετώπιση προστάζει ψυχραιμία. Απαιτείται προεγχειρητική διάγνωση με βιοψία, πλήρης προεγχειρητικός έλεγχος και σχολαστική επιλογή τύπου επέμβασης. Όλα αυτά είναι αδύνατα αν με κάθε ύποπτο ογκίδιο σπεύδουμε απερίσκεπτα στο χειρουργείο.

23. Η μαστεκτομή προσφέρει απόλυτη προστασία Η μαστεκτομή, όπως όλες οι επεμβάσεις έχει ενδείξεις και αντενδείξεις. Προτείνεται από τον χειρουργό μαστού ως ύστατη λύση, καθώς είναι μία ακρωτηριαστική επέμβαση. Επιλέγεται συχνότερα από ότι πρέπει, καθώς οι ασθενείς νομίζουν ότι «αφού φεύγει όλο το στήθος, δεν θα έχω πρόβλημα στο μέλλον». Αυτό που δεν γνωρίζουν όλοι είναι ότι και μετά από μαστεκτομή παραμένει μία ελάχιστη ποσότητα αδένα. Έτσι, βλέπουμε υποτροπές καρκίνου ακόμα και μετά από μαστεκτομή.

24. Η μαστεκτομή είναι καλύτερη από την ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία Μία από τις σημαντικότερες ιατρικές προόδους στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού ήρθε την δεκαετία του 1980. Τότε αποδείχθηκε ότι ο συνδυασμός ογκεκτομής ακολουθούμενης από ακτινοθεραπεία είναι το ίδιο δραστικός με την μαστεκτομή. Έτσι άρχισε η περίοδος που οι γυναίκες έπαψαν να χάνουν τον μαστό τους σε κάθε διάγνωση καρκίνου. Σήμερα, χάρη στην προχωρημένη ογκοπλαστική χειρουργική μαστού, ακόμα και μεγάλοι όγκοι μπορούν να αφαιρεθούν με άριστα αισθητικά αποτελέσματα.

25. Όποια έχει καρκίνο μαστού, χρειάζεται χημειοθεραπεία Λάθος. Όσο πιο νωρίς διαγνωστεί ο καρκίνος, τόσο πιο μικρή είναι η πιθανότητα για να χρειαστεί χημειοθεραπεία. Πείτε «Ναι» στην προληπτική εξέταση και βοηθείστε να βρεθεί το πρόβλημα γρήγορα.

Η θεραπεία είναι ανώδυνη, συνήθως δεν συμπεριλαμβάνει την χημειοθεραπεία και το αισθητικό αποτέλεσμα των σύγχρονων επεμβάσεων είναι εξαιρετικό.

Ο Οκτώβρης είναι μήνας αφιερωμένος στην υγεία του μαστού. Η υγεία ξεκινά με σωστή ενημέρωση. Επιλέξτε και συμμαχήστε με τον εξειδικευμένο μαστολόγο σας. Μαζί θα διαλύσετε τους μύθους και θα προφυλάξετε τον εαυτό σας από τον μεγαλύτερο εχθρό της γυναίκας.

ΙΑΤΡΕΙΟ ΦΡΟΝΤΙ∆ΑΣ ΜΑΣΤΟΥ Πρόληψη, Παθολογία και Χειρουργική Μαστού, Βιοψίες & Παρακεντήσεις με Επεμβατικό Υπέρηχο

Ιωάννης Γ. Χαβελές MD, cMS, PhD Μαστολόγος - Χειρουργός Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών Εξειδίκευση Ογκοπλαστικής Χειρουργικής, Αποκατάστασης & Επεμβατικού Υπερήχου Μαστού στην Μεγάλη Βρετανία

ΤΡΙΠΛΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

1. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΑΣΤΟΥ 2. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 3. ΒΙΟΨΙΑ ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟ

Σατωβριάνδου 63 - 65 & Κορίνθου, Πάτρα, Τ. 2610 279.239, Κ. 6974 81.71.40 frontidamastou@gmail.com / www. frontidamastou.gr

23

Τριχόπτωση Ο εφιάλτης των ανδρών

Ένα ιδιαίτερα συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες σήμερα, πολλές φορές από νεαρή ηλικία, είναι η τριχόπτωση, η οποία μπορεί να γίνει πολύ έντονη ανάλογα με την εποχή, όπως για παράδειγμα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου το κεφάλι μας βρίσκεται περισσότερο εκτεθειμένο στην ηλιακή ακτινοβολία, στο χλώριο της πισίνας, στη θάλασσα και την άμμο - παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία του τριχωτού της κεφαλής ή την εποχική τριχόπτωση της Άνοιξης και του Φθινοπώρου. Δρ. ΒΕΚΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ / ΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

24

Η τριχόπτωση μπορεί να εμφανιστεί με πολλούς τρόπους, ανάλογα με τα αίτια που την προκαλούν σε κάθε άνθρωπο.

ράγοντες ενισχύουν την αποκατάσταση των ιστών και ενεργοποιούν τα ανενεργά βλαστοκύτταρα.

Οι βασικοί παράγοντες είναι το στρες, η κακή διατροφή, η κληρονομικότητα, τα προϊόντα περιποίησης μαλλιών, η υπερβολική λιπαρότητα, η πιτυρίδα κτλ.

Κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της αυτόλογης μεσοθεραπείας, ακόμα και σε πολύ δύσκολα περιστατικά γυροειδούς αλωπεκίας με σχεδόν καθολική απώλεια μαλλιών.

Μπορεί να εμφανιστεί εντελώς ξαφνικά ή σταδιακά και να επηρεάσει μόνο το τριχωτό της κεφαλής ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, ολόκληρο το σώμα. Η απώλεια 50 -100 τριχών ημερησίως είναι φυσιολογική. Όταν όμως παρατηρείται έντονη τριχόπτωση με περισσότερες από 100 τρίχες, μπορεί να πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση, όπου είναι προτιμότερο να επισκεφθείτε έναν δερματολόγο για να εντοπίσει τα αίτιά της και να σας προτείνει τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης. Ποιες είναι οι συντηρητικές θεραπείες κατά της τριχόπτωσης;

Τα αιμοπετάλια είναι ικανά να ενεργοποιήσουν τα βλαστοκύτταρα των τριχών με τέτοιο τρόπο, ώστε να ενδυναμώσουν την τριχοφυΐα και να καθυστερήσουν τη διαδικασία της τριχόπτωσης και της απώλειας των τριχών. Η μεσοθεραπεία PRP για την τριχόπτωση καλό είναι να εφαρμόζεται κάθε μήνα για τους πρώτους 4-6 μήνες και στη συνέχεια ανά τρίμηνο ή εξάμηνο για συντήρηση του αποτελέσματος. Είναι σχεδόν ανώδυνη και διαρκεί περίπου 30-40 λεπτά, ενώ δεν χρειάζεται τοπική αναισθησία.

Η αυτόλογη μεσοθεραπεία PRP είναι η πιο σύγχρονη και αποτελεσματική θεραπεία κατά της τριχόπτωσης με άριστα αποτελέσματα, καθώς έχει αποδειχτεί ότι βοηθά στην αύξηση της διαμέτρου της τρίχας και στην αναγέννηση των κοιμώμενων τριχοθυλακίων. Το PRP βασίζεται στα αιμοπετάλια από το πλάσμα του αίματος του ίδιου του ασθενούς. Κατά τη θεραπεία PRP, συλλέγεται το πλούσιο σε αιμοπετάλια πλάσμα, το οποίο είναι ικανό να παράξει αυξητικούς παράγοντες (growth factors) που εντοπίζουν και διορθώνουν τις φθορές των ιστών των τριχοθυλακίων. Η διαδικασία είναι απλή και εντελώς ανώδυνη, χωρίς επιπλοκές. Για να γίνει η έγχυση προηγείται αιμοληψία από τον ασθενή και επεξεργασία του αίματος με φυγοκέντρηση. Στη συνέχεια εγχέεται το ενεργοποιημένο σε αιμοπετάλια πλάσμα στο τριχωτό της κεφαλής, όπου οι αυξητικοί πα25

26

27

Ουρολοιμώξεις Συμπτώματα και αντιμετώπιση

ΣΦΙΓΓΑΣ Κ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ / ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ

Ουρολοίμωξη είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος από μικροοργανισμούς, όπως βακτήρια, ιοί και μύκητες, με πιο κοινό αίτιο τα βακτήρια όταν αυτά καταφέρνουν και ξεπερνούν τη φυσική άμυνα του οργανισμού. Κανονικά, όταν τα βακτήρια 28

εισέρχονται από την ουρήθρα στο ουροποιητικό σύστημα, απομακρύνονται γρήγορα με την ούρηση πριν εγκατασταθούν και αρχίσουν να προκαλούν συμπτώματα. Η λοίμωξη ανάλογα με τον εντοπισμό της στο ανώτερο ή το κατώτερο ουροποιητικό διακρίνεται σε πυελονεφρίτιδα ή κυστίτιδα.

Τι προκαλεί τις λοιμώξεις του ουροποιητικού; Οι πιο πολλές προκαλούνται από μικρόβια που ζουν φυσιολογικά στο έντερο και το κυριότερο βακτήριο είναι το Escherichia Coli (E.Coli). Άλλα μικρόβια είναι ο Proteus Sp., η Klebsiella Sp. Staphylococci κ.α. ενώ όταν τα παθογόνα είναι τα Χλαμύδια και το Μυκόπλασμα απαιτείται ταυτόχρονη θεραπεία και των δύο συντρόφων, καθώς συνήθως μεταδίδονται σεξουαλικά. Το ουροποιητικό σύστημα έχει διάφορους μηχανισμούς για την πρόληψη των λοιμώξεων, όπως οι βαλβίδες της κυστεοουρητηρικής συμβολής, που επιτρέπουν τη ροή μόνο από το νεφρό προς την κύστη, η ίδια η ούρηση αποτελεί μηχανισμό «έκπλυσης», ενώ προστατευτικό ρόλο παίζει και η επάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακόμα όμως και παρά την παρουσία αυτών των μηχανισμών, εμφανίζονται ουρολοιμώξεις λόγω της ισχυρής ικανότητας προσκόλλησης ορισμένων βακτηριδίων στα τοιχώματα του ουροποιητικού συστήματος. Πόσο συχνές είναι οι ουρολοιμώξεις; Είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος λοιμώξεων στον άνθρωπο. Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς για ανατομικούς λόγους (μικρότερο μήκος γυναικείας ουρήθρας καθώς και γειτνίαση με αιδοίο και πρωκτό, όπου φυσιολογικά υπάρχουν μικρόβια), και οι πιθανότητες να αναπτύξουν έστω ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης στη ζωή τους είναι μεγαλύτερες από 50%. Τι αυξάνει τον κίνδυνο για ουρολοιμώξεις; Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων, όπως: □ Κακή υγιεινή (μη καθημερινή υγιεινή της πρωκτογεννητικής χώρας, ακατάλληλα σκευάσματα υγιεινής πχ. ερεθιστικά αρωματικά αφρόλουτρα κ.α). □ Κακές συνήθειες ούρησης (κυρίως η αναβολή της ούρησης για διαφόρους λό-

γους, κοινωνικούς ή επαγγελματικούς), ή η μη σωστή στάση - χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους κατά την ούρηση, (γυναίκες σε δημόσιες τουαλέτες οι οποίες ουρούν όρθιες, δεν χαλαρώνουν τους μύες του πυελικού εδάφους και δεν κάνουν φυσιολογική ούρηση).

□ Σεξουαλικές πρακτικές. Η σεξουαλική πράξη αποτελεί τη συχνότερη αιτία ουρολοιμώξεων. Μετά την επαφή οι περισσότερες γυναίκες έχουν σημαντικό αριθμό βακτηρίων στα ούρα τους, τα οποία όμως φυσιολογικά αποβάλλονται σε 24 ώρες και για αυτό θεωρείται καλό να γίνεται ούρηση μετά την επαφή. Επίσης η χρήση λιπαντικών που ερεθίζουν και μεταβάλλουν τη φυσιολογική άμυνα του οργανισμού, καθώς και η αύξηση της θερμοκρασίας στην περιοχή λόγω της έντονης τριβής, ευνοούν τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων. □ Αντισύλληψη. Η χρήση διαφράγματος ή σπερματοκτόνων ουσιών μπορεί να ευνοεί την ανάπτυξη των μικροβίων. □ Στάση ούρων. Οποιαδήποτε αιτία δημιουργεί απόφραξη στο ουροποιητικό σύστημα και εμποδίζει τη ροή και την πλήρη αποβολή των ούρων (π.χ. λιθίαση, πρόπτωση πυελικών οργάνων), οδηγεί αργά ή γρήγορα σε ουρολοιμώξεις.

29

□ Νευρολογικά προβλήματα (πχ. κάκωση του νωτιαίου μυελού, σκλήρυνση κατά πλάκας), είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε διαταραχές της κένωσης της κύστης με σημαντικό υπόλειμμα ούρων, θέτοντας συγχρόνως σε κίνδυνο και το ανώτερο ουροποιητικό με κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας). □ Μόνιμος ουροκαθετήρας: Είναι ξένο σώμα άρα προδιαθεσικός παράγοντας για ουρολοιμώξεις όταν δεν γίνεται σωστή περιποίησή του και τακτική αλλαγή του. □ Σακχαρώδης διαβήτης. Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη παρουσιάζουν συχνά ουρολοιμώξεις, τόσο όταν δεν είναι καλά ρυθμισμένοι, αφού το σάκχαρο στα ούρα αποτελεί «τροφή» για τα μικρόβια, όσο και γιατί συχνά συνοδεύεται από νευροπάθεια της κύστης.

δες), ενώ εξαιρετικά σπάνια μπορεί να γίνουν απειλητικές για τη ζωή όταν τα μικρόβια μπουν στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλέσουν μία κατάσταση γενικευμένης λοίμωξης, που λέγεται σηψαιμία. Ποια είναι τα συμπτώματα; Διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Σε νεαρές γυναίκες υπάρχει συχνουρία, καύσος και πόνος χαμηλά στην κοιλιά ή στα έξω γεννητικά όργανα κατά την ούρηση, ενώ όταν εντοπίζονται στο κατώτερο ουροποιητικό απουσιάζει ο πυρετός. Οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν αδυναμία, κοιλιακό άλγος, θολά και δύσοσμα ούρα, ενώ σε άτομα με καθετήρα μπορεί να υπάρχει μόνο πυρετός, ένδειξη ότι η λοίμωξη εντοπίζεται είτε στον προστάτη (για άνδρες), είτε στα νεφρά. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει άμεση ανάγκη θεραπευτικής αντιμετώπισης και ίσως νοσηλείας.

Τι είναι οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις; Περίπου το 20% των γυναικών θα έχουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, δηλαδή 3 ή περισσότερα επεισόδια το χρόνο και κάθε επιπλέον επεισόδιο αυξάνει τον κίνδυνο ότι θα ξανασυμβεί. Σε μερικές από αυτές τις γυναίκες οι υποτροπές θα σταματήσουν αν αντιμετωπιστούν σωστά, με έντονη προσπάθεια στην πρόληψη. Οι έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ουρολοιμώξεις σε σχέση με τις άλλες γυναίκες και επιπλέον έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα τα μικρόβια να φτάσουν στα νεφρά και να κάνουν πυελονεφρίτιδα. Ο κύριος λόγος είναι η πίεση που ασκεί το έμβρυο, κυρίως στους ουρητήρες, προκαλώντας απόφραξη και στάση των ούρων. Είναι σοβαρές οι ουρολοιμώξεις; Οι περισσότερες δεν είναι σοβαρές. Μάλιστα στις γυναίκες αν αντιμετωπιστούν με τα πρώτα τους ενοχλήματα (άφθονη λήψη υγρών), μπορεί να μη χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή. Σοβαρότερες είναι οι λοιμώξεις του νεφρού (πυελονεφρίτι30

Πώς γίνεται η διάγνωση μιας ουρολοίμωξης; Χρειάζεται ένα δείγμα ούρων (οποιαδήποτε ώρα και ανεξάρτητα από τη λήψη φαγητού), να εξεταστεί στο εργαστήριο. Αν από τη γενική ούρων υπάρχουν υποψίες παρουσίας μικροβίου στα ούρα (π.χ πυοσφαίρια >2-4), τότε συστήνεται καλλιέργεια ούρων, η οποία χρειάζεται 48 ώρες προκειμένου να πολλαπλασιαστεί και να απομονωθεί το βακτήριο στο εργαστήριο.

Συγχρόνως προσδιορίζεται και το κατάλληλο αντιβιοτικό για την αντιμετώπισή του.

ρηση, χωρίς μεγάλου βαθμού αναβολή της.

Η συλλογή των ούρων θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο από το φαρμακείο, ύστερα από πλύσιμο των γεννητικών οργάνων. Όταν υπάρχουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, πιθανώς θα ζητηθούν επιπλέον ειδικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποιο ανατομικό πρόβλημα στο ουροποιητικό (πχ. υπερηχογράφημα νεφρών και κύστης).

◘ Ούρηση πριν και μετά τη σεξουαλική επαφή.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ουρολοιμώξεις;

◘ Αποφυγή της χρήσης πολύ στενών ρούχων ή συνθετικών εσωρούχων.

Στην αρχή εφαρμόζονται τα γενικά μέτρα πρόληψης, όπως λήψη άφθονων υγρών σταδιακά όλη την ημέρα, ούρηση με την πρώτη επιθυμία (σε καθιστή θέση οι γυναίκες), ούρηση αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή και σωστός καθαρισμός της γεννητικής περιοχής. Οι περισσότερες ουρολοιμώξεις αντιμετωπίζονται με το κατάλληλο αντιβιοτικό ανάλογα με το αντιβιόγραμμα και τη σωστή χρονική διάρκεια λήψης του, όπως θα υποδείξει ο γιατρός. Αν συνυπάρχει και άλλη πάθηση στο ουροποιητκό σύστημα (πχ. λίθος), τότε αυτή αντιμετωπίζεται σε δεύτερο χρόνο, ενώ σε βαριές λοιμώξεις με συνοδά γενικευμένα συμπτώματα (π.χ. εμετοί), χρειάζεται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία για ενδοφλέβια αγωγή και ενυδάτωση.

◘ Καλό πλύσιμο και ούρηση μετά από πρωκτική σεξουαλική επαφή. ◘ Σκούπισμα μετά από ούρηση ή αφόδευση από εμπρός προς τα πίσω. ◘ Αποφυγή της χρήσης αντισηπτικών μέσα στον κόλπο.

◘ Κατανάλωση cranberry (βακκινίων). ◘ Το ξινόγαλα και το πρόβειο γιαούρτι (με πέτσα), περιέχουν γαλακτοβάκιλλο και προφυλάσσουν από ουρολοιμώξεις αλλά και κολπίτιδες, όταν γίνεται λήψη αντιβιοτικής αγωγής.

Πώς μπορούν να προληφθούν οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις; ◘ Πολύ χρήσιμα είναι τα παρακάτω απλά μέτρα για την πρόληψη των ουρολοιμώξεων: ◘ Άφθονη κατανάλωση υγρών, ιδιαίτερα νερού (8-10 ποτήρια την ημέρα σε μεσοδιαστήματα 2 ωρών). ◘ Ούρηση όταν υπάρχει επιθυμία για ού31

32

33

Η «δικτατορία» του

«Θύματος»

ΚΑΤΣΙΒΑΡΔΑ ΓΡΗΓ. ΚΑΙΚΙΛΙΑ Μ.Sc, DEA / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

«Χαράμισα μαζί σου τα καλύτερά μου χρόνια» «Μετά από όλα αυτά που έκανα για σένα, αυτό είναι το ευχαριστώ;» «Εμένα που θυσιάστηκα για τη δική σου ευτυχία δεν με σκέφτεσαι;» « Πήγαινε εσύ, εγώ θα μείνω. Να περάσεις καλά…» «Πάνω απ’ όλα τα παιδιά μου και η οικογένεια…».

34

Ποιος από μας δεν έχει σκεφτεί ή δεν έχει ακούσει μια απ’ αυτές ή μια παρόμοια έκφραση; Αλήθεια, θα ‘πρεπε να αισθανόμαστε πολύ ένοχοι που δεν σταθήκαμε δίπλα σ’ αυτό το άμοιρο θύμα όταν μας χρειάστηκε... Ή μήπως όχι; Πολύ συχνά στη σύγχρονη κοινωνία γίνεται λόγος περί χειραγώγησης και θυματοποίησης. Πραγματικά, τόσο η θυματοποίηση όσο και η χειραγώγηση είναι φαινόμενα τα οποία αντιμετωπίζουμε οι ίδιοι στην καθημερινότητά μας και τα οποία παρατηρούνται και σε παγκόσμιο-μαζικό επίπεδο. Εν τούτοις, πού τελειώνει το ένα και πού αρχίζει το άλλο; Μία μέθοδος χειραγώγησης είναι η αυτοθυματοποίηση – με την έννοια του ότι στα μάτια μας ο εαυτός μας γίνεται ένα θύμα, ένας «άτυχος», ένας «δύσμοιρος», «κατατρεγμένος». Κανείς δεν είναι αρκετός να τον ικανοποιήσει, η ζωή είναι μονίμως άδικη μαζί του. Δεν γίνεται πάντα αυτό συνειδητά ή σκόπιμα αλλά εύκολα καταφεύγει κανείς σε αυτήν την κατάσταση όταν θέλει να εκφράσει τον θυμό του χωρίς να προκαλέσει σύγκρουση ή επειδή νιώθει αδύναμος.

Παρά ταύτα, όλοι οι άνθρωποι βρίσκονται σε αυτή τη θέση κάποια στιγμή της ζωής τους. Σε μια ασυνείδητη προσπάθεια να κατευθύνουμε τον άλλον να «κάνει το δικό μας» χωρίς να καταλήξουμε σε σύγκρουση, επιδιώκουμε να του δημιουργήσουμε ενοχές. Έτσι, αγγίζουμε μια σχετικά ευαίσθητη χορδή του, η οποία έχει τις καταβολές της στην παιδική ηλικία. Και τούτο γιατί το παιδί έχει ανάγκη την αποδοχή και την έγκριση των γονιών του, με αποτέλεσμα να συμμορφώνεται άμεσα με όσα του ζητούν αυτοί. Η οποιαδήποτε αντιπαράθεση που θα οδηγούσε σε σύγκρουση, θα δημιουργούσε έντονα αρνητικά συναισθήματα με βασικότερο όλων τις δυνατές τύψεις. Γνωρίζοντας ότι αυτό είναι κοινό βίωμα, ο άνθρωπος ο οποίος έχει ντυθεί τα ρούχα του «θύματος» χρησιμοποιεί μία μέθοδο που ουσιαστικά αποτελεί συναισθηματικό «εκβιασμό». Καταφέρνει με αυτόν τον τρό-

Για παράδειγμα, υπάρχει μία μερίδα γυναικών που νιώθουν ότι διαρκώς «θυσιάζουν» τα θέλω τους στα πλαίσια του γάμου τους ώστε να ικανοποιήσουν τον σύζυγο ή τα παιδιά τους. Όταν οι γυναίκες αυτές αποφασίζουν να εμπλακούν στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, αποκαλύπτεται ότι μοιάζει να βάζουν συχνά τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες σε δεύτερη μοίρα, γιατί πολύ απλά δεν νιώθουν αρκετά δυνατές ώστε να τις διεκδικήσουν ευθέως και προσπαθούν με έμμεσους και πλάγιους τρόπους να τις πετύχουν. Στην πραγματικότητα φροντίζουν τελικά με αυτό τον παράξενα «νοσηρό» τρόπο για τις δικές τους ανάγκες.

35

πο να «χειρίζεται» τους ανθρώπους γύρω του, με σκοπό την προσωπική ικανοποίηση. Η αντίληψη βέβαια που έχουν τα «μασκαρεμένα θύματα» είναι ότι ενεργούν για το «καλό» των άλλων. Αυτό που έχει όμως σημασία είναι να καταλάβουμε πώς αντιμετωπίζεται μια τέτοια κατάσταση, είτε είμαστε οι πομποί είτε οι δέκτες αυτής της ιδιαίτερης (αλλά συνηθισμένης) μορφής επικοινωνίας και συμπεριφοράς. Ως δέκτες, είναι εξαιρετικά σημαντικό, να εστιάσετε στο να αλλάξετε τον εαυτό σας κι όχι το άλλο άτομο. Γυρίστε το φακό και ρίξτε το φως στον εαυτό σας, παρατηρήστε ότι: Νιώθετε χρήσιμοι και αγαπητοί μόνο όταν φροντίζετε να ικανοποιείτε τις ανάγκες των άλλων. Χρειάζεστε οπωσδήποτε την έγκριση και την αποδοχή των άλλων... όταν ο φόβος της απόρριψης ή της εγκατάλειψης είναι τόσο μεγάλος που θα κάνατε το παν για να τον αποφύγετε. Τα χειριστικά άτομα σας δίνουν την αποδοχή που χρειαζόσαστε και μετά απειλούν να την αποσύρουν. Φοβάστε να εκφράσετε αρνητικά συναισθήματα και προσπαθείτε να αποφύγετε με οποιοδήποτε τρόπο τη σύγκρουση, από ανασφάλεια να καταρρεύσετε μπροστά στα αρνητικά συναισθήματα. Νιώθετε ανίκανοι να πείτε «όχι». Το να μπορούμε να πούμε όχι, μερικές φορές σημαίνει ότι υπερασπιζόμαστε τα προσωπικά μας όρια που καθορίζουν το ποιοι είμαστε και τι πιστεύουμε, και είναι ένα υγιές χαρακτηριστικό των ατόμων σε μια υγιή σχέση. Δεν έχετε μια ξεκάθαρη αίσθηση του εαυτού σας. Αυτό σημαίνει να γνωρίζετε ποιες είναι οι αξίες σας, ποιος είστε, πού αρχίζετε εσείς και πού τελειώνει ο άλλος. Εάν δεν έχετε μια ξεκάθαρη αίσθηση του εαυτού σας, είναι δύσκολο να εμπιστευτείτε την κρίση σας και να πάρετε αποφάσεις που είναι ωφέλιμες για εσάς.

36

Στην περίπτωση που συμβαίνουν τα παραπάνω, είστε ευάλωτοι και πιθανόν να χρειάζεται να συζητήσετε με κάποιον που θα βοηθήσει να δείτε πιο καθαρά τη στάση που κρατάτε και να βοηθήσει να «γυμνάσετε» τον χαρακτήρα σας, να τον ενδυναμώσετε και να του δίνετε αυτό που του αξίζει. Για εσάς τώρα που πιθανόν να γίνεστε ο πομπός μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Που νιώθετε τόσο καλά μέσα στο ρόλο του θύματος, που δεν μπορείτε να βγάλετε από πάνω σας αυτό το «κουστούμι» που με τόσο κόπο ράψατε και κόψατε στα μέτρα σας. Αλήθεια γιατί να είναι τέτοια η ανάγκη σας για έλεγχο; Μήπως επιλέγετε να μένετε πάντα μικρά παιδιά, να μην αναλαμβάνετε τις ευθύνες ενός ενήλικα; Συμπονάτε υπερβολικά τον εαυτό σας και αισθάνεστε διαρκώς αδικημένοι, θυμωμένοι και φοβισμένοι. Ζείτε μέσα στη σύγκριση, στη σύγκρουση, στις διαφωνίες και στην κριτική. Πόση δυσκολία έχετε και σε πόση στέρηση υποβάλετε τον εαυτό σας... Στέρηση από τη ζωή του ενήλικα και τον πλούτο των ισότιμων ενήλικων σχέσεων. Εάν ρίξετε και εσείς με θάρρος το φως του φακού σας μαζί με έναν «οδηγό», με έναν «συνοδοιπόρο», στον εαυτό σας, θα έχετε τη δυνατότητα να αλλάξετε προς το καλύτερο τόσο τη δική σας ζωή, όσο και τη ζωή των κοντινών σας ανθρώπων. Η σχέση και η αγάπη ελευθερώνουν και αναπτύσσουν τον άνθρωπο, δεν τον δεσμεύουν και δεν τον περιορίζουν – δεν τον «μικραίνουν». «Μονάχα όταν το νερό Έφτασε ίσαμε το σαγόνι του Έπαψε να ελπίζει, Και άρχισε να κολυμπάει. Είχε καταλάβει πως βάρκα ήταν ο ίδιος» Bertolt Brecht 1898-1956

ΚΥΠΡΟΣ 6 ΗΜΕΡΕΣ 29/11/17 έως 4/12/17 Πλήρες πρόγραμμα ξεναγήσεων με super υπηρεσίες και τιμή

ΝΤΟΥΜΠΑΪ – ΑΜΠΟΥ ΝΤΑΜΠΙ 5 ΗΜΕΡΕΣ 30/11/17 έως 4/12/17 Πλήρες πρόγραμμα ξεναγήσεων, σαφάρι με 4Χ4 στην έρημο και δείπνο barbeque σε τέντες Βεδουίνων

Σας ταξιδεύουμε στην Ελλάδα... στην Ευρώπη… στον Κόσμο! Γιορτινά στολισμένες οι πρωτεύουσες της κεντρικής Ευρώπης, περιμένουν να σας γοητεύσουν. Εμείς ετοιμάζουμε ξεχωριστά πακέτα για Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά με πλούσιες ξεναγήσεις και καλά κεντρικά ξενοδοχεία, για Πράγα - Βιέννη - Βουδαπέστη - Κρακοβία - Λιουμπλιάνα και... πολλούς ακόμη προορισμούς!

Ταξιδέψτε έξυπνα μαζί μας και Απολαύστε τη Ζωή όπως σας αξίζει!

Φιλοποίμενος 12, 1ος όροφος, Πάτρα, Τηλ.: 2610 221.947, 2610 274.807 E-mail: info@georgadastravel.gr www.georgadastravel.gr

37

Συνήθεια

Είναι φίλος ή εχθρός; Όταν ακούμε τη λέξη συνήθεια η αλήθεια είναι πως μας περνούν διάφορες σκέψεις από το μυαλό. Για άλλους ενδέχεται να είναι θετικές ενώ για κάποιους άλλους αρνητικές. Γιατί μπορεί όμως να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε μία καλή και σε μία κακή συνήθεια; Είναι τελικά η συνήθεια φίλος ή εχθρός του ανθρώπου; ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ Π. ΟΛΓΑ - ΜΑΡΙΑ BSc, MSc / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Συνήθεια είναι μία συμπεριφορά, η οποία επαναλαμβάνεται μέσα στο χώρο και το χρόνο. Συγκεκριμένες συμπεριφορές ή ενέργειες έχουν τυποποιηθεί μέσα από την επαναλαμβανόμενη πράξη και συνεπώς δεν απαιτούν ιδιαίτερη σκέψη και προσπάθεια από την πλευρά του ατόμου. Οι συμπεριφορές αυτές γίνονται “ένα” με το άτομο, επομένως δεν είμαστε πάντοτε σε θέση να κατανοήσουμε πότε είναι συνειδητές και πότε όχι, διότι καταφέρνουν και εξυπηρετούν το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Σε αρκετές περιπτώσεις οι συνήθειες μπορεί να είναι πολύ θετικές για το άτομο καθώς το βοηθούν στην ομαλή πορεία της καθημερινότητάς του. Για παράδειγμα, ο πρωινός καφές είναι μία πολύ αγαπημένη συνήθεια για κάποιους ανθρώπους για το ξεκίνημα της ημέρας, μία βόλτα, η συνάντηση με αγαπημένους ανθρώπους και πολλές άλλες. Αυτές οι ενέργειες είναι θετικές για το άτομο από τη στιγμή που του διευκολύνουν την καθημερινότητα και τη ζωή εν γένει, καθώς δεν του σπαταλούν παραπάνω χρόνο για σκέψη και αποφάσεις της στιγμής.

38

Με αυτόν τον τρόπο, βασικές επιδιώξεις που δίνουν χαρά στο άτομο επιτυγχάνονται με αυτοματοποιημένο, πλέον, τρόπο και χαρίζουν αίσθηση σταθερότητας, καθώς διαμορφώνουν την “ευχάριστη ρουτίνα” του. Συχνά η αξιολόγηση των συνηθειών ενός ατόμου μπορεί να μας ανοίξει ένα παράθυρο στον ψυχισμό του και να αποκαλύψει πτυχές του χαρακτήρα και προβλήματα που ενδέχεται να υποβόσκουν. Μία τέτοια ομάδα συνηθειών είναι οι νευρικές συνήθειες. Όταν ένα άτομο αναπτύσσει νευρικές συνήθειες, αυτές συνήθως υποδηλώνουν την ύπαρξη συναισθημάτων ανασφάλειας, άγχους, αδυναμίας και πίεσης. Τέτοιες συνήθειες μπορεί να είναι το φάγωμα των νυχιών και οι νευρικές κινήσεις του κεφαλιού. Ο εντοπισμός τέτοιου είδους συνηθειών μπορεί να αποτελέσει αφορμή έναρξης μίας θεραπευτικής παρέμβασης με κύριο στόχο την σταδιακή εξάλειψη των αρνητικών συναισθημάτων και την ενδυνάμωση του ατόμου, παρά την εξάλειψη της συνήθειας καθαυτής. Άλλες συνήθειες που αναπτύσσουν οι άνθρωποι με στόχο να ανταπεξέλθουν στα άγχη και στις αδυναμίες τους είναι η αναβλητικότητα, η νευρικότητα, όπως για να παράδειγμα να παίζει κανείς με το δαχτυλίδι που φοράει στο χέρι του, η άσκοπη σπατάλη χρημάτων, η δημιουργία στερεοτύπων, η έντονη ενασχόληση με το τι κάνουν οι άλλοι και το bullying. Υπάρχουν άλλες συνήθειες, οι οποίες αγγίζουν τα όρια του εθισμού και είναι βλαβερές για τον άνθρωπο. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, μας εκθέτει σε τέτοιου είδους επιρροές και ολοένα συχνότερα καλούμαστε να τις εξαλείψουμε. Παραδείγματα αυτού του τύπου συμπεριφορών είναι ο εθισμός στο φαγητό, στο τζόγο, στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων, στα βιντεοπαιχνίδια και στα ψώνια. Καταλαβαίνουμε ότι, η συνήθεια μπορεί να έχει δύο όψεις. Μπορεί να είναι και φίλος και εχθρός. Όσο υπόκειται στον έλεγχο της

ελεύθερης βούλησης αποτελεί μία ρουτίνα, την οποία αποδεχόμαστε και επιθυμούμε γιατί μας κάνει πιο όμορφη τη ζωή. Ωστόσο, όταν η βούληση του ατόμου αδυνατεί να ελέγξει τη συνήθεια, τότε μπορεί να είναι ενδεικτική ψυχικής αδυναμίας ή και εθισμού. Η “ρουτίνα” μπορεί να κρύβει την αποτελμάτωση και την αδυναμία να ελέγξουμε τι συμβαίνει στη ζωή μας. Λένε ότι η δύναμη της συνήθειας είναι μεγάλη, αλλά ισχύει κάτι τέτοιο τελικά; Η απάντηση είναι πως η συνήθεια έχει όση δύναμη της επιτρέπουμε. Αν αφεθούμε σε μία κακή συνήθεια και μία επιβλαβή ρουτίνα, τότε ενδέχεται να βλάψουμε τον εαυτό μας. Συνεπώς, χρειάζεται να επέμβουμε. Να κάνουμε ένα βήμα μπροστά, να αποδεσμευτούμε από οτιδήποτε μας δυσκολεύει και να μη φοβηθούμε την αλλαγή, αλλά να πιστέψουμε στον εαυτό μας και να τολμήσουμε να προσπαθήσουμε σιγά-σιγά προς αυτή. Να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας, να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες και επιθυμίες του και να δούμε εν τέλει τι θα τον κάνει πραγματικά ευτυχισμένο.

Κοτοπούλη Π. Όλγα-Μαρία BSc, MSc Ψυχολόγος - Ψυχολόγος Υγείας Απόφοιτος Πανεπιστημίου Κρήτης MSc Ψυχολογίας Υγείας University of Surrey, UK

τ. επιστημονικός συνεργάτης τμήματος Ογκολογίας Μαστού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Brighton, Μεγάλης Βρετανίας

Ατομική ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη: Αγχώδεις διαταραχές, Κατάθλιψη, Χρόνιες παθήσεις, Διακοπή καπνίσματος, Άσκηση, Παχυσαρκία

Σατωβριάνδου 63-65 & Κορίνθου, Πάτρα Τ. 2610 279.277, K. 6980 502.577 kotopoulipsycare@gmail.com

39

Ενδομητρίωση Τι προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται

Η ενδομητρίωση είναι μία πάθηση που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδομητρικού ιστού σε περιοχές εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, όπου φυσιολογικά βρίσκεται. Συχνότερα αναπτύσσεται με τη μορφή εστιών, οζιδίων ή κύστεων, σε όργανα της κοιλίας και της λεκάνης και σπάνια σε απομακρυσμένα όργανα όπως το διάφραγμα και οι πνεύμονες. Προσβάλει περίπου το 7-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ Α. ΚΩΝ/ΝΟΣ MSc / ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ - XEIΡΟΥΡΓΟΣ - ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ

40

Συνήθεις θέσεις εντόπισης είναι οι ωοθήκες (σοκολατοειδής κύστη ή ενδομητρίωμα), όπισθεν της μήτρας, πάνω στους συνδέσμους της μήτρας, το έντερο, ο κόλπος, η ουροδόχος κύστη και το περιτόναιο (επενδύει τα τοιχώματα και όργανα της κοιλιάς). Χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα της ενδομητρίωσης είναι ο πόνος, είτε με τη μορφή της δυσμηνόρροιας (έντονο άλγος κατά την περίοδο), της δυσπαρεύνιας ( πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή), ή και του κοιλιακού- πυελικού πόνου, ακόμα και καθημερινός. Το 1/3 περίπου των γυναικών με ενδομητρίωση παραμένουν ασυμπτωματικές. Ωστόσο 30-40% αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Η κλινική εικόνα εξαρτάται από την εντόπιση και την έκταση των βλαβών. Η ένταση των συμπτωμάτων όμως δεν συμβαδίζει πάντοτε με την εξάπλωση και τη βαρύτητα της πάθησης, με αποτέλεσμα να προκαλεί βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Υπολογίζεται ότι μία στις τρεις γυναίκες με υπογονιμότητα έχει ενδομητρίωση. Η παθογένεση της ενδομητρίωσης δεν είναι γνωστή. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τον μηχανισμό ανάπτυξής της, με περισσότερο αποδεκτή αυτή της παλίνδρομης εμμηνορρυσίας, δηλαδή της μετανάστευσης του ενδομητρικού ιστού κατά τη διάρκεια της περιόδου. Συγκεκριμένα, το αίμα κατά την περίοδο παλινδρομεί μέσω των σαλπίγγων στην κοιλιακή χώρα και σε γυναίκες με προδιάθεση γίνεται εμφύτευση αυτών των κυττάρων σε κοιλιακά όργανα και το περιτόναιο και δημιουργούνται οι εστίες ενδομητρίωσης. Όμως, παλίνδρομη εμμηνορρυσία παρατηρείται στις περισσότερες γυναίκες και σαφώς δεν αναπτύσσουν όλες ενδομητρίωση. Για το λόγο αυτό, οι έρευνες στράφηκαν στην υπόθεση, ότι υπάρχει

μειωμένη απάντηση του ανοσολογικού συστήματος στις γυναίκες που αναπτύσσουν ενδομητρίωση σε συνδυασμό με προδιαθεσικούς κληρονομικούς αλλά και άλλους βιοχημικούς παράγοντες. Σε κάθε κύκλο της γυναίκας οι έκτοπες αυτές εστίες ανταποκρίνονται στην περιοδική αλλαγή των επιπέδων των ορμονών και μεγαλώνουν προκαλώντας φλεγμονή και πόνο. Με την πάροδο του χρόνου παραμορφώνουν και παγιδεύουν ιστούς, αλλάζοντας την ανατομία τους και προκαλώντας στερεές συμπαγείς συμφύσεις και σοκολατοειδείς κύστεις στις ωοθήκες. Με βάση την Αμερικανική Εταιρεία Γονιμότητας υπάρχουν τέσσερα στάδια βαρύτητας της νόσου: στάδιο 1- ελάχιστη, στάδιο 2- ήπια, στάδιο 3- μέσης βαρύτητας και στάδιο 4- βαριά μορφή ενδομητρίωσης. Η κατηγοριοποίηση γίνεται χειρουργικά. Η διάγνωση ξεκινά με τη λήψη ενός αναλυτικού ιατρικού ιστορικού της γυναίκας και

Κωνσταντίνος Α. Αντωνόπουλος MSc ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ Ελλ. Στρατιώτου & Πέντε Πηγαδίων 35 (1ος όροφος), Πάτρα Τηλ: 2610 454.222 Κιν: 6972 844.417 konant07@yahoo.com

41

την κλινική εξέταση από τον γιατρό. Βασικής σημασίας είναι το διακολπικό υπερηχογράφημα. Συμπληρωματικά μπορεί να βοηθήσει η μαγνητική τομογραφία. Η αιματολογική εξέταση που μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση είναι ο δείκτης Ca 125, που συχνά ανευρίσκεται αυξημένος. Η πλέον βέβαια μέθοδος διάγνωσης είναι η λαπαροσκόπηση, με την οποία ελέγχεται η ύπαρξη και η έκταση της ενδομητρίωσης, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα και τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Η θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική ή συνδυασμός των δύο. Η φαρμακευτική αγωγή με αντισυλληπτικά δισκία ή ενέσιμα σκευάσματα που προκαλούν τεχνητή εμμηνόπαυση, και χορηγούνται συνήθως για 6 μήνες, μειώνουν σημαντικά την περιτοναϊκή ενδομητρίωση αλλά δεν αντιμετωπίζουν τις ενδομητριωσικές κύστεις και οζίδια. Οι γυναίκες με έντονο, χρόνιο άλγος της πυέλου ανακουφίζονται

Κέντρο Ψυχοθεραπείας Κωνστάντζα Μανιατοπούλου ΜΑ, PGDip

Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Δραματοθεραπεύτρια, Παν/μιο Λονδίνου Αναλύτρια Ονείρων, CCPE Λονδίνου

απεία νείρων

Παντανάσσης 56 262 21, Πάτρα

Τ: 2610 27 33 37 E: sesamedramatherapy@hotmail.gr W: www.dramatotherapia.com

42

κατά τη διάρκεια της θεραπείας αλλά όταν διακοπεί τα συμπτώματα επανεμφανίζονται κατά κανόνα.

Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να γίνει είτε με ανοικτή λαπαροτομία, δηλαδή με τομή στην κοιλιά, είτε ενδοσκοπικά ρομποτικά ή λαπαροσκοπικά, από έμπειρο γυναικολόγο, όπου μέσω μικρών τομών γίνεται έλεγχος της πυέλου, εξαίρεση της νόσου και καυτηριασμός μικρών εστιών με σκοπό την αποφυγή υποτροπών. Σε κάθε περίπτωση το είδος της θεραπείας εξαρτάται τόσο από το στάδιο της νόσου και την ένταση των συμπτωμάτων όσο από την ηλικία της γυναίκας και την επιθυμία της για τεκνοποίηση. Άλλα συντηρητικά μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν σε περιπτώσεις ενδομητρίωσης, πριν και μετά από το χειρουργείο, είναι η άσκηση, και η διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους που βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων των οιστρογόνων. Διατροφικές παρεμβάσεις όπως η αποφυγή συχνής κατανάλωσης κρέατος και καφεΐνης, η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και τροφών πλούσιων σε μαγνήσιο και ωμέγα-3 λιπαρά, συντελούν στη μείωση της φλεγμονώδους αντίδρασης. Τέλος, η βιταμίνη C και Ε, που αποτελούν ισχυρά αντιοξειδωτικά, φαίνεται επίσης να επιδρούν ανακουφιστικά στον πόνο αλλά θα πρέπει πάντοτε να χορηγούνται υπό ιατρική επίβλεψη.

καλλυντικά - κομμωτηριακά - είδη δώρων

Ανθείας 209, Πάτρα, τηλ.: 2610 361.973

43

Παχυσαρκία και καρκίνος ήπατος Υπάρχει σχέση;

Η παχυσαρκία τις τελευταίες δεκαετίες είναι σε συνεχή αύξηση, κυρίως στον δυτικό κόσμο, και δυστυχώς αυτή η ανοδική πορεία αναμένεται να συνεχιστεί και στο μέλλον. Στις αναπτυγμένες χώρες πάνω από το 25% των ατόμων είναι παχύσαρκα. Εκτός από τα γνωστά πλέον προβλήματα που προκαλεί, όπως είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου-2, η Υπερλιπιδαιμία, η Υπέρταση και η Στεφανιαία νόσος, φαίνεται ότι αποτελεί και παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου σε διάφορα όργανα. Δρ. ΖΥΓΟΜΑΛΑΣ Ν. ΑΠΟΛΛΩΝ / ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ, MD, MSc, PhD

Ο καρκίνος παραδοσιακά θεωρείται ως μια κατάσταση ανώμαλου πολλαπλασιασμού των κυττάρων, όμως σήμερα αρκετοί ερευνητές αρχίζουν να τον θεωρούν και ως μεταβολική νόσο. Το ήπαρ (συκώτι) είναι το μεγαλύτερο βιοχημικό και μεταβολικό εργαστήρι του 44

οργανισμού, απαραίτητο όργανο για την επιβίωσή μας και με μοναδικές ικανότητες αναγέννησης. Δυστυχώς, κι αυτό προσβάλλεται από κακοήθεις όγκους είτε πρωτοπαθείς, που αναπτύσσονται δηλαδή κατευθείαν στο συκώτι, ή μεταστατικούς, που προέρχονται από άλλα όργανα.

Όταν μιλάμε για τον καρκίνο του ήπατος, εννοούμε το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα που αναπτύσσεται κατευθείαν στο συκώτι. Ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος είναι ο 5ος πιο συχνός καρκίνος στους άντρες και ο 9ος πιο συχνός στις γυναίκες, ενώ είναι πολύ πιο συχνός στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όμως μια ραγδαία αύξηση στην Ευρώπη, στην Β. Αμερική και στην Ωκεανία. Οι κλασσικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου στο ήπαρ περιλαμβάνουν τη χρόνια Ηπατίτιδα Β και C, την κατανάλωση αλκοόλ και την έκθεση σε αφλατοξίνες. Παρόλα αυτά , υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η παχυσαρκία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου στο συκώτι. Το γεγονός αυτό μπορεί να εξηγεί ως ένα βαθμό τη ραγδαία αύξηση στη συχνότητα του ηπατοκυτταρικού καρκίνου στο δυτικό κόσμο.

ρές δύσκολο να εκτελεστεί σωστά λόγω της σωματοδομής των παχύσαρκων ατόμων. Σήμερα η μοναδική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου με θεραπευτικό σκοπό είναι η χειρουργική. Ο καρκίνος του ήπατος μπορεί να αντιμετωπιστεί ασφαλώς και αποτελεσματικά από εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα, με εμπειρία στη χειρουργική του ήπατος και των χοληφόρων και με κατάλληλη υλικοτεχνική και τεχνολογική υποδομή. Οι χειρουργικές επεμβάσεις στο ήπαρ είναι απαιτητικές, χρειάζονται προσεκτικό και εξατομικευμένο προεγχειρητικό σχεδιασμό και εντατική μετεγχειρητική παρακολούθηση. Παρόλα αυτά οι αποφάσεις για την οποιαδήποτε θεραπευτική προσέγγιση λαμβάνονται πάντα μετά από ογκολογικό συμβούλιο, ώστε να προσφέρεται το δυνατό καλύτερο αποτέλεσμα με τις λιγότερες πιθανότητες για επιπλοκές.

Μάλιστα κάθε αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (Βάρος/Ύψος2) κατά 5kg/m2 συνδέεται με αύξηση κατά 30% της πιθανότητας για ανάπτυξη καρκίνου στο συκώτι. Το σημαντικότερο είναι ότι μελέτες δείχνουν πως η παιδική παχυσαρκία είναι σημαντικότατος παράγοντας κινδύνου. Μια πιθανή εξήγηση για τον μηχανισμό αυτής της σύνδεσης παχυσαρκίας-καρκίνου στο ήπαρ, είναι η ανάπτυξη στα παχύσαρκα άτομα μιας νόσου που ονομάζεται μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος, καθώς και της μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας. Και οι δυο αυτές παθήσεις είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Η παχυσαρκία όμως δημιουργεί και τεχνικά προβλήματα στην αναγνώριση του καρκίνου στο συκώτι, καθώς ο υπέρηχος που αποτελεί την πιο απλή και συχνή διαγνωστική εξέταση η οποία θα μπορούσε να ανακαλύψει έναν κακοήθη όγκο στο συκώτι σε αρχικό στάδιο, είναι πολλές φο45

Χορτοφαγική διατροφή

Είναι ισορροπημένη; Χορτοφάγος θεωρείται αυτός που επιλέγει να μην καταναλώνει κρέας, πουλερικά, θαλασσινά και όλα τα υποπροϊόντα τους. Εκτός όμως από τους κλασσικούς χορτοφάγους, υπάρχουν και εκείνοι που επιλέγουν να προσθέτουν στη διατροφή τους και κάποια προϊόντα ζωικής προέλευσης. ΔΗΜΗΣΙΑΝΟΥ ΚΑΤΙΑ / ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ – ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

46

Έτσι έχουν δημιουργηθεί κάποιες κατηγορίες: ◘ Γαλακτο - χορτοφάγοι ή Γαλακτο - φυτοφάγοι: επιλέγουν την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. ◘ Αυγο - χορτοφάγοι ή Αυγο - φυτοφάγοι: επιλέγουν την κατανάλωση αυγού. ◘ Γαλακτο - αυγο - χορτοφάγοι ή Γαλακτο - αυγο - φυτοφάγοι: καταναλώνουν αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα αντίστοιχα. ◘ Ψαρο - χορτοφάγοι: επιλέγουν την κατανάλωση θαλασσινών. ◘ Αυστηρά χορτοφάγοι ( Vegans ): δεν καταναλώνουν κανένα προϊόν ζωικής προέλευσης. ◘ Μερικώς - χορτοφάγοι: περιστασιακά καταναλώνουν κρέας, πουλερικά, ψάρι αλλά στη βάση της διατροφής τους υπερισχύει η χορτοφαγία. ◘ Ωμοφάγοι: επιλέγουν την κατανάλωση όλων των εποχιακών φρούτων και λαχανικών, ξηρών καρπών, ταχίνι και φυστικοβούτυρου. Για να θεωρηθεί μια διατροφή ισορροπημένη θα πρέπει να θωρακίζει τον οργανισμό με όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται, όπως μέταλλα, βιταμίνες, λιπαρά οξέα, αμινοξέα κλπ. Στους χορτοφάγους και κυρίως στους Vegans παρατηρείται συνήθως έλλειψη σε βιταμίνη D, B12, σιδήρου, ασβεστίου, ψευδαργύρου και Ω3 λιπαρών οξέων. Καλό θα ήταν λοιπόν, να δοθεί προσοχή στη λήψη κάποιων μακρο - θρεπτικών και μικρο θρεπτικών συστατικών, για να μπορεί να λαμβάνει ικανοποιητικές ποσότητες από αυτά που χρειάζεται. Πρωτεΐνες: Οι χορτοφάγοι που καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγό καλύπτουν τις ανάγκες τους για πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Οι φυτικές πρωτεΐνες, ενώ δεν είναι υψηλής βιολογικής αξίας, αν συνδυαστούν σωστά (π.χ. όσπριο με ρύζι ή κινόα ή πλιγούρι, φασόλια με ψωμί ολικής, ψωμί ολικής με ταχίνι ή φυστικοβούτυρο), μπορούν να παρέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Άλλες

πηγές πρωτεϊνών για τους αυστηρά χορτοφάγους είναι: τα όσπρια, τα λαχανικά (φασολάκια, καλαμπόκι, πατάτα, λαχανάκια Βρυξελλών, σπαράγγια, σπανάκι, μπρόκολο), τα δημητριακά και τα προϊόντα τους, οι σπόροι, οι ξηροί καρποί, το χούμους, το γάλα σόγιας και τα προϊόντα σόγιας. Ένας εύκολος τρόπος για να υπολογίζετε την καθημερινή πρωτεϊνική ανάγκη σας είναι να είναι ίδια με το βάρος σας σε γραμμάρια. Εάν για παράδειγμα ζυγίζετε 57,5 κιλά πρέπει να καταναλώνετε περίπου 57,5 γραμμάρια πρωτεΐνης καθημερινά. Σίδηρος: Η συνιστώμενη πρόσληψη σιδήρου στους χορτοφάγους είναι 1,8 φορές περισσότερη από τους μη χορτοφάγους, λόγω της χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας του σιδήρου των φυτικών τροφίμων. Ο σίδηρος εμφανίζεται σε δύο μορφές: αιμικός, που απορροφάται καλύτερα και μη αιμικός που δεν απορροφάται τόσο εύκολα. Το 40% του σιδήρου βρίσκεται στο κρέας, στα πουλερικά και στο ψάρι στη μορφή της αίμης, ενώ το 60% είναι μη αιμικό. Όλες οι φυτικές πηγές σιδήρου είναι μη αιμικές, γι’ αυτό και η ανάγκη για σίδηρο είναι υψηλότερη για τους χορτοφάγους. Οι φυτικές πηγές όπως είναι τα όσπρια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι σταφίδες, τα αποξηραμένα φρούτα, η κολοκύθα, οι ξηροί καρποί, το σουσάμι, τα δημητριακά εμπλουτισμένα με σίδηρο, αν συνδυαστούν με βιταμίνη C, θα αυξηθεί η απορρόφηση του σιδήρου. Όμως η υπερβολική ποσότητα σόγιας και τσαγιού (λόγω τανίνης), μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του σιδήρου. Ουσιαστικό κίνδυνο σιδηροπενίας στη χορτοφαγία έχουν μόνο οι έγκυες, τα παιδιά και οι αθλούμενοι. Ασβέστιο: Το κύριο δομικό συστατικό των οστών. Βρίσκεται κατά κύριο λόγο στα γαλακτοκομικά προϊόντα - ως εκ τούτου οι γαλακτο - χορτοφάγοι δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την πρόσληψη ασβεστίου.

47

απορροφητικότητα. Για να αυξήσετε το ποσό του ψευδαργύρου που απορροφάται από τα φυτικά προϊόντα, μουλιάστε τους ξηρούς καρπούς, τα φασόλια και τα όσπρια αποβραδίς. Η ζύμωση του ψωμιού μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα του ψευδαργύρου.

Καλές πηγές ασβεστίου για τους αυστηρά χορτοφάχους (Vegans) είναι: τα ξερά και τα κόκκινα φασόλια, το σουσάμι και το ταχίνι, το Tofu, τα ξερά σύκα, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, ο λιναρόσπορος, ο χυμός πορτοκαλιού και το γάλα σόγιας εμπλουτισμένο με ασβέστιο. Ψευδάργυρος: Ο ψευδάργυρος είναι σημαντικός για τον μεταβολισμό και την άμυνα του οργανισμού. Το κρέας, τα θαλασσινά και τα ζωικά προϊόντα είναι πλούσια σε ψευδάργυρο, όμως αυτός που βρίσκεται στα φυτικά προϊόντα έχει χαμηλότερη

Ω3 λιπαρά οξέα: Τα Ω3 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στη μείωση των τριγλυκεριδίων στο αίμα, στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς κ.α. Τα βρίσκουμε κατά κύριο λόγο στα λιπαρά ψάρια και στα ιχθυέλαια. Οι αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες είναι πλούσιες σε Ω6 λιπαρά οξέα αλλά χαμηλές σε Ω3. Καλές φυτικές πηγές Ω3 είναι τα καρύδια, ο λιναρόσπορος, το σουσάμι, το άγριο ρύζι και το σογιέλαιο. Βιταμίνες: Β12. Η περίπτωση έλλειψής της σε χορτοφάγους είναι πολύ σπάνια, μιας και οι ποσότητες βιταμίνης Β12 που χρειάζεται ο οργανισμός είναι μικρές. Οι αυστηρά χορτοφάγοι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους από εμπλουτισμένα για χορτοφάγους τυριά, γιαούρτια και δημητριακά. Οι γαλακτο - αυγο - χορτοφάγοι πιθανότατα να μην αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα, καθώς παίρνουν επαρκή ποσότητα Β12, εφόσον καταναλώνουν τακτικά αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα.

D. Το σώμα μας παράγει τη βιταμίνη D για τον σχηματισμό των οστών κατά την έκθεσή μας στον ήλιο. Δεν υπάρχουν πολλές πηγές πρόσληψης της βιταμίνης D. Η κατανάλωση προϊόντων εμπλουτισμένων με βιταμίνη D μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μιας χορτοφαγικής διατροφής. Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στη χορτοφαγική και στην αυστηρά χορτοφαγική διατροφή. Οι έξυπνες επιλογές τροφών είναι σημαντικές. Αν κάποιος λοιπόν επιλέξει να ακολουθήσει αυτόν τον τρόπο ζωής, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να συμβουλευτεί έναν ειδικό διαιτολόγο - διατροφολόγο.

48

Το κουτσομπολιό στην καθημερινότητά μας

ΚΑΛΕΝΤΖΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ BPS, MISCP

Αγχολυτικό... χαλαρωτικό... μάλλον πρέπει να καταχωρηθεί στις μεθόδους anti-stress και να ενθαρρύνεται η καλλιέργειά του. Μιλώντας αστεία ή σοβαρά, το κουτσομπολιό είναι μέσα στη ζωή μας, μισητό όταν μας κουτσομπολεύουν, γοητευτικό

όταν εμείς κουτσομπολεύουμε. Όπως και να έχει, αυτός που κουτσομπολεύει αλλάζει την πραγματικότητα όπως αυτός κρίνει ως σωστή και πιο βολική για τα αυτιά του. Συνήθως περιλαμβάνει και μυθοπλασία που οδηγεί σε ένα αρνητικό πόρισμα γι αυτόν που “κρίνεται”.

49

Το λεξικό του Μπαμπινιώτη αναφέρει ότι η λέξη κουτσομπολιό είναι από το «Κόβωμπολιάζω» και αναφέρεται στο σχολιασμό πράξεων και υποθέσεων τρίτων, συχνά με αρνητική, κακόβουλη διάθεση ή με τρόπο υπερβολικό. Συνώνυμες έννοιες είναι οι λέξεις συκοφαντία, το ξόμπλιασμα, η φαρμακογλωσσιά και η σούρτα. Αν μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε το κουτσομπολιό, θα το ομαδοποιούσαμε σε 4 τρόπους έκφρασής του. Ο φόβος της σύγκρισης Στην καθημερινότητά μας συγκρινόμαστε συνεχώς με άλλους. Η σύγκριση, μας βοηθά να βρίσκουμε τα χαρίσματα και τα ελαττώματά μας, να ορίζουμε την κοινωνική μας θέση σε σχέση με τους άλλους. Ασφαλώς, όχι μόνο δε θέλουμε να υποβαθμισθεί η κοινωνική μας εκτίμηση αλλά αντίθετα επιδιώκουμε να τη βελτιώσουμε. Κάθε τι που απειλεί αυτή τη δεδομένη επιθυμία, αντιμετωπίζεται εχθρικά με διάφορους τρόπους. Ένας καλός τρόπος είναι το κουτσομπολιό, γιατί μας βοηθά να κρίνουμε θετικότερα τον εαυτό μας, μας δίνει την δυνατότητα να συγκριθούμε με τους άλλους, χωρίς σημαντικό κίνδυνο. Το κουτσομπολιό, ουσιαστικά, εισάγει νέα κριτήρια αξιολόγησης για τους άλλους, που αμαυρώνουν την φήμη τους και αμφισβητούν την κοινωνική τους διάκριση. Ο φόβος του διαφορετικού Όσο και αν μας φαίνεται παράξενο, οι άνθρωποι απεχθάνονται τις αλλαγές. Αυτές που θα τους αναγκάσουν να αλλάξουν τη ζωή και την καθημερινότητά τους, τις συνήθειες, τις αξίες, τις σκέψεις και τον τρόπο που συναλλάσσονται με τους άλλους. Είναι μικρό το ποσοστό των καινοτόμων αυτών που δέχονται θετικά την κάθε αλλαγή και την θεωρούν ως πρόκληση για να αλλάξουν τη ζωή τους και να προσαρμοσθούν σε νέα δεδομένα. Οι καινοτόμοι είναι κατ’ εξοχήν θύματα του κουτσομπολιού.

50

Ο Κοινωνικός έλεγχος Το κουτσομπολιό δρα επίσης ως κοινωνική περιπολία, προστατεύει την αυστηρή εφαρμογή των κανόνων συμπεριφοράς της κοινωνίας. Έτσι , μια παράτυπη, παράνομη ή εγκληματική πράξη, μπορεί να ξεφύγει από την τσιμπίδα του Νόμου, σε αντίθεση με την ιδιωτική ζωή. Δύσκολα θα μείνει όμως, κάποιο μυστικό, στο χώρο της ιδιωτικότητας. Θετική προσέγγιση Υπάρχει και το καλοπροαίρετο κουτσομπολιό, που δυστυχώς εκφράζεται με τον ίδιο γλωσσικό κώδικα. Όμως είναι μια τελείως διαφορετική προσέγγιση: Η μάθηση μέσω της μίμησης προτύπων εμπειρίας των άλλων. «Πώς πέτυχε κάποιος έναν στόχο και γιατί». Σε αυτές τις περιπτώσεις οι λεπτομέρειες και η περιέργεια έχουν μόνο διδακτικό στόχο, ευγενή άμιλλα και όχι ανταγωνισμό. Συνοψίζοντας, το κουτσομπολιό είναι ένα σπορ που έστω μια φορά στη ζωή του κάποιος το έχει δοκιμάσει, ασχέτως από το κοινωνικό -οικονομικό υπόβαθρο, το iQ, την μόρφωση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα περιοδικά και οι εφημερίδες που αναφέρονται στις ζωές άλλων έχουν μεγάλη ζήτηση και οι τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλη τηλεθέαση. Σε μια απαιτητική ελληνική πραγματικότητα που όλοι μας βιώνουμε τις καθημερινές δυσκολίες, είναι τραγελαφικό να αφιερώνουμε δημιουργικό χρόνο από τη ζωή μας, σχολιάζοντας τη ζωή κάποιου άλλου. Σίγουρα είναι μια αφορμή κοινωνικής αλληλεπίδρασης, όμως θα σας πρότεινα να θυμηθείτε την «αξιολόγηση τριπλής διύλισης του Σωκράτη», την επόμενη φορά που θα μπείτε στη διαδικασία να «συζητήσετε» για κάποιον: Μια μέρα, εκεί που ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Σωκράτης έκανε τη

βόλτα του στην Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον γνωστό του, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πολύ σημαντικό που άκουσε για κάποιον από τους μαθητές του. Ο Σωκράτης του είπε ότι θα ήθελε, πριν του πει τι είχε ακούσει, να κάνουν το τεστ της “τριπλής διύλισης”.

- “Τριπλή διύλιση;” ρώτησε με απορία ο γνωστός του.

- Ναι, πριν μου πεις τι άκουσες για το μαθητή μου θα ήθελα να κάτσουμε για ένα λεπτό να φιλτράρουμε αυτό που θέλεις να μου πεις. Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας. Είσαι λοιπόν εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια;

αυτό της καλοσύνης. Αυτό που πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου είναι κάτι καλό; - Καλό; Όχι το αντίθετο μάλλον...

- Άρα, συνέχισε ο Σωκράτης, θέλεις να πεις κάτι κακό για τον μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος ότι είναι αλήθεια. Ο γνωστός του έσκυψε το κεφάλι από ντροπή και αμηχανία.

- Παρόλα αυτά, συνέχισε ο Σωκράτης, μπορείς ακόμα να περάσεις το τεστ γιατί υπάρχει και το τρίτο φίλτρο. Το φίλτρο της χρησιμότητας. Είναι αυτό που θέλεις να μου πεις για τον μαθητή μου κάτι που μπορεί να μου φανεί χρήσιμο σε κάτι;

- Ε... όχι ακριβώς, απλά το άκουσα όμως και...

- Όχι δεν νομίζω...

- Μάλιστα, άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα. Ας δοκιμάσουμε τώρα το δεύτερο φίλτρο,

- Άρα λοιπόν, αφού αυτό που θα μου πεις δεν είναι ούτε αλήθεια, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο, γιατί θα πρέπει να το ακούσω;

Xρήστος Αντωνόπουλος 10 χρόνια κοντά σας... και συνεχίζουμε! Γούναρη 142 & Λόντου, Πάτρα, Πλ. Οµονοίας Τηλ./Fax: 2610 339 066 e-mail: christoanton@yahoo.gr

51

52

53

Η διατροφή πριν και μετά την άσκηση Είναι γνωστό ότι η συστηματική άσκηση βελτιώνει τη φυσική μας κατάσταση, προάγει την υγεία, τονώνει την ψυχολογία. Προσπαθούμε να την εντάξουμε στο ήδη φορτωμένο καθημερινό μας πρόγραμμα, τα καταφέρνουμε, ιδρώνουμε, δε χάνουμε ούτε μια προπόνηση. Αντί όμως να νιώθουμε τα οφέλη της άσκησης, αυτή μας αφήνει κουρασμένους και αποδυναμωμένους. Έχουμε ξεχάσει κάτι πολύ σημαντικό στην προσπάθεια να ενώσουμε όλα τα κομμάτια του παζλ της καθημερινότητας… τη διατροφή! ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΙΝΑ / ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

54

Το εφόδιό μας για να τονώσουμε την ενέργεια και να αυξήσουμε την αντοχή μας. Οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες, μας απομακρύνουν από τους στόχους μας και από τη βελτίωση της φυσικής μας κατάστασης. Είναι σημαντικό να οργανώσουμε έτσι το πρόγραμμα της διατροφής μας πριν και μετά την άσκηση, ώστε να μπορούν να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη της προπόνησης και να νιώσουμε την πολυπόθητη αλλαγή στο σώμα, στην αντοχή και στην ψυχολογίας μας. Η δομή και η απόσταση των γευμάτων θα πρέπει να συμβαδίζει με τα ωράρια και τον τρόπο ζωής. Η σωστή διατροφή των ασκούμενων ξεκινά από το πρωϊνό γεύμα, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτεΐνη και υδατάνθρακα ώστε να εφοδιαστεί το σώμα με ενέργεια.

Σημασία έχει πρώτον το είδος και το μέγεθος του γεύματος και δεύτερον η απόσταση ανάμεσα στην κατανάλωσή του και την άσκηση. Πριν την άσκηση συστήνεται να επιλέγονται τροφές εύπεπτες, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης γαστρικής δυσφορίας – όπως τροφές πλούσιες σε λιπαρά και φυτικές ίνες. Έτσι το γεύμα πριν την προπόνηση πρέπει να είναι μικτό, δηλαδή υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους (μη επεξεργασμένους) υδατάνθρακες (ώστε να διατηρηθούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα κατά τη διάρκεια της άσκησης), και χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη ώστε να μπορεί να γίνει εύκολα η πέψη του.

Ενδεικτικές επιλογές είναι: ◘ 1 ποτήρι γάλα (ή γιαούρτι) με νιφάδες βρώμης, ξηρούς καρπούς, κανέλα Κεϋλάνης και μέλι (ή σταφίδες) ◘ ψωμί ή παξιμάδια με τυρί και 1 φρούτο (ή χυμό φυσικό) ◘ αυγό με χυμό, τυρί με μειωμένα λιπαρά και ψωμί ολικής άλεσης (ή παξιμάδι) ◘ smoothie με γάλα, φυστικοβούτυρο, ½ μπανάνα ◘ τοστ με ψωμί ολικής άλεσης, τυρί χαμηλών λιπαρών ◘ κεφίρ με 1 φρούτο και ξηρούς καρπούς

Γεύμα πριν την άσκηση: Στόχος του είναι ο άμεσος ανεφοδιασμός του σώματος με ενέργεια. Το γεύμα αυτό πρέπει να ικανοποιεί το αίσθημα της πείνας και ταυτόχρονα να είναι εύπεπτο ώστε να μην προκαλεί δυσφορία στον ασκούμενο και να μην επιβαρύνει την προπονητική του δραστηριότητα.

Το μέγεθος του γεύματος είναι ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να «καταστρέψει» τη διάθεση για προπόνηση. Η μεγάλη ποσότητα τροφής υπερφορτώνει το γαστρεντερικό σύστημα, δημιουργεί δυσφορία, αυξημένη πιθανότητα για εμφάνιση παλινδρόμησης της τροφής και μειωμένη αντοχή. Εάν υπάρχει χρόνος πριν την άσκηση, τότε η πιο σωστή επιλογή είναι να καταναλωθεί το μεγαλύτερο γεύμα 3-4 περίπου ώρες πριν την προπόνηση. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό τότε ένα μικρό σνακ 30-60 λεπτά πριν την άσκηση θα δώσει την απαιτουμενη ενέργεια.

55

Ενδεικτικές επιλογές είναι:

◘ μπάρα με βρώμη, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα

Το τελευταίο γεύμα της ημέρας θα πρέπει να αποτελείται από πρωτεΐνη (αυγό /κοτόπουλο ή γαλοπούλα/ κόκκινο κρέας άπαχο ή ψάρι), μαζί με υδατάνθρακα (ρύζι ή κινόα ή ζυμαρικά ολικής άλεσης ή ψωμί πολύσπορο ή πατάτα (ή γλυκοπατάτα βραστή / ψητή).

◘ φρούτο φρέσκο (ή αποξηραμένα) και λίγους ξηρούς καρπούς ωμούς, ανάλατους

Από τι εξαρτώνται οι διατροφικές οδηγίες των ασκούμενων;

◘ τοστ με φυστικοβούτυρο (ή ταχίνι) και μέλι (ή μαρμελάδα χωρίς προσθήκη ζάχαρης)

◘ τοστ με ψωμί ολικής άλεσης, τυρί χαμηλών λιπαρών, γαλοπούλα ψητή/βραστή γιαούρτι με μέλι και ξηρούς καρπούς

Γεύμα μετά την άσκηση: Βασική προτεραιότητα μετά το τέλος της άσκησης είναι η αναπλήρωση της ενέργειας που χάθηκε κατά τη διάρκεια της προπόνησης καθώς και η αναπλήρωση των υγρών. Για την αναπλήρωση της ενέργειας που καταναλώθηκε κατά τη διάρκεια της άσκησης και για την αποκατάσταση μυϊκού ιστού, το μεταπροπονητικό γεύμα θα πρέπει να είναι μικτό και να περιέχει τόσο υδατάνθρακα όσο και πρωτεΐνη. Προτιμότερο είναι να καταναλωθεί μέσα στα επόμενα 45-60 λεπτά μετά το τέλος της άσκησης. Τι θα πρέπει να τρώμε αμέσως μετά από μία προπόνηση εάν το επόμενο γεύμα θα είναι μετά από 2 ώρες για την καλύτερη αναπλήρωση της ενέργειας που καταναλώσαμε; ◘ γιαούρτι (ή γάλα) με 1 φρούτο και ξηρούς καρπούς ◘ αυγό ολόκληρο ή ασπράδια με τυρί χαμηλών λιπαρών, ψωμί πολύσπορο και φρούτο ◘ μπάρα αποκατάστασης (με πρωτεΐνη και υδατάνθρακες) ◘ ψωμί πολύσπορο με τυρί και γαλοπούλα ψητή (ή βραστή), φέτες αβοκάντο γιαούρτι με μέλι και ξηρούς καρπούς

56

Κάθε ασκούμενος έχει διαφορετικές ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες καθώς και διαφορετική ικανότητα να καταναλώνει την αποθηκευμένη στο σώμα του ενέργεια. Διαφορές υπάρχουν επίσης ανάμεσα στα διάφορα είδη αθλημάτων και εκγύμνασης καθώς καταναλίσκονται διαφορετικά ποσά ενέργειας, τα οποία τροποποιούνται ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια. Για το λόγο αυτό, τόσο το πρόγραμμα της άσκησης όσο και το πλάνο της διατροφής εξατομικεύονται στις ανάγκες του καθενός. Καλό θα ήταν η προπόνηση να μη γίνεται με άδειες τις αποθήκες. Λίγοι είναι αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις ενεργειακές απαιτήσεις μίας προπόνησης χωρίς να έχουν λάβει την απαιτούμενη δόση ενέργειας. Για εμάς τους υπόλοιπους, θα πρέπει να γίνει σωστή οργάνωση του διατροφικού πλάνου, ώστε το γεύμα πριν και μετά την προπόνηση να καλύπτει την κατανάλωση ενέργειας κατά τη διάρκεια της άσκησης, και με αυτό τον τρόπο να έχουμε και το επιδιωκόμενο για εμάς αποτέλεσμα. Επιπλέον όσο προσθέτουμε ένταση και διάρκεια στην προπόνηση τόσο αυξάνονται και τα ενδιάμεσα μικρογεύματα που θα χρειαστούμε. Κάθε είδος άσκησης έχει τις δικές του απαιτήσεις από τον οργανισμό μας, γι’ αυτό και πρέπει να τον τροφοδοτούμε με τις κατάλληλες τροφές.

Ελίνα Λ. Δημητροπούλου Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Master of Medical Science in Clinical Nutrition University of Glasgow Μετρήσεις Βασικού Μεταβολισμού Ανάλυση Σύστασης Σώματος Λιπομέτρηση Περιφερειών Σώματος

Διατροφική & Σωματική αξιολόγηση και παρακολούθηση Παίδων Ενηλίκων Εγκύων Αθλητών

Εκπαίδευση σωστής διατροφικής Συμπεριφοράς – Συμβουλευτική Διατροφική αντιμετώπιση Παχυσαρκίας Διαταραχών λήψης τροφής Καρδιαγγειακών παθήσεων Υπερλιπιδαιμιών Σακχαρώδη Διαβήτη Ενδοκρινικών / μεταβολικών νοσημάτων Γαστρεντερικών διαταραχών Νεφρολογικών περιστατικών

Κανακάρη 109 & Αγ. Νικολάου, Πάτρα Τηλ.: 2610 624.908, Fax: 2610 624.952 Κιν.: 6942 658.434, e-mail: dimitropoulou.elina@gmail.com

57

οι προτάσεις του about

βιβλία

Η αγάπη που δεν άκουσες

ΚΛΑΙΡΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Εκδόσεις: Ψυχογιός Μέχρι πού μπορεί να φτάσει κανείς για τον έρωτα; Τον αληθινό έρωτα, όχι τον περιστασιακό, τον επιφανειακό, αυτόν που αποσκοπεί στο βόλεμα. Τον έρωτα που κινεί γη και ουρανό, γεννά πολέμους και γίνεται λαίλαπα, αυτόν που ξεπερνά κάθε εμπόδιο, καταφέρνει το αδύνατο, δημιουργεί και γκρεμίζει τα πάντα. Έναν τέτοιο έρωτα βιώνει η Ειρήνη για τον Φίλιππο, τον σύντροφο των παιδικών της χρόνων, τον άνθρωπο που αγκαλιάζει την αναπηρία της, τον μόνο που την αποδέχεται όπως ακριβώς είναι. Έναν τέτοιο έρωτα βιώνει και ο Φίλιππος. Όχι όμως για την Ειρήνη. Εγκλωβισμένοι σε ένα απόκοσμο σκηνικό, ένα βυθισμένο χωριό - φάντασμα που μετατρέπεται άθελά του σε υγρό τάφο.

Η πρόβα

Βασιλική Κνήτου Εκδόσεις: Κέδρος Η Ανδρομάχη ζει στα Χανιά. Χαρακτήρας μάλλον δύσκολος, χωρίς πολλούς φίλους, συμμετέχει ως τραγουδίστρια σε ένα ερασιτεχνικό συγκρότημα. Πρόβα στην πρόβα, διαμορφώνεται και η σχέση της με τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ. Άνθρωποι σε διαφορετικές φάσεις ζωής, ασύμβατοι μεταξύ τους, που όμως υποχρεώνονται να συνυπάρξουν. Η Ανδρομάχη συνδέεται ερωτικά με ένα από τα μέλη του συγκροτήματος, τον Αντώνη. Η σχέση τους ξεκινάει ως ένα καθαρά σεξουαλικό παιχνίδι, στην πορεία όμως οδηγεί την ηρωίδα να αναθεωρήσει διάφορες στερεοτυπικές αντιλήψεις, από αυτές που οι περισσότερες γυναίκες «εκπαιδεύονται» να υιοθετούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Δεκατρία μπαλώματα

ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΟΥΡΤΖΗ Εκδόσεις: Ψυχογιός Η Νόρα, βαφτισμένη Ελεονώρα, νόθα κόρη του Μιχαήλου Χιωτέλλη, μαθαίνει την τέχνη του μπαλώματος στο σπίτι του πατέρα της, στη Μυτιλήνη, γύρω στα μέσα του 1800. Η ίδια, όμως, δεν μπαλώνει τα ρούχα της∙ μπαλώνει τα θλιβερά της ζωής της, ξεκινώντας από το όνομά της. Μόνο, όμως, το όνομα, γιατί ως νόθα επίθετο δεν έχει. Το ταλέντο της αυτό τη βοηθάει να επιζήσει από τα δεινά που πλήττουν το νησί και φέρουν τα πάνω κάτω στη ζωή της, να αντιμετωπίσει τους ανθρώπους που την πληγώνουν, με πρώτο τον αδελφό της, να δοθεί στον έρωτα χωρίς να υπολογίσει τους ηθικούς κανόνες και τελικά να αποκτήσει αυτό που πάντα επιθυμούσε: μια ταυτότητα. Κάθε μπάλωμα, όμως, έχει ένα αντίτιμο.

Η ατυχία

ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΑΣΤΕΡΗΣ Εκδόσεις: Κέδρος Η ζωή του χωριού, οι πόνοι και τα βάσανα των απλών χωρικών, οι προσδοκίες τους και η αδύναμη θέση της γυναίκας. Οι σελίδες του βιβλίου γίνονται ο καθρέφτης μιας κοινωνίας συγκρούσεων για επιβίωση, αλλά και για κάθε είδους εξουσία. Στις ιστορίες της συλλογής αναδεικνύονται οι συγκρούσεις των δύο φύλων, το αλάθητο της πεθεράς, η δύναμη της μάνας, αλλά και η υπεροχή του άντρα. Εμφανίζονται και φωνές αντίστασης όχι μόνο στην εξουσία, αλλά και στις κοινωνικές συμβάσεις που έχουν κατασκευαστεί σαν ιστός από εμάς τους ίδιους, και λειτουργούν από τη μια σαν δίχτυ προστασίας, αλλά από την άλλη μας περιορίζουν.

58

Πώς μπορώ να ενισχύσω το

ανοσοποιητικό του παιδιού μου;

ΚΟΣΜΑΡΙΚΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ / ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ - ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Βρισκόμαστε πλέον στην καρδιά του φθινοπώρου, με τις ηλιόλουστες ημέρες και τις ξαφνικές βροχές του. Η ανεμελιά και οι χαλαροί ρυθμοί της καλοκαιρινής περιόδου έχουν παραδώσει τη σκυτάλη στο πρόγραμμα, με τους μικρούς μας φίλους να καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα

αποθέματα ενέργειας που αποταμίευσαν κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού κατά την φθινοπωρινή περίοδο κρίνεται απαραίτητη, διότι βοηθά τον παιδικό οργανισμό να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του υποχρεώσεις, αλλά και να υποδεχτεί το χειμώνα στο… πόδι!

59

Πώς όμως μπορείτε να ενισχύσετε την άμυνα του παιδικού οργανισμού; Θηλασμός - Διατροφή: Μανούλες, θηλάστε τα παιδιά σας! Το μητρικό γάλα αποτελεί τη βάση της διατροφής του ανθρώπου κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του και συνιστά ένα μοναδικό δώρο που προσφέρει η μητέρα στο μωρό της, πλήρες στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, σε αντισώματα και σε πληθώρα άλλων ουσιών, που θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού. Επίσης, μία σωστή, ισορροπημένη διατροφή, αποτελεί το κλειδί για την ενίσχυση του οργανισμού. Φροντίστε το παιδί σας να καταναλώνει καθημερινά ποικιλία φρούτων και λαχανικών και τακτικά μέσα στην εβδομάδα τροφές όπως άπαχο κρέας, ψάρια - θαλασσινά, αυγά, ξηρούς καρπούς, όσπρια, δημητριακά και πράσινα λαχανικά. Αποφεύγετε τα έτοιμα γεύματα και προτιμήστε σπιτικές συνταγές με δικά σας πιο υγιεινά υλικά. Εν τέλει, σκεφτείτε την ενυδάτωση των παιδιών σας, παροτρύνοντάς τα να πίνουν άφθονο νερό, που θα βοηθήσει στη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών, αλλά και των υδατοδιαλυτών βιταμινών.

Ύπνος: Οι επαρκείς ώρες ύπνου, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού. Η έλλειψη ύπνου έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εγρήγορση, στην απόδοση, στην ικανότητα μάθησης, αλλά και στην αντιμετώπιση των διαφόρων λοιμώξεων. Καλό είναι να γνωρίζετε, ότι η αυξητική ορμόνη, η οποία ελέγχει το ρυθμό ανάπτυξης, εκκρίνεται περισσότερο κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου και κυρίως κατά τη διάρκεια του πρώτου τρίτου της νύχτας. Όσο λοιπόν πιο καλά ρυθμισμένο είναι το ωράριο ύπνου του παιδιού, τόσο καλύτερα συντονίζονται τα στάδια ύπνου και διασφαλίζονται τα οφέλη. Σωματική δραστηριότητα: Η καθημερινή παρακίνηση των παιδιών για άσκηση και κίνηση, αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού τους, από τη στιγμή που το υγιές και σωστά δομημένο σώμα αμύνεται καλύτερα στους «εξωτερικούς εισβολείς» που ονομάζονται λοιμώξεις. Είτε μέσω του παιχνιδιού, είτε μέσω οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων, το μυοσκελετικό σύστημα αναπτύσσεται κατάλληλα, μειώνεται το στρες και ο ύπνος βελτιώνεται. Επίσης, ενισχύεται η κοινωνικοποίηση και τίθενται οι βάσεις για την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Εν τέλει μην ξεχνάτε, ότι το υγιές και σωστά δομημένο σώμα δεν είναι μόνο σημαντικό για την άμυνα απέναντι στα μικρόβια αλλά και για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Τήρηση κανόνων υγιεινής: Όσο πιο ανεξάρτητο και αυτάρκες είναι ένα παιδί στο να φροντίζει την ατομική του υγιεινή, τόσο λιγότερο ευπαθές θα είναι στις λοιμώξεις. Ακόμα κι αν το παιδί είναι μικρό, πρέπει να του διδάξετε μερικούς βασικούς κανόνες υγιεινής. Ξεκινήστε με το να του δείξετε πώς να πλένει τα χέρια του, στη συνέχεια πώς να σκουπίζει μόνο του τη μύτη με χαρτομάντιλο και να το πετάει αμέσως στον κάδο απορριμμάτων ή πώς να βήχει

60

καλύπτοντας το στόμα και τη μύτη του με το εσωτερικό του αγκώνα του. Επαφή με τη φύση: Η επαφή με τη φύση από μικρή ηλικία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθάει το παιδί ταυτόχρονα να μάθει να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον. Η φθινοπωρινή περίοδος, χωρίς τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, προσφέρεται για το παιχνίδι και τη βόλτα σε εξωτερικό χώρο. Επίσης, οι μεταβαλλόμενες θερμοκρασίες της είναι ιδανικές για την σταδιακή προετοιμασία του παιδικού οργανισμού στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Δεν έχετε λοιπόν παρά να προμηθευτείτε υγιεινά σνακ, νερό, καθώς και κάποια επιπλέον ρούχα για το παιδάκι σας και να… βγείτε από την πόρτα του σπιτιού σας! Ομοιοπαθητική αγωγή: Είναι γνωστό ότι τα χημικά φάρμακα, μέσω των παρενεργειών τους, συχνά αποδυναμώνουν την άμυνα του οργανισμού. Η Ομοιοπαθητική,

μέσω της χρήσης φυσικών σκευασμάτων, χωρίς παρενέργειες, «φορτίζει» σταδιακά τις μπαταρίες του παιδικού οργανισμού και τον καθιστά πιο δυνατό. Καλό είναι να γνωρίζετε, ότι η Ομοιοπαθητική είναι χρήσιμη, όχι μόνο στην ενίσχυση του παιδικού ανοσοποιητικού αλλά και στην ένταξη του παιδιού στο κοινωνικό πλαίσιο (σχολείο, παιδικός σταθμός), ιδιαίτερα όσον αφορά στα ντροπαλά και χαμηλής αυτοπεποίθησης παιδιά. Μαζί με την ομοιοπαθητική ενίσχυση φροντίστε να κλείσετε ραντεβού και για τον Παιδιατρικό έλεγχο του μικρού σας. Το φθινόπωρο αποτελεί την ιδανική περίοδο, από τη στιγμή που κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τα παιδιά συνήθως δεν αρρωσταίνουν και ο οργανισμός τροφοδοτεί τα αποθέματά του σε ... βάρος και ύψος! Με τη σωστή καθοδήγηση και τις κατάλληλες συμβουλές της Παιδιάτρου σας, το φθινόπωρο θα χτυπήσει το κουδούνι στην καθημερινότητα αλλά όχι στις ασθένειες!

PASSION 4 EVENTS Wedding & Baptism

Βάπτιση

Γάµος

Πρόσκληση

Παιδικό πάρτυ

Πλατεία ∆ηµοκρατίας 17, Κάτω Αχαΐα, Τηλ.:2693 400.183 Fb: Passion4Events

61

Φίμωση

στην παιδική ηλικία Τα θέματα που αφορούν την εμφάνιση, την ανάπτυξη και την υγεία του πέους ενός παιδιού απασχολούν πολύ συχνά τους γονείς. Και όχι μόνο συχνά αλλά και έντονα. Και όχι μόνο έντονα, αλλά είναι ικανά να αποτελέσουν πηγή καθημερινού άγχους καθώς αυτοί αναζητούν απαντήσεις και λύσεις ξεκινώντας από άλλους γονείς του στενού τους κύκλου, τους παιδιάτρους τους, για να καταλήξουν όσο πιο μακριά μπορούν. Δρ. ΣΙΝΩΠΙΔΗΣ ΞΕΝΟΦΩΝ M.D., Ph.D. / ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΙΔΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ

Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να καταλήξει στη διόρθωση των προβλημάτων, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε λύσεις λανθασμένες, με μοναδικό ζημιωμένο το ίδιο το παιδί και μόνο αυτό.

62

Ένα τέτοιο ερώτημα αποτελεί το τι πρέπει να γίνει στο αγόρι που έχει φίμωση. Η εικόνα είναι κλασσική και επαναλαμβανόμενη: Η νεαρή μητέρα παρατηρεί ότι το «πετσάκι» του μωρού της είναι αδύνατο να τραβηχτεί

προς τα πίσω ώστε να φανεί το «κεφαλάκι». Ο παιδίατρός της συνήθως την καθησυχάζει ότι πολλά αγόρια γεννιούνται έτσι και ότι δεν χρειάζεται να γίνει κάτι άμεσα. Περνούν οι μήνες, το αγοράκι γίνεται ενός και δύο ετών, αλλά το «πρόβλημα» παραμένει. Καθώς μπαίνει στον τρίτο χρόνο, συζητώντας με άλλες μητέρες διαπιστώνει ότι το αγοράκι της φίλης της δεν αντιμετωπίζει τέτοιο θέμα. Ανησυχεί χωρίς να είναι σίγουρη γιατί, είτε προς την κατεύθυνση ότι πρέπει να γίνει κάτι που δεν έγινε μέχρι τώρα, είτε προς την αντίθετη, μήπως κάνει κάτι στο παιδί που θα του προκαλέσει προβλήματα στο μέλλον. Οι όροι «φίμωση», «συμφύσεις», «περιτομή», «βαλανοποσθίτιδα» τριγυρνούν στο μυαλό της καθώς ζητάει βοήθεια από γιατρούς που της λένε εντελώς διαφορετικά πράγματα. Κάποιος θα της πει να τραβήξουμε το «πετσάκι» τώρα, άλλος θα υποδείξει την ηλικία των δύο έως τριών χρόνων για να το κάνει, ένας τρίτος θα βάλει διαφόρων ειδών αλοιφές στο παιχνίδι και ένας τέταρτος θα της υποδείξει την ηλικία των πέντε ή και μεγαλύτερη ως ιδανική. Υπάρχει ο γιατρός που θα της υποδείξει να το τραβάει σιγά σιγά και καθημερινά στο μπάνιο. Υπάρχει αυτός που θα την επιπλήξει γιατί καθυστέρησε και υπάρχει κι ο γιατρός που θα της πει να μην το ακουμπήσει καθόλου. Τι μπέρδεμα! Σε τέτοιες περιπτώσεις ο γονέας έχει δύο επιλογές: Η πρώτη είναι να άγεται και να φέρεται από διαφόρους που θα του υποδείξουν ως αξίωμα τη θεωρία τους. Είχα κάποτε ένα δάσκαλο που χαρακτήριζε αυτού του είδους τη γνώση ειρωνικά ως «γνώση εξ ακοής». Η δεύτερη είναι να προσπαθήσει να κατανοήσει τι συμβαίνει και γιατί. Και ο μοναδικός τρόπος για να το κατορθώσει είναι να πάει εκεί που ξεκινούν όλα. Στην αρχή τους. Και η αρχή είναι η δημιουργία και η οργάνωση των δομών του σώματος που εμπλέκονται στην ιστορία, με άλλα λόγια η εμβρυολογία και η ανατομία τους.

Η εμφάνιση και διαμόρφωση του πέους του εμβρύου πραγματοποιείται κατά τη χρονική περίοδο του τρίτου και τετάρτου μήνα της κύησης. Το τμήμα που αποτελεί την άκρη του ονομάζεται βάλανος (η λέξη σχετίζεται ετυμολογικά με το βελανίδι του οποίου το σχήμα προσομοιάζει). Το δέρμα που καλύπτει το πέος ονομάζεται πόσθη και το τμήμα του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο ονομάζεται ακροποσθία. Αυτή κάνει μια εισολκή προς τα μέσα στην κορυφή του πέους αφήνοντας μια μικρή οπή για να περνούν τα ούρα. Δημιουργείται ένα είδος κάλυψης από δέρμα της βαλάνου που την κρατάει κλειστή και θα της επιτρέψει να αποκαλυφθεί όταν τραβηχτεί προς τα πίσω έως εκεί που τελειώνει, μια αύλακα στη βάση της βαλάνου σαν στεφάνι που όχι άδικα ονομάζεται στεφανιαία αύλακα. Ανάγοντας τη δυνατότητα της «αποκάλυψης» της βαλάνου στην ενήλικη ζωή κατανοούμε τη σημασία της για τη λειτουργία της στύσης κατά την αναπαραγωγική περίοδο του μελλοντικού άντρα. Η αδυναμία για οποιαδήποτε αιτία της αποκάλυψης της βαλάνου με έλξη προς τα πίσω της ακροποσθίας, είναι ο ορισμός της φίμωσης. Καθώς η ενήλικη ζωή είναι ακόμη μακριά, παρατηρούμε ότι στο 95% των αγοριών που γεννιούνται, η βάλανος είναι αδύνατον να αποκαλυφθεί. Με άλλα λόγια, σχεδόν όλα τα αγόρια γεννιούνται με φίμωση! Ένας κύριος παράγοντας αυτού του είδους φίμωσης που στα ιατρικά βιβλία αποκαλείται φυσιολογική φίμωση είναι ότι η βάλανος δεν είναι απλά αποκλεισμένη μέσα σε μια στενή ακροποσθία, αλλά είναι και στερεά συνδεδεμένη με αυτήν. Υπάρχει δηλαδή μια στιβάδα κυττάρων που κρατούν αυτές τις δύο δομές στην κυριολεξία ενωμένες. Το μέλλον των κυττάρων αυτής της στιβάδας είναι να υποστούν ένα είδος αυτόματης απολέπισης, μια βιολογική διαδικασία που με ιατρικούς όρους ονομάζεται απόπτωση. Τι ακριβώς συμβαίνει; 63

Μετά τη γέννηση και κατά την εξέλιξη των χρόνων της παιδικής ηλικίας καθώς η στιβάδα αυτή αργά και σταθερά εξαφανίζεται, η βάλανος είναι εφικτό να γίνεται ορατή σταδιακά αφήνοντας κάποια τμήματά της καλυμμένα, όπου η ακροποσθία παραμένει αγκιστρωμένη πάνω της. Κάποιοι γονείς θα αναγνωρίσουν με την περιγραφή αυτή εκείνο που ονομάζουμε έτσι βαλανοποσθικές συμφύσεις. Τα κύτταρα αυτά σε διάφορα σημεία μαζεύονται σε θυλάκους και γίνονται ορατά με το μάτι σαν λευκοκίτρινα ογκίδια κάτω από το δέρμα της ακροποσθίας, κάτι που προκαλεί λανθασμένα την εντύπωση στους γονείς ότι είναι πύον. Πρόκειται για αθώα συνονθυλεύματα κυττάρων που από μόνα τους συνεισφέρουν στη διαδικασία της απελευθέρωσης της βαλάνου καθώς αυξάνεται ο όγκος τους με την πάροδο των ετών. Η διαδικασία αυτή κρατάει αρκετά χρόνια, έχοντας ως αποτέλεσμα την πλήρη απελευθέρωση της βαλάνου και την εξαφάνιση της φίμωσης στο 50% των αγοριών μετά το πρώτο έτος, στο 70% μετά το τρίτο, και σχεδόν σε όλα όταν έρχεται η εφηβεία. Κι όλα αυτά, χωρίς να αγγίξει κανείς το παιδί. Ένα πολύ μικρό ποσοστό κάτω από 5% είναι αυτό που στο τέλος ίσως χρειασθεί ιατρική παρέμβαση και αυτήν κυρίως κατά την περίοδο πριν την εφηβεία, όταν πια η ακροποσθία φαίνεται ότι δεν πρόκειται να χαλαρώσει. Εκτός από τη φυσιολογική υπάρχει ωστόσο και η παθολογική φίμωση. Αυτή σχετίζεται με τρεις παράγοντες: την ύπαρξη φλεγμονής μετά από μικροβιακή μόλυνση, μια κατάσταση που ονομάζεται βαλανοποσθίτιδα, όπου η βάλανος και η ακροποσθία παρουσιάζουν οίδημα (πρήξιμο), ερυθρότητα, πόνο και υπάρχει έντονη παραγωγή αντιδραστικού υγρού έως και πύου. Είναι αποτέλεσμα κακής υγιεινής ή επιμόλυνσης από τα χέρια ή το περίνεο του αγοριού. Όταν οι βαλανοποσθίτιδες 64

είναι συχνές και επαναλαμβανόμενες, μπορεί να προκαλέσουν ουλώδη στένωση της ακροποσθίας η οποία να καθιστά αναγκαία την ιατρική παρέμβαση. Η δεύτερη αιτία παθολογικής φίμωσης είναι η σπάνια οντότητα της ξηρωτικής βαλανίτιδας, που παρατηρείται κυρίως στα μεγαλύτερα αγόρια, είναι άγνωστης αιτιολογίας και θεραπεύεται με εγχείρηση περιτομής. Πρόκειται για πολύ χαρακτηριστική εικόνα με πάχυνση και σκληρότητα της ακροποσθίας που μαζί με τη βάλανο αποκτούν ένα λευκό χρώμα. Η τρίτη αιτία, για την οποία μοιράζονται την ευθύνη τόσο οι γονείς όσο και οι γιατροί, είναι η φίμωση μετά από μικροτραυματισμούς που προκαλούνται από την προσπάθεια έλξης της ακροποσθίας στις μικρές ηλικίες. Κάθε φορά που επώδυνα τραβιέται η ακροποσθία σε αυτήν την περίοδο, δημιουργούνται τραυματισμοί του ευαίσθητου δέρματος της ακροποσθίας. Αυτοί θα καταλήξουν σε δημιουργία ουλών που, αν και μικρές, όταν συσσωρεύονται έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ουλώδους δακτυλίου που μόνο με εγχείρηση περιτομής θα μπορέσει να γιατρευτεί. Έτσι, όταν το αγόρι είναι μικρό, αν και σε πολλές περιπτώσεις θα μπορούσα να απελευθερώσω την ακροποσθία, προτιμώ να πείσω τους γονείς να δώσουν το χρόνο στην ίδια τη φύση να κάνει μέσα στα επόμενα χρόνια μέχρι την εφηβεία αυτό που 90% πρόκειται να συμβεί. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο οργανισμός κρατάει τη βάλανο προστατευμένη με την κάλυψη από την ακροποσθία, τόσο από την αμμωνία των ούρων, όσο και από τραυματισμούς και μικρόβια κατά την τρυφερή πρώιμη περίοδο της ζωής. Αντίθετα, παρεμβαίνοντας βίαια, χωρίς ιατρική ένδειξη, υπάρχει η πιθανότητα το παιδί μετά από λίγα χρόνια να βρεθεί ως ασθενής σε χειρουργείο για περιτομή ενώ θα μπορούσε να το αποφύγει.

”λόγου έκφρασις“

Υπεύθυνη κέντρου: ∆ήµητρα Κασταµονίτη Λογοθεραπεύτρια MSc, PhD

Λογοθεραπεία Εργοθεραπεία Ειδική διαπαιδαγώγηση

dkastamoniti@logouekfrasis.gr Πλατεία Γεωργίου 40, 2oς όροφος

Ένα πρότυπο θεραπευτικό κέντρο λειτουργεί στην καρδιά της Πάτρας. Στελεχωµένο µε µια οµάδα εξειδικευµένων και πλήρως καταρτισµένων συνεργατών, µε ποιότητα και συνέπεια στις παρεχόµενες υπηρεσίες του, αποσκοπεί στην οµαδική αντιµετώπιση του κάθε προβλήµατος. Με τις γνώσεις, την εµπειρία και τη συνεργασία των ειδικών, καθώς και τη συµµετοχή των γονέων, επιτυγχάνεται το καλύτερο και αµεσότερο αποτέλεσµα των θεραπειών. Λειτουργούν τµήµατα  Λογοθεραπείας  Εργοθεραπείας  Ειδικής διαπαιδαγώγησης  Μαθησιακών ∆υσκολιών / ∆υσλεξίας  Σχολικής προετοιµασίας µαθητών δηµοτικού  Εξειδικευµένων προγραµµάτων για παιδιά στο φάσµα του Αυτισµού  Συµβουλευτική γονέων Υπεύθυνη κέντρου

∆ήµητρα Κασταµονίτη Λογοπαθολόγος - Λογοθεραπεύτρια Master Ιατρικής Σχολής Παν/µίου Πατρών ∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/µίου Πατρών

65

Ενδοσχολικές συγκρούσεις Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου;

Κάθε φθινόπωρο, οι ανησυχίες των γονιών με παιδιά σχολικής ηλικίας είναι στα ύψη. Η σχολική ζωή έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις και δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να λειτουργήσουν κοινωνικά σε ένα ευρύτερο περιβάλλον πέρα από την οικογένειά τους. Αναπόφευκτα τα παιδιά καλούνται να αντιμετωπίσουν συγκρούσεις με συνομηλίκους. Ένα παρατσούκλι, ένα πείραγμα, ένα χτύπημα ή ο αποκλεισμός από ένα παιχνίδι, είναι αρκετά για να ενοχλήσουν ένα παιδί. ΠΑΤΣΑΟΥΡΑ ΔΗΜΗΤΡΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Msc CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY

66

Επίσης, πολλά παιδιά δυσκολεύονται να κάνουν φίλους ή να συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να είναι απομονωμένα. Όλες οι παραπάνω συμπεριφορές ανησυχούν και αγχώνουν τους γονείς. «Τι να τον συμβουλεύσω;», «Αν τον χτυπήσουν;», «Αν δεν καταφέρει να κάνει φίλους και μείνει μόνη της;», «Αν επιτεθεί σε κάποιο παιδί;», είναι μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν καθημερινά τους γονείς. Όλοι οι γονείς αγχώνονται στη σκέψη πως τα παιδιά τους μπορεί να πέσουν θύματα ενδοσχολικής βίας. Δεν γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν, τι πρέπει να κάνουν, τι να τα συμβουλεύσουν. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουν, πως συμπεριφορές σαν κι αυτές που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί στο σχολείο, μπορεί να δίνουν την ευκαιρία στους γονείς να διδάξουν στα παιδιά πώς να συνυπάρχουν αρμονικά, πώς να λαμβάνουν υπόψη το άλλο άτομο που συναναστρέφονται και πώς να αποτελούν μέλη μιας ομάδας με θετικό τρόπο. Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για τυχόν σχολικές συγκρούσεις; Βήμα 1ο: Ενημέρωση Αν ενημερωθείς, ξέρεις. Κι αν ξέρεις μπορείς να αναγνωρίσεις τι πραγματικά είναι αυτό που βλέπεις. Οι γονείς αγχώνονται για συγκρούσεις για τις οποίες γνωρίζουν. Τα παιδιά αγνοούν τι μπορεί να σημαίνει μια σύγκρουση με έναν φίλο, (ειδικότερα για παιδιά μικρότερης ηλικίας ή για παιδιά που ξεκινούν το σχολείο). Το παιδί αγνοώντας τι σημαίνει προσβολή ή υποτιμητικό σχόλιο, δυσκολεύεται να εντοπίσει πότε του συμβαίνει και εάν του συμβαίνει, και κατά συνέπεια είναι δύσκολο να απευθυνθεί στους γονείς. Οι γονείς λοιπόν, χρειάζεται να ενημερώνονται διαρκώς αλλά και να ενημερώνουν τα παιδιά τους σχετικά με το τι μπορεί να κληθούν να αντιμετωπίσουν στο σχολείο (μια σύγκρουση από

ένα συνομήλικο, μία προσβολή, ένα πείραγμα κλπ.). Μιλήστε στα παιδιά ήρεμα, με απλά λόγια, χωρίς να τα τρομάξετε. Σκοπός είναι να τα αφυπνίσετε και όχι να τα κάνετε να νιώθουν ανασφάλεια. Χρησιμοποιήστε μία ιστορία για να γίνετε κατανοητοί ή ένα βιβλίο που περιγράφει το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας. Σκοπός της ενημέρωσης είναι να διδάξετε τα παιδιά πώς μπορούν να αναγνωρίζουν με παρατηρήσιμα σημάδια πότε μια διαπροσωπική τους σχέση δεν είναι λειτουργική. Δεν ενημερώνετε τα παιδιά μόνο για να μην γίνουν θύματα αλλά και για να μην γίνουν θύτες. Βήμα 2ο: Διδαχή δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και εναλλακτικών συμπεριφορών Όταν θέλετε να διδάξετε στα παιδιά τρόπους για να αντιμετωπίσουν μία σύγκρουση, αποφύγετε συμβουλές όπως : «Αν σε βαρέσει, χτύπα τον και εσύ!», « Αν κάποιο παιδί σε βρίσει, να το βρίσεις και εσύ.» κ.ο.κ. Αντιθέτως καλλιεργείστε στα παιδιά σας την κριτική σκέψη («Τι θα μπορούσες να κάνεις αν κάποιο παιδί, σου έπαιρνε το μολύβι;», «Τι θα έκανες εάν κάποιο παιδί σε έλεγε “κοντή”;» κλπ.). Συζητήστε με το παιδί και αναζητήστε μαζί πιθανές λύσεις και εναλλακτικές συμπεριφορές, αντί του να επιτεθεί. Προτείνετε οι ίδιοι πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων και κάντε παιχνίδι ρόλων, προκειμένου να μπει σε διαδικασία το παιδί να σκεφτεί μόνο του στρατηγικές επίλυσης τέτοιων προβλημάτων. Βήμα 3ο: Προετοιμάστε και συμβουλεύστε το παιδί για συγκεκριμένες περιπτώσεις Σε περίπτωση που παρατηρεί πως κάποιο παιδί γίνεται συχνά επιθετικό και χτυπάει τα άλλα παιδιά, συμβουλεύστε το παιδί σας να αποφύγει το συγκεκριμένο παιδί και να μιλήσει άμεσα σε κάποιο δάσκαλο. Ενημερώστε το, πως σε περίπτωση που βρεθεί ενώπιον κάποιου περιστατικού, εί67

ναι σημαντικό να επέμβει αμέσως προς υπεράσπιση του άλλου παιδιού και να ενημερώσει άμεσα κάποιον δάσκαλο για το συμβάν. Προετοιμάστε ακόμη το παιδί σας, για υποτιμητικά σχόλια ή βρισιές που μπορεί να αντιμετωπίσει. Συμβουλεύστε το να μην επιτρέπει σε τέτοια άτομα να το αναστατώνουν. Αντιθέτως προτείνετέ του να αγνοήσει τέτοιες προβολές. Με αυτό τον τρόπο το παιδί, αφήνει τα σχόλια να «πέσουν κάτω» και δεν δίνει συνέχεια στη λεκτική επίθεση. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να γίνει σαφές στο παιδί ότι μπορεί να μιλήσει για όποιο θέμα το απασχολεί. Ξεκαθαρίστε του πως αν σας μιλήσει, δεν θα αντιμετωπίσει αδιαφορία ούτε αρνητικές συνέπειες (ξύλο ή τιμωρία). Με αυτό τον τρόπο του δίνετε τη δυνατότητα να σας εμπιστευτεί για ότι του συνέβη και δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει αυτόνομα.

TAEKWONDO OLYMPIC GAME

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

1) ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ 21 & 2) ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΟΣ 17 Τηλ : 6944 544 711, 6934 093 788

ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ

Fotios katraouras Το κόσμημα που σας αξίζει... www.katraouras.com

68

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΧΡΥΣΟΧΟΪΑΣ Κορίνθου 305 Τηλ. 2610 43 91 61 Πανεπιστημίου 240 Τηλ. 2610 22 01 03

Παρ’ όλα αυτά, χρειάζεται να είστε διαρκώς σε επαγρύπνηση για τυχόν σημάδια ενδοσχολικής βίας όπως: ◘ Το παιδί δεν έχει διάθεση να πάει στο σχολείο ή γυρνάει με κακή διάθεση. ◘ Δεν έχει φίλους και δεν θέλει να συμμετέχει σε σχολικές δραστηριότητες ή γιορτές. ◘ Παρουσιάζει έντονες αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως ότι δεν μιλάει πολύ για το πώς πέρασε στο σχολείο ή κλείνεται στο δωμάτιό του όταν γυρνά από το σχολείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αναπτύξτε ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί σας. Συζητήστε πιο αναλυτικά μαζί του για αυτές τις αλλαγές και τι μπορεί να το ενοχλεί (από μόνο του μπορεί να μην είναι σε θέση να αναφέρει τι το ενοχλεί). Υπενθυμίστε του ακόμη ότι είστε κοντά του και μπορείτε να βοηθήσετε σε ό,τι χρειαστεί. Διαβεβαιώστε το ότι δεν φέρει ευθύνη για ότι συμβαίνει και επιβραβεύστε το που βρήκε το θάρρος να το συζητήσει, χωρίς να το κατηγορείτε που δεν κατάφερε να το αντιμετωπίσει παρά τις συμβουλές σας. Σε περίπτωση που τα σημάδια είναι έντονα: Για παράδειγμά το παιδί εκδηλώνει ψυχοσωματικά συμπτώματα (όπως πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, αϋπνίες κλπ.), έντονες αλλαγές στη διατροφή, εμφανίζει ανεξήγητα σημάδια όπως μελανιές, σκισίματα σε ρούχα και συχνή απώλεια προσωπικών αντικειμένων. Τι μπορείτε να κάνετε; ☺ Ενημερώστε το σχολείο! ☺ Αναφέρετε συγκεκριμένα περιστατικά που έχετε συζητήσει με το παιδί σας στο δάσκαλο, στον διευθυντή και στον σχολικό σύμβουλο. ☺ Συνεργαστείτε μαζί τους προς μια κοινή αντιμετώπιση του προβλήματος. ☺ Τέλος, αν η κατάσταση κρίνεται εξαιρετικά κρίσιμη, ζητήστε συμβουλευτική καθοδήγηση από ειδικό ψυχικής υγείας.

Οι ΜΙΚΡΟΙ ΗΡΩΕΣ στην Πάτρα είναι ένας παιδότοπος που δημιουργήθηκε με σκοπό να καλύψει την ανάγκη του παιδιού για διασκέδαση και ψυχαγωγία, αλλά και για να το βοηθήσει να αναπτύξει την κοινωνικότητα του μέσα από το ομαδικό παιχνίδι. Σ’ έναν ευχάριστο πολυχώρο με διακοσμητικά στοιχεία που εξάπτουν τη φαντασία μικρών και μεγάλων, ο παιδότοπος ΜΙΚΡΟΙ ΗΡΩΕΣ κατάφερε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να γίνει το στέκι παιδιών και γονέων. Στις σύγχρονες εγκαταστάσεις μας οι μικροί σκανταλιάρηδες ήρωές μας, μπορούν να παίξουν με ασφάλεια πάντα υπό την επίβλεψη του έμπειρου προσωπικού μας. Για τα παιδιά έως 3 ετών προσφέρουμε ασφαλές baby park με πολλά παιχνίδια. Καθημερινά 365 ημέρες το χρόνο και με άνετο πάρκινγκ. Επισκεφθείτε μας ή διοργανώσετε παιδικά πάρτυ και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις, με πολύ μουσική, δημιουργικό παιχνίδι και διασκέδαση που θα μείνουν σίγουρα αξέχαστες στους καλεσμένους σας.

Στόχος μας είναι ο παιδότοπος ΜΙΚΡΟΙ ΗΡΩΕΣ να γίνει το δεύτερο παιδικό δωμάτιο κάθε μικρού μας φίλου!

Πατρών-Κλάους 21, Πάτρα Τηλ.: 2610 242.400 Κιν.: 6947 992.466 mikroiheroes@gmail.com www.mikroi-heroes.gr

69

Λογοθεραπεία

στην προσχολική ηλικία Πότε και γιατί είναι αναγκαία Συχνά πολλοί γονείς ανησυχούν για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού τους. Καλό θα είναι οι γονείς να γνωρίζουν τι είναι “φυσιολογικό” και τι όχι στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, προκειμένου να διαπιστώσουν αν ο λόγος και η ομιλία του παιδιού τους αναπτύσσεται σωστά. ΑΛΕΞΙΟΥ ΖΑΝΙΑ / ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

70

Παρότι το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στο ότι το παιδί μας είναι μικρό και θα μιλήσει αργότερα. Αν υπάρχει υποψία για κάποια διαταραχή στην επικοινωνία και τον λόγο του παιδιού, θα ήταν πολύ χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν διαταραχές. * Για τα τυπικά στάδια Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Ομιλίας, μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος (www.selle.gr) Απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, αν... Στην ηλικία των 18 μηνών ◘ Το μωρό σας δεν αντιδρά στους ήχους/ Ελέγξτε την ακοή του. ◘ Δεν έχει βλεμματική επαφή. ◘ Σταματήσει να μιλάει ή αν η ομιλία του παραμένει στάσιμη ή παρουσιάζει ενδείξεις ότι χειροτερεύει. ◘ Λέει μόνο φωνήεντα και καθόλου σύμφωνα. ◘ Χρησιμοποιεί 2-3 λέξεις δυσκατάληπτες ή λέει 2-3 λέξεις αλλά δεν τις χρησιμοποιεί πάντα για να δηλώσει το ίδιο πράγμα, π.χ. βλέποντας τη μαμά λέει «μαμά», αλλά το λέει κι όταν βλέπει τον μπαμπά, τον αδελφό κλπ. Στην ηλικία των 2 ετών ☺ Το λεξιλόγιό του αποτελείται από λίγες λέξεις (8 - 10 λέξεις). ☺ Δεν συνδυάζει 2 λέξεις για να σχηματίσει σύντομες φράσεις και προτάσεις. ☺ Η ομιλία του παραμένει δυσκατάληπτη. Χρησιμοποιεί μόνο λίγα ρήματα ή/και καθόλου άρθρα ή επίθετα. ☺ Δεν χρησιμοποιεί πληθυντικό. ☺ Δεν εκτελεί απλές εντολές. ☺ Δεν κατανοεί άρνηση και ερώτηση. Στην ηλικία των 3 ετών ☺ Η ομιλία του εξακολουθεί να είναι δυσκατάληπτη, το λεξιλόγιό του περιορι-

σμένο σε ουσιαστικά και λίγα ή καθόλου ρήματα, δεν χρησιμοποιεί άρθρα, επίθετα, επιρρήματα, προθέσεις, δεν έχει την έννοια του πληθυντικού και δε σχηματίζει απλές προτάσεις. ☺ Δυσκολεύεται να αρχίσει μια πρόταση ή να επαναλαμβάνει συλλαβές ή λέξεις. ☺ Χρησιμοποιεί μικρές και όχι σωστά οργανωμένες προτάσεις. ☺ Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα, δεν σχηματίζει προτάσεις. Στην ηλικία των 4 ετών ☺ Οι προτάσεις του είναι μικρές και όχι σωστά οργανωμένες, π.χ. λέει «όχι φάω», αντί να λέει «δεν θέλω να φάω», ή λέει «θέλω να πάω τι κούνιες», αντί να λέει «θέλω να πάω στις κούνιες». ☺ Η ομιλία του δεν είναι πάντα κατανοητή π.χ. αφαιρεί συλλαβές από πολυσύλλαβες λέξεις, δε λέει απλά συμπλέγματα συμφώνων όπως «κλαίω», «πλένω». ☺ Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα. ☺ Δυσκολεύεται να προφέρει όλα τα φωνήματα. ☺ Κάνει συντακτικά λάθη, µπερδεύει γνωστές και εύκολες λέξεις (π.χ. «λάλα», αντί για «γάλα»). Στην ηλικία των 5 ετών Το λεξιλόγιό του είναι περιορισμένο, και οι προτάσεις του μικρές και φτωχές σε περιεχόμενο. Σε αυτή την ηλικία το παιδί πρέπει να χρησιμοποιεί προτάσεις με 10-11 λέξεις. Δεν μπορεί άνετα να διηγηθεί ένα γεγονός και στην ομιλία του κάνει πολλά λάθη. Σε αυτή την ηλικία υπάρχει ανοχή μόνο για το φώνημα «ρ» το οποίο μπορεί ακόμα να μην προφέρει σωστά. Όποια ηλικία και αν έχει το παιδί, καλό είναι να συμβουλευτείτε έναν ειδικό αν: ◘ Η φωνή του παιδιού είναι μονότονη, πολύ δυνατή ή πολύ σιγανή και αν η χροιά της δεν είναι ανάλογη με την ηλικία. ◘ Το παιδί μιλάει με τη μύτη.

71

◘ Δυσκολεύεται να αρχίσει μια φράση ή επαναλαμβάνει συλλαβές ή λέξεις. ◘ Ξαφνικά σταματήσει να μιλάει ή η ομιλία και ο λόγος του αντί να βελτιώνονται, χειροτερεύουν. ◘ Το παιδί έχοντας μια αντικειμενικά μικρή δυσκολία, ενοχλείται πολύ και το συζητά επίμονα με τους γονείς του. ◘ Δεν κατανοεί πάντα αυτό που του λέτε, δεν αντιδρά κατάλληλα στις οδηγίες που του δίνετε ή δεν ανταποκρίνεται στις προσπάθειες που κάνετε να επικοινωνήσετε μαζί του. ◘ Μιλά «μωρουδίστικα» και η ομιλία του δεν έχει «καθαρίσει». Πρόσωπα που δεν το βλέπουν συχνά, δεν το καταλαβαίνουν. ◘ Η άρθρωσή του δεν έχει ακρίβεια και ορισμένες φορές ακούγεται σαν να «μασάει» τις λέξεις. ◘ Δεν έχει λεξιλόγιο το ίδιο πλούσιο με άλλα παιδιά της ηλικίας του. ◘ Δε δείχνει σημάδια επικοινωνίας με το περιβάλλον/Δεν αντιδρά σε ήχους. ◘ Κάνει στερεοτυπικές, μονότονες και επα-

ΜΠΑΧΑΡΙΚΑ - ΒΟΤΑΝΑ ΠΡΟÏΟΝΤΑ ΦΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΦΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟÏΟΝΤΑ ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΗΛ.: 2610 326.987 ΑΝΘΕΙΑΣ 136, ΠΑΤΡΑ

e-mpaxarika.gr 72

ναλαμβανόμενες κινήσεις του σώματος, των άκρων ή του κεφαλιού. ◘ Δεν εδραιώνει βλεμματική επαφή με πρόσωπα ή αντικείμενα. ◘ Το παιχνίδι του είναι μηχανικό και δεν έχει συμβολισμό. ◘ Ασχολείται με ιδιόρρυθμο τρόπο με τα αντικείμενα και τα παιχνίδια του και έχει εμμονές. ◘ Δεν διατηρεί το θέμα συζήτησης και δεν απαντάει εύστοχα σε ερωτήσεις. ◘ Δυσκολεύεται να ξεκινήσει να μιλά, κολλάει στον πρώτο ήχο της λέξης ή επαναλαμβάνει πολλές φορές την πρώτη συλλαβή. ◘ Πρόκειται για ένα παιδί του δηµοτικού που δεν λέει το «ρ» και το «σ». ◘ Πρόκειται για ένα παιδί µε θέματα διάσπασης ή υπερκινητικότητας. ◘ Πρόκειται για ένα παιδί µε διάγνωση συνδρόµου ή διάγνωση αναπτυξιακής διαταραχής. ◘ Επαναλαμβάνει μικρές λέξεις όπως το «και» ή τα άρθρα των λέξεων. ◘ Δυσκολεύεται να μάθει πράγματα καθημερινής ζωής ακόμα και μετά από πολλές προσπάθειες. ◘ Δεν έχει καλή μνήμη και το ίδιο πράγμα δεν μπορεί να το ξανακάνει την επόμενη μέρα. ◘ Έχει δυσκολίες στο γραπτό λόγο, στην ανάγνωση και τη γραφή. Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας των παιδιών έχει η οικογένεια και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η ενασχόληση με το παιδί και η εκπλήρωση των αναγκών του είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξή του.

73

Πόνος στο πόδι σε παιδιά

Παροδική υμενίτιδα ισχίου Η παροδική υμενίτιδα είναι μια από τις συχνότερες αιτίες άλγους στο ισχίο και χωλότητας σε παιδιά κάτω των 10 ετών και αντιστοιχεί στο 1% περίπου των εισαγωγών σε παιδιατρικές κλινικές. Είναι πιο συχνή στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, σε συχνότητα μεγαλύτερη 2 με 5 φορές και αφορά κυρίως παιδιά 3 -10 ετών. Η εμφάνιση σε βρέφη ή σε πολύ μεγαλύτερα παιδιά, αν και είναι δυνατή, είναι σπανιότερη. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ MD, Msc, PHD(c) / XΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ

74

Η πιθανότητα ενός παιδιού να εμφανίσει την πάθηση αυτή σε κάποια στιγμή της ζωής του ανέρχεται στο 3%! Παρότι η ακριβής αιτιολογία της παροδικής υμενίτιδας δεν είναι γνωστή, θεωρείται μια αυτοπεριοριζόμενη νόσος, που δεν αφήνει κάποιο υπολειμματικό σύμπτωμα αλλά οι υποτροπές της είναι συχνές. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ότι παιδιά που έχουν εμφανίσει παροδική υμενίτιδα του ισχίου, μπορεί στην μετέπειτα παιδική ηλικία να εμφανίσουν οστεοχονδρίτιδα μηριαίας κεφαλής (νόσος Perthes). Μερικές φορές η πάθηση αυτή διαφοροδιαγιγνώσκεται δύσκολα από άλλες σοβαρότερες καταστάσεις που αφορούν την άρθρωση του ισχίου (πχ. σηπτική αρθρίτιδα του ισχίου), και θα πρέπει πάντα να είναι η τελευταία μας σκέψη στον διαφοροδιαγνωστικό αλγόριθμο που ακολουθούμε. Αιτίες Η παροδική υμενίτιδα του ισχίου έχει περιγραφεί από τα τέλη του 19ου αιώνα και της είχαν δοθεί πολλές ονομασίες όπως “οξεία παροδική επιφυσίτιδα”, “τοξική υμενίτιδα”, “μεταβατικό ισχίο”, “ισχίο φάντασμα”, λόγω του γεγονότος ότι η αιτιολογία της δεν ήταν εύκολο να προσδιορισθεί. Πρόκειται ουσιαστικά για μια “καλοήθη” μορφή αντιδραστικής φλεγμονής του υμένα σε κάποιο αίτιο. Το αίτιο αυτό μπορεί να είναι: α) Ιογενές. Έχουν ενοχοποιηθεί πολλοί ιοί, όπως ο ιός του απλού έρπητα και ο παρβοιός. Και αυτό γιατί η παροδική υμενίτιδα εμφανίζεται πολλές φορές μετά από ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού. Δεν είναι καθόλου σπάνιο κατά την λήψη του ιστορικού, η μαμά να αναφέρει ότι ο/η μικρός/ή μας ασθενής είχε ένα κρυολόγημα ή γενικότερα μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, λίγες μέρες πριν την εμφάνιση του άλγους στο πόδι. β) Τραυματισμός της άρθρωσης του ισχίου. Αναφέρεται στο 15-30% των περι-

πτώσεων, ιστορικό του παιδιού με μια κάκωση. Τις περισσότερες φορές οι γονείς αναφέρουν ότι το παιδί, τις προηγούμενες μέρες της εκδήλωσης των συμπτωμάτων, ήταν εξαιρετικά δραστήριο (χοροπηδούσε, έτρεχε, έκανε ποδήλατο, κολυμπούσε, κτλ), σε τέτοιο βαθμό που τους κάνει μεγάλη εντύπωση πώς από τη μια μέρα στην άλλη το παιδί “δεν μπορεί να πατήσει το πόδι του”. Φαίνεται ότι σε όλη αυτή την υπερδραστηριότητα μπορεί να υπάρξει ένας μικροτραυματισμός της άρθρωσης του ισχίου που οδηγεί σε χημική υμενίτιδα λόγω του αιματώματος. Ενισχύεται η άποψη αυτή από το γεγονός ότι τα συμπτώματα υποχωρούν περίπου σε 7 με 10 ημέρες, χρονικό διάστημα που συμπίπτει με την απορρόφηση του αιματώματος. γ) Αλλεργική αντίδραση. Η άποψη αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι μερικοί ασθενείς ανακουφίζονται σημαντικά από τον πόνο μετά την χορήγηση αντιισταμινικών. Παρόλα τα παραπάνω, ακόμα δεν έχει ταυτοποιηθεί ο αιτιολογικός παράγοντας. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι όλα τα παραπάνω έχουν ένα μερίδιο ευθύνης στην εμφάνιση της νόσου. Κλινική εικόνα Ο τυπικός ασθενής με παροδική υμενίτιδα ισχίου, είναι συνήθως αγόρι, ηλικίας περίπου 5-6 ετών, με αναφερόμενο πόνο στο ισχίο ή στο μηρό και χωλότητα του κάτω άκρου (“πονάει το μπούτι του και δεν μπορεί ούτε να πατήσει το πόδι του γιατρέ”). Η ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι μεταξύ 3 με 8 έτη. Ο πόνος εντοπίζεται συχνότερα στο ισχίο, αλλά δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που οι μικροί μας ασθενείς αλλά και οι γονείς αναφέρουν ως προεξάρχον σύμπτωμα, πόνο στη έσω επιφάνεια του γόνατος! Ο μικρός ασθενής έχει το πόδι του σε κάμψη και σε έξω στροφή (η θέση αυτή τον ανακουφίζει από τον έντονο πόνο).

75

Κατά την εξέταση του παιδιού παρατηρείται ότι ο πόνος προέρχεται πλέον από το ισχίο, όπου αρκετά συχνά παρατηρείται μια τάση στην περιοχή αυτή, καθώς επίσης υπάρχει περιορισμός της κίνησης της άρθρωσης του ισχίου. Μερικές φορές το παιδί μπορεί να κάνει και μια μικρή πυρετική κίνηση έως 38°C. Σε ένα 5% των μικρών ασθενών η νόσος μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη, με εντονότερα συμπτώματα στο ένα από τα δύο ισχία.

Διάγνωση Όπως ήδη αναφέρθηκε, η διάγνωση της παροδικής υμενίτιδας θα πρέπει να τεθεί εφόσον αποκλειστούν άλλες σοβαρότερες παθήσεις που προκαλούν πόνο από την άρθρωση του ισχίου. Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος παθήσεων που προκαλούν πόνο στο ισχίο. Οι συχνότερες και αυτές που πρέπει να αποκλειστούν εξ αρχής είναι: ◘ Η σηπτική αρθρίτιδα του ισχίου (μικροβιακή αρθρίτιδα της άρθρωσης του ισχίου). ◘ Η επιφυσιολίσθηση της μηριαίας κεφαλής. ◘ Η νόσος Perthes (οστεοχονδρίτιδα της μηριαίας κεφαλής).

76

◘ Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα. ◘ Ο ρευματικός πυρετός. ◘ Το κάταγμα κόπωσης (αυτό όμως αφορά μεγαλύτερα παιδιά τα οποία αθλούνται συστηματικά). Στην διαφοροδιάγνωση ο ορθοπαιδικός θα πρέπει να έχει και τις σπανιότερες περιπτώσεις των όγκων, της λευχαιμίας, αυτοάνοσων νοσημάτων (σ. Kawasaki), καθώς και κάποιων σπάνιων μεταβολικών νοσημάτων (νόσος Gaucher), που βέβαια έχουν κλινική εικόνα από όλον τον οργανισμό και όχι μόνο από την άρθρωση του ισχίου. Ένα καλό και λεπτομερέστατο ιστορικό είναι από τα βασικά συστατικά στην πορεία της διαφοροδιάγνωσης. Οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι φυσιολογικές αλλά ο αριθμός και ο τύπος των λευκών αιμοσφαιρίων, η Ταχύτητα της Καθίζησης των Ερυθρών αιμοσφαιρίων και ο τίτλος ΑSTO, πρέπει να ελέγχονται για τον αποκλεισμό μικροβιακής φλεγμονής (σηπτικής αρθρίτιδας), καθώς η παρουσία των παραπάνω με ταυτόχρονο πόνο στο ισχίο και πυρετό, μας δίνουν την διάγνωση της σηπτικής αρθρίτιδας με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Αν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία για τη διάγνωση, η απεικόνιση του ισχίου με απλές ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία και το σπινθηρογράφημα οστών μπορούν να δώσουν λύση. Ξεχωριστή αναφορά θα γίνει για το υπερηχογράφημα του ισχίου που είναι μια πολύ γρήγορη, οικονομική και εύκολη για τον μικρό ασθενή εξέταση, που δίνει πάρα πολλές πληροφορίες και βοηθά τόσο στη διάγνωση όσο και στην παρακολούθηση της αποθεραπείας. Θεραπεία Η θεραπεία της παροδικής υμενίτιδας είναι αποκλειστικά συμπτωματική, αφού πρόκειται για μια αυτοϊώμενη νόσο που διαρκεί 3- 10 ημέρες. Το κύριο μέλημά μας (και το πιο δύσκολο κομμάτι για τους γο-

νείς), είναι η αποφόρτιση του πονεμένου σκέλους του παιδιού. Αυτό γίνεται με τον κλινοστατισμό του μικρού μας ασθενή, μέχρις ότου υποχωρήσουν τα συμπτώματα (δεν πρέπει να περπατά και βέβαια ούτε λόγος για παιχνίδι!). Μερικοί προτείνουν και την τοποθέτηση δερματικής έλξης για την μείωση της τάσης του ισχίου (ιδιαίτερα των θυλακικών στοιχείων), αλλά δεν φαίνεται να βοηθά στην ανακούφιση του πόνου (βοηθά όμως στην ακινητοποίηση του ασθενούς). Για την ανακούφιση του παιδιού από τον πόνο συνίσταται η χορήγηση αντιφλεγμονωδών σκευασμάτων. Η ιβουπροφένη (algofren) είναι ένα από τα φάρμακα εκλογής όπως και το Ponstan (μεφεναμικό οξύ). Και τα δύο αυτά σκευάσματα μαζί με την παρακεταμόλη, είναι από τα πιο κοινώς χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αντιμετώπιση του πόνου και του πυρετού στα παιδιά.

Όπως αναφέρθηκε, η πάθηση αυτοϊάται έτσι ώστε σε μία με δύο εβδομάδες μετά την προσβολή δεν υπάρχουν πλέον συμπτώματα. Η υποτροπή όμως είναι δυνατή, έτσι η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες επιτρέπεται 4 έως 6 εβδομάδες μετά την ύφεση των ενοχλημάτων και πάντοτε σταδιακά, έτσι ώστε οι μικροί μας φίλοι να μην ξαναβιώσουν τον πόνο της παροδικής υμενίτιδας.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΘ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ MD,MSc, PhD(cand) ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ

Ορθοπαιδικές και Αθλητικές Κακώσεις Διάγνωση, Παρακολούθηση, Αποκατάσταση Ορθοπαιδικές Επεμβάσεις Αρθοσκόπηση μεγάλων αρθώσεων (γόνατος και ώμου)

Κωνσταντινουπόλεως 15, Πάτρα Τ. 2613 008 901 Κ. 6974 30 1 183

e-mail: med@patrasortho.gr site: www.patrasortho.gr

Είναι δύσκολο να μιλήσω στο παιδί για τον θάνατο… Πάντα είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για τον θάνατο με τα παιδιά. Οι γονείς, και όσοι βρίσκονται κοντά στα παιδιά, αναρωτιούνται αν μπορούν να τους μιλήσουν για τον θάνατο και για το τι θα καταλάβουν. Ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα έχει η απώλεια στην ψυχική τους υγεία. Πολλές φορές επιλέγουν να αποκρύψουν με κάθε τρόπο την απώλεια καθώς νομίζουν ότι έτσι προστατεύουν το παιδί από την οδύνη. ΚΟΤΣΑΦΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

78

Στην πραγματικότητα, η απόκρυψη της αλήθειας, η καθυστέρηση της ενημέρωσης ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση, ανασφάλειες και φόβους στο παιδί που ίσως να έχει απορίες και να φοβάται να ρωτήσει. Πένθος στα παιδιά Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι υπάρχουν διαφορές στις διαδικασίες πένθους μεταξύ ενηλίκων και παιδιών. Οι παράγοντες που λαμβάνουμε υπόψη όταν αναφερόμαστε στη διαδικασία του θρήνου στα παιδιά είναι: ☺ Η χρονολογική ηλικία του παιδιού ☺ Το στάδιο της ψυχοσυναισθηματικής του ανάπτυξης ☺ Το φύλο του παιδιού ☺ Το φύλο του γονέα που πέθανε ☺ Η προϊστορία της σχέσης του παιδιού με τον γονέα ☺ Η έννοια του θανάτου Οι αντιδράσεις του θρήνου στα παιδιά χαρακτηρίζονται από τα παρακάτω: Συχνά χρησιμοποιούν τον μηχανισμό της άρνησης, η οποία συνυπάρχει με αντιστροφή του συναισθήματος, δηλαδή αντί για θλίψη εμφανίζουν χαρά. Η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται σε μεγάλο βαθμό στα παιδιά που βρίσκονται στη λανθάνουσα περίοδο (5-11 ετών). Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχουν την τάση να αναζητούν εύκολα γονεϊκά υποκατάστατα. Φοβούνται ότι θα πεθάνουν και αυτά. Τα παιδιά μπορεί να θρηνούν κατά διαστήματα, καθώς δεν μπορούν να αντέξουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα οδυνηρά συναισθήματα. Άλλωστε ο θρήνος αναβιώνει σε επόμενα στάδια της ανάπτυξής τους (κοινωνικά, συναισθηματικά, νοητικά). Έτσι ενώ τη μια στιγμή μπορεί να είναι

θλιμμένα, την αμέσως επόμενη παίζουν ή γελούν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αδιαφορούν ή έχουν ξεπεράσει τη θλίψη τους. Έχει συμβεί κάτι τρομερό αλλά κανείς δεν μου μιλάει γι ‘αυτό… Ας δούμε τι μπορεί να σκέφτονται τα παιδιά όταν δεν είναι ενήμερα γι’ αυτό που συμβαίνει: Αντιλαμβάνονται ότι κάτι έχει συμβεί, ένα δράμα πλανιέται για το οποίο κανείς δε μιλάει. Αυτή η σιωπή δημιουργεί στο παιδί ένα αίσθημα ενοχής. Συχνά φαντάζονται ότι έχει συμβεί κάτι πολύ φοβερό για το οποίο νιώθουν ότι φταίνε εκείνα και πιθανόν να υποφέρουν από εφιάλτες σχετικά με φρικτά πράγματα που νομίζουν ότι έχουν συμβεί. Καθώς αντιλαμβάνονται τη θλίψη μας, προτιμούν να μη μας στενοχωρήσουν άλλο μιλώντας γι’ αυτά που αισθάνονται. Καλύπτουν τα συναισθήματά τους και απαντούν, λοιπόν, μόνα τους στις ερωτήσεις, συνήθως με τρόπο που προκαλεί πολύ μεγαλύτερο άγχος απ’ ότι θα προκαλούσε μια συζήτηση γύρω απ’ αυτό που συνέβη. Πώς μπορεί να γίνει η ενημέρωση; Είναι καλό η ενημέρωση να γίνεται με βάση την ηλικία του παιδιού και την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται την έννοια του θανάτου. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι: Μεταξύ της ηλικίας των δύο και πέντε ετών έχουν ατελή αντίληψη της έννοιας του θανάτου και της οριστικότητάς του. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας παρουσιάζουν μερικές από τις αντιδράσεις πένθους του ενήλικου, όμως υπάρχει ο κίνδυνος να πιστεύουν ότι η απώλεια είναι δική τους ευθύνη ή οφείλεται στον δικό τους κακό εαυτό. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε μπορεί να γυρίσει ή ότι 79

εξακολουθεί να ζει, να σκέφτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται. Μεταξύ της ηλικίας των πέντε και επτά ετών έχουν μια σαφέστερη αντίληψη του θανάτου, διότι υπάρχει η σχετική γνωστική ανάπτυξη. Όμως δεν μπορούν να επεξεργαστούν τα έντονα συναισθήματα που προκαλούνται από την απώλεια. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, επειδή η γνωστική τους ανάπτυξη είναι επαρκής για να αντιληφθούν τη μονιμότητα του θανάτου και τις επιπτώσεις του, χωρίς όμως οι κοινωνικές τους δεξιότητες να είναι αρκετά αναπτυγμένες ώστε να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της απώλειας. Από την ηλικία των επτά μέχρι την εφηβεία αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι όλοι οι άνθρωποι, ακόμη και τα ίδια, είναι θνητοί και ότι ο θάνατος είναι μια σταθερή βιολογική πορεία της ζωής. Στάδια του πένθους Στην αρχή κάθε απώλειας το πιο δυνατό συναίσθημα είναι η άρνηση. Το παιδί θέλει να πιστέψει απελπισμένα ότι όλα είναι μόνο ένας εφιάλτης. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος που έχει η φύση για να βοηθήσει να ξεπεράσει το πρώτο στάδιο του πόνου. Εν συνεχεία, είναι το στάδιο του «παζαρέματος» στο οποίο εμφανίζεται η χαρακτη80

ριστική συμπεριφορά της αναζήτησης του προσώπου που πέθανε. Συνυπάρχουν κλάμα, απελπισία, φόβος, ενοχή και διαμαρτυρία. Σύντομα όμως θα μπορέσει να αρχίσει να νιώθει και θυμό. Ο θυμός αποτελεί ένα άμεσο, κοινό και σταθερό τρόπο αντίδρασης στην απώλεια. Η διαμαρτυρία σε συνδυασμό με τη θυμωμένη απαίτηση για επιστροφή του αγαπημένου προσώπου, αλλά και η κατηγορία εναντίον του για εγκατάλειψη, αποτελούν μέρος της αντίδρασης στην απώλεια και ιδιαίτερα την ξαφνική. Ακόμη, μπορεί το παιδί να αρχίσει να νιώθει και ενοχή. Να θυμάται το κακό που έκανε σε αυτόν που πέθανε όταν ζούσε. Τέλος, είναι το στάδιο της αποδοχής, που συμπίπτει με το τέλος των ψυχολογικών διεργασιών του πένθους. Το άτομο που πενθεί δέχεται την πραγματικότητα και τις συνέπειες της απώλειας, δηλαδή πρέπει να βιώσει τον πόνο που προκαλείται από αυτήν, να προσαρμοστεί σ’ ένα περιβάλλον από όπου λείπει αυτός που πέθανε και να επενδύσει σε μια άλλη σχέση. Τι μπορούμε να κάνουμε; Για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των παιδιών είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο θρήνος είναι διαφορετικός στα παιδιά. Αυτό οφείλεται στη φυσιολογική τους ανωριμότητα και στη μεγάλη σημασία της γονεϊκής παρουσίας για την ανάπτυξή τους.

Με βάση τα παραπάνω: Είναι σημαντικό να εξηγήσετε με ειλικρίνεια τι συνέβη και με λόγια κατανοητά για το παιδί και να μην παρατείνετε μάταια την ελπίδα του. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στις εξηγήσεις που πιθανόν να προκαλέσουν σύγχυση στα μικρά παιδιά. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται να πούμε σ’ ένα πολύ μικρό παιδί φράσεις όπως «η καρδιά του κουράστηκε» ή ότι «σταμάτησε ν’ αναπνέει». Αυτό που είναι σημαντικό να ειπωθεί είναι ότι «δεν θα είναι πια μαζί μας, δεν θα ξανάρθει».

H χρήση των σωστών λέξεων όπως «πέθανε» ή «θάνατος» είναι απαραίτητες. Μερικές φορές, παρατηρείται η τάση να χρησιμοποιούμε λέξεις, όπως «κοιμήθηκε», «έφυγε», που προκαλούν περισσότερο άγχος στα παιδιά. Αυτό σημαίνει, πως, όταν κοιμάται, ή όταν εσείς λείπετε, μπορεί και να πεθάνει (ή να πεθάνετε); Είναι καλό ν’ αποφεύγουμε ασαφείς λέξεις όπως «έφυγε», «χάθηκε», «κοιμήθηκε». Αυτό χρειάζεται για να μπορέσει το παιδί να καταλάβει ότι ο θάνατος είναι ένα μη αναστρέψιμο γεγονός. Η εξήγηση στο παιδί ότι δεν ευθύνεται γι’ αυτό που συνέβη. Συχνά τα παιδιά αισθάνονται ενοχή για τον θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δώσουμε και στους εφήβους διότι η απώλεια ενός γονέα την ίδια περίοδο που αυτοί προσπαθούν να αποχωριστούν την οικογένειά τους, προκαλεί μεγάλη αναστάτωση και ενοχή. Είναι σημαντικό να μην βομβαρδίζουμε το παιδί με υποδείξεις για το πώς να αισθάνε-

ται. Να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν ότι όταν συμβαίνει κάτι οδυνηρό, έχουμε όλοι ανάγκη να νιώσουμε λύπη. Η στήριξη από το περιβάλλον βοηθά σημαντικά την επεξεργασία της θλίψης. Οι ενήλικες, για να βοηθήσουν το παιδί που θρηνεί, χρειάζεται πρώτα να συνειδητοποιήσουν την πορεία του πένθους, να καταλάβουν δηλαδή τι συμβαίνει στο παιδί. Είναι απαραίτητο οι ενήλικες να μοιράζονται τη θλίψη τους με το παιδί. Θα το βοηθήσουν έτσι να εκφράσει και το ίδιο τα συναισθήματά του και να νιώσει ότι το κατανοούν και το συντροφεύουν στη θλίψη του. Αποφεύγοντας την υπερβολή στην έκφραση των συναισθημάτων, το παιδί νιώθει ότι δεν είναι μόνο του, τα συναισθήματά του μπορεί να τα αντέξει. Να επιτρέπεται στο παιδί να συμμετάσχει στην κηδεία, εφόσον το επιθυμεί, αφού προετοιμαστεί κατάλληλα. Οι γονείς είναι οι πιο κατάλληλοι να κρίνουν μέχρι ποιο βαθμό πρέπει να συμμετέχει το παιδί στην τελετή ανάλογα με την ηλικία του και την ευαισθησία του, ποιες στιγμές της τελετουργίας θα μοιραστούν μαζί του. Σήμερα, ξέρουμε πως η συμμετοχή του παιδιού θα το βοηθήσει να βιώσει καλύτερα το πένθος του και να καταλάβει τι είναι ο κύκλος της ζωής. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι … Ο θρήνος, ως μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση, βοηθά το παιδί να αποδεχθεί την πραγματικότητα της απώλειας και να προσαρμοστεί σ’ αυτήν. Το κάθε παιδί έχει το δικό του τρόπο να θρηνεί. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος. Είναι σημαντικό και οι ενήλικες να βρουν τρόπους να διαχειριστούν τις δυσκολίες τους, να θρηνήσουν και οι ίδιοι και να ζητήσουν την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη από τον ειδικό σε περίπτωση που χρειάζεται, ώστε να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα που δημιουργούνται από την απώλεια.

81

Μαμά έχω ψείρες! Η φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής είναι ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί παιδί και γονείς, κυρίως κατά τους σχολικούς μήνες. Παρατηρείται μια έξαρση της νόσου τα τελευταία χρόνια, λόγω της αύξησης των μεταναστών στη χώρα μας και στην ανθεκτικότητα του παρασίτου στα φάρμακα που διαθέτουμε. Δρ. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΑΡΙΤΙΝΗ / ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ - ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ MD, PhD

Οφείλεται στη λοίμωξη από παράσιτο (pediculus humanis capitis) και συνήθως εκδηλώνεται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Τα κορίτσια προσβάλλονται συχνότερα από τα αγόρια. Η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική και γίνεται με άμεση επαφή ή με τη χρήση διαφόρων αντικειμένων που έχουν προσβληθεί από τη νόσο (π.χ. καπέλα, βούρτσες, κορδέλες, κοκκαλάκια κ.ά.).

82

Οι ψείρες είναι παράσιτα του ανθρώπου και δε μολύνουν άλλα ζώα. Ο κύκλος του παρασίτου έχει ως εξής: Το θηλυκό είναι γκριζόασπρο έντομο 3-4 χιλιοστών που εναποθέτει 7-10 αυγά την ημέρα σε κάθε κύκλο ζωής του που διαρκεί ένα μήνα, τα δε αυγά, οι κόνιδες, προσκολλώνται στερεά στο στέλεχος της τρίχας και έχουν σχήμα ωοειδές. Επωάζονται σε 8 ημέρες και στη συνέχεια οι νύμφες ωριμάζουν σε 8 ημέρες.

Τα συμπτώματα της φθειριάσεως αρχίζουν με έντονο κνησμό (φαγούρα) στο τριχωτό της κεφαλής, κυρίως στον αυχένα και πίσω από τα αυτιά όπου παρατηρούνται ερυθρότητα (κοκκινίλα), δρυφάδες από τον ξεσμό (νυχιές από το ξύσιμο) και μερικές φορές δευτερογενείς λοιμώξεις (π.χ. μολυσματικό κηρίο) που οφείλονται στα βρώμικα χέρια των παιδιών. Σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί το παιδί να εμφανίσει επιχώρια λεμφαδενίτιδα (διόγκωση των αδένων) ή ακόμη και γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, καθώς και επέκταση των φθειρών στις βλεφαρίδες (σπάνια). Χαρακτηριστικό σημείο της νόσου, ορατό με γυμνό οφθαλμό, είναι τα αυγά του παρασίτου «οι κόνιδες» που είναι στερεά προσκολλημένες στο στέλεχος της τρίχας, αντίθετα με τα πιτυρώδη λέπια που απομακρύνονται εύκολα, στην σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (πιτυρίδα). Για την αντιμετώπιση της νόσου υπάρχουν στο φαρμακείο διάφορα αντιφθειρικά σκευάσματα με ποικίλο τρόπο δράσεως (π.χ. μαλαθείο, περμεθρίνη, φαινοθρίνη κ.ά.), τα οποία όμως πρέπει να χορηγούνται κατόπιν ιατρικής συνταγής και να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του δερματολόγου.

Αίτια αποτυχίας της θεραπείας είναι: ☺ Η ανθεκτικότητα του παρασίτου στα φάρμακα. ☺ Η μη σωστή συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία. ☺ Επάλειψη με μη αρκετή (ανεπαρκή) ποσότητα φαρμάκου (σε μαλλιά πολλά και χοντρά πολλά μαλλιά με χοντρή τρίχα). ☺ Μη καλή επάλειψη σε όλες τις θέσεις (αυχένας, οπισθοωτιαία περιοχή). ☺ Η χρήση ληγμένων ή κακοσυντηρημένων προϊόντων (όχι ζέστη, φως). ☺ Μη καλή απομάκρυνση της κόνιδος (ξεψείρισμα με ειδικό χτενάκι).

☺ Αναμόλυνση λόγω μη θεραπείας συγγενών και φίλων. ☺ Μείωση της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου σε βρεγμένα μαλλιά (διάλυση του φαρμάκου, το φάρμακο διαλύεται, γίνεται πιο ασθενές και δεν αφαιρεί τις κόνιδες που είναι στερεά προσκολλημένες). ☺ Τέλος, θα πρέπει να συμβουλεύσουμε τους γονείς να μη διστάσουν να αναφέρουν στο σχολείο, τυχόν προσβολή του παιδιού τους από φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για όλα τα παιδιά και να μην υπάρξει κίνδυνος επαναμόλυνσης του παιδιού τους. Συμπληρωματικά, θα πρέπει να αναφερθούμε και στις ειδικές λοσιόν που απομακρύνουν το παράσιτο, και τις οποίες μπορείτε να προμηθευτείτε από το φαρμακείο είτε προληπτικά είτε μετά τη θεραπεία του παιδιού σας προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο επαναμόλυνσης στο μέλλον.

Πετροπούλου Χαριτίνη

Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών τ. Ιατρός Νοσ. “Α. Συγγρός” Μετεκπαιδευθείσα στο St. Thomas’ Hospital, King’s College, Λονδίνο Laser αποτρίχωση (ALEXADRITE) Fractional laser - Ουλές ακμής - Ραγάδες - Πανάδες Laser Ευρυαγγείες Σύσφιξη προσώπου - σώματος (RF+Vacuum) Κυτταρίτιδα - Λιπόλυση Botox - Υαλουρονικό Οξύ Μεσοθεραπεία - PRP Δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλους - Peeling

ΑΡΑΤΟΥ 12 & ΜΑΙΖΩΝΟΣ, ΠΑΤΡΑ THΛ./ FAX : 2610 220.839, KΙN: 6970 187 804 www.dermaesthetics.gr email: info@dermaesthetics.gr Facebook Page: Dermaesthetics.gr

83

Asperger

Το σύνδρομο του μικρού σοφού Πώς γίνεται ένα παιδί να έχει ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά, στη μουσική, στις ξένες γλώσσες, στη μετεωρολογία, να έχει ξεχωριστές ικανότητες και ενδιαφέροντα, και όμως δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου; Επιπλέον, πώς γίνεται να έχει ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο λεξιλόγιο αλλά να έχει προβλήματα στην επικοινωνία, να δυσκολεύεται να συζητήσει με τους συνομήλικούς του, να τους αποφεύγει γιατί δεν μπορεί να τους καταλάβει, να μην μπορεί να παίξει μαζί τους γιατί δεν καταλαβαίνει τους κανόνες των παιχνιδιών; ΜΙΧΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ / ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ M.A

84

Ο ελληνικός ορισμός είναι «υψηλής λειτουργικότητας αυτισμός». Το σύνδρομο Asperger ταξινομείται στο φάσμα των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών (ΔΑΔ) στο πιο ήπιο άκρο του, έχοντας στον αντίποδα τον κλασικό αυτισμό. Το Asperger είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή με δείκτη νοημοσύνης μέσο ή και μεγαλύτερο του φυσιολογικού και καλύτερη επικοινωνία σε σχέση με τον κλασικό αυτισμό.

Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων και να μοιραστούν τις σκέψεις τους. Επίσης επιδεικνύουν προβληματική ή στερεοτυπική συμπεριφορά σε διάφορες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, σαν αποτέλεσμα της στενής και περιορισμένης αντίληψης που έχουν για τα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα. Το σχολείο Η διαταραχή Αsperger εμφανίζεται ή εντοπίζεται σε σχετικά μεγαλύτερη ηλικία απ’ ότι η κλασική αυτιστική διαταραχή. Οι ιδιαιτερότητες των παιδιών αυτών γίνονται αντιληπτές συνήθως στο πλαίσιο του σχολείου, καθότι παραβλέπονται από τον οικογενειακό περίγυρο, και αποτελούν μια ιδιαίτερη πρόκληση στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η τυπική γνώμη από τους συμμαθητές τους είναι ότι τα παιδιά αυτά είναι εκκεντρικά και περίεργα. Μαθησιακές δυσκολίες

Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Αsperger αποτελούν αντικείμενο έρευνας. Κλινικές μελέτες συνηγορούν ότι ένας συνδυασμός γενετικών αλλά και περιβαλλοντικών παραγόντων, μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου, οι οποίες σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου. Προφίλ ενός ατόμου με Asperger Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν επιλεκτικές γλωσσικές και γνωστικές δεξιότητες. Οι δυσκολίες τους επικεντρώνονται στη λεκτική και κοινωνική επικοινωνία και επαφή. Αυτά τα παιδιά βιώνουν μεγάλες δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, καθώς αποτυγχάνουν στην ανάπτυξη και δημιουργία φιλικών σχέσεων ή στην αναζήτηση διασκεδαστικών δραστηριοτήτων μαζί με άλλους.

Το σύνδρομο Αsperger συνοδεύεται από ελλιπή άμεση οπτική επαφή, γεγονός που δημιουργεί στα παιδιά αυτά δυσκολίες συγκέντρωσης μέσα στην τάξη. Παρουσιάζουν διάσπαση προσοχής, λόγω της επικέντρωσής τους σε άσχετα ερεθίσματα και δυσκολεύονται να μάθουν μέσα σε ομάδες. Ενώ παρουσιάζουν εξαιρετική μνήμη, πλούσιο λεξιλόγιο, καλή ακουστική και οπτική αντίληψη, στην πραγματικότητα παπαγαλίζουν αυτά που διαβάζουν ή ακούν, χωρίς να κατανοούν πάντοτε τη σημασία τους καθώς η μνήμη τους είναι μηχανική. Γι’ αυτό άλλωστε δυσκολεύονται στα θεωρητικά μαθήματα. Επίσης, δυσκολεύονται στην επίλυση προβλημάτων και στην κατανόηση αφηρημένων και μεταφορικών εννοιών. Σε ποσοστό 50-90 % τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν ανεπαρκή κινητικό συντονισμό, δυσκολεύονται στις κινητικές ικανότητές τους, στην ισορροπία και στην 85

ταχύτητα γραφής. Τα παιδιά αυτά έχουν την νοημοσύνη να «αγωνιστούν» στην εκπαίδευση αλλά συχνά δεν έχουν τη συναισθηματική στενότητα για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της τάξης. Αγχώνονται εύκολα και η αυτοεκτίμησή τους είναι χαμηλή. Επιδεικνύουν προβληματική συμπεριφορά όταν είναι κουρασμένα (π.χ. γελάνε, κρύβονται κάτω από το θρανίο), καθότι αδυνατούν να ελέγξουν τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις τους σε καταστάσεις άγχους. Επίσης, στο διάλλειμα, τα παιδιά με σύνδρομο Asperger βιώνουν τη δυσκολότερη ώρα στο σχολικό περιβάλλον. Προτιμούν να απομονώνονται και να μην συμμετέχουν στα ομαδικά παιχνίδια, καθώς είναι ευαίσθητα σε περιβαλλοντικές εντάσεις. Αντιμετώπιση Η προσέγγιση του συνδρόμου Asperger διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες αναπτυξιακές διαταραχές και τονίζει τη σημα-

σία εύρεσης διαφορετικών τρόπων αντιμετώπισής του. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για πλήρη θεραπεία του συνδρόμου Aspergrer αλλά μόνο για λειτουργική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του. Ωστόσο, εάν η επίτευξη των κρίσιμων αναπτυξιακών στόχων ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους γονείς και τους ειδικούς και τηρηθεί απόλυτη συνεργασία με την επιστημονική ομάδα που επιβλέπει το παιδί (αναπτυξιολόγο, δάσκαλο, παιδοψυχολόγο, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή), το παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει περισσότερο λειτουργικό στην καθημερινότητά του. Συνεπώς, οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να γίνουν υποκινητές και συνοδοιπόροι των παιδιών στην αέναη προσπάθεια για ομαλή και ποιοτική συμβίωση με το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Όλα τα παιδιά στο ξεκίνημά τους έχουν ανάγκη από σχολεία, που θα κάνουν τη διαδικασία του αποχωρισμού από την οικογένειά τους όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μία πρώτη, ευχάριστη και δημιουργική γνωριμία με τη ζωή και τον κόσμο έξω από την οικογενειακή εστία. Έχοντας ως πολύτιμο εργαλείο το παιχνίδι, το παραμύθι, την παράδοση, το κουκλοθέατρο, τις εικαστικές τέχνες, τη μυθολογία, τον πολιτισμό και τη μουσική, οι παιδαγωγοί μας τροφοδοτούν καθημερινά τα παιδιά με νέα ερεθίσματα από τα οποία προκύπτουν νέα θέματα προς εξερεύνηση. Με τον τρόπο αυτόν και την αβίαστη αυτή διαδικασία, η γνώση γίνεται παιχνίδι και η χαρά της ανακάλυψης καθημερινό βίωμα.

Στόχος μας είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και η αφύπνιση της δημιουργικότητας. Τμήματα ☺Βρεφικό (Βρέφη από 6 μηνών έως 2,5 χρόνων) ☺Μεταβρεφικό (Νήπια από 2,5 χρόνων έως και 4 χρόνων) ☺Προνηπιακό (Νήπια από 4 χρόνων έως και 5 χρόνων) Παροχές ◘ Διατροφή ◘ (παιδο)ψυχολόγος ◘ Παιδίατρος ◘ Λογοθεραπεία ◘ Κοινωνική λειτουργός ◘ Μουσική Παιδεία ◘ Μεταφορά με σχολικό ◘ Συναντήσεις με γονείς ◘ Θεατρικό παιχνίδι ◘ Καλλιτεχνικά ◘ Γυμναστική ◘ Έμπειροι παιδαγωγοί ◘ Εκπαιδευτικές επισκέψεις ◘ Εκμάθηση Αγγλικών (βασικές έννοιες) ◘ Εκδηλώσεις – Γιορτές ◘ Ατομική Ασφάλιση παιδιού 86

Διευθ. Καφούσια Κατερίνα

Ειρήνης & Φιλίας, Βραχναίικα Πατρών T. 2610 24 14 57

tapetaloudakia@gmail.com www. tapetaloudakia.gr

ΚΕΝΤΡΟ ΛΟΓΟΥ & ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΡΟΛΗΨΗ • ΔΙΑΓΝΩΣΗ • ΘΕΡΑΠΕΙΑ Σε παιδιά, εφήβους & ενήλικες

Σύμφωνα πάντα με την ηλικία, τις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε παιδιού, το κέντρο αποσκοπεί στην έγκυρη διάγνωση και στην αποκατάσταση των δυσκολιών του. Στόχος μας είναι η λειτουργική επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής του παιδιού συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην ομαλή ψυχική, κοινωνική και μαθησιακή εξέλιξή του.

Το Kέντρο μας παρέχει: • Λογοθεραπεία • Εργοθεραπεία SI • Ειδική Διαπαιδαγώγηση σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες • Σχολική προετοιμασία / οργάνωση και σχολική μελέτη • Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιών, εφήβων & ενηλίκων • Συμβουλευτική γονέων • Εξατομικευμένα προγράμματα θεραπείας • Ομαδικά προγράμματα κοινωνικών δεξιοτήτων • Πρόγραμμα κοινωνικοποίησης εξωτερικού χώρου • Θεατρολογία / Εικαστική θεραπεία • Ψυχομετρική Εκτίμηση • Ψυχομετρικό τεστ WISC III • Τεστ A´, Raven´s Educational Test, τεστ ΑΘΗΝΑ Συνεργασία με όλα τα ασφαλιστικά ταμεία

Υπεύθυνη Κέντρου: Ειδικός Παιδαγωγός

Δήμητρα Μίχου Παιδοψυχολόγος

Λογοθεραπεύτρια Μ.Α.

Master Special Needs in Education

Πανεπιστημιακός Υπότροφος ΑΤΕΙ Πατρών Λογοθεραπευτής

Διεπιστημονική ομάδα Εργοθεραπευτής

Αναπτυξιολόγος

Παιδονευρολόγος

Παιδοψυχίατρος

Πάτρα: Πέντε πηγαδίων 30, Τηλ.: 2610 430.506, Κιν.: 6938 433.215 Ναύπακτος: Α. Κοζώνη 10, Τηλ.: 26340 20039 Dimitramichou@hotmail.gr www.kentrologoumichou.gr

87

Σεμινάρια

μουσικοκινητικής αγωγής για ενήλικες «Ανάλυση θεματικών ενοτήτων μέσα από τη Μουσικοκινητική Αγωγή» ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ / ΜΟΥΣΙΚΟΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

88

Πρόκειται για έναν κύκλο σεμιναρίων, ο οποίος απευθύνεται σε μουσικούς, μουσικοπαιδαγωγούς, δασκάλους, νηπιαγωγούς, βρεφονηπιοκόμους και παιδαγωγούς. Τα σεμινάρια ξεκινούν την Δευτέρα 6/11/2017 και πραγματοποιούνται στο χώρο του ωδείου Paganini. Ο στόχος τους είναι η εισαγωγή των συμμετεχόντων στη μουσική και η οργανωμένη προσέγγιση διαφόρων θεματικών ενοτήτων μέσω της Μουσικοκινητικής Αγωγής. Το κάθε σεμινάριο χωρίζεται σε 2 μέρη. Στο πρώτο μέρος – το οποίο είναι θεωρητικό – γίνεται μια ανάλυση των μουσικών και παιδαγωγικών στόχων κάθε θεματικής ενότητας. Στο δεύτερο μέρος – το οποίο είναι βιωματικό – οι συμμετέχοντες θα πραγματοποιήσουν τις θεωρητικές δραστηριότητες πρακτικά και με τρόπο βιωματικό, ώστε η κατανόησή τους να είναι όσο το δυνατόν καλύτερη. Τέλος, κάθε 2 εβδομάδες όποιος από τους συμμετέχοντες το επιθυμεί, μπορεί να κάνει πρακτική εφαρμογή των μουσικοκινητικών δραστηριοτήτων στα παιδιά που συμμετέχουν στο Μουσικοθεατρικό Εργαστήρι

του Ωδείου Paganini και να οργανώσει μουσικοκινητική παράσταση την οποία θα παρουσιάσει μαζί με τα παιδιά. Κάθε θεματική ενότητα θα αναλύεται μέσα από συνδυαστικές δραστηριότητες μουσικής, κίνησης, ρυθμού, τραγουδιού, δραματοποίησης, παραμυθιού, με τη χρήση των κρουστών μουσικών οργάνων του C. Orff και των ηχητικών σωλήνων. Στο τέλος του κύκλου σεμιναρίων θα δοθούν σημειώσεις και βεβαιώσεις συμμετοχής. Η κράτηση θέσης είναι απαραίτητη. Εισηγήτρια Σεμιναρίου: Μαριλένα Καλογεράκη Μουσικοπαιδαγωγός Τηλ.: 6957 738.733 E-mail: mariaelenhk@gmail.com Χώρος Διεξαγωγής Σεμιναρίου: Ωδείο Paganini Ι. Βλάχου 4 & Γούναρη, Πάτρα Τηλ.: 2610 346.188 & 6937 018.509

89

Υγιεινές προτάσεις για το πρωινό των παιδιών

ΚΟΤΤΙΚΑ ΗΡΩ / ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

Τα παιδιά αναπτύσσονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και γι αυτό πρέπει να εξασφαλίσουμε την ποιοτική διατροφή τους, παρέχοντας ενέργεια και τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά. Συγκεκριμένα, σε αυτή την ηλικιακή ομάδα ο στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε σωστή ανάπτυξη, 90

γερό ανοσοποιητικό σύστημα και καλή απόδοση στις καθημερινές σωματικές δραστηριότητες. Η ισορροπημένη διατροφή παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διασφάλιση αυτών. Και όταν μιλάμε για ισορροπημένο διαιτολόγιο, δεν γίνεται να απουσιάζει το πρωινό.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί πως οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας αποτελούν έναν από τους βασικούς λόγους που δεν τρώμε σωστά. Πέρα από το γεγονός ότι πολλές φορές δεν προλαβαίνουμε να φάμε ούτε τα βασικά μας γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) αντικαθιστώντας τα με φαγητά απ’ έξω τα οποία είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη (π.χ. αρτοσκευάσματα, φαγητά τύπου delivery), επίσης χάνουμε και τα ενδιάμεσα γεύματα (δεκατιανό και απογευματινό). Σαν γεύμα, το πρωινό των παιδιών αποτελεί πονοκέφαλο για πολλούς γονείς, δεδομένου ότι χρειάζεται έστω και λίγη προετοιμασία, τα παιδιά δυσκολεύονται στο να ξυπνήσουν νωρίτερα για να φάνε, ενώ πολλά από αυτά παρουσιάζουν στομαχικές διαταραχές και ενοχλήσεις του πεπτικού αν φάνε κάτι το πρωί (π.χ. γάλα). Παρόλα αυτά, πρέπει να γίνει σαφές, πως το πρωινό είναι από τα σημαντικότερα γεύματα για το παιδί και δεν πρέπει να ξεκινήσει την ημέρα του χωρίς αυτό. Και συμπληρωματικά βέβαια, μέχρι το μεσημεριανό γεύμα, πρέπει να παρεμβληθεί άλλο ένα μικρότερο γεύμα, το λεγόμενο δεκατιανό. Τα παιδιά, ακόμα και τα υπέρβαρα, χρειάζονται συχνά γεύματα. Αυτό που περνάει από το χέρι μας είναι να ελέγξουμε την ποιότητα αυτών των γευμάτων.

Απλές προτάσεις για το πρωινό των παιδιών: Ένα τοστ με ψωμί πολύσπορο, γαλοπούλα, τυρί χαμηλών λιπαρών, 1 κουταλάκι μαργαρίνη, ντομάτα και μαρούλι, 1 ποτήρι φυσικός χυμός πορτοκάλι (3 πορτοκάλια).

2 φέτες ψωμί πολύσπορο με 1 κουταλάκι Philadelphia light και μέλι ή μαρμελάδα, 1 ποτήρι γάλα χαμηλό σε λιπαρά. Ομελέτα με 1 αυγό, 1 κουταλάκι του γλυκού λάδι, 1 λεπτή φέτα γαλοπούλα για τοστ και 1 λεπτή φέτα τυρί χαμηλών λιπαρών, μανιτάρια, ντοματίνια, 1 φέτα ψωμί πολύσπορο, 1 ποτήρι φυσικός χυμός πορτοκάλι.

Porridge με γάλα, 2 κουταλιές της σούπας βρώμη, 1 κουταλιά της σούπας σταφίδες, 1 κουταλιά ανάλατοι ξηροί καρποί, κανέλα και 1 μικρή μπανάνα.

1 γιαούρτι με ½ φλιτζάνι δημητριακά, 1 κουταλάκι μέλι, 1 κουταλιά ξηροί καρποί και 1 φρούτο.

1 βραστό αυγό με 1 φέτα ψωμί και 1 κομμάτι τυρί, 1 ποτήρι φυσικός χυμός πορτοκάλι.

Στην Ελλάδα της Μεσογειακής Διατροφής, κατέχουμε την 1η θέση στον πίνακα με τα πιο υπέρβαρα παιδιά σε όλη την Ευρώπη και έχουμε 2-3 φούρνους ανά οικοδομικό τετράγωνο! Το να δώσουμε στα παιδιά μια τυρόπιτα ή ένα κρουασάν, δεν αποτελεί πρωινό. Το πρωινό πρέπει να συμπεριλαμβάνει οπωσδήποτε μία πηγή ασβεστίου και πρωτεΐνης (π.χ. γάλα, γιαούρτι, αυγό, τυρί), υδατάνθρακες (π.χ. δημητριακά, ψωμί) για ενέργεια και τέλος βιταμίνες από φρούτα (π.χ. μπανάνα, χυμός πορτοκάλι).

91

Απλές και υγιεινές λύσεις για το δεκατιανό γεύμα: 2 πολύσπορα κριτσίνια με 2 κομματάκια

τυρί και 1 φρούτο.

1 μπάρα δημητριακών και 1 φρούτο.

1 τοστ με γαλοπούλα, τυρί και 1 φρούτο.

1 επιδόρπιο γιαουρτιού με 1 κριτσίνι και 1 φρούτο.

1 πολύσπορο ή σουσαμένιο κουλούρι και 1 φρούτο.

1 φέτα σπιτικό κέικ πορτοκαλιού ή λαδιού με 1 φρούτο.

1 κομμάτι σπιτική τυρόπιτα ή χορτόπιτα και 1 φρούτο.

4 κρακεράκια με 1 μικρό κομμάτι τυρί και 1 φρούτο.

1 λεπτή τορτίγια ολικής άλεσης με γαλοπούλα, τυρί, μαρούλι, ντομάτα και 1 φρούτο.

92

Το BookStop Cafe είναι ένας σύγχρονος χώρος που φιλοξενεί μια πλούσια συλλογή βιβλίων κάθε θεματολογίας στις πιο προσιτές τιμές της αγοράς. Στον ατμοσφαιρικό του χώρο, που είναι στέκι ανταλλαγής ιδεών, μπορείτε να αναζητήσετε τίτλους από την σύγχρονη και την κλασσική λογοτεχνία, μελέτες φιλολογίας, φιλοσοφίας, ψυχολογίας, ιστορικά βιβλία για κάθε περίοδο, κόμικς, σχολικά βοηθήματα, θέατρο, μουσική, λεξικά και άλμπουμ-λευκώματα για υπέροχα δώρα. Επιπρόσθετα μπορείτε να ανταλλάξετε βιβλία με οποιοδήποτε μεταχειρισμένο ή νέο βιβλίο ανάλογης αξίας.

Είσοδος 1η Πατρέως 43, Πάτρα Είσοδος 2η Βούρβαχη 9, Πάτρα Τηλ.: 2611 104.123 Κιν.: 6944 212.150 e-mail:info@bookstopcafe.gr Fb: BookStop cafe

93

Το "ιδιαίτερο" παιδί μέσα στη

σχολική τάξη: Ενσωμάτωση / ένταξη ή αποκλεισμός;

Δρ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ / ΛΟΓΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ, MSc, PhD ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

94

Η Χαρά είναι ένα γλυκύτατο παιδί 7 ετών. Φοιτά στην Α’ Τάξη του Δημοτικού. Η δασκάλα της περιγράφει στους γονείς της ένα τυπικό πρωινό μέσα στην τάξη:

μαίνει ότι και ο διπλανός του μαθαίνει και ανταποκρίνεται όπως και ο πρώτος. Και οι δυο τους όμως δικαιούνται ίσες ευκαιρίες αλλά δεν είναι όμοιοι, δεν είναι ίδιοι.

«Η Χαρά έρχεται πάντα διαβασμένη και προσπαθεί πολύ. Ωστόσο, σηκώνεται συνέχεια από την καρέκλα της, δεν συγκεντρώνεται εύκολα, μιλά στους συμμαθητές της πάντα καλοπροαίρετα για να δει αν τα καταφέρνουν με τις ασκήσεις, όμως αυτοί ενοχλούνται και θυμώνουν. Πείτε της και εσείς κάτι στο σπίτι! Να της εξηγήσετε πώς πρέπει να συμπεριφέρεται μέσα στην τάξη!».

Στην ελληνική πραγματικότητα του «εκπαιδευτικού βάλτου» (όπως πολύ εύστοχα έχει παρατηρήσει ο επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δ.Ε. και συγγραφέας Ν. Σαλτερής, 2017), όπου οι έννοιες ισότητα και ομοιότητα ταυτίζονται, παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικοί προσπαθούν να «επιπλεύσουν» αναζητώντας μια «σανίδα σωτηρίας». Για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η πολιτεία έχει θεσμοθετήσει κάποιες τέτοιες «σανίδες», όπως τα τμήματα ένταξης, τους εκπαιδευτικούς παράλληλης στήριξης, τις επιτροπές διαγνωστικής αξιολόγησης και υποστήριξης (ΕΔΕΑΥ). Για περισσότερες πληροφορίες ο αναγνώστης παραπέμπεται στα αντίστοιχα ΦΕΚ: ν.2817/2000, ν. 3699/2008, ν. 449/2007, ν.

315/2014. Όσον αφορά τη μέριμνα εκπαίδευσης μαθητών με ταλέντα, εκεί «ο βάλτος» χαίρει βάθους αμέτρητου.

Είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, σας θυμίζει κάτι; Τι σκέψεις αλήθεια σας περνούν από το μυαλό; Πολλοί από εμάς θα έχουμε βιώσει ή θα έχουμε γίνει μάρτυρες μιας τέτοιας σκηνής. Τα ερωτήματα πολλά και το μόνο εύκολο είναι η εξαγωγή βεβιασμένων συμπερασμάτων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Η Χαρά έχει διαγνωστεί με Γενικευμένες Μαθησιακές Δυσκολίες και Διαταραχές Ομιλίας και Λόγου. Είναι ένα από τα πάμπολλα παιδιά με ιδιαιτερότητες που θα συναντήσει κάποιος μέσα σε μια σχολική τάξη. Άλλα τέτοια ιδιαίτερα παιδιά είναι παιδιά που μπορεί να μην έχουν κάποια αναπτυξιακή δυσκολία αλλά μπορεί να έχουν υποστεί ψυχολογική ή/και σωματική κακοποίηση, μπορεί να αντιμετωπίζουν διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες. Άλλο παράδειγμα αφορά παιδιά που παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερο ταλέντο (π.χ. στα Μαθηματικά, στη Μουσική κλπ.). Θα έχετε ακούσει περιπτώσεις μαθητών οι οποίοι, εξαιτίας αυτών των ταλέντων, βαριούνται μέσα στην τάξη και μπορεί να γίνουν “επιθετικοί” ή “αυθάδεις”. Όλα λοιπόν αυτά τα παιδιά είναι ιδιαίτερα και ξεχωριστά, όπως ιδιαίτερος και ξεχωριστός είναι ο καθένας από εμάς. Επειδή κάποιος μαθαίνει και ανταποκρίνεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και ρυθμό, δε ση-

Οι παραπάνω όμως «σανίδες σωτηρίας» αποδεικνύονται τις περισσότερες φορές κούφιες. Και ας αφήσουμε κατά μέρος περιορισμούς όπως αποδεδειγμένες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, υποδομές, υλικό-τεχνικό εξοπλισμό κλπ. Εξάλλου, επιστρέφοντας στο αρχικό μας παράδειγμα, η υποστήριξη της Χαράς εντός της τάξης δεν απαιτεί ούτε έναν εκπαιδευτικό ειδήμων στις αναπτυξιακές διαταραχές ούτε δα και τεχνολογία αιχμής. Απλές στρατηγικές απαιτεί όπως οργάνωση της τάξης, του εκπαιδευτικού υλικού, κατάλληλα διαλείμματα, κατάλληλη επιβράβευση, οριοθέτηση συμπεριφοράς κ.ά., που ένας επαγγελματίας μπορεί εύκολα να βρει σε εξειδικευμένες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, στην αντίστοιχη βιβλιογραφία, σε αναζήτηση της δια βίου εκπαίδευσης, σε συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας/ειδικής αγωγής και φορείς δημόσιους και/ή ιδιωτικούς. Αρκεί να υπάρχει η 95

ατομική θέληση, διότι μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Βραχυπρόθεσμα απαιτεί χρόνο και κόπο, τα μακροπρόθεσμα οφέλη όμως υπερτερούν. Μερικά παραδείγματα αυτών είναι: η βελτίωση της λειτουργικότητας του μαθητή ώστε να μπορέσει να μάθει, η ικανοποίηση και αυτοπραγμάτωση του ίδιου του εκπαιδευτικού, η ομαλή λειτουργία της τάξης, η επίτευξη των γενικών μαθησιακών στόχων, η καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας, αμοιβαιότητας και αποδοχής μεταξύ των μαθητών.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, «η κακοσμία του βάλτου γίνεται έντονη» από την ανάλγητη στάση της ευρύτερης κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητα. Εκείνης της μερίδας της που περιμένει στη γωνία για να βάλει κατά του “ταραχοποιού” στοιχείου που εμποδίζει την πρόοδο των βλασταριών της ή που παρεμποδίζει τη δουλειά της. Και όμως, μέσω συλλογικών οργάνων όπως ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού, να στηριχθούν οι γονείς των παιδιών που έχουν ανάγκη, να γαλουχηθούν κατάλληλα τα παιδιά σε συνεργασία με εξειδικευμένους 96

επαγγελματίες ώστε να αποδέχονται τη διαφορετικότητα. Να κινητοποιηθούν, γιατί αύριο το “διαφορετικό” το “ιδιαίτερο” μπορεί να χτυπήσει τη δική τους πόρτα. Αντί αυτών, το σχολείο αντιμετωπίζεται σαν ένας στίβος εκτόνωσης προσωπικών απωθημένων και όχι σαν ένας προθάλαμος της κοινωνίας των πολιτών. Τι θα απογίνουν όλα αυτά τα παιδιά; Θα τα απομονώσουμε σε ειδικά σχολεία ή ιδρύματα; Θα τα κρύψουμε κάτω από το χαλί να μη μας ενοχλούν; Γιατί μας ενοχλούν αφού καθρεφτίζουν τη δική μας ανεπάρκεια. Και όμως, ο νομοθέτης έχει διευθετήσει προ πολλού τέτοια διλήμματα: σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν.2101, ΦΕΚ 192Α/1992), όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν την ευημερία στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους. Σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες/Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (Ν.4074/2012, ΦΕΚ 88Α/2012), τα άτομα με αναπηρίες/ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν αποκλείονται από το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα βάσει αναπηρίας, παρέχεται σε αυτά η υποστήριξη που απαιτείται, μέσα στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική εκπαίδευσή τους και να αναπτυχθεί, με εύλογη προσαρμογή για τις απαιτήσεις του ατόμου (προσαρμοζόμενη μάθηση), ένα σχολικό περιβάλλον που μεγιστοποιεί την ακαδημαϊκή και κοινωνική ανάπτυξη, σε ίση βάση με τους άλλους. Επομένως, αυτό που απομένει είναι να πράξουμε τα αυτονόητα, αλλιώς ο «βάλτος» του λειτουργικού και κοινωνικού αναλφαβητισμού θα βαθαίνει ακόμα περισσότερο. Ας επιτρέψουμε στη Χαρά: τι θα απαντούσαμε αν ήμασταν η μαμά της ή ο μπαμπάς της; Ενσωμάτωση/ένταξη ή αποκλεισμός; Τα συμπεράσματα δικά σας.

οι προτάσεις του about

βιβλία για παιδιά

Τι υπέροχο πλάσμα θα γίνεις

Έμιλι Γουίνφιλντ Μάρτιν Εκδόσεις: Μεταίχμιο Ένα βιβλίο-ύμνος στη μοναδικότητα κάθε ανθρώπινου πλάσματος, στις αμέτρητες δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά του, αλλά και στην άνευ όρων αποδοχή και αγάπη των γονιών για το παιδί τους. Γραμμένο σε στιχάκια, με ομοιοκαταληξία, αποπνέει τη θαλπωρή και τη ζεστασιά της αγάπης, τη μαγεία για το θαύμα της νέας ζωής, αλλά κυρίως την περιέργεια και την προσμονή για όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα που σκέφτονται και ελπίζουν οι γονείς όταν κοιτούν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν.

Το καλοκαίρι που μεγάλωσα Αντωνίου Αντρη Εκδόσεις: Κέδρος

Πόσο εύκολο είναι να κρατάς κρυφό ό,τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι σου; Ειδικά όταν το μόνο που θέλεις είναι να βγεις έξω να το φωνάξεις και να ζητήσεις βοήθεια; Η Άννα, στα δεκατέσσερα πλέον χρόνια της, νιώθει πως η κατάσταση που βιώνει η ίδια και η μητέρα της έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η συμπεριφορά του πατέρα της έχει πια ξεπεράσει τα όρια και τα βίαια ξεσπάσματά του είναι ένας καθημερινός εφιάλτης. Η μητέρα της όμως ελπίζει. Περιμένει πως σύντομα κάτι θα αλλάξει. Πόσο επικίνδυνο είναι να μην μπορείς να αντικρίσεις την αλήθεια κατάματα; Και πόση δύναμη χρειάζεται για να αντιδράσεις; Αν όμως αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσεις να συνεχίσεις;

Πόσο μ’ αρέσει το σχολείο! Τρέις Μορόνι Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Την πρώτη μέρα στο Νηπιαγωγείο υπάρχουν τόσα καινούρια πράγματα να κάνεις: από το να γνωρίσεις καινούριους φίλους μέχρι να παίξεις ένα σωρό ομαδικά παιχνίδια και να διαβάσει όμορφα βιβλία. Παρόλο που είναι δύσκολο να πεις αντίο στη μαμά και στον μπαμπά, όταν το σχολικό φτάνει έρχεται η ώρα για ατελείωτη διασκέδαση. Ένα βιβλίο που θέλει να βοηθήσει τα μικρά παιδιά στην προσαρμογή στο Νηπιαγωγείο, με έξυπνες και διασκεδαστικές ρίμες που κάνουν την ανάγνωση παιχνίδι.

Το αγόρι που δάμασε τον άνεμο

Kamkwamba William - Mealer Bryan Εκδόσεις: Παπαδόπουλος Ο Γουίλιαμ Καμκγουάμπα γεννήθηκε στο Μαλάουι, σε μια χώρα και σε μια εποχή στην οποία ακόμα βασίλευε η μαγεία, η επιστήμη αποτελούσε μυστήριο, η πείνα και η ξηρασία ήταν καθημερινή πραγματικότητα, η ελπίδα μάταιη και οι ευκαιρίες ανύπαρκτες. Οπλισμένος αποκλειστικά με κάποια ξεχασμένα εγχειρίδια δανεισμένα από τη βιβλιοθήκη του χωριού του και με οδηγό την απίστευτη αποφασιστικότητά του, ο Γουίλιαμ κυνήγησε το πάθος του για την επιστήμη κι έβαλε σε εφαρμογή την πιο «τρελή» ιδέα, αλλάζοντας την κοινότητα και μεταμορφώνοντας τις ζωές των ανθρώπων γύρω του.

97

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους: Αλεξίου Ζάνια Λογοθεραπεύτρια Κορίνθου 204 - 206, Πάτρα Τηλ. 2614 003.948, Κιν.6944 831.354 e-mail : zania_alexiou@yahoo.gr Αντωνόπουλος Α. Κωνσταντίνος MSc Μαιευτήρας - Χειρουργός - Γυναικολόγος Ελλ.Στρατιώτου & Πέντε Πηγαδίων 35 (1ος όροφος), Πάτρα Τηλ: 2610 454.222, Κιν: 6972 844.417 konant07@yahoo.com Δρ. Βεκρής Αναστάσιος Πλαστικός Χειρουργός με εξειδίκευση στη μεταμόσχευση μαλλιών Επιστημονικός Διευθυντής της Advanced Hair Clinics, μέλος του ISHRS Ρήγα Φεραίου 98 & Γεροκωστοπούλου, Πάτρα Τηλ.: 2610 226.562 info@advancedhairclinics.gr Δημησιάνου Κάτια Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Αγίας Σοφίας & Δοϊράνης 10, Πάτρα Τηλ.: 2610 452.202, Κιν.: 6948 118.122 katiadimisianou@gmai.com Δημητροπούλου Ελίνα Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Κανακάρη 109 & Αγ. Νικολάου, Πάτρα Τηλ.: 2610 624.908, Κιν.: 6942 658.434 E-mail: dimitropoulou.elina@gmail.com Ζυγομαλάς Ν. Απόλλων Γεν. χειρουργός, MD, MSc, PhD Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών Επιμελητής χειρουργικής "ΟΛΥΜΠΙΟΝ" Γεν. Κλινική Πατρών www.i-surgery.gr azygomalas@i-surgery.gr Δρ. Ιωάννου Δήμητρα Λογοθεραπεύτρια (MSc/PhD Ψυχολογίας) Γεροκωστοπούλου 1, Πάτρα Τηλ.: 2614 009.417, Κιν.: 6973 721.590 E-mail: dioannouslt@gmail.com Καλέντζης Αντώνιος Ψυχολόγος BPS, MISCP Μέλος Βρετανικού Συλλόγου Ψυχολόγων Νευροψυχολόγων , Coaching Ψυχολόγων Μέλος Διεθνούς Συλλόγου Coaching Ψυχολόγων Εκπαιδευτής Προγραμμάτων Ψυχικής Υγείας Πανεπιστημίου Αιγαίου Σκύρου 102, κτιριακό Συγκρότημα ΟΤΕ, Πάτρα Τηλ.: 2610 322.306 www.antonioskalentzis.eu | www.psychologized.gr | Psychologized@gmail.com Κατσιβαρδά Γρηγ. Καικιλία Ψυχολόγος, MSc, DEA Αρχ/που Ιεροθέου 103 & Παναχαϊκού, Πάτρα Τηλ.: 2617 725.544, Κιν.: 6972 055.293 E-mail: ceciliakatsivarda@gmail.com Κοσμαρίκου Αλεξάνδρα Παιδίατρος - Ομοιοπαθητική Ιατρική Γούναρη 78, Πάτρα Τηλ.: 2614 008.469, Κιν.: 6981 080.369 www.kosmarikou.gr www.facebook.com/akosmarikou Κοτοπούλη Π. Όλγα-Μαρία BSc, MSc Ψυχολόγος - Ψυχολόγος Υγείας Σατωβριάνδου 63-65 & Κορίνθου, Πάτρα Τηλ.: 2610 279.277, Κιν.: 6980 502.577 kotopoulipsycare@gmail.com

Κοτσάφτη Χριστίνα Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ψυχολογία ανάπτυξης του παιδιού και του εφήβου Κανάρη 45, Πάτρα, Τηλ.: 6976 615.213 E-mail: christina.kotsafti@gmail.com Κόττικα Ηρώ Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Κανακάρη 124 (3ος όροφος), Πάτρα Τηλ.: 2610 226.002, Κιν.: 6944 601.688 Λούη Ι. Μαρία Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχαναλύτρια Μπουμπουλίνας 76, Πάτρα Τηλ.: 2610 33.08.08, Κιν.: 6972 87.15.82 E-mail: louimaria2@gmail.com www.facebook.com/marialouipsy Μίχου Δήμητρα Λογοθεραπεύτρια M.A Master Special Needs in Education Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΤΕΙ Πατρών Επιστημονικά υπεύθυνη του " Κέντρου Λόγου & Ειδικής Αγωγής" Πέντε πηγαδίων 35, Πάτρα Τηλ.: 2610 430.506, Κιν.: 6938 433.215 Α. Κοζώνη 10, Ναύπακτος, Τηλ.: 26340 20039 www.kentrologoumichou.gr Dimitramichou@hotmail.gr Παναγιωτόπουλος Αθ. Δημήτριος MD, MSc, PhD (cand) Χειρουργός Ορθοπαιδικός Κωνσταντινουπόλεως 15 (πλ. Αγ. Σοφίας), Πάτρα Τηλ.: 2613 008.901, Κιν.: 6974 301.183 e-mail: med@patrasortho.gr www.patrasortho.gr Δρ. Παντελή Σμαρούλα Ψυχολόγος, Ψυχοδραματίστρια, Συγγραφέας Καψάλη 7Β, Αθήνα Τηλ.: 210 72.25.538, Κιν.: 6944 533.209 www.mirazomai.com info@mirazomai.com Πατσαούρα Δήμητρα Ψυχολόγος Msc Child and Adolescent Psychology Γεροκωστοπούλου 1, Πάτρα (Κέντρο Ανάπτυξης Παιδιού και Εφήβου) Τηλ.: 2614 009.417, Κιν.: 6948 462.270 Πετροπούλου Χαριτίνη Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Αράτου 12 (1ος όροφος), Πάτρα Τηλ.:2610 220.839, Κιν.: 6970 187.804 E-mail: chpetropoulou@hotmail.com Δρ. Σινωπίδης Ξενοφών M.D., Ph.D. Επίκουρος Καθηγητής Παιδοχειρουργικής Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Πατρών Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Email: xsinopid@upatras.gr Τηλ: 2613 603.813, 6944 462.924 Email: xsinopid@upatras.gr Σφίγγας Κ. Βασίλειος Χειρουργός Ουρολόγος Καλαβρύτων 24 - 26, Πάτρα Τηλ.: 2610 340.141 Κιν.: 6973 793.513 vsfingas@yahoo.gr Χαβελές Γ. Ιωάννης MD, cMS, PhD Χειρουργός μαστού - Μαστολόγος Σατωβριάνδου 63 - 65 & Κορίνθου, Πάτρα Τηλ.: 2610 279.239, Κιν.: 6974 817.140 frontidamastou@gmail.com www.frontidamastou.gr

Το περιοδικό about είναι ιδιοκτησία και εκδίδεται από την: Αργυροκάστρου 20 262 24 Πάτρα Τηλ.: 2610 274.566 aboutyoukids@gmail.com

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση ή αντιγραφή μέρους ή συνόλου των άρθρων του περιοδικού, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια της εκδότριας εταιρείας.