SustainaBillie 23 april 2022

Niet zomaar weggooien a.u.b. Bladeren, lezen en hergebruiken. Want dit is een

SustainaBillie SustainaBilliety

SustainaBilliety

7 manieren  om Billie te blijven gebruiken

72 blz. tips voor een duurzaam leven in een extra dik bewaarnummer

1 2 Schuilen voor de  aprilse grillen

3

Een bloeddorstige mug  mee platmeppen

7 Een enthousiast bod uitbrengen op de tweedehands spullen die  13 bekende mensen met Billie veilen!

Vliegertjes vouwen tijdens  saaie vergaderingen

Het lifestylemagazine van Het Nieuwsblad

Een toeter rollen om goed  nieuws door te verkondigen

Jezelf koelte toewuiven op  warme dagen

Op het gastentoilet laten liggen  tot­ie helemaal stukgelezen is

MAXIMALE RESULTATEN, MINIMALE INSPANNING!

94% bevestigt dat de huid er steviger uitziet na gebruik gedurende 7 dagen*

The Ampoule Pioneer Ontdek nu de nieuwe BABOR ampullen. Scan de QR Code. www.babor.nl

Blik vooruit

Billie rooft de kasten van 13 BV’s leeg voor een closet sale. Zoekt naar een oplossing voor het waterprobleem. Bouwt een energiezuinige woning en haalt afval in huis. Shopt duurzaam  denim en biokomkommers­zonder­plastic. Kookt verrukkelijk vegan. Is goed bezig dus, en jij?

Lieve lezer,

Als kind droomde ik van ruimtereizen. En nu nog zou ik er veel geld of enkele minder essentiële ledematen voor overhebben. Een kolonie op Mars? Countmein. Maar onlangs, op een lezing, voelde ik me op de vingers getikt. Een professor astrofysica waarschuwde er voor de plannen van Musk en co. Dat we, met al dat gedroom van reizen naar andere planeten, onze belangrijkste taak niet mochten vergeten: zorgen voor ónze planeet. In plaats van ons vertrek te plannen, zouden we beter de aarde zélf leefbaar houden. Ze had een punt, en eigenlijk is die blauwe bol ook gewoon ons hoogstpersoonlijke ruimteschip – we sjezen er ook met een rotvaart mee door de kosmos. Dan kunnen we hem maar beter goed onderhouden, toch?

Ann Van de Plas, eindredacteur

Billie trakteert ...

Op 15 flesjes van de limited edition  l’Huile by CÎME (t.w.v. 24,50 euro).

Dit duurzame Belgische beautymerk bestaat 10 jaar en viert dat met  nieuwe flesjes van hun 100%  natuurlijke lichaamsolie, met  tekeningen van twee Brusselse  illustratrices. Haast je naar onze  Instagrampagina @billie.be om  er eentje te winnen.

Francesca Vanthielen zegt ja blz. 4 Gerust geshopt blz. 6

Hoe duurzaam is denim? blz. 26

Vandaag vegan blz. 62

Epiphany: puur hart, pure keuken blz. 58

Hoe doet  die dat?

Dit jaar wordt Francesca Vanthielen 50. Wat  het leven haar de voorbije 50 jaar geleerd  heeft? Heel wat. Maar vooral om ‘ja’ te blijven  zeggen. Ook al betekent dat dat je uit je  comfortzone moet stappen.

tekst Nathalie Dirix, foto Dirk Alexander

1Blijf ja zeggen

“Vorig jaar had ik me voorgenomen om te stoppen met acteren. En toen belde theaterregisseur Chokri Ben Chikha me of ik niet wilde meewerken aan z’n nieuwste creatie Flemish primitives. Ik heb even getwijfeld. Maar het duurde niet lang of ik deed wat ik al heel m’n leven doe: ja zeggen tegen de dingen die m’n pad kruisen.”

2Doe wat je kunt

“Al tijdens m’n studies lag de klimaatzaak me nauw aan het hart. Ik schreef een thesis over de olie- en gasvoorraden op de Noordpool. Later ging ik lezingen geven. Niet dat ik een expert ben. Maar ik wilde m’n bekendheid gebruiken om de bewustwording rond het klimaat te vergroten. Want als elk van ons doet wat hij of zij kan, komen we al een heel eind.”

3

Leer content zijn

“We zijn zo op zoek naar geluk, dat we vergeten om gewoon tevreden te zijn. Het is een punt van Dirk De Wachter waar ik volledig achtersta. Hij heeft het over contentement. Een prachtig woord. Ik acht me gelukkig dat m’n partner en ik steeds meer met kleine dingen tevreden kunnen zijn. Een wandeling maken en vogeltjes zien, da’s puur contentement.”

Geef je grenzen aan

“Vroeger kon ik drie dingen op één dag plannen. Met als gevolg dat ik van de ene activiteit naar de andere aan het hollen was. Behoorlijk vermoeiend. Dat soort gedrag heb ik dan ook moeten afleren. Niet eenvoudig. Zeker niet als je graag ja zegt. (lacht) Maar wel levensnoodzakelijk om te kunnen blijven gaan.”

Voor de planeet

Shoppen is fun! En nog een pak leuker wanneer je het met een gerust gemoed kan doen.  Wij gingen op zoek naar de strafste duurzame hebbedingetjes en de mooiste mode van bij ons.

Draagbare verhalen  Het Belgische, duurzame  Wearable Stories ging in zee  met Juttu voor een zonnige  capsulecollectie met 14 stuks Rok ‘Alpa’ van Wearable  Stories x Juttu, 99 euro

Slow fashion

Een garderobe die heel lang  kan meegaan door tijdloze  kleuren en snits én kwalitatieve  stoffen, da’s het idee achter  het Antwerpse merk Âme. Geen  fast fashion dus, maar basics die elk seizoen terugkomen. Jurk ‘Flavie’ van Âme, 140 euro

Jesmoniet, we can

De hebbedingetjes van Kupu Studio zijn leuk om je huis  mee op te fleuren. De onderzetters, kandelaars of  schaaltjes zijn handgemaakt en vervaardigd uit  jesmoniet, een milieuvriendelijk composietmateriaal. Kandelaar van Kupu Studio, 12,50 euro

Groen tintje

JBC zamelt kleding in om te  recycleren voor het goede doel.  Ook hebben ze het Go Greenlabel, met kleding die voor minstens 50% uit duurzame vezels  bestaat. Deze donsjas is zelfs  volledig gerecycleerd. Donsjas van JBC, 49,95 euro

Tegen de plastic soep Sneakers uit plastic afval dat  werd opgehaald uit de oceaan: het Belgische merk  Komrads heeft er een primeur mee beet in ons land.  Ook de zolen en de veters  zijn trouwens van gerecycleerd rubber en katoen.

Sneakers OCNS van  Komrads, 125 euro

Gerecycleerd sporten Pure by Luce is een Belgisch label met sportkleding en gebruikt enkel gerecycleerde stoffen. Hun activewear met vrolijke prints wordt in Europa gemaakt. Sportleggings ‘Alou akchour’ van Pure by Luce, 89 euro

Doe ze nog eens vol Is deze fles op? Dan kan je ze  laten bijvullen bij geselecteerde  verkooppunten én krijg je 4 euro korting. Bovendien gaat een  deel van de opbrengst naar een  scholenproject in de Himalaya. Hand & body wash ‘Nuts about  you’ van CÎME, 16,70 euro

6  Billie

OP ECO-VAKANTIE IN DE LEIESTREEK

Houd je je impact op het milieu en onze natuur graag zo klein mogelijk? Ook tijdens je reis of citytrip? In de Leiestreek geniet je van een eco-vakantie boordevol duurzame eet- en shopadresjes, ecologische activiteiten en eco-cyclo tours.

DUURZAAMMMM…

Lokaal, biologisch, ecologisch én lekker: dat zijn de principes van een heleboel lekkere Leiestreek-adresjes. Met duurzame ingrediënten steken ze verrassende gerechten in elkaar. Zonder een grote berg afval achter te laten.

TIPS:

• Anna-Maria van Courgette (Kortrijk) is dol op groenten. Die verwerkt ze in een seizoensgebonden lunch of een zero waste soep. Soms veggie, soms vegan… altijd (h)eerlijk en lokaal.

• Donza (Deinze) bereidt alles wat op tafel verschijnt helemaal zelf. Zo komt het fruit uit de eigen boomgaard en levert de kruidentuin achteraan verse kruiden.

MILIEUBEWUST WINKELEN

Of je nu duurzame voedingsproducten, kledingstukken of decoratiespullen koopt: je hoeft het niet ver te zoeken om iets geweldig leuks te scoren. In de Leiestreek ontdek je verschillende hippe conceptstores en biowinkels.

TIPS:

• In Zonder Meer (Kortrijk) is alles verpakkingsvrij. Johan presenteert je een groot aanbod groenten, fruit, deegwaren en verzorgingsproducten. Daarvoor werkt hij samen met lokale boerderijen en producenten.

• Ideeën voor duurzame spullen? Daar borrelen de Allossa -ontwerpers (Izegem) van over. Je ontdekt hun creaties in de conceptstore waar ook andere lokale designers uitpakken met hun ecologische interieurobjecten en andere hebbedingen.

ECO-ACTIE!

Kies voor dubbel verantwoord plezier en vertrek met de fiets op eco-cyclo tour rond Kortrijk, Roeselare, en Deinze. Zo maak je kennis met ecologische ondernemers, terwijl je de omgeving verkent tijdens een ontspannende fietstocht. Of neem deel aan boeiende workshops, steek je handen uit de mouwen op een biodynamische akker, of pluk zelf je biologisch fruit!

Ontdek alle duurzame tips en trips in de Leiestreek via www.toerisme-leiestreek.be/ duurzaam

Courgette

Bekende  Veiling

Iets wegschenken uit hun eigen kast of huis met  een zekere waarde voor een Billie die helemaal in  het teken staat van duurzaamheid? En de  opbrengst gaat naar een goed doel? Daar moesten  deze dertien Bekende Vlamingen niet te lang over  nadenken. Bied mee en steun SOS Kinderdorpen  en Oekraïne. En wel hierom ...

tekst Kaatje De Coninck foto’s Karmen Ayvazyan

Een van deze unieke  stukken kopen?  Zo doe je dat!

Wil je iets kopen uit onze duurzame  closet sale? Scan dan de QR­code om  naar de verkooppagina van Billie op  2dehands.be te gaan. Daar kan je alle  zoekertjes terugvinden. Zoek het stuk  dat je in huis wilt halen, en bieden  maar. De veiling loopt nog tot en met  donderdag 28 april. Wie het hoogste  bod uitbrengt moet het bedrag rechtstreeks aan SOS Kinderdorpen overschrijven. Alle items worden verstuurd  via de post, behalve de meubels.  Die kunnen opgehaald worden in  Antwerpen of Brussel.

Scan deze code en ga naar de  Billie­veiling

Wie Onderneemster Eline De Munck (Odette Lunettes)  Wat “Unisex one­size hoodie uit mijn eigen kleerkast.  Lekker baggy, met handgespoten print op de achterkant  – opgelet als je ‘m wast.”

Geschatte waarde “Nieuwprijs: 75 euro.”

Eline De Munck

“Deze hoodie van de Ouvre tes yeuxcollectie komt uit m’n eigen kleerkast en het is er een van de eerste partij die we op de markt hebben gebracht. We losten ze ten tijde van corona en alle complottheorieën: nee, je moest dus geen ontsmettingsmiddel drinken tegen het coronavirus! Wees je bewust dat er iets bestaat als fake news, wees je bewust van de uitdagingen waar we vandaag voor staan. Open je ogen en neem je verantwoordelijkheid. Daar wilden we met deze campagne de aandacht op vestigen.”

“Het was tegelijk ook een reminder: steun je lokale handelaars! Wij produceren bewust dichtbij en de slogan achteraan op de trui is dan ook nog eens handgespoten in een maatwerkbedrijf in Antwerpen. Daarnaast is het ook gewoon een supercoole trui die je evengoed kan dragen in een high-end fashion look als thuis op de bank. Beste comfy clothing ooit! En ze zijn best gegeerd. Als er een nieuwe drop is, zijn ze meteen uitverkocht. Deze limited editions zijn dus echte collector’s items.”

Duurzaamheid is voor jou dus meer dan een modewoord?

“De kraan uit tijdens het douchen als ik me inzeep. Lichten uit en deur dicht in de kamer als ik wegga. Zo veel mogelijk de trein nemen. Stappen in plaats van steppen. Deze tijden dwingen ons allemaal om hier meer bij stil te staan, maar voor mij is het al jaren een evidentie want ik ben zo opgevoed. Ik doe ook niet aan wegwerpmode. Onze monturen zijn duurzaam, worden dicht bij

huis gemaakt en ontworpen om een hele tijd mee te gaan. Ik probeer sociaal verantwoord te ondernemen en mensen te steunen die na een tijd weer op de normale arbeidsmarkt terugkeren. Of de klanten duidelijk te maken dat het niet is omdat er een concept als solden bestaat,

dat een stuk ineens minder waard wordt. En dat er nooit iets bestaat als gratis levering. Iemand moet altijd de prijs betalen, kijk maar naar de verhalen die nu naar boven komen over PostNL. We hebben daar allemaal ons steentje in bij te dragen.”

“Als er een nieuwe drop is,  zijn ze meteen uitverkocht”

Wie Muzikant en kunstenaar Bent Van Looy  Wat Uniek bandshirt van Das Pop, gedragen  en customized door Bent Van Looy himself. Geschatte waarde “Collector’s item: dus waard  wat de fan ervoor wil geven.”

Bent Van Looy

“Bij de release van de Das Pop-plaat I Love in 2000 hoorden deze coole bandshirts. We droegen ze als uniform op het podium, ook op de hoes heeft iedereen dit aan. Voor ons was het een soort canvas waarop de hele Das Pop-belevenis geprojecteerd kon worden. Een manier om de boodschap van de muziek nog kracht bij te zetten. We vonden het ook leuk om er de schaar in te zetten: dit shirt heb ik zelf gedragen op het podium, de armen zijn eraf, de onderkant is ook opengesneden. Er blijft niet veel van over, en toch is het een collector’s item. Elke jaar krijg ik nog mailtjes van fans die er eentje zoeken: dit is het laatste dat ik heb. Denk ik.” (lacht)

Ben jij iemand die graag op tweedehands schatten gaat jagen?

“Absoluut. Vroeger uit geldgebrek, nu uit liefde. Aan oude stukken hangt een hele context, een verhaal. Zo ben ik grote fan van de katoenen chino broeken uit het Amerikaanse leger uit de jaren 40, maar ze zijn moeilijk te vinden. Een tijd geleden kreeg ik een mail van een winkeltje in Parijs waar ik vaste klant ben, dat ze eentje hadden als ik wilde. Yes, zei ik meteen. Ze heeft nog zes weken vastgezeten bij de douane, maar kijk, ze is net aangekomen en ik was blij als een kind. Da’s de magische lading van zo’n kledingstuk: je neemt een deeltje geschiedenis mee over. Dit is kledij die ouder is dan m’n vader. Da’s bijzonder, toch? En zelfs als ik nieuwe dingen koop, zijn het goede, dure items die de tand des tijds doorstaan. Ik koop dingen voor het leven.”

“Echt het  laatste dat  ik nog heb”

Evelien Van Hamme

“Het is een krijtstreeppak van Xandres Gold, maat 46. Nieuw betaal je hier snel 400 euro voor en ik heb het amper twee keer gedragen. Drie jaar geleden trok ik het aan voor de MIA’s en sindsdien ben ik ambassadrice voor het merk. Het was voor het eerst dat ik zo’n kwalitatief broekpak droeg, toen gecombineerd met een laag uitgesneden topje met kant. Ik voelde me heel stijlvol, sexy en stoer.”

Waarom doe je het weg?

“Ik heb het altijd moeilijk kunnen combineren met de rest van mijn kleerkast, terwijl je het wel perfect apart kan dragen. Ik kan er intussen ook niet meer in en vind het dan slimmer om er afscheid van te nemen. Plus, hoeveel kan een mens hebben? Ik ben een beetje een hamsteraar, maar plan binnenkort wel een eigen closet sale. ’t Is nodig om eens goed te schiften.” (lacht)

Hoe duurzaam ben jij?

“Ik ben zeker geen perfect voorbeeld, maar probeer mezelf wel een nieuw patroon aan te leren. Als ambassadeur van Belgische brands als Xandres en CÎME kan ik het ook niet maken om in lowbudgetketens te shoppen, vind ik. Ik krijg veel, als ik zelf koop, doe ik dat dan ook zo bewust en lokaal mogelijk. Af en toe ga ik ook eens snuisteren in een winkel als Think Twice, maar met mijn

maatje 46-48 weet ik op voorhand dat de opties eerder beperkt zijn. Ook daarom vond ik het leuk om iets moois te doneren voor vollere vrouwen.”

Wie Actrice Evelien Van Hamme (Dertigers)  Wat “Broekpak van Xandres Gold, maat 46.  Gedragen op de MIA’s.”

Geschatte waarde “Zo’n 4 à 500 euro.”

“Voel me er  stijlvol, sexy  en stoer in”

12  Billie

Wie Drumster Isolde Lasoen

Wat “Enkellange kokerrok van de Belgische  ontwerpster Nathalie Vleeschouwer, maat small.  Gedragen op het podium en in een clip.” Geschatte waarde “180 euro.”

Isolde Lasoen

“De kokerrok valt tot op de enkels en is gemaakt uit een zware soepelvallende stof. In combinatie met bijvoorbeeld een zwarte coltrui en pump zorgt hij voor een classic French look. Ik heb hem een paar keer gedragen om te zingen en in een clip, ermee drummen lukt door de lengte niet. Luipaardprint kan plattekes lijken, maar dat is het niet dankzij Nathalie Vleeschouwer, die altijd tijdloze stuks maakt.”

Wat heb je met Vleeschouwer?

“Ik ben al jaren een trotse ambassadrice voor haar. Een van haar klassiekers die elke collectie terugkeren, is een wijde, geklede broek met hoge taille, vaak in de chicste stoffen: heel dankbaar voor op het podium. Maar ook haar jersey wollen truitjes en jassen vind je in mijn kast. Stukken waar je meer voor betaalt, maar dat zijn ze waard.”

Ben je bewust bezig met waar en wat je shopt?

“Belgisch en kwalitatief zijn toch wel mijn go to’s geworden. In budgetketens koop ik zo weinig mogelijk: dat houdt mijn kleerkast overzichtelijk en klassevol, al heb je als artiest altijd wel wat meer opties nodig voor tijdens optredens. Maar vorige zomer zijn we verhuisd naar ons droomhuis en dat is kleiner dan waarvan we kwamen. Ook daardoor ben ik verplicht geweest alle ballast los te laten. Enkel waar we echt van houden is overgebleven.”

“Dat voelt als een opluchting, want dat idee van wij hebben veel te veel gerief is weg. Ik zie nog wel eens een leuk stoeltje of zo, maar dan besef ik meteen: er is toch geen plek. Zo wordt het makkelijker om niet in de val van de massaconsumptie te trappen.”

“Mooi, maar je kan er  wel niet mee drummen”

Wie Zangeres Kate Ryan uit Tessenderlo Wat “Zilveren jurk met Swarovski­steentjes, in doorzichtig  chiffon, maat 38. Gedragen tijdens de World Music Awards.” Geschatte waarde ”Custom made, geen prijs op te plakken.”

Kate Ryan

én van de kringwinkel”

“Ik heb deze jurk laten maken door Armando De Vincentiis (ontwerper uit Maasmechelen, red.) voor de World Music Awards in 2008 in Monaco. Ik heb daar toen de prijs voor Bestselling Benelux Artist in de wacht gesleept, ik was wereldwijd de best verkopende Beneluxartiest, toch een van de hoogtepunten uit mijn carrière. Al treed ik vandaag nog steeds overal in Europa op hoor.” (lacht)

Waarom dit?

“Ik kan er niet meer in, dat is al een goede reden op zich. Het hangt jammer genoeg gewoon in een hoes in mijn kast: het verdient meer want het is een kunstwerkje. Het is niet de meest comfy jurk, ze is vrij stug door de steentjes, maar wel

een showstopper voor op oudjaar of een andere gelegenheid. Of je stelt ze gewoon tentoon in je dressing.”

Hoe graag geef jij dingen een tweede leven?

“Ik ben een grote kringloopfan, soms tot ergernis van mijn man. (lacht) Geregeld breng ik een volle auto weg, maar kom ik ook met een volle terug. Ik hou ervan om schatten te zoeken en die dan te upcyclen. Ik koop en verkoop ook geregeld kledij. Ook in mijn eigen webshop, FAMM by Kate, verkoop ik preloved items, boeken en vinyl. Goed voor de planeet, onze ecologische voetafdruk en goedkoper dan nieuw. What’s not to love?”

“Een volle auto naar

Wie Zangeres en actrice Karen Damen Wat “Customized jurk van JBC, met strass, maat 40.  Gedragen op mijn enige solo­optreden.”

Geschatte waarde

“Aangepast op mijn lijf, dus geen prijs op te plakken.”

Karen Damen  “Kan ‘m nooit meer  dragen”

“Ik heb drie jaar lang collecties uitgebracht samen met JBC. Deze bloemenjurk wilde ik er absoluut in, omdat ik de print zelf heel mooi vond. Dit is een exemplaar dat ze speciaal voor mij hebben gemaakt en gepimpt voor op het podium. Ze zal voor mij altijd gelinkt zijn aan 16 maart 2018, mijn eerste en enige soloconcert tot nu toe. Ik hield ze bij als aandenken, want die avond betekende heel veel voor me, maar ik heb er ook genoeg foto’s van. Die kan ik ook bekijken als ik wil mijmeren over die avond. Ik heb de jurk nooit meer gedragen: ze is zo gelinkt aan het podium dat het in mijn hoofd niet zou kloppen.”

Hoe belangrijk vind jij duurzaamheid in je eigen kleerkast?

“Als ik vandaag de keuze heb tussen twee keuzes die beiden fashionable zijn, de een is duurzaam, de ander niet, dan ga ik voor de duurzame optie. Waarom zou je dat vandaag niet doen als je het budget hebt? Zelf heb ik met mijn zus in oktober een knitwearcollectie uitgebracht, Kristina. We hebben veel commentaar gekregen dat de truien zo duur waren, maar ze zijn gemaakt uit natuurlijke materialen, op een verantwoorde manier, in eigen land. Echte slow fashion. Ja, je vindt zeker goedkoper, maar dan heb je de kans dat ze gemaakt zijn in sweatshops in Bangladesh. Wie kan daar vandaag nog mee leven?”

COVERVERHAAL

“Vroeger was ik een emoshopper. Als ik moe was of me niet goed in mijn vel voelde, ging ik winkelen om me beter te voelen. De laatste jaren probeer ik daar bewuster mee om te gaan. Investeren in kwalitatieve stukken, nadenken hoe ik het kan combineren met wat ik al heb, kiezen voor duurzame merken. Wat niet betekent dat mijn kasten niet nog steeds uitpuilen. Daarom ga ik om de zoveel tijd door alles met één vuistregel: wat ik een jaar niet heb aangedaan, gaat weg. Ik verkoop het dan via Instagram of een closetsale. De helft van de opbrengst gaat naar het dierenasiel. Als het toch pijn doet om van iets te scheiden, denk ik gewoon aan de diertjes. Dat helpt. (lacht) Pakjes maken en versturen en al die berichtjes ... er kruipt heel veel werk in, maar als ik dan een spiegelselfie krijg van iemand die blij is met wat ze heeft gekocht, maakt me dat ook heel tevreden.”

Een jurk als deze hangt wel niet zomaar in je kast toch?

“Nee, ik mocht het lenen voor de finale van The masked singer dankzij mijn styliste Farah El Bastani en zij heeft ontwerper Matteo (Genkenaar Matteo La Rosa, red.) gevraagd of hij zo lief wilde zijn het weg te schenken. Voor zo’n actie wilde ik toch graag een bijzonder stuk en toen ik het aanhad voelde ik me zo ongelofelijk mooi en elegant. Bijna een prinses, hoe onnozel dat ook klinkt.”

Wie Tv­presentatrice Julie Van den Steen Wat Jurk van de Genkse ontwerper Matteo  La Rosa (maat 36/38). “Geleend voor de finale  van The masked singer.” Geschatte waarde ”Retailprijs: 3.000 euro.”

Julie Van den Steen

“Designerjurk van 3.000 euro!”

“Ik vind deze klompjes zo ongelofelijk mooi dat ik er tot nu toe nog geen afstand van kon doen, ook al was het een miskoop. Ze zijn net iets te klein: elke keer ik ze uit de kast haal, merk ik dat mijn teen er net over komt. Daardoor heb ik ze amper gedragen.”

Ze zijn heel hoog, kon je er wel op stappen?

“Met op hoge hakken lopen, had ik geen enkel probleem. Getuige het cadeautje dat ik eraan over hield: mijn halux fallus, een knobbel aan de zijkant van m’n voet. Mijn vriend Kurt is 1.80 meter, ik ben 1.74 meter, dus met mijn echte hoge hakken aan ben ik groter. Niet dat hem dat stoort, maar zelf voel ik me dan zo’n reuzenvrouw. Dus blijven mijn hakken de laatste jaren steeds meer in de kast. En weet je, ik heb vandaag ook het zelfvertrouwen om me sexy te voelen zónder hakken.”

Je hebt wel een aantal miskopen, zei je. Verkoop jij die soms zelf?

“Nee, ik vind dat wat gek, geld vragen voor kledij van mezelf. Is het omdat ik bekend ben? Of misschien vind ik het gewoon te veel gedoe, om dat te verkopen en te versturen? Ik weet het niet goed. Liever geef ik dan een nog mooi, duur stuk weg aan een vriendin, dan maak ik er ook iemand blij mee.”

Wat Presentatrice en Billie­columniste

Evi Hanssen

Wat ”Een prachtig paar amper gedragen Dries  Van Noten­pumps met open teen (maat 40).”

Geschatte waarde “Nieuw: 5 à 600 euro.”

Evi Hanssen

“Ze zijn  mij net iets  te klein”

Wie Vintagedealer Yves Chung bekend van Stukken voor mensen Wat “Een vlinderstoel van ontwerper Arne Jacobsen voor  Fritz Hansen. Het stoeltje is van beukenhout, origineel uit 1981  en in goede staat.”

Geschatte waarde ”Nieuw 450 euro, vintage 225 euro.”

Yves Chung

“Het stoeltje is 40 jaar oud en een echte tijdloze klassieker, klaar om nog generaties mee te gaan. Het mooie aan vintage is dat het waardevast is: de nieuwprijs van deze stoelen stijgt nog elk jaar en de waarde van de gebruikte stoel gaat mee omhoog. Vintage is ongeveer de helft van de nieuwprijs waard.”

Waarom verkies jij vintage boven nieuw?

“Vintage wil zeggen: met gebruikssporen. Ik vind dat toffer: dat heeft geleefd, dat heeft wat patina, wat meer persoonlijkheid. Je kan het ook zien als een plezierige investering. Eerst geniet je jarenlang van een mooie stoel en wanneer je beslist om hem te verkopen verdien je quasi zeker je geld terug. Dat geld brengt op de bank toch niets op. (lacht) Ik ben zelf ook begonnen als liefhebber en verzamelaar; intussen ben ik al 15 jaar handelaar. In het begin doet dat wat pijn om geliefde stukken weg te doen, maar dat gevoel ebt weg.”

Hoe duurzaam is vintage voor jou?

“De duurzaamheid zelf! Elke stoel die ik verkoop, is een boom minder die moet worden omgehakt hé. En hoe meer er tweedehands gekocht wordt, hoe minder er moet worden geproduceerd en weggegooid. Zeker vandaag, met de stijgende brandstof- en transportprijzen, kan lokaal en tweedehands kopen alleen maar worden aangemoedigd.”

“Elke vintage stoel is een  boom minder omgekapt”

Loredana

“Ik geef een podiumoutfit weg die ik maar één keer gedragen heb, in het Sportpaleis in 2010 tijdens Back to the 90s. Een bijzonder stuk, toen speciaal gemaakt voor 2Fabiola door ontwerper Dirk Vervoort. Het is een korset in maat 36, met achteraan een vetersluiting.”

Waarom doe je dit weg?

“Ik heb al mijn podiumoutfits nog: het zijn zulke unieke stukken dat ik het zonde vind ze weg te gooien. Maar ze hangen natuurlijk ook maar gewoon in mijn kast. Voor een goed doel wilde ik dan ook wel iets speciaals doneren. Het is extravagant, maar je kunt het ook dragen op een zwarte legging als je wilt clubben, of voor een verkleedparty natuurlijk. Een prijs opplakken is moeilijk, want het is een uniek stuk.”

Geef je graag dingen een tweede leven?

“In mijn dagdagelijkse kleerkast houd ik geregeld grote schoonmaak om dan weg te geven aan vriendinnen of Spullenhulp. Maar dit is echt het eerste podiumstuk dat ik wegdoe. Ik ben wel een verzamelaar, iemand die moeilijk afscheid kan nemen soms. Aan elk stuk hangt toch een unieke herinnering hé.”

Wie Zangeres Loredana van 2Fabiola, uit Zonhoven Wat “Korset, gemaakt van een soort kunststof en kant, in  zwart en fuchsiaroze met stekels op de schouders, small.” Geschatte waarde Custom design, geen prijs op te plakken.

“Nooit iets  weggedaan,  tot nu”

Sofie Van de Velde

“Het is een tussenseizoenjas van A.F. Vandevorst: een bijzonder stuk van een bijzonder duo. Zelf ben ik 1,70 meter, maar hij is lang genoeg als je groter bent. Nieuw moet je toch op zo’n 800 euro rekenen. Ik kocht hem op een stocksale, omdat het modelabel intussen gestopt is, is het een collector’s item.”

Wat is je band met hen?

“Ik ben een heel grote fan van An Vandevorst en Filip Arickx. Ik heb hen jaren bijna exclusief gedragen. De rode broek of het blauwe kleed dat je mij in Stukken van mensen kon zien dragen: A.F. Vandevorst. Het galakleed dat ik elk jaar draag op nieuwjaar, Oscarwaardig eigenlijk: ook van hen. Hun kledij is stoer, vrouwelijk, altijd meesterlijk maatwerk en zowel casual als chic te dragen.”

Kun je dan wel afscheid nemen van dit stuk?

“Met bloedend hart hoor, maar het is te mooi om in een kast te hangen. Toen ze aankondigden dat ze zouden stoppen, heb ik me in mijn emotie wat laten gaan. Op de laatste stocksale kocht ik te veel, omdat ik wist: dit is het dan. Deze jas kocht ik toen, maar ik heb hem nog nooit aangedaan.”

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

“Ik koop al heel mijn leven tweedehands. In het begin uit noodzaak, omdat ik niet het geld had voor designerstukken, maar vandaag nog steeds. Ik vind dat we onze kledij veel te weinig en niet lang genoeg dragen. Dat probeer ik wel te doen. Vandaag draag ik bijvoorbeeld schoenen van Ann Demeulemeester die 30 jaar oud zijn. Stukken die ik beu gedragen ben en nog in goede conditie zijn, breng ik naar een winkel als Rosier 41 in Antwerpen. Daar verkoop ik ze, met de opbrengst koop ik nieuwe tweedehands designerstukken. Negentig procent van mijn kast is ook Belgisch, met ook Christian Wijnants, Dries Van Noten, Toos Franken ... We zouden veel trotser moeten zijn op al dat Belgisch talent en kunnen dat niet genoeg ondersteunen. Mijn vriendinnen weten trouwens dat mijn kast altijd openstaat om iets te lenen voor een speciale gelegenheid. Ook dat is duurzaam voor mij.”

Wie Galeriste Sofie Van de Velde,  o.a. Stukken van mensen

Wat Kimonojas in taille unique van Belgisch  cultbrand A.F. Vandevorst, dat in 2020 de  stekker uit hun modemerk trok. Geschatte waarde ”Nieuwprijs: 800 euro.”

“Gekocht op  hun allerlaatste  stocksale”

Wie Journalist en presentator Xavier Taveirne Wat “Opbergbankje uit de boerderij van mijn  grootouders, het is minstens 60 jaar oud. We  gebruiken het ook echt.”

Geschatte waarde “Erfstuk, dus priceless.”

Xavier Taveirne

“Dierbaar erfstuk van

m’n grootouders”

“Dit is een opbergbankje waar je ook op kunt zitten om je schoenen aan te trekken. Het is minstens 60 jaar oud, wellicht ouder. Ik ben niet zo sentimenteel en hecht weinig waarde aan spullen. Daarnaast heb ik het graag netjes, dat creëert rust in mijn hoofd. Ik had dus niet zoveel keuze en heb dan toch maar iets gekozen dat een beetje pijn doet. (lacht) We gebruikten het ook echt, maar het zou me plezier doen als het een mooi derde leven krijgt.”

Hoe kwam het bij jou?

“Vier jaar geleden zijn mijn grootouders verhuisd van de boerderij waar ze 90 jaar hebben gewoond naar een rusthuis. Alle kinderen en kleinkinderen mochten toen uit de inboedel iets kiezen. Wij gingen voor dit en een linnenkast.”

Ben je bewust bezig met dingen een tweede leven te geven?

“Dat mijn schoonmoeder de kast in onze woonkamer ooit heeft meegebracht van vakan-

tie, vind ik een mooi besef, maar zelf schuim ik geen marktjes of tweedehandswinkels af: het is me te veel gedoe. Ik ben wel steeds bewuster bezig met wat ik koop. Ik zal er steeds bij stilstaan of ik het echt nodig heb en veel zal dragen. Hoeveel kan een mens ook hebben? En dan loop je toch drie weken met hetzelfde paar schoenen rond. Hoe ouder ik word, hoe minder belang ik hecht aan spullen en hoe minder ik heb.”

SOS Kinderdorpen

De opbrengst van  onze online veiling op  2dehands.be gaat integraal  naar SOS Kinderdorpen.  Zij zijn al jarenlang actief  in Oekraïne, maar helpen  ook in ons land  oorlogsvluchtelingen.

SOS Kinderdorpen is al twintig jaar  actief in Oekraïne en helpt kinderen en families ook nu om deze  crisis door te raken. Sinds de start  van het conflict evacueerden ze  bijna 700 kinderen, die nu een  warme plek vinden in de diverse  opvangprojecten van SOS Kinderdorpen in Europa, waaronder ook  in België. Daarnaast ondersteunden ze 2.000 families in Loegansk  met vouchers voor een basis aan  levensmiddelen en boden ze via  partnerorganisaties 60.000 mensen in Oekraïne noodhulp met water, voeding, materiële hulp en  psychosociale steun. Zo bezochten psychologen kinderen nabij  Kiev om te praten over de bombardementen en hun emoties een  plekje te geven. De komende weken en maanden blijft de organisatie hulp verlenen en, van zodra het  kan, engageren ze zich ook om het  land mee herop te bouwen.  Zelf een closet sale doen en de  opbrengst aan SOS Kinderdorpen  schenken? Of wil je graag een  gift doen? Dat kan via: www.sos­kinderdorpen.be/billie

Of je nu voor klassiek blauw, afgewassen stoer of jaren  tachtig acid gaat: het imago van jeans is al lang niet meer  onbevlekt. Steeds meer merken pakken uit met  ecologische alternatieven of duurzame labels voor hun  denim. Met welke keuze kun je echt het verschil maken –  en moet dat dan veel geld kosten?

tekst Ingeborg Deleye

Blue jeans                   moet groener

We willen de sfeer hier nu niet van de eerste seconde vergallen, maar de vraag is niet óf er een probleem is met jeans, maar eerder welk van de tientallen problemen precies de grootste impact heeft op mens en milieu. Zowel over de grondstoffen als het hoge water- en energieverbruik, de problematische chemicaliën en dito arbeidsomstandigheden bij de productie valt iets te zeggen –en het is niet meteen een goednieuwsshow.

Het begint al bij de basis. De grondstof van jeans is katoen, een gewas waar wereldwijd zoveel vraag naar is dat het vandaag ook op plaatsen wordt geteeld waar het van nature nooit zou groeien –

Duurzaam winkelmandje

lees: gebieden die te droog zijn voor een dorstig gewas als katoen, waardoor enorme hoeveelheden water nodig zijn om de teelt tot een goed einde te brengen. Volgens een berekening van de Britse non-profitorganisatie WRAP (Waste & Resources Action Programma) is voor de teelt van 1 kg katoen –het equivalent van één jeans – gemiddeld 10.000 tot 20.000 liter water nodig, afhankelijk van waar het gewas wordt geteeld. Naast water vloeien bij katoenteelt ook de pesticiden vlotjes: ongeveer 10 procent van alle pesticiden ter wereld wordt voor die katoenteelt ingezet. De stoffen zijn schadelijk voor de arbeiders op de plantages, en ook voor ons als

Tweede ronde Short van gerecycleerd  materiaal, Nudie, 120 euro

Hoera voor hennep Short van biokatoen en hennepvezel, Armed Angels, 79,90 euro

(Recy)kleren

Gerecycleerde short, Jbc,  49,95 euro

Blue jeans                   moet groener

consumenten: het goedje blijft immers ook na de oogst gewoon op het katoen zitten.

Het hoge water- en energieverbruik blijft ook in het hele verdere productieproces van jeans nog wel even doorwerken, al komen daar in het verdere verloop van het productieproces ook nog gezellige zware chemicaliën bij. Om een jeans de typische blauwe kleur te geven, bijvoorbeeld, maar – ironisch genoeg –ook en des te meer om de stof daarna te verbleken, verzachten of van een afgewassen look te voorzien. Die intensieve chemische bewerkingen en kleuringen zijn een pest voor alle arbeiders die ermee werken, en ook voor het ecosys-

teem rond de fabrieken. Een schoolvoorbeeld van de problematiek was de Chinese stad Xintang, waar een derde van alle jeansbroeken ter wereld wordt geproduceerd, en waar de rivieren in 2013 onnatuurlijk helblauw kleurden van al het afvalwater dat er door de jeansproducenten werd geloosd. De beelden gingen de wereld rond en openden vele denimfans de ogen. Als je weet dat jaarlijks wereldwijd ongeveer 2 miljard jeansbroeken worden verkocht, dan moet het misschien ook echt wel anders kunnen?

Het kan ook anders

Ook de denimmerken zelf hebben

ondertussen ingezien dat hun blauwe jeans echt wel groener kan. De labels en keurmerken tieren welig vandaag, waardoor het voor ons als consument soms moeilijk is om door de bomen de écht groene jeans nog te zien. Toch zijn er een aantal grote en makkelijk leesbare labels die je al een hele stap op weg helpen. Een duidelijk engagement is het biolabel dat merken dragen: het geeft aan dat het katoen, de belangrijkste grondstof voor jeans, alvast op een ecologische manier is geteeld. Dat wil zeggen: zonder schadelijke pesticiden of kunstmeststoffen. Wie een jeans koopt van organisch katoen of biokatoen – of zelfs van hennep of bamboe! – weet dat

u

Twee vliegen Jas 85% bio­, 15% gerecycleerd katoen, Kings of Indigo, 169,99 euro

Goed gelabeld

Jeans met Cradle to cradle­label,  C&A, 39,99 euro

Blauw & bio

Jeansjurk van biokatoen,  Monki, 35 euro

Labelliefde Jack met GOTS­label,  Samsoe & Samsoe, 179 euro

Tweedehands jeansrokje  (10/12 jaar),  I got it from my mutti, 25 euro

het aan de basis alvast goed zit. Het GOTS-label (Global Organic Textile Standard) is zo’n Europees gereguleerd biolabel, dat niet alleen biologische teelt garandeert, maar je er ook van verzekert dat jouw jeans zonder verdachte chemicaliën is geproduceerd.

Wie de hoofdvogel wil  afschieten qua  duurzaamheid én budget,  kiest voor een jeans met  een tweede leven: elke  jeans die tweedehands  over de toonbank gaat,  is er een minder die  gemaakt moet worden

Het Deense merk Samsøe & Samsøe geeft op zijn webshop bijvoorbeeld duidelijk aan welke stukken het GOTS-label dragen. Het Cradle to cradle-label is dan weer een van de meest omvattende duurzaamheidslabels, omdat het naast de materialen ook het productieproces en het gezondheidsaspect van een kledingstuk bekijkt: onder meer G-star geeft op de webshop aan welke stukken aan dit label voldoen.

Voor sommige pioniers is een label niet genoeg: het Belgische merk HNST, bijvoorbeeld, produceert circulaire jeans, die voor 80 procent uit katoenve-

zels van afgedankte jeansbroeken bestaat. Ze produceren “de duurzaamste jeans ter wereld” en zorgen er met slimme ingrepen als afschroefbare metalen knopen en pvc-vrije inkt voor de labels voor dat de broeken ook op hun beurt nog te recycleren zijn. Het Nederlandse denimmerk Mud heeft naast een recyclageprogramma ook een systeem van leasing, waarbij je jeansbroeken huurt per maand en na een jaar beslist om de broek te houden of in te ruilen voor een nieuw model.

Niet per se heel duur Moet duurzaam denim veel geld kosten? Voor een jeans van duurzame koplopers als HNST, Mud of het Zweedse nudie tel je gemiddeld 150 euro neer –dat staat op zich niet heel ver af van de prijzen die je bij jeansgiganten neertelt voor een klassiek model. Ook verschillende grote ketens proberen vandaag al duurzame alternatieven aan te bieden voor een betaalbaar budget. Kledingketen C&A was bijvoorbeeld de eerste gigant die jeansbroeken met het Cradle to

Jeansrokje en denimjurk uit biokatoen, en dus verbouwd zonder schadelijke pesticiden of kunstmeststoffen.

Nog een keertje

Tweedehands jurkje (8 jaar), I got it from my mutti, 29 euro

Dubbelslag

Jeansjasje kids biokatoen + gerecycleerd katoen, Arket, 39 euro

Bio aan de billen Jeansrokje uit biokatoen,  Armed Angels, 69,95 euro

Duurzaam winkelmandje

cradle-certificaat op de markt bracht –vanaf 29 euro!, vandaag verkoopt ook Primark denim met datzelfde certificaat. De Houthalense modeketen Jbc experimenteert in hun I am-ecolab met gerecycleerde jeans, ook in de kindercollecties. En wie de hoofdvogel wil afschieten op het vlak van duurzaamheid én budget, kiest voor een jeans met een tweede (of derde, of vierde) leven: elke jeans die tweedehands over de toonbank gaat, is er weer eentje minder die gemaakt moet worden.

Zo shop je duurzamer denim

Probeer vintage

De allermakkelijkste manier om een duurzame jeans te kopen, is even  verder kijken dan de nieuwe collectie: een jeans kan mits een goede  verzorging decennia mee, en de exemplaren in tweedehands winkels  kunnen dan ook vaak nog een tweede of derde ronde mee. Extra argument pro: authentieke jeans uit de jaren 80 en 90 is vaak hipper dan  de nieuwste modellen van de grote jeansmerken.

Kies je kleur én model bewust

Koop je dan toch een nieuwe jeans, dan kun je bewust voor een  donkere kleur kiezen. Raw denim onderging geen tientallen behandelingen om de kleur te verbleken, of om een jeans er ouder te laten  uitzien. Kies voor een natuurlijk blauwe jeans en laat hem vanzelf  verouderen door hem te dragen. Ook een jeans zonder stretch is een  duurzamere keuze: skinny jeansbroeken zijn altijd een mix van katoen  en elastaan, en precies door de toevoeging van dat laatste materiaal  wordt recyclage onmogelijk. Skinny broeken zijn op hun retour, dus  ook fashionista’s kunnen met een gerust hart voor broeken zonder  stretch kiezen.

Lees het label

Het vraagt een kleine extra inspanning bij het shoppen, maar alleen  al de samenstelling van jeans geeft je een idee over de duurzaamheid  ervan. Ga op zoek naar broeken met gerecycleerd katoen, of katoen  met het GOTS­label. Ook in de webshops van veel denimmerken staat  duidelijk aangegeven van welke labels een bepaald stuk is voorzien.

Let op met vage duurzaamheidsslogans over het watergebruik: vaak  slaat dat op jouw eigen gedrag als consument, en niet op het gebruik  van water bij de katoenteelt of in het productieproces. Een klein rondje  googelen bespaart je een vervuilende miskoop.

Was koud (of niet!)

Denim vraagt niet alleen veel water bij het productieproces, ook na  verkoop komt er vaak nog (veel te) veel water aan te pas. Was je jeans  zo weinig mogelijk, en op koude of heel lage temperatuur wanneer je  omgeving aangeeft dat het nu toch wel tijd wordt voor een hygiënische  ingreep. Dubbel goed nieuws: minder of koud wassen verlengt ook de  levensverwachting van je jeans. Het Britse merk Hiut Denim richtte in  dat opzicht zelfs een No wash club op, om hun klanten aan te moedigen hun broeken zo weinig mogelijk te wassen. Kandidaat­recordhouders kunnen zich aanmelden op de website van het merk.

Herstel je jeans

Nieuw leven

Jeans van gerecycleerd katoen (+ 1% elastaan), COS, 69 euro

Een kwaliteitsvolle jeans gaat jaren mee, mits wat goede verzorging en  een herstelling nu en dan. Ben je zelf niet handig met naald en draad?  Verschillende jeansmerken bieden ondertussen een – al dan niet gratis  – hersteldienst aan: Levi’s heeft zogenaamde ‘tailorshops’ in Antwerpen en Brussel, duurzame denimmerken bieden vaak gratis herstellingen aan in hun winkels.

Straffe salopette Salopette van biokatoen,  Nudie, 160 euro

€ 10, € 25, € 50 korting op je outfit*

* Geldig t.e.m. 10/05. Info en voorwaarden op e5.be

Classy and e ortless

Meer in het moment leven is voor velen: minder moeten nadenken over een outfit. Met deze stuks ben je in notime dressed en kan je mooie momenten waaronder feestelijke gelegenheden, zonder zorgen beleven. Je voelt je goed in je velén in je kleren!

Hemd € 59,99 - Jeans € 79,99 - Sjaal € 19,99 ❷ Kleed € 89,99 - Riem € 39,99 ❸ Hemd € 44,99 - Broek € 89,95

❶ Trui € 39,99 - Bermuda € 39,99 - Riem € 19,99

❷ Kleed € 69,99 - Handtas € 39,95 ❸ Vest

€ 139,99 - Blouse € 49,99 - Broek € 89,99Riem € 24,99

EINDELOOS combineren

❹ Trui € 39,99 ❺ Rok € 59,99

❻ Handtas € 59,95 ❼ Gebreide

€ 49,99 ❽ Mouwloze gebreide cardigan € 54,99

❾ Riem € 39,99

Losvallende

€ 69,95

debardeur

broek

Plastic? Sorry, dit  snappen we niet

Een biologische komkommer is verpakt in plastic, een gewone niet. Als je wilt weten waarom, ben  je hier aan het juiste adres. Samen met verpakkingsprof Roland ten Klooster, supermarkten en  fabrikanten keek Billie naar het soms absurde gebruik van plastic bij voeding.  “Karton is niet

tekst Tom de Leur illustratie Katrien Vanderlinden

Rond een biokomkommer zit  plastic, rond een gewone niet

Bij bio denkt u niet alleen aan gezond, maar ook aan duurzaam. Dan is het vreemd om in sommige supermarkten vast te stellen dat de biokomkommers ingepakt zijn met plastic en de gewone niet. “Om een onderscheid te maken tussen de twee;” luidt het bij Colruyt, “de biokomkommers zijn verpakt omdat zij het kleinst zijn.” De supermarktgigant maakt dat onderscheid ook bij bananen: rond de biobananen zit een papieren wikkel, rond die van huismerk Boni een plastic wikkel terwijl die van huismerk Everyday in een plastic zak zitten. Colruyt benadrukt wel dat alle huishoudelijke verpakkingen van huismerkproducten tegen 2025 herbruikbaar, recycleerbaar, composteerbaar of

biodegradeerbaar zullen zijn. Volgens verpakkingsontwerper en hoogleraar Packaging Design and Management aan de universiteit Twente Roland ten Klooster heb je geen plastic nodig om het onderscheid tussen soorten bananen en komkommers te maken: “Er is een oplossing: laser. Zo kun je het woord bio in de huid van zo’n komkommer schrijven.” “Bij Delhaize doen ze dat al”, zegt Roel Dekelver: “Je kunt zo’n laser gebruiken voor alle groenten met een dikke huid zoals avocado, flespompoen en mango. Bij komkommers bleek de laser de houdbaarheid te beperken, dus doen we het daar niet. De biokomkommers blijven verpakt in plastic, maar we verkopen er sowieso veel minder van.”

Plastic rond plastic  want dat is efficiënt

Twee flessen wasverzachter, drie pakken rijst, zes flessen frisdrank, een karton met blikjes: in de supermarkt is plastic dé manier om producten bijeen te houden. Waar dat goed voor is? Voor de efficiëntie, zegt Eva Biltereyst van Colruyt Group. “Het is gemakkelijker om zes blikjes maïs in één keer in de rekken te zetten dan zes blikjes apart. Voor onze klanten is het ook handiger om zo’n verpakking in één keer in de winkelkar te leggen. Klanten kunnen die omverpakking wel achterlaten in de winkel. Die folie recycleren we. We leveren grote inspanningen om de hoeveelheid verpakkingsmateriaal fiks te beperken, maar we mogen daarbij geen efficiëntie verliezen. Hoe efficiënter, hoe lager de prijs.”

altijd beter dan plastic.”

Verpakkingsprofessor Roland ten Klooster zegt dat we ons niet moeten blindstaren op plastic: “In voeding zit tien keer meer energie dan in de verpakking ervan. Voedingsmiddelen en transport tellen voor dertig procent van de koolstofvoetafdruk (de totale uitstoot van broeikasgassen, red.). De voetafdruk van verpakking bedraagt anderhalf procent. Ik zeg niet dat we met z’n allen vegetariër moeten worden, maar je doet meer voor het milieu door één dag per week geen vlees te eten dan door karton te verkiezen boven plastic. Fabrikanten en winkels leveren grote inspanningen, maar de consument mag ook eens in de spiegel kijken.”

Yoghurt heeft niet één,  maar twéé deksels?

Het moet zijn dat yoghurt een kostbaar goedje is: vaak zitten op een pot yoghurt twee deksels, een in aluminium en een afneembaar deksel in plastic. Delhaize besliste vorig jaar om die plastic deksels op twintig huismerkproducten weg te laten, een besparing van zeven miljoen deksels per jaar. De keten hoopt dat de nationale merken volgen, maar het Belgische Alpro is dat alvast niet van plan. “Op korte termijn zullen de plastic deksels niet verdwijnen”, zegt Jasmien De Gussem van moederbedrijf Danone. “Omdat uit twee onderzoeken blijkt dat de Belgische consument die deksels erg belangrijk vinden.” Mogelijk denkt die consument dat yoghurt langer houdbaar is door dat tweede deksel, al is dat niet

het geval. Het plastic deksel beschermt de pot natuurlijk wel beter in de boodschappentas. Bij Alpro benadrukken ze dat de pot en de deksels honderd procent recycleerbaar zijn en dat de drankkartons voor het grootste deel uit plantaardig plastic bestaan. Verpakkingsprofessor Roland ten Klooster begrijpt de keuze voor plastic op de yoghurtpot: “Plastic biedt ongekende garanties voor de voedselveiligheid en houdbaarheid. Logisch dat de fabrikant die yoghurt wil beschermen, het heeft veel energie gekost om ‘m te maken. Op termijn zie ik die dubbele deksels wel verdwijnen, veel fabrikanten nemen ze nu al weg.”

u Verpakkingsprofessor Roland ten Klooster “In voeding zit tien keer meer energie dan in de verpakking ervan. Voedingsmiddelen  en transport tellen voor dertig procent van de totale uitstoot van broeikasgassen”

Kartonnen bakje is niet

altijd beter dan plastic zakje

Bezoek de afdeling groenten en fruit van een supermarkt, bekijk de verpakkingen en probeer er een touw aan vast te knopen. De ene tomatensoort zit in karton, de andere in karton met plastic. Belgische aardbeien rusten in kartonnen, Spaanse in plastic bakjes. “Veel bedrijven schakelen over naar karton omdat de consument een afkeer krijgt van plastic”, zegt Roland ten Klooster. “Die overstap naar karton klinkt milieubewust, maar is dat niet altijd. Ik weet niet of u al een fabriek heeft bezocht waar ze papier en karton maken, maar vaak vind je daar een droogstraat die zo lang is dat je beter de fiets neemt om van begin naar einde te rijden. De energie die nodig is om papier en karton te drogen, is fenomenaal. Vergeet ook niet dat papier en karton vaak bedrukt zijn met inkt vol zware metalen en soms voor achttien procent uit chemicaliën bestaan, die in tegenstelling tot plastic onmiddellijk de bodem vervuilen als ze op straat belanden.”

Volgens Roel Dekelver van Delhaize kan in een aantal gevallen alleen plastic de voedselveiligheid en houdbaarheid garanderen. “We verpakken radijsjes in plastic omdat het loof van de radijsjes heel snel zou verwelken. Verwelkt loof, dat wil de consument niet. Onze ambitie voor groenten en fruit is om het zo veel mogelijk en vrac of losliggend aan te bieden. Als we het moeten verpakken, doen we dat duurzaam. En als het niet anders kan, gebruiken we plastic. De strijd tegen overtollige verpakking is belangrijk, maar mag nooit leiden tot voedselverspilling.”

Verpakkingsprofessor  Roland ten Klooster

Pasta en brood hebben een  venster omdat jij dat wilt!

Pasta wordt steeds vaker verpakt in gerecycleerd karton. Goed nieuws, maar in die verpakking zit meestal een plastic venster om de inhoud van het pak te kunnen bekijken. Vreemd, de inhoud staat gewoon met een foto op de verpakking. “Dat venster is eigenlijk niet nodig”, zegt Roland ten Klooster. “Maar onderzoek wijst uit dat de consument het product wil zien, zeker als het om voeding gaat.” Dat is ook de reden waarom broodzakken soms deels doorschijnend zijn. “Dat venster op een doos pasta vormt niet zo’n groot probleem omdat er weinig lijm wordt gebruikt om dat te hechten. Bij broodzakken wordt veel meer lijm gebruikt, bij recyclage belanden er zo papiervezels in het systeem. Zo’n deels doorschijnende broodzak is een ongelukkige verpakking, zoals veel verpakkingen waarbij papier en plastic worden vermengd. Denk aan de kartonnen bekers met een plastic coating. Dat valt niet te scheiden bij het sorteren. Mensen doen het ook gewoon niet: onderzoek leert dat amper een derde verpakkingsmaterialen scheidt voor ze worden gesorteerd.”

Dat venster in verpakkingen is dus begrijpelijk, maar soms ook absurd. Zo vind je bij Colruyt honderd procent recycleerbare papieren rietjes van huismerk Boni in een kartonnen doosje met een venster in plastic. Maar dat venster kan volgens Eva Biltereyst van Colruyt Group perfect in de pmd-zak. “Het is gemaakt van cellulose, een afgeleide van hout. De rietjes en de verpakking kunnen bij het papier en het karton.”

“Veel bedrijven schakelen  over naar karton omdat  de consument een afkeer  krijgt voor plastic. Die  overstap naar karton  klinkt milieubewust,  maar is dat niet altijd”

Zo herken je verantwoord gevangen vis van bij ons

Vis van bij ons wordt met de dag duurzamer. Toch blijft het moeilijk voor de consument om het kaf van het koren te scheiden in de viswinkel. Daarom werd het Visserij Verduurzaamt-label geïntroduceerd: dé leidraad voor de echte visliefhebber.

Het Visserij Verduurzaamt label is een erkenning voor vissersvaartuigen die voldoende inspanningen leveren inzake verduurzaming. De producentenorganisatie Rederscentrale en wetenschappelijk instituut ILVO stonden mee aan de wieg van het label en screent alle deelnemende visvaartuigen op 11 ecologische, economische en sociale indicatoren. Hoeveel brandstof verbruikt het schip?

Gebeuren er veel ongevallen aan boord? Is de organisatie financieel gezond? Stuk voor stuk relevante informatie die van tel is.

Grote stappen vooruit

Op basis van die data wordt één globale score berekend. Vissers die de drempelwaarde bereiken, mogen het Visserij Verduurzaamtlabel dragen. Daarnaast moeten ze zich engageren om dat cijfer de komende jaren te verbeteren. Er zijn ondertussen al grote stappen gezet. Zo werden tal van schepen uitgerust met tools die het brandstofverbruik optimaliseren en investeerden rederijen in visnetten met grotere mazen. Hieruit kan ondermaatse vis makkelijk ontsnappen.

Hondshaai met prei en Duglérésaus

INGREDIËNTEN | 4 PERS.

Seizoensvis

Maar niet alleen de vissers kunnen hun steentje bijdragen. Ook als consument kan je dat doen. Door seizoensvis van bij ons te eten, bijvoorbeeld. Deze vissen zijn vandaag het allerlekkerst en verduurzamen. Tijdens de lente zijn dat onder meer hondshaai, inktvis en schelvis.

HONDSHAAI

Hondshaai is de lekkerste haai uit onze wateren. Zijn vaste vlees is heerlijk op de barbecue en in de pan, maar ook in het zuur, gerookt of in een vissoep. Bij de visboer vind je hem meestal gekuist en in moten gesneden.

INKTVIS

Bij inktvis denken we al snel aan de Mediterraanse Zee, maar ook bij ons zwemmen ze rond. En dan vooral de zeekat, octopus en pijlinktvis. Ze zijn fantastisch in de frietketel, maar ook zeer geschikt voor een bouillabaisse, ceviche of stoofpotje.

SCHELVIS

Schelvis tot slot, is het minder bekende broertje van de kabeljauw. Hij is de ster van de Britse Fish & Chips en laat zich perfect bakken in de pan. Hij is iets zachter dan kabeljauw waardoor hij smelt op je tong.

☐ 600g hondshaai

☐ 2 preien

☐ 1 tomaat

☐ 1 sjalot

☐ 1 teentje knoflook

☐ 300ml visfumet

☐ 50ml witte wijn

☐ 100ml room

☐ 10g bieslook

☐ 10g dille

☐ 2el boter

☐ peper en zout

BEREIDING | 30 MIN.

1. Verwarm de oven voor op 200°C. Snij de hondshaai in stukken en kruid met peper en zout.

2. Snipper de sjalot en stoof in een klontje boter. Overgiet met de wijn en fumet en breng aan de kook. Leg er de stukjes hondshaai bij, dek af met aluminiumfolie en zet 10 à 12 minuten in de oven.

3. Haal de vis uit de pan en houd hem warm. Zeef het kookvocht in een pan en voeg er de room aan toe. Laat inkoken tot het de gewenste dikte heeft en voeg er een klontje boter aan toe.

4. Snij de tomaatjes in vier en verwijder de pitten. Snij het vruchtvlees in blokjes. Snipper ook de prei en stoof deze gaar in een pan met boter.

5. Serveer de hondshaai met de gestoofde prei, de saus en de tomatenblokjes. Bestrooi met gesnipperde bieslook en dille.

Ontdek de lekkerste recepten met vis van bij ons op www.lekkervanbijons.be/vis

Brugge Kaas: de eerste Belgische kaas die CO2-neutraal is

De CO2-uitstoot bij het maken van kaas fors verminderen, met behoud van de lekkere smaak: dat was de uitdaging die Brugge Kaas aanging. Het resultaat is de eerste CO2-neutrale kaas in de Belgische winkelrekken.

Bij het houden van melkvee en het maken van zuivelproducten komen heel wat broeikasgassen vrij. Kalveren kweken, veevoeder produceren, koeien melken, grondsto en transporteren, melk verwerken tot kaas en die verpakken: bij elke stap worden CO2 en andere broeikasgassen uitgestoten. Daarom besloot Brugge Kaas iets aan zijn CO2uitstoot te doen. Het ona ankelijke onderzoeksbureau CO2Logic bracht voor Brugge Kaas de volledige uitstoot van broeikasgassen in kaart. Alles werd meegerekend: het methaangas dat koeien uitstoten, de activiteiten op en rond de boerderij, het transport van melk naar de kaasmakerij, het kaasmaken zelf en de verpakking.

MINDER UITSTOOT, EVENVEEL SMAAK

Met die bevindingen ging Brugge Kaas aan de slag om de uitstoot te verminderen. Dat begint bij de melkveehouders, die inzetten op groene energie, en zuinig omspringen met grondsto en, energie en water. Voor het transport is het alvast een bonus dat alle melk voor Brugge Kaas van de Belgische coöperatie Milcobel komt, en dus weinig voedselkilometers aflegt.

In de eigen kaasmakerij zorgde Brugge Kaas ervoor dat er 23% minder energie nodig is om één kilo kaas te maken. Tegen 2035 worden nog zuinigere processen en warmtekrachtkoppeling ingezet, zodat het totale energieverbruik per kilo kaas met 35% zal dalen. Ook het waterverbruik van de kaasmakerij werd verminderd. Water wordt uit melk gerecupereerd, gefilterd en opgewaardeerd tot drinkwaterkwaliteit, waarna het kan dienen om de installaties te reinigen. Ook de verpakkingen werden kritisch bekeken.

De voorbije drie jaar is Brugge Kaas erin geslaagd de hoeveelheid verpakkingsmateriaal met bijna een kwart te verminderen. Tegen 2023 zullen alle kaasverpakkingen 100% recycleerbaar zijn. Belangrijk is dat deze ingrepen geen enkele invloed hebben op de smaak en kwaliteit van de kaas. Die is net zo lekker als voorheen!

COMPENSEREN

Kaas maken zonder enige CO2-uitstoot is voorlopig nog niet mogelijk.

Daarom compenseert Brugge Kaas de overblijvende uitstoot.

Brugge Kaas steunt daarvoor in samenwerking met CO2logic gecertificeerde klimaat- en windprojecten.

Daarnaast wordt ook lokaal CO2 gecompenseerd. Brugge Kaas werkt hiervoor samen met Claire, een nieuw Belgisch platform. Claire koppelt bedrijven die hun uitstoot willen compenseren met lokale boeren die CO2 vastleggen in de bodem. Het eindresultaat is dat Brugge Kaas zich o cieel CO2-neutraal mag noemen.

Brugge Kaas is de eerste CO2-neutrale kaas in de Belgische winkelrekken. Scan de code en ontdek hoe je favoriete kaas volledig CO2-neutraal geworden is.

Op z’n Evi’s

Wat houdt ons bezig? Evi Hanssen, 43, mama van twee jongens en het lief van Kurt,  heeft er een zesde zintuig voor. Wat ze zelf voelt, deelt ze hier graag.

Slagveld

Ik sta voor mijn kleerkast. Slagveld, schiet er door me heen. “Zo erg is het niet”, sust mijn vriend die over mijn schouder mee de kast inkijkt. Mijn vriend heeft nooit gezeurd over hoeveel kleren ik heb. Ook niet over het feit dat ik dubbel zoveel kastruimte heb als hij. Eén keer gaf hij een voorzichtige opmerking dat ik best veel schoenen had, waarop ik hem meteen terugsiste dat de meeste vrouwen nóg meer schoenen hebben.

Ik ben nochtans bescheiden opgevoed. In de jaren 80 heb ik de kleren van mijn broers echt afgedragen, zoals dat heette. Af en toe bracht mijn mama een grote kartonnen doos mee van haar werk, met de oude kleren van de dochters van een collega in. Zo kreeg ik mijn eerste bikini, want dat droegen mijn broers niet. Kapotte kleren werden trouwens nog gewoon hersteld, met grote lappen op de knieën en ellebogen. Kousen waar je teen door kwam piepen, werden gestopt. Schoenen die stuk waren, werden gerepareerd bij de schoenmaker.

En toen werd ik een tiener en deden ook de eerste goedkope modeketens hun intrede. Ik verdiende mijn eerste centjes als goedlachs reclamemodel en spendeerde mijn geld, naast aan goedkoop bier in het jeugdhuis, vooral aan fast fashion Dat die kleren werden gemaakt door bebloede kinderhandjes uit Bangladesh wist ik niet. Dat soort nieuws rolde niet vanzelf uit de radio, zoals het dat nu doet uit je smartphone. Om onrecht te ontdekken moest je de krant lezen, het journaal kijken of artikels opzoeken. Ik staarde toen vooral naar mijn navel, in mijn gloednieuwe croptop.

Maar nu weet ik dat wel allemaal en kan ik dat niet langer negeren. Mijn hart breekt als ik denk aan die enorme strook kleren in de woestijn, waar elke dag zo’n 14.000 ton bijkomt. Confronterend ook. Want ik pleit schuldig. Ik heb dat slagveld mee gecreëerd door blindelings in die goedkopemodemolen mee te draaien. Ik stond er niet bij stil dat die kleren niet vanzelf weer van de aardbodem verdwenen wanneer de hype voorbij was. Dus koop ik sinds 2020

– ik ben hardleers – zo goed als niks meer. Een enkele uitspatting niet meegerekend. Groot voordeel is dat ik nooit een internetshopper ben geweest. Ik ken dat blijkbaar verslavende gevoel niet van je online winkelmandje volgooien, pakketjes ontvangen en vervolgens de boel terugsturen omdat het je maat of smaak niet is. Als ik dan toch iets nieuws koop, is het meestal Belgisch, maar daarmee sus ik vooral mijn geweten. Want lang niet alle Belgische merken zijn duurzaam. Ik voel me er tegenwoordig ook ongemakkelijk bij dat ik soms nieuwe kleding promoot op sociale media, en dus zo onbewust mensen aanzet om meer te kopen. Terwijl we met z’n allen al zoveel hebben. Met dat inzicht kijk ik naar mijn kast vol kleren, mijn slagveld. Eigenlijk heb ik zoveel kleren dat ik het komende jaar geen kleren hoef te kopen, bedenk ik me. Dus heb ik de helft ervan opgeborgen in de kelder, in twee grote plastic dozen. Niet om ze weg te doen, maar om mezelf te verrassen in 2023. Tot die tijd koop ik niks nieuws meer. Wie doet mee?

“Ik stond er niet bij stil dat die kleren niet vanzelf weer van de aardbodem verdwenen wanneer de hype voorbij was”

Schoonmaakmiddelen en cosmetica waaraan je zelf water toevoegt zijn the next green thing. Maar zijn  geconcentreerde formules echt duurzamer? En even goed  als je vertrouwde producten? Wij gingen het voor je na.

Even concentreren 1

Een mens gaat door véél douchegel, shampoo en conditioner in zijn leven. Om maar te zwijgen van kuisproducten, of wasmiddel. Kan dat wat groener? Wel, je zou, heel oldskool, een blok marseillezeep boven een emmer warm water kunnen raspen om vloerreiniger te maken en die schilfers ook als waspoeder gebruiken. En je lichaam en haar wassen lukt prima met (hippe) soap en shampoo bars. Alleen heeft niet iedereen het zo voor solide producten.

De oplossing: geconcentreerde formules waaraan je zélf water toevoegt. Want die producten wegen minder dan de versies waarin al water zit. En daardoor komt er bij het transport ervan minder CO2 vrij. “Daardoor daalt de ecologische impact enorm,” bevestigt cosmetisch chemicus Jen Novakovich, die in haar podcast TheEcoWellonder meer duurzame cosmeticamythes doorprikt.

Die producten bestaan in vloeibare vorm, zoals de poetsmiddelen van het Nederlandse Kinfill. Andere merken gebruiken poeder, zoals de douchegel van het Britse Milly & Sissy of het Belgische MŌRO Essentials. Nog andere kiezen voor pods, zoals de Belgische merken Ecopods en Brauzz, dat in mei overschakelt van los poeder op poedertabletjes voor nog meer gebruiksgemak. Poeder/ vloeistof/pod en kraantjeswater aan je fles toevoegen, schudden en je krijgt een poets- of cosmeticaproduct zoals je het kent, maar dat wel duurzamer is dan traditionele producten in wegwerpflacon.

Navullen boven recycleren

“Het idee is vaak dat je iets moet opgeven om duurzamer te leven,” vertelt Yasmine Mili, een van de oprichters van MŌRO Essentials. “MŌRO is er voor imperfecte duurzame mensen: ze willen

hun steentje bijdragen, maar daarvoor niet al hun comfort opgeven. Ja, je hebt voor onze producten nog water nodig, 230 ml per fles. Maar doordat je zelf water toevoegt, is ons product duurzamer dan gewone douchegel of handzeep die voor zo’n 80 procent uit water bestaat.”

Wat: Wasstrips. Eén strip van 2  gram vervangt 40 gram vloeibaar  wasmiddel of waspoeder en is  dus 20 keer lichter in transport. Getest: Handig, je stopt per wasbeurt één strip in de trommel, jehoeft niet na te denken hoeveel

wasmiddel ook weer in het bakje  moet. Bovendien zijn de strips  geschikt voor alle soorten was,  ook zijde, wol en zwart. Ze lossen  tijdens de was helemaal op. Nog  een voordeel: er is ook een geurloze versie, ideaal als je zoals ik

allergisch bent aan geurbestanddelen of het niet zo hebt voor de  zeebriesgeur. De verpakking  meldt dat je op hardnekkige vlekken eerst vlekkenremover moet  aanbrengen. Ik stop een trui met  tomatenvlekje zo in de was en

Het enige probleem: “Vindt de consument het product niet goed, gaat die het niet gebruiken. Zo creëer je meer afval en is alle moeite voor niets geweest”, zegt haal hem er vlekvrij uit.  Wasstrips, 15 euro voor 32 strips  (10 euro als abonnement), op  brauzz.com

tekst Franciska Bosmans

1. GETEST: wassen met Brauzz

Novakovich. Maar doordat geconcentreerde huishoudproducten dezelfde gebruikservaring bieden als traditionele lijkt dat geen probleem. Zo heeft Brauzz een dik jaar na lancering zo’n 30.000 klanten, van wie zo’n 4.000 met een abonnement op zijn producten. “We willen de grote massa bereiken”, zegt Ruben Renaer, een van de oprichters. “Dus moet de prijs, efficiëntie en het gebruiksgemak van ons product goed zitten. Door onze abonnementsformule komen onze prijzen overeen met die van Amerken in de supermarkt.”

Kleine kanttekening: veel van deze merken hebben een mooie glazen flacon voor hun producten – het oog wil ook wat. “Maar glas wordt pas duurzaam wanneer het wordt hergebruikt”, zegt Mili. Plastic is ook niet per se des duivels. “Het heeft ook voordelen: het is sterk, kan op lage temperaturen worden gepro-

2. GETEST: poetsen met Kinfill

Wat: Bioafbreekbaar poetsmiddel (keuken, vloeren, badkamer,  allesreiniger, ramen en spiegels  en, jawel, yogamatreiniger) in  vloeibaar concentraat. Dat giet je  in de fles, vul je aan met koud  water, schud je en klaar

Getest: Nooit gedacht dat  poetsmiddel zo mooi kon zijn dat  je de fles gewoon op het aanrecht laat staan. Dat zet mij alvast aan om snel even tussendoor te poetsen. Ik test de Tub +  Tile voor tegels, bad en douche

en de Multi Surface Cleaner die  elk hard oppervlak reinigt, van  hout tot marmer. Kiezen kan uit  vijf geuren die verfijnder ruiken  dan het doorsnee poetsmiddel uit  de supermarkt. Ik ga voor Cucumis: fris, maar niet overheer­

send. Ik merk geen verschil met  onze gebruikelijke (al milieuvriendelijkere) producten, op de hogere prijs na.  Cleaner Kit (6 soorten),  24,95 euro, 9,95 euro voor  2 navullingen, op kinfill.com

duceerd … Daarom bekijken we de optie van navulbare flessen uit gerecycleerd plastic of aluminium voor MŌRO. Het grote probleem zijn plastic single use-producten. Is je douchegel op, gooi je de fles weg.”

Minder schuim

Geconcentreerde producten sparen dus CO2 en wegwerpplastic uit. Maar wat met je huid? Zo gebruiken cosmeticafabrikanten gedestilleerd water in hun producten. “Kraantjeswater zou microbes kunnen bevatten of ionen die de stabiliteit van de formule kunnen beïnvloeden”, weet Novakovich. “Formules waaraan je kraanwater toevoegt zijn een uitdaging: je moet rekening houden met bepaalde onzekerheden en extra voorzorgsmaatregelen nemen. Zo zullen de meeste merken een wat hogere concentratie bewaarmiddelen gebruiken omdat je niet zeker kan zijn dat de consument wel de exacte hoeveelheid water toevoegt. Die kan tot huidirritatie leiden. Ook kan de pHwaarde van de surfactanten – schuimmiddelen – worden verhoogd om bacteriële groei te voorkomen, en ook dat kan irriteren. Die kans is bij producten die je afspoelt klein, maar ze bestaat.” Voor cosmetica in de EU mogen worden verkocht, moeten ze slagen voor veiligheidstests. “Onze producten zijn uitgebreid getest om te kijken of zich bacteriële groei ontwikkelde”, aldus Mili. “Ze doorstonden alles. Eens geopend, kan je ze 9 maanden veilig gebruiken. Wel kan kraantjeswater, afhankelijk van waar je woont, de schuimvorming van onze formules be-

of minder

ïnvloeden. In de ene regio schuimen ze bijna niet, in de andere wel. We herwerken ze momenteel zodat ze overal meer schuimen. Douchegel moet trouwens niet schuimen om te reinigen.”

Poederlotion

kers. “Er zijn nog niet zoveel producenten en formulators die poedercosmetica kunnen maken. Ook kan niet elk bestanddeel worden omgezet naar een poeder”, zegt Mili. Novakovich zag op cosmeticabeurzen al lotions in poedervorm. “Maar het zal nog een paar jaar duren voor die op de markt komen. Zo zijn er tabletten waarover je heet water giet om een lotion te maken. Die gebruik je in één keer onmiddellijk op. Daardoor hoeven ze niet veel bewaarmiddelen te bevatten.”

Wat: Hand en body wash in poedervorm. In de Starter Kit zitten een glazen fles, deels uit gerecycleerd glas gemaakt, en drie zakjes poeder. Met elke navulling  spaar je een plastic flacon en het  vervoer van 230 ml water uit.

Geconcentreerde poedercosmetica beperken zich momenteel tot afspoelbare formules: douchegel, shampoo, conditioner, gezichtsreinigers- en mas- n

Getest: Water aanvullen tot  het streepje op de fles, poeder  bij, schudden, liefst enkele uren  wachten en de formule is helemaal klaar voor gebruik.

Dit is een prima body wash: hij  ruikt erg lekker, wat zelfs de ze­

“Hoe meer poedercosmetica mainstream worden, hoe normaler iedereen ze gaat vinden”, zegt Mili. “Ik hoop dat wij als start-up grote spelers kunnen inspireren. Zij hebben een veel groter bereik.” Wie weet poetsen en wassen we binnenkort allemaal met geconcentreerde formules. Shaken, not stirred.

venjarige in huis opmerkt, doet  wat hij moet doen en staat mooi  in de douche. Hij is wel duurder  dan de doorsnee douchegel. Bij ons schuimt de formule niet  (met dank aan het kraantjeswater in het Antwerpse), maar we

zijn niet­schuimende reinigers  gewoon.

Starter Kit Body Wash, 39 euro,  25 euro voor 3 navullingen, op  moro­essentials.com

Afhankelijk van waar je woont en welk  soort kraantjeswater je  daar hebt, schuimen  de producten meer

3. GETEST: douchen met MORO Essentials

De Belgische veevoedersector: een knap staaltje duurzaamheid

Iedereen moet zijn steentje bijdragen om een verdere opwarming van de aarde te beperken en zo is duurzaamheid niet meer uit ons leven weg te denken. Van het gebruik van herbruikbare zakjes voor je groenten in de winkel tot de groene energie van de zonnepanelen op je dak. En dat is maar goed ook. Elke sector doet zijn best om zijn voetafdruk te beperken, maar één sector in ons land steekt hier dankzij zijn ambities met kop en schouders bovenuit: de Belgische veevoedersector. De drijvende motor is Belgian Feed Association (BFA), een organisatie die de klimaatambities van Belgische veevoederproducenten waarmaakt. Zij nemen al sinds enkele decennia een voortrekkersrol op wereldniveau om ervoor te zorgen dat het eitje of het stukje vlees op jouw bord zo duurzaam en circulair mogelijk geproduceerd wordt.

Dieren hebben, net zoals mensen, nood aan een gebalanceerd dieet. Veevoeders zijn, net als het voeder voor je huisdier, opgebouwd uit drie verschillende onderdelen: mineralen en vitaminen, granen en nevenstromen. Deze laatste zijn restproducten die voortkomen uit de productie van producten voor menselijk gebruik of biobrandsto en. Denk bijvoorbeeld aan bierdraf dat overblijft bij de productie van je favoriete pintje, de bietenpulp die overblijft bij het maken van suiker maar denk

ook aan misvormde pralines of chips die verkeerd op smaak werd gebracht. Jaarlijks valoriseert de veestapel in België meer dan 3,5 miljoen ton voedselnevenstromen. Zonder hen zouden deze producten onherroepelijk op de afvalhoop terechtkomen. Dat maakt van onze dieren de ultieme recycleerders!

ADEMRUIMTE VOOR HET

AMAZONEWOUD

Helaas wordt vandaag het Amazonewoud nog steeds gekapt aan een alarmerend tempo. Dit om

soja voor menselijke consumptie te kunnen produceren en er vervolgens sojaolie, sojadrinks, tofu enzoverder… van te kunnen maken. 1000 kg sojabonen bestaan voor 20 kg uit sojahullen, voor 190 – 200 liter uit sojaolie en voor 790 kg uit sojaschroot. Soja en sojaolie zijn geschikt voor menselijke consumptie maar sojaschroot is dat niet. Maar onze dieren kunnen met sojaschroot wel weg. Zij zetten deze voor de mens onverteerbare eiwitten om in eiwitten die wij uiteindelijk wel

Duurzaam, gezond én lekker

Duurzaamheid is een topic dat hoog op de agenda staat, ook als het over onze voeding gaat. Maar hoe duurzaam zijn melk en melkproducten van bij ons eigenlijk? Dit is alvast zeker: ook in de zuivelsector doet men er alles aan om te verduurzamen én heeft men alle troeven in handen om bij te dragen aan een duurzame, gezonde en lekkere voeding.

Onze voedselconsumptie speelt - net zoals alle andere menselijke activiteiten - een rol in de uitstoot van CO2. Vaak wordt er hiervoor met de vinger gewezen naar onze landbouwsector. Cijfers tonen echter aan dat de hele landbouw- en tuinsector in Vlaanderen verantwoordelijk is voor ongeveer 10% van alle broeikasgassen in Vlaanderen. Hoewel het vaak anders lijkt, scoort deze sector daarmee het best - op de sector van handel en diensten na (6%). Van die 10% totale uitstoot is ongeveer twee derde voor rekening van de veehouderij. De Vlaamse veehouderij is dus voor maar 6% verantwoordelijk voor de Vlaamse broeikasgasemissies. De industrie (27%), energie (24%), transport (20%) en huishoudens (12%) hebben elk een veel grotere procentuele uitstoot.

Lage ecologische voetafdruk

De Belgische zuivelsector onderneemt al jaren tal van inspanningen om de CO2-uitstoot van de volledige keten verder te beperken. Zo daalde de ecologische voetafdruk van 1 kg rauwe melk van bij ons de voorbije

twintig jaar met maar liefst 30%. De koolstofvoetafdruk van melk van bij ons (0,93 kg CO2/l) ligt dus veel lager dan de gemiddelde voetafdruk van een liter melk wereldwijd (3,2 kg CO2/l). De lage ecologische voetafdruk van melk van bij ons is te danken aan de vele duurzaamheidsinitiatieven die onze melkveehouders namen en nog steeds nemen. Vooral een hogere productiviteit per koe en een betere verteerbaarheid van de voeders zorgden voor een opmerkelijke daling van de CO2-uitstoot.

Dierenwelzijn en dierengezondheid

Het hele plaatje van de zuivelproductie, van koe tot koelkast, moet kloppen om prat te kunnen gaan op duurzame, gezonde en lekkere

“Hoe beter de koeien zich voelen, hoe meer melk ze produceren”

MELK VAN BIJ ONS:

kunnen eten in de vorm van vlees, eieren en zuivelproducten. Een sterkere circulariteit bestaat niet.

Om de strijd tegen ontbossing aan te gaan onderschreef onze Belgische veevoedersector al in 2006 het ‘Amazonemoratorium’. Dit is een wereldwijde overeenkomst waarin een aantal bedrijven en sectoren zich verbinden om geen soja te willen ontvangen die geoogst werd op velden waarvoor Amazonewoud werd gekapt. Het sojaschroot in veevoeder dat in België gebruikt wordt draagt dus op geen enkele manier bij tot de ontbossing van het Amazonewoud. Meer nog, om hun ambitie te versterken, richtte BFA zijn eigen standaard op: Maatschappelijk Verantwoorde Soja (mv-soja). Deze standaard beloont boeren in het Zuiden die duurzaam te werk gaan om zo verdere ontbossing tegen te gaan.

MEER SOJA VAN BIJ ONS

Voor onze Belgische veevoeders bouwt Vlaanderen de import van plantaardig eiwit van buiten Europa al enkele jaren af. De volgende uitdaging is het creëren van voldoende eiwit dat aan onze hoge kwaliteitsvereisten voldoet. In samenwerking met de sectoren

landbouw en visserij werkte de veevoedersector een ambitieus actieplan alternatieve eiwitten uit. Dat wierp zijn vruchten af en werd opgenomen in de Vlaamse eiwitstrategie. Dankzij dit plan kan de sector verder onderzoek verrichten naar alternatieve eiwitbronnen (zoals algen, veldbonen, zeewier, insecten, enzoverder…) en de a ankelijkheid van het buitenland verminderen.

MINDER BOERTJES EN SCHEETJES VOOR MINDER KLIMAATOPWARMING

Vee stoot broeikasgas uit in de vorm van methaan. Net als koolstofdioxide, draagt methaan bij aan de opwarming van de aarde. Hoewel methaan een veel kortere levensduur heeft, is het een veel krachtiger broeikasgas dan bijvoorbeeld CO2. Tijdens het verteringsproces laten runderen boeren en scheten die methaan bevatten en zo in de atmosfeer terechtkomen. De methaanuitstoot kan op verschillende manieren beperkt

worden. Dankzij nieuwe innovaties, is onze veevoedersector erin geslaagd om via aangepaste voeders of voederconcepten in het veevoeder de methaanuitstoot verder terug te drijven. Hoewel onze Belgische veevoederproducenten zich al enkele decennia hard inzetten om hun voetafdruk met succes te beperken liggen nog heel wat nieuwe initiatieven om verder te verduurzamen op de plank. Samen gaan ze een stapje verder met de ontwikkeling van het BFA Duurzaamheidscharter. Een charter dat bestaat uit 12 concrete doelstellingen die ze samen tegen 2030 zullen uitvoeren. De vermindering van de methaanuitstoot en de verdere verduurzaming van soja staan natuurlijk centraal.

Kiezen voor lokale producten is dus een duurzame keuze. Laat je inspireren door de recepten op lekkervanbijons.be

Elk jaar benut de Belgische veestapel meer dan 3,5 miljoen ton voedselnevenstromen zoals misvormde pralines chips of bierdraf.

WIST JE DAT?

melk. Iets waarvan melkveehouder

Hannelore Knockaert van Beepophof al sinds 2000 van overtuigd is en zich voor inzet. “Als de dieren optimaal verzorgd worden, draagt dit bij tot dierenwelzijn en de dierengezondheid”, klinkt het overtuigend bij Hannelore. “En hoe beter de koeien zich voelen, hoe meer melk ze produceren. Zo krijg je een duurzame en efciënte productie op elk vlak. Als de voederconversie ideaal is, moet ik minder voer voorzien, verbruik ik minder energie en brandstof… En het resultaat? De koe geeft evenveel of zelfs meer melk.”

Minder methaanuitstoot

Er is door de zuivelsector al heel wat onderzoek verricht naar verschillende manieren om de methaanuitstoot verder te beperken. Het ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserijen Voedingsonderzoek) ontdekte dankzij hun project SMART-melken bijvoorbeeld dat het via voeder van melkkoeien mogelijk is om de methaanuitstoot te verminderen tot ongeveer 25%. Wat een dier eet, bepaalt dus ook hoeveel methaan door de verteringsprocessen zal uitgestoten worden. Emissiearme stalvloeren helpen dan weer om de uitstoot van ammoniak te doen dalen en een beter graslandbeheer verhoogt de capaciteit om koolstof in de bodem op te slaan. Grasland kan evenveel koolstof opslaan in de grond als bos.

Lokale eiwitgewassen

Op alle mogelijke vlakken dragen onze melkveehouders vandaag duurzaamheid hoog in het vaandel. Zo wekken de meeste van hen zelf hun energie op (via zonnepanelen, windmolens en/of pocketvergisters), nemen ze uiteenlopende energiebesparende maatregelen en/of kiezen ze voor circulaire landbouw door voedselverliezen terug te dringen en minimaal gebruik te maken van natuurlijke bronnen. Ook meer inzetten op het telen van lokale eiwitgewassen als alternatief voor geïmporteerde soja draagt bij tot duurzamere zuivelproducten.

Essentiële voedingsstoffen

Zuivel van bij ons is niet alleen een slimme keuze voor onze planeet, maar ook voor onszelf omdat het van nature rijk is aan essentiële voedingsstofen die bijdragen tot een goede gezondheid. De Hoge Gezondheidsraad raadt volwassenen aan om 250 tot 500 ml melkproducten per dag te nemen. Met bijvoorbeeld dagelijks een glas melk van 150 ml, een portie yoghurt van 125 g en een sneetje harde kaas van 30 g zit je dus al goed.

Dat draagt bij tot een volwaardige voeding die de gezondheid bevordert omdat deze zuivelproducten een belangrijke bron zijn van eiwitten, vitamine B2 en vitamine B12. Melkproducten zijn ook onze belangrijkste

natuurlijke bron van calcium. De aanbevolen hoeveelheid calcium voor volwassenen is zo’n 950 mg per dag. Eén portie zuivel brengt van nature al ongeveer 180 mg calcium aan. Als je dit moet vervangen door alleen maar niet-verrijkte plantaardige voedingsmiddelen, dan zou je voor die ene portie al een halve gekookte broccoli, 950 g gekookte linzen of 230 g zonnebloempitten moeten consumeren. Behoorlijk wat dus.

Verantwoorde

melkconsumptie

Stellen dat we melk en melkproducten uit onze voeding moeten schrappen voor een duurzamer en gezonder voedingspatroon, is dus echt te kort door de bocht. Zuivel vervangen door plantaardige alternatieven om dezelfde hoeveelheid essentiële voedingsstofen binnen te krijgen, lijkt volgens onderzoek weinig milieuwinst op te leveren. Ook de impact op onze gezondheid is nog onzeker. Door te kiezen voor zuivel van bij ons, maak je een verantwoorde, duurzame, gezonde en lekkere keuze!

Ontdek nog meer over de duurzaamheids- en gezondheidsaspecten van melk en melkproducten van bij ons op allesoverzuivel.be

Wijnfles aan je plafond Rogo light van IQUAS x Cas Moor, 169 euro per stuk

Eco deco

Hi birdie Iittala, 179,90 euro

Technisch hoogstandje Swirl Vase van ferm LIVING, 105 euro

Degradé drankje Maisons du Monde, 6,99 euro per stuk

Blikvanger  op tafel Heavenly  Homes and  Gardens,  48 euro

Doorkijkvaas La Redoute, 29,99 euro

Restje wordt beauty Harm en Elke, vanaf 17,50 euro

Strak is saai Five and Dime, 14,50 euro

Bubbels &  snoepjeskleuren Urban Nature Culture,  32,95 euro

Vaas met knaleffect Moroccan Vase van HAY, vanaf 45 euro

Candlelight  dinner

Stickit van Tina  Abenzoar voor  IQUAS, 49,95  euro

Stapelgek 100% Recycled tablewarecollectie van Urban Nature Culture, vanaf 9,95 euro

Glas & keramiek

Glasafval wordt … een glas, maar ook een karaf of een  vaas, een kandelaar of lamp. En ook in keramiekateliers  worden restjes opnieuw tot leven gewekt.

Troep wordt topper: deze merken gaan creatief aan de slag met  afval en transformeren zo petflessen, papierpulp en glasresten  tot meubels en accessoires met een extra mooi kantje.

samenstelling Klaar Wauters

Vuilnisbak wordt  pronkstuk Paper Bin van HAY,  25 euro

Blaadje (van)  papier Urban Nature  Culture, 5,95 euro  per stuk

Papieren poef Opvouwbare  taboeret van Stooly, vanaf  75 euro

Zakje van  papier Tellkiddo, 15,95  euro

Bamboestoel  met zitje van  papieren touw Voxlöv bij Ikea, 9  euro

Slim kastje

KarTent, 110 euro

Elegant schaduwspel Graypants, vanaf 308 euro

Papier (en ander vuil) hier!  ferm LIVING, 45 euro

Recycling in your face Maisons du Monde, 2,99 euro voor 10 stuks

Waterdicht Paper Vase van Tiny Miracles, vanaf 12,50 euro

Papier & karton

Het grauwe, trieste imago van gerecycleerd  papier is al lang verleden tijd. De nieuwe generatie speelt met kleur en verrassende designs.

Blocnote van restjes Redopaper, 8 euro

COPY THE LOOK

Extra groen potje

Vibes Fold van Elho,  7,89 euro

Zit extra lekker

The Ocean Chair van Zuiver, 189 euro

Afval als mal

Extra zomers Rice, 44,90 euro

Poef vol petflessen

Astha van Sofacompany, 299 euro

Music on! Flip 5 van JBL,  139 euro

Op z’n pootjes Tip Ton van Vitra, 300 euro

Knappe kan ferm LIVING,  65 euro

Afval uit de Maas dient als mal voor deze porseleinen vaasjes, Foekje Fleur, vanaf 24 euro

Warm aanbevolen Weaver Green,  60 euro

Lekker languit Desert Lounge Chair van ferm LIVING, 320 euro

Bowls 4 breakfast Talrika bij Ikea, 9,99 euro

Plastic

Superschattige zeepdoosjes Bubble Buddy by Foekje Fleur, 16,90 euro

Er valt verrassend veel uit een plastic fles te halen. Niet  alleen in de kleerkast, ook in de keuken, woon­ en  badkamer duikt de petfles in een nieuwe gedaante op.

Eenvoudig duurzaam shoppen

Online kopen is populairder dan ooit. Maar is het ook duurzaam?

Webwinkel bol.com doet er alvast alles aan om die twee hand in hand te laten gaan. En dat begint bij het aanbieden van duurzame producten.

Met meer dan 40 miljoen artikelen in stock is bol.com hét winkelcentrum van België en Nederland. Ongeacht wat je zoekt: het is slechts enkele muisklikken van je voordeur verwijderd. Maar zijn die producten ook duurzaam?

Die vraag helpt Kirsten Metten te beantwoorden. Als Programma Manager Sustainability is het haar doel om het aanbod van de webshop te verduurzamen en duurzaam shoppen te vereenvoudigen.

dan 60 procent van onze productcategorieën bieden we duurzame alternatieven aan. Dat zijn dan energiezuinige artikelen, fair trade producten, gerecycleerde items, alternatieven bestaande uit duurzame materialen,... Ze krijgen dit label nadat we op basis van onder andere geverifieerde keurmerken kijken of een product ook echt duurzamer is.”

Als consument vind je die producten via de handige zoekoptie of op een gedecideerde pagina. “In de zijbalk van onze webshop staat een filter ‘duurzaamheid’. Als je die aanvinkt, krijg je enkel nog duurzamere opties te zien. Daarnaast kan je ook naar het tabblad ‘duurzaam assortiment’ gaan via het keuzemenu ‘cadeau’s & inspiratie’. Op die pagina vind je al onze duurzamere items op één plaats.”

SAMEN VERDUURZAMEN

“Duurzaamheid is erg belangrijk voor ons en onze klanten”, vertelt ze. “Met ons duurzame assortiment helpen we klanten een bewuste keuze te maken en onze CO2-uitstoot per pakket zoveel mogelijk te reduceren. De uitstoot die overblijft, compenseren we. Vanaf 2022 is bol.com klimaatneutraal volgens de Climate Neutral Certificationstandaard. En dan bedoelen we ons hele proces: van zo gauw je product bij ons in een fulfilment center arriveert, tot het bij jou wordt geleverd.”

DUURZAAM NAVIGEREN

Hoewel steeds meer klanten belang hechten aan duurzaamheid, weten de meesten niet hoe duurzaam alle producten zijn. Bol.com wijst zijn klanten de weg met het ‘duurzamer-label’. Dat laat je duidelijk zien dat een product duurzamer is en legt uit waarom dat zo is. “Bij meer

Daarnaast kan ook jij, de consument, bijdragen aan een duurzamere e-commerce. “Bedenk of je iets echt nodig hebt voor je het koopt en probeer je producten altijd eerst te repareren alvorens ze te vervangen”, geeft Metten mee. “Bij bol.com vind je tal van vervang- en reparatiestukken waardoor je niet altijd een nieuw product hoeft te kopen. Kies daarnaast ook voor producten van biologische oorsprong of waarvan het bedrijf een B Corp-certificaat bezit. Dan weet je dat dit bedrijf zich inzet voor een betere wereld.” Beperk verder ook het aantal bestellingen dat je plaatst. Als je een item niet vandaag of morgen nodig hebt, kan je je producten alvast in je winkelmandje leggen en ze later bestellen als je ook nog andere items nodig hebt.

Ontdek hoe bol.com investeert in duurzaamheid op duurzaamheid.bol.com

Volledig recycleerbaar

Huisgeheimen

Toen zijn vennoot in 2000 op pensioen  ging, verhuisde Piet Kerckhof (60)  van Gent naar Aalter, de thuisbasis  van zijn architectenbureau Wood  Architects.

Nieuwbouw of renoveren?

“Vanuit ecologisch en economisch standpunt is  een nieuwbouw het interessantst. Bij nieuwe  woningen moeten er hogere ecologische en  energetische eisen gerealiseerd worden. Om  dezelfde ecologische doelstellingen te behalen  bij renovatieprojecten heb je grotere budgetten  nodig. De bestaande structuur beperkt immers  de mogelijkheden.”

BILLIE KIJKT BINNEN

“De stijgende energiekosten voel ik nauwelijks.” Architect Piet Kerckhof bouwde zeven jaar  geleden een nieuwbouwwoning in houtskelet, met alle duurzame toeters en bellen. Bovendien is de  woning zelf nog eens volledig recycleerbaar. “Na afbraak blijft er slecht vijf procent afval over.”

tekst Vanessa Vanhove foto’s Geert Van de Velde

Waarom houtbouw?

“Houtbouw, uit duurzaam bebouwde bossen,  vermindert drastisch de uitstoot van CO2. Tot  wel 1 ton per m³ ten opzichte van beton. Mijn  privéwoning is volledig opgetrokken uit een  houten draagconstructie. Houtskeletbouw  wordt nu wel meer naar de achtergrond verdrongen door massieve houtbouw (CLT),  omdat het nog performanter is.”

Energiebesparingstip?

“Omdat de muren zijn opgevuld met PCMkorrels, hoef ik nauwelijks bij te verwarmen.

Zonnepanelen leveren stroom en thermische  panelen drukken de stookkosten. Verder is de  woning gebouwd met bio­ecologische materialen, bij afbraak blijft er vijf procent afval over.

Betaalbaar wonen betekent energetischer wonen. Hoe energiezuiniger je bouwt, hoe beter.”

“Hoewel ik niet bepaald een fervente kok ben, is de keuken mijn favoriete plek in huis. Ik kijk er uit op de tuin en het terras, waar voortdurend meesjes, eksters, kauwen en kraaien af en aan vliegen. De keuken bevindt zich daarbij op de eerste verdieping, met een optimaal dieptezicht op de tuin als gevolg.”

Work it  Zwart bureaumeubel, Ligne Roset, 1.994 euro

“Slapen gebeurt op de benedenverdieping, half onder de grond zelfs. Hierdoor blijft de temperatuur in de slaapkamers het hele jaar vanzelf lekker koel. Waarom wil je eigenlijk op de bovenverdieping slapen? Daar is het toch altijd het warmst?”

Shop de stijl:  duurzaam design

Duurzaam wil ook zeggen tijdloos. Een rustig interieur, met  kwalitatieve meubelstukken die niet  gevoelig zijn aan trends, gaat langer  mee. Koop dus verstandig.

Hangen Grijze driezitsbank, Juntoo, 3.099 euro

“De antieke kast van mijn moeder heeft een prominente plaats in mijn zitruimte gekregen. De eettafel schilderde ik al zwart en plaatste ik in de keuken, maar de kast moet hoogdringend gerestaureerd worden. Waarschijnlijk krijgt ook zij een likje zwarte verf. De olifanten zijn een deel van de uitgebreide collectie van mijn moeder.”

Fifty shades

Voor tafelschuimers  Zwarte eettafel, Hay, 745 euro

Eenvoud Witte eettafelstoel, Westwing, 159 euro

Grijze salontafel, Muuto, 815 euro

Pronkstuk  Grote hanglamp, Made.com, 385 euro

“De glazen serre doet dienst als hal, maar wordt verder niet echt actief gebruikt. In de winter, de herfst en de lente haal ik mijn verse lucht wel binnen via de serre, waardoor ze al opgewarmd is voor ze in de woning verspreid wordt. Zo haal ik nog meer rendement uit mijn ventilatiesysteem.”

“De uitgegraven grond van de kelderverdieping is opgehoogd tot kleine plantenheuvels, die het landschap een derde dimensie geven. De natuurlijke vijver zorgt ervoor dat er minder water naar de straat afgevoerd wordt en zorgt ook voor biodiversiteit. Dankzij deze waterpartij in de tuin krioelt het hier van kikkers, salamanders en vogels.”

Televisie kijken  Houten televisiemeubel, FEST,  1.499 euro

Plantenweelde  Witte bloempot, Zara Home,  9,99 euro

Lichtstraal Witte hanglamp, Ferm Living,  208 euro

Decoratie  Olifantenbeeldje, Maisons du  Monde, 139 euro

Voor het milieu of voor je portemonnee?

Duurzaamheid in de keuken betekent niet voor iedereen hetzelfde

Koel bewaren, koken en afwassen,… de keuken staat in voor een stevig stuk van ons dagdagelijks energie- en waterverbruik. Met gezond verstand en duurzame keukentoestellen kunnen we daar gelukkig wat aan doen. Recent onderzoek toont dat zo’n duurzaam keukentoestel niet voor iedereen hetzelfde betekent, maar uiteindelijk winnen we allemaal.

Hoopgevend nieuw onderzoek

Begin maart deed het onafhankelijke onderzoeksbureau

DVJ Insights een rondvraag naar wat de Belg vandaag precies verwacht van een nieuw keukentoestel. Het zal wellicht niemand verbazen dat gebruiksgemak daar bij alle leeftijdsgroepen het hoogst scoort. Wel opmerkelijk - en positief - is dat dit gebruiksgemak bij 24- tot 34-jarigen die eerste plek op het verlanglijstje moet delen met duurzaamheid.

te betalen voor een duurzamer toestel doet dat dan ook vanuit een betrokkenheid met het milieu, of om te besparen op de energiefactuur. Wat de motivatie ook mag zijn, de betere merken van keukenelektro hebben vandaag de toestellen om aan dat groeiende duurzaamheids-engagement tegemoet te komen. Zo kwam Miele bijvoorbeeld sterk naar voor als fabrikant van betrouwbare toestellen die heel lang meegaan.

Duurzame vraag, duurzaam aanbod

Ja aan het milieu, nee aan verkwisting

Wat we precies onder een duurzaam keukentoestel verstaan verschilt al naargelang de leeftijd. Voor 34- tot 49-jarigen betekent het eerst en vooral een toestel dat lang meegaat. Weg met de wegwerpcultuur, ook bij groot huishoudelektro. Daar komt Miele helemaal aan tegemoet. Denk daarbij onder andere aan koelkasten waarin je eten tot wel 5 keer langer goed blijft dankzij het PerfectFresh Active systeem. Of aan die unieke Mix & Match feature bij combi-stoomovens, waarmee je makkelijk drie ingredienten, bijvoorbeeld je tafelrestjes, samenstelt en bereidt. In één keer én in amper 30 minuten.

Voor de portemonnee, ieder op zijn manier

Ben je 50 jaar of ouder, dan denk je bij een duurzaam keukentoestel in de eerste plaats aan een toestel dat zuinig omgaat met stroom en water. Wie bereid is om meer

Daarnaast zet Miele ook in op innovatieve technologieën die niet enkel op gebruiksgemak maar ook speci ek op duurzaamheid gericht zijn. Ze springen ef ciënter om met elektriciteit en water. Denk bijvoorbeeld aan een dampkap die weet wanneer er extra vermogen nodig is, of wanneer het een standje lager kan. Met deze en andere slimme innovaties maakt Miele dat je met elke bereiding, elke vaatwasbeurt en elke minuut dat je nieuwe koelkast draait, je bespaart op stroom, water én op je factuur. Meteen een reden waarom je liever morgen dan overmorgen op een modern, duurzaam toestel overstapt,… dat zich op die manier ook nog eens elke dag terugbetaalt.

Wil je meer weten over de manier waarop Miele je dagdagelijkse keukenbeleving er vlotter en duurzamer op maakt? Bezoek dan www.miele.be/ jouwkeukenopzijnbest

JOUW KEUKEN OP Z’N BEST.

QUALITY TIME IN DE KEUKEN MET MIX & MATCH

Laat je inspireren.

In een mum van tijd een lekkere maaltijd op tafel én een glimlach op het gezicht van je kinderen toveren? Dankzij onze combi-stoomoven met Mix & Match kan het! Schuif verschillende ingrediënten samen in je oven en tover in minder dan een halfuur een volledige maaltijd op tafel. Dat is niet alleen mix en match maar ook win-win voor de drukke agenda van een jong gezin.

De relatiepraktijk

Roze handdoeken

Hij zit tussen twee vuren. Moet hij breken met zijn bemoeizieke moeder? Of riskeert hij zijn  vrouw te verliezen, die het er helemaal mee gehad heeft? Relatie­expert Rika Ponnet deelt  verhalen uit haar praktijk.

Ze ziet het zo niet langer zitten. Hoe graag ze hem ook ziet. Ze is op. Toont me haar vingernagels, tot bloedens toe afgekloofd. Omdat ze het niet meer trekt, het niet meer kan verdragen. Hij zit er wat schaapachtig, schuldbewust bij, maar zegt niets. Ze neemt zijn hand en zegt met veel overtuiging dat het probleem niet bij hen ligt, in essentie, maar bij haar. Maar dat ze niet weten hoe ze verder moeten.

De ‘haar’ is zijn moeder, haar schoonmoeder die alles doet wat schoonmoeders een slechte naam geeft. Zich bemoeien, willen bepalen, er altijd zijn als ze niet gewenst is, zich laten gelden. De frustratie zit diep. Maar na vijf jaar huwelijk en rekening houden met haar, is het vat af. Zo. Niet. Meer.

Als ze uitgeraasd is, vraag ik hoe hij het ziet. Hij begrijpt haar, zegt hij, maar niemand kan toch verwachten dat hij breekt met zijn ouders. Ze was al altijd zo. Het laatste woord, de ultieme beslisser en de pa die volgde. Het zou goed zijn mocht ze het wat relativeren. En er de winst van zien. Het huis dat vaak ongevraagd gepoetst wordt. De was gedaan. En als er kinderen komen, een voltijds beschikbare babysit.

Haar ogen schieten net geen vuur. Dat er geen sprake van is dat zij, als er een kind komt, dat zal ‘opkweken’, ze echt liever betaalt voor de crèche. Hij zwijgt opnieuw en kijkt schuldbewust. Ze vertelt over het laatste voorval. De kamers die ze hebben laten schilderen in pastelgroen. De schoonma die vond dat zachtroze handdoeken er wel mooi bij zouden staan. Zij die aangaf dat de oude handdoeken echt nog oké waren. En dan ineens, op een avond, toen ze thuiskwamen van het werk, overal die zachtroze, nieuwe hand-

doeken. Voor het eerst was ze echt kwaad geworden, en had ze van de schoonma de sleutel van het huis geëist. Sindsdien is er vooral radiostilte, die weegt voor iedereen.

Wat ik ervan denk, vraagt ze. En hij kijkt me aan met een blik van wanhoop. Ik als laatste strohalm om dit voor hem onleefbaar dilemma op te lossen. Ik vraag wat hij ervan denkt. Hij zucht, is het beu. Telkens opnieuw tussen twee vuren te staan. Hij bedoelt het nochtans goed, doet zijn best.

Daarop pikt zij wat cynisch in. Dat ze dát al wisten toen ze trouwden. Waarop ze een anekdote aanhaalt, zijn ma die tegen haar ma op de trouw had gezegd: “Onze Pieter heeft geen gebreken.” We lachen er samen mee, en ik antwoord dat het waarschijnlijk nog waar is ook. Dat hij elke dag probeert voor iedereen goed te doen. Maar het oude spreekwoord – je kan geen twee heren dienen – het afdoend zegt. Kiezen voor zijn relatie met haar, de vrouw met wie hij een toekomst ziet, hoeft niet breken met zijn moeder te betekenen. Het betekent wel dat je als koppel keuzes maakt waar je samen achter staat, en je die ook als één front, op een rustige manier, duidelijk maakt aan de omgeving. Hij zegt direct dat ik zijn ma niet ken, ze dit niet zal aanvaarden. Ik geef aan ervan overtuigd te zijn dat het haar niet zal zinnen, maar dat ze mettertijd zal bijdraaien. En vraag of hij de zoon zonder gebreken wil blijven of de vrijere, volwassen, gehuwde man. Zij kijkt blij, aan zijn blik zie ik dat hij het begrepen heeft. Werk aan de winkel, concludeert hij. Ze gaan de deur uit, gearmd, uit hun ruggen spreekt eensgezindheid.

Rika Ponnet is relatie-experte en seksuologe. Ze leidt het relatiebemiddelingsbureau Duet. Voor Billie reflecteert ze elke week over een relatievraag.

Beluister onze podcast met Rika Ponnet: ‘Seks verandert alles’

“Ineens lagen overal nieuwe handdoeken. Voor het eerst was ze kwaad geworden, en had ze van haar schoonma de huissleutel teruggeëist”

Verbouwingen. Net een tweeling erbij.  En dan het beste vegan restaurant  van België runnen. Gelukkig werd

Epiphany Vanderhaeghen

grootgebracht met het idee dat alles  mogelijk is. “Mijn mama leerde me  dat je moet blijven gaan voor waar  je in gelooft.” Die moeder?

Modeontwerpster Kaat Tilley,  die tien jaar geleden overleed.

tekst Hans­Maarten Post foto’s Inge Kinet

Wie is ...

Epiphany Vanderhaeghen (32)  is de vrouw achter Epiphany’s  Kitchen in Gent, dat begin dit  jaar de vegan award kreeg voor  het beste Belgische vegan restaurant. Ze is de dochter van de  in 2012 overleden modeont­

werpster Kaat Tilley. Ze heeft samen met haar verloofde Jan met  Artémise een dochtertje van anderhalf en is net bevallen van de  tweeling Olympia en Nova.

www.epiphanyskitchen.com

Een stuk grond met een ruïne erop om af te breken. Dat stond er te koop. Het vertelt al iets over de nieuwe eigenaar, dat ze die ruïne – een oude graanmolen – niet platgooide, maar besloot te restaureren. Het soort karwei waar menigeen gillend van zou weglopen. Maar niet Epiphany Vanderhaeghen (32). Een van de twee dochters van de eigenzinnige Belgische modeontwerpster Kaat Tilley, die tien jaar geleden op 52-jarige leeftijd overleed. Nu de vrouw achter Epiphany’s Kitchen, het Gentse eethuis dat begin dit jaar een Belgian Vegan Award won voor beste vegan restaurant. Met een bolle buik ontvangt ze ons thuis, tussen het stof en het gereedschap. Hoogzwanger van een tweeling.“Toen mama onverwachts overleed (een virale infectie; red.), hebben mijn zus Rebekka en ik, heel instinctief, haar merk voortgezet”, doet ze haar verhaal, op een bankje in de tuin, bij het dertigtal kippen dat zij en haar verloofde Jan hier hebben. “Vijf jaar lang. Met volle overgave. Het was iets dat we moésten doen. Maar op een gegeven moment voelden we dat het tijd was om verder te gaan. Toen ben ik op wereldreis vertrokken, en toen is het idee ontstaan om een restaurant te beginnen.”

“Ik had een vriendin die vaak feestjes organiseerde. Op haar vraag kookte ik, want ze vond dat ik het op een bijzondere manier deed. Ze zei dat ik iets met dat talent moest doen. Daarnaast was er mijn papa, die kok was en geen job had. Ik dacht: ik begin iets met hem. Een klein restaurantje. In Gent, want daar had ik het gevoel dat ik echt mezelf kon zijn. We begonnen bescheiden, eind 2018, maar al vlug barstte het uit zijn voegen Bijna gelukkig is er toen die lockdown gekomen. Het heeft me de tijd gegeven om alles op punt te zetten. Zodat ik niet heel de tijd het gevoel had dat ik aan het dweilen was met de kraan open.”

Een vegetarisch restaurant is voor velen een hele stap. Stond het voor jou meteen vast dat Epiphany’s Kitchen vegan en glutenvrij moest zijn?

“Eerst wilden we een klassiek restaurant openen, maar al vlug voelde ik dat het wrong. Ik wilde mijn eigen ei leggen: vegan, plantbased en glutenvrij. Mijn vader probeerde me dat uit het hoofd praten. Je zal failliet gaan! Maar hij is bijgedraaid.”

“Ik ben geen mens van extremen, maar ik geloof dat bepaalde dingen in de voedingsindustrie echt niet zo verder kunnen. Eens je daar aandacht voor hebt, is het moeilijk om dat niét meer te zien. Mijn wereldreis heeft mij ook in contact gebracht met mensen die heel bewust leven. Ik heb er onderweg veel over gesproken en gefilosofeerd.”

“Enerzijds is er het dierenleed. Je eet in wezen gewoon dat leed. En de hormonen die zij binnenkregen. Anderzijds is gezondheid voor mij ook een factor. Zo had mijn mama geen al te

Vul dat zinnetje maar aan

goede gezondheid. Na haar overlijden heb ik door stress ook gezondheidsproblemen gehad. Ik heb alles pas onder controle gekregen toen ik mijn eetpatroon aanpaste.”

“Voorts vind ik het ook gewoon een uitdaging om plantaardig te koken. Vlees klaarmaken? Daar vind ik niet veel aan. De plantaardige keuken vind ik spannender. Je moet er creatief voor zijn. Pas op: de eieren van onze kippen eet ik nog. Zij zijn onze knuffelbeesten. Van andere eieren ben ik vies.”

Epiphany Vanderhaeghen Als er in een artikel  staat ‘de dochter van  Kaat Tilley’, dan denk ik:  godzijdank. Ik bén de  dochter van Kaat Tilley

Staat je vader nog steeds in de keuken?

“Nee, hij kon al snel niet meer volgen. Ik had te veel wilde ideeën. (lacht) Maar hij helpt nog steeds. Hij heeft zijn plek in het restaurant, al is het een andere dan we hadden gedacht.”

Trek je je engagement ook door naar de rest van je leven? Leef je duurzaam?

“Ik probeer dat. Ook hier weer: hoe meer je leert en weet, hoe moeilijker het is om al die dingen niét te zien. We gebruiken leem bij onze verbouwingen, proberen materialen te hergebruiken. Ik heb een tweelingkoets van twaalf jaar oud gekregen. Maar ik ben er zeker niet perfect in. Zo rij ik nog steeds met een auto.”

Verbouwingen, een restaurant … Weet je al hoe je je leven gaat organiseren? Je had al een dochtertje van anderhalf en nu komt daar een tweeling bij.

“Jan zal zich over de kinderen ontfermen, zodat ik mij kan focussen op het restaurant. Want daar heb ik wilde plannen mee. Ik prijs me gelukkig dat ik een straf team heb, wat betekent dat ik er ’s avonds niet zelf hoef te zijn. Dat maakt alle verschil.”

Je vond het best een shock toen je hoorde dat je een tweeling zou krijgen, schreef je op Instagram.

“Oh my god, ja. (lacht) Vooral omdat ik niet doorhad dat ik zwanger was. Op een dag wilde ik een broek aantrekken, en zei

Ik kijk uit naar mijn  tweeling omdat …  “ze dan niet meer in mij  zitten, en ik ze kan vasthouden en knuffelen.”

Het moeilijkste aan een  restaurant hebben, is ...  “peoplemanagement, en  omgaan met ontevreden  klanten.”

ik tegen Jan: ik ben zwanger. Hij keek raar op. Ja, zei ik, ik ben zwanger want ik wil geen broek meer dragen. Toen we een echo deden, bleken er twee kinderen in mijn buik te zitten. Inmiddels vind ik het zalig. Drie dochters. Al zal het een avontuur zijn.”

Olympia en Nova ga je ze noemen. Je jongste dochtertje heet Artémise. Je zei ooit dat jij door je voornaam het gevoel had dat je voorbestemd was om bijzondere dingen te doen.

“Toen ik opgroeide, gaven kinderen mij soms het gevoel dat ik er niet bij hoorde. En dan dacht ik: dat klopt, want ik ben uniek. Mijn naam heeft mij kracht gegeven. Ik wil dat mijn dochters ook dat gevoel hebben.”

Is je moeder een schaduw geweest waar je onderuit bent moeten komen? Om je eigen leven uit te bouwen?

“Nee, ik ben altijd fier geweest. De dochter van? Ik heb dat altijd met trots gedragen. Ik vond het niet erg als mensen mijn naam niet kenden. Als er in een artikel staat de dochter van Kaat Tilley, dan denk ik: godzijdank. Ik bén de dochter van Kaat Tilley. Natuurlijk wil ik iets doen met mijn leven, maar ik hoef niet per se iets te bewijzen.”

Heb je nog veel kleren van haar?

“Enorm veel. Ze zitten in een depot. Mooi opgeborgen. Een erfenis die Rebekka en ik nog moeten bekijken. Ik zou niets liever hebben dan dat het nog een leven krijgt. Maar op dit moment weten we niet zo goed waar we ermee naartoe moeten.”

Wat is het belangrijkste dat je van je moeder meekreeg?

“Het eeuwig positieve. Mijn mama zag in alles het goede en het mooie. Ik heb dat ook. Het geeft kracht om altijd ergens het goede in te zien en daar het beste uit te halen. Je trekt zo ook veel goeds aan.”

“En daarnaast: blijven gaan voor waar je in gelooft. Zonder compromissen. Ik weet nog dat ik, toen ik jong was, soms naar haar keek: mama, waarom maak je het jezelf altijd zo moeilijk? Nu doe ik hetzelfde. Ik begrijp het. Het maakt je zoveel gelukkiger. Al is het niet de makkelijkste route. Mama liet al haar kleren in België maken. Toen al. Dat was voor haar belangrijk. Net zoals de manier waarop ze gemaakt werden. Maar dat kostte veel. Ze had de marges van andere merken. Toch wilde ze daar niet van afstappen.”

Jullie woonden op een bijzondere plek in de rand van Brussel. Is er iets uit je jeugd dat jij je kinderen ook wilt meegeven?

“Die bubbel. Wij leefden in een andere wereld. Mijn zus en ik

filosoferen er vaak over: was dat nu goed of slecht? De dag dat mama is gestorven, zijn wij als van een toren naar beneden gevallen. Pardoes in de realiteit. Die bubbel die mijn mama creëerde, was weg.”

“Maar nu heb ik zoiets gecreëerd voor mezelf. Ben ik ook weer zo’n verhaal aan het neerzetten. Ik ben blij dat ik het kan doen met mijn partner. (De ouders van Epiphany gingen uit elkaar toen ze acht was; red.) Als ik dat alleen zou moeten doen? En een carrière? Dan is er weinig ruimte voor familietijd. En dat wil ik wel. Ik kook altijd. Samen aan tafel zitten, vind ik belangrijk. Bij ons was daar geen tijd voor. Mama was altijd aan het werk. Samen tafelen heb ik gemist. Al heeft het ook zijn voordeel gehad: ik ben jong beginnen te koken.”

En qua manier waarop je kinderen in het leven moeten staan?

“Dat alles mogelijk is. Dat gaat niet? Of: nee? Dat werkt niet in mijn hoofd. We vinden wel een manier. Tot frustratie van mijn vriend. Hij is mijn handen. Ik kom met ideeën, hij werkt ze uit. En dan hoor ik hem zeggen: maar dat gaat niet! (lacht) En toch vinden we een manier. Dat heb ik van mama.”

Als je het allemaal overschouwt, wat heeft je dan gemaakt tot wie je nu bent?

“Dat ik omringd ben geweest door lieve vrouwen. Ik kom uit een warm nest. Niet alleen mijn mama, maar ook mijn grootmoeder – die 92 is geworden – en haar zussen, en mijn tante. Hun liefde? Hun zachtheid? Hun puurheid? Dat heeft gemaakt dat ik om kon met slechte dingen op mijn pad. Vrouwen die alles geven. Onvoorwaardelijk. Met een groot hart. Omringd geweest zijn door al die positieve, mooie vrouwen geeft me het gevoel dat ik creatief kan zijn. ”

Tot slot, wat is het verhaal dat je het vaakst vertelt, om je moeder te schetsen, aan mensen die haar niet gekend hebben?

“Eigenlijk praat ik niet genoeg over mijn mama. Omdat ik het er nog altijd te moeilijk mee heb. (Ze krijgt het ook even moeilijk; red.) Raar hé, tien jaar later? Ik moet vooral denken aan haar nachtelijke escapades. Dat was zij, pur sang. Thuiskomen, na een avond pintelieren, en zien dat het licht nog aan is in haar atelier. Ik ga naar binnen, de muziek staat vollen bak, en daar staat mama, voor een schildersezel. Op een boenmachine, haar vloer boenend. (lacht) Met een glas wijn, naar haar schilderij te kijken. Dat was mijn moeder: altijd aan het creëren. Of ’s ochtends naar beneden komen en dan zien: o my god, ze heeft vannacht de keuken geschilderd. Dat was mama. Zulke dingen. Je kan toch niet anders dan dat missen?” ■

Vegan is helemaal  mijn ding, omdat ...  “ik dan geen compromissen moet maken.”

Scan de QRcode en bekijk  het filmpje

Op blz. 62 vind je recepten  uit haar restaurant.

Verrukkelijk  vegan

Nee, duurzaam en  plantaardig koken moet  niet ingewikkeld zijn.  Epiphany  Vanderhaeghen  verklapte voor ons  enkele heerlijk simpele  gerechten uit haar  (bekroonde!) vegan  restaurant Epiphany’s  Kitchen in Gent.

Zelf courgetti maken doe je zo

In heel wat supermarkten kan je tegenwoordig courgetti  kopen, al is het een pak voordeliger om ze zelf te maken.  Speciaal gereedschap is handig, maar geen must. Wij zetten  de methodes op een rijtje.

Met een spiraalsnijder. Dit is  de snelste manier. Je heb er  die elektrisch werken, maar  ook waarmee je het met de  hand kan doen, als was het een  potlood dat je slijpt. Een manu­

ele spiralizer kost meestal 20 à  30 euro. Je kan er ook een  hoop andere groenten mee  snijden om als alternatief voor  pasta te gebruiken, zoals zoete  aardappel of wortel.

Voor 4 personen

Nodig

•  30 ml olijfolie

•  1 ui, fijngesneden

•  50 g lente­ui, fijngesneden

•  1 stengel selder (50 g), fijngesneden

•  8 gegrilde artisjokharten (uit blik of bokaal)

•  500 ml vegan witte wijn

•  300 g kerstomaatjes, in twee gesneden

•  een handvol lavasblad (7 g), fijngesneden

•  2 courgettes, of kant­en­klare

courgetti

•  400 g spaghetti van bruine rijst

•  platte peterselie

Doen

1.  Zet een pan op het vuur, voeg de olijfolie toe en stoof de ui 4 min. Voeg lente-ui, selder en artisjokken toe en stoof nog 3 min. Deglaceer de pan met witte wijn en laat koken tot de alcohol is verdampt.

2.  Voeg de tomaatjes toe en laat enkele minuten sudderen. Kruid met peper en zout en voeg lavasblad toe. Zet het vuur laag.

3.  Kook de spaghetti al dente in gezouten water, volg de instructies op de verpakking.

4.  Maak courgetti met een spiraalsnijder of julienneschiller. Voeg samen met de spaghetti toe aan de saus en bak 2 min.

5.  Serveer in een diep bord en werk af met wat platte peterselie.

Met een juliennesnijder Geen  plaats of geld voor een spiraalsnijder, maar wil je toch nu en  dan courgetti eten? Dan is een  juliennesnijder een goed alternatief. Het lijkt op een dun­

schiller, maar met tandjes zodat je ook mooie (maar vaak  kortere) sliertjes kan maken.  Ze zijn voor enkele euro’s te  koop. Nog een voordeel: je  hebt er amper afwaswerk aan.

Met een mes en mandoline Je krijgt eerder tagliatelle,  maar met een scherp mes  maak je ook slierten. Met een  mandoline kan je fijne plakjes  maken die je in reepjes snijdt.

La vita è bella  (courgettespaghetti met  kerstomaten en artisjok)

Lost in translation (eryngii met teriyaki)

Voor 4 personen (voorgerecht)

Nodig

• 1 el sesamolie

•  2 teentjes knoflook (zo’n 10 gram),

geperst

•  95 ml sojasaus

•  30 ml mirin

•  30 ml esdoornsiroop

Doen

1.  Verwarm de oven voor op 230 graden.

•  60 g Luikse stroop

•  100 ml sake

•  4 à 8 eryngii of koningsoesterzwammen

•  een handvol blaadjes van rode biet

•  geroosterde sesamzaadjes

2.  Zet een kleine pot op het vuur, voeg de sesamolie toe en bak de knoflook een minuutje. Voeg de sojasaus en mirin toe tot het begint te pruttelen. Voeg dan de esdoornsiroop en Luikse stroop toe. Meng alles goed door elkaar. Voeg de sake toe en laat een 10-tal minuutjes inkoken tot je een stroperige glazuur krijgt. Haal deze glazuur meteen door een zeef, zodat hij helder wordt.

3.  Snij de zwammen in twee in de lengte. Leg ze op een bakplaat met de snijkant naar beneden en bestrijk ze met het glazuur.

4.  Zet ze 6 minuten in de oven. Haal ze zeker op tijd uit de oven, want anders worden de zwammen taai.

5.  Leg op een bordje en dresseer met de blaadjes van rode biet, wat sesamzaadjes en overschot van het glazuur.

Popeye  (gazpacho van  spinazie)

Voor 4 personen

Nodig

• scheutje olijfolie

• 2 rode uien, fijngesneden

• 2 teentjes knoflook, geperst

• 200 g selderijblad

• 500 g verse spinazie

• 1 avocado, gepeld en in stukjes  gesneden

• 30 ml rijstazijn

• 100 ml sojaroom (optioneel)

Doen

1.  Zet een pan op het vuur en stoof de rode ui een 5-tal minuutjes in wat olijfolie. Voeg het selderijblad en de knoflook toe en stoof nog eens 4 minuten.

2.  Voeg de spinazie toe, meng goed en voeg 1 liter water toe. Voeg dan ook de avocado toe en mix alles in de thermomix (of in de blender).

3.  Laat afkoelen. Breng op smaak met de rijstazijn en voeg naar wens peper en zout toe. Serveer met wat sojaroom.

Eryngii, heerlijk alternatief voor vlees

Je ziet eryngii op steeds  meer menukaarten  opduiken, maar wat voor  iets is het eigenlijk?

Eryngii wordt ook koningsoesterzwam of duinvoetje genoemd.  Rauw is ie flets, maar gebakken  krijgt hij een hartige umamismaak. Met zijn vlezige textuur  is hij een goed plantaardig alter­

natief voor vlees. Lekker gebakken of op de grill. Je vindt ze het  hele jaar in de supermarkt. De  zwam wordt ook in ons land geteeld, vaak op een duurzame  manier. Zo worden broodresten

van Colruyt gebruikt om ze te  kweken in een Brusselse stadsboerderij. Bewaar ze tot drie dagen in de koelkast. Tip: hou ze  uit de buurt van sterk geurende  etenswaren.

Onvergelijkbaar premium, maximaal duurzaam

Een revolutie in ondermode. Undiemeister ® , gemaakt van het unieke Mellowood ® Maximaal CO2 neutrale productie en ongeëvenaarde zachtheid. Duurzaamheid en topkwaliteit komen samen. De luxe afwerking en sublieme pasvorm zorgen voor een ultiem draagcomfort, stijlvolle kleuren maken het compleet. Precies die balans die je zoekt.

1+1 GRATIS

Tijdelijke kennismakings aanbieding, ga naar undiemeister.com/billie

Premium kwaliteit Handgemaakt in Europa Maximaal CO2 neutraal

Leef met een Plus

Ontdek het nieuwe Plus Magazine, boordevol inspiratie voor de praktische kant van het leven. Alles over gezondheid, recht, familie, hobby’s, reizen en koken. Combineer kennis en pit, en inzicht met genieten.

Burn-out

Het kan werkelijk iedereen overkomen!

-20% OP ALLE LICHAAMSVERZORGINGSPRODUCTEN OP WWW.NEWPHARMA.BE +

Slurp  Slurp

Als er al zoiets bestaat als een vintage smaak, dan is dit het wel. De Billie Belle neemt je  mee naar een licht decadente bar uit de jaren stilletjes. Combineer met heerlijk  kitscherige accessoires en het plaatje klopt volledig.

productie BURP

Ga voluit voor vintage

Niets is leuker dan vintage  verzamelen voor je bar  thuis. Dat kan gaan van een  volledige barkast over  glazen en karaffen tot deze  leuke roerstokjes. Het is  allemaal te vinden in kleine

brocantezaakjes, kringwinkels of op tweedehandssites. De zoektocht naar de  perfecte accessoires is het  grootste deel van de fun. En  als je graag oude boeken met  cocktailrecepten shopt, ga

Voor 1 persoon 5 minuten

Nodig

• 45 ml porto

• 45 ml vermouth

Punt e Mes

• 2 partjes citroen

• ijsblokjes

Doen

1. Vul een glas met  ijsblokjes.

2.  Giet er porto en  vermouth bij.

3.  Knijp het sap uit een partje citroen erbij en  knijp dan de schil uit  boven het glas.

4.  Even roeren.

5.  Garneer met een  partje citroen.

dan zeker een kijkje nemen  bij De Slegte.

www.dekringwinkel.be

www.opnieuwenco.be

www.etsy.com

www.2dehands.be

www.deslegte.com

Billie Belle

Duurzaam, gezond én lekker

Duurzaamheid is een topic dat hoog op de agenda staat, ook als het over onze voeding gaat. Maar hoe duurzaam zijn melk en melkproducten van bij ons eigenlijk? Dit is alvast zeker: ook in de zuivelsector doet men er alles aan om te verduurzamen én heeft men alle troeven in handen om bij te dragen aan een duurzame, gezonde en lekkere voeding.

Onze voedselconsumptie speelt - net zoals alle andere menselijke activiteiten - een rol in de uitstoot van CO2. Vaak wordt er hiervoor met de vinger gewezen naar onze landbouwsector. Cijfers tonen echter aan dat de hele landbouw- en tuinsector in Vlaanderen verantwoordelijk is voor ongeveer 10% van alle broeikasgassen in Vlaanderen. Hoewel het vaak anders lijkt, scoort deze sector daarmee het best - op de sector van handel en diensten na (6%). Van die 10% totale uitstoot is ongeveer twee derde voor rekening van de veehouderij. De Vlaamse veehouderij is dus voor maar 6% verantwoordelijk voor de Vlaamse broeikasgasemissies. De industrie (27%), energie (24%), transport (20%) en huishoudens (12%) hebben elk een veel grotere procentuele uitstoot.

Lage ecologische voetafdruk

De Belgische zuivelsector onderneemt al jaren tal van inspanningen om de CO2-uitstoot van de volledige keten verder te beperken. Zo daalde de ecologische voetafdruk van 1 kg rauwe melk van bij ons de voorbije

twintig jaar met maar liefst 30%. De koolstofvoetafdruk van melk van bij ons (0,93 kg CO2/l) ligt dus veel lager dan de gemiddelde voetafdruk van een liter melk wereldwijd (3,2 kg CO2/l). De lage ecologische voetafdruk van melk van bij ons is te danken aan de vele duurzaamheidsinitiatieven die onze melkveehouders namen en nog steeds nemen. Vooral een hogere productiviteit per koe en een betere verteerbaarheid van de voeders zorgden voor een opmerkelijke daling van de CO2-uitstoot.

Dierenwelzijn en dierengezondheid

Het hele plaatje van de zuivelproductie, van koe tot koelkast, moet kloppen om prat te kunnen gaan op duurzame, gezonde en lekkere

“Hoe beter de koeien zich voelen, hoe meer melk ze produceren”

MELK VAN BIJ ONS:

De Belgische veevoedersector: een knap staaltje duurzaamheid

Iedereen moet zijn steentje bijdragen om een verdere opwarming van de aarde te beperken en zo is duurzaamheid niet meer uit ons leven weg te denken. Van het gebruik van herbruikbare zakjes voor je groenten in de winkel tot de groene energie van de zonnepanelen op je dak. En dat is maar goed ook. Elke sector doet zijn best om zijn voetafdruk te beperken, maar één sector in ons land steekt hier dankzij zijn ambities met kop en schouders bovenuit: de Belgische veevoedersector. De drijvende motor is Belgian Feed Association (BFA), een organisatie die de klimaatambities van Belgische veevoederproducenten waarmaakt. Zij nemen al sinds enkele decennia een voortrekkersrol op wereldniveau om ervoor te zorgen dat het eitje of het stukje vlees op jouw bord zo duurzaam en circulair mogelijk geproduceerd wordt.

Dieren hebben, net zoals mensen, nood aan een gebalanceerd dieet. Veevoeders zijn, net als het voeder voor je huisdier, opgebouwd uit drie verschillende onderdelen: mineralen en vitaminen, granen en nevenstromen. Deze laatste zijn restproducten die voortkomen uit de productie van producten voor menselijk gebruik of biobrandsto en. Denk bijvoorbeeld aan bierdraf dat overblijft bij de productie van je favoriete pintje, de bietenpulp die overblijft bij het maken van suiker maar denk

ook aan misvormde pralines of chips die verkeerd op smaak werd gebracht. Jaarlijks valoriseert de veestapel in België meer dan 3,5 miljoen ton voedselnevenstromen. Zonder hen zouden deze producten onherroepelijk op de afvalhoop terechtkomen. Dat maakt van onze dieren de ultieme recycleerders!

ADEMRUIMTE VOOR HET

AMAZONEWOUD

Helaas wordt vandaag het Amazonewoud nog steeds gekapt aan een alarmerend tempo. Dit om

soja voor menselijke consumptie te kunnen produceren en er vervolgens sojaolie, sojadrinks, tofu enzoverder… van te kunnen maken. 1000 kg sojabonen bestaan voor 20 kg uit sojahullen, voor 190 – 200 liter uit sojaolie en voor 790 kg uit sojaschroot. Soja en sojaolie zijn geschikt voor menselijke consumptie maar sojaschroot is dat niet. Maar onze dieren kunnen met sojaschroot wel weg. Zij zetten deze voor de mens onverteerbare eiwitten om in eiwitten die wij uiteindelijk wel

melk. Iets waarvan melkveehouder

Hannelore Knockaert van Beepophof al sinds 2000 van overtuigd is en zich voor inzet. “Als de dieren optimaal verzorgd worden, draagt dit bij tot dierenwelzijn en de dierengezondheid”, klinkt het overtuigend bij Hannelore. “En hoe beter de koeien zich voelen, hoe meer melk ze produceren. Zo krijg je een duurzame en efciënte productie op elk vlak. Als de voederconversie ideaal is, moet ik minder voer voorzien, verbruik ik minder energie en brandstof… En het resultaat? De koe geeft evenveel of zelfs meer melk.”

Minder methaanuitstoot

Er is door de zuivelsector al heel wat onderzoek verricht naar verschillende manieren om de methaanuitstoot verder te beperken. Het ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserijen Voedingsonderzoek) ontdekte dankzij hun project SMART-melken bijvoorbeeld dat het via voeder van melkkoeien mogelijk is om de methaanuitstoot te verminderen tot ongeveer 25%. Wat een dier eet, bepaalt dus ook hoeveel methaan door de verteringsprocessen zal uitgestoten worden. Emissiearme stalvloeren helpen dan weer om de uitstoot van ammoniak te doen dalen en een beter graslandbeheer verhoogt de capaciteit om koolstof in de bodem op te slaan. Grasland kan evenveel koolstof opslaan in de grond als bos.

Lokale eiwitgewassen

Op alle mogelijke vlakken dragen onze melkveehouders vandaag duurzaamheid hoog in het vaandel. Zo wekken de meeste van hen zelf hun energie op (via zonnepanelen, windmolens en/of pocketvergisters), nemen ze uiteenlopende energiebesparende maatregelen en/of kiezen ze voor circulaire landbouw door voedselverliezen terug te dringen en minimaal gebruik te maken van natuurlijke bronnen. Ook meer inzetten op het telen van lokale eiwitgewassen als alternatief voor geïmporteerde soja draagt bij tot duurzamere zuivelproducten.

Essentiële voedingsstoffen

Zuivel van bij ons is niet alleen een slimme keuze voor onze planeet, maar ook voor onszelf omdat het van nature rijk is aan essentiële voedingsstofen die bijdragen tot een goede gezondheid. De Hoge Gezondheidsraad raadt volwassenen aan om 250 tot 500 ml melkproducten per dag te nemen. Met bijvoorbeeld dagelijks een glas melk van 150 ml, een portie yoghurt van 125 g en een sneetje harde kaas van 30 g zit je dus al goed.

Dat draagt bij tot een volwaardige voeding die de gezondheid bevordert omdat deze zuivelproducten een belangrijke bron zijn van eiwitten, vitamine B2 en vitamine B12. Melkproducten zijn ook onze belangrijkste

natuurlijke bron van calcium. De aanbevolen hoeveelheid calcium voor volwassenen is zo’n 950 mg per dag. Eén portie zuivel brengt van nature al ongeveer 180 mg calcium aan. Als je dit moet vervangen door alleen maar niet-verrijkte plantaardige voedingsmiddelen, dan zou je voor die ene portie al een halve gekookte broccoli, 950 g gekookte linzen of 230 g zonnebloempitten moeten consumeren. Behoorlijk wat dus.

Verantwoorde

melkconsumptie

Stellen dat we melk en melkproducten uit onze voeding moeten schrappen voor een duurzamer en gezonder voedingspatroon, is dus echt te kort door de bocht. Zuivel vervangen door plantaardige alternatieven om dezelfde hoeveelheid essentiële voedingsstofen binnen te krijgen, lijkt volgens onderzoek weinig milieuwinst op te leveren. Ook de impact op onze gezondheid is nog onzeker. Door te kiezen voor zuivel van bij ons, maak je een verantwoorde, duurzame, gezonde en lekkere keuze!

Ontdek nog meer over de duurzaamheids- en gezondheidsaspecten van melk en melkproducten van bij ons op allesoverzuivel.be

kunnen eten in de vorm van vlees, eieren en zuivelproducten. Een sterkere circulariteit bestaat niet.

Om de strijd tegen ontbossing aan te gaan onderschreef onze Belgische veevoedersector al in 2006 het ‘Amazonemoratorium’. Dit is een wereldwijde overeenkomst waarin een aantal bedrijven en sectoren zich verbinden om geen soja te willen ontvangen die geoogst werd op velden waarvoor Amazonewoud werd gekapt. Het sojaschroot in veevoeder dat in België gebruikt wordt draagt dus op geen enkele manier bij tot de ontbossing van het Amazonewoud. Meer nog, om hun ambitie te versterken, richtte BFA zijn eigen standaard op: Maatschappelijk Verantwoorde Soja (mv-soja). Deze standaard beloont boeren in het Zuiden die duurzaam te werk gaan om zo verdere ontbossing tegen te gaan.

MEER SOJA VAN BIJ ONS

Voor onze Belgische veevoeders bouwt Vlaanderen de import van plantaardig eiwit van buiten Europa al enkele jaren af. De volgende uitdaging is het creëren van voldoende eiwit dat aan onze hoge kwaliteitsvereisten voldoet. In samenwerking met de sectoren

landbouw en visserij werkte de veevoedersector een ambitieus actieplan alternatieve eiwitten uit. Dat wierp zijn vruchten af en werd opgenomen in de Vlaamse eiwitstrategie. Dankzij dit plan kan de sector verder onderzoek verrichten naar alternatieve eiwitbronnen (zoals algen, veldbonen, zeewier, insecten, enzoverder…) en de a ankelijkheid van het buitenland verminderen.

MINDER BOERTJES EN SCHEETJES VOOR MINDER KLIMAATOPWARMING

Vee stoot broeikasgas uit in de vorm van methaan. Net als koolstofdioxide, draagt methaan bij aan de opwarming van de aarde. Hoewel methaan een veel kortere levensduur heeft, is het een veel krachtiger broeikasgas dan bijvoorbeeld CO2. Tijdens het verteringsproces laten runderen boeren en scheten die methaan bevatten en zo in de atmosfeer terechtkomen. De methaanuitstoot kan op verschillende manieren beperkt

worden. Dankzij nieuwe innovaties, is onze veevoedersector erin geslaagd om via aangepaste voeders of voederconcepten in het veevoeder de methaanuitstoot verder terug te drijven. Hoewel onze Belgische veevoederproducenten zich al enkele decennia hard inzetten om hun voetafdruk met succes te beperken liggen nog heel wat nieuwe initiatieven om verder te verduurzamen op de plank. Samen gaan ze een stapje verder met de ontwikkeling van het BFA Duurzaamheidscharter. Een charter dat bestaat uit 12 concrete doelstellingen die ze samen tegen 2030 zullen uitvoeren. De vermindering van de methaanuitstoot en de verdere verduurzaming van soja staan natuurlijk centraal.

Kiezen voor lokale producten is dus een duurzame keuze. Laat je inspireren door de recepten op lekkervanbijons.be

Elk jaar benut de Belgische veestapel meer dan 3,5 miljoen ton voedselnevenstromen zoals misvormde pralines chips of bierdraf.

WIST JE DAT?

Win 100 Win for Life-biljetten

Breng de letters in de gekleurde vakjes over naar de letterbalk en vorm zo het sleutelwoord.

SMS het gevonden sleutelwoord naar het nummer 6022 (€1/SMS verzonden/ontvangen) of bel met uw vast telefoontoestel naar 0905 23 035 (€2/oproep)

Colofon

Verantwoordelijke uitgever Koen Verwee Hoofdredactie Pascal Weiss, Liesbeth van Impe

Win 100 Win for Life-biljetten van de Nationale Loterij! 100 kansen om levenslang € 2.000 per maand te winnen.

OPLOSSING WEEK 15

Winnaars en extra puzzels nu op nieuwsblad.be/puzzels

Wedstrijd t/m 29-04-2022 om 23h59. €1/sms verzonden/ ontvangen, 5 sms’en per correcte deelname, € 5 per volledige deelname. Deelname per vaste telefoon € 2. De winnaar wordt persoonlijk verwittigd. Reglement op aanvraag of ter inzage op: www.mediahuis.be/reglement. De verwerking van deze gegevens is onderworpen aan de bepalingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 27 april 2016 en aan de wet van 30 juli 2018 betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens. Technische helpdesk: tel. 02/422 78 78 - mediahuis@ringring.be

Chef weekendbijlagen Greet Vanderhoeven Adjunct-chef Lise Smout Redactiecoördinatie Veronique Nolens, An Smets

Design Aafje De Laet, Tessa Evers Eindredactie Frédérique Kalmès, Ann Van de Plas, Nanerle Ferket

Fotografie Dirk Alexander, Kris De Smedt, Noortje Palmers, Geert Van de Velde, Inge Kinnet, Karmen Ayvazyan

Illustratie Katrien Vanderlinden Teksten Franciska Bosmans, Hans-Maarten Post, Rika Ponnet, Nathalie Dirix, Kaatje De Coninck, Evi Hanssen, Ingeborg Deleye; Tom de Leur, Klaar Wauters, Vanessa Vanhove, Erik Vernieuwe

Digital Marketing An-Katrien Verhoeven Advertentieregie Ilse Baele

HELPT BIJ PIGMENT VERANDERING

Skin Care Pigment Clear is een huidverzorgingstablet, die voedingsstoffen van binnenuit aan de huid toevoegt en bijdraagt aan een mooiere en gladdere teint. De tablet bevat koper, wat bijdraagt aan een normale huidpigmentatie. Ook zit er indiase kruisbes en natuurlijke astaxanthine in. De ingredienten voeden de huid van binnenuit.

SCHOONHEID VAN BINNENUIT

Voed de huid van binnenuit met natuurlijke ingredienten.

COLLAGEEN

TABLET

Skin Care™ Collagen Filler is een huidverzorgingstablet die de huid voorziet van voedingsstoffen van binnenuit voor een stralende en stevige huid. De tablet bevat wetenschappelijk bewezen ingrediënten, die de zichtbaarheid van fijne lijntjes en rimpels verminderen, waaronder maritiem collageen en vitamine C.

HYALURONZUUR

TABLET

Bij het ouder worden, neemt de hoeveelheid aanwezig hyaluronzuur in de huid af, waardoor de huid vocht verliest en er minder volheid is.

Skin Care™ Hyaluron Active is niet alleen een wapen tegen lijntjes en rimpels, maar de tabletten helpen ook om de huid er voller te laten uitzien en geven een frisse gloed.

Tip! Gebruik alle 3 de producten elke dag. Door de grotere dosis voedingsstoffen is er een beter en sneller effect.

De rollen omgedraaid

Ja! Ja! Ja! Een miniserie over het orgasme, want er hangen nog veel mythes rond. In deze  reeks neemt seksuoloog en relatietherapeut Chloé De Bie ons acht weken mee langs de oh’s en  ah’s van het orgasme. Deze week: mannen die niet spuiten en vrouwen die dat wél doen.

Hij spuit niet ...

Chloé De Bie: “Mannen zijn in staat om een orgasme te ervaren, zowel mentaal als lichamelijk, en toch geen sperma naar buiten te spuiten. Dit is trouwens de reden waarom ook mannen kunnen faken. Geen ejaculatie betekent immers niet altijd dat hij niet is klaargekomen. Er zijn verschillende redenen waarom een man kan klaarkomen zonder te ejaculeren.”

● “De retrograde of terugkerende ejaculatie. Door een lichamelijk probleem maakt het sperma een ommekeer en komt het in de blaas terecht. Dit hoeft geen probleem te zijn. Is er echter een kinderwens, dan is het belangrijk om een arts te consulteren.”

● “Hij is al te vaak klaargekomen. Het sperma is dus als het ware uitverkocht. Heb je al een aantal keer geëjaculeerd, dan is je lichaam in recuperatie en dient het opnieuw sperma aan te maken. Dit kan ervoor zorgen dat je droog klaarkomt.”

● “Een minieme hoeveelheid sperma. De exacte hoeveelheid die vrijkomt, kan nogal verschillen, gemiddeld is dat ongeveer tussen een theelepel en een kleine eetlepel. Weinig tot geen sperma kan te maken hebben met stress, levensstijl of leeftijd.”

● “Ouderdom. Het testosterongehal-

Wie is ...

te daalt bij mannen die ouder zijn dan 55 jaar. Het gevolg is een afname in de productie van zaadcellen, waardoor je mogelijk af en toe droog klaarkomt.”

“Om andere oorzaken uit te sluiten, ga je het best naar een uroloog. Misschien zijn er bloedvaten of zenuwen beschadigd, wat ook voor ejaculatieproblemen kan zorgen.”

leefden nog lang en gelukkig.  De onvermijdelijke valkuilen  van de liefde (uitgeverij  Pelckmans). Ze is voorzitter  van de Vlaamse Vereniging  voor seksuologie

Zij spuit wel …

“Over vrouwen die spuitend klaarkomen of squirten, is al heel wat geschreven. Laat eerst duidelijk zijn dat spuitend klaarkomen niét hoeft te betekenen dat er vloeistof uit de vagina spuit, zoals porno ons wil wijsmaken. Meestal gutst het er eerder uit. Toch zijn er ook vrouwen die met een grotere stuwkracht te maken krijgen. Veel vrouwen verliezen vocht tijdens de seks; nat zijn is dan ook een teken van opwinding.”

“Sommige vrouwen kunnen een grotere hoeveelheid vocht naar buiten stuwen tijdens het orgasme. Gemiddeld gaat het echter om een kleine theelepel. Het is een mythe dat dit pure urine is! Het vocht is kleurloos en bovendien smaak- en geurloos. Het bestaat uit verschillende bestanddelen: vrouwelijk prostaatvocht, vaginaal opwindingsvocht, slijm uit de baarmoeder en – jawel – ook sterk verdunde urine.”

“Vrouwen die squirten, spreken over een intenser orgasme. Heel wat vrouwen beweren ook dat ze meer persdrang voelen, alsof ze moeten plassen. Het orgasme wordt heel diep in het lichaam ervaren. Om een vrouw te laten squirten, is het essentieel om haar clitoris en g-plek te stimuleren.”

“Let op: niet iedere vrouw vindt dit aangenaam, bovendien is zeker niet iedere vrouw in staat om te squirten.”

Haal de zomer in huis met onze duurzame collectie

Richt je huis in op een duurzamere manier met de producten van Mistral Home. Naast ons standaard assortiment, bieden we ook een groot deel meer ecologisch verantwoorde producten aan.

Wist je dat 1 m2 van ons Sogo tafellinnen gelijk staat aan 3 gerecycleerde PET-flessen? Of dat je door het aankopen van een katoenviscose dekbedovertrek in plaats van de standaard katoen renforcé je tot 1081 liter water kan besparen?

We werken bewust met stoffen van hoge kwaliteit zodat je lange tijd van jouw product kan genieten.

Neem snel een kijkje op onze website om al onze duurzame producten te ontdekken.

Mistral Home, daar geniet je nog jaaaren van!