Bedrijvig Bredevoort
Bedrijvig Bredevoort Dinie Lammers Leo van der Linde
Colofon tekst Dinie Lammers Leo van der Linde vormgeving | lay-out Hemmie Damen, Fagus druk Grafistar, Lichtenvoorde uitgave Uitgeverij Fagus, IJzerlo 2008Š ISBN 978-90-78202-38-7
IV
Woord vooraf De BREM (Bredevoortse Middenstand) werd in 1959 opgericht. Eén van de initiatiefnemers was Antoon Temming. In dat jaar kende Bredevoort een groot aantal bedrijven en winkels, waaronder acht kruideniers, vijf bakkers, drie kappers, drie kledingzaken, een schoenenzaak en wat al niet meer. Voor ieder denkbaar product kon men in Bredevoort terecht. Ook was praktisch de gehele bevolking werkzaam in Bredevoort zelf, en wie buiten Bredevoort werkte, ging per bus naar Aalten of Winterswijk. Uit mijn kinderjaren herinner ik mij de gezelligheid in Bredevoort, met name op vrijdagavond met overal verlichte etalages. Als je Bredevoort binnenkwam, zag je van verre al het blauwe Philipsbord bij Lensink in de Koppelstraat. In 1968 stond daar een kleurentelevisie in de etalage, wij kinderen vergaapten ons aan het testbeeld, dames met een bos rozen naast zich. Daar loopt de jeugd nu echt niet meer warm voor. Mijn eerste badpak, rood met witte strepen, werd gekocht bij Betting die toen pas de zaak aan de Landstraat geopend had. Op zijn kleerhangers stond toen: ‘Dit ene weet u, Betting kleedt u.’ Af en toe kreeg je een dubbeltje. Bij bakker Stronks gaf dat voor ons nog een heel dilema, want wat ging je daarvoor kopen? Bij de Bredevootse jeugd was deze winkel enorm populair, want daar kon je tien kauwgomballen of tien muntdropjes voor je dubbeltje kopen. Ieder winkel had zijn eigen klantenkring, die werd vaak bepaald door de geloofsovertuiging. Zo bestond er voor de katholieken een R.-K. Coöperatie Eigen Hulp aan de Landstraat. Voor andere geloven was er ook de Coöperatie Ons Voordeel aan de Landstraat. Een pijnlijke herinnering heb ik overgehouden aan de firma Rijks aan de Landstraat. Jan Rijks legde bij ons thuis kokosmatten in de kamer: onverslijtbaar, maar op de grond spelen was daarna echt geen pretje meer voor kinderen. Anno 2008 moeten de inwoners van Bredevoort het doen met een bakker, drogisterij, kapper, kruidenier, fietsenmaker en een meubelzaak. Veel vroegere winkelpanden staan of leeg of zijn boekenwinkeltjes geworden. Wij hebben geprobeerd een beeld te schetsen van de ‘Bredevoortse Bedrijvigheid in vroegere tijden’. Wij realiseren ons daarbij dat in dit boek ook foto’s ontbreken, simpelweg omdat er veel foto’s in de loop der tijd zijn verdwenen. Helaas ook zijn sommige foto’s te laat aangeleverd. Misschien dat die een plaats kunnen krijgen in een volgende publicatie. Dinie Lammers en Leo van der Linde V
Inhoudsopgave Aannemersbedrijf te Rietstap 1 Bredevoort Boekenstad 2 Firma Betting, Bredevoort 4 Hendrik en Leida te Selle 9 Installatiebedrijf Gerhard Voltman BV 10 Firma Voltman, Landstraat Bredevoort 12 Kledingzaak Ten Bruin 13 De kruidenierszaak Boom 14 Sparwinkel Bredevoort 16 Muziekvereniging Excelsior Bredevoort 19 Slepersbedrijf Heersink 22 Drogisterij-postagentschap Taken 24 Bedrijven actief voor het Zwanenbroekpad Bredevoort 26 Autobedrijf A. ten Bruin 28 De Bredevoortse Middenstandsvereniging (BREM) 30 Het kanon van Bredevoort 31 Intratuin Bredevoort 34 Klein Nibbelink, landbouwmechanisatie 36 Radmakerij van Lensink 39 Te Boveldt: van bakker-boer tot bakker-kassier 40 Bakker Rots 44 Bakker Swijtink 46 Bakkerij Helmink 48 De VIVO op ‘t Zand 50 Kruidenierszaak de Vries 52 Coöperaties in Bredevoort 54 De pompen in Bredevoort 56 Gondelvaart Bredevoort 56 Klompenmakerij Hinkamp 63
Historie Voltman-Rivièra 64 Winkel van Jan Oonk 66 Middeleeuws restaurant Bertram 68 Rijks meubelen 70 Speeltuinvereniging ‘De Ossenkop’ 72 Vereniging Bredevoorts Belang 74 Dutch Button Works: ‘de knopenfabriek’ 76 Groenteboer Eppink 80 Groenteboer Hoefman 82 Houtindustrie in Bredevoort 84 Kapperszaken in Bredevoort 86 Kolenboer De Vries 89 Molen Prins van Oranje 90 Molenbouwer Guus Beckers 95 Schietvereniging BSV 96 SV Bredevoort 98 Villa Vinkenburg 102 De brandweer Bredevoort 104 Huisslacht in Bredevoort 107 E.O.C. Bredevoort 108 Schoenenzaak Temming 111 ’t Meestershuus 113 Het openbaar vervoer in Bredevoort 114 Een foto van de bedrijvigheid in de Misterstraat 117 Horeca in de Koppelstraat 118 Eierpakhuis en slachthuis Grijsen 119 Het Muizenstraatje in Bredevoort 120 Elektrozaak Lensink 121 Fietsenmakerij Migchelbrink 122 Bronnen 123 Met dank aan 124
VII
Personeel aannemersbedrijf te Rietstap, 1950. Zittend v.l.n.r.: Gerrit te Rietstap, Antoon de Vries. Staand: Gerhard te Rietstap, Antoon DaniĂŤls, Jan Hakstege, ? Stemerdink (van de Bolwerkweg).
Aannemersbedrijf te Rietstap In Bredevoort waren een aantal aannemersbedrijven. Naast de aannemersbedrijven van Elschot en van Gijsbers, was er onder andere het bedrijf Te Rietstap. Gerhard te Rietstap begon al jong te werken in de bouw. Lange dagen waren dat destijds. hij werkte o.a. in Barlo in Duitsland, elke dag zo'n 15 kilometer lopen. Om de route wat te verkorten, liep hij dwars door weiden en velden. Gelukkig kreeg hij later een fiets. In 1920 begon hij samen met zijn broer voor zichzelf. Aan deze samenwerking kwam in 1925 een einde. Hij ging verder met zo'n vijf tot tien man personeel en vestigde zich aan de Winterswijkseweg. Zijn zoon Gerrit trad in 1939 bij zijn vader in dienst. Hij nam in 1950 het bedrijf over. Diens zoon, ook een Gerhard, begon in 1966 voor het bedrijf te werken. Tal van huizen en gebouwen zijn door het bedrijf gebouwd of verbouwd. In Bredevoort werd de Ned. Hervormde kerk gerestaureerd door Te Rietstap. Ook het timmerbedrijf Blekkink en loodgietersbedrijf Voltman waren daar bij betrokken.
Het was een klus die ruim een jaar duurde. Ook de molen ‘De Prins van Oranje’ werd door aannemersbedrijf te Rietstap opgeknapt. Het markantste bouwwerk van dit aannemersbedrijf is toch wel de pomp op de Markt, die in 1966 door Gerrit te Rietstap werd gemetseld. Deze pomp werd door burgemeester van Veen in gebruik genomen. In 1968 hield aannemersbedrijf Te Rietstap op te bestaan: Gerrit overleed in dat jaar.
Het opmetselen van de pomp door Gerrit te Rietstap, 1966.
Ingebruikname van de pomp op de Markt, 1967.
1
Bredevoort Boekenstad De geschiedenis van Bredevoort Boekenstad begon met een krantenartikel. In mei 1992 stond in de Volkskrant een artikel van Ed Schilders over het boekenstadje Hay-on-Wye in Wales. In Bredevoort stonden op dat moment een aantal panden al jaren leeg. De 1600 inwoners van Bredevoort bleken niet in staat om de middenstand in de stad te houden.
Het krantenartikel bracht Henk Ruessink, toen bestuurslid van Bredevoorts Belang, op een idee. Er werd tijdens werkbezoeken aan Hay-on-Wye en Redu uitvoerig met de stichters van deze boekensteden gesproken. Bredevoort bleek perfect aan de voorwaarden voor een Boekenstad te voldoen, maar de belangrijkste voorwaarde was de bereid-
Opening van Bredevoort Boekenstad door Jan Terlouw, commissaris van de Koningin in de provincie Gelderland op 27 augutus 1993. Jan Terlouw werd beschermheer van het project.
2
aan toegevoegd zoals bijvoorbeeld de Midzomer Poëzienacht, de Schrijversdag en de Zomerzon Brunchconcerten. Via het infocentrum is het mogelijk om verschillende groepsarrangementen te boeken. Op dit moment zijn er een twintigtal antiquariaten in Bredevoort gevestigd. Uniek voor boekensteden zijn de zogenaamde Honesty Bookshops: boekenkasten op straat waar u dag en nacht kunt snuffelen. Daarnaast zijn er diverse ateliers en galeries die regelmatig exposities organiseren, een papieren huiskamertheatertje en het Poëziecentrum Nederland. Sjaak Meulenbeek, een bekende persoon in Bredevoort, stopte als fietsenmaker en ging verder als boekhandelaar.
heid van voldoende antiquaren zich te vestigen in Bredevoort! Een schriftelijke peiling leverde 85 belangstellenden op. Op 27 augustus 1993 werd Bredevoort Boekenstad officieel geopend door Jan Terlouw, toenmalig Commissaris van de Koningin en inmiddels beschermheer van het project. Een zestal antiquariaten had zich toen al in Bredevoort gevestigd, evenals een boekbindcentrum, een streekdocumentatiecentrum, een kunstgalerie en een middeleeuws restaurant. Er werd besloten om regelmatig een aantal grote boekenmarkten te organiseren. Later kwamen daar de derde zaterdagmarkt en de opruimingsmarkt op tweede paasdag bij. Vanaf het 10-jarig jubileum werden daar andere boekgerelateerde evenementen
Dames van boekwinkel ‘De Klarinet’actief in de boekwinkel aan de Landstraat, Bredevoort, 1993. We zien hier: Jo Lensink, Janie Hinkamp, Gerrie Hakstege en Dinie Prinsen.
3
Firma Betting, Bredevoort De familie Betting is van start gegaan in het pand Op het Zand 21 te Bredevoort. In 1933 was Willem Betting zeventien jaar toen hij dagelijks met zijn transportfiets de boer opging om ‘kleeraozje’ te verkopen. Uit een prijslijst uit de jaren 19351945 kunnen we opmaken in welke spullen Willem Betting handelde: nachtjaponnen, banddoeken, gordels, bustehouders, sokophouders, kaartjes stopwol, knotten sajet, herenhoeden, etcetera; kortom
teveel om op te noemen. Zijn klantenkring had Willem op de Haart, het Woold en in Meddo. Voor op zijn transportfiets had hij drie grote koffers met manchester broeken, ondergoed, molton directoires en sokken die negentien cent per paar kostten. De omzet op een werkdag was in die tijd zo’n vijf gulden. ‘Dat was niet veel, maar je moest het met centen bij elkaar schrapen. Als je voor zo’n vijftien tot twintig gulden verkocht dan had je een hele
Betting op ’t Zand 21: Willem Betting (links) en rechts Jannus en Mien Betting (1946).
4
Toonzaal van de firma Betting op ’t Zand 21. Men verkocht er behalve meubels ook manufacturen, herenconfectie en damesregenjassen. V.l.n.r.: Willemien Betting, Marietje Wensink en Diny Piek.
Interieuropname Betting op ’t Zand 21. V.ln.r.: Diny Piek, Willemien Betting en Willem Betting.
goede dag,’ aldus Willem Betting in een interview in 1985. Willem Betting had in die tijd nog geen vijfdaagse werkweek. Hij fietste zes dagen per week met zijn spullen in de buurt rond, weer of geen weer. In de winkel op ’t Zand was van ook alles te koop; kleding zoals sporthemden, jassen, herenkostuums, manchester broeken. Ook zaken zoals: schortenband, lakenkatoen waren er per el (oude lengtemaat van 68 cm!) te koop. Ook meubels werden toen al verkocht. Een eenvoudig ledikant was volgens de prijslijst 1935-1945 al te koop voor f 5,90 een luxer bed deed een prijs van f 12,50. Twee fauteuils en vier stoelen had je in die tijd voor het luttele bedrag van f 65,-. Na een paar jaar fietsen had Willem Betting het wel bekeken. Voor f 275,- kocht hij een Francis Barnett motor. In de oorlog vorderden de Duitsers van iedereen de motorvoertuigen. De motor van Willem Betting ging voor ‘onderduik’ naar een boer in
Meddo. Deze boer was tevens doodgraver. Toen het te gevaarlijk werd om de motor daar te laten staan, werd deze naar het dodenhuisje gebracht. Tijdens de oorlog viel er weinig te handelen. De goederen werden steeds schaarser en het kostte de grootste moeite de spullen in te kopen. Gedurende de oorlog werden de bestellingen bezorgd per bakfiets. In 1946 werd de eerste tweedehands auto, een Peugeot vrachtwagentje, aangeschaft en in 1947 de eerste nieuwe bestelwagen. Al voor de oorlog had Betting de zaak uitgebreid met meubilair. Toen de gelegenheid zich voordeed het pand naast het winkeltje op ’t Zand te kopen, deed hij dit en richtte de ruimte in als toonzaal. In de loop van 1940 was deze toonzaal klaar. De zaak werd gevorderd door de Duitsers in oktober 1944. De goederen werden opgeslagen in het parochiehuis op het toneel, maar ook daar werden Duitsers ingekwartierd. Die stookten de daar aanwezige stoelen op in de kachel. 5
De opening van de nieuwe zaak Betting aan de Landstraat op 25 maart 1965.
Na de oorlog waren de grondstoffen schaars. Kasten waren bijvoorbeeld gemaakt van bordpapier, maar door de lak zagen ze er toch prachtig uit. Voor de vloeren werden in de naoorlogse jaren kokosmatten verkocht. In de oorlog was dat geen echte kokos maar papiertouw. Dat was toch vrij sterk. Een divan was ook zo’n meubelstuk, dat je op een gegeven moment in elke kamer zag. Daarachter hing meestal een wandkleed met een of ander tafereel erop. 6
In het begin van de jaren zestig werd het Ambthuis gesloopt. Het eerste Ambthuis werd in 1646 volledig verwoest, toen ook het kasteel van Bredevoort werd vernield bij een blikseminslag in de kruittoren. In 1699 herrees het Ambthuis in zijn oude glorie, zij het op een andere plaats: op de hoek Landstraat-Ambthuiswal. Hier vestigde Willem Betting zich in 1965 met de nieuwe zaak. Deze werd op 25 maart 1965 geopend.
Het huidige pand aan de Landstraat dat in 2009 plaats maakt voor een nieuw Ambthuis.
Eerst werd ook weer textiel verkocht. Later werd het de meubelzaak bij uitstek voor de Achterhoek. In 1971 bouwde Willem Betting een groot magazijn aan de Prins Mauritsstraat en vervolgens werd de winkel aan de Landstraat in 1975 nog aanzienlijk uitgebreid. Marcel Betting is sinds 1991 directeur-eigenaar van de Bredevoortse meubelzaak. In dat jaar overleed zijn vader, Willem. In 2003 kwam Marcel tot de conclusie dat het pand aan de Landstraat niet meer aan de eisen van de tijd voldeed. Er was onvoldoende parkeergelegenheid en ook de toonzaal werd te klein. Omdat Betting verbonden wilde blijven aan Bredevoort, werd er gezocht naar een goede plek in de oude vestingstad. Marcel Betting: ‘We wilden persé in Bredevoort blijven met onze zaak. We zijn een echt Achterhoeks bedrijf en horen hier thuis. Het zou
een slechte zaak zijn als we ons nu ergens anders vestigden.’ In het voorjaar van 2008 is de nieuwbouw van start gegaan op de plek van het oude magazijn. Hier wordt ook de oude fabriek van Van Eijck, het pand waarin later ook nog de coca-colafabriek, de fabriek van Snel, Riviera en als laatste Tufting Russink zat, erbij getrokken. Het nieuwe pand zal in het voorjaar van 2009 in gebruik genomen worden. Het oude pand op ’t Zand 21, waar Willem Betting begon, werd in de jaren zestig in gebruik genomen als de schoenenzaak van Temming. Eind jaren zeventig verdween deze zaak. Bert Hummel was er tot eind 1999 in gevestigd met het Hamaland boekbinderscentrum. In het voorjaar van het jaar 2000 vond een grote verbouwing plaats door Jos Betting. Het gehele pand werd Galerie 21, later werd het Foto 21.
Nieuwbouw van Betting aan de Prins Mauritsstraat (foto augustus 2008).
7
De kamerheer van koningin Beatrix overhandigt het 75-jarig echtpaar Hendrik en Leida te Selle namens de vorstin een taart (september 1991). foto: Theo Kock.
Hendrik en Leida te Selle Hendrik en Leida te Selle vierden in 1991 hun 75-jarig huwelijk. Dit was zo bijzonder dat de kamerheer van H.M. de Koningin het echtpaar persoonlijk kwam feliciteren. Hendrik werd geboren in 1897 en werkte lang in de textiel, eerst bij de gebr. Sevink, vervolgens bij Mutter en de laatste jaren van zijn werkzaam leven bij de textielfabriek ‘De Batavier’ in Winterswijk. Leida te Selle, geboren in 1894, deed de huishouding. Hendrik en Leida woonden aanvankelijk in ’t Luitenshuus in Aalten en verhuisden later naar de Landstraat in Bredevoort. Daar begonnen zij aan de Prinsenstraat 8 in Bredevoort een speciaalzaak in tabaksartikelen. Zij adverteerden met: ‘Tabaksartikelen koopt u natuurlijk bij Speciaalzaak G.H. te Selle, Prinsenstraat 8, Bredevoort. Ruime sortering, Vakkundig verzorgd’. Na de sluiting van de tabakszaak woonden Hendrik en Leida in huize St.-Bernardus. In een interview in 1991 vertelde Hendrik iets over het ‘geheim’ van het 75-jarig huwelijk: ‘Er is eigenlijk geen geheim, je moet bij elkaar blijven en gewoon geen rare dingen doen.’ Leida vertelde
Speciaalzaak van Hendrik en Leida te Selle aan de Prinsenstraat 8, Bredevoort met de kinderen Jo te Selle (links) en Grada te Selle (rechts).
toen het volgende: ‘Hendrik heeft mij heel hard verwend. Ik heb het heel goed bij hem gehad. Hij deed zelfs de was voor mij. En i’j mot nooit naor bedde gaon a’j ruzie hebt e’had, dan mo’j ’t earst uutpraoten.’
9
Installatiebedrijf Gerhard Voltman BV Omstreeks 1865 vestigde Frederik Willem Voltman zich in de Landstraat te Bredevoort als koperslager en loodgieter. Dat zou het begin worden van een opeenvolging van vaklui Voltman, bij wie de liefde voor het vak en de gedegenheid van de vakkennis van nature in het bloed lijkt te zitten.
Omstreeks de jaren dertig van de vorige eeuw kwamen twee zonen, Jan en Johan in de zaak aan de Landstraat 9. Met de hulp van enkele medewerkers werd de zaak vooral na de tweede wereldoorlog uitgebreid. Helaas overleed Johan veel te vroeg. Jan zette de zaak alleen voort.
Gerhard Voltman loopt mee als koperslager in de historische optocht van 800 Veste Bredevoort (1988).
10
Het ondernemen zat de familie echter in het bloed, want na zijn opleiding zette Johans zoon Gerhard zelf een zaak op poten, op dezelfde plek waar eens zijn grootvader begonnen was. Daar werd de werkplaats spoedig te klein en de zaak verkaste naar de Officierstraat, waar in die tijd naast kapsalon Smit juist een pand leeggekomen was. Toen enkele jaren daarna de bestemming van het pand een woonbestemming werd, verhuisde het bedrijf naar de oude ruimte van de firma Navis aan de Vismarkt. Inmiddels trad de vierde generatie aan in de persoon van Mike Voltman, de tegenwoordige directeur. Onder leiding van vader en zoon had het bedrijf een zodanige omvang gekregen dat een forse nieuwbouw noodzakelijk was. Die verrees in 2001 aan de Winterswijksestraat 59. Behalve met loodgieterswerkzaamheden houdt het bedrijf zich bezig met elektra, centrale verwarming, mechanische ventilatie, licht constructiewerk en dakdekkerswerk. De werk- en opslagruimte is ruim driemaal zo groot geworden en ook is er een kantoorruimte en kantine gerealiseerd. Bovendien is de ruimte van het bedrijfsterrein zo groot dat vrachtauto’s van leveranciers zonder problemen hun materialen kunnen lossen. De officiële opening van Gerhard Voltman BV, de firma die onder andere bekend is door de slogan: Gewoon ‘Vakwark’, vond plaats op zaterdag 19 mei 2001.
Personeel Installatiebedrijf Gerhard Voltman (2001).
11
Firma Voltman, Landstraat Bredevoort In 1968 werd de winkel van de firma F.W. Voltman Landstraat 15 in Bredevoort geopend. Voorheen was de firma gevestigd aan de Landstraat 9. Ongeveer acht jaar later verhuisde de firma naar de Misterstraat in het pand waar ook de Rivièra is gevestigd. Ook daar werden in eerste instantie nog lampen en kleine elektrische apparaten verkocht. Later
fuseerde Voltman met de firma Klein Poelhuis uit Winterswijk. Sinds 2007 is het bedrijf gevestigd in Lichtenvoorde onder leiding van Vincent, de zoon van Wiebe Klijnsma. Gerhard Voltman begon in 1978 voor zichzelf aan de Vismarkt en verhuisde later naar de Winterswijksestraat 59.
Firma Voltman aan de Landstraat. De foto is genomen voor het pand waar later slagerij Eppink gevestigd was. We zien Gerhard Voltman, Wim Scholten, Antoon DaniĂŤls, Wiebe Klijnsma, Albert-Jan Klijnsma, Sinie te Boveldt, Annie Klijnsma-Voltman, Joop Wichers, Gerrie van Til, Wim Meulenbeek, Jan Voltman en Jan Kuiperij.
12
Kledingzaak Ten Bruin Omstreeks het jaar 1900 begon Albert ten Bruin een manufacturenzaak op de hoek KoppelstraatLandstraat. Hij trouwde op 21 november 1901 met Johanna Veldkamp. Albert overleed op 16 oktober 1914. Daarna zette Johanna ten Bruin-Veldkamp de zaak voort onder de naam weduwe A. ten Bruin. In 1935 begonnen de heren Willem en Henk ten Bruin met een herenkledingzaak aan de Misterstraat. Henk deed de kleermakerij en Willem de winkel. Aanvankelijk heette de winkel Ten Bruins kledingmagazijn.
Interieur kledingzaak ten Bruin, 1985.
In 1969 ging de zaak over naar André ten Bruin en Mia ten Brinke. De zaak aan de Misterstraat werd na 1969 5 keer verbouwd en draagt nu de naam ‘Herenmode Ten Bruin’. Als specialiteit heeft deze zaak grote maten, overhemden tot maat 52. De klanten komen vanuit de wijde omgeving naar ten Bruin vanwege de persoonlijke aandacht en het kopje koffie.
Heropening kledingzaak van Leis ten Bruin aan de Landstraat, 1976
13
De kruidenierszaak Boom In 1926 op 14-jarige leeftijd, kwam Hendrik Boom bij zijn vader in de winkel. Zijn vader (Berend Willem) ging vroeger zelfs tot in Bocholt met de hondenkar de boeren langs om kruidenierswaren te halen. Hij bracht dan zelf eieren mee naar Duitsland. Een soort ruilhandel dus. Later ging hij samen met broer Bernard de boeren langs om de ‘boekjes op te halen’. Zij brachten dan weer eieren van de boeren mee terug, die door broer Derk, die een eierpakhuis bezat aan de Ambthuiswal, weer verhandeld werden. Het was dus echt een familiebedrijf. In de boodschappenboekjes werden de boodschappen opgeschreven, die men die week nodig had. Later in de week werden die boodschappen aan huis bezorgd. Ook kon men de boodschappen in dit boekje laten opschrijven, de boodschappen mee naar huis nemen en aan het eind van de week, als het loonzakje binnen was, betalen. Aangezien de vraag naar allerlei andere artikelen steeds groter werd, besloot Hendrik Boom naast het kruidenierscertificaat ook een wijn- en drogisterijcertificaat te halen. Daarom verkochten ze bij Boom aan de Ambthuiswal niet alleen kruidenierswaren, maar
14
ook allerlei drogisterijartikelen en kleinvakartikelen zoals sokkenwol, garen, ritsen en kaartjes stopwol. In 1966 werd de winkel verbouwd, en heropend. Bekend was Hendrik Boom vooral om zijn eigen gezouten spek. Men kwam hiervoor speciaal naar zijn winkel. Op de vleeswarenzakjes stond de slogan: ‘Wat Boom snijdt, is kwaliteit.’ Zijn kinderen plaagden hem dan door te zeggen: ‘Wat Boom schijt, is kwaliteit!’ Het was hard werken voor Hendrik en zijn vrouw Dien. Bijna alle tijd ging in de winkel zitten. Als Hendrik tussen de middag naar huis kwam om te eten, kon zijn gezin hem al horen aankomen: in de wei voor het huis stonden schapen, die begonnen te blaten als Hendrik voorbij liep. Was het half één, dan konden de aardappels opgeschept worden. In 1978 zijn Hendrik en zijn vrouw gestopt met de Kroonwinkel. Van de winkel zijn in 1992 twee woonhuizen gemaakt en in het voormalige eierpakhuis van Derk Boom is nu fysiotherapeut v.d. Sandt gevestigd.
De kruidenierswinkel van Boom aan de Ambthuiswal, 1966. Deze winkel was een zogenoemde Kroonwinkel Voorste rij v.l.n.r.: Wim Boom, Ine Droppers, Jo Boom, Alie Boom, Leis Eppink, Dien Boom en Hendrik Boom. Achterste rij v.l.n.r.: Thea Boom, Jan Boom en Derk Boom.
Sparwinkel Bredevoort Al zeker driekwart eeuw is aan de Misterstraat een Sparwinkel gevestigd. In 1912 begon Johan Boom uit de Misterstraat 5 met het ophalen van eieren. Bij ongeveer 300 boeren in de buurtschappen Miste, Woold, Corle, Meddo, Haart, Barlo, Heelweg en Breedenbroek werden de eieren opgehaald. Op hoogtijdagen leverde dat ruim 360.000 eieren per week op. Die werden gesorteerd in het pakhuis aan de Misterstraat 19 en verkocht naar Duitsland aan Josef Krick in Voerde. Door transportbedrijf Hein Roes aan Plein Zuid uit Aalten werden ze weggebracht. Later, toen het met de eieren wat minder werd, begon Johan met de verkoop van levensmiddelen. Bram Boom heeft de zaak in 1969 overgeno-
De familie Boom dreef aanvankelijk een handel in eieren. Die werden opgehaald in de buurtschappen rondom Bredevoort en na sortering vervoerd naar Duitsland, alwaar ze werden verkocht in Voerde. V.l.n.r.: Dela Boom, Dikkie Veenhuis, Jan Hinkamp, Gezinus Boom, Gerrit Boom en Johan Boom.
men. In 2000 is hij na vier verbouwingen gestopt en werd de winkel verhuurd aan de familie van Savooyen, die na ongeveer twee jaar vertrok naar Winterswijk.
Pakhuis van Johan Boom aan de Misterstraat 19 (geheel rechts), hier werden de eieren gesorteerd, soms wel 360.000 eieren per week!
16
In 2003 zette John Dutman de winkel voort tot juni 2008. Nu wordt de winkel geleid door Jan en Lucy Lanting uit Meddo. Toen John Dutman ermee wilde stoppen, heeft de Sparorganisatie Jan Lanting gevraagd om de winkel in Bredevoort te exploiteren. Bredevoort dreigde even zijn supermarkt te verliezen, maar die dreiging is met de komst van Jan en Lucy afgewend. Zij hebben in Meddo al 21 jaar ervaring in het vak. Hoewel ze hier niet wonen voelen ze zich inmiddels al wel betrokken bij de Bredevoortse gemeenschap.