Mobiliteit in de

Mobiliteit in de anderhalvemetersamenleving

Hoe verplaatsen we ons na corona?

Als we iets mogen stellen, dan is het wel dat het coronavirus onze hele wereld op zijn kop heeft gezet. “Veel dingen zullen niet meer hetzelfde zijn als voor COVID-19”, is dan ook een vaak gehoorde stelling. Maar geldt dat ook voor onze mobiliteit?

Mika Tuyaerts – mika.tuyaerts@effectivemedia.be

Heel wat experts binnen en buiten de sector lieten alvast hun licht schijnen op mobiliteit ‘post-covid’. “De mobiliteit in België en in de wereld tout court staat op een kantelpunt”, horen we bijvoorbeeld bij Erik Swerts, Managing Director bij Alphabet België en Luxemburg. “Breekt thuiswerk en masse door, nu we met z’n allen weken en misschien maanden aan een stuk geen filestress meer ervaren hebben? Kijken Belgen post coronacrisis anders naar woon-werkverkeer? En willen werknemers daardoor alternatieve mobiliteitsopties verkennen die hun werkgever verschaft?” Swerts pleit alvast voor een debat met alle stakeholders inzake mobiliteit. Maar wat zijn de kansen en uitdagingen voor onze woonwerkverplaatsingen in de anderhalvemetersamenleving? Welke mobiliteitsvormen hebben de grootste levensvatbaarheid? Veel vragen die een antwoord verdienen. Wij sommen ze hier op:

Blijven we thuiswerken?

Veel werknemers en bedrijven ontdekten tijdens de lockdownperiode de voor- en nadelen van thuiswerken. Toch werd dit ‘gedwongen experiment’ op vele plaatsen positief onthaald. 62% van de werknemers werkte de afgelopen maanden hoofdzakelijk van thuis uit. Daarmee nestelen de Belgische werknemers zich in de kop van het Europese peloton. Voor 41% van de Belgische bedienden blijkt telewerken ook compleet nieuw te zijn. Slechts 20% werkte voor de coronacrisis al occasioneel van thuis uit. Voor 1% was het ook voor de lockdown al de normale manier van werken. Maar breien we er een vervolg aan?

Specialisten gaan er alvast vanuit dat we niet 100% gaan telewerken. “Mensen voelen bijvoorbeeld het gemis van het contact met de collega’s. Elkaar echt in de ogen kijken en elkaars lichaamstaal lezen, dat is toch iets anders dan kijken naar de vier vakjes in je Teams-meeting. Het feit dat menselijk contact ontbreekt, maakt dat we nooit 100 procent zullen gaan thuiswerken”, vertelt Tim De Troch, director hr business bij Attentia.

Toch hebben vele werknemers de voordelen van thuiswerken ingezien. “En dan konden veel werknemers die nog niet ten volle ervaren”, weet De Troch. “Als de kinderen het huis uit zijn, kan je je dag nog vrijer indelen. Dat ging tijdens de lockdown nog niet.” Allemaal enkele dagen per week thuis dan? Zo eenvoudig zal het niet gaan, volgens De Troch. Zelfs na weken lockdown staan niet alle werkgevers immers open voor systematisch thuiswerken. “Sommige werkgevers die thuiswerk niet durfden toestaan, zien nu dat medewerkers ook efficiënt kunnen samenwerken als ze niet fysiek bij elkaar zitten. Maar er zullen er ook zijn voor wie het stopt na de lockdown. Zij hebben graag controle en werken minder vanuit vertrouwen”, legt de director hr business uit. Met andere woorden: we zullen dus nog steeds de baan opgaan om ons naar onze werkplaats te begeven, al is het maar voor één of twee dagen per week. Maar de manier waarop zal hoogstwaarschijnlijk veranderen.

Het feit dat menselijk contact ontbreekt, maakt dat we nooit 100 procent zullen gaan thuiswerken.

Tim De Troch, director hr business bij Attentia.

De doodsteek voor het openbaar vervoer? Allemaal op de fiets?

“Het effect van corona op het openbaar vervoer zal lang voelbaar zijn”, meent verkeersexpert Hajo Beeckman. “Wellicht totdat er een vaccin is. Veel mensen zullen bus, tram, metro en trein proberen te vermijden. Omdat ze liever geen mondmasker dragen bijvoorbeeld. Op het openbaar vervoer moet je vaak ook allerlei oppervlaktes aanraken zoals een paal om je vast te houden of een halteknop om af te stappen. Ook dat kan mensen afschrikken.” Beeckmans visie wordt in het buitenland alvast bevestigd. De metro in de Chinese stad Shanghai verloor na de lockdown 40% van haar reizigers. Maar waar gaan die pendelaars naartoe? Een deel zal blijven thuiswerken, een ander deel stapt in de auto, denkt men bij mobiliteitsclub VAB naar aanleiding van een enquête bij 10.000 respondenten. Voor die conclusie baseert VAB zich op het feit dat deze pendelaars al het vaakst overstapten op de auto (17%) tijdens de lockdown en dat deze groep het grootste aantal thuiswerkers telde (56%). Hoe dan ook, tot er een vaccin komt, zal het openbaar vervoer haar werking onder de loep moeten houden, wil het een toekomst voor zichzelf weggelegd zien. Uit een enquête van de dienst MOBI van de VUB blijkt immers dat 40% van de pendelaars die normaal het openbaar vervoer neemt, aangeeft dat straks niet meer te zullen doen. Van wie wél opnieuw zal pendelen, zegt nog eens 4 op de 10 dat minder vaak doen. Al kan de juiste info verschaffen mensen wel overtuigen om op trein of bus te springen. “Het valt op dat de meeste gebruikers het belangrijk vinden om de bezettingsgraad van het openbaar vervoer te kennen. Het blijkt de meest overtuigende maatregel om gebruikers terug te laten opstappen, meer nog dan het dragen van mondmaskers”, zegt professor Lieselot Vanhaverbeke, coördinator van de enquête. “De openbaarvervoermaatschappijen zouden met het aanbieden van die informatie dus wel een deel van hun klanten kunnen terugwinnen.”

Het valt op dat de meeste gebruikers het belangrijk vinden om de bezettingsgraad van het openbaar vervoer te kennen.

Als we het openbaar vervoer gaan mijden, ligt er zeker potentieel voor de fiets. De opkomst van de (al dan niet geleasede) bedrijfsfiets is een trend die we de afgelopen jaren sterk hebben zien opkomen, vooral in Vlaanderen. En tijdens de lockdown werd die nog duidelijker. Mobiliteitsclub VAB merkte in het hierboven aangehaalde onderzoek ook op dat de fiets steeds vaker wordt gebruikt voor het woon-werkverkeer, ten nadele van vooral de bedrijfswagen. En dat ondanks het filevrije verkeer tijdens de maand april. “Zo’n 10% van de (bedrijfs)wagenbestuurders stapte over op de fiets”, berekende VAB. “Daartegenover staat dat 7% van de Vlamingen die normaal naar het werk fietst, voor de (bedrijfs)wagen koos. En ook de invloed van het goede weer valt niet te onderschatten.” We kunnen dus niet te vroeg conclusies trekken. Toch lijkt er een enorm potentieel weggelegd voor de bedrijfsfiets. 56% van de mensen die met de (bedrijfs)wagen of het openbaar vervoer gaan werken, wonen immers op minder dan 15 km van het werk. De ideale afstand om over te stappen op de (elektrische) fiets. Extra voordeel is dat de fiets haar potentieel ook in de anderhalvemetersamenleving kan vervullen, waar individueel vervoer een grote plus is. Al zal het vooral als aanvulling op andere vervoersmodi blijven (enkele dagen in de week, alleen bij goed weer etc).

Heeft de bedrijfswagen nog een toekomst?

De lockdown heeft er in veel sectoren duchtig op ingehakt, in die mate dat corona niet alleen een sanitaire, maar ook een economische crisis teweeg heeft gebracht. En dat het minder goed gaat met de economie, dat zie je ook aan het aantal nieuwe bedrijfswagens. Op FLEET.be kon u lezen dat het aantal inschrijvingen grondig zakte. Leasemaatschappijen adviseren hun klanten zelfs om bestaande contracten te verlengen. Dit geeft hen immers de flexibiliteit om deze economisch woelige tijden aan te vatten. Om de automobielsector, jaarlijks goed voor 20 miljard euro aan overheidsinkomsten, te herlanceren vraagt sectorvereniging Traxio alvast aan de overheid om een aanzienlijke financiële stimulans voor de aankoop van voertuigen, die de verkoop van zal stimuleren, het wagenpark milieuvriendelijker zal maken en de elektrificatie van de mobiliteit zal versnellen.In die relance spelen ook leasemaatschappijen kort op de bal. Arval lanceerde bijvoorbeeld een “Covid-aanbod”, waarin het haar klanten maximaal wil ondersteunen in de volgende maanden.

En dat corona ook de vergroening van het wagenpark niet in de weg hoeft te staan, blijkt uit een enquête op onze website tijdens de lockdown. 37,5% van de respondenten zal de elektrificatie van het wagenpark voortzetten volgens het plan van voor de crisis. 17% zal zijn inspanningen zelfs intensifiëren. En bij 20% blijft het de vrije keuze van de medewerkers, ook hier ligt dus elektrisch potentieel … De bedrijfswagen zal dus zeker zijn plaats blijven opeisen, mogelijks in een meer geëlektrificeerde vorm. En in combinatie met thuiswerk en/of de fiets lijkt er zelfs iets gedaan te kunnen worden aan de fileproblematiek.

Het gaat minder goed met de economie, dat zie je ook aan het aantal bedrijfswagens. De bedrijfswagen zal dus zeker zijn plaats blijven opeisen, mogelijks in een meer geëlektrificeerde vorm.

Wordt het moeilijker voor pool- en deelwagens?

Op de werkvloer zullen we afstand moeten houden, en hetzelfde geldt voor poolwagens. Collega’s die om welke reden dan ook samen pendelen zullen anderhalve meter afstand moeten houden. In de praktijk is zoiets natuurlijk onmogelijk, waardoor er gewerkt zal moeten worden met plexiglas. De regelgeving daarvoor vind je op FLEET.be. En wat het gebruik van poolwagens betreft: ook daar moeten de hygiënemaatregelen in acht genomen worden, wat het systeem in zijn geheel wat omslachtiger zal maken.

En waar je bij poolwagens deelt met bekende collega’s, doe je dat bij deelwagens met onbekenden. Het kan een extra drempel vormen voor velen, vergelijkbaar met het nemen van het openbaar vervoer. Al doen de autodeelbedrijven wel veel inspanningen. Cambio bijvoorbeeld zegt zijn techniekers te hebben ingelicht. Voor hun veiligheid zijn ze beter uitgerust om onderhoud aan de auto’s uit te voeren. Klanten genieten van meer en betere reinigingsbeurten. Het bedrijf raadt voorts aan om de handen regelmatig te wassen met zeep of een ontsmettingsgel. Cambio levert die producten niet zelf, omdat er snel tekorten ontstaan en de klanten ze vaak ‘lenen’. Ze vragen dus aan hun gebruikers om hun burgerzin aan te spreken en respect te hebben voor de basisregels van gezondheid en hygiëne. Toch is het niet al negatief nieuws wat de klok slaat. Experts verwachten dat de coronacrisis op de langere termijn zowel een bedreiging als een opportuniteit voor de sector vormt. “Smetvrees is iets dat niet opeens zal verdwijnen en is een belangrijk aspect om blijvend mee rekening te houden. Privé autobezit zou op die manier opnieuw aantrekkelijker worden. Toch biedt de crisis ook een gigantische opportuniteit. Door het stilvallen van het verplaatsingspatroon, verplicht telewerken, het herwaarderen van de eigen buurt en de positieve impact op milieu is de kans reëel dat een deel van de maatschappij haar gedrag zal wijzigen na de crisis. Het is aan de sector om hierop in te spelen”, besluit Jeff rey Matthijs van Autodelen.net

Smetvrees is iets dat niet opeens zal verdwijnen en is een belangrijk aspect om blijvend mee rekening te houden.

Als er iets duidelijk is: corona zal voor eenmobiliteitsshift zorgen. De manier waarop we ons verplaatsen – als we al het huis uit gaan – zal grondig veranderen.

CONCLUSIE

Als er iets duidelijk is, dan wel dat corona voor een mobiliteitsshift zal zorgen. De manier waarop we ons verplaatsen – als we al het huis uit gaan – zal grondig veranderen. Een belangrijke factor daarbij is dat uit onderzoek blijkt dat driekwart van de Belgische werknemers hun mobiliteitstouwtjes in eigen handen wil nemen, blijkt een survey van Alphabet. Corona als katalysator voor een mobiliteit à la carte: veilig, comfortabel en naar de individuele behoeften van de werknemers? Het zou een mooi neveneff ect zijn van een vreselijk virus. Een waaier aan mobiliteitsopties voor werknemers binnen eenzelfde aanbod voor een werkgever kan alvast soelaas bieden. Maar daarvoor dringt een debat met alle stakeholders inzake mobiliteit zich echt wel op.