Adoptiemagazine#4 december 2017 wijs lijf by Adoptievoorzieningen

magazine online

voor wie betrokken is bij afstand en adoptie

THEMA

Wijs lijf!

‘Haar zelfvertrouwen is gegroeid’ Het lichaam als spreekbuis Geadopteerde onderzoekt adoptie

JAARGANG 2

NUMMER 04

DECEMBER 2017

Redactioneel

VACATURE

Wijs Lijf! Dit nummer van het Adoptiemagazine online heeft als thema: Wijs Lijf!. Reden? Vanuit de wetenschap en de praktijk wordt steeds duidelijker dat hulpverlening aan mensen met traumatische ervaringen vraagt om een geïntegreerde aanpak. In dat kader vertellen adoptieouders, geadopteerden en hulpverleners in dit magazine over hun ervaringen met verschillende (lichaamsgerichte) therapieën. Onder hen psychomotorisch kindertherapeut Dorien van den Dool. Zij vertelt op pagina 10 over de lichaamsgerichte aanpak waarmee ze jonge kinderen met trauma, ontwikkelings- en hechtingsproblemen helpt van binnenuit rust te vinden in het hoofd. Craniosacraal therapeute Michelle van Aken-de la Bije gaat in op de mogelijkheden die zij met haar behandeling ziet, specifiek voor adoptiekinderen. Ook in de vaste rubriek Vragenderwijs (pagina 24) komen daarover voorbeelden uit de praktijk en tips voorbij. Verder in dit nummer onder meer een artikel over het boek Welkom in adoptieland van Anouk Eigenraam dat onlangs is verschenen. Anouk, geadopteerd uit Zuid-Korea, ging niet alleen terug naar haar geboorteland, ze maakte ook een rondgang langs allerlei betrokkenen en instanties in Nederland. In het boek beschrijft ze op boeiende wijze haar persoonlijke zoektocht en zet ze kritische kanttekeningen bij de gang van zaken rond internationale adoptie. In de rubriek Drieluik hebben de drie deelnemers dit keer geen relatie met elkaar, maar ze hebben wel wat gemeen: alle drie, de g eboortemoeder, geadopteerde en de adoptieouder, hebben ze persoonlijk ervaring met binnenlandse adoptie. Gelezen/Gezien bevat onder meer een recensie over de documentaire De onmogelijke keuze, van Sanâa May Swart en Anneke Wiering. De film gaat over de 13-jarige Daniël die is geadopteerd door Nederlandse ouders, en zijn één jaar oudere, volle broer Danilo, die in Brazilië en door zijn oma wordt opgevoed. Veel leesplezier! Angela Jans Hoofdredacteur a.jans@adoptie.nl

Gezocht: leden Adviesraad Stichting Adoptievoorzieningen heeft sinds 2007 een Adviesraad. Deze bestaat uit volwassen geadopteerden, adoptie ouders en aspirant-adoptieouders. De Ad viesraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan Stichting Adoptievoorziening over actuele thema’s die geadopteerden en adoptieouders aangaan en de rol die Stichting Adoptievoorziening daarin heeft. De Adviesraad behartigt daarbij de be langen van geadopteerden en (aspirant-) adoptieouders. Op dit moment is de Adviesraad betrokken bij de veranderende positie van Stichting Adoptievoorzieningen door de decentralisatie van de zorg en de gevolgen van het teruglopen van het aantal adopties. De Adviesraad vergadert vijf keer per jaar in Houten. De directeur van Stichting Adoptievoorzieningen is gedeeltelijk bij de vergaderingen aanwezig en tweemaal per jaar is er een vergadering samen met de Raad van Toezicht. Het lidmaatschap van de Adviesraad is een vrijwilligersfunctie waarbij onkosten kunnen worden vergoed. Omdat de maximale termijn van een aantal leden is afgelopen is de Adviesraad op zoek naar nieuwe leden. We zoeken twee volwassen geadopteerden en twee aspirant-adoptieouders die de Adviesraad willen versterken. Onder de nieuwe leden zoeken we tevens een voorzitter. We vragen van de nieuwe leden: • een positief-kritische houding over adoptie en het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van het adoptieproces; • vijf avonden in het jaar vrij te maken voor de vergaderingen in Houten en daarnaast mee te werken aan het schrijven aan adviezen; • zich voor minimaal 4 en maximaal 7 jaar te committeren aan de Adviesraad.

Bent u geïnteresseerd? Mail dan uw een moti vatiebrief met cv uiterlijk 14 februari 2018 naar: adviesraad@adoptie.nl. Voor meer informatie kunt u zich ook tot dit mailadres wenden.

6 12

2 2 6 10 16

Redactioneel Gezocht: leden Adviesraad ‘Haar zelfvertrouwen is gegroeid’ – Angela Jans Het lichaam als spreekbuis – Berrit de Lange Het lichaam laten voelen dat het nu veilig is – Angela Jans

Het Drieluik 9 15 23

GEBOORTEMOEDER – Blij als ik weet dat het goed met haar gaat – Rineke DE GEADOPTEERDE – Het ongewenst zijn, dat voelt nog steeds zo – Anne-Marie Goossens DE ADOPTIEMOEDER – De adoptie moet geen verrassing worden voor haar – Linda Verbeek

Vaste Rubrieken 4

KORT Ruimte voor aankondigingen, nieuws, gadgets en een column van adoptiemoeder Sandra Benschop

12 14

20 24 26

ACTUEEL – Anouk Eigenraam, geadopteerde onderzoekt adoptie – Angela Jans Duizendste forumlid: Er blijven altijd vragen

INHOUD

THEMA Wijs Lijf!

– Angela Jans ACHTER DE FEITEN – Sanne van Rossen ‘all over the news’ – Angela Jans WETTEN EN REGELS – Internationaal gezin tegen wil en dank – Vera Kidjan VRAGENDERWIJS – Ria Heek, Chris Thie, Annemarie Vernooij GELEZEN/GEZIEN

DECEMBER – 2017

KORT

In de rubriek Kort is ruimte voor aankondigingen, nieuws en discussie. Heeft u een tip voor een bijeenkomst, een film of een lezing? Laat het ons weten: redactie@adoptie.nl.

Dolfijnentherapie voor Liam

De ik-fabriek

Laat je lijf en hersenen samenwerken en maak ik-kracht!

De ouders van Liam (4,5) zijn een inza melingsactie begonnen om hem een dolfijnentherapie te kunnen laten on dergaan. Liam is geadopteerd toen hij negentien maanden oud was. Hij heeft een oogafwijking, een ontwikkelingsachterstand, maakt weinig contact en praat niet. Ondanks vele onderzoeken is er nog niemand die kan zeggen wat er precies met hem aan de hand is. De ouders denken dat dolfijnentherapie hem kan helpen in zijn ontwikkeling. Daarom houden zij allerlei inzamelingsacties en hebben ze de stichting ‘Ons kindje van ver’ opgericht.

TIP

Carla van Wensen maakte dit boekje op basis van haar kennis van verschillende behandelmethoden én de ervaring die zij opdeed in haar praktijk met kinderen en jongeren met niet-begrepen lichamelijke klachten of gedrag. Het geeft kinderen van 8 tot 12 jaar, ouders, leerkrachten, kindercoaches en kindertherapeuten inzicht in de samenhang tussen lijf en hersenen en biedt handreikingen om de samenwerking daartussen soepel te laten verlopen. Uitgeverij SWP, ISBN 9789085606819, www.swpbook.com

Zie www.onskindjevanver.nl.

Brief van geadopteerden organisaties aan Kamercommissie Een groot aantal belangenorganisaties voor interlandelijk geadopteerden heeft in een brief aan de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid opgeroepen tot een diepgaand onderzoek naar adoptiepraktijken in het verleden. Ook geven ze aan het recente advies van de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdzorg (RSJ) te onderschrijven: op termijn stoppen met interlandelijke adopties en met onmiddellijke ingang stoppen met adopties uit de VS, China en EU-lidstaten. Het algemeen overleg over adoptie staat op donderdag 18 januari van 10.00 tot 13.00 uur op de agenda van de Tweede Kamer.

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Pubers De puberteit is voor geadopteerden en hun ouders vaak een spannende levensfase, er gebeurt veel. Dat kan leuk en uitda gend zijn, maar soms ook ingewikkeld. In de oudercursus ‘Adop tiepubers’ wordt aandacht besteed aan puberteit en opvoeding in het algemeen en aan adoptiespecifieke onderwerpen in het bijzonder, zoals identiteit en loyaliteit, gevoelens rondom afge staan zijn en zoeken naar roots. De cursus duurt drie avonden van 19.00 tot 22.00 uur, de eerste is op 20 maart, daarna op 3 en 17 april. De bijeenkomsten worden gehouden bij Stichting Adoptievoorzieningen in Houten. Deelnemers leren hoe ze het contact en de communicatie met hun kind kunnen verbeteren en krijgen tips om steviger te staan als opvoeder. Verder is er gelegenheid om praktische ervaringen en tips met andere ouders uit te wisselen. Kosten: 60,00 euro. Voor aanmeldingen of meer informatie, stuur voor 6 maart een e-mail naar: nazorg@adoptie.nl onder vermelding van naam en adres.

COLUMN Tekst Sandra Benschop

Tijgers De eerste verliefdheid van onze jongste leverde een hartveroverend plaatje op, omdat zij ruim een kop groter was dan hij. Dat weerhield hen er niet van om vaak hand in hand te lopen. Hoe hij wist dat hij verliefd was? “Ik wil graag bij haar in de buurt zijn. En dan voelt het zo fijn vanbinnen.” Ik wilde mijn ervaringsdeskundigheid wel even inbrengen om deze mijlpaal met hem te duiden. “Zoals vlinders in je buik?” vroeg ik hem. Hij keek me verbaasd aan en leek zich af te vragen of ik de klok met de klepel verwarde. “Nee mama, het voelt zoals tijgers in mijn buik!” Hij was 5 jaar oud en heeft sindsdien geen crushes meer gehad, ik ben benieuwd wie er ooit aan dat gevoel van die eerste keer kan tippen. Zijn lichaam heeft deze ervaring opgeslagen, zoals het dat doet met alle grote en kleine gevoelens die door hem heen trekken. Ze vormen een kleurrijk innerlijk landschap waarin een eigen wijsheid huist. Niet die van het denken en ook niet die van de emoties, maar dieper nog, misschien lijkend op intuïtie of instinct, dierlijk bijna. We slaan het mooie op, maar ook de pijn. En pijn hebben we allemaal geleden in onze prille jaren. Herinneren kunnen we het ons niet, maar het lichaam heeft het onthouden. Het heeft ons mede gevormd. Het beeld gecreëerd dat we van onszelf en de wereld om ons heen hebben en – heel belangrijk – hoe we met onszelf en met de ander omgaan. Dit geldt misschien in nog sterkere mate voor onze geadopteerde kinderen, die na hun geboorte met de pijn van afwijzing, en soms zelfs verwaarlozing en misbruik, te maken hebben gekregen. Of en in hoeverre een kind hierdoor getraumatiseerd raakt, laat zich niet voorspellen en is niet altijd van de buitenkant te zien. Het lichaam is gericht op behoud en zal allerlei overlevingsgedrag inzetten om dat te bereiken. Peter A. Levine heeft een indringend en hoopvol boek geschreven over het behandelen van trauma. Heel eenvoudig, maar misschien daarom zo treffend, zegt hij dat een trauma ervoor kan zorgen dat lichaam en ziel gescheiden raken. De ziel terugroepen in het lichaam door het lichaam te leren geblokkeerde energie los te laten en weer een veilige, hele plek te worden, is de kern van zijn aanpak. Hoe hij dat proces noemt? Het is ook de titel van het boek: De tijger ontwaakt. Wijs kind.

De verzwegen generatie Liesbeth Struijcken, Anne-Marie Goossens en Eugénie Smits van Waesberghe zijn drie Nederlands geadop teerde vrouwen uit de jaren zestig. Zij hebben samen de Facebookcommunity De Verzwegen Generatie op gericht. Daarmee willen ze aandacht vragen voor het leed dat geadopteerden en vaak ook hun families is aangedaan, en voor misstanden in de binnenlandse adoptie. ‘Of je nou spreekt van adoptiekind, geadopteerde, afstandsmoeder, eerste moeder, of geboortemoeder, verwekker of geboortevader, we hebben allemaal een verhaal over onze gedeelde geschiedenis. Dit platform is bedoeld om ze met elkaar te verbinden’, zo schrijft het drietal op hun Facebook pagina. Lees het verhaal van Anne-Marie op pagina 15. Meer weten over de community: www.facebook.com/deverzwegengeneratie/

Cursus Goede start Hoe kunnen we zien of ons kind zich veilig bij ons voelt? Hoe gaan we om met driftbuien? Deze en andere vragen komen aan bod tijdens de adoptieoudercursus ‘Goede Start’. Tijdens drie bijeenkomsten wordt aandacht besteed aan het proces van wennen en hechten. Ook is er tijd om ervaringen uit te wisselen met andere deelnemers. De cursus is bestemd voor adoptieouders van wie de kinderen korter dan drie jaar in het gezin zijn. U kunt met z’n tweeën of alleen komen. Start op dinsdag 6 februari van 9.30 tot 12.00 uur in Houten. De andere cursusdata zijn 27 februari en 13 maart. Kosten: 60 euro per gezin. Aanmelden: stuur een e-mail naar nazorg@adoptie.nl, ovv naam en adres.

Zie: sandrabenschopcoacht.nl

DECEMBER – 2017

Wijs lijf!

Tekst Angela Jans

Video-interactiebegeleiding

‘Haar zelfvertrouwen is gegroeid, ze durft nu veel meer’ Vooruitlopend op de gang naar de kleuterschool leek het Kim Kugler verstandig om video-interactiebegeleiding aan te vragen voor haar dochter Nyah. Eigenlijk draait het jonge gezin al drie jaar heel goed, maar sinds de zomervakantie vorig jaar was Nyah onrustiger. Dus voor ze zo meteen naar school moet, zijn wat tips van een deskundige wellicht handig, dacht Kim toen. Het werd video-interactiebegeleiding gericht op gehechtheid (VIB-G).

Kim, Nyah en Leon.

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Kim (42) adopteerde Nyah (4,5) als alleenstaande moeder. Samen met haar moeder Chris ging ze naar Nigeria om het destijds acht maanden oude meisje op te halen. De twee vrouwen beleefden er een heftige tijd. Kim kreeg malaria en was doodziek. En telkens bleek er weer iets veranderd aan de procedure, waardoor Nyah geen paspoort kreeg en het onmogelijk was om naar huis te gaan. Na drie maanden kwam alles uiteindelijk rond en vlogen de drie dames naar Nederland. Kims nieuwe partner Leon (37) kwam erbij en samen met Nyah vormen ze inmiddels al enkele jaren een hecht gezin. Bij binnenkomst in de woonkamer van de familie wordt meteen duidelijk dat Afrika nadrukkelijk een rol speelt in hun leven. De roots van Nyah zijn onder meer te zien aan een zilveren kunstwerkje aan de muur, gemaakt door de Yoruba, de stam van Nyah. In de speelhoek staat een tipitentje van stof met Nigeriaanse print en een Ghanees dekentje bedekt de pop in de poppenwagen. Oma Chris woont vlakbij en is nog steeds heel nauw betrokken. Ze heeft een eigen kinderdagverblijf waar Nyah een paar dagen per week kwam. Sinds het meisje op de kleuterschool zit, is haar oma daar een van de overblijf‘moeders’ geworden.

Nyah was acht maanden toen ze werd geadopteerd door Kim.

“MEESTAL WERKT HET PRIMA ALS IK MIJN GEVOEL EN GEZOND VERSTAND VOLG”

Woede-uitbarstingen na vakantie

we maakten een rondreis. Twee nachtjes hier, drie dagen daar. Achteraf bezien misschien niet zo verstandig.”

Tijdens het verblijf in Nigeria waren Kim en Chris heel close met vier echtparen uit Zweden die ook hun adoptiekind gingen ophalen. Een tijdlang zaten ze ook in hetzelfde onderkomen. “Met hen hebben we een ontzettend goede band opgebouwd. De kinderen zien elkaar als een soort familie, drie ervan hebben bij Nyah in hetzelfde tehuis gezeten. Mede daarom waren we in de zomer op vakantie gegaan naar Zweden. Voor de trip hadden we netjes de weken en de dagen tot vertrek afgeteld, zodat Nyah goed voorbereid van huis kon gaan. Maar onderweg en voor de terugreis hebben we daar niet aan gedacht en

“Bij thuiskomst kreeg Nyah woedeuitbarstingen die ze nooit eerder had gehad. Ze sliep plotseling ook slechter. Toen we een avond naar een feestje zouden gaan barstte de bom. Een meisje dat ze goed kende kwam oppassen, maar Nyah werd compleet hysterisch toen ze haar zag en begreep dat ik weg zou gaan. Ze raakte totaal in paniek, dat had ik nog niet meegemaakt. Het was afschuwelijk, ik ben die avond uiteraard niet meer van huis gegaan. Dat was het moment waarop ik dacht: ik ga hulp zoeken. Want ik wilde juist dat ze stevig in haar schoenen stond als ze naar de kleu-

terschool ging. Dat ze daar een goede start zou maken. Je hoort toch vaak dat geadopteerde kinderen dan een terugslag krijgen.”

‘We zijn er voor je’ Kim belde voor overleg met de advieslijn van Stichting Adoptievoorzieningen en kreeg het voorstel om met Nyah video-interactiebegeleiding gericht op gehechtheid (VIB-G) te gaan doen. Dat betekent onder meer dat er een hulpverlener aan huis komt die niet alleen gesprekken voert, maar ook filmt en vervolgens mede aan de hand van de beelden opvoedondersteuning geeft. Kim: “Waarom niet? dacht ik, laat maar komen. Het leek me fijn om iemand te spreken die gespecialiseerd is in adoptie. Want als ik

DECEMBER – 2017

met andere ouders praat over dingetjes waar ik met Nyah tegenaan loop, zeggen ze vaak snel: ‘Ach, dat doet die van ons ook.’ Dat zal vaak ook zeker zo zijn, maar bij een adoptiekind ligt het soms toch net even anders. Meestal werkt het prima als ik mijn gevoel en gezond verstand volg. Desondanks vond ik het fijn dat een adoptiedeskundige even met ons mee zou kijken. Je weet nooit, misschien heb ik toch iets over het hoofd gezien.” De insteek was wat betreft Kim en de hulpverlening positief: “Ze zeiden: ‘Wat valt er te verbeteren? Daar gaan we naar kijken.’” Dat bleken eigenlijk ‘slechts’ kleine dingetjes. Kim: “We gingen eerst even terug naar de basis. Dagelijkse dingen duidelijk benoemen zoals echt uitspreken: we zijn er voor je. En keer op keer vertellen waar je heen gaat, wat je gaat doen. Dat benoemen deden we al, maar het kon beter. Als ze van tafel loopt, moet ik niet zeggen: ‘Blijf zitten’ maar: ‘Ik zie dat je opstaat, ik wil graag dat je terugkomt en blijft zitten.’ Geloof het of niet, dat werkt. Het gaf heel veel respons, meteen. En het geeft heel veel rust.”

Soms van de regels afwijken “We hebben ook voor de hele week een planning per dag gemaakt en elke avond wordt de dag geëvalueerd. Een tip was om Nyah wat meer te volgen, ook als ze van de regels af wilde wijken. Bijvoorbeeld als we een spelletje deden, vond ik het belangrijk dat het ging zoals het hoorde, maar waarom eigenlijk? ‘Doe het soms zoals zij het wil, waarom niet? Volg haar iets meer’, luidde het advies. Zo zijn er meer dingetjes waar we sinds de begeleiding veel bewuster op letten. Duidelijk werd ook dat het een pittig kind is met een eigen wil. Ze neemt ook niet zomaar iets van je aan. Als ze appelsap wil hebben en ik zeg: ‘Dat hebben we niet meer, het is op’, dan gelooft ze dat niet en gaat ze zelf in de koelkast en bij de voorraad kijken om te zien of het klopt wat ik zeg. Prima, wat mij betreft. Ze durft ook verder voor ons uit te lopen en dingen aan anderen te vragen. Al met al kan ik zeggen: haar zelfvertrouwen

Wat is VIB? Video-interactiebegeleiding (VIB) is een vorm van kortdurende opvoedingsondersteuning met behulp van video-opnamen. Bij Stichting Adoptievoorzieningen is deze methode specifiek toegespitst op adoptiegezinnen. Hierbij staat gehechtheid centraal. Daarom heet deze vorm van hulpverlening bij Stichting Adoptievoorzieningen: video-interactiebegeleiding gericht op gehechtheid (VIB-G). Kinderen die zich lang onveilig hebben gevoeld, kunnen soms onduidelijke signalen uitzenden om contact te leggen of om te laten weten wat ze willen. Soms vragen zij op een heel onhandige manier om aandacht. Het lijkt dan alsof ze het tegenovergestelde willen van wat ze eigenlijk nodig hebben. De videocamera legt vast hoe ouders en kind met elkaar contact maken, houden en zoeken. Door de beelden te bekijken worden de signalen van het kind vaak duidelijk en zijn ze eerder te herkennen en beter te begrijpen. Daarvoor wordt een korte video-opname gemaakt van een gezinsactiviteit in huis en/of op school. De video-interactiebegeleidster bespreekt de beelden op een later moment samen met de ouders en geeft suggesties om het contact met het kind uit te bouwen. Een traject bestaat uit maximaal vier keer filmen en vier keer nabespreken.

is absoluut verbeterd, ze durft nu veel meer dan voorheen.” En hoe gaat het op school? “Goed! Meteen toen ze vier jaar werd, is ze stap voor stap ingestroomd. Ze vindt het leuk en ze doet het goed. De bouwstenen van hechting waren eigenlijk een beetje naar de achtergrond verdwenen. Nu zijn we ons daar

weer iets bewuster van en als er iets is, vragen we ons af: komt dit door de adoptie of is dit ‘gewoon’ de leeftijd? Zonder dat we het probleem groter willen maken dan het is, kunnen we stellen: vaak is het bij ons toch anders dan bij haar leeftijdsgenootjes. Door dit tijdig het onderkennen en dankzij de videotraining hebben we haar een fijne schoolstart kunnen geven.”

drieluik GEBOORTEMOEDER

Rineke

Blij als ik weet dat het goed met haar gaat Sinds ik een foto van mijn dochter heb gezien van toen ze een jaar of zeven oud was, heb ik er vrede mee. Want daardoor weet ik dat ze oké is. Ik was ontzettend bang dat ze hersenletsel zou hebben opgelopen door mij. De eerste zeven maanden van mijn zwangerschap wist ik niet dat ik in verwachting was en al die tijd had ik stevig gedronken...

grote vriend. Tot ik dus zeven maanden zwanger bleek te zijn. Nadat ik het had gehoord heb ik altijd als hij bij me was – we woonden niet samen, doordeweeks was hij meestal bij zijn ouders – gedaan alsof ik ziek was. Ik bleef in bed en maakte een geluid alsof ik moest overgeven, dat vond hij afschuwelijk, dus dan bleef hij uit mijn buurt. De zwangerschap hield ik zo verborgen. Hij zou het kind in mijn buik doodschoppen als hij het wist, dat stond voor mij vast. Gelukkig was ik alleen thuis toen het kind zich aandiende. Ik Inmiddels is ze bijna 23 jaar oud. De laatste foto die ik van had helemaal niet door dat het al zover was en ben in mijn haar heb gekregen, dateert al weer van vijf jaar geleden. eentje op het toilet bevallen. Daarna ben ik naar Toen was ze 17,5 jaar. Daarop lijkt ze ontzettend een telefooncel gelopen om de verloskunveel op mij en op mijn nichtjes, de kinderen dige te bellen. Ze hebben mijn dochter van mijn broers en zussen. Gelukkig en mij naar het ziekenhuis gebracht heeft ze voor zover ik heb begrepen en daar mocht ik vijf dagen blijven. ’s ook mijn genen en is ze niet agresNachts hield ik haar bij me in bed. sief, zoals haar biologische vader. Een heerlijk gevoel. Bijna ging ik Zijn gedrag, zijn karakter was de nog twijfelen over de afstand, voornaamste reden dat ik haar maar ik dacht: nee, dat kan niet, heb afgestaan ter adoptie. Ik was dan heb ik straks de dood van bang dat zij en ik het anders niet mijn baby op mijn geweten. Na zouden overleven. Ik was niet tede verplichte drie maanden begen hem opgewassen. denktijd heb ik zonder enige twijRond mijn twintigste kreeg ik een fel getekend voor de adoptie. relatie met een fijne man. Ik raakte Zelf heb ik hulp gezocht en gevonmeteen zwanger van hem. Het was den bij Fiom. En toen mijn dochter een de eerste keer raak, zal ik maar zeggen. jaar of vijf oud was, heb ik daar gevraagd Hij studeerde nog, het was te vroeg. Daarof ze haar adoptieouders wilden vragen om om heb ik toen een abortus laten plegen. mij een foto van haar te sturen. Die kreeg ik Vervolgens zijn we nog jarenlang samen geMOEDER uiteindelijk toen ze ruim zeven was. Daarop weest maar van kinderen kwam het niet meer. Moeder van dochter (22), is, via Fiom, met telkens grote tussenpozen, Toen we allebei zo’n beetje halverwege de afgestaan ter adoptie een briefwisseling ontstaan. Haar ouders dertig waren, zijn we in goede harmonie uit vroegen mij dingen, over mijn gezondheid, elkaar gegaan. LEEFTIJD over het geloof, en ik heb vroeg dingen over Om een nieuwe start te maken ben ik ver63 jaar mijn dochter en heb voor haar een foto van huisd. Ik dacht dat het dan gemakkelijker zou mij als kind opgestuurd. zijn om werk te vinden maar dat was niet zo, BEROEP Het laatste contact dateert al weer van enhet lukte niet. Ik was te oud, had de verkeerpedagogisch medewerker kele jaren geleden. Ik hoop van harte dat ze de diploma’s. Wel kreeg ik een nieuwe vriend. WOONPLAATS een keer contact met mij opneemt. Heel Aanvankelijk was hij heel lief maar al snel Zutphen graag wil ik haar uitleggen waarom… Een werd hij jaloers en gewelddadig, het sloop band opbouwen hoeft niet per se, ik ben al erin. Daarbij isoleerde hij mij en manipuleerblij als ik weet dat het goed met haar gaat. de hij iedereen om mij heen. Ik mocht niets. Geen contacten hebben met anderen, geen brieven schrijven naar mijn familie, ik had Het Drieluik in dit nummer heeft als thema zelfs geen telefoon in huis. De fles werd mijn binnenlandse adoptie.

DECEMBER – 2017

Wijs lijf!

Tekst Berrit de Lange

Het lichaam als spreekbuis Pas als je eigen huis vertrouwd voelt, kun je de wereld in. Dat is het uitgangspunt van psychomotorisch kindertherapeut Dorien van den Dool. Haar lichaamsgerichte aanpak helpt jonge kinderen met trauma, ontwikkelings- en hechtingsproblemen van binnenuit rust te vinden in het hoofd. ‘Het lichaam heeft een eigen verhaal.’

Therapie? Welnee! Lekker spelen en bewegen! “Kinderen komen hier graag. De therapie sluit aan bij hun eigen belevingswereld”, zegt Dorien van den Dool in haar praktijk aan huis in Alkmaar, die de veelzeggende naam Eigenwijsheidsontwikkeling draagt.

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Als psychomotorisch kindertherapeut 'leest' Van den Dool het gedrag van het spelende en bewegende kind. ,,Al doende help ik het kind spelenderwijs emoties te verwerken, stress te reguleren en nieuwe gedragspatronen te ontdekken. Zo vervangt het kind oude

patronen door nieuwe ervaringen die vruchtbaar zijn voor de ontwikkeling en het verdere leven. Het kind staat daardoor weer met zelfvertrouwen in de wereld en kan op eigen kracht verder.” Psychomotorische kindertherapie (PMKT) bewijst in toenemende mate

haar waarde bij jonge kinderen (tussen 4 en 14 jaar) die vastlopen in hun ontwikkeling en dat uiten in hun gedrag. Ze laten teruggetrokken of opstandig gedrag zien, zijn angstig, maken moeilijk contact, hebben een negatief zelfbeeld, zijn juist boos en agressief of lijden aan faalangst. Van den Dool: “Gedragsproblemen kunnen tal van oorzaken hebben, van scheiding van de ouders en rouw tot een gedragsstoornis als autisme of ADHD. Bij adoptiekinderen spelen vroege traumatische ervaringen, vaak opgedaan voordat ze konden praten en soms zelfs al in de baarmoeder, een rol. Ervaringen die de cognitieve, emotionele en sociale ontwikkeling van een kind bepalen, ook in het latere, volwassen leven. Eigenlijk maakt het niet zoveel uit wat de oorzaak van de gedragsproblemen is. Bij psychomotorische kindertherapie gaat het om het 'kind-eigene' en wat juist dít kind nodig heeft om zich goed te ontwikkelen.”

Macaroni Spelen, bewegen en muziek zijn de pijlers onder Van den Dools aanpak. Zo laat zij het kind ervaren wat verschillende materialen doen. Graaien in een bak met macaroni, voelen aan zachte lappen, wiegen in een hangmat, masseren van de voeten of haartjes kammen. “Het lichaam heeft een eigen verhaal. In gedachten, maar ook in sensaties zoals geuren, kleuren en geluiden”, vertelt ze. “Ik maak bijvoorbeeld gebruik van een tapijtje. Als het kind daar ontspannen op ligt, trek ik het tapijt als een bootje door de kamer. Het ene kind geniet van de vloeiende beweging en ontspant zich. Een ander kind roept heel hard 'Stop!' Dan weet ik dat het daar nog niet aan toe is en moeten we een stapje terugdoen.” Muziek is een belangrijk hulpmiddel, omdat het uitgaat van ritme, vertelt Van den Dool. “Alles heeft een ritme, dat begint al bij de hartslag van de moeder als het kind nog in de buik zit. Maar ook de dag en de seizoenen. De traditionele 3 R's ¬(rust, regelmaat en reinheid) zijn zo gek niet als basis. Ritme zorgt voor ontspanning in het brein.”

Sport en spel, van voetbal tot hutten bouwen, kunnen veel doen voor het zelfvertrouwen, legt de kindertherapeut uit. “Het ene kind bouwt een hut die aan alle kanten potdicht zit en sluit zich als het ware op in zijn eigen huis. Een ander kind bouwt een volledig open hut, waar iedereen maar naar binnen kan lopen. Of neem badminton, een sport waar ik toevallig zelf handig in ben. Het begint met het vertrouwen in het eigen kunnen om de shuttle simpelweg over het net te slaan, daarna kun je leren verliezen en ga je meer uitdaging zoeken. Je kunt pas een smash slaan als je weet hoe je de shuttle moet opgooien. Ik geniet ervan als je het zelfvertrouwen ziet groeien en een kind enthousiast roept: ‘Dorien, ik ga je verslaan!’ Nou, kom maar op!”

Zo nodig werkt Van den Dool samen met andere behandelaars, of verwijst zij het kind door als de lichaamsgerichte aanpak niet helpt. “Cognitieve therapie bijvoorbeeld werkt niet als de basis ontbreekt. Je stopt dan allerlei gedachten in een leeg vat. Bij psychomotorische therapie ben je van binnenuit met herstel bezig. Daarom werkt het.”

Bouwstenen van hechting Van den Dool maakt bij haar therapie gebruik van het Bouwstenenmodel van Truus Bakker, psychotherapeut, orthopedagoog en deskundige op het gebied van hechtingsproblemen bij adoptie. Haar hechtingspiramide laat zien hoe in een gezonde hechtingsrelatie de vijf bouwstenen van sociaal-emotionele ontwikkeling – basisveiligheid, toevertrouwen, zelf vertrouwen, zelfstandigheid en creativiteit – worden gevormd. Een goede ontwikkeling van een eerdere bouwsteen geeft een goede basis voor de ontwikkeling van de volgende bouwsteen en blijft daar ook in aanwezig. Als er verstoringen optreden in de ontwikkeling, zullen die ook hun invloed houden in de ontwikkeling van de volgende bouwsteen of zelfs betekenen dat het kind de volgende bouwsteen nauwelijks ontwikkelt. Alle oefeningen en spelvormen zijn bedoeld om het lichaamsbesef en zelfbesef te vergroten. Al doende observeert de kindertherapeut de reactie en lichaamstaal van het kind. “Ik opereer op de randen van de tolerantie van het kind, op zoek naar die laag in de ontwikkeling waar iets ontbreekt en waar we kunnen beginnen met het herstel. Dat kan zich ineens aandienen, maar het kan ook in heel kleine stapjes gaan.”

Dorien van den Dool Dorien van den Dool is sinds 2005 werkzaam als geregistreerd psychomotorisch kindertherapeut. Zij heeft een praktijkruimte in De Vlindertuin, een school voor speciaal basisonderwijs in Alkmaar. Andere kinderen zijn welkom in haar eigen praktijk aan huis Eigenwijsheidsontwikkeling. Daarnaast is Van den Dool docent en coach op de opleiding Psychomotorische Kindertherapie in Utrecht. Voordat Van den Dool zich vestigde als psychomotorisch kindertherapeut was ze werkzaam als leerkracht muziek op een basisschool. Meer informatie: eigenwijsheidsontwikkeling.nl

DECEMBER – 2017

ACTUEEL |

ANOUK EIGENRAAM

Geadopteerde nderzoekt adoptie o

Tekst Angela Jans

Ze is geadopteerd maar als ze terugkijkt, wist ze eigenlijk niet oveel over adoptie. Ze had geen idee hoe zo’n procedure werkt, z of wat de houdbaarheidstermijn is van een beginseltoestemming of wat vergunninghouders zijn. Gek eigenlijk. Of misschien juist ook weer niet. ‘Adoptie? Ik hield me er eerlijk gezegd nooit zo mee bezig.’ Tot het moment dat ze toch op zoek ging naar haar persoonlijke achtergrond en bijna ieder antwoord dat ze vond een nieuwe vraag opriep.

Anouk met haar vader en broer in Zuid-Korea.

Anouk Eigenraam (40), geboren in Zuid-Korea, getogen in Nederland, is journalist van beroep. Dus nieuws gierig en een vragensteller. Het was

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

dan ook al snel duidelijk dat al die vragen en antwoorden opgeschreven moesten worden. Voor een artikel in de krant was het veel te veel, dus het

werd een boek: Welkom in Adoptieland, een persoonlijke en kritische zoektocht. Het verscheen onlangs bij de Arbeiderspers.

Uit het voorwoord: Achteraf gezien lijkt het misschien of het onvermijdelijk was, zo vielen de dingen op hun plek. Het begon me steeds vreemder voor te komen dat ik zo weinig van Zuid-Korea wist en er al die jaren zo krampachtig van weg was gebleven. Een voorwaarde voor mij om het boek te schrijven was wel dat het niet alleen een particulier verhaal moest zijn over mijn adoptie. Daarvoor is mijn persoonlijke geschiedenis niet bijzonder genoeg, zeg ik zonder valse bescheidenheid. Het ging me om meer dan alleen het biografische aspect van adoptie. Juist de mondiale trends, internationale kaders en nationaal beleid hebben immers gevolgen voor het individuele adoptiekind dan wel -gezin. Bij het schrijven heb ik steeds geprobeerd die koppeling tussen het macro- en microniveau te maken.

Hoe zit het eigenlijk? “Pas toen ik mijn persoonlijke verhaal ging onderzoeken werd ik nieuwsgierig naar het onderwerp interlandelijke adoptie. Hoe zit het eigenlijk in elkaar?”, vertelt Anouk. Het antwoord op de vraag geeft ze met haar boek, dat een boeiende mix is geworden van haar eigen relaas en haar meer algemene onderzoek naar adoptie in Nederland. Ze schreef het grootste deel tijdens een verblijf van ruim een half jaar in Zuid-Korea. Daaraan voorafgaand sprak ze tientallen betrokkenen in Nederland. Van een voormalig minister tot de directeur van een bemiddelingsorganisatie, van andere geadopteerden tot haar eigen adoptieouders. Van mensen die eind jaren zeventig de vluchten met adoptiekinderen begeleidden tot voorlichters van Stichting Adoptievoorzieningen, van de verplichte voorbereidende cursus anno nu. De inhoud is gevarieerd, de schrijfstijl vlot, waardoor je het boek in één ruk uitleest. Wie zouden dat moeten doen? Voor wie is het geschreven? Anouk: “Mijn doel was om een overzicht te geven voor een breed publiek. Iedereen met enige belangstelling voor het onderwerp adoptie zou het moeten lezen. Want iedereen heeft wel altijd een

mening over adoptie, maar de meeste mensen weten er in wezen niet zoveel van. Maar ook voor iemand die wel meer weet en nauw betrokken is bij adoptie, werkzaam is in het veld, aspirant-adoptieouders, adoptieouders of geadopteerden, kan het boek volgens mij interessant zijn.” Welkom in adoptieland begint met de persoonlijke achtergronden en beweegredenen van Anouk. Na allerlei beslommeringen en omwegen besluit ze op een dag naar Zuid-Korea te gaan om haar vader te ontmoeten. Jaren eerder heeft híj het initiatief genomen om haar te zoeken en hij heeft haar weten te traceren. En passant hoort ze dat haar moeder al overleden is. Dat hakt er even in. Maar eerst gooit ze alle ongevraagde informatie in een lade, en het duurt nog jaren voor ze het er weer uithaalt. In 2014 gaat ze dan daadwerkelijk naar ZuidKorea, naar haar vader.

volop bezig met haar werk en toekomst, niet met het verleden. Pas jaren later triggeren haar geboorteland en biologische afkomst haar plotseling toch in alle hevigheid, en gaat ze ermee aan de slag. Dan valt ze al snel van de ene verbazing in de andere. “Ieder verhaal dat ik hoorde, riep weer nieuwe vragen op. Wat is er misgegaan? Aan wie lag dat? Is internationale adoptie een kwestie van vraag en aanbod of een manier om kinderen te helpen? Het was heel veel uitzoekwerk. Ik vind mijn eigen standpunt niet zo relevant, ik bekijk het als journalist. Het is aan de lezer te bepalen wat hij of zij van adoptie vindt. Wat ik hiermee hoop te bereiken is dat het onderwerp wat overzichtelijker wordt. En dat bijvoorbeeld aspirant-adoptieouders kritisch zijn tijdens het proces en zich afvragen of alles wel klopt. Dat als het niet goed voelt, ze daar niet hun ogen

Als ik binnenkom, staat mijn vader al bij de deur op me te wachten. Hij ziet eruit als een doorsnee Koreaanse man, met onopvallende kleding en een bril. Ik zie nu nog beter dan op de foto dat ik op hem lijk; we hebben hetzelfde lang werpige gezicht met dezelfde lijnen in ons gelaat. Ik wil op hem aflopen, maar bedenk dan dat ik eerst mijn schoenen moet uitdoen, zoals hier gebruikelijk is. Terwijl ik mijn schoenen uitdoe, zwaai ik alvast gedag met mijn hand en zeg ‘hi’. Daarna loop ik onwennig op hem af, geef hem een hand en knik maar een beetje. Hij slaat zijn armen om mij heen en zegt: ‘I’m sorry, I’m so sorry. Sorry, sorry.’ Wat onhandig klop ik op zijn rug en zeg dat het ‘okay’ is. Ik lijk op mijn moeder, zegt hij tegen Dongeon. ‘You are beautiful woman.’ Het ontroert me. Ik lijk op mijn moeder, denk ik blij. (pag. 50)

Op het moment dat haar biologische vader contact met haar zoekt, in 2006, staat Anouk helemaal niet open voor een duik in haar adoptieverleden. Ze is op dat moment een jonge vrouw,

voor sluiten. Het gaat niet enkel om de juiste stempels en handtekeningen. Ik laat zien dat er zwakke plekken zitten in het systeem, en het is aan het kabinet om daar iets mee te doen.”

DECEMBER – 2017

Tijdens het werken aan het boek heeft Anouk veel geadopteerden leren kennen, voor- en tegenstanders van adoptie ontmoet. Ze kwam de mensen tegen in adoptieland, op

en Veiligheid. In januari staat het onderwerp weer op de agenda van de Tweede Kamer. “Ik hoop dat ook Kamerleden mijn boek zullen lezen. Dat ze eens echt goed naar het on-

handen en voeten te geven in plaats van dat het blijft bij abstracte en vage kwaliteitseisen waaraan het proces moet voldoen.”

Ernst Hirsch Ballin, oud-minister van Justitie tijdens twee regeerperiodes (1989-1994 en 2006-2010) en nu werkzaam bij de Raad van State, formuleert zijn antwoord op mijn vraag waarom we zouden moeten doorgaan met internationale adoptie, net even anders: ‘Het moet de gelukkige synthesezijn van ouders met een kinderwens en van kinderen die de wens voor ouders nog niet kunnen uitspreken, terwijl die wens wel aanwezig is. Als dat samenvalt, is het goed.’ (pag. 189)

meetings, vergaderingen, een internationale conferentie (Euradopt) en een bijeenkomst over adoptie van de vaste Kamercommissie voor Justitie

derwerp zullen kijken en dat ze nu eens vragen om de aanpassingen van de adoptieprocedure, die Dijkhoff vorig jaar heeft toegezegd, concrete

Welkom in adoptieland. Een persoonlijke en kritische zoektocht. www.arbeiderspers.nl, € 21,50 euro

Duizendste forumlid Adoptieoudersonline.nl:

‘Er blijven altijd vragen’ ‘Helpen en geholpen worden’, dat is kort samengevat de reden voor Wilma Kroone om zich aan te melden op het forum van Adoptieoudersonline.nl. Dat ze daarmee als duizendste lid ook meteen in de prijzen viel, is mooi meegenomen. Het verwenpakket kwam goed terecht, want Wilma, moeder van drie, is aan haar rolstoel gekluisterd.

Ergo, ze communiceert noodgedwongen voornamelijk via de computer. Dat maakt Adoptieoudersonline.nl voor haar helemaal een uitkomst. Gewoon thuis in haar eigen omgeving

heeft ze op deze manier desgewenst direct verbinding met honderden ouders, waar en wanneer ze maar wil. Veilig afgeschermd en vertrouwd. “Via Facebook heb ik ook wel contact met andere ouders. Via hen ben ik eerlijk gezegd ook op de hoogte geraakt van het bestaan van Adoptieoudersonline.nl. Op een gegeven moment leek het me een goed idee om daar zelf eens te gaan kijken en lid te worden, er was eigenlijk geen directe aanleiding voor.” Wilma Kroone heeft samen met haar

man Robert drie geadopteerde kinderen uit China, twee meiden en een jongen. De oudste Elin (14) komt uit Huazhou in de provincie Guangdong, Yuna (12) de middelste uit Gao'an, provincie Jiangxi en de jongste zoon Qing (bijna 10) komt uit Xiaogan, dat ligt in de provincie Hubei. Ervaring genoeg inmiddels? “Ja misschien wel, maar je blijft toch altijd met vragen zitten. Bovendien, juist dankzij mijn eigen ervaringen kan ik soms ook andere ouders helpen. Dat is het mooie aan het forum, helpen en geholpen worden. En ik denk dat hier specifieke adoptiezaken worden besproken die je nergens anders treft.” Ook lid worden van het forum? Kijk op: www.adoptieoudersonline.nl

drieluik GEADOPTEERDE

Anne-Marie Goossens

‘ Het doet pijn. Het gevoel hebben er niet toe te doen’ Spelenderwijs is mij van kleins af aan verteld dat ik ge adopteerd ben. Mijn adoptieouders hadden net een ei gen baby verloren. Het kindje had één dag geleefd. Ik was elf dagen toen ik bij hun kwam. Vanaf mijn zesde ben ik me echt bewust dat ik geadopteerd ben en sindsdien is mijn leven nooit meer onbezorgd geweest. Ik voelde me altijd alleen en verdrietig maar durfde er niet over te praten. Uit loyaliteit naar mijn ouders. Ik was bang dat ik ondankbaar over zou komen…

Eind 2010 was ik emotioneel helemaal vastgelopen. Ik heb aangegeven dat zodra ik er klaar voor was, ik zelf zou gaan zoeken. Daarop kreeg ik te horen dat ze twee en geen drie kinderen had en dat ze er alles aan zou doen om ervoor te zorgen dat we nooit met elkaar in een ruimte terecht zouden komen. Uiteindelijk ben ik zelf gaan zoeken en heb mijn broer gevonden. Op een dag heb ik hem een e-mail gestuurd. Anderhalf uur later al kreeg ik een reactie: hij was geschrokken, had zijn moeder ermee geconfronteerd en zij had het bevestigd. Wauw, het gevoel dat ik erkend werd, dat was een Zo’n zeventien jaar geleden ben ik – zonder het aan mijn enorme opluchting. Een week of drie later hebben we kinderen te vertellen – via Fiom op zoek gegaan naar elkaar ontmoet en twee uur lang gesproken. mijn biologische moeder. Ze was snel gevonHij zei dat ik sprekend op een tante van den. Ik ben geboren in de Vroedvrouwenhem lijk, een zus van onze moeder. school in Heerlen en ik beschikte over Maar hij zei ook: “Je bent gelukkig goede aanknopingspunten. In eerste getrouwd, wat zoek je? Je bent toch instantie reageerde ze afwijzend, ze goed terechtgekomen?” En hij wilde geen contact met mij. Na vertelde dat mijn vader zou hebeen tweede brief stemde ze in ben gezegd: “Ik heb bij de afmet een ontmoeting bij Fiom. stand zoveel pijn gehad, dat wil ik Onder de voorwaarde dat het niet nogmaals meemaken. Daareenmalig zou zijn. Bij nader inom had ik het geheim liever mee zien vond ze dat zelf toch lastig willen nemen in mijn graf.” vol te houden. We hebben elkaar Het doet pijn. Het gevoel hebben vervolgens een jaar of tien lang er niet toe te doen, het ongewenst één keer per jaar gezien. zijn. Dat voelt nog steeds zo. Ik wil beZe bleek enkele jaren na mijn geboorstaansrecht krijgen van mijn ouders, zus te, getrouwd te zijn met mijn biologische en broer. Ik had er misschien begrip voor gevader. Samen hebben ze nog twee kinderen had als ze getrouwd was met een andere gekregen, een zoon en een dochter. Mijn volle man. Nu niet. Ik ben 100 procent hun dochter! broer en zus dus. Maar mijn biologische ouGETROUWD Samen met andere geadopteerden heb ik onders willen niet dat zij weten dat ik besta. Niemoeder van twee zoons langs De Verzwegen Generatie opgericht. mand mag het weten. Ik ben een geheim. en een dochter Een online platform waarin we aandacht vraZelf heb ik het ook lang stilgehouden. Om LEEFTIJD gen voor onze situatie en ruimte geven aan mijn (adoptie)ouders niet te kwetsen. Pas in 54 jaar lotgenoten om elkaar te ontmoeten. Daar2011 heb ik het aan mijn eigen kinderen vermee ben ik voor het eerst naar buiten getreteld. Niet eerder, ook weer uit loyaliteit, naar BEROEP den met mijn verhaal. Het heeft me een stuk hun opa en oma… De jongens reageerden eigenaresse financieel rust gegeven. En ik heb heel veel lieve reacboos, boos op mijn biologische ouders. Het adviesbureau ties gekregen. Dat doet me goed. liefst wilden ze er direct heengaan. Mijn dochter was verdrietig, zij voelde mijn pijn. WOONPLAATS Venray Het contact met mijn biologische moeder was Het Drieluik in dit nummer heeft als thema toen inmiddels verbroken. Sinds 2011 heb ik binnenlandse adoptie. Zie voor informatie haar niet meer gezien. Ze werd kortaf omdat ik over De Verzwegen Generatie pagina 5 bleef aandringen op contact met mijn biologiof kijk op www.facebook.com/deverzwegensche broer en zus. Dat wilde ze pertinent niet. generatie/

DECEMBER – 2017

Wijs lijf!

Tekst Angela Jans

Het lichaam laten voelen dat het nu veilig is ‘Wijs mij een kind aan dat niet vastgehouden wil worden. Als kinderen vallen en ijvoorbeeld pijn aan hun knie hebben, dan zoeken ze troost in de vorm van knuffelen b of aangeraakt willen worden. Door de juiste aanraking van een empathische ouder of verzorger kan emotie loskomen en neemt de pijn af’, zegt cranio-sacraal therapeute Michelle van Aken-de la Bije.

weer ontspannen kan zijn en van daaruit een nieuwe beweging kan maken. Michelle: “In contact zijn met jezelf. Voelen dat je mag zijn wie je bent. Voelen wat je voelt. Trouw zijn aan jezelf. Dat wens ik voor ieder kind en dat is wat je met cranio-sacraal therapie hoopt te bereiken.”

In haar praktijk in Malden behandelt Michelle voornamelijk baby’s en jonge (adoptie)kinderen die erg onrustig zijn. Door zachte aanraking en door nauwkeurig te voelen, zoekt ze spanning in het lichaam op. Hiervoor gebruikt ze specifieke cranio-sacrale technieken. Met deze technieken is het mogelijk spanning in bindweefsel, achtergelaten door niet verwerkte pijn en emoties, te laten ontladen. “Wonderbaarlijk? Soms wel. Maar het werkt. Bij stressgerelateerde klachten uiten kinderen hun klachten vaak met onrust, huilen of gewoon niet lekker in hun vel zitten. Soms, als er meer aan de hand is, kan ik niks betekenen voor het kindje. Denk aan een medische oorzaak. Als er na twee behandelingen geen enkel effect is, dan verwijs ik door.” Cranio-sacraal therapeuten werken lichaamsgericht met het bindweefsel als aangrijpingspunt. Volgens hen heeft het lichaam namelijk het vermogen om herinneringen aan alle emoties – paniek, stress, onrust – op te slaan in het bindweefsel. Met craniosacraal therapie is het mogelijk om die spanning los te laten zodat het kind (en natuurlijk ook volwassenen)

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Ouders aanwezig Michelle is zo’n twintig jaar geleden begonnen met haar praktijk voor cranio-sacraal therapie. Door privéomstandigheden kwam ze in aanraking met ‘cranio’. “Toen mijn oudste zoon een jaar of vier was, is hij voor het eerst behandeld door een cranio-sacraal therapeut. Als baby huilde hij heel veel en was hij erg onrustig. Mijn zoontje had door een zware bevalling een heel moeilijke start gehad. Daardoor kon hij moeilijk ontspannen en rust vinden in zichzelf. Hij wilde voortdurend bij mij zijn. Eerlijk gezegd wist ik toen niks van cranio, niks van het emotionele lichaam. Maar de behandeling werkte uitstekend en ik ben me er een aantal jaren later zelf in gaan verdiepen.” Michelle.

Momenteel werkt Michelle in haar praktijk voornamelijk met baby’s en

kinderen. Ze start elke eerste afspraak met een uitgebreide intake. Afhankelijk van haar bevindingen verwijst ze door of ze vervolgt de behandeling met goed observeren en luisteren naar de bewegingen en het lichaam van het kind. Dat is een essentieel onderdeel van cranio-sacraal therapie. Daarna nodigt zij door middel van veilige en zachte cranio-sacrale technieken het kind uit zijn of haar verhaal te vertellen. Dat kan verbaal of non-verbaal zijn, afhankelijk van de leeftijd van het kind. Ouders zijn daarbij altijd aanwezig omdat de therapie uitgaat van het totale systeem. De ouders worden uitgenodigd om het verhaal te vertellen als het kindje het nog niet kan of als het er geen weet van heeft, maar het toch voelt.

Oude pijn uit verstoorde hechting “Ik probeer een kind goed te laten voelen dat het nu veilig is”, zegt Michelle. “De eerste drie jaar van een leven zijn heel belangrijk, daarin zit de basis van de hechting. Bij een adoptiekind heeft in die periode vaak een scheiding plaatsgevonden. Dat kan ook later zijn geweest, maar dan weet het kind het en kan het kind het vaak zelf benoemen. Een jonger kind kan de gevoelens van onveiligheid op dat moment vaak niet uiten, maar wel voelen. De overlevingspatronen en de daaruit voortvloeiende gedragspatronen blijven in het lijf aanwezig en maken het moeilijk voor het kind zich aan te passen in het nieuwe adoptiegezin. Het kind neemt oude pijn uit een verstoorde hechting mee in de nieuwe situatie. Want wat denk je dat een kind voelt als het wordt achtergelaten? Ook al ligt het warm, en ook al kan het nog niet praten, het ervaart wel degelijk alles. Als er vervolgens een ‘vreemde’ komt die lief is, die hem omarmt, kan hij zich daar wel aan hechten maar dat wil niet zeggen dat het lichaam de gebeurtenissen die eraan vooraf zijn gegaan, spontaan vergeet. Die spanning blijft ergens in het bindweefsel opgeslagen zitten. Die spanning in het bindweefsel, daar ga ik naar op zoek.” Michelle geeft een voorbeeld uit haar

praktijk. “Er kwam hier een geadopteerd meisje van een jaar of zes. Ze had moeite om haar verdriet te laten zien en werd vaak boos terwijl ze eigenlijk verdrietig was. In haar gevoel was ze bang dat haar (adoptie)moeder haar niet meer lief zou vinden als ze zou huilen. Zij mocht van zichzelf niet huilen. Ze had al op jonge leeftijd een innerlijk besluit genomen: ‘Ik moet lief en een perfecte dochter zijn. Als ik huil, houdt mama niet van mij en dan doet zij mij misschien ook weg.’”

“IN CONTACT ZIJN MET JEZELF. VOELEN WAT JE VOELT.”

“Om te beginnen heb ik contact met haar gemaakt via aanraken. Eerst legde ik mijn handen op haar arm, buik en hoofd. Ik verplaatste mijn handen en ging op zoek naar de plek met spanning. Vaak zie ik, als ik de spanningsplek nader, onrust of juist rust ontstaan in het lijf en in het gezichtje van het kind, of er is een emotionele reactie zoals huilen. Dat is een indicatie voor mij voor behandeling op die specifieke plaats. Met cranio-sacraal technieken kan ik de ‘pijn’ volgen en kan het lichaam een ‘release’ (loslating) ondergaan. Het lichaam laat de spanning namelijk los via beweging en/of door het uiten van emoties. Meestal heb ik daarvoor 3 of 4 behandelingen nodig. Daar zitten dan wel telkens tussenpozen van een week of vier tussen. Die periode heeft het kind nodig om een nieuw evenwicht te vinden.”

Bij het meisje bleek, ook uit informatie uit gesprekken met de adoptieouders, dat ze intens bang was dat haar moeder weer weg zou gaan. Michelle: “Tijdens het behandelen voelde ik haar angst. Ik zag angstige ogen en

voelde de spanning toenemen in haar lichaam. Maar het was niet deze moeder die haar eerder had verlaten. Deze moeder zal dat ook nooit doen. Dat wist ze wel, maar het gevoel dat ze is achtergelaten zat diep en had nooit woorden gekregen, omdat ze toen nog zo jong was. Die angst is destijds heftig geweest. Door de manier waarop ik tijdens de behandeling contact maakte met haar lijf, kwam ik tot de kern. Ze werd zich daardoor bewust dat de bange gevoelens die ze eerst voelde van toen waren en dat het in het heden niet meer nodig is om bang te zijn. Zo kon ze zelf gaan ervaren dat ze nu veilig is bij haar nieuwe mama. Het gedrag van toen was niet meer nodig en niet meer helpend in haar situatie nu. Na de behandeling reageerde ze met nieuw gedrag. Zo wilde ze weer heel klein zijn. Ze deed alsof ze weer een baby was. Ze wilde dat moeder haar zou dragen en op schoot nam. Dat heeft moeder gedaan. Zo kon ze zich opnieuw gaan hechten en daarin gezonde hechtingspatronen ontwikkelen.” Bij adoptiekinderen met hechtingsstoornissen is het moeilijk om de onderliggende emoties te zien. Michelle: “Ze zijn nogal eens in zichzelf teruggetrokken en verstoppen vaak hun primaire emoties. Ze kunnen ook juist heel extravert zijn. Ze laten dan van alles zien, behalve dat waar het werkelijk om gaat. De diepe onderliggende pijn van afwijzing of eventuele andere trauma’s is onbewust en vaak moeilijk te bereiken, maar beïnvloedt wel hun huidige gedrag. Daarom let ik extra op de emotionele reactie bij de kinderen.” Volgens Michelle helpt cranio-sacraal therapie bij allerlei klachten zoals slecht slapen, veel huilen, reflux, buikpijn, driftbuien, onverklaarbare hoofdpijn, verlatingsangst en onverklaarbaar verdriet en angst. “De klachten moeten spanningsgerelateerd zijn, want door het los te laten neemt de spanning af. Eigenlijk is cranio dan gewoon het volgen van wat het lichaam van een kind vertelt.” Meer info: www.michellevanaken.nl Voor opleiding: www.upledger.nl

DECEMBER – 2017

ACHTER DE FEITEN

Sri Lanka GEADOPTEERDE SANNE VAN ROSSEN ‘ALL OVER THE NEWS’

Tekst Angela Jans

Krantenkoppen als ‘Sri Lanka erkent babyfarms in de jaren 80’, ‘Zembla is wereldnieuws met uitzending over adoptiebedrog’ en ‘Kamerleden willen opheldering van staatssecretaris over adoptie fraude in Sri Lanka na uitzending tv-programma’ domineerden onlangs de actualiteit. Sanne van Rossen, zelf geadopteerd uit Sri Lanka, was nauw betrokken bij dit nieuws. Sterker, ze startte het proces van zoeken naar de waarheid met haar eigen onderzoek naar adopties uit Sri Lanka. Daarover verschijnt binnenkort een boek, Het verdriet van Sri Lanka.

Sanne in gesprek in Sri Lanka.

“Wat me is overkomen is gewoon niet normaal. We waren echt ‘all over the news’. De erkenning in Sri Lanka zelf dat er is toegegeven dat er misstanden zijn geweest, dat vind ik echt een overwinning. Dat is wat ik wilde: naar buiten brengen wat er destijds is gebeurd. Maar af en toe bekroop me ook wel twijfel: doe ik hier wel goed aan?”, zegt Sanne, net terug van haar derde reis naar Sri Lanka in korte tijd. Geen moment heeft ze gedacht dat

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

het onderzoek van haar en dat van tvprogramma Zembla zoveel los zou maken. Dat was nooit haar plan. Op zoek naar haar eigen roots kwam ze tot de ontdekking dat er bij adopties uit Sri Lanka veel niet helemaal koosjer was. “Ik ben er in eerste instantie over gaan schrijven om het voor mezelf te verwerken.” Vervolgens ontstond het plan voor een boek en ondertussen kwam Zembla voorbij. Sanne werd 32 jaar geleden geboren

in Sri Lanka en in 1985 als baby van drie weken oud geadopteerd door Nederlandse ouders. In 2011 ging ze terug om haar biologische moeder te ontmoeten. Min of meer bij toeval ontdekte ze daarna dat veel papieren van geadopteerden uit Sri Lanka niet kloppen. “De gegevens van mijn geadopteerde broer en zus bleken onjuist. Dat ben ik verder gaan onderzoeken en van het een kwam het ander. Ik schrok me rot. Ook van

anderen bleken de gegevens vervalst.”

Oproep op Sri Lankaanse tv Als ze niet uitkijkt, beheerst Sri Lanka momenteel zo’n beetje haar hele leven. “Onlangs ben ik er samen met mijn broer geweest, dat was een al eerder geplande vakantie. Hij is nu ook op zoek naar zijn geboortemoeder maar omdat de informatie die hij over haar heeft niet blijkt te kloppen, is dat heel moeilijk. Gelukkig hebben we een oproep mogen doen in een Sri Lankaans televisieprogramma. Dat kan misschien helpen, maar tot op heden is het helaas nog niet gelukt. Daarnaast heb ik tijdens die reis vijftien vrouwen gesproken die in de jaren tachtig afstand hebben gedaan van een kind. Ze hadden gereageerd op een oproep van Thilini Kalansuriya en mij. Thilini heeft een vriendin die ook geadopteerd is uit Sri Lanka en ze wil haar graag helpen zoeken. Na de uitzending van Zembla bracht deze vriendin mij in contact met Thilini. Ze spreekt de taal, dat is echt fantastisch, en ze wil ook meehelpen om mijn hoofddoel te verwezenlijken: iedereen herenigen.” “De Sri Lankaanse vrouwen die de oproep hadden gehoord kwamen van heinde en ver om met ons te praten. Hun enige wens is om hun kind nog één keer te mogen zien. Verder niks. We verzamelen al hun gegevens in de hoop dat er matches uit voortkomen. Ik ben van plan om alle informatie te plaatsen op de website van het Sri Lanka Family Project. Dat laatste is opgezet door Rowan van Veelen. Hij is ook geadopteerd uit Sri Lanka. Hij werkte mee aan de tweede uitzending van Zembla en vond daarin zijn biologische moeder.” Op de site kunnen ook geadopteerden zich inschrijven. De hoop is dat er op die manier matches gemaakt kunnen worden. Meer informatie is te vinden op www. srilankafamilyproject.com.

Nu moet Nederland ver antwoordelijkheid nemen Samen met coauteur Maurice Anbaum werkt Sanne nu aan de laatste loodjes van het boek Het verdriet van Sri Lanka. “Het verhaal begint met

Haar (eveneens geadopteerde) broer (links) was samen met Sanne op tv in Sri Lanka.

‘MIJN HOOFDDOEL IS: IEDEREEN HERENIGEN’ mijn zoektocht en het eindigt met de vraag: wat zijn nou eigenlijk die babyfarms waarvan nu het bestaan is aangetoond?” In de tweede uitzending van Zembla gaf de Sri Lankaanse overheid voor het eerst toe dat er in het land zogenoemde babyfarms hebben bestaan waar adoptiekinderen vandaan kwamen. Of vrouwen daarvoor zwanger werden gemaakt of dat kinderen daar ter adoptie werden gebracht is niet duidelijk. Sanne: “Wat daar precies gebeurde, weten we niet. Ik heb nog geen enkele vrouw gesproken die me daarover haar eigen ervaringen heeft verteld. Maar

het is supertof dat de overheid in Sri Lanka het bestaan van babyfarms heeft toegegeven. Het is goed dat vaststaat dat het een rotzooitje is geweest met adoptie vanuit Sri Lanka. Al zijn we er daarmee nog lang niet. Nu moet Nederland nog zijn verantwoordelijkheid nemen, de betrokken instanties hier, de overheid hier. Maar ik ga op korte termijn niet proberen die vragen beantwoord te krijgen. Na het verschijnen van het boek wil ik even pas op de plaats maken. Dit is wat ik wilde, onrechtmatigheden aantonen, maar het is heel heftig geweest. Ik moet ook aan mezelf denken. Straks wil ik even uitrusten.”

Zie voor meer info over het boek: www.mijnwebwinkel.nl/winkel/uitgeverijbronsgreun/ Voor meer info over het Sri Lanka Family Project kijk op de gelijknamige Facebookpagina of zie www.srilankafamilyproject.com

DECEMBER – 2017

Tekst Vera Kidjan

WETTEN EN REGELS

Internationaal gezin tegen wil en dank Benjamin en Sophie ontmoeten elkaar tijdens hun studie aan de universiteit van Amsterdam. Benjamin is Nederlander en Sophie, geboren in São Paulo, heeft de Braziliaanse nationaliteit. Ze trouwen en hebben een kinderwens. Fertiliteitsbehandelingen die zij ondergaan geven geen resultaten. Ze verhuizen naar Brazilië. Benjamin krijgt een Braziliaanse verblijfsvergunning en een baan aan de universiteit in São Paulo. Sophie gaat aan de slag als freelancer voor een Amerikaans bedrijf. In de loop der tijd vormen ze samen met twee adoptiekinderen een gezin. 20

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Nederland. In dat verband willen zij weten of de adopties van Marcia en Roberto in Nederland erkend kunnen worden. Zij wenden zich tot de rechtbank in Den Haag. Bij internationale adopties wordt vervolgens aan één verdrag en vier verschillende Nederlandse wetten getoetst: het Haags Adoptieverdrag, de wetgeving over de erkenning van buitenlandse adopties, de Wet opneming buitenlandse pleegkinderen ter adoptie, de nationale wetgeving over Nederlandse adopties en de Rijkswet op het Nederlanderschap.

Marcia is in 2001 geboren. Kort na haar geboorte is zij te vondeling gelegd. Benjamin en Sophie komen via een maatschappelijk werkster in contact met Marcia. Zij nemen haar in huis. De maatschappelijk werkster bezoekt het gezin regelmatig en brengt een positief rapport uit. Al snel krijgen Benjamin en Sophie de voogdij over haar. Daarna starten zij de adoptieprocedure. De officier van justitie van het kinderen jeugdrecht geeft een positief advies over de adoptie. De Braziliaanse rechter wijst in 2002 de adoptie toe. De naam van Marcia wordt gewijzigd. Zij krijgt dezelfde achternaam als Benjamin, haar vader. Een nieuwe geboorteakte van Marcia wordt ingeschreven met vermelding van Benjamin en Sophie als de ouders. Marcia krijgt een Braziliaans paspoort. Een aantal jaren later adopteren Benjamin en Sophie, onder nagenoeg

dezelfde omstandigheden, Roberto. Roberto is gevonden in een doos. Bij hem lag een briefje met zijn geboortedatum uit 2005 en het verzoek of iemand voor Roberto kan zorgen omdat de moeder dat niet kan. In november 2005 spreekt de rechtbank de Braziliaanse adoptie uit. Ook Roberto krijgt een nieuwe geboorteakte met vermelding van Benjamin en Sophie als zijn ouders. Roberto krijgt een Braziliaans paspoort. Marcia en Roberto groeien op in dit internationale gezin. Zij gaan naar een internationale school waar de spreektaal Engels is. Zij worden tweetalig opgevoed: in het Engels en Portugees. Vele jaren later wordt het leven in Sao Paulo steeds moeilijker. Marcia en Roberto kunnen niet meer veilig alleen over straat gaan. Benjamin en Sophie overwegen om terug te keren naar

Eerst moet worden onderzocht of het Haags Adoptieverdrag van toepassing is. Nederland is sinds 1 oktober 1998 partij bij dit Verdrag en Brazilië sinds 1 juli 1999. Als het Haags Adoptieverdrag van toepassing wordt verklaard, dan worden de Braziliaanse adopties direct door Nederland erkend. Helaas is het Haags adoptieverdrag in dit geval niet van toepassing. Dat komt omdat het Haags Adoptieverdrag alleen van toepassing is op situaties waarbij kinderen van één land worden overgebracht naar een ander land, dus bij internationale adopties. Bij Marcia en Roberta gaat het om plaatselijke adopties. Zij zijn niet naar een ander land overgebracht. De procedures hebben volledig in Brazilië plaatsgevonden. Daarom kunnen de Braziliaanse adopties van Marcia en Roberto niet op basis van het Haags Adoptieverdrag worden erkend. De Nederlandse rechter moet daarbij altijd eerst onderzoeken of hij wel bevoegd is om een beslissing te nemen als alle partijen niet in Nederland wonen. Dit wordt getoetst aan de hand van de vraag of uit het feitenrelaas blijkt dat er voldoende banden met Nederland aanwezig zijn. De rechter geeft aan dat Benjamin de Nederlandse nationaliteit heeft en dat hij zich met het gezin in de toekomst in Nederland wil vestigen. Ook is overwogen dat Benjamin en Sophie een poos samen in Nederland hebben gewoond en zij ook in Nederland zijn getrouwd. De rechter komt tot de conclusie dat er daarom voldoende

DECEMBER – 2017

aanknopingspunten met Nederland te vinden zijn om over de adopties van Roberto en Marcia te oordelen. Ten aanzien van Roberto overweegt de rechtbank als volgt: het Haags Adoptieverdrag is niet van toepassing nu de Braziliaanse adoptie van Roberto geen internationale adoptie betreft. Roberto is in Brazilië geadopteerd en verblijft daar nu nog. Nu de adoptie van Roberto na 1 januari 2004 in Brazilië heeft plaatsgevonden moet worden getoetst aan de Wet conflictenrecht adoptie. Een buitenlandse adoptiebeslissing waarbij een adoptie tot stand is gekomen kan in Nederland direct worden erkend als zij is uitgesproken door een ter plaatse bevoegde autoriteit van de staat waar de adoptieouders en het kind zowel tijdens het adoptieverzoek als tijdens de adoptiebeslissing wonen. Ook mag het onderzoek en de rechtspleging niet onbehoorlijk zijn geweest, de adoptiebeslissing geen inbreuk maken op de openbare orde en de adoptiebeslissing niet betrekking hebben op een schijnhandeling. De rechtbank stelt vast dat Roberto, Benjamin en Sophie tijdens het adoptieverzoek en de adoptiebeslissing allen in Brazilië wonen. Daarna toetst de rechter aan de Braziliaanse wetgeving, de artikelen 40 tot en met 47 van het ‘Estatuto da Crianca e do Adolescent’ en komt tot het oordeel dat de Braziliaanse adoptie in orde is. De rechtbank geeft een verklaring van recht af dat de Braziliaanse adoptie erkend wordt en dat deze als latere vermelding moeten worden opgenomen in het geboorteregister van de burgerlijke stand te Den Haag. Hierdoor wordt Roberto Nederlander. Nu Marcia nog. Marcia is voor 1 januari 2004 geadopteerd. Toen bestond de Wet conflictenrecht adoptie nog niet. Marcia vraagt de rechtbank daarom haar zaak op dezelfde manier af te handelen zoals dat voor 1 januari 2004 gebeurde: via een Nederlandse adoptie ‘dubbelop’. Ten aanzien van Marcia overweegt de rechtbank als volgt: ook in haar geval

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

is het Haags Adoptieverdrag niet van toepassing. Ook komt de rechtbank tot de conclusie dat de Wet conflictenrecht adoptie niet van toepassing is. Maar dan passeert de rechtbank het argument van Marcia om haar verzoek te behandelen zoals dat voor 1 januari 2004 gebeurde. De rechtbank is van oordeel dat, voordat het verzoek tot een Nederlandse adoptie kan worden beoordeeld, eerst moet worden gekeken of de Braziliaanse adoptie van Marcia voor erkenning in aanmerking komt volgens het ongeschreven recht. Dat is het geval. De rechtbank oordeelt vervolgens dat een verklaring voor recht wordt afgegeven dat de Braziliaanse adoptie erkend wordt en dat deze als latere vermelding moeten worden opge nomen in het geboorteregister van de burgerlijke stand te Den Haag. Hierdoor wordt Marcia alleen geen Nederlander!

“HET HOF SLAAT TOT IEDERS SCHRIK, EEN VOLLEDIG ANDERE WEG IN” Dit zeer ongewenste resultaat accepteren Benjamin en Sophie niet. Zij gaan in hoger beroep bij het hof. Zij motiveren uitgebreid waarom het hof een adoptie ‘dubbelop’ moet accepteren. Dat is immers het onderwerp van geschil. Het hof slaat, tot ieders schrik, een volledig andere weg in. Het hof gaat terug naar de eerste toets en onderzoekt opnieuw of de Nederlandse rechter wel rechtsmacht heeft in de zaak van Marcia. Het hof komt tot een volledig andere conclusie dan de rechtbank. Het hof overweegt dat Benjamin Nederlander is maar buiten Nederland

woont. Sophie bezit niet de Nederlandse nationaliteit en ook Marcia niet. De omstandigheid dat Benjamin wel de Nederlandse nationaliteit bezit en dat het adoptieverzoek tot gevolg heeft dat Marcia de Nederlandse nationaliteit krijgt, acht het hof op zichzelf beschouwd onvoldoende om tot rechtsmacht van de Nederlandse rechter te leiden. Benjamin en Sophie hebben nog aangegeven dat zij in het verleden vóór de geboorte van Marcia, enige tijd in Nederland hebben gewoond, dat zij zich verbonden voelen met de Nederlandse cultuur en zij dit ook overbrengen op Marcia en voorts dat zij - omdat zij een expatgezin zijn en de veiligheid in Brazilië in het geding is - de mogelijkheid willen openhouden om zich in de toekomst als gezin in Nederland te vestigen. Het hof vindt echter dat naar de omstandigheden gekeken moet worden zoals deze nu zijn om te toetsen of de zaak voldoende aanknoping heeft met Nederland. Het hof vindt de argumenten van Benjamin en Sophie niet voldoende en niet concreet genoeg. De beslissing van de rechtbank moet worden vernietigd want de Nederlandse rechter had zich onbevoegd moeten verklaren. Het resultaat van deze beslissing is dat Marcia volledig terug is naar af. Haar Braziliaanse adoptie is in Nederland niets waard. Roberto is wel Nederlander maar Marcia niet. Het kan toch niet zo zijn dat het krampachtig vasthouden aan het Nederlandse procesrecht tot een dergelijk resultaat leidt? Het maakt inbreuk op de eenheid van dit gezin. Een recht dat wordt beschermd door artikel 8 van het E uropees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Een internationaal gezin tegen wil en dank. Benjamin en Sophie over wegen om door te procederen. Wordt vervolgd.

Mr. Vera Kidjan is werkzaam bij Everaert Advocaten in Amsterdam. Meer weten over recht en adoptie? Zie: www.everaert.nl

drieluik ADOPTIEMOEDER

Linda Verbeek

De adoptie moet geen verrassing worden voor haar Eigenlijk gingen we voor Ethiopië. Binnenlandse adoptie was ook als een mogelijkheid geopperd, al was de kans dat dat zou lukken niet zo groot, werd erbij gezegd. We hebben toen aangegeven dat we toch openstonden voor die optie omdat bij ons een kind dat een plek nodig heeft, van harte welkom is. We hebben ook nog even pleegzorg overwogen toen duidelijk werd dat zwanger worden bij ons niet vanzelfsprekend was. Maar het werd adoptie en we kozen voor Ethiopië. Daar zijn we naartoe op vakantie gegaan met het idee: dan weten we alvast wat van het land waar ons kind straks vandaan komt. Niet dus… Op een dag kwam ik thuis van mijn werk en er stond een bericht op het antwoordapparaat van de Raadsmedewerkster. Ik begreep de boodschap niet helemaal. We hadden nét onze beginseltoestemming verlengd – we stonden inmiddels ruim vier jaar op de wachtlijst – dus ik dacht in eerste instantie dat het daarover ging. Dat er misschien toch nog vragen waren of zoiets. “Raar, de verlenging was toch rond?”, zei ik tegen mijn man. Een kwartier later belde ze weer, ze vertelde: “Ik mag jullie iets voorleggen. Het is een meisje van bijna vier maanden oud, ze is gezond en ze is geboren in Nederland.” We zeiden onmiddellijk: “Ja, dat is goed!” Maar we moesten er per se eerst een nachtje over slapen. De volgende dag hadden we wel een heleboel vragen maar het was nog steeds een ‘ja’. Daarop kregen we twee foto’s en wat informatie over haar achtergrond. Ze verbleef op dat moment in een pleeggezin en de bedoeling was om haar zo snel mogelijk bij ons onder te brengen. Dat duurde nog dertien dagen. Toen was alles geregeld. Ze is nu ruim drie jaar bij ons en het gaat heel goed. We hebben een fotoboekje uit haar tijd bij het pleeggezin en dat wil ze af en toe bekijken. Dan zeggen wij: “Dit is waar je woonde toen je net was geboren, voor je bij ons kwam.” We hebben niet de neiging om

iets te verzwijgen. Het besef dat ze is geadopteerd, is voor haar op dit moment waarschijnlijk nog heel ver weg, maar we willen dat op een natuurlijke manier onderdeel laten zijn van haar leven. Adoptie moet straks geen verrassing worden voor haar. Bij buitenlandse geadopteerden is dat vaak sowieso al duidelijk omdat het zichtbaar is. Dan zien mensen het bijvoorbeeld aan de huidskleur. En je haalt dan als ouder wellicht dingen uit het land van herkomst in huis die opvallen. Bij ons kan dat niet. Vaak zeggen mensen ook tegen mij: “Goh, wat lijkt ze veel op jou”, haha. Ik vind dat leuk maar ik vind ook dat ik dan moet benoemen dat ze geadopteerd is. Daarop volgt dan meestal de vraag: “Oh, uit welk land komt ze dan?” Als ik Nederland zeg, zijn de meeste mensen dan in eerste instantie wel een beetje verbaasd. Via Fiom is er informatie beschikbaar over haar biologische ouders. Zij wilden zelf geen open adoptie, geen ontmoeting, maar ze hebben gevraagd of wij één keer per jaar informatie en foto’s naar Fiom willen sturen. Dat doen we. En omgekeerd hebben wij aan hen algemene informatie gevraagd over wie zij zijn. Ook hebben we ze verzocht een of meerdere foto’s achter te laten bij Fiom, zodat die beschikbaar zijn als onze dochter erom vraagt. Alle gegevens hebben we in het dossier bij Fiom gelaten en nog niet ingezien, MOEDER want we vinden dat dit iets persoonlijks is van dochter van 3 jaar, voor onze dochter. Laat het maar daar, tot zij getrouwd met er zelf aan toe is. Het is haar verhaal, het is Karsten Kaspers fijn dat er gegevens beschikbaar zijn. Ergens LEEFTIJD geeft me dat een goed gevoel. Soms is het 40 jaar wel een gek idee dat je haar biologische ouders zomaar tegen zou kunnen komen op WOONPLAATS straat, maar daar sta ik niet veel bij stil. omgeving Leiden Het Drieluik in dit nummer heeft als thema binnenlandse adoptie. De voornaam van de dochter in dit verhaal is uit privacyoverwegingen weggelaten. Het is een bijzondere naam, die ze van haar biologische ouders heeft gekregen.

DECEMBER – 2017

‘Onze zoon heeft slaapproblemen.’ ‘Mijn puberdochter vliegt uit de bocht.’ Adoptieouders die vragen of twijfels hebben over de ontwikkeling of opvoeding van hun kinderen kunnen terecht bij de advieslijn van Stichting Adoptievoorzieningen. Ook geadopteerden, leerkrachten of andere betrokkenen kunnen daar terecht. In deze rubriek komen zaken voorbij die daar aan de orde komen.

Forum

Onderaan beginnen

Op het forum van Adoptieoudersonline.nl gaat het regelmatig over de afweging of je bij aanhoudend druk gedrag wel of niet moet overgaan tot medicatie. Psychiaters adviseren soms gebruik van medicatie zoals Ritalin of Concerta, maar veel adoptieouders zijn daar huiverig voor. Zeker als ze het verband zien tussen trauma’s in de voorgeschiedenis en de mogelijke triggers in het dagelijks leven van hun kind. Logisch dus dat hun kind stijf staat van de spanning… Maar ook heel lastig, want hoe help je hem of haar dan wel? Kan LTO3 (een voedingssupplement) dan een alternatief zijn? Of zoek je het meer in kinderyoga, mindfulness-oefeningen of massage? Misschien is neurofeedback een optie, of kan traumabehandeling helpen? Het is vaak heel lastig om te kiezen. Want wat is het beste? Op het forum van Adoptieoudersonline.nl vind je ervaringen van andere adoptieouders. Zij geven niet alleen herkenning, maar vaak ook tips en nieuwe inzichten.

Ook advies of hulp nodig? U kunt de Stichting Adoptievoorzieningen als volgt bereiken: Tel. 030 - 2330340 (keuze 3), ma t/m do van 9.30 tot 12.30 uur. E-mail nazorg@adoptie.nl

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Door de jaren heen wordt steeds duidelijker hoe belangrijk het is om ‘onderaan te beginnen’, een huis te bouwen op een ste vige fundering. Dat geldt voor het opbouwen van een hech tingsrelatie, en ook voor herstellen van traumatische ervaringen. Gelukkig wordt ook steeds meer bekend dat je gaandeweg het bouwproces nog aan die fundering kunt werken, door goed te kijken welke bakstenen er nog missen, welk cement er nodig is en hoe je de oorspronkelijk aangeleerde, grillige manier van bouwen samen met hele kleine stapjes kunt vervangen door een andere bouwmethode. Aan de hand van een voorspelbare en rustige ouder kan een kind erop leren vertrouwen dat het ook anders kan. Ondersteund met woorden die duidelijk, begripvol, liefdevol en verbindend zijn, maar ook met zintuiglijke en lichamelijke ervaringen. Aanraking, geur, beelden, geluiden, bewegingen en smaken die het oer-brein tot rust brengen, die het kind bij herhaling de boodschap geven dat het goed is, dat er voor hem gezorgd wordt, dat het hier wel veilig is. Onderaan beginnen, bij de hersenstam en het lijf... Dat is het fundament.

Spelenderwijs zoeken naar balans

Hij weet niet waar zijn eigen lijf is

“Mijn kind is zo gespannen, hij kan geen tien seconden stilzitten, hij houdt alles in de ga ten.” “Ze reageert zo impulsief, alles komt direct bij haar binnen, ze heeft geen filter…”

Cynthia belt over hun 7-jarige Haïtiaanse zoon Cedric, die sinds drie jaar bij hen is. Het is een heerlijk joch, vrolijk en enthousi ast, maar hij is wel heel onrustig en onhandig met zijn lijf. Cyn thia: “Het lijkt wel of hij niet weet waar zijn lijf is, waar het begint en eindigt.”

Veel adoptiekinderen hebben moeite met omgaan met prikkels en gevoelens. Soms kunnen boekjes daar een heel fijn hulpmiddel bij zijn. Bovendien is het een leuke manier om contact te maken met je kind, ergens samen mee bezig te zijn en je kind het gevoel te geven dat hij of zij belangrijk is, dat er hoop is dat het beter wordt, dat je hem of haar steunt, enzovoort. En misschien wil je kind tijdens het lezen, tekenen of plakken wel lekker bij je op schoot zitten.

TIP

Sinds ze video-interactiebegeleiding gericht op gehechtheid (VIBG) met Sherborne Samenspel hebben gedaan is het al verbeterd, maar op school is het nog wel moeilijk. Hij werkt slordig en loopt erg achter met zijn fijne motoriek. Andere kinderen zijn soms bang voor hem, omdat hij sterk en groot is en soms zomaar duwt, of kinderen omgooit. Ouders weten dat hij dat niet kwaad bedoelt, maar het is alsof hij niet anders kan, of weet. Er dreigt een patroon te ontstaan dat hij steeds gecorrigeerd moet worden door de leerkracht, waardoor hij het gevoel krijgt het niet goed te doen en dat is weer niet bevorderlijk voor zijn gevoel van eigenwaarde, vreest Cynthia.

Voorlezen? Een paar voorbeelden:

Carla van Wensen – Help, ik voel zo veel

Monique Toonsen en Carmen Lamp – Wiebelen en friemelen thuis

Samen met de nazorgmedewerker van de advieslijn wordt een plan gesmeed: enerzijds wordt de leerkracht door Cynthia gestimuleerd een belafspraak te maken met de nazorgmedewerker om te kijken hoe ze Cedric kunnen helpen op momenten die voor hem moeilijk en stressvol zijn. Daarnaast gaat moeder Cedric aanmelden voor psychomotorische kindertherapie, waar gewerkt kan worden aan zijn lichaamsbesef en zijn fijne motoriek. Ze krijgt een paar adressen van praktijken in hun regio waar ze ervaring hebben met adoptiekinderen.

DECEMBER – 2017

GELEZEN/GEZIEN Goede bedoelingen De onvoorziene gevolgen van internationale noodhulp Marie-Louise Schipper Uitgever Balans, € 19,99 ISBN: 9789460037986 (ebook) 9789460037603 (paperback)

centraal die met de actie Luchtbrug Biafra naar Nederland werden gehaald. Nigeria paste in de oorlog met de opstandige provincie de tactiek van uithongering toe, waardoor er op grote schaal hongersnood uitbrak onder de bevolking. Hulporganisaties, waaronder Terres des Hommes, hadden vluchtelingenkampen opgericht in veilige buurlanden van Nigeria, waar vluchtelingen, waaronder veel ontheemde kinderen, werden opgevangen. Waarom kwamen deze tien kinderen dan naar Nederland? Dat lijkt een wat impulsieve actie van een nog onervaren hulporganisatie. Terres des Hommes haalde in 1968 een eerste groep van vijf kinderen naar Nederland voor medische verzorging. Maar met deze kinderen was eigenlijk niet zoveel mis, de actie lijkt toch vooral gericht op het genereren van aandacht voor het conflict en voor de goede werken van Terres des Hommes. De Nederlandse overheid was hier niet blij mee: men vreesde schade voor de belangen van Shell in het olierijke Nigeria. Het verblijf van de kinderen in Nederland werd toegestaan onder de voorwaarde dat het tijdelijk zou zijn en dat de kinderen naar hun land zouden terugkeren. Luchtbrug Biafra ziet onder druk af van plannen om nog een veel grotere groep kinderen naar Nederland te brengen.

In het boek Goede bedoelingen beschrijft Volkskrant-journaliste MarieLouise Schipper de burgeroorlog in de Nigeriaanse provincie Biafra eind jaren zestig en de impact daarvan op Nederland. Wie oud genoeg is, herinnert zich ongetwijfeld de uitgehongerde kinderen van de Journaal-beelden. Biafra zou een tv-icoon worden voor dergelijke rampen, waarvan er nog vele zouden volgen: het was de eerste ramp die heel veel media-aandacht kreeg. Biafra werd de eerste echte uitdaging voor de net opgerichte Nederlandse afdeling van Terres des Hommes, en bezorgde tv-journalist Aad van den Heuvel grote landelijke bekendheid. Maar in het boek staan vooral de lotgevallen van tien Biafraanse kinderen

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Dan neemt het verhaal een bizarre wending: in Biafra werkt een Nederlandse verpleegster voor Terres des Hommes in een ziekenhuis. Zij selecteert op eigen houtje een groep van vijf kinderen en weet deze kinderen na veel getouwtrek toch naar Nederland te krijgen. En met deze kinderen is wel veel mis: twee kinderen overlijden kort na hun aankomst in Nederland en worden hier begraven. Andere kinderen hebben een ernstige vorm van epilepsie of zijn gehandicapt door polio. De eerste groep kinderen wordt gerepatrieerd naar vluchtelingenkampen en na het einde van de burgeroorlog in 1970 worden zij teruggebracht naar Nigeria en waar mogelijk herenigd met hun familie onder leiding van Unicef. Dat wil men ook doen met kinde-

ren uit de tweede groep, maar de pleeggezinnen verzetten zich heftig en weten uiteindelijk verblijf in Nederland af te dwingen. Het kind met ernstige polio wordt opgevangen door gymleraar en latere schaatscoach Henk Gemser en zijn vrouw. Zij leggen zich er uiteindelijk bij neer dat het jongetje wordt gerepatrieerd. Met een flinke lading medicijnen uit Nederland gaat dat aanvankelijk goed. Maar hij overlijdt een jaar later: in Nigeria waren de medicijnen onvoldoende voorhanden. Henk Gemscher heeft tot op de dag van vandaag spijt dat hij meewerkte aan de terugkeer. Peter Benders

De kleur van emoties Anne Llenas Uitgever: Clavis B.V.B.A., Uitgeverij ISBN 9789044823158 € 24,95

De kleur van emoties is een pop-upboek voor jonge kinderen. Zij mogen Kleurenmonster helpen bij het sorteren van zijn emoties. Want als die een rommeltje zijn, voel je je gek, verward en onzeker. Dus stopt hij ze in potjes, geordend op kleur, zodat het duidelijk is wat je wanneer voelt. Er is bijvoorbeeld een geel potje voor vreugde,

voor als je vrolijk bent en je wil lachen, springen, dansen en spelen. Vijf basisemoties komen er langs, verduidelijkt met mooie illustraties en voorbeelden. Een leuk prentenboek dus om met je kind te praten over emoties, ze te koppelen aan gevoelens in hun eigen leventje en bijbehorende ervaringen. Alleen een beetje jammer dat het net iets té basaal is. Emoties zijn nou eenmaal niet altijd te scheiden of staan op zichzelf. Je kunt tenslotte ook boos en verdrietig tegelijkertijd zijn! Zindzi Folmer

De onmogelijke keuze Documentaire van Sanâa May Swart en Anneke Wiering (YESA films) De film ging in première op 11 november 2017 in bioscoop Het Ketelhuis in Amsterdam. Sanâa May Swart en Anneke Wiering maakten een paar jaar geleden de documentaire Ik had nog niets verkeerd gedaan. Aan de hand van portretten van verschillende geadopteerden brachten ze daarin de impact van afstand en adoptie in beeld. Voor De onmogelijke keuze, hun tweede documentaire over adoptie, hebben Sanâa en Anneke voor langere tijd een Brabants gezin gevolgd dat een meisje uit China en een jongen uit Brazilië heeft geadopteerd. De Braziliaanse Daniël heeft veel vragen over zijn achtergrond en wil graag zijn biologische moeder ontmoeten. Het gezin uit Brabant maakt daarop een reis naar Brazilië, met verstrekkende gevolgen.

De 13-jarige Daniël heeft in Brazilië een één jaar oudere, volle broer Danilo, die door zijn oma wordt opgevoed. Het gezin zoekt hen op in het dorp op het Braziliaanse platteland en hoort over de familiegeschiedenis. Danilo werd als baby door zijn moeder ondergebracht bij oma, maar toen een jaar later Daniël werd geboren bracht moeder hem na een paar weken, tegen oma’s wil, naar het klooster voor adoptie. De biologische moeder komt in de film nauwelijks in beeld, onduidelijk blijft waarom zij de jongens zelf niet kon opvoeden. Hoewel de jongens dus niet samen zijn opgegroeid en elkaars taal niet spreken, zijn ze tijdens het verblijf in Brazilië onafscheidelijk. Je ziet ze stoeien, voetballen, lachen en genieten van het nieuwe broer-gevoel. Het afscheid valt de stille, introverte Danilo dan ook zichtbaar zwaar, maar ook Daniël vindt het moeilijk om zonder zijn grote broer terug naar Nederland te gaan en zou willen dat Danilo met hen mee kon. In de film zie je vervolgens hoe die optie serieus aan alle betrokkenen wordt voorgelegd, onderzocht, uitgeprobeerd. Oma wordt er door de paters uit het klooster van overtuigd dat ze haar goedkeuring moet geven, zodat Danilo net als Daniël een ‘betere’ toekomst kan krijgen. Ze zegt ja, maar haar hart breekt. Danilo gaat op vakantie naar Nederland om te ervaren hoe het daar is en om te beslissen of hij ook door Daniëls ouders geadopteerd wil worden. Een introverte 14-jarige jongen van het Braziliaanse platteland raakt verstrikt in een web van tegenstrijdige gevoelens, door alle verwachtingsvolle ogen die op

hem gericht zijn. Na zijn terugkeer in Brazilië starten de ouders in Nederland de kostbare en zeer uitzonderlijke procedure om de adoptie in orde te maken, zonder van Danilo nog een teken van leven te krijgen. Hartverscheurend, ingewikkeld, mooi gefilmd en gemonteerd, ontvouwt zich langzaam zijn beslissing, die een onverwachte wending aan het verhaal geeft… En het klopt, het past, zo moet het zijn. Met respect voor de ongetwijfeld goede bedoelingen die de adoptieouders hebben bij het willen herenigen van de twee broers, vraag ik me na het zien van deze documentaire toch een hoop dingen af. Had de aanschaf van een mobiele telefoon met vertaal-app ook een manier kunnen zijn om het contact te onderhouden? Kan Daniël misschien Portugees gaan leren in Nederland en sparen voor een volgende trip naar Brazilië? Hebben we in onze westerse wereld wel genoeg besef van hoe diep onze wortels zitten en hoe onlosmakelijk we verbonden zijn met onze cultuur en taal, ons land, onze familie, ook al is het er niet ideaal? Kortom: weer een mooie, indrukwekkende documentaire van Sanâa May Swart en Anneke Wiering, die stof tot nadenken biedt! Chris Thie

Vertoning 24 december, 15.30 uur Filmtheater Cinebergen in Bergen (NH) Bestel kaarten door een e-mail te sturen naar info@yesafilms.nl en maak € 9,50 over op: NL42TRIO0390324760, o.v.v. ‘Cinebergen’.

DECEMBER – 2017

COLOFON Adoptie Magazine Online Onafhankelijk, informerend, signalerend en opiniĂŤrend. Voor aspirant-adoptieouders, adoptieouders, geadopteerden, professionals op het gebied van adoptie en alle anderen die zich betrokken voelen bij afstand en adoptie. Adoptie Magazine Online is uit een uitgave Stichting Adoptievoorzieningen. Het online magazine verschijnt vier keer per jaar.

Vormgeving Studio Jorrit van Rijt

REDACTIE Hoofdredacteur Angela Jans Aan dit nummer werkten mee Erik Draaijer (eindredactie), Sandra Benschop, Zindzi Folmer, Ria Heek, Vera Kidjan, Berrit de Lange, Meike Melenhorst, Chris Thie en Annemarie Vernooij.

zie ook: www.adoptieoudersonline.nl en of www.adoptie.nl

Foto cover Thinkstock 28

ADOPTIE MAGAZINE ONLINE

Redactieadres Postbus 290 3500 AG Utrecht Telefoon: 030 2330344 e-mail: redactie@adoptie.nl

Kopij Bijdragen, ingezonden brieven of tips zijn van harte welkom. Neem daarvoor contact op met bovenstaand telefoonnummer of e-mailadres. Overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande Âtoestemming van de redactie en desbetreffende auteur. Verzoeken tot overname dienen gericht te worden aan de hoofdredacteur.